4. สรุปพระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสำหรับคนพิการ

สาระสาคญั พระราชบญั ญตั กิ ารจดั การศกึ ษาสาหรบั คนพิการ พ.ศ. 2551 และที่แกไ้ ขเพม่ิ เติม พระราชบญั ญตั นิ ีใ้ ห้ใชบ้ งั คับตั้งแต่วันถดั จากวันประกาศในราชกจิ จานเุ บกษาเปน็ ตน้ ไป (บงั คบั ใชว้ นั ท่ี 6 กุมภาพันธ์ 2551) ในพระราชบญั ญตั นิ ี้ (นิยามความหมายจาให้ไดค้ รบั ) “คนพิการ” หมายความว่า บุคคลซึ่งมีข้อจากัดในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจาวัน หรือ เข้าไปมีส่วนรว่ มทางสังคม เนื่องจากมีความบกพร่องทางการเห็น การได้ยิน การเคลื่อนไหว การส่ือสาร จิตใจ อารมณ์ พฤติกรรม สติปัญญา การเรียนรู้ หรือความบกพร่องอื่นใดประกอบกับมีอุปสรรคในด้าน ต่างๆ และมีความต้องการจาเป็นพิเศษทางการศึกษา ท่ีจะต้องได้รับความช่วยเหลือด้านหน่ึงด้านใด เพ่ือให้สามารถปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจาวัน หรือเข้าไปมีส่วนร่วมทางสังคมได้อย่างบุคคลทั่วไป ท้ังนี้ ตามประเภทและหลกั เกณฑท์ ี่รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงศึกษาธกิ ารประกาศกาหนด “แผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล” หมายความว่า แผนซึ่งกาหนดแนวทางการจัด การศึกษา ท่ีสอดคล้องกับความต้องการจาเป็นพิเศษของคนพิการ ตลอดจนกาหนดเทคโนโลยี สงิ่ อานวยความสะดวก สอื่ บรกิ าร และความช่วยเหลอื อ่นื ใดทางการศึกษาเฉพาะบุคคล “เทคโนโลยีส่งิ อานวยความสะดวก” หมายความว่า เคร่ืองมือ อุปกรณ์ ฮาร์ดแวร์ ซอฟต์แวร์ หรือบริการท่ีใช้สาหรับคนพิการโดยเฉพาะ หรือที่มีการดัดแปลงหรือปรับใช้ให้ตรงกับความต้องการ จาเป็นพิเศษของคนพิการแต่ละบุคคล เพื่อเพ่ิม รักษา คงไว้ หรือพัฒนาความสามารถและศักยภาพ ทีจ่ ะเข้าถงึ ข้อมูล ขา่ วสาร การสือ่ สาร รวมถึงกจิ กรรมอ่ืนใดในชวี ิตประจาวันเพ่ือการดารงชวี ิตอิสระ “ครูการศึกษาพิเศษ” หมายความว่า ครูท่ีมีวุฒิทางการศึกษาพิเศษสูงกว่าระดับปริญญาตรี ข้ึนไป และปฏิบัติหน้าที่ในสถานศึกษาท้ังของรัฐและเอกชน หรือครูท่ีมีวุฒิทางการศึกษาพิเศษระดับ ปริญญาตรีที่ผ่านการประเมินทักษะการสอนคนพิการตามที่คณะกรรมการฯ กาหนด และปฏิบัติหน้าที่ สอน จดั การศกึ ษา นเิ ทศ หรอื หนา้ ท่ีอนื่ เกี่ยวกบั การจัดการศึกษาของคนพิการ ท้ังของรัฐและเอกชน “การเรียนร่วม” หมายความว่า การจัดให้คนพิการได้เข้าศึกษาในระบบการศึกษาท่ัวไปทุก ระดับและหลากหลายรูปแบบ รวมถึงการจัดการศึกษา ให้สามารถรองรับการเรียนการสอนสาหรับ คนทกุ กลุม่ รวมทงั้ คนพิการ

“ศูนย์การศึกษาพิเศษ” หมายความว่า สถานศึกษาของรัฐท่ีจัดการศึกษานอกระบบ หรือ ตามอัธยาศัยแก่คนพิการ ต้ังแต่แรกเกิดหรือแรกพบความพิการจนตลอดชีวิต และจัดการศึกษาอบรม แก่ผู้ดูแลคนพิการ ครู บุคลากรและชุมชน รวมทั้งการจัดสื่อ เทคโนโลยี สิ่งอานวยความสะดวก บริการ และความช่วยเหลอื อ่ืนใด ตลอดจนปฏิบตั ิหน้าท่ีอ่ืนตามทีก่ าหนดในประกาศกระทรวง ผ้รู ักษาการ (รฐั มนตรวี า่ การกระทรวงศึกษาธกิ าร) คนพิการมีสิทธทิ างการศกึ ษาดงั น้ี (1) ไดร้ บั การศึกษาโดยไม่เสียคา่ ใชจ้ ่ายต้ังแต่แรกเกิดหรือพบความพกิ ารจนตลอดชีวิต พรอ้ มทงั้ ได้รับเทคโนโลยี ส่งิ อานวยความสะดวก ส่อื บริการและความชว่ ยเหลอื อื่นใดทางการศึกษา (2) เลือกบริการทางการศกึ ษา สถานศกึ ษา ระบบและรปู แบบการศึกษา โดยคานงึ ถงึ ความสามารถ ความสนใจ ความถนัดและความต้องการจาเป็นพเิ ศษของบุคคลนนั้ (3) ไดร้ บั การศึกษาท่ีมมี าตรฐานและประกันคุณภาพการศึกษา รวมท้ังการจดั หลกั สูตร กระบวนการเรยี นรู้ การทดสอบทางการศึกษา ที่เหมาะสมสอดคล้องกับความต้องการจาเป็นพเิ ศษ ของคนพิการแต่ละประเภทและบคุ คล ให้ครูการศึกษาพเิ ศษในทกุ สงั กัดมีสิทธิไดร้ บั เงนิ ค่าตอบแทนพเิ ศษ ตามท่ีกฎหมายกาหนด ให้สถานศึกษาของรัฐและเอกชนที่จดั การเรียนร่วม สถานศกึ ษาเอกชนการกุศลทจ่ี ดั การ การศึกษาสาหรับคนพิการโดยเฉพาะ และศนู ยก์ ารเรยี นเฉพาะความพิการ ที่ได้รบั การรับรองมาตรฐาน ไดร้ บั เงินอดุ หนนุ และความช่วยเหลือเปน็ พเิ ศษจากรัฐ ให้สถานศึกษาในทุกสังกัดจัดทาแผนการจดั การศึกษาเฉพาะบคุ คล โดยใหส้ อดคล้องกับ ความตอ้ งการจาเปน็ พิเศษของคนพิการ และต้องมีการปรบั ปรุงแผนการจดั การศึกษาเฉพาะบุคคล อย่างนอ้ ยปลี ะหนงึ่ คร้ัง ตามหลักเกณฑแ์ ละวธิ กี ารท่ีกาหนดในประกาศกระทรวง สถานศึกษาใดปฏเิ สธไม่รบั คนพกิ ารเข้าศกึ ษา ใหถ้ อื เปน็ การเลอื กปฏบิ ตั โิ ดยไม่เปน็ ธรรม ตามกฎหมาย ใหร้ ฐั จัดเงนิ อดุ หนนุ เพอื่ สง่ เสริมการวจิ ัยพฒั นาองคค์ วามรูแ้ ละเทคโนโลยีทเ่ี ก่ยี วข้อง และการพฒั นาครู บุคลากรทางการศึกษา ใหม้ ีความรู้ ความเข้าใจ ทักษะและความสามารถ ในการจัดการศกึ ษาสาหรบั คนพกิ าร

การส่งเสรมิ การจดั การศกึ ษาสาหรับคนพกิ าร ใหม้ คี ณะกรรมการสง่ เสริมการจัดการศึกษา สาหรับคนพกิ าร ประกอบด้วย (1) รัฐมนตรวี า่ การกระทรวงศึกษาธกิ าร เป็นประธานกรรมการ (2) รัฐมนตรชี ว่ ยวา่ การกระทรวงมหาดไทย เป็นรองประธานกรรมการคนที่หน่ึง และผู้ทรงคุณวฒุ ิทเ่ี ปน็ คนพิการซ่ึงรฐั มนตรแี ต่งตั้ง เป็นรองประธานกรรมการคนท่สี อง (3) กรรมการโดยตาแหน่ง จานวนสิบคน ได้แก่ ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เลขาธิการสภา การศึกษา เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน เลขาธิการคณะกรรมการการอุดมศึกษา เลขาธิการคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา อธบิ ดีกรมสุขภาพจติ อธิบดกี รมการแพทย์ อธิบดีกรมสง่ เสริม การปกครองท้องถิ่น ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร และเลขาธิการสานักงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพ ชีวิตคนพิการแห่งชาติ (4) กรรมการผู้ทรงคณุ วุฒิ จานวนสิบสี่คน ซึ่งรัฐมนตรีแต่งต้ังจากผู้ที่มีความรู้ ความสามารถ ความเช่ียวชาญและประสบการณ์สูงในด้านการบริหารการศึกษา ด้านการศึกษาสาหรับคนพิการ ด้านกฎหมาย ด้านการแพทย์และสาธารณสุข ด้านเทคโนโลยีส่ิงอานวยความสะดวกสาหรับคนพิการ และด้านสังคมสงเคราะห์ ท้ังน้ี อย่างน้อยเจ็ดคนต้องมาจากองค์การคนพิการแต่ละประเภท ให้ผู้อานวยการสานักบริหารงานการศึกษาพิเศษเป็นกรรมการและเลขานุการ และให้ผู้อานวยการ สานกั บรหิ ารงานการศึกษาพิเศษแต่งตั้งข้าราชการในสานักฯ เปน็ ผชู้ ว่ ยเลขาธกิ าร ใหค้ ณะกรรมการมีอานาจหน้าที่ ดังตอ่ ไปน้ี (1) เสนอนโยบาย ยทุ ธศาสตร์ แผนการจดั การศึกษาสาหรบั คนพกิ าร แผนการจัดสรร ทรพั ยากรและแนวทางการพัฒนาการบริหารและการจัดการศกึ ษาสาหรบั คนพิการทุกระบบและ ทกุ ระดับตอ่ คณะรัฐมนตรี (2) เสนอความเห็น และให้คาปรกึ ษาต่อรัฐมนตรี (3) พจิ ารณาใหค้ วามเหน็ ชอบแผนการใช้จ่ายเงนิ กองทุนเพอ่ื สนบั สนุนการจัดการศึกษา สาหรับคนพิการของหนว่ ยงานในทกุ สังกัด (4) วางระเบียบ ข้อกาหนด ประกาศ คาสั่ง แนวปฏิบตั ิเก่ียวกับการจดั การศกึ ษาสาหรับ คนพกิ าร (5) ส่งเสริมสนบั สนนุ และช่วยเหลือกจิ กรรมของหน่วยงานทเี่ กย่ี วข้องกับการจัดบริการ การศกึ ษาสาหรับคนพิการ (6) ส่งเสริมสนับสนุนให้ทุกหนว่ ยงานทเ่ี กยี่ วข้องจดั การศึกษาสาหรับคนพกิ ารอยา่ งบรู ณาการ (7) วางระเบียบปฏิบัติเก่ยี วกับการบริหารจัดการกองทนุ โดยความเหน็ ชอบของ กระทรวงการคลัง

(8) วางระเบียบเกีย่ วกบั การพิจารณาอนมุ ัติการจ่ายเงนิ เพอื่ การสง่ เสรมิ การจัดการศึกษา สาหรบั คนพกิ าร (9) วางระเบียบเกย่ี วกับการจดั ทารายงานสถานะการเงินและการบรหิ ารกองทนุ (10) วางระเบยี บเก่ยี วกบั การรับเงิน การจา่ ยเงนิ การเก็บรักษาเงนิ กองทนุ การตัดหนี้ เป็นสญู โดยความเหน็ ชอบของกระทรวงการคลัง (11) วางระเบียบเกย่ี วกับการกาหนดมาตรฐาน ใหก้ ารรับรอง หรอื เพกิ ถอนการรับรองแก่ สถานศกึ ษาของรัฐและเอกชนที่จัดการเรยี นรว่ ม สถานศึกษาเอกชนการกศุ ลท่ีจดั การศกึ ษาสาหรบั คน พิการ และศูนย์การเรยี นเฉพาะความพกิ าร (12) ปฏบิ ัติงานอน่ื ตามพระราชบัญญตั นิ ้หี รือตามท่กี ฎหมายอื่นกาหนดให้เปน็ อานาจหนา้ ที่ ของคณะกรรมการ กรรมการผู้ทรงคุณวุฒมิ ีวาระอยู่ในตาแหนง่ คราวละสามปี และอาจไดร้ ับแต่งต้ังอกี ได้ แตต่ ้อง ไมเ่ กินสองวาระติดตอ่ กัน นอกจากการพน้ จากตาแหนง่ ตามวาระ กรรมการผู้ทรงคุณวุฒพิ ้นจากตาแหนง่ เม่ือ…. (1) ตาย (2) ลาออก (3) เปน็ บุคคลลม้ ละลาย (4) เปน็ คนไร้ความสามารถหรือคนเสมือนไร้ความสามารถ (5) ไดร้ ับโทษจาคุกโดยคาพพิ ากษาถงึ ท่สี ดุ ใหจ้ าคกุ (6) รัฐมนตรีให้ออกเพราะบกพรอ่ งหรือไมส่ จุ ริตตอ่ หนา้ ที่ หรือมคี วามประพฤตเิ สื่อมเสีย ในกรณที ี่กรรมการผทู้ รงคณุ วุฒพิ ้นจากตาแหนง่ ก่อนครบวาระ รฐั มนตรีอาจแต่งต้งั ผูอ้ นื่ เปน็ กรรมการผู้ทรงคุณวุฒิแทนตาแหน่งท่ีว่าง และให้ผู้ที่ได้รับแต่งต้ังให้ดารงตาแหน่งแทนอยู่ในตาแหน่ง เท่ากับวาระท่ีเหลืออยู่ของผู้ซึ่งตนแทน เว้นแต่วาระของกรรมการผู้ทรงคุณวุฒิเหลืออยู่ไม่ถึงหกสิบวัน จะไมด่ าเนินการเพือ่ ใหม้ กี ารแต่งต้ังกรรมการผูท้ รงคุณวฒุ แิ ทนก็ได้ การประชุมของคณะกรรมการ ต้องมกี รรมการมาประชุมไมน่ ้อยกวา่ กึ่งหน่ึงของจานวน กรรมการท้ังหมดจงึ จะเปน็ องค์ประชมุ คณะกรรมการอาจแต่งตั้งคณะอนุกรรมการเพื่อพิจารณาหรอื ปฏบิ ัตกิ ารอยา่ งหนึง่ อยา่ งใด ตามทคี่ ณะกรรมการมอบหมาย

ให้สานกั บริหารงานการศกึ ษาพเิ ศษในสานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พนื้ ฐานทา หน้าที่เกยี่ วกับงานเลขานกุ ารของคณะกรรมการ รวมทงั้ ให้มหี นา้ ท่ีดังต่อไปน้ี (1) สง่ เสริม สนบั สนุน และประสานความรว่ มมือในการจัดการศึกษาสาหรบั คนพกิ าร ในสถานศกึ ษา รวมทง้ั ประเมินและรายงานผลตอ่ คณะกรรมการ (2) สนับสนนุ ใหส้ านกั งานเขตพื้นทีก่ ารศกึ ษาจดั การเรียนรว่ มแกค่ นพิการในเขตพน้ื ที่ รับผดิ ชอบอย่างทั่วถึงและมีคุณภาพ (3) วิจัย และพัฒนาคณุ ภาพการเรยี นการสอนและการเรยี นรู้ของคนพิการ (4) ผลิต วจิ ยั และพฒั นาเทคโนโลยีส่ิงอานวยความสะดวก เพ่ือการจดั การศกึ ษาสาหรับ คนพิการ (5) ดาเนินการเก่ียวกบั การจัดสรรเทคโนโลยีส่ิงอานวยความสะดวก (6) ดาเนนิ การเกย่ี วกบั งานธุรการของกองทุน (7) สง่ เสริมสนบั สนุนให้หน่วยงานทางการศึกษา สามารถผลิต และพฒั นาเทคโนโลยี สิง่ อานวยความสะดวก เพื่อการจดั การศึกษาสาหรบั คนพิการ (8) ประสาน ส่งเสรมิ สนบั สนุน การจัดการศึกษาของสถานศกึ ษาเอกชน องค์กรปกครองสว่ น ทอ้ งถนิ่ รวมทั้งบุคคล ครอบครัว ชุมชน องคก์ รชุมชน องค์กรวชิ าชพี สถาบนั ศาสนา สถานประกอบการ และสถาบันอืน่ ทจี่ ดั การศึกษาสาหรบั คนพกิ าร (9) ประสานและส่งเสริมองค์กรปกครองส่วนทอ้ งถิ่น ใหส้ ามารถจดั การศกึ ษาสาหรับคนพิการ ให้สอดคล้องกับนโยบายและมาตรฐานการศึกษา ให้สานักงานเขตพนื้ ที่การศกึ ษา มีหนา้ ท่ดี าเนนิ การจดั การศกึ ษาโดยเฉพาะการจดั การเรียน ร่วม การนิเทศ กากับ ตดิ ตาม เพือ่ ให้คนพิการได้รับการศึกษาอย่างทว่ั ถงึ และมีคณุ ภาพตามทีก่ ฎหมาย กาหนด ให้สถานศึกษาเฉพาะความพิการของรัฐมหี น้าทจ่ี ดั การศึกษาตามภารกจิ แก่คนพิการ - มีฐานะเป็นนติ บิ คุ คล กองทนุ ส่งเสรมิ และพฒั นาการศึกษาสาหรับคนพิการ **ให้จัดต้ังกองทุนขึ้น เรียกว่า “กองทุนส่งเสริมและพัฒนาการศึกษาสาหรับคนพิการ” ในสานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน เพ่ือใช้จ่ายในการส่งเสริมสนับสนุน และพัฒนา การศึกษาสาหรบั คนพิการอยา่ งเป็นธรรมและทั่วถึง โดยกองทุนประกอบด้วย

(1) เงินและทรพั ย์สนิ ท่ีโอนมาจากเงนิ กองทุนการศกึ ษาสาหรับคนพิการตามระเบยี บ กระทรวงศกึ ษาธิการว่าดว้ ยกองทุนการศึกษาสาหรับคนพกิ าร พ.ศ. 2546 (2) เงนิ อดุ หนนุ จากรฐั บาล (3) เงนิ อดุ หนนุ จากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (4) เงนิ รายได้ที่ไดจ้ ากการออกสลากหรือการจดั กิจกรรม (5) ดอกผลและผลประโยชน์ทเ่ี กิดจากเงินหรือทรพั ยส์ นิ ของกองทุน (6) เงินหรือทรพั ย์สนิ ท่มี ีผูบ้ ริจาคหรือมอบให้ (7) รายไดบ้ างส่วนจากภาษขี องสนิ คา้ และบรกิ าร ทเี่ ป็นสาเหตุแห่งความพกิ ารตามที่กฎหมาย กาหนด ใหม้ คี ณะกรรมการบริหารกองทนุ คณะหน่ึง ประกอบด้วย - เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขัน้ พน้ื ฐาน เป็นประธานกรรมการ - รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้นื ฐานทเ่ี ลขาธิการคณะกรรมการการศกึ ษาข้ัน พ้ืนฐานมอบหมาย เป็นรองประธานกรรมการคนที่หนง่ึ - ผูท้ รงคุณวุฒิท่เี ป็นผูแ้ ทนองค์การคนพิการหน่งึ คน เป็นรองประธานกรรมการคนท่สี อง - ผู้แทนสานักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ผู้แทนสานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา ผู้แทนสานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ผู้แทนกระทรวงการคลัง ผู้แทนกระทรวงสาธารณสุข ผู้แทนสานักงบประมาณ ผู้แทนสานักงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ และ ผู้ทรงคุณวุฒิซึ่งคณะกรรมการแต่งต้ังจานวนสิบเอ็ดคน ในจานวนน้ีต้องเป็นผู้แทนองค์การคนพิการ แต่ละประเภทอย่างน้อยเจ็ดคนเป็นกรรมการ และให้ผู้อานวยการสานักบริหารงานการศึกษาพิเศษ เปน็ กรรมการและเลขานุการ ให้คณะกรรมการบริหารกองทุนมีอานาจหนา้ ที่ ดังต่อไปน้ี (1) บรหิ ารกองทุน (2) พจิ ารณาอนุมัติการจา่ ยเงิน (3) รายงานสถานะการเงนิ และการบรหิ ารกองทนุ ต่อคณะกรรมการตามระเบยี บท่ี คณะกรรมการกาหนด (4) แตง่ ตั้งคณะอนุกรรมการหรือคณะทางาน เพ่ือให้ปฏิบัตหิ นา้ ท่ตี ามที่คณะกรรมการบรหิ าร กองทุนมอบหมาย

เม่ือพระราชบญั ญัตนิ ี้มีผลใช้บงั คับแล้ว ให้โอนบรรดาเงิน ทรพั ย์สิน สิทธหิ น้ีของกอง ทนุ การศึกษาสาหรับคนพิการตามระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวา่ ดว้ ยกองทนุ การศึกษาสาหรบั คนพิการ พ.ศ. 2546 ไปเปน็ ของกองทนุ ตามพระราชบัญญัติน้ี ในวาระเริ่มแรกทีย่ งั มไิ ดม้ ีการแต่งตงั้ คณะกรรมการสง่ เสริมการจดั การศึกษาสาหรับ คนพิการ ใหค้ ณะกรรมการสง่ เสรมิ การศึกษาพิเศษตามพระราชบญั ญตั ริ ะเบียบบริหารราชการ กระทรวงศึกษาธกิ าร พ.ศ. 2546 ทาหนา้ ทจี่ นกว่าจะไดม้ ีการแต่งตง้ั คณะกรรมการสง่ เสริมการจัด การศึกษาสาหรับคนพกิ ารตามพระราชบัญญัตนิ ี้ ซ่ึงต้องไม่เกนิ หน่งึ ร้อยแปดสิบวนั นบั แต่วันท่ี พระราชบญั ญัติน้ีใชบ้ งั คบั ใหค้ รู หรือบุคลากรทางการศึกษา ที่ผ่านการอบรมวุฒบิ ัตรครกู ารศึกษาพิเศษตามหลักสูตร ทคี่ ณะกรรมการข้าราชการครูและบคุ ลากรทางการศกึ ษาอนุมตั ิ ก่อนการประกาศใชพ้ ระราชบญั ญัตนิ ้ี เปน็ ครูการศึกษาพิเศษตามพระราชบัญญตั ินี้ ผูร้ ับสนองพระบรมราชโองการ - พลเอก สุรยุทธ์ จลุ านนท์ นายกรัฐมนตรี *************************