ปรากฏการณท์ างธรรมชาติ และธรณีพบิ ตั ภิ ัย ตวั ช้วี ัด นางสาวสภุ าวดี คําภาทู ครชู าํ นาญการพเิ ศษ โรงเรียนบา้ นโสกเชอื ก(คุรุราษฎรอ์ ํานวย)
ความกดอากาศต่าํ
เกิดในเวลากลางวัน เกดิ จากในเวลากลางวันพ้นื ดนิ หรือ พน้ื ทรายรับความร้อนจากดวงอาทิตยไ์ ดด้ กี ว่าพื้นนาํ้
ศรลม ใชว้ ดั ทิศทางของลม แอนมี อนเิ ตอร์ ใช้วดั ความเรว็ ลม
ลมประจาํ ฤดูในประเทศไทย (ลมมรสุม) ลมชนดิ นีพ้ ดั จากมหาสมุทรไปสู่ เปน็ ลมท่พี ัดผา่ นประเทศไทย พ้ืนมหาสมุทรพัดผ่านประเทศไทย ในชว่ งฤดหู นาวประมาณ ชว่ งกลางเดอื นพฤษภาคมถงึ เดือนพฤศจกิ ายนถงึ เดอื นกุมภาพนั ธ์ กลางเดอื นตลุ าคม
ลมมรสุม เปน็ ลมประจําฤดู มหี ลกั การเชน่ เดียวกบั การเกดิ ลมบกและลมทะเล คือ เกิดจากอุณหภูมิของอากาศเหนือพื้นทวีปและพ้ืนมหาสมุทรมีความแตกต่าง กัน ในประเทศไทยมีลมมรสมุ พัดผ่าน 2 ชนดิ ไดแ้ ก่
1) ลมมรสมุ ตะวันตกเฉียงใต้ ทิศทางของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใตพ้ ัดจาก มหาสมุทรอนิ เดียขน้ึ สทู่ วปี เอเชีย มีแหลง่ กาํ เนดิ จากบริเวณความกดอากาศสูงใน ซกี โลกใตบ้ รเิ วณมหาสมทุ รอนิ เดีย ความกด อากาศตํ่า ได้รับพลงั งานความรอ้ นจากดวงอาทติ ย์มาก มรสุมฤดรู อ้ น ทวปี เอเชีย ไทย ความกดอากาศตํา่ มหาสมทุ รอินเดยี พน้ื ทวีปท่รี ้อน ความกด อากาศสูง ความกดอากาศสงู
2) ลมมรสุมตะวันออกเฉยี งเหนือ ทิศทางของลมมรสมุ ตะวันออกเฉยี งเหนือจะพดั จาก มีแหลง่ กาํ เนิดมาจากบริเวณความกดอากาศสงู บน ประเทศจีนผ่านมายังประเทศไทย ซีกโลกเหนอื แถบประเทศมองโกเลยี และจีน N ความกด อากาศสูง ทวีปเอเชีย ไทย ความกด อากาศต่ํา
ลมเกิดจากการเคลอ่ื นที่ของอากาศในแนวราบจากบรเิ วณที่มีอณุ หภูมติ า่ํ ไปยงั บริเวณ ที่มอี ุณหภมู ิสูงกว่า อากาศจะเคลอ่ื นที่ไปอย่างช้า ๆ ทาํ ใหเ้ กิดลมพัดเอื่อย หากสองบริเวณมอี ณุ หภูมแิ ตกตา่ งกันมากข้ึน ทําให้เกิดลมพดั แรงหรอื เกิดเปน็ พายไุ ด้
ภยั ธรรมชาตแิ ละปรากฏการณ์เรอื นกระจกสง่ ผลตอ่ ส่งิ มีชวี ติ และส่งิ แวดล้อมอยา่ งไร
ภัยธรรมชาติแลแะธรณพี ิบตั ภิ ยั
1. ภัยธรรมชาตแิ ละธรณพี บิ ัตภิ ยั ภัยธรรมชาติ คอื ภัยท่เี กดิ ขึ้นตามธรรมชาติ และส่งผลกระทบต่อการดํารงชวี ิตของสิ่งมชี วี ติ ต่างๆ เชน่
1. ภยั ธรรมชาตแิ ละธรณีพบิ ตั ิภัย ธรณพี ิบตั ิภัย คอื ภยั ทีเ่ กดิ จากกระบวนการทางธรณีวทิ ยา ท่ีเกดิ ข้นึ โดยฉับพลนั และรนุ แรง เชน่
ปรากฏการณ์ท่นี ้าํ ไหลทว่ มพ้นื ดินหรอื พ้นื ท่แี หง้ สาเหตุการเกดิ เกิดจากฝนตกหนักและ ต่ อ เนื่ อง กั น เ ป็ น เวลานาน ทําให้ดินไม่สามารถดูดซับนํ้าไว้ ได้ท้ังหมดหรือไม่สามารถระบาย นํ้าออกได้ทัน จึงทําให้เกิดน้ําขัง ในบรเิ วณที่ราบล่มุ
พ้นื ท่ที างการเกษตรและการปศสุ ัตว์ แหล่งน้าํ ส่งิ ปลูกสรา้ งเกดิ ความเสียหาย หน้าดินถูกชะล้าง สัตว์ปา่ ไมม่ ีที่อย่อู าศยั หากมีน้าํ ทว่ มขังเปน็ เวลานานอาจก่อใหเ้ กดิ โรคตา่ ง ๆ เช่น
การอนุรกั ษ์ปา่ ไม้และการปลูกปา่ ทดแทน พื้นทปี่ ่าท่ีสญู เสียไป การสรา้ งเขือ่ นเพือ่ กักเกบ็ นาํ้ หรอื สรา้ ง ฝายชะลอการไหลของนํ้า
ปลกู พชื คลุมดิน เพื่อช่วยในการดดู ซบั น้าํ การขุดลอกคลอง เพอื่ เก็บนํ้าก่อนระบาย นํา้ สู่ทะเล
การกําจดั ส่งิ ทกี่ ีดขวางทางนํา้ เช่น วชั พชื ขยะ
แนวทางในการเฝ้าระวังและปฏบิ ัตติ นใหป้ ลอดภัยจากนํ้าท่วม ติดตามขา่ วสารอย่างสมํ่าเสมอ ควรปิดเครื่องใชไ้ ฟฟ้า ถอดปลั๊ก และปิดแกส๊ หงุ ตม้ เตรียมอาหารแห้ง ยารักษาโรค เมอ่ื เกิดนํา้ ทว่ ม ของใช้ท่ีจาํ เปน็
แนวทางในการเฝ้าระวงั และปฏิบัตติ นให้ปลอดภยั จากนา้ํ ทว่ ม ควรระวงั สัตว์มีพิษ ไมค่ วรลงไปเล่นนาํ้ ทที่ ว่ มขงั ทอ่ี าจอยู่ในบริเวณทีม่ นี ํ้าขงั น้ําที่ท่วมขงั ไม่สะอาด
แนวทางในการเฝา้ ระวงั และปฏบิ ัตติ นให้ปลอดภยั จากนํ้าทว่ ม ตรวจสอบอาการเจบ็ ป่วย และความเสียหายต่างๆ หลังน้าํ ลด
การเคลือ่ นทีข่ องมวลดิน หิน โคลน และเศษตน้ ไมท้ ีไ่ หลลงมาตามแนวลาดเอียงตามแรงโน้มถ่วงของโลก บรเิ วณที่มคี วามเสีย่ งตอ่ การเกดิ ดนิ ถลม่ สว่ นใหญเ่ ปน็ บรเิ วณท่ีลาดเชงิ เขาหรอื บรเิ วณที่ราบลมุ่ ติดภูเขา ซงึ่ บางพ้ืนท่อี าจเปน็ ภูเขาท่ีมกี ารพังทลายของดนิ และหนิ สูงหรือภูเขาที่มีความลาดชันสงู
รอยแผ่นดนิ แยก สาเหตุการเกดิ บริเวณที่มคี วามชัน เปน็ ผลทเ่ี กิดตามมาหลังจากเกดิ การเล่อื นไถลของหนา้ ดิน • สนึ ามิิ • แผ่นดินไหว บรเิ วณท่ถี ูกทบั ถม • ภเู ขาไฟระเบดิ • นํา้ ป่าไหลหลาก • การตัดไมท้ าํ ลายป่า • การก่อสร้างหรือทาํ การเกษตรบรเิ วณเชิง เขาทมี่ ีความลาดชัน
ชว่ ยกันปลกู ปา่ ไมท่ าํ ไรเ่ ลื่อนลอย ไมต่ ดั ไม้ทําลายปา่
แนวทางในการเฝ้าระวงั และปฏิบัติตนใหป้ ลอดภัยจากน้ําทว่ ม ไม่ปลูกสรา้ งบา้ นหรอื สงิ่ ก่อสร้างขวางทางน้ําหรอื ใกล้แหล่งน้ํา
ตดิ ตามข่าวสารอย่างสมํ่าเสมอ พรอ้ มทง้ั หากอย่ใู กลบ้ รเิ วณท่เี กดิ ดินถลม่ ให้ สงั เกตสญั ญาณเตอื นจากธรรมชาติ อพยพไปอยู่บนทส่ี ูง ท่มี คี วามแข็งแรงหรอื หาที่กาํ บงั
หลกี เล่ยี งการเขา้ ใกลบ้ ริเวณที่มดี นิ ถลม่ หลังดนิ ถล่มใหต้ รวจสอบอาการเจ็บป่วย และความเสียหายตา่ ง ๆ
3) แผน่ ดนิ ไหว การสั่นสะเทอื นของแผ่นดนิ ทร่ี สู้ กึ ได้ ณ บรเิ วณใดบริเวณหน่งึ บนผิวโลก หน้าผารอยเลอื่ น จดุ เหนอื ศูนยเ์ กิดแผ่นดินไหว จุดศูนย์เกดิ แผ่นดินไหว สาเหตกุ ารเกิด รอยเล่ือน • การเคล่อื นที่ของแผน่ เปลอื กโลกท่ีอาจเกดิ จากการคดโคง้ โก่งตวั อย่างฉับพลนั เมอ่ื แผน่ เปลอื กโลกขาดออกจากกัน จงึ ปลดปล่อยพลังงานออกมาในรูป คลน่ื แผน่ ดนิ ไหว • การเคลอื่ นตวั ของรอยเลอื่ น เมื่อรอยเลอ่ื นเกิดการเคลอ่ื นตัวถึงจุดหนึง่ แผ่นเปลอื กโลกจะขาดออกจากกันและเสียรูปอยา่ งมาก จึงปลดปลอ่ ยพลงั งาน ออกมาในรปู คลื่นแผน่ ดินไหว หลังจากนน้ั แผน่ เปลือกโลกจะกลับสู่รปู เดิม
ผลกระทบทีเ่ กิดจากแผน่ ดนิ ไหว สง่ ผลใหพ้ ืน้ ดนิ แยกหรอื เกดิ การสนั่ ไหว ภเู ขาไฟระเบดิ ดินถล่ม สึนามิ เส้นทางการคมนาคม หรอื สิ่งปลูกสรา้ งตา่ ง ๆ เชน่ บ้าน โรงเรียน เกดิ ความเสียหาย รวมท้ังอาจทาํ ให้มนุษย์และสตั ว์ได้รับบาดเจ็บหรอื เสยี ชวี ิต
แนวทางในการเฝา้ ระวงั และปฏิบตั ติ นให้ปลอดภยั จากแผ่นดนิ ไหว ควรเรยี นรแู้ ละฝกึ ซอ้ ม หากเกิดแผ่นดนิ ไหวขณะกําลังขบั การรบั มือกบั แผน่ ดินไหว รถยนต์ ให้หยุดรถและอยู่ภายใน รถรอจนไมม่ ีการสัน่ สะเทอื น หากเกดิ แผน่ ดนิ ไหวขณะอยนู่ อกอาคาร หากเกดิ แผน่ ดินไหวขณะอย่ใู นอาคาร ใหอ้ ยู่ในที่โล่งและอยูห่ ่างจากสงิ่ ของ ใหห้ มอบใตโ้ ต๊ะ เตียง และอยู่หา่ ง จากประตู หน้าตา่ ง กระจก และ ที่แขวนอยู่ ระเบยี ง หากการสน่ั สะเทือนหยดุ ลง หลังเกิดแผน่ ดินไหวให้ตรวจ แล้วยังอยู่ในอาคาร ให้ออก อาการบาดเจบ็ จากนัน้ คอย จากอาคารทันที แตห่ า้ มใช้ ตดิ ตามประกาศจากเจ้าหน้าท่ี ลิฟต์โดยเด็ดขาด
4) สนึ ามิ คลื่นยักษ์ขนาดใหญ่ที่เกิดในมหาสมุทรและเคล่ือนตัวเข้าสู่ชายฝ่ังโดยมีจุดกําเนิดอยู่ในเขตทะเลลึกเป็นคลื่นท่ีมี ค วามยาวคลื่นประมาณ 80-200 กิโลเมตร ซ่งึ เคล่ือนท่ีในมหาสมุทรไดห้ ลายพันกิโลเมตรด้วยความเร็วประมาณ 600-1,000 กโิ ลเมตรตอ่ ชวั่ โมง 3 คล่นื ในทะเลท่ีมีความลกึ จะมคี วามสงู ไมม่ าก แตเ่ คล่อื นทด่ี ว้ ยความเร็วสูง 2 เกดิ คลื่นแผ่กระจาย 5 คลน่ื โถมเข้าใส่บนฝง่ั จากจุดกําเนิดออกไป ทาํ ลายทั้งส่ิงมชี ีวิต ทกุ ทศิ ทาง และสง่ิ แวดลอ้ ม 1 แผน่ เปลอื กโลกใต้ 4 สมุทรเคลอ่ื นตัว มวล คลน่ื บริเวณใกล้ชายฝัง่ มี นา้ํ ทะเลจงึ ยกตวั ข้ึน จากพนื้ ทะเลทันที ความสงู มาก แต่เคลอื่ นที่ ด้วยความเรว็ ตา่ํ
ตดิ ตามข่าวสาร ถ้าอยใู่ นรถทอี่ ย่ใู กลก้ ับชายฝ่งั ทะเล ตอ้ งหยดุ รถแล้วออกจากรถทนั ที การประกาศเตอื นภัย การเกดิ สึนามิ และขน้ึ ท่สี ูงหรอื ออกห่างจากชายฝ่ังทะเล ใหม้ ากท่ีสุด ถา้ พบว่าระดบั นาํ้ ทะเลมกี ารเพ่มิ ข้ึนหรอื ลดลงอยา่ งรวดเรว็ ใหร้ ีบอพยพข้ึนที่สงู ทันที ถา้ อยู่ในบริเวณท่จี ะเกิดสนึ ามิ หลังจากเกดิ สึนามิให้รออยู่ใน ให้รบี อพยพขึน้ ท่ีสูงทันทีหรือ จดุ ที่ปลอดภัย เช่น ศูนย์อพยพ ออกหา่ งจากชายฝงั่ ทะเล และตดิ ตามฟงั ประกาศจากเจ้าหนา้ ท่ี ให้มากทีส่ ุด เนอ่ื งจากอาจเกดิ สนึ ามิอีกครั้ง
5) การกัดเซาะชายฝ่งั การที่ชายฝ่งั ทะเลถูกกดั เซาะจากสาเหตุตา่ ง ๆ ทาํ ใหช้ ายฝ่ังรน่ ถอยเข้าไปในพ้ืนดิน
ส่งผลให้ชายฝ่งั เกิดการสึกกร่อนและพังทลาย แนวชายฝงั่ จงึ แคบลงเรือ่ ย ๆ ทําให้คลืน่ สามารถเขา้ ถึงฝงั่ มากขึน้ ส่งผลเสียต่อสิ่งตา่ ง ๆ บริเวณใกลช้ ายฝ่งั
แนวทางในการเฝา้ ระวงั และปฏบิ ตั ติ นให้ปลอดภยั จากการกัดเซาะชายฝ่งั การปลูกปา่ ชายเลน การปักไมไ้ ผใ่ นพนื้ ท่ี หาดโคลนเพ่ือชะลอ ความรนุ แรงของคล่นื การสร้างเขอื่ นกนั คล่ืนนอก การถ่ายเททราย ชายฝัง่ เชน่ ไปบรเิ วณที่มี การกัดเซาะ เสาคอนกรตี ปอ้ งกัน คลนื่ นอกชายฝง่ั
ปรากฏการณเ์ รือนกระจก การเกิดปรากฏการณเ์ รือนกระจก ปรากฏการณ์เรือนกระจก คือ ปรากฏการณ์ท่ีแก๊ส เรือนกระจกดูดซับรังสีความร้อนจากดวงอาทิตย์ ไวบ้ างสว่ นในเวลากลางวนั แล้วคายรงั สคี วามรอ้ น บางส่วนกลับมาสู่ผิวโลกในเวลากลางคืน ทําให้ อณุ หภมู ใิ นบรรยากาศของโลกไม่เปลี่ยนแปลงไป อย่างฉับพลัน
แกส๊ เรือนกระจก คอื แกส๊ ในบรรยากาศท่ชี ว่ ยดูดซบั และ คายรงั สคี วามร้อนกลับสพู่ ้ืนผวิ โลก เช่น คลอโรฟลอู อโรคารบ์ อน ไนตรสั ออกไซด์ โอโซน ไอนํา้ คารบ์ อนไดออกไซด์ มีเทน ไฮโดรฟลอู อโรคารบ์ อน
บางกจิ กรรมในชีวติ ประจาํ วนั ของมนุษย์ทําให้เกดิ แก๊สเรือนกระจกในบรรยากาศและมีปริมาณเพิ่มขึ้น จนเสยี สมดุล เชน่ กิจกรรมทส่ี ง่ ผลต่อการเกิดแก๊ส ชนิดของแก๊ส ปรมิ าณการเกดิ แกส๊ (%) คารบ์ อนไดออกไซด์ การเผาปา่ ถา่ นหิน น้ํามัน แก๊ส เช้อื เพลงิ การปศุสตั ว์ การเผาไหม้เชอื้ เพลงิ ชีวภาพ มเี ทน เครอ่ื งทําความเยน็ โรงงานอตุ สาหกรรม คลอโรฟลอู อโรคารบ์ อน ไนตรัสออกไซด์ การใสป่ ยุ๋ ไนโตรเจน การเผาไหม้เช้ือเพลิง ไฮโดรฟลอู อโรคารบ์ อน ฟอสซิล เคร่ืองปรับอากาศ ตัวทาํ ความเยน็
Search
