ขั้นตอนการสร้างและการบูรณาการสื่อการสอน

ข้นั ตอนการสร้างและการบูรณาการ ส่ือการสอนสู่งานวจิ ยั

องคป์ ระกอบของบทเรียนคอมพวิ เตอร์ช่วยสอน• ช่ือเร่ือง เป็นสว่ นแรกของบทเรียนคอมพวิ เตอร์ชว่ ยสอนที่จะบอกชื่อ เรื่องของเนือ้ หาที่ผ้เู รียนกาลงั ศกึ ษา การตงั้ ชื่อเร่ืองให้น่าสนใจจะชว่ ย กระต้นุ และเร้าความสนใจให้ผ้เู รียนอยากตดิ ตามเนือ้ หาตอ่ ไป• ค่มู ือการใช้ เป็นสว่ นอธิบายและชีแ้ จงเก่ียวกบั การใช้บทเรียน บทบาท ของครูและนกั เรียนในขณะใช้ชดุ การสอน การจดั เตรียมสงิ่ อานวยความ สะดวกและสื่อตา่ งๆ การทางานของบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน เพอ่ื สร้างความมนั่ ใจให้กบั ผ้สู อนในขณะทาการสอน

• วตั ถุประสงค์การเรียน เป็นการระบวุ ตั ถปุ ระสงค์เชิงพฤตกิ รรมที่จะ ช่วยให้ผ้เู รียนเข้าใจเนือ้ หาได้ดีขนึ ้ และทาให้ผ้สู อนทราบวา่ เมอื่ เสร็จสนิ ้ การสอนแล้วผ้เู รียนจะต้องบรรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ใดบ้าง• รายการเมนูหลัก เป็นการแสดงหวั เร่ืองยอ่ ยๆ ของสว่ นประกอบใน บทเรียน เชน่ แผนการสอน เนือ้ หาที่จะให้ผ้เู รียนศกึ ษา แบบทดสอบก่อน เรียนหลงั เรียน แบบฝึกหดั รวมทงั้ แสดงป่มุ ตา่ งๆ ที่ใช้ในการควบคมุ บทเรียน ซงึ่ องค์ประกอบตา่ งๆ ที่ปรากฏในหน้ารายการเมนหู ลกั มี ความสาคญั มากที่ผ้สู อนควรคานงึ ถึงเก่ียวกบั การออกแบบหน้าจอใหม่ ในประเดน็ ตา่ งๆ ดงั นี ้

• รายการเมนหู ลกั – องค์ประกอบด้านข้อความ จดั เป็นองค์ประกอบสาคญั ทีผ่ ้อู อกแบบต้อง คานงึ ถงึ ได้แก่ • ขนาดและรูปแบบตวั อกั ษร หวั เรื่อง ๑๙ – ๓๗ พอยต์ ข้อความปกติ ๑๒ – ๑๙ พอยต์ รูปแบบควรอ่านงา่ นสบายตา และใช้รูปแบบเดยี วกนั ตลอดเนือ้ หา สว่ นหวั เรื่องควรใช้ รูปแบบแตกตา่ งกนั หรือใช้สีตา่ งกนั • สีพืน้ หลงั และตวั อกั ษร ควรใช้คสู่ ีที่มีความเหมาะสม อ่านและมองเหน็ งา่ ย พืน้ ควรใช้สี เข้มเพ่ือความสบายตาและตวั อกั ษรควรใช้สอี อ่ น • การจดั วางข้อความ ใช้เทคนิคที่เหมาะสม มีความสวยงาม นา่ สนใจ มีความสมดลุ และ เรียบงา่ ย - องค์ประกอบด้านภาพประกอบและกราฟิ ก การนาภาพและกราฟิกมา ใช้ประกอบบทเรียนจะทาให้ผ้เู รียนเกิดความเข้าใจเนือ้ หาบทเรียนมากขนึ ้ โดย คานงึ ถงึ การเลือกภาพให้เหมาะสมกบั เนือ้ หา สอดคล้องกบั วตั ถปุ ระสงค์วยั ของผ้เู รียน ภาพมีความชดั เจนถกู ต้องและมขี นาดภาพที่เหมาะสม

• องค์ประกอบด้านเสียง ประกอบด้วย – เสียงพูด ต้องชดั เจน มีลลี าการพดู ท่ีน่าสนใจนา่ ติดตาม และนา้ เสียงท่ีเหมาะสมกบั วยั ของผ้เู รียน – เสียงประกอบ ชว่ ยทาให้ผ้เู รียนเกิดอารมณ์คล้อยตามในเหตกุ ารณ์ ชว่ ยให้ บทเรียนน่าสนใจ การเลอื กเพลงประกอบต้องมีความเหมาะสมกบั สภาพเหตกุ ารณ์ แตล่ ะเหตกุ ารณ์ เสียงประกอบที่ต้องการให้ข้อมลู ย้อนกลบั ควรใช้เสยี งสงู เพ่ือเร้า ความรู้สกึ ถ้าตอบผดิ ควรใช้เสยี งสนั้ และต่า• องค์ประกอบด้านภาพเคล่ือนไหว ภาพเคลื่อนไหวเป็นองค์ประกอบที่ สามารถเร้าความสนใจของผ้เู รียนมาสบู่ ทเรียนได้เป็นอยา่ งดี ดงั นนั้ การ นามาใช้ประกอบเนือ้ หาควรเลือกใช้เพ่ืออธิบายเนือ้ หาท่ีมีความซบั ซ้อน และ เข้าใจยากเทา่ นนั้ หากนาภาพมาใช้มากเกินไปจะทาให้ผ้เู รียนสนใจใน ภาพเคลอ่ื นไหวมากกวา่ เนือ้ หาท่ีสอน

• แบบทดสอบก่อนเรียน เป็นสว่ นของการประเมินความรู้เบอื ้ งต้นของ ผ้เู รียนเพ่ือศกึ ษาวา่ ผ้เู รียนมีความรู้พนื ้ ฐานในระดบั ใด• เนือ้ หาบทเรียน เป็นสว่ นสาคญั ท่ีสดุ ของบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน ต้องคานงึ ถงึ ความถกู ต้อง สอดคล้องกบั วตั ถปุ ระสงค์ท่ีกาหนดไว้ การ นาเสนอเนือ้ หาถกู ต้องสอดคล้องตามหลกั การออกแบบบทเรียน คอมพวิ เตอร์ช่วยสอน คือดงึ ดดู ความสนใจผ้เู รียน กระต้นุ ให้มีความรู้สกึ อยากเรียนรู้ ทบทวนความรู้เดมิ ก่อนการนาเสนอเนือ้ หาใหม่ ให้เนือ้ หาแก่ ผ้เู รียนทีละเฟรมทีละน้อยๆ มีคาถามท้ายเนือ้ หาที่สอนและมีผลปอ้ นกลบั เพอื่ ให้ผ้เู รียนทราบผลการเรียนของตนเอง• แบบทดสอบหลังเรียน เป็นสว่ นของการประเมินขนั้ ตอนสดุ ท้ายหลงั จาก เสร็จสนิ ้ กระบวนการเรียนการสอนแล้ว ผ้เู รียนเกิดการเรียนรู้เพิ่มขนึ ้ หรือไม่ โดยนาคะแนนไปเปรียบเทียบกบั คะแนนก่อนเรียน

ข้นั ตอนการผลิตชุดการสอน บทเรียนคอมพวิ เตอร์ช่วยสอน• ขนั้ ที่ ๑ การวิเคราะห์ เพ่ือนาข้อมลู มาใช้ในการวางแผนและออกแบบ บทเรียนคอมพวิ เตอร์ให้เหมาะสมตอ่ การเรียนรู้ของผ้เู รียน ข้อมลู ที่ นามาวิเคราะห์ได้แก่ – วิเคราะห์ผ้เู รียน ได้แก่ ประสบการณ์เดมิ ของผ้เู รียน ความต้องการในการเรียน ความรู้พืน้ ฐาน อายุ ทศั นคติ ฐานะทางเศรษฐกิจ ความสนใจ แรงกระต้นุ ใน การเรียนรูปแบบการเรียนรู้ พฤติกรรมของผ้เู รียน – วเิ คราะห์เนือ้ หา เพื่ออธิบายและจดั ลาดบั กิจกรรมการเรียนการสอนให้ สอดคล้องกบั วตั ถปุ ระสงค์ท่ีวางไว้ เร่ิมจากคาอธิบายรายวชิ า ขอบข่ายเนือ้ หา การนาเนือ้ หามาแบง่ หนว่ ยการเรียน ตอน เร่ือง และหวั เรื่องยอ่ ย การเรียงลาดบั จากงา่ ยไปสยู่ าก และเขียนแผนผงั แนวคดิ ให้มีความสมดลุ และ สมั พนั ธ์กนั

• ขนั้ ท่ี ๒ การออกแบบ – กาหนดวตั ถปุ ระสงค์ เป็นการกาหนดพฤตกิ รรมของผ้เู รียนท่ีต้องการให้ เปล่ียนแปลงไปหลงั จากได้ศกึ ษาเนือ้ หาจนจบแล้ว – ออกแบบขนั้ ตอนการสอน โดยกาหนดลาดบั ขนั้ ตอนการสอน กิจกรรมในบทเรียน และกาหนดรูปแบบการประเมินผล โดยนาเนือ้ หาทไ่ี ด้โดยให้ครอบคลมุ ทงั้ การ ประเมนิ ผลกอ่ นเรียน ระหวา่ งเรียน และหลงั เรียน – วางโครงสร้างของชดุ การสอน ให้มีความสมั พนั ธ์กนั ทงั้ สว่ นนา คมู่ ือการเรียน แบบทดสอบกอ่ นเรียน เนือ้ หาสาระ กิจกรรมท่ีกาหนดให้ทา แนวตอบ และ แบบทดสอบหลงั เรียน – เขียนแผนผงั การทางานของโปรแกรม เพือ่ นาเสนอลาดบั ขนั้ ตอนของแตล่ ะหน้า ตงั้ แตเ่ ริ่มต้นบทเรียนไปจนจบ – ร่างสว่ นประกอบตา่ งๆ ในหน้าหลกั ของหน้าเมนู เพอื่ ให้ทราบสว่ นประกอบเช่น ชื่อ เร่ือง หวั เรื่อง หวั เรื่องยอ่ ย แบบทดสอบกอ่ นเรียน เนือ้ หาสาระ กิจกรรมท่ี กาหนดให้ทา แนวตอบและแบบทดสอบหลงั เรียน

• ขนั้ ตอนท่ี ๒ (ตอ่ ) – ออกแบบกรอบบทเรียน หรือเขียนสตอร่ีบอร์ด เขียนให้ครอบคลมุ ทกุ องค์ประกอบ ยอ่ ย เชน่ รูปแบบ ขนาดตวั อกั ษร สี รวมทงั้ ป่มุ ตา่ งๆ ท่ีใช้ในการควบคมุ บทเรียน เช่น การเดนิ หน้า ถอยหลงั หยดุ หยดุ ชวั่ คราว ป่มุ เพม่ิ ความดงั ของเสียง การ เช่ือมโยงแตล่ ะหน้า โดยเขียนแสดงรายละเอยี ดตงั้ แตห่ น้าแรกถงึ หน้าสดุ ท้าย หลงั จากนนั้ นาไปจดั ทาโปรแกรมตามท่ีเขียนไว้ – เขียนโปรแกรมสงั่ งาน ตามสตอรี่บอร์ดที่วางไว้มาเขียนเป็นบทเรียน อาจใช้ โปรแกรมสาเร็จรูป เชน่ Power Point Fash หรืออาจเขียนเป็นโปรแกรม เฉพาะสาหรับสงั่ ให้คอมพวิ เตอร์ทางานตามท่ีออกแบบไว้ในการสร้างบทเรียน คอมพวิ เตอร์

• ขนั้ ตอนที่ ๓ การพฒั นา – การเตรียมสื่อท่ีใช้เป็นวสั ดใุ นการสร้างชดุ การสอนได้แก่ การเตรียมเนือ้ หา ภาพนิ่ง ภาพเคลอื่ นไหว ภาพกราฟิก วีดิทศั น์ เสยี งดนตรี เสยี งประกอบ ให้พร้อม ในรูปแบบ File คอมพิวเตอร์ – ผลติ ชดุ การสอนตามที่เตรียมไว้ตามขนั้ ตอนท่ีได้วางแผนและกาหนดไว้ใน สตอร่ีบอร์ดให้มีความสมบรู ณ์ – ทดสอบการใช้งานในเบือ้ งต้น เพอื่ หาข้อผดิ พลาดของโปรแกรม

• ขนั้ ตอนที่ ๔ การใช้ชดุ การสอน – ทดสอบกอ่ นเรียน – นาเข้าสบู่ ทเรียน เพ่ือเตรียมความพร้อมของผ้เู รียน ให้ผ้เู รียนทราบวา่ จะเรียนเร่ือง อะไร – ประกอบกิจกรรมการเรียนตามแผน ได้แก่ ศกึ ษาเนือ้ หา ทากิจกรรมตามขนั้ ตอน – สรุป เพื่อให้ผ้เู รียนได้ทบทวนความรู้ – ทดสอบหลงั เรียน• ขนั้ ตอนที่ ๕ การทดสอบประสิทธิภาพและประเมนิ ชดุ การสอน การทดสอบ ประสิทธิภาพเป็นการนาบทเรียนที่พฒั นาขนึ ้ ไปทดลองใช้เบอื ้ งต้นก่อน นาไปใช้สอนจริง สว่ นการประเมินจะพจิ ารณาองค์ประกอบท่ีเก่ียวข้องกบั บทเรียนคอมพวิ เตอร์วา่ มีความเหมาะสมกบั ผ้เู รียนหรือไม่ เมื่อนาไป ปรับปรุง

การทดสอบประสิทธิภาพและการประเมินชุดการสอนทาง อิเลก็ ทรอนิกส์ดว้ ยบทเรียนคอมพิวเตอร์• การทดสอบประสิทธิภาพเป็ นการนาชุดการสอนท่พี ฒั นาเสร็จสิน้ แล้ว ไปทดลองใช้กับกลุ่มตวั อย่างก่อนนาไปใช้จริง ซ่งึ การทดลองใช้ เบือ้ งต้นได้แก่ การทดลองเด่ยี ว การทดลองแบบกลุ่มและการทดสอบ แบบสนาม• การทดสอบแบบเด่ยี ว คอื การทดสอบกบั ผ้เู รียนจานวน ๓ คน การทดสอบ เดีย่ วจะทดสอบ ๓ ครัง้ โดยแตล่ ะครัง้ ที่ทดสอบจะมีครู ๑ คนตอ่ ผ้เู รียน ๑ คน เรียนลาดบั จากนกั เรียน เก่ง ปานกลาง อ่อน เมื่อได้ผลการทดสอบแล้วจะนา ผลที่ได้มาปรับปรุงคณุ ภาพชดุ การสอนให้ดีขนึ ้ โดยปกตคิ ะแนนท่ีได้จากการ ทดลองแบบเด่ยี วนีจ้ ะได้คะแนนตา่ กวา่ เกณฑ์มาก แตเ่ มื่อปรับปรุงแล้วจะได้ คะแนนสงู ขนึ ้ ไปอีกในการทดลองแบบกลมุ่ ตอ่ ไป

• การทดสอบประสิทธิภาพแบบกลุ่ม คือการทดสอบโดยมีครู ๑ คนกบั กลมุ่ นกั เรียน ๖ – ๑๐ คน โดยใช้นกั เรียนคละความสามารถด้านการเรียน โดยประกอบด้วยผ้มู ีผลการเรียนเก่ง ปานกลาง อ่อน คานวณหา ประสิทธิภาพแล้วนาผลท่ีได้มาปรับปรุงคณุ ภาพของชดุ การสอนทาง อเิ ล็กทรอนกิ ส์ด้วยบทเรียนคอมพิวเตอร์• การทดสอบประสิทธิภาพแบบสนาม คอื ทดสอบโดยมีครู ๑ คน การ ทดลองกบั ผ้เู รียนจานวน ๑ ห้องเรียน หรือประมาณ ๓๕ – ๕๐ คน คานวณประสิทธิภาพแล้วทาการปรับปรุงผลลพั ธ์ที่ได้ควรใกล้เคียงกบั เกณฑ์ท่ีตงั้ ไว้ไม่เกิน ๒.๕ % ถือวา่ ยอมรับได้ หรือเทา่ เกณฑ์ที่ตงั้ ไว้จะดีมาก ถือวา่ บทเรียนคอมพิวเตอร์นีถ้ ือวา่ มีประสทิ ธิภาพสามารถนาไปใช้ได้จริง

• เกณฑ์การหาประสทิ ธิภาพระหวา่ งกระบวนการและผลลพั ธ์ เป็นการ ประเมินพฤติกรรมของผ้เู รียนในเร่ือง ๑. พฤตกิ รรมตอ่ เนื่องหรือกระบวนการ (Product – E1) โดยพจิ ารณาจาก กิจกรรมหรืองานที่ผ้เู รียนได้รับมอบหมายให้ทาหลงั จากศกึ ษาเนือ้ หาสาระแล้ว ๒. พฤตกิ รรมขนั้ สดุ ท้ายหรือผลลพั ธ์ (Product – E2) โดยพิจารณาผลการ สอบหลงั เรียน การกาหนดเกณฑ์ E1/E2 ให้มีคา่ เทา่ ใดขนึ ้ อยกู่ บั เนือ้ หาสาระ โดยปกติ เนือ้ หาทเ่ี ป็นพทุ ธิพสิ ยั มกั ตงั้ ไว้ท่ี ๘๐/๘๐ ๘๕/๘๕ ๙๐/๙๐ เนือ้ หาที่เป็นทกั ษะพสิ ยั หรือจิตพสิ ยั อาจตงั้ ไว้ท่ี ๗๕/๗๕ คา่ E1/E2 ไมค่ วรตงั้ ต่ากวา่ ๗๕/๗๕ จะทาให้ชดุ การสอนท่ีพฒั นาขึน้ ง่ายเกินไป สาหรับผ้เู รียน

• การที่ประสิทธิภาพของชดุ การสอนที่สร้างไว้ไม่ถึงเกณฑ์ที่ตงั้ ไว้อาจ เนื่องมาจากตวั แปรท่ีควบคมุ ไมไ่ ด้เช่น สภาพห้องเรียน ความพร้อมของ ผ้เู รียน ความชานาญในการใช้ชดุ การสอนของผ้สู อน เป็นต้น• อาจอนโุ ลมให้มีข้อผดิ พลาดได้ตา่ กวา่ ท่ีกาหนดไว้ประมาณ ๒.๕% - ๕% ประสทิ ธิภาพของชดุ การสอนที่สร้างไว้อาจกาหนดไว้ ๓ ระดบั คอื – สงู กวา่ เกณฑ์ – เทา่ กบั เกณฑ์ – ต่ากวา่ เกณฑ์แตย่ อมรับประสทิ ธิภาพได้

• การหาคา่ E1 และ E2 ใช้วิธีคานวณหาคา่ ร้อยละโดยวิธีตอ่ ไปนี ้• การหาคา่ E1 Σ N * 100 AE1 คอื คา่ ประสทิ ธิภาพของกระบวนการเป็นร้อยละΣ คือ คะแนนรวมของกิจกรรมหรืองาน คือ คะแนนเตม็ ของกิจกรรมหรืองาน คอื จานวนนกั เรียน

• การหาคา่ E1 และ E2 ใช้วธิ ีคานวณหาคา่ ร้อยละโดยวิธีตอ่ ไปนี ้• การหาคา่ E2 Σ N * 100 BE1 คือ คา่ ประสทิ ธิภาพของผลลพั ธ์เป็นร้อยละ (คา่ เดียวกบั post test)Σ คือ คะแนนรวมของผลสอบหลงั เรียน คือ คะแนนเตม็ ของการสอบหลงั เรียน คอื จานวนนกั เรียน