ระบบสุริยะ

ฉนั อยู่น่ี! ดาวเสาร์

ดาวเสาร์ (Saturn) เป็นดาวเคราะห์ทรี่ ู้จักกันมาต้งั แต่กอ่ นยุคประวัติศาสตร์ กาลิเลโอสังเกตดาวเสารด์ ้วยกล้องโทรทรรศนเ์ ป็นครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2153 เขามองเหน็ ดาวเสารม์ ลี ักษณะเป็นวงรี จนกระทั่งปี พ.ศ.2202 ครสิ เตยี น ฮอยเกนส์ พบวา่ วงรีทก่ี าลเิ ลโอเหน็ นั้นคือวงแหวนของดาวเสาร์ เปน็ ท่เี ชือ่ กนั ว่าดาวเสาร์เปน็ ดาวเคราะหเ์ พียงดวงเดยี วของระบบสุรยิ ะทม่ี ีวงแหวน จนกระทัง่ ต่อมาไดม้ ีการสง่ ยาน อวกาศไปค้นพบวงแหวนบางๆ รอบดาวพฤหัสบดี ดาวยูเรนสั และดาวเนปจูน

บรรยากาศของดาวเสารเ์ ปน็ ไฮโดรเจน 75% ฮเี ลียม 25% ปะปนไปดว้ ยน้า มเี ทน แอมโมเนยี จ้านวนเล็กน้อย แถบสีบนดาวเสาร์เกิดขึน้ จากการหมนุ รอบ ตวั เองเรว็ มาก จนท้าให้เกดิ การหมุนวนของชน้ั บรรยากาศที่มอี ณุ หภูมิแตกต่างกนั จึงปรากฏเปน็ แถบเข้มและจางสลบั กนั ไป โครงสรา้ งภายในของดาวเสาร์มีลกั ษณะ คล้ายคลงึ กับของดาวพฤหัสบดี มีแกนกลางท่ีเปน็ หินแข็ง ห่อห้มุ ดว้ ยแมนเทลิ ชนั้ ใน ทเ่ี ปน็ โลหะไฮโดรเจน และแมนเทิลช้ันนอกท่เี ปน็ ไฮโดรเจนและฮเี ลียมเหลว ชั้นบรรยากาศ ไฮโดรเจนเหลว โลหะไฮโดรเจนเหลว แกนหนิ หรือน้าแข็ง

ดาวเสาร์มีมวลมากจึงมแี รงโนม้ ถว่ งมาก สามารถดดู จับดาวเคราะห์นอ้ ย และดาวหางมาเป็นบรวิ าร ไดเ้ ปน็ จ้านวนมาก ปัจจบุ ันมีดวงจันทรท์ ี่ถูกคน้ พบ แล้ว 62 ดวง ดวงจันทร์ที่มีขนาดใหญท่ ี่สดุ คอื ไททัน (Titan) มขี นาดใหญ่หวา่ ดาวพุธ ไททันมชี ้ันบรรยากาศหนาแนน่ กว่าโลก มีองค์ประกอบเป็นมีเทนทัง้ สาม สถานะ บนไททันมีฝนมเี ทน เมฆมีเทน และมีเทนแข็ง แกส๊ ไนโตรเจนเปน็ ส่วนใหญ่ คล้ายคลึงกับชนั้ บรรยากาศของโลก ดงั น้นั นกั วิทยาศาสตร์สนใจไททัน มากเปน็ พเิ ศษ เพราะอาจจะมสี ิง่ มชี ีวติ อาศัยอยู่ ดวงจันทร์ทมี่ ขี นาดรองลงมา ไดแ้ ก่ รอี า ไดโอนี ไอเอพีทสุ เทธสิ เอนเซลาดสุ และ มมิ าส ส่วนใหญ่มี พืน้ ผวิ เปน็ น้าแขง็ และมหี นิ ผสมอยูเ่ ลก็ น้อย

บรวิ ารของดาวเสาร์

วงแหวนดาวเสาร์ ดาวเสารอ์ ยูห่ า่ งจากดวงอาทติ ย์ 10 AU จึงไม่ถูกรบกวนจากลมสรุ ยิ ะจาก ดวงอาทิตย์ จึงไมส่ ูญเสยี บรรยากาศชนั้ นอกและมมี วลมาก มวลมากย่อมมีแรงโนม้ ถว่ งมาก สามารถดูดจบั ดาวหางทโี่ คจรผ่านเขา้ มา ดาวหางมีองคป์ ระกอบเป็นนา้ แข็ง จึงเปราะมาก เมื่อดาวหางเขา้ ใกลด้ าวเสาร์ แรงโนม้ ถว่ งมหาศาลจะท้าให้เกิดแรง ไทดลั ภายในดาวหาง ดา้ นทห่ี ันเขา้ หาดาวเสารจ์ ะถูกแรงกระท้ามากกวา่ ดา้ นอยูต่ รง ขา้ ม ในท่สี ดุ ดาวหางไมส่ ามารถทนทานต่อแรงเครียดภายใน จึงแตกเปน็ เศษเลก็ เศษ น้อยสะสมอยู่ในวงโคจรรอบดาวเสารแ์ ละกลายเป็นวงแหวนในท่สี ดุ

ดว้ ยเหตุนี้วงแหวนของดาวเสารจ์ ึงประกอบดว้ ยอนภุ าคจา้ นวนมหาศาลซ่งึ มี วงโคจรอิสระ มขี นาดตง้ั แต่เซนติเมตรไปจนหลายร้อยเมตร ส่วนใหญ่ ประกอบดว้ ยนา้ แข็ง ปะปนอยูก่ บั เศษหินเคลอื บน้าแขง็ วงแหวนของดาวเสาร์ บางมาก แม้จะมขี นาดเสน้ ผ่านศูนย์กลางยาวถึง 250,000 กิโลเมตร แตม่ ีความ หนาไมถ่ งึ 1.5 กิโลเมตร วงแหวนแตล่ ะชั้นมีชอื่ เรยี กตามอกั ษรภาษาอังกฤษ เช่น วงแหวนสว่าง (A และ B) และวงสลัว (C) ช่องระหวา่ งวงแหวน A และ B เรียกวา่ ช่องแคสสินี (Cassini division )

ขอ้ มูลสา้ คัญ​ • ระยะทางเฉล่ยี จากดวงอาทติ ย์ 1,427 ลา้ นกโิ ลเมตร • คาบวงโคจร 29.4 ปี • ความรีของวงโคจร 0.054 • ระนาบวงโคจรทา้ มุมกับระนาบสุริยวิถี 2.484° • แกนเอียง 26.73° • หมุนรอบตัวเองใชเ้ วลา 10.66 ช่ัวโมง • รศั มขี องดาว 60,268 กิโลเมตร • มวล 95.16 ของโลก

• ความหนาแน่น 0.7 กรัม/ลูกบาศกเ์ ซนติเมตร (นอ้ ยกว่านา้ ) • แรงโน้มถว่ ง 7.2 เมตร/วนิ าท2ี • องค์ประกอบหลกั ของบรรยากาศ ไฮโดรเจน ฮเี ลยี ม • อณุ หภูมิ -178°C • ดวงจันทร์ทค่ี ้นพบแลว้ 62 ดวง ​ • วงแหวนที่คน้ พบแลว้ 7 วง