เมฆและชนิดของเมฆ

เมฆ (Cloud) คืออะไร? เมฆ (Cloud) คือ กลุ่มของละอองน้ำขนำดเล็ก ซึ่งเกิดจำกกำรควบแน่นของหยดน้ำในอำกำศ แต่เมฆชันสูงซึ่งมีอุณหภูมิต้่ำกว่ำจุดเยือกแข็ง จะเป็นกลุ่มของผลึกน้ำแข็งขนำดเล็ก โดยปกติ น้ำบริสุทธิ์ และไอน้ำโปร่งแสงจนไม่สำมำรถ มองเห็นได้ แต่หยดน้ำและผลึกน้ำแข็งมีพืนผิว (Surface) ซึ่งสะท้อนแสงท้ำให้เรำสำมำรถ มองเห็นเป็นก้อนสีขำว และในบำงครังมุมตก กระทบของแสงและเงำจำกเมฆชันบนหรือเมฆที่ อยู่ข้ำงเคียง นอกจำกนันควำมหนำแน่นของหยด นำ้ ในก้อนเมฆก็อำจทำ้ ใหม้ องเหน็ เมฆเปน็ สีเทำ

ในธรรมชำติ เมฆเกิดขึนโดยมีรปู ร่ำง 2 ลักษณะ คือ เมฆก้อนและเมฆแผ่น เมฆก้อนเรียกว่ำ “เมฆ คิวมูลัส” (Cumulus) และเมฆแผ่นเรียกว่ำ “เมฆสต รำตัส” (Stratus) หำกเมฆกอ้ นลอยชิดติดกนั เรำนำ้ ชื่อทังสองมำต่อกันเรียกว่ำ “เมฆสตรำโตคิวมูลัส” (Stratocumulus) ในกรณีที่เป็นเมฆฝนจะเพิ่มค้ำว่ำ “นิมโบ” หรือ “นิมบัส” ซึ่งแปลว่ำ “ฝน” เข้ำ ไป โดยเรียกเมฆก้อนที่ท้ำให้เกิดพำยุฝนฟ้ำคะนอง วำ่ “เมฆคิวมโู ลนิมบสั ” (Cumulonimbus) และเรียก เมฆแผ่นที่มีฝนตกปรอยๆ อย่ำงสงบว่ำ “เมฆนิมโบ สตรำตัส” (Nimbostratus)

แบ่งเมฆออกเป็น 3 ระดับ คือ เมฆชันต่้ำ เมฆชนั กลำง และเมฆชนั สงู เมฆชันต่้ำ อยู่สูงจากพ้ืนดินไม่เกิน 2 กิโลเมตร มี 5 ชนิด ได้แก่ เมฆสตราตัส เมฆคิวมูลัส เมฆสตราโตคิวมูลัส เมฆนิมโบสตราตัส และเมฆคิวมูโลนิมบัส ตามท่ีได้กล่าวมาแล้ว หมายเหตุ: นักอุตุนิยมวิทยาถือว่า เมฆคิวมูลัสและเมฆคิวมูโลนิมบัส เป็นเมฆก่อตัวในแนวด่ิง ซึ่งมีฐานเมฆอยู่ในระดบั เมฆช้ันตา่ แต่ยอดเมฆอาจอยู่ในระดับของเมฆขน้ั กลางและชน้ั สูง เมฆชันกลำง เกิดข้ึนท่ีระดับสูง 2 - 6 กิโลเมตร ในการเรียกชื่อจะเติมค่าว่า “อัลโต” ซึ่งแปลว่า “ชั้นกลาง” ไว้ข้างหน้า เช่น เมฆแผ่นช้ันกลางเรียกว่า “เมฆอัลโตสตราตัส” ( Altostratus) เ ม ฆ ก้ อ น ช้ั น ก ล า ง คื อ “ เ ม ฆ อั ล โ ต คิ ว มู ลั ส ” ( Altocumulus) ขอ้ สังเกตุ: เมฆชั้นกลางมีความหนาแน่นพอท่จี ะบดบงั ดวงอาทติ ย์ ท่าให้เกิดเงา บางคร้ังมองเห็น เปน็ สีเทา เมฆชันสูง เกิดข้ึนท่ีระดับความสูงมากกว่า 6 กิโลเมตร ในการเรียกชื่อจะเติมค่าว่า “เซอโร” ซึ่งแปลว่า “ช้ันสูง” ไว้ข้างหน้า เช่น เมฆแผ่นช้ันสูงเรียกว่า “เมฆเซอโรสตราตัส” (Cirrostratus) เมฆก้อนชั้นสงู เรยี กว่า “เมฆเซอโรควิ มูลัส” (Cirrocumulus) นอกจากน้ันยงั มีเมฆ ชั้นสูงท่มี ีรปู ร่างเหมือนขนนก เรียกว่า “เมฆเซอรัส” (Cirrus) ขอ้ สังเกตุ: เนือ่ งจากอากาศขา้ งบนบางมาก เมฆช้ันสงู ไม่มีความหนาแน่นมากพอที่จะบดบังดวง อาทติ ย์ จึงมองเหน็ เป็นสีขาวเทา่ นั้น

ชนิดของเมฆ

นกั อตุ นุ ิยมวิทยาแบ่งเมฆออกเปน็ 3 ระดบั คือ เมฆชนั้ ตา่ เมฆชน้ั กลาง และเมฆช้ันสงู • เมฆชันต่้ำ อยู่สูงจากพื้นดนิ ไม่เกนิ 2 กิโลเมตร มี 5 ชนิด ไดแ้ ก่ เมฆสต ราตสั เมฆคิวมลู ัส เมฆสตราโตคิวมลู สั เมฆนิมโบสตราตัส และเมฆคิวมู โลนมิ บัส ตามที่ได้กล่าวมาแลว้ หมายเหตุ: นักอุตนุ ิยมวทิ ยาถือว่า เมฆคิวมลู ัสและเมฆคิวมโู ลนิมบัส เป็น เมฆกอ่ ตัวในแนวดง่ิ ซึง่ มีฐานเมฆอยู่ในระดบั เมฆช้ันต่า แต่ยอดเมฆอาจอยู่ ในระดบั ของเมฆข้ันกลางและชั้นสงู • เมฆชนั กลำง เกิดขึ้นที่ระดับสูง 2 - 6 กิโลเมตร ในการเรยี กชือ่ จะเติมคา่ ว่า “อลั โต” ซึง่ แปลว่า “ชนั้ กลาง” ไวข้ ้างหน้า เช่น เมฆแผ่นชน้ั กลางเรยี กว่า “เมฆอลั โตสตราตสั ” (Altostratus) เมฆกอ้ นชนั้ กลางคือ “เมฆอลั โต คิวมูลสั ” (Altocumulus) ข้อสังเกตุ: เมฆชนั้ กลางมคี วามหนาแน่นพอที่จะบดบงั ดวงอาทิตย์ ท่าให้เกดิ เงา บางครั้งมองเห็นเปน็ สเี ทา • เมฆชนั สูง เกิดขึ้นทีร่ ะดับความสูงมากกวา่ 6 กิโลเมตร ในการเรยี กชือ่ จะ เติมค่าว่า “เซอโร” ซึ่งแปลว่า “ชน้ั สูง” ไวข้ ้างหน้า เช่น เมฆแผ่นชนั้ สูง เรียกวา่ “เมฆเซอโรสตราตัส” (Cirrostratus) เมฆกอ้ นชนั้ สูงเรยี กว่า “เมฆ เซอโรคิวมลู ัส” (Cirrocumulus) นอกจากน้ันยังมีเมฆช้ันสงู ที่มีรูปร่างเหมือน ขนนก เรียกวา่ “เมฆเซอรสั ” (Cirrus) ข้อสงั เกตุ: เนือ่ งจากอากาศข้างบนบางมาก เมฆชนั้ สงู ไม่มคี วามหนาแน่น มากพอที่จะบดบังดวงอาทิตย์ จึงมองเหน็ เป็นสขี าวเท่าน้ัน

เมฆชนั สูง (High Cloud) เกิดข้ึนทีร่ ะดับสงู มากกว่า 6 กโิ ลเมตร เมฆเซอโรควิ มลู ัส (Cirrocumulus) เมฆสีขาว เป็นผลกึ น่า้ แข็ง มีลกั ษณะเป็นรวิ้ คลืน่ เลก็ ๆ มักเกดิ ขึน้ ปกคลุมท้องฟ้าบริเวณ กว้าง ภำพจำก ศนู ย์กำรเรียนร้วู ทิ ยำศำสตรโ์ ลก และดำรำศำสตร์ (LESA) ภาพท่ี 2 เมฆเซอโรคิวมูลัส (Cirrocumulus) เมฆสีขาว เป็นผลกึ นา้ แขง็ มีลกัเษมณฆะเปซ็นอรวิ้โครลส่ืนเตล็กรๆำมตกั เัสกิด(ขCนึ้ ปirกrคoลsมุ tทrอ้ aงฟtu้า s) บรเิ วณกวา้ ง เมฆแผ่นบาง สีขาว เปน็ ผลกึ นา่้ แข็ง ปก คลมุ ท้องฟ้าเปน็ บริเวณกว้าง โปรง่ แสงตอ่ แสงอาทติ ย์ บางครั้งหกั เหแสง ทา่ ให้เกดิ ดวงอาทิตย์ทรงกลด และดวงจันทร์ ทรงกลด เป็นรูปวงกลม สคี ล้ายรุ้ง ภาพที่ 3 เมฆเซอโรสตราตสั (Cirrostratus) เมฆแผน่ บาง สีขาว เป็นผลกึ นา้ แข็ง ปกคลมุ ทอ้ งฟา้ เป็นบรเิ วณกวา้ ง โปรง่ แสงตอ่ ภำพจำก ศูนยก์ ำรเรียนรูว้ ทิ ยำศำสตแรส์โลงอกาทติ ย์ บางครงั้ หกั เหแสง ทาใหเ้ กดิ ดวงอาทติ ยท์ รงกลด และดวงจนั ทรท์ รง และดำรำศำสตร์ (LESA) กลด เป็นรูปวงก เมฆเซอรัส (Cirrus) เมฆรวิ้ สขี าว รูปรา่ งคล้ายขนนก เป็นผลกึ น่า้ แข็ง มักเกดิ ขึน้ ในวนั ที่มีอากาศดี ทอ้ งฟ้า เปน็ สีฟา้ เขม้ ภำพจำก ศนู ยก์ ำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตรโ์ ลก และดำรำศำสตร์ (LESA)

เมฆชันกลำง (Middle Cloud) เกิดข้ึนทีร่ ะดบั สงู 2 - 6 กโิ ลเมตร เมฆอลั โตควิ มูลัส (Altocumulus) เมฆก้อน สขี าว มีลักษณะคล้ายฝงู แกะ ลอยเป็นแพ มีช่องว่างระหว่างก้อนเล็กนอ้ ย ภำพจำก ศูนย์กำรเรียนรูว้ ทิ ยำศำสตรโ์ ลก และดำรำศำสตร์ (LESA) เมฆอัลโตสตรำตัส (Altostratus) ภาพท่ี 5 เมฆแผ่นหนา สว่ นมากมกั มีสีเทา เนื่องจาก เมฆกอ้ น สเมีขาฆวอมัลีลโกตั ษคณิวมะูลคัสลา้ (ยAฝบงูltแงั oกแะcสuลงอmยดเuวป็นlงuแอพsา)มทีชติอ่ งยวา่์ งไรมะ่หใหวา่ ้ลงกออ้ ดนผ่าน เล็กนอ้ ย และเกดิ ขนึ้ ปกคลุมท้องฟ้าเปน็ บรเิ วณ กว้างมาก หรือปกคลมุ ท้องฟ้าทงั้ หมด ภำพจำก ศูนย์กำรเรียนรวู้ ทิ ยำศำสตรโ์ ลก และดำรำศำสตร์ (LESA)

เมฆชนั ต้่ำ (Low Cloud) เกิดข้ึนทีร่ ะดบั ตา่ กว่า 2 กโิ ลเมตร ภำพจำก ศนู ย์กำรเรียนรวู้ ทิ ยำศำสตร์โลก เมฆสตรำตัส (Stratus) และดำรำศำสตร์ (LESA) เมฆแผ่นบาง ลอยสูงเหนอื พ้ืนไม่มากนกั เชน่ ภำพจำก ศนู ย์กำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตร์โลก ลอยปกคลมุ ยอดเขา มกั เกดิ ขนึ้ ตอนเชา้ และดำรำศำสตร์ (LESA) หรือหลงั ฝนตก บางคร้ังลอยตา่ มีลักษณะ ภำพจำก ศนู ยก์ ำรเรียนรูว้ ทิ ยำศำสตร์โลก คล้ายหมอก และดำรำศำสตร์ (LESA) เมฆสตรำโตควิ มลู ัส (Stratocumulus) เมฆก้อน ลอยตดิ กนั เป็นแพ ไม่มีรปู ทรงท่ี ชดั เจน มีช่องว่างระหว่างก้อนเพยี งเล็กนอ้ ย มกั เกดิ ขึน้ เวลาทอ่ี ากาศไม่ดี และมีสเี ทา เนือ่ งจากลอยอยู่ในเงาของเมฆช้ันบน เมฆนิมโบสตรำตัส (Nimbostratus) เมฆแผ่นสเี ทา เกดิ ขนึ้ เวลาทอ่ี ากาศมี เสถียรภาพทา่ ให้เกดิ ฝนพรา่ ๆ ฝนผ่าน หรอื ฝนตกแดดออกไม่มีพายุฝนฟา้ คะนอง ฟ้าร้อง ฟ้าผ่ามักปรากฏให้เหน็ สายฝนตกลงมาจาก ฐานเมฆ

เมฆกอ่ ตวั ในแนวตงั (Clouds of Vertical Development) ภำพจำก ศูนย์กำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตรโ์ ลก เมฆควิ มูลัส (Cumulus) และดำรำศำสตร์ (LESA) เมฆก้อนปุกปยุ สขี าวเป็นรูปกะหล่า ก่อตัว ภำพจำก ศูนย์กำรเรียนรู้วทิ ยำศำสตร์โลก ในแนวตั้ง เกดิ ขนึ้ จากอากาศไม่มี และดำรำศำสตร์ (LESA) เสถียรภาพ ฐานเมฆเป็นสเี ทาเน่อื งจากมี ความหนามากพอทีจ่ ะบดบงั แสง จนทา่ ให้ เกดิ เงา มกั ปรากฏให้เห็นเวลาอากาศดี ท้องฟ้าเป็นสีฟา้ เขม้ เมฆควิ มโู ลนิมบสั (Cumulonimbus) เมฆก่อตวั ในแนวตั้ง พัฒนามาจากเมฆ ควิ มูลัส มีขนาดใหญ่มาก ปกคลุมพื้นท่ี ครอบคลุมท้ังจังหวัด ทา่ ให้เกดิ พายุฝนฟา้ คะนอง หากกระแสลมชั้นบนพดั แรง กจ็ ะท่าให้ยอดเมฆรูปกะหล่า กลายเปน็ รูป ท่ังตเี หล็ก ตอ่ ยอดออกมาเป็นเมฆ เซอโรสตราตสั หรือเมฆเซอรัส

QR CODE Download แผนภำพเมฆ

เปน็ อยำ่ งไรบ้ำงคะ่ เข้ำใจเมฆมำกขึน กันแล้วใชม่ ยั ค่ะ ขอบคณุ ทุกคนที่เขำ้ รว่ มกิจกรรมค่ะ