การเงินเเละการคลัง

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 การเงินและการคลงั

คานา รายงานเลม่ นจี้ ดั ทาขนึ้ เพ่ือเป็นสว่ นหนงึ่ ของรายวิชา เศรษฐศาสตร์ ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 4/7 เพื่อใหไ้ ดศ้ กึ ษาหา ความรูใ้ นเรอื่ งการเงินและการคลงั และไดศ้ กึ ษาอยา่ งเขา้ ใจ เพอื่ เป็นประโยชนก์ บั การเรยี น ผจู้ ดั ทาหวงั วา่ รายงานเลม่ นจี้ ะเป็นประโยชนก์ บั ผอู้ า่ น หรอื นกั เรยี น นกั ศกึ ษา ทกี่ าลงั หาขอ้ มลู เรอื่ งนอี้ ยหู่ ากมี ขอ้ แนะนาหรอื ขอ้ ผิดพลาดประการใด ผจู้ ดั ทาขอนอ้ มรบั ไวแ้ ละ ขออภยั มา ณ ท่ีนดี้ ว้ ย ผจู้ ดั ทาและคณะ 15 กมุ ภาพนั ธ์ 2564

สารบญั 1.การเงนิ ................................................................................................1 - ความรูเ้ บือ้ งตน้ เก่ียวกบั เงิน....................................................................2 - เงินเฟอ้ และเงินฝืด................................................................................8 - นโยบายการเงิน...................................................................................12 2.การคลังภาครัฐ....................................................................................14 - งบประมาณแผ่นดนิ ..............................................................................17 - อตั ราภาษี............................................................................................19 - นโยบายการคลงั ..................................................................................21

1 การเงิน การเงนิ หมายถึง กิจกรรมเก่ียวกบั การบริหารเงิน และระบบข้นั ตอนการ ระดมทุน ซ่ึงรวมถึง การธนาคาร หน้ี เครดิต ตลาดหุ้น เงิน และการลงทนุ การเงินครอบคลุมถึงข้นั ตอนการดูแล สร้าง และศึกษาเกี่ยวกบั เงิน เช่นกนั เงินธุรกิจ และการเงินส่วนบุคคล หากพดู ถึงเร่ืองการเงิน คนทวั่ ไปกอ็ าจจะคิดถึงธนาคาร หรือบริษทั ขาย ประกนั คนที่ทาํ ธุรกิจก็อาจจะคิดถึงตลาดหุ้นหรือตลาดหลกั ทรัพย์ คาํ วา่ การเงินเป็ นคาํ ศพั ทท์ ่ีกวา้ งมาก เป็ นการรวมหวั ขอ้ หลายอยา่ งต้งั แตก่ าร บริหาร เศรษฐศาสตร์ การบญั ชี หรือแมแ้ ตค่ ณิตศาสตร์ประยกุ ต์ และในส่วนของการเงินส่วนบคุ คล การเงินก็รวมถึงการทาํ บญั ชีรายรับ รายจ่าย ภาษี การเก็บออม โดยเฉพาะการออมเพื่อการเกษียณ การลงทุน ส่วนบลุ คล หรือแมก้ ระทงั่ การบริหารหน้ีส่วนบคุ คล บางส่วนอาจจะฟังดู เขา้ ใจยากแตค่ วามรู้เรื่องการเงินกเ็ ป็นความรับผดิ ชอบอยา่ งหน่ึงที่คนวยั ทาํ งานตอ้ งเรียนรู้และเขา้ ใจให้ดี

2 การบริหารการเงิน – ประโยชน์และความสาคัญของการเงนิ หากถามวา่ ‘เงิน’ สาํ คญั อยา่ งไร เรากค็ งตอ้ งยอ้ นกลบั ไปยคุ สมยั ท่ีทกุ คนไม่ไดใ้ ชเ้ งินกนั ก่อน ใน สมยั ก่อนคนทวั่ ไปใชว้ ิธี ‘แลกเปล่ียนสินคา้ ’ เพ่ือความอยรู่ อด แลกววั กบั ผกั แลกผลไมก้ บั ไข่ แลก รองเทา้ กบั การตดั ผม เน่ืองจากว่าทุกคนมี ‘สินคา้ ’ ไมเ่ หมือนกนั ทุกการแลกเปล่ียนตอ้ งมีการเจรจาต่อรองใหมต่ ลอด ทุก การแลกเปลี่ยนตอ้ งมาดว้ ยการ ‘ถกเถียง’ กนั ว่าสินคา้ น้ีราคาเท่า และ อะไรถึงจะมีคุณค่าที่เท่าเทียม หากมนุษยจ์ ะเก่งอะไรซกั อยา่ ง มนุษยก์ ็คงเกง่ ที่การ ‘ทาํ อะไรใหง้ ่ายข้ึน’ เหละ่ ครับ เงินถูกสร้าง ข้ึนมาใหเ้ ป็นภาษากลางของการแลกเปล่ียนสินคา้ ทาํ ให้ธุรกรรมตา่ งๆมีความเร็วมากข้ึน (ลองคิด ภาพคุณกาํ ลงั ตอ่ คิวซ้ือขา้ วแลว้ ทุกคนตอ้ งต่อรองกบั แม่คา้ เพื่อแลกนู่นแลกน่ีดู แค่คิดกน็ ่าหงุดหงิด แลว้ ) เร่ืองของการทาํ งานให้เร็วเป็นหวั ขอ้ ท่ีผอู้ า่ นหลายคนเรียกร้องให้ผมเขียน ในส่วนน้ีผมไดท้ าํ คู่มือ มินิอีบคุ๊ ทาํ งานใหเ้ ร็ว ทาํ งานอยา่ งฉลาด ท่ีทุกคนสามารถโหลดไดฟ้ รีๆเลย เงิน…ทาํ ให้ทกุ อยา่ งมีมูลคา่ ที่ชดั เจนมากข้ึน ทาํ ให้เรารู้วา่ น้าํ เปล่ามีมลู คา่ 10 บาท หนงั สือหน่ึง เล่มมีมลู คา่ 200 บาท และบริษทั ในตลาดหุ้นท่ีมีมูลค่าหลายหม่ืนลา้ นบาท นกั เศรษฐศาสตร์หลาย คนเรียกเงินวา่ ‘ตวั วดั ค่าความน่าเช่ือถือของสินคา้ ’ แปลว่าถา้ คนทว่ั ไปพร้อมที่จะจ่ายใหก้ บั สินคา้ หน่ึงชิ้นเป็นเงินจาํ นวนมาก…ก็เท่ากบั ว่าสินคา้ น้นั เป็นสินคา้ ท่ีมี ‘ความน่าเชื่อถือ’ มลู คา่ ของเงินทาํ ให้เรารู้ว่าพนกั งานแตล่ ะคนควรจะมี ‘คา่ จา้ ง’ เทา่ ไร และ ‘ความน่าเชื่อถือ’ ของ เงินทาํ ใหเ้ กิดการ ‘กูย้ ืม’ จนทาํ ให้เกิดสินคา้ การเงินต่างๆ อยา่ ง เงินกู้ บตั รเครดิต และ ประกนั

3 1.1 เงนิ งบประมาณ เงินงบประมาณ หมายถงึ เงินที่รัฐบาลไดจ้ ดั สรรใหแ้ ก่ส่วนราชการตามพระราชบญั ญตั ิ งบประมาณ รายจ่ายประจ าปี การจ่ายก่อหน้ีผกู พนั เงนิ งบประมาณสามารถด าเนินการไดต้ ามวตั ถปุ ระสงคข์ อง หน่วยงานน้นั ๆ โดยจะมกี าหนดระยะเวลา ต้งั แต่วนั ท่ี 1 ตุลาคม ถงึ วนั ท่ี 30 กนั ยายน ซ่ึงเรียกวา่ ปี งบประมาณ 1.1.1 การจ าแนกประเภทรายจ่ายของส่วนราชการ จ าแนกออกเป็น 5 ประเภทรายจ่าย ไดแ้ ก่ (1) งบบุคลากร หมายถงึ รายจ่ายทีก่ าหนดใหจ้ ่ายเพื่อการบริหารงานบุคลากรภาครัฐ ไดแ้ ก่ รายจ่ายในลกั ษณะ เงินเดือน ค่าจา้ งประจ า ค่าจา้ งชว่ั คราว ค่าตอบแทน พนกั งานราชการ (2) งบดาํ เนินงาน หมายถึง รายจ่ายทีก่ าหนดใหจ้ ่ายเพอื่ การบริหารงานประจ า ไดแ้ ก่ - ค่าตอบแทน เช่น ค่า เช่าบา้ นราชการ ค่าตอบแทนปฏบิ ตั ิงานนอกเวลาราชการ ค่าสอน พเิ ศษ ฯลฯ - ค่าใชส้ อย เช่น ค่าจา้ งเหมา บริการ ค่าซ่อมแซมบ ารุงรักษาทรัพยส์ ิน ค่าเช่าทรัพยส์ ิน ค่าใชจ้ ่ายในการเดนิ ทางไปราชการ เงินสมทบ ประกนั สงั คม ฯลฯ - ค่าวสั ดุ หมายถึง รายจ่ายเพอื่ จดั หาส่ิงของซ่ึงโดยสภาพเม่ือใชแ้ ลว้ ยอ่ มสิ้นเปลืองหมดไป แปรสภาพ หรือไมค่ งสภาพเดิม หรือสิ่งของท่ีมีลกั ษณะคงทนถาวรและมีราคาต่อหน่วยไม่เกนิ 5,000 บาท รายจ่าย เพื่อจดั หาโปรแกรมคอมพวิ เตอร์ ราคาต่อหน่วยหรือต่อชุดไม่เกิน 20,000 บาท รายจ่ายซ่อมบ ารุง ทรัพยส์ ินให้ สามารถใชง้ านไดป้ กติฯลฯ - ค่าสาธารณูปโภค หมายถึง รายจ่ายค่าบริการสาธารณูปโภคสื่อสาร และโทรคมนาคม รวมถงึ ค่าใชจ้ ่ายที่จ่ายช าระพร้อมกนั เชน่ ค่าบริการ ค่าภาษีไดแ้ ก่ ค่าไฟฟ้า ค่าน้ าประปา ค่าน้ าบาดาล ค่าโทรศพั ทค์ ่าบริการไปรษณียฯ์ ลฯ (3) งบลงทุน หมายถงึ รายจ่ายที่ก าหนดใหจ้ ่ายเพอื่ การลงทุน ไดแ้ ก่ รายจ่ายท่ีจ่ายในลกั ษณะค่า ครุภณั ฑค์ ่าท่ี ดินและสิ่งก่อสร้าง - ค่าครุภณั ฑห์ มายถงึ รายจ่ายเพอ่ื จดั หาส่ิงของท่ีมีลกั ษณะคงทนถาวร และมีราคาต่อหน่วย เกินกวา่ 5,000 บาท และรายจ่ายเพือ่ จดั หาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่มีราคาต่อหน่วยเกนิ กว่า 20,000 บาท ฯล - ค่าท่ีดินและส่ิงก่อสร้าง หมายถึง รายจ่ายเพอื่ ไดม้ าซ่ึงท่ีดินและส่ิงก่อสร้าง รวมถึงสิ่งต่าง ๆ ซ่ึงติดตรึงกบั ท่ีดินและหรือสิ่งก่อสร้าง เช่น อาคาร ถนน ร้วั เป็นตน้ ค่าตดิ ต้งั ระบบไฟฟ้า ระบบน้ าประปา และรายจ่ายเพื่อ ประกอบ ดดั แปลง ต่อเติม ท่ีมีวงเงนิ เกินกวา่ 50,000 บาท ฯลฯ (4) งบเงินอดุ หนุน หมายถงึ รายจ่ายทกี่ าหนดใหจ้ ่ายเป็นค่าบ ารุงหรือเพื่อช่วยเหลือสนบั สนุน การด าเนินงาน ของหน่วยงานแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ไดแ้ ก่ - เงินอดุ หนุนทวั่ ไป คือ เงินท่ีก าหนดจ่ายตามวตั ถปุ ระสงคข์ อง รายการ เช่น อุดหนุนรายหวั

4 - เงินอุดหนุนเฉพาะกจิ จะก าหนดเฉพาะกิจ เพื่อวตั ถุประสงคข์ องรายการน้นั ๆ ในส่วนของหน่วยงาน การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จะไดเ้ งินงบประมาณอดุ หนุน ทว่ั ไป ซ่ึงการเบิกจา่ ยเงินอุดหนุน ทวั่ ไปของหน่วยงานในสงั กดั ส านกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษา ตามอธั ยาศยั ตอ้ งเป็นไป ตามหลกั เกณฑท์ ี่ส่วนราชการก าหนด ซ่ึงปัจจุบนั ใชค้ าสง่ั ส านกั งานปลดั กระทรวง ศึกษาธิการท่ี 166/2549 เร่ืองหลกั เกณฑก์ ารเบิกจ่ายเงินอดุ หนุนของส านกั บริหารงานการศกึ ษานอกโรงเรียน โดย สามารถเบิกจ่ายไดท้ ้งั งบบุคลากรงบด าเนินงานท่ีเกี่ยวขอ้ งกบั การจดั การศกึ ษาข้นั พ้นื ฐานเท่าน้นั (5) งบรายจ่ายอ่นื หมายถงึ รายจ่ายที่ไม่เขา้ ลกั ษณะประเภทงบรายจ่ายใดงบรายจ่ายหน่ึง หรือ รายจ่ายที่ส านกั งบประมาณก าหนดใหใ้ ชจ้ ่ายในงบรายจ่ายน้ีเช่น เงินราชการลบั ฯลฯ 1.1.2 การเบิกเงิน ในส่วนของเงิน งบประมาณจะตอ้ งด าเนินการเบิกเงินในระบบ Excel Loader เพือ่ จ่ายต่อใหผ้ มู้ ีสิทธิ และเจา้ หน้ี 1.1.3 การจ่ายเงิน หลกั เกณฑ์การจ่ายเงิน 1. การจ่ายเงินใหก้ ระท าเฉพาะท่ีมกี ฎหมาย ระเบียบ ขอ้ บงั คบั ค าสง่ั ก าหนดไว้ หรือมมี ติ คณะรัฐมนตรีอนุญาตใหจ้ ่ายไดห้ รือตามที่ไดร้ ับอนุญาตจาก กระทรวงการคลงั และผมู้ ีอ านา จไดอ้ นุมตั ิใหจ้ ่ายได้ 2. การจ่ายเงินตอ้ งมีหลกั ฐานการจ่ายไวเ้ พือ่ ประโยชน์ในการตรวจสอบ 3. การจ่ายเงินที่ ยงั มไิ ดม้ ีการจ่ายเงินใหแ้ ก่เจา้ หน้ีหรือผมู้ ีสิทธิรับเงิน หา้ มมใิ หผ้ มู้ ีหนา้ ท่ีจ่ายเงิน เรียกหลกั ฐานในการจ่ายหรือให้ ผรู้ ับเงินลงลายมือช่ือรับเงินในหลกั ฐาน 4. ตอ้ งมผี อู้ นุมตั ิจ่ายเงิน 5. การจ่ายเงินทุกรายการตอ้ งมกี ารบนั ทึก การจ่ายเงินไวใ้ นระบบและตอ้ งตรวจสอบการจ่ายเงิน กบั หลกั ฐานในการจ่ายทุกสิ้นวนั หลกั ฐานในการจ่ายเงิน การจ่ายเงินของส่วนราชการ ใหใ้ ชใ้ บเสร็จรับเงินหรือใบส าคญั รับเงิน ซ่ึงผรู้ ับเงินเป็นผอู้ อกใหห้ รือ ใบรับรอง การจ่ายเงิน หรือเอกสารอื่นที่กระทรวงการคลงั ก าหนดเป็นหลกั ฐานการจ่าย ใบเสร็จรับเงินอยา่ งนอ้ ยตอ้ งมี รายการต่อไปน้ี 1. ช่ือ สถานท่ีอยู่ หรือที่ท าการของผรู้ ับเงิน 2. วนั เดือน ปี ที่รับเงิน 3. รายการแสดงการรับ เงินระบุวา่ เป็นค่าอะไร 4. จ านวนตวั เลขและตวั อกั ษร 5. ลายมือช่ือผรู้ ับเงิน การเบิกจ่ายตามระเบียบที่ เก่ียวขอ้ งกบั การปฏิบตั ิงานการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษา ตามอธั ยาศยั ที่ส าคญั การเบกิ จ่ายเงินจากการจดั กิจกรรมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จะตอ้ ง เกี่ยวขอ้ งกบั ระเบียบต่างๆ มาก ดงั น้นั การจะ ขอเบิกจ่ายเงินงบประมาณหรือ เงินนอกงบประมาณ ขอใหต้ รวจสอบ วา่ มีระเบียบที่เก่ียวขอ้ งในการเบิกจ่าย อยา่ งไร เบิกไดเ้ ท่าไรมหี ลกั เกณฑอ์ ะไรบา้ ง นอกจากน้นั ยงั มหี ลกั เกณฑข์ อง กระทรวงการคลงั ที่อนุญาตใหส้ า นกั งานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั และหน่วยงานใน สงั กดั เบิกจ่ายไดเ้ ช่น ค่าตอบแทนวทิ ยากรวิชาชีพ ค่าตอบแทนครูศนู ยก์ ารเรียนชมุ ชน เป็นตน้ ดงั น้นั ขอใหศ้ กึ ษา ระเบียบที่เกี่ยวขอ้ ง ใหช้ ดั เจนก่อนด าเนินการเบิกจ่าย ในที่น้ีจะยกตวั อยา่ งเฉพาะรายการท่ีมกี ารเบกิ จ่ายท่ีเก่ียวขอ้ ง กบั การ ปฏบิ ตั ิงานการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั ที่ส าคญั และที่เบิกอยบู่ ่อย

5 (1) การเบิกจ่ายค่าตอบแทนการปฏบิ ตั งิ านนอกเวลาราชการ การเบิกจ่ายค่าตอบแทนการปฏิบตั ิงานนอกเวลา จะตอ้ งมหี ลกั ฐาน ท่ีแสดงว่าผขู้ อเบิกเงินไดป้ ฏิบตั ิงาน จริง โดยระบุช่วงเวลาท่ีปฏบิ ตั ิงานดว้ ย - วนั ท าการ (วนั จนั ทร์ถงึ วนั ศกุ ร์) เบกิ ไดไ้ ม่เกินวนั ละ 4 ชว่ั โมง ๆ ละ 50 บาท - วนั หยดุ ราชการ เบิกไดไ้ ม่เกินวนั ละ 7 ชว่ั โมง ๆ ละ 60 บาท - การปฏิบตั ิงานนอกเวลาราชการไม่เต็มจ านวนชวั่ โมง เบกิ เงินค่าตอบแทนไม่ได้ (2) เงินสวสั ดกิ ารเกย่ี วกบั การรักษาพยาบาล ผมู้ ีสิทธิเบิก ไดแ้ ก่ ขา้ ราชการ ลกู จา้ งประจ า ผรู้ ับบ านาญ และ บุคคลในครอบครัว (บตุ รชอบดว้ ย กฎหมาย อายไุ ม่เกิน 20 ปี บริบูรณ์คู่สมรสบิดา มารดา ของผมู้ ีสิทธิ) ระยะเวลาส่งเบิก ภายในระยะเวลา 1 ปี การเบิกค่ายานอกบญั ชียาหลกั ตอ้ งมีหนงั สือรับรองของคณะกรรมการ แพทยอ์ อกใหเ้ ป็นเอกสารประกอบการ เบิกจ่ายการเขา้ รับการรักษาพยาบาลในสถานพยาบาลเอกชนจะตอ้ งเป็น กรณีประสบอุบตั ิเหตุอุบตั ิภยั หรือมคี วาม จ าเป็นเร่งด่วน ซ่ึงหากไม่ไดร้ ับการรักษาพยาบาลในทนั ทีทนั ใดอาจ เป็นอนั ตรายต่อชีวติ 1.2 เงินนอกงบประมาณ เงินนอกงบประมาณ หมายถงึ เงินประเภทต่าง ๆ ท่ีส่วนราชการ หรือสถานศกึ ษา หรือหน่วยงานทางการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั ไดร้ ับอนุญาตใหร้ ับเป็นเงิน รายไดแ้ ละเกบ็ ไวใ้ ช้ จ่ายนอกเหนือจากเงินงบประมาณที่ไดร้ ับจดั สรร ซ่ึงการใชจ้ ่ายเงินนอกงบประมาณจะตอ้ ง เป็นไปตามระเบียบท่ี เกี่ยวขอ้ ง ตามวตั ถุประสงคข์ องเงินแต่ละประเภท โดยส่วนใหญ่สถานศกึ ษาการศกึ ษา นอกระบบและการศกึ ษาตาม อธั ยาศยั จะมเี งินนอกงบประมาณ ประเภทเงินรายไดส้ ถานศึกษา 1.2.1 เงิน รายไดส้ ถานศกึ ษา หมายความว่า บรรดารายไดผ้ ลประโยชน์ท่ีเกิดจากการจดั หาประโยชน์ ในที่ราชพสั ดุ ซ่ึง ไดด้ าเนินการตามกฎหมายท่ีราชพสั ดุ และเงินหรือผลประโยชนอ์ ืน่ ที่สถานศกึ ษาไดร้ ับไวเ้ ป็น กรรมสิทธ์ิแต่ไม่ รวมถึงเงินงบประมาณรายจ่าย การรับเงินและการเก็บรักษาเงินรายไดส้ ถานศกึ ษา สถานศกึ ษาตอ้ งออก ใบเสร็จรับเงินใหแ้ ก่ผชู้ าระเงินทุกคร้ังท่ีมี การรับเงินเวน้ แต่กรณีท่ีไมส่ ามารถออกใบเสร็จรับเงินได้ ใหใ้ ช้ หลกั ฐานการรับเงิน ตามแบบท่ีกรมบญั ชีกลาง ก าหนดใหส้ ถานศกึ ษาเกบ็ รักษาเงินสดไวเ้ พ่ือส ารองจ่ายรายได้ ในวงเงินท่ี ส่วนราชการตน้ สงั กดั ระดบั กรมก าหนด โดยความเห็นชอบของกระทรวงการคลงั (ศกึ ษาค าสง่ั วา่ กระทรวงการคลงั อนุญาตใหส้ ถานศกึ ษาหรือหน่วยงานของ ท่านเกบ็ รักษาเงินไดจ้ านวนเท่าใด) รายจ่ายหน้ี ผกู พนั และการใชจ้ ่ายเงินรายไดส้ ถานศกึ ษา 1. เงินรายไดส้ ถานศึกษาน าไปใชจ้ ่ายหรือก่อหน้ีผกู พนั ไดเ้ ฉพาะ การจดั การศกึ ษาของสถานศึกษาแห่งน้นั หา้ มน าไปใชเ้ ป็นค่าใชจ้ ่ายของสถานศึกษาแห่งอ่ืน เวน้ แต่จะไดร้ ับ อนุญาตจากส่วนราชการตน้ สงั กดั ระดบั กรม 2. ใหจ้ ดั สรรเป็นค่าใชจ้ ่ายในการจดั การศกึ ษาไดต้ ามหลกั เกณฑ์ อตั ราและวธิ ีการที่กระทรวงศกึ ษาธิการ ก าหนด 3. การอนุมตั ิการจ่ายและการก่อหน้ีผกู ผนั ใหเ้ ป็นไปตาม หลกั เกณฑท์ ี่ส่วนราชการตน้ สงั กดั ระดบั กรม กาํ หนด - หลกั เกณฑก์ ารจ่ายรายไดส้ ถานศกึ ษา (ประกาศ กระทรวงศกึ ษาธิการว่าดว้ ยหลกั เกณฑ์ อตั ราและ วิธีการน าเงินรายไดส้ ถานศึกษาไปจดั สรรเป็นค่าใชจ้ ่ายใน การจดั การศกึ ษาในสถานศกึ ษาของรัฐที่ไม่เป็นนิติบุคคล) - การจ่ายเงินรายไดส้ ถานศกึ ษาใหก้ ระท าไดเ้ ฉพาะ รายจ่ายท่ีพึงจ่ายไดจ้ ากเงินงบประมาณรายจ่าย ไดแ้ ก

6 1. ค่าตอบแทน ใชส้ อย และวสั ดุไมร่ วมค่าใชจ้ ่ายในการเดินทางไปราชการต่างประเทศ 2. ค่าสาธารณูปโภค 3. ค่าครุภณั ฑ์ เฉพาะที่จ าเป็นแก่การปฏบิ ตั ิงาน ส าหรับสถานศกึ ษาที่มวี งเงินต่อหน่วยต่ ากวา่ 500,000 บาท 4. ค่าที่ดินและส่ิงก่อสร้าง ที่มวี งเงินจ่ายต่อหน่วยต่ ากว่า 500,000 บาท 5. รายจ่ายเพอ่ื สมทบค่าครุภณั ฑ์ ท่ีดิน และสิ่งก่อสร้างใหเ้ ป็นไปตามการใชจ้ ่ายเงินรายได้ สถานศกึ ษา ใน ประเภทต่อไปน้ีใหส้ ถานศึกษาขอความเห็นชอบจากหวั หนา้ ส่วนราชการเจา้ สงั กดั 6. ค่าจา้ งชว่ั คราว 7. ค่าตอบแทน ใชส้ อย วสั ดุ เพ่อื เป็นค่าใชจ้ ่ายในการเดินทางไปต่างประเทศ 8. ค่าครุภณั ฑท์ ่ีมวี งเงินต่อหน่วยต้งั แต่ 500,000 บาท ข้ึนไป 9. ค่าท่ีดินและส่ิงก่อสร้าง ที่มีวงเงินต่อหน่วยต้งั แต่ 5,000,000 บาทข้ึนไป - การใชจ้ ่ายเงินรายได้ สถานศกึ ษาเพอ่ื เป็นเงินยมื ใหก้ ระท าไดเ้ ฉพาะ 1. เพอื่ ทดรองจ่ายในการปฏบิ ตั ิราชการหรือจดั หารายไดจ้ ากบริการของสถานศกึ ษา 2. เพอ่ื ทดรองจ่ายในกรณีอน่ื ที่หวั หนา้ ส่วนราชการเจา้ สงั กดั ก าหนด 1.2.2 เงินอุดหนุนจากองคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ หมายถึง เงินอดุ หนุนท่ีไดร้ ับการสนบั สนุนจาก องคก์ ร ปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ ส าหรับด าเนินการตามโครงการที่ขอรับการสนบั สนุน ถือเป็นเงินท่ีมีผมู้ อบใหส้ ่วน ราชการโดยมีวตั ถปุ ระสงคเ์ ช่น - เงินสนบั สนุนอาหารเสริม (นม) และอาหารกลางวนั - เงินอดุ หนุนเพื่อ ส่งเสริมกิจกรรมการศกึ ษา - เงินอดุ หนุนในการส่งเสริมสนบั สนุนการจดั การเรียนรู้ศนู ยก์ ารเรียนชุมชน เป็น ตน้ หา้ มน าเงินอุดหนุนจากส่วนราชการทอ้ งถิน่ เขา้ เป็นเงินรายไดส้ ถานศกึ ษาใหส้ ถานศึกษาปฏบิ ตั ดิ งั น้ี

7 1. เมอ่ื ไดร้ ับเงินอุดหนุน ใหอ้ อกหลกั ฐานใบเสร็จรับเงินใหแ้ ก่ส่วนราชการทอ้ งถ่ิน 2. ใหส้ ถานศกึ ษาน า เงินท่ีไดร้ ับจากราชการส่วนทอ้ งถนิ่ น า ฝากกระทรวงการคลงั สถานศึกษาส่วนกลาง ให้ ขอเปิ ดบญั ชีกบั กรมบญั ชีกลางสถานศกึ ษาส่วนภูมภิ าค แจง้ ส่วนกลางเพื่อด าเนินการ ขอเปิ ดบญั ชีเงินฝาก ณ คลงั จงั หวดั โดยสถานศึกษาจะตอ้ งจดั ท าทะเบียนคุมแยกรายโครงการ 3. สถานศกึ ษาสามารถเกบ็ เงินสดไวส้ ารองจ่ายไดไ้ มเ่ กิน 50,000 บาท 4. การจา่ ยเงินส าหรับโครงการใดใหน้ าไปจ่ายหรือก่อหน้ีผกู พนั ไดเ้ ฉพาะในโครงการน้นั 5. การปฏิบตั ิเกี่ยวกบั การบญั ชีและการพสั ดุ หรือการปฏบิ ตั ิอน่ื ๆท่ีเก่ียวกบั การรับและใชจ้ ่ายเงิน ใหถ้ อื ปฏบิ ตั ิ ตามกฎหมาย ระเบียบ แบบแผน ของทางราชการโดยอนุโลม 6. กรณีมเี งินเหลอื เมอื่ เสร็จส้ินโครงการใหน้ าเงินที่เหลอื ส่งคืนคลงั เป็นรายไดแ้ ผน่ ดิน เวน้ แต่ราชการส่วน ทอ้ งถ่ินจะก าหนดไวเ้ ป็นอยา่ งอืน่

8 เงินเฟ้อและเงินฝื ด ความหมายของเงินเฟ้อ เงินเฟ้อ (INFLATION), หมายถึง ภาวะที่ระดบั ราคาสินคา้ โดยทวั่ ๆ ไปเพ่ิมสูงเรื่อยๆ อย่าง ต่อเน่ืองหากสินคา้ มีระดบั ราคาสินคา้ สูง ณ เวลาใดเวลาหน่ึงก็ยงั ไม่ถือว่าเกิดเงินเฟ้อ จาํ เป็ นตอ้ ง สูงข้ึนเรื่อยๆ โดยอาจมีสินคา้ บางชนิดราคาสูงข้ึน ขณะท่ีราคาสินคา้ บางชนิดคงท่ีหรือลดต่าํ ลง แต่เมื่อรวมราคาสินคา้ ท้งั หมดโดยเฉล่ียแลว้ สูงข้ึน เครื่องมือท่ีใชว้ ดั การเปล่ียนแปลงของราคา คือ “ดัชนีราคา (PRICE INDEX)” ซ่ึงนิยมวดั ในรูปดชั นีราคาผบู้ ริโภค และดชั นีราคาขายส่ง ดชั นีราคา คือ เครื่องวดั ราคาเฉล่ียของสินคา้ และบริการจาํ นวนหน่ึงหรือตะกร้าหน่ึงของปี ใดปี หน่ึง เปรียบเทียบกบั ราคาเฉลี่ยของสินคา้ และบริการจาํ นวนหรือตะกร้าเดียวกนั ในปี ท่ีอา้ งอิง หรือที่ เรียกวา่ ปี ฐาน (base year) สาเหตุของการเกิดเงนิ เฟ้อ สาเหตทุ ี่ทาํ ใหเ้ กิดเงินเฟ้อท่ีสาํ คญั มี 2 ประการ คือ สาเหตุท่ีเกิดจากแรงดึงของอปุ สงค์ สาเหตทุ ่ี เกิดจากแรงผลกั ดนั ทางดา้ นอปุ ทาน 1. สาเหตุที่เกิดจากแรงดงึ ของอปุ สงค์ ไดแ้ ก่ การท่ีอปุ สงคม์ วลรวมสาํ หรับสินคา้ และบริการมี มากกว่าอปุ ทานมวลรวมของสินคา้ และบริการ เงินเฟ้อที่มีสาเหตุมาจากดา้ นอุปสงคส์ าํ หรับสินคา้ บางคร้ังเรียกวา่ “เงินเฟ้อที่เกิดจากแรงดึงของอุปสงค”์ 2. สาเหตุท่ีเกิดจากแรงผลกั ดนั ทางดา้ นอทุ าน ไดแ้ ก่ การท่ีอปุ ทานมวลรวมสาํ หรับสินคา้ และ บริการลดลง เนื่องจากแรงงานเรียกร้องเอาคา่ แรงสูงข้ึน ทาํ ใหต้ น้ ทุนการผลิตเพิ่มข้ึน เมื่อตน้ ทนุ การ ผลิตเพ่ิมข้ึน ผผู้ ลิตจะลดปริมาณการผลิตลง หรือผผู้ ลิตตอ้ งการกาํ ไรสูงข้ึน จึงบวกกาํ ไรเขา้ ไวเ้ ป็น ส่วนหน่ึงของตน้ ทนุ การผลิต ซ่ึงทาํ ให้ตน้ ทนุ การผลิตเพิ่มสูงข้ึน และผผู้ ลิตจะลดปริมาณการผลิตลง เงินเฟ้อท่ีมีสาเหตุจากดา้ นอุปทานบางคร้ังเรียกวา่ “เงินเฟ้อจากแรงดนั ของตน้ ทนุ ”

9 ผลกระทบของเงินเฟ้อ เมื่อเกิดภาวะเงินเฟ้อ จะมีผลกระทบตอ่ หน่วยเศรษฐกิจในลกั ษณะตา่ งๆ กนั และ ผลกระทบจะมีมากนอ้ งเพียงใด ข้ึนอยกู่ บั การคาดคะเนเกี่ยวกบั เงินเฟ้อที่จะเกิดข้ึน ถา้ หน่วยเศรษฐกิจคาดคะเนเงินเฟ้อไดถ้ ูกตอ้ ง ผลกระทบของเงินเฟ้ออาจจะไม่ก่อให้เกิด ปัหารุนแรงนกั เพราะวา่ หน่วยเศรษฐกิจอาจจะหาวธิ ีป้องกนั ความสูญเสียท่ีอาจจะเกิดข้นึ จากภาวะเงินเฟ้อได้ ในทางตรงขา้ ม ถา้ การคาดคะเนเงินเฟ้อของหน่วยเศรษฐกิจผิดพลาด ผลกระทบของเงินเฟ้อจะมีมากจนเกิดการไดเ้ ปรียบเสียเปรียบข้นึ ดงั น้นั ผลกระทบของ เงินเฟ้ออาจจะเป็ นไปได้ในลกั ษณะต่างๆ ดงั นี้ 1. อาํ นาจซ้ือของเงินลดลง 2. การกระจายรายไดเ้ หล่ือมล้าํ 3. อตั ราดอกเบ้ียทเ่ี ป็ นตวั เงินสูงข้ึน 4. ผลทีม่ ีตอ่ การคลงั ของรัฐบาล 5. ผลท่มี ีตอ่ ดุลการชาํ ระเงินของประเทศ 6. ผลทมี่ ีตอ่ เศรษฐกิจและสังคมของประเทศ การแก้ไขปัญหาเงินเฟ้อ เมื่อเกิดเงินเฟ้อโดยมีสาเหตุมาจากอุปสงคม์ วลรวมเพิ่มข้ึน รัฐบาลหรือธนาคารกลาง อาจแกไ้ ขโดยการใชว้ ธิ ีทางการเงินตา่ งๆ ดงั น้ี 1. การใชม้ าตรการของนโยบายการเงิน 2. การควบคุมโดยตรง 3. การใชอ้ ตั ราดอกเบ้ียเงินฝากและเงินกูข้ องสถาบนั การเงิน

10 ความหมายของเงินฝื ด เงนิ ฝื ด (Deflation) คอื ภาวะท่ีระดบั ราคาสินคา้ และบริการโดยทวั่ ๆ ไปลดลงเร่ือยๆ และ ตอ่ เน่ืองผลของภาวะเงินฝืดจะตรงขา้ มกบั ภาวะเงินเฟ้อ กล่าวคือผมู้ ีรายไดป้ ระจาํ และ เจา้ หน้ีจะไดร้ ับประโยชน์ส่วนพอ่ คา้ นกั ธุรกิจ และผถู้ ือหุน้ จะเสียเปรียบ ในภาวะเช่นน้ี ทาํ ใหผ้ ผู้ ลิตขายสินคา้ ไม่ออก การผลิต การลงทนุ และการจา้ งงานลดลง ทาํ ให้เกิดการ วา่ งงานเพิ่มข้นึ การวดั การเปล่ียนแปลงของระดบั ราคาจะใชด้ ชั นีราคาเป็นตวั ช้ีวดั เช่นเดียวกบั เงินเฟ้อ สาเหตุท่ที าให้เกิดเงินฝื ด สาเหตทุ ี่ทาํ ใหเ้ กิดเงินฝืด คือ ความตอ้ งการซ้ือสินคา้ และบริการมีนอ้ ยกวา่ ปริมาณ สินคา้ และบริการท่ผี ลิตไดห้ รืออุปสงคม์ วลรวมนอ้ ยกวา่ อุปทานมวลลรวม (AD<AS) ซ่ึง ทาํ ให้เกิดอุปทานส่วนเกิน (Excess Supply) หรือสินคา้ ขายไม่ออก นอกจากน้ียงั ส่งผลให้ ธุรกิจลดปริมาณการผลิต เกิดปัญหาการวา่ งงาน และทาํ ใหร้ ายไดป้ ระชาชาตลิ ดลงใน ที่สุด ผลของภาวะเงนิ ฝื ด ภาวะเงินฝืด เป็นภาวะที่ประชาชนมีความสามารถที่จะจ่ายเงินซ้ือสินคา้ และบริการไดน้ อ้ ยกวา่ ปริมาณสินคา้ และบริการที่มีอยเู่ มื่อสินคา้ ท่ีผลิตไดข้ ายไมอ่ อก ผผู้ ลิตจะตอ้ งลดราคาสินคา้ และ บริการจนขาดทนุ หรือไดร้ ับกาํ ไรนอ้ ยลงงไมค่ ุม้ กบั ทุน ผผู้ ลิตบางส่วนอาจเลิกการผลิตหรือลด ปริมาณการผลิตลง จนเกิดปัญหาการวา่ งงานจาํ นวนมาก และเมื่อมีคนว่างงานจาํ นวนมาก คน เหล่าน้นั ไมม่ ีรายไดพ้ อที่จะจบั จ่ายใชส้ อยตามปกติได้ สินคา้ และบริการท่ีผลิตไดก้ ข็ ายไมอ่ อก ทาํ ใหร้ ะดบั การผลิตและการจา้ งงานลดต่าํ ลงไปอีกในภาวะเช่นน้ี รายไดข้ องคนส่วนรวมจะลดต่าํ ลง กวา่ เป้าหมายท่ีรัฐบาลกาํ หนดไวใ้ นแผนพฒั นาประเทศภาวะเงินฝืดจึงมีผลกระทบต่อประชาชนแต่ ละอาชีพ ดงั น้ี

11 1. เกษตรกร 2. พอ่ คา้ และนกั ธุรกิจ 3. ผมู้ ีรายไดป้ ระจาํ 4. ลูกหน้ีและเจา้ หน้ี 5. รัฐบาล การแก้ไขภาวะเงนิ ฝื ด เม่ือเกิดภาวะเงินฝืดสามารถแกไ้ ขไดโ้ ดยนโยบายการเงินและนโยบายการคลงั เช่นกนั เพราะนโยบายท้งั สองน้ี นอกจากจะมีมาตรการในการลดการใชจ้ ่ายมวล รวมแลว้ (ในกรณีแกไ้ ขภาวะเงินเฟ้อ) กย็ งั มีมาตรการในการช่วยใหก้ ารใชจ้ ่าย มวลรวมเพ่ิมข้ึน ซ่ึงสามารถจดั อุปทานส่วนเกินใหห้ มดไปไดภ้ าวะเงินฝืดกจ็ ะสิน สุดลง มาตรการที่แกไ้ ขภาวะเงินฝืด

12 นโยบายการเงิน นโยบายการเงนิ คือ มาตรการทางการเงินชนิดหน่ึงท่ีธนาคารกลาง(แบงกช์ าติ) เป็นผคู้ วบคุมเพื่อรักษา เสถียรภาพทางการเงินภายในประเทศ ตวั อยา่ งเช่น หากเศรษฐกิจภายในประเทศกาํ ลงั เขา้ สู่ภาวะเงินเฟ้อหรือเงิน ฝืดน้นั ธนาคารกลางจะประกาศนโยบายทางการเงินออกมา เพื่อไม่ใหเ้ กิดเหตุการณ์เงินฝืดหรือเงินเฟ้อมาก เกินไป โดยนโยบายการเงินหลกั ๆแบ่งไดเ้ ป็น 2 แบบ คือ 1. นโยบายการเงินแบบผอ่ นคลาย 2. นโยบายการเงินแบบเขม้ งวด โดยท้งั 2 นโยบายต่างใชใ้ นเวลาที่ต่างกนั ยกตวั อยา่ งในช่วงเศรษฐกจิ ซบเซา ธนาคารกลางจะใช้ \"นโยบาย การเงนิ แบบผ่อนคลาย\" เพ่อื รักษาเสถยี รภาพของเศรษฐกิจในประเทศไม่ใหเ้ กิดภาวะเงินฝืด หรือกล่าวคือเพ่อื กระตนุ้ เศรษฐกิจของประเทศ ตวั อยา่ ง การใชน้ โยบายการเงินแบบผอ่ นคลาย 1. การลดอตั ราดอกเบยี้ นโยบาย เปรียบเสมือนการลดดอกเบ้ยี อา้ งอิง ซ่ึงเมอ่ื ดอกเบ้ียอา้ งอิงปรับตวั ลดลงอาจนาํ มา สู่การปรับลดอตั ราดอกเบ้ียเงินกู้ รวมถึงปรับลดอตั ราดอกเบ้ียเงินฝากดว้ ยเช่นกนั ฉะน้นั หากเมื่ออตั ราดอกเบ้ีย เงินกูล้ ดลง จะส่งผลใหส้ นบั สนุนภาคการลงทุนมากข้ึน เกิดการจา้ งงานเพ่ิมข้ึน เมอ่ื เกิดการจา้ งงานมากข้นึ สะทอ้ นใหเ้ ห็นถงึ การเติบโตทางเศรษฐกิจปรับตวั ดขี ้ึน ผคู้ นมีรายไดเ้ พ่ิมข้นึ 2. การซื้อพนั ธบตั รจากภาคเอกชนหรือรัฐบาล เมอ่ื ปริมาณเงินในระบบเศรษฐกิจมกี ารหมุนเวยี นนอ้ ยจนเกินไป หรือเกิดภาวะเงินฝืด ซ่ึงจะส่งผลใหก้ ารผลติ และการบริโภคลดลง ฉะน้นั ธนาคารกลางจะรักษาเสถยี รภาพทาง เศรษฐกิจโดยการนาํ เงินเขา้ สู่ระบบเพมิ่ ข้ึน ผา่ นการซ้ือพนั ธบตั รจากภาคเอกชนหรือรัฐบาล ซ่ึงจะทาํ ใหเ้ อกชน หรือรัฐบาลไดร้ ับเงินจากการขายพนั ธบตั รใหก้ บั ธนาคารกลาง ทาํ ใหเ้ อกชนหรือรัฐบาลสามารถนาํ เงินมาใชต้ าม จุดประสงคท์ ่ีตอ้ งการได้ และจะส่งผลใหเ้ กิดการสนบั สนุนการลงทุนและบริโภคตามลาํ ดบั 3. การปรับลดอตั ราเงนิ สดสารองของธนาคารพาณชิ ย์ เมือ่ ธนาคารพาณิชยไ์ ดร้ ับเงินฝากจากประชาชนเขา้ มา ธนาคารพาณิชยต์ อ้ งสาํ รองเงินส่วนหน่ึงไวต้ ามกฎหมาย ในขณะที่อกี ส่วนหน่ึงจะนาํ ไปปล่อยสินเช่ือเพื่อใหเ้ งิน เขา้ สู่ระบบเศรษฐกิจต่อไป ตวั อยา่ งเชน่ หากอตั ราเงินสดสาํ รองของธนาคารพาณิชยอ์ ยทู่ ี่ 10% หมายความวา่ ทุกๆ การฝากเงิน 100 บาท ธนาคารพาณิชยจ์ ะตอ้ งเก็บสาํ รองไว้ 10 บาท ในขณะที่อกี 90 บาท ธนาคาร สามารถนาํ ไปปลอ่ ยสินเชื่อเพ่อื ใหเ้ งินเขา้ สู่ระบบเศรษฐกิจได้ ฉะน้นั หากมกี ารประกาศลดอตั ราเงินสดสาํ รอง ของธนาคารพาณิชย์ จะทาํ ใหม้ ปี ริมาณเงินหมนุ เวยี นในระบบเศรษฐกิจเพิ่มมากข้ึน

13 กลบั กนั หากประเทศกาํ ลงั เติบโตอยา่ งร้อนแรง ธนาคารกลางจะใช้ \"นโยบายการเงนิ แบบเข้มงวด\" ซ่ึงการดาํ เนินการจะตรงขา้ มกบั ตวั อยา่ งดา้ นบน ตวั อยา่ งเชน่ ปรับเพิ่มดอกเบ้ียนโยบาย, ขาย พนั ธบตั รเพ่ือดึงออกจากระบบเศรษฐกิจ หรือเพ่ิมอตั ราเงินสดสาํ รองของธนาคารพาณิชย์ เป็นตน้ จากตวั อยา่ งดงั กล่าว เป็นเพียงเครื่องมือส่วนหน่ึงท่ีธนาคารกลางสามารถควบคมุ ได้ อีกท้งั ยงั มีอตั รา แลกเปลีย่ นที่ธนาคารกลางสามารถเขา้ มาแทรกแซงได้ ข้ึนอยกู่ บั ประเทศน้นั ใชอ้ ตั ราแลกเปลี่ยน แบบใด ซ่ึงการใชน้ โยบายเหลา่ น้ีใชเ้ พื่อรักษาเสถียรภาพทางการเงินของประเทศ เพ่อื ไมใ่ หเ้ กิด ภาวะเงินฝืดหรือเงินเฟ้อมากเกินไป จะเห็นไดว้ า่ นโยบายการเงิน เป็นส่วนสาํ คญั อยา่ งหน่ึงใน ระบบเศรษฐกิจ อยา่ งไรกต็ าม ธนาคารกลางตอ้ งพิจารณาการใชน้ โยบายให้ดี เพราะจะกระทบ เศรษฐกิจออกเป็นวงกวา้ ง

14 การคลงั ภาครัฐ การคลังภาครัฐ (Public Finance) หมายถึง การคลงั ในส่วนของรัฐบาล หรือการคลงั ใน กิจกรรมท่ีรัฐบาลเป็นเจา้ ของ การคลงั ภาครัฐ หรือการคลงั ของรัฐบาลเป็นเรื่องเกี่ยวกบั กิจกรรม ทางการคลงั การเงินต่างๆ ของรัฐบาลที่ถอื เป็นหน่วยท่ีสาํ คญั หน่วยหน่ึงของระบบสงั คม เน่ืองจากมี ผลผกู พนั และกระทบไมเ่ ฉพาะชีวิตความเป็นอยขู่ องคนในปัจจุบนั เท่าน้นั แตย่ งั มกั จะส่งผลกระทบ และผกู พนั ถึงคนในอนาคตหรือในยคุ ต่อไปดว้ ย มีนกั วิชาการหลายคนไดใ้ หค้ วามหมายเกี่ยวกบั การคลงั ภาครัฐ ไวด้ งั น้ี การคลงั ภาครัฐ ครอบคลุมถงึ ปัญหาทางเศรษฐกิจของประเทศแทบทุกประการ โดยอาจแบง่ ปัญหาไดเ้ ป็น 4 ประการใหญ่ๆ คือ 1) ปัญหาการจดั สรรทรัพยากร (Resource Allocation) 2) ปัญหาการกระจายรายไดป้ ระชาชาติ (Income Distribution) 3) ปัญหาการทาํ ให้คนมีงานทาํ (Full Employment) 4) ปัญหาเสถียรภาพของระดบั ราคาและการพฒั นาเศรษฐกิจ (Price-Level Stability and Economic Growth)

15 การคลงั เป็นเร่ืองที่มเี น้ือหาเก่ียวกบั การเขา้ ไปมีบทบาทในทางเศรษฐกิจของรัฐบาลในดา้ น ต่างๆ รวม 4 ดา้ น คือ 1)การจดั สรรทรัพยากร (The Allocation Function) 2) การกระจายรายไดป้ ระชาชาติ (The Distribution Function) 3) การรักษาเสถียรภาพและความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ (The Stabilization Function) 4) การประสานงบประมาณ (Coordination of Budget Functions) การคลงั เป็นการกาํ หนดนโยบายและการดาํ เนินงานดา้ นการเงินของรัฐบาล ซ่ึงในทางปฏิบตั ิจะ เกี่ยวขอ้ งกบั รายไดข้ องรัฐบาล (Government Revenue) ที่ไดม้ าจากภาษีอากรและ แหล่งรายไดอ้ ื่นๆ รายจ่ายรัฐบาล (Government Expenditure) หน้ีของรัฐบาล (Government Debt) หรือหน้ีสาธารณะ (Public Debt) และนโยบายการคลงั (Fiscal Policy) การคลังภาครัฐ (Public Finance) ท่ี เรียกกนั อยทู่ วั่ ไปน้นั เป็นคาํ ท่ีไม่ตรงกบั ความหมาย ตามตวั อกั ษรท่ีคาํ น้ีควร เป็นเร่ืองเกี่ยวกบั การเงินและโดยเหตุผลดงั กลา่ วผแู้ ต่งตาํ ราบางคนจึงนิยมที่ จะเรียกคาํ น้ีวา่ “เศรษฐศาสตร์ในภาครัฐ (Public Sector Economics)” หรือ “เศรษฐศาสตร์ของรัฐ Public Economics)” แทน โดยหมายถึงหนา้ ที่ทางเศรษฐศาสตร์ จุลภาคของรัฐบาลในการจดั สรรทรัพยากรและการกระจายรายได้ รวมท้งั หนา้ ท่ีทางเศรษฐศาสตร์ มหภาคของรัฐบาลในการจดั เกบ็ ภาษี การใชจ้ ่าย และการใชน้ โยบายการเงินที่มีผลต่อภาพรวมการ วา่ งงานในทุกระดบั และตอ่ ระดบั ราคา

16 การคลงั ภาครัฐ (Public Finance) เป็นการศึกษากิจกรรมการหารายไดแ้ ละการใชจ้ ่าย ของรัฐบาล การอธิบายเก่ียวกบั การใชจ้ ่ายเงินงบประมาณ ภาษีอากร รายจ่ายสาธารณะ และหน้ี สาธารณะ การคลงั ภาครัฐเป็นการศึกษาผลกระทบตา่ งๆ ของงบประมาณต่อระบบเศรษฐกิจ โดยเฉพาะผลกระทบตอ่ การบรรลเุ ป้าหมายสาํ คญั ทางเศรษฐกิจในดา้ นความเจริญเติบโตทาง เศรษฐกิจ เสถียรภาพทางเศรษฐกิจ ความเป็นธรรมทางเศรษฐกิจ ตลอดจนประสิทธิภาพการบริหาร นอกจาหน้ี การคลงั ภาครัฐยงั เป็นการศึกษาถึง “สิ่งที่ควรจะเป็น (What to be)” การทาํ ความ เขา้ ใจการคลงั ภาครัฐจะทาํ ให้สามารถอธิบายประเดน็ สาธารณะตา่ งๆ ดงั ต่อไปน้ีไดด้ ีข้ึน 1) กิจการของรัฐควรมีขอบขา่ ยครอบคลุมถึงอะไรบา้ ง 2) บริการสาธารณะประเภทใดควรจะอยใู่ นความดแู ลรับผิดชอบจดั ให้ บริการของส่วนกลางหรือ ส่วนทอ้ งถิ่นจึงจะถูกตอ้ ง 3) ระบบภาษีอากรท่ีกาํ ลงั ใชอ้ ยเู่ ป็นอปุ สรรคขดั ขวางการเจริญเติบโตของเศรษฐกิจหรือไม่ 4) เหตุใดทอ้ งถ่ินจึงประสบปัญหาในการบริหารงานมากมาย และทอ้ งถ่ินควรจะหาทางออกของ ทอ้ งถิ่นเองอยา่ งไร เพ่ือให้ส่วนกลางเขา้ มาแทรกแซงไดน้ อ้ ยที่สุด 5) รัฐบาลจะมีวิธการอยา่ งไรในการรับมือกบั วงจรธุรกิจ เม่ือเกิดเหตุการณ์ท่ีไมไ่ ดค้ าดคิดมาก่อน อนั สืบเน่ืองจากความพลาดพล้งั ของมนุษย์ หรือเมื่อมีการประเมินสถานการณ์ทางเศรษฐกิจ ผิดพลาด 6) เหตุใดจึงตอ้ งกงั วลกบั การเป็นหน้ีของประเทศชาติ การคลังภาครัฐ หรือ การคลงั รัฐบาล ประกอบดว้ ยการศึกษาแนวคิด ทฤษฎี พฤติกรรม กิจกรรม การดาํ เนินงาน ตลอดจนแนวปฏิบตั ิตา่ งๆ เก่ียวกบั การหารายได้ การใชจ้ ่ายสาธารณะ การภาษีอากร การก่อหน้ีสาธารณะ การใชจ้ ่ายของรัฐบาล บทบาทของรัฐบาลในระบบเศรษฐกิจ นโยบายการเงิน และนโยบายการคลงั ระดบั ประเทศ และ/หรือระดบั ทอ้ งถ่ิน รวมท้งั การศึกษาผลกระทบจาก กิจกรรมการดาํ เนินการต่างๆ ทางการคลงั ของรัฐบาลที่มีตอ่ สงั คมและประเทศโดยส่วนรวม

17 งบประมาณแผ่นดนิ งบประมาณแผน่ ดนิ หมายถงึ แผนการใชจ้ ่ายเงินของรัฐบาล ซ่ึงแสดงวตั ถุประสงค์ แหล่งท่ีมาของรายรับรายจ่าย ของรัฐบาลในระยะเวลาหน่ึง โดยปกติถอื เอาระยะเวลา 1 ปี คือ เร่ิมจาก 1 ตุลาคม ไปส้ินสุดที่ 30 กนั ยายน ของปี ถดั ไป สาํ นกั งบประมาณเป็นหน่วยราชการท่รี ับผดิ ชอบจดั ทาํ งบประมาณประจาํ ปี โดยจะรวบรวมโครงการและ รายจ่ายดา้ นต่าง ๆ ของหน่วยราชการทกุ หน่วยงานรวมท้งั ภาครัฐวิสาหกิจท้งั หมด เพอ่ื นาํ เสนอขออนุมตั ิจาก รัฐสภา และประกาศใชต้ ่อไป ลกั ษณะของงบประมาณ งบประมาณของรัฐบาลมีผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจ ท้งั ดา้ นรายรับและรายจ่าย ผลกระทบจะมากนอ้ ยและอยู่ ในลกั ษณะใดข้ึนอยกู่ บั ลกั ษณะการใชง้ บประมาณของรัฐบาล ซ่ึงมี3 ลกั ษณะ คือ 1) งบประมาณสมดุล หมายถงึ การท่ีรัฐบาลมกี ารใชจ้ ่ายเท่ากบั รายไดพ้ อดี งบประมาณสมดุลจะมีขอ้ ขาํ กดั ใน ภาวะเศรษฐกิจตกตา่ํ เกิดภาวะเงินฝืด อตั ราการวา่ งงานสูง การดาํ เนินนโยบายงบประมาณสมดุลจะไมช่ ่วย แกป้ ัญหาดงั กล่าวได้ เพราะการใชจ้ ่ายของรัฐบาลถกู กาํ หนดโดยรายได้ ดงั น้นั นโยบายงบประมาณสมดุล จึงเป็น นโยบายที่ไมย่ ดื หยนุ่ ไม่สามารถปรับไดค้ ล่องตวั เพือ่ แกป้ ัญหาเศรษฐกิจได้ 2) งบประมาณขาดดุล หมายถงึ การทร่ี ัฐบาลมกี ารใชจ้ ่ายมากกว่ารายได้ และจาํ เป็นตอ้ งนาํ รายรับจากเงินกู้ หรือเงินคงคลงั มาชดเชยการขาดดุล ปัจจุบนั นกั เศรษฐศาสตร์มีแนวคิดวา่ การที่รายจ่ายสูงกกวา่ รายได้ และ รัฐบาลก่อหน้ีสาธารณะมาใชจ้ ่ายน้นั ไมใ่ ชส้ ิ่งที่เสียหาย ถา้ เงินท่ีกมู้ าถูกใชใ้ นทิศทางเพ่ือการเพม่ิ ผลผลิต การเพ่ิม การลงทุน และการจา้ งงาน 3) งบประมาณเกินดุล หมายถึง การท่ีรัฐบาลใชจ้ ่ายนอ้ ยกวา่ รายไดท้ ่ีจดั เกบ็ ได้ ทาํ ใหม้ ีเงินเหลือเขา้ เป็นเงินคง คลงั เพม่ิ ข้ึน หน้ีสาธารณะ ในประเทศกาํ ลงั พฒั นามีแนวโนม้ ท่ีงบประมาณของรัฐบาลจะขาดดุบ เน่ืองจากระดบั รายไดข้ องประชาชนต่าํ มี การหลีกเลี่ยงภาษีอากร จึงมผี ลใหร้ ัฐบาลจดั เก็บภาษีอากรไดน้ อ้ ย ในขณะเดียวกนั รัฐบาลพยายามเร่งรัดพฒั นา เศรษฐกิจ โดยการปรับโครงสร้างพ้ืนฐาน ทาํ ใหร้ ายจ่ายดา้ นสาธารณูปโภคเพม่ิ ข้ึนอยา่ งรวดเร็ว รัฐบาลจึง จาํ เป็นตอ้ งก่อหน้ีสาธารณะ หน้ีสาธารณะอาจจาํ แนกตามแหลง่ เงินกูไ้ ดด้ งั น้ี

18 1. หน้ีภายในประเทศ หน้ีภายในประเทศ หมายถงึ หน้ีสาธารณะท่ีเกิดข้ึนจากการที่รัฐบาลกยู้ มื เงินจากแหล่งเงินกภู้ ายในประเทศ เช่น ธนาคารแห่งประเทศไทย ธนาคารออมสิน ธนาคารพาณิชย์ สถาบนั ทางการเงินประเภทต่าง ๆ และประชาชน ทวั่ ไป วิธีการก่อหน้ีสาธารณะภายในประเทศน้นั รัฐบาลจะจาํ หน่ายพนั ธบตั รซ่ึงเป็นเงินกรู้ ะยะยาว หรือ จาํ หน่ายตวั๋ คลงั ซ่ึงเป็นการกูร้ ะยะส้นั 2. หน้ีต่างประเทศ หน้ีต่างประเทศ หมายถึง หน้ีสาธารณะท่ีเกิดจากรัฐบาลกยู้ มื เงินจากแหล่งเงินกภู้ ายนอกประเทศ เพื่อนาํ มา สนบั สนุนการลงทุนในโครงการต่าง ๆ ของรัฐบาล หรือค้าํ ประกนั เงินกข็ องรัฐวสิ าหกิจ แหลง่ เงินกตู้ ่างประเทศ ที่สาํ คญั คือ ธนาคารโลก กองทุนความร่วมมอื ทางเศรษฐกจิ โพน้ ทะเลแห่งประเทศญี่ป่ ุน ธนาคารพฒั นาเอเชีย และตลาดการเงิน เป็นตน้ การก่อหน้ีสาธารณะอาจเกิดผลดีในดา้ น การนาํ เงินไปใชเ้ พื่อเพม่ิ ผลผลติ จะทาํ ใหอ้ ตั ราการพฒั นาเศรษฐกิจ รวดเร็วยงิ่ ข้ึน แต่ในขณะเดียวกนั จะมผี ลกระทบต่อระบบเศรษฐกจิ กลา่ วคือ ในกรณีหน้ีภายในประเทศ ถา้ รัฐบาลกยู้ มื เงินลงทุนของภาคเอกชน จะเกิดผลกระทบต่ออุปสงคร์ วม ทาํ ใหร้ ะดบั รายไดป้ ระชาชาติและการ วา่ จา้ งทาํ งานลดลง ส่วนหน้ีต่างประเทศจะส่งผลกระทบต่อเงินที่ไหลออกนอกประเทศ เน่ืองจากการชาํ ระหน้ี เงินกูแ้ ละดอกเบ้ียเงินกแู้ ก่ต่างประเทศ กล่าวโดยสรุป รัฐบาลตอ้ งใชจ้ ่ายรายไดใ้ หเ้ กิดประโยชนม์ ากที่สุด และมีประสิทธิภาพสูงสุดในการแจกจ่าย รายได้ ตอ้ งมกี ารวางแผน และดาํ เนินการอยา่ งเป็นระบบ ดงั น้นั จึงมกี ารทาํ แผนการใชจ้ ่ายงบประมาณจาก หน่วยงานท่ีมคี วามจาํ เป็นและตอ้ งการรายไดเ้ พื่อนาํ ไปใชจ้ ่ายตามแผนของรัฐบาลที่วางไว้

19 ลกั ษณะของงบประมาณ 1) เป็นศูนยร์ วมของเงินงบประมาณท้งั หมด ปกติการใชจ้ า่ ยเงินงบประมาณควรจะใชจ้ ่ายและพจิ ารณาจากศนู ย์ หรือแหลง่ รวมเดียวกนั ท้งั หมด ท้งั น้ีเพอื่ จะไดม้ กี ารพจิ ารณาเปรียบเทียบการใชจ้ ่ายในแต่ละรายการ หรือทกุ โครงการวา่ รายการใดมคี วามสาํ คญั จาํ เป็นมากนอ้ ยกวา่ กนั หากรายการใดมีความสาํ คญั และจาํ เป็นมาก กค็ วร ไดร้ ับการจดั สรรงบประมาณรายจ่ายมาก ท้งั น้ีเพ่ือความยตุ ิธรรมในการจดั สรรเงินงบประมาณทุกโครงการ ควร มีสิทธิเท่า ๆ กนั ในการเสนอเขา้ รับการพจิ ารณาในการจดั สรรงบประมาณพร้อมกนั เพ่อื จะไดม้ กี ารประสานงาน และโครงการเขา้ ดว้ ยกนั ป้องกนั มใิ หม้ ีการทาํ งานหรือโครงการซ้าํ ซอ้ น อนั จะเป็นการส้ินเปลืองงบประมาณ ดงั น้นั จึงไมค่ วรแยกการพจิ ารณางบประมาณไวใ้ นหลาย ๆ จุด หรือหลายคร้ัง ซ่ึงจะก่อใหเ้ กิดการพจิ ารณาที่ ต่างกนั และไมย่ ตุ ิธรรม แต่อยา่ งไรก็ตามในบางโอกาสก็ยงั มคี วามจาํ เป็นที่จะตอ้ งแยกต้งั เงินไวต้ ่างหากเป็นงบพิเศษ นอกเหนือจาก งบประมาณ เช่น งบกลาง งบราชการลบั ซ่ึงถา้ มีจาํ นวนไมม่ ากเกินไปก็มกั จะไม่เป็นภยั ท้งั ยงั ช่วยใหเ้ กิดความ สะดวกบางอยา่ งดว้ ยแต่ถา้ การต้งั งบพเิ ศษมีมากเกนิ ไปจะเกิดผลเสียต่อการบริหารงบประมาณเพราะจะทาํ ให้ เกิดการ คือ โอกาสแยกเงินมาใชจ้ ่ายไดง้ ่ายข้ึนและยงั ทาํ ใหก้ ารบริหารงบประมาณเป็นไปแบบไมม่ ีแผนและ เป้าหมายท่ีชดั เจน 2) มีลกั ษณะของการพฒั นาเป็นหลกั งบประมาณท่ีดีควรจะดาํ เนินการจดั สรรโดยยดึ หลกั การพฒั นาเพอ่ื ใหเ้ กิด ความกา้ วหนา้ เป็นหลกั ท้งั น้ีเนื่องจากมีงบประมาณจาํ กดั จงึ ควรมกี ารพจิ ารณาจดั สรรงบประมาณตามหลกั การ พฒั นาที่ดีวา่ ดา้ นไหนควรมาก่อนหลงั ตามสถานการณ์และความจาํ เป็น 3) การกาํ หนดเงินตอ้ งสอดคลอ้ งกบั ปัจจยั ในการทาํ งาน การจดั งบประมาณในแผนงานตอ้ งมีความเหมาะสม ใหง้ านน้นั ๆ สามารถจดั ทาํ กิจกรรมไดบ้ รรลตุ ามเป้าหมายท่ีต้งั ไวห้ รืออีกนยั หน่ึง คือ การกาํ หนดเป้าหมายหรือ ผลที่จะไดร้ ับตอ้ งสอดคลอ้ งกบั งบประมาณและความเป็นไปได้ 4) มลี กั ษณะท่ีสามารถตรวจสอบได้ หรือเป็นเคร่ืองมอื ที่จะใชต้ รวจสอบการบริหารงานของหน่วยงานได้ การ จดั งบประมาณในแผนงานต่างควรมรี ายละเอยี ดของกจิ กรรมต่าง ๆ อยา่ งพอเพยี งและเกิดผลเป็นรูปธรรม 5) มรี ะยะการดาํ เนินงานท่ีเหมาะสม ตามปกติงบประมาณที่ดีควรมีระยะเวลาเหมาะสมตามสถานการณ์ ไม่ส้นั ไม่ยาวเกินไป โดยทว่ั ไปจะใชร้ ะยะเวลา ประมาณ 1 ปี การเริ่มตน้ ใชง้ บประมาณจะเริ่มในเดือนใด ข้นึ อยกู่ บั ความเหมาะสมของแต่ละหน่วยงาน เช่น งบประมาณแผน่ ดิน เริ่มเดือนตุลาคม ถงึ เดือนกนั ยายน ของปี ต่อไป งบประมาณเงินรายไดข้ องสถานศกึ ษาใชต้ ามปี การศกึ ษาเป็นตน้ 6) มีลกั ษณะช่วยใหเ้ กิดการประหยดั ในการทาํ งบประมาณ ควรพยายามใหก้ ารใชจ้ ่ายเงินตามโครงการต่าง ๆ ไดผ้ ลเตม็ เมด็ เตม็ หน่วย โดยพยายามไม่ใหม้ กี ารใชจ้ ่ายเกินความจาํ เป็นฟ่ ุมเฟื อย หรือเป็นการใชจ้ ่ายท่ีสูญเปลา่

20 7) มีลกั ษณะชดั เจน งบประมาณทีด่ ีควรมีความชดั เจน เขา้ ใจง่ายเนน้ ถึงความสาํ คญั แต่ละโครงการไดด้ ี ไม่ คลุมเครือ ง่ายต่อการพจิ ารณาวเิ คราะห์ และเป็นประโยชนต์ ่อผนู้ าํ ไปปฏบิ ตั ิดว้ ย 8) มีความถกู ตอ้ งและเชื่อถือได้ งบประมาณท่ีดีจะตอ้ งเป็นงบประมาณท่ีมคี วามถูกตอ้ งท้งั ในรายละเอยี ดท้งั ใน ดา้ นตวั เลขและรายละเอยี ดของโครงการต่าง ๆ หากงบประมาณมีขอ้ บกพร่องในดา้ นความถูกตอ้ ง ซ่ึงอาจจะเกิด จากความผดิ พลาดหรือความไมร่ อบคอบก็ตามอาจเกิดผลเสียหายข้ึนได้ และต่อไปงบประมาณอาจไม่รับความ เชื่อถอื 9) จะตอ้ งเปิ ดเผยได้ งบประมาณที่ดจี ะตอ้ งมลี กั ษณะท่ีสามารถจะเปิ ดเผยแก่สาธารณะ หรือผเู้ กี่ยวขอ้ งทราบได้ ไมถ่ ือเป็นความลบั เพราะการเปิ ดเผยเป็นการแสดงถงึ ความบริสุทธ์ิและโปร่งใสในการบริหารหน่วยงาน 10) มีความยดื หยนุ่ งบประมาณท่ีดีควรจะยดื หยนุ่ ไดต้ ามความจาํ เป็น หากจดั วางงบประมาณไวอ้ ยา่ งเคร่งครดั จนขยบั ไมไ่ ด้ อาจจะก่อใหเ้ กิดความไมค่ ล่องตวั ในการทาํ งาน เพราะลกั ษณะของการทาํ งบประมาณเป็นการวาง แผนการทาํ งานในอนาคต ซ่ึงอาจมปี ัจจุบนั อนื่ มากระทบทาํ ใหก้ ารบริหารงบประมาณผดิ พลาด และอยา่ งไรก็ ตาม ถา้ มคี วามยดื หยนุ่ มากก็อาจเกิดปัญหาการใชง้ บประมาณท่ีไม่มปี ระสิทธิภาพ 11) มีความเชื่อถือไดใ้ นแง่ความบริสุทธ์ิ งบประมาณที่ดีตอ้ งสามารถตรวจสอบได้ เพ่ือป้องกนั การทุจริต ซ่ึง จะช่วยใหเ้ กิดความเชื่อถอื ได้ ประหยดั และตรงตามวตั ถุประสงค์ ขอ้ จาํ กดั ของงบประมาณ หนี้สาธารณะ หนี้สาธารณะ (Pubic Debt) การกยู้ มื เงนิ ของรัฐบาลเมอื่ รัฐบาลมรี ายไดไ้ มเ่ พยี งพอกบั รายจ่าย จึงจาํ เป็นตอ้ งกู้ เงนิ มาใชจ่าย แตเ่ ดมิ มกั มคี วามรู้สึกเกีย่ วกบั การกอ่ นหน้ีไปในทางทไ่ี ม่ดี ใครมหี น้ีมากแสดงว่าฐานะทางการเงินไม่ดี ประเทศใด มีหน้ีสินมากแสดงวา่ ฐานะทางเศรษฐกจิ ไม่มน่ั คงและอาจลม้ ละลายได้ ปัจจุบนั แนวคิดเหลา่ น้ีเริ่มเปล่ียนไป ผทู้ ่ีดาํ เนินธุรกจิ เพยี งเท่าท่ีมที ุนอยู่ ธุรกจิ อาจไม่เจริญกา้ วหนา้ แต่ถา้ กูเ้ งินมาลงทุนขยายกจิ การอยา่ งรอบคอบแลว้ กิจการอาจเจริญกา้ วหนา้ จน สามารถชาํ ระหน้ีคนื และขยายกิจการใหก้ วา้ งขวางยงิ่ ข้นึ ประเทศชาติกเ็ ช่นกนั รัฐบาลของประเทศน้นั ๆอาจมีความจาํ เป็นตอ้ งใช้ จ่ายเงนิ เพื่อพฒั นาประเทศลงทุนโครงสร้างถนนหนทาง ไฟฟ้า ประปก และ พลงั งานตา่ งๆ เพอื่ นกระตนุ้ ใหป้ ระชาชนขยายการ ลงทุนในกิจการตา่ งๆ ทาํ ใหป้ ระชาชนมีงานทาํ มรี ายไดส้ ูงข้ึน เมือ่ รายไดป้ ระชาชาตเิ พ่ิมสูงข้ึน รัฐบาลกจ็ ะสามารถเกบ็ ภาษีเงิน ได้ จากประชาชนเพม่ิ ข้ึนเพ่อื ชาํ ระหน้ีคืน รัฐบาลของประเทศตา่ งๆ ท้งั ที่กาํ ลงั พฒั นาหรือพฒั นาแลว้ ไมว่ า่ จะเป็นสหรัฐฯกต็ าม กม็ ีหน้ีสาธารณะอยเู่ ป็นจาํ นวนมาก หน้ีสาธารณะน้ีเราจะมองไดท้ ้งั 2 ดา้ น คือ เมอื่ รัฐบาลายมื เงินเขา้ มากจ็ ดั เป็นรายรับของ รัฐบาลทางเหน่ึง และเมอ่ื หน้ีถงึ กาํ หนดชาํ ระ รัฐบาลกต็ อ้ งต้งั เป็นงบประมาณรายจ่ายเพ่ือชาํ ระคืนหน้ี การกอ่ หน้ีสาธารณะของ รัฐบาลจึงมผี ลต่อเศรษฐกจิ ส่วนรวมของประเทศ

21 นโยบายการคลงั นโยบายการคลงั (Fiscal Policy) คือ นโยบายเก่ยี วกบั การใชจ้ ่ายและรายไดข้ องรัฐ เป็นเครื่องมอื สาํ คญั ในการกาํ หนด แนวทาง เป้าหมาย และการดาํ เนินงานเพอื่ ใหบ้ รรลเุ ป้าหมายทางเศรษฐกจิ นโยบายการคลงั ประกอบดว้ ย นโยบายภาษีอากร นโยบายดา้ นรายจ่าย นโยบายการกอ่ หน้ีและบริหารหน้ีสาธารณะ และนโยบายในการบริหารเงินคงคลงั วตั ถุประสงคข์ องนโยบายการคลงั ประการท่ี 1 ส่งเสริมการจดั สรรทรัพยากรระหว่างภาคเอกชนและภาครัฐบาลใหม้ ีประสิทธิภาพ สามารถตอบสนองความ ตอ้ งการของประชาชนไดด้ ี จดั สรรทรัพยากรในสัดส่วนทท่ี าํ ใหส้ ังคมไดร้ ับสวสั ดิการและมปี ระสิทธิภาพสูงสุด รัฐสามารถ จดั หาสินคา้ และบริการสาธารณะ (Public goods and service) ในปริมาณและคุณภาพตรงกบั ความตอ้ งการของ ประชาชน ประการท่ี 2 ส่งเสริมการกระจายรายไดท้ ีเ่ ป็นธรรม แตล่ ะกล่มุ จะไดร้ ับประโยชน์และภาระท่เี ป็นธรรม นโยบายการคลงั จะ นาํ ไปสู่การปรับปรุงการกระจายรายไดเ้ บ้ืองตน้ ของประชาชนใหท้ ดั เทียมกนั ประการที่ 3 เสริมสร้างความเจริญเตบิ โตทางเศรษฐกิจ รัฐบาลสามารถใชน้ โยบายการคลงั เพิม่ การใชจ้ ่ายและขยายการลงทนุ ในภาครัฐโดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ การพฒั นาดา้ นสาธารณูปโภคเพอ่ื อาํ นวยความสะดวกแกก่ ารลงทุนและการผลิตของภาคเอกชน ประการท่ี 4 รักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกจิ นโยบายการคลงั สามารถใชใ้ นการสร้างเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ เสถียรภาพใน ตลาดเงนิ และความสมดุลในบญั ชีดลุ การชาํ ระเงินระหวา่ งประเทศ นโยบายทางเศรษฐกจิ นโยบายทางเศรษฐกิจ หมายถึง กจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ของบคุ คลหรือคณะบุคคล โดยมีจุดมงุ่ หมายทางเศรษฐกิจทไี่ ดต้ ้งั ไว้ นโยบายทางเศรษฐกิจของรัฐ แบง่ ออกเป็น 2 ประเภท ดงั ตอ่ ไปน้ี 1. นโยบายการเงนิ หมายถึง นโยบายท่เี กยี่ วขอ้ งกบั การใชม้ าตรการตา่ ง ๆ ในการกาํ หนดและ ควบคุมปริมาณเงนิ และสินเชอ่ื ใหม้ คี วามเหมาะสมกบั ความตอ้ งการและความจาํ เป็นของระบบเศรษฐกิจ ไดแ้ ก่ การรักษาเสถยี รภาพของราคา การส่งเสริมใหม้ ี การจา้ งงานเพิ่มข้ึนการกระจายรายไดท้ ่ีเป็นธรรม การรักษาความเจริญเตบิ โตทางเศรษฐกจิ และการชาํ ระเงินระหวา่ งประเทศ แบง่ ออกเป็น 2 ประเภท คอื 1) นโยบายการเงินแบบผอ่ นคลาย เป็นการแกไ้ ขปัญหาเงินฝื ดของรัฐบาล โดยใช้ เครื่องมือทางการเงินตา่ ง ๆ เพ่ือเพ่ิมปริมาณเงนิ ในระบบเศรษฐกิจใหเ้ หมาะสมกบั ภาวะทางเศรษฐกจิ ในขณะน้นั ซ่ึงเป็น การเพม่ิ อาํ นาจการซ้ือใหป้ ระชาชน เป็นการกระตุน้ ใหเ้ ศรษฐกิจฟ้ื นตวั ทาํ ใหร้ ะดบั ราคาสินคา้ สูงข้นึ จูงใจให้ ลงทนุ เพม่ิ ข้ึน การจา้ งงาน กจ็ ะเพมิ่ ข้ึน ผลผลติ เพ่ิมจนรายไดป้ ระชาชาติสูงข้ึน เป็นการแกไ้ ขปัญหาเงินฝื ด 2) นโยบายการเงินแบบเขม้ งวดหรือแบบรัดตวั เป็นการแกไ้ ขปัญหาเงินเฟ้อของรัฐบาลโดยใชเ้ ครื่องมือการเงนิ ต่าง ๆ เพื่อลด ปริมาณเงินในระบบเศรษฐกิจใหเ้ หมาะสมกบั ภาวะเศรษฐกจิ ในขณะน้นั คอื ลดอาํ นาจการซ้ือของประชาชนลง เป็นการ

22 แก้ปัญหาภาวะเงนิ เฟ้อ 2. นโยบายการคลงั หมายถึง นโยบายการหารายไดแ้ ละการวางแผนการใชจ้ ่ายของรัฐบาล นโยบายการคลงั เป็นเคร่ืองมอื ใน การดาํ รงไวซ้ ่ึงเสถยี รภาพของรายไดใ้ นประเทศ เพราะผลจากการดาํ เนิน นโยบายการคลงั ของรัฐบาลจะส่งผลกระทบตอ่ สภาวะ ทางเศรษฐกจิ ของประเทศตามเป้าหมายหรือจุดประสงคข์ องรัฐบาลท่วี างไว้ มี 3 ประเภท ดงั น้ี 1) นโยบายการคลงั กบั การเปล่ยี นแปลงรายไดป้ ระชาชาติ การเก็บภาษีอากรและการ ใชจ้ ่าย ของรัฐบาลมีผลกระทบกบั รายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายของประเทศ เพราะถา้ รัฐบาลเกบ็ ภาษี ในอตั ราทีส่ ูงทาํ ใหป้ ระชาชน มีรายไดท้ ่ีจะนาํ ไปใชจ้ ่ายไดจ้ ริงมีจาํ นวนลดลง ทาํ ให้การบริโภคของประชาชนลดลง ถา้ รัฐบาล เกบ็ ภาษี ในอตั ราทต่ี ่าํ จะทาํ ใหป้ ระชาชนมีรายไดเ้ หลืออยใู่ นมือจาํ นวนมาก ประชาชนจะบริโภคเพิ่มมากข้ึน มผี ลทาํ ให้ รายได้ ประชาชาตเิ พ่ิมข้ึนดว้ ย 2) นโยบายการคลงั กบั การแกป้ ัญหาภาวะเงินเฟ้อ รัฐบาลใชน้ โยบายการคลงั แบบหดตวั เพื่อแกป้ ัญหาภาวะเงนิ เฟ้อ โดยการเพม่ิ อตั ราภาษีและลดรายจ่ายของรัฐบาล เพ่อื ลดปริมาณเงินหมนุ เวยี น ในระบบเศรษฐกจิ ลด ความตอ้ งการบริโภคของประชาชนลงและลดรายจ่าย ของรัฐบาลทาํ ใหป้ ระชาชนมี รายไดล้ ดลง นโยบายน้ีรัฐบาลตอ้ งใช้ งบประมาณแบบเกินดุล คือตอ้ งทาํ ใหร้ ายรับสูงกว่ารายจ่าย 3) นโยบายการคลงั กบั การแกป้ ัญหาภาวะเงินฝื ด รัฐบาลใชน้ โยบายการคลงั แบบ ขยายตวั เพอ่ื แกป้ ัญหาภาวะเงินฝื ด โดยการเพิ่มรายจา่ ยของรัฐบาลและลดอตั ราภาษี เพ่อื เพมิ่ ปริมาณเงินหมนุ เวียนใน ระบบ เศรษฐกิจ เพ่มิ ความตอ้ งการบริโภคของประชาชน เพ่มิ การลงทุนเพิ่มการจา้ งงานและผลผลิต ทาํ ใหป้ ระชาชนมรี ายไดเ้ พิ่มข้นึ นโยบายน้ีรัฐบาลตอ้ งใชง้ บประมาณ แบบขาดดลุ คือตอ้ งทาํ ใหร้ ายจ่าย สูงกวา่ รายรับ รายรับของรัฐบาล หมายถึง เงนิ ท่รี ัฐบาลไดร้ ับในรอบปี ไดแ้ ก่ รายไดร้ ัฐบาลและเงนิ กู้ ของรัฐบาล รายไดข้ องรัฐบาล หมายถึง เงนิ ภาษีอากร กาํ ไรจากรัฐวิสาหกจิ คา่ ธรรมเนียมและรายไดเ้ บด็ เตลด็ อนื่ ๆ ในรอบปี รายไดข้ องรัฐบาลที่สาํ คญั คือ รายไดจ้ ากภาษีอากรแบง่ ออกเป็น 2 ประเภท คอื 1. รายไดจ้ ากภาษีอากร 2. รายไดท้ ีม่ ิใชภ่ าษี อากร รายไดจ้ ากภาษอี ากร หมายถงึ รายไดท้ รี่ ัฐบาลบงั คบั เกบ็ จากประชาชนผมู้ ีรายไดเ้ พือ่ ใชจ้ ่ายในกจิ กรรมของรัฐบาลเพือ่ ก่อใหเ้ กิดประโยชนต์ อ่ สงั คมส่วนรวม และไมม่ ผี ลตอบแทนโดยตรงจากผเู้ สียภาษอี ากร รายไดท้ ี่มใิ ชภ่ าษอี ากร หมายถึง รายไดท้ รี่ ัฐบาลไปบงั คบั เกบ็ จากประชาชน เช่น รายไดเ้ กบ็ จากภาคหลวงป่ าไม้ ภาคหลวงแร่ รายไดจ้ ากการรถไฟ การไฟฟ้า อตุ สาหกรรมของรัฐ รายไดจ้ ากคา่ ธรรมเนียม จดทะเบียน การออกใบอนุญาตต่าง ๆ รายไดจ้ าก เงินช่วยเหลอื จากตา่ งประเทศและรายไดค้ า่ ปรับดอกเบ้ยี เงินกู้ รายไดจ้ ากสลากกินแบง่ รัฐบาล ฯลฯ

23 ภาษอี ากร วตั ถุประสงคข์ องการจดั เกบ็ ภาษีอากร 1. เพ่อื เป็นรายไดข้ องรัฐบาล ส่วนใหญ่มาจากภาษอี ากร 2. เพือ่ จดั สรรและกระจายรายได้ โดยยดึ หลกั การเกบ็ ภาษจี ากผทู้ ม่ี รี ายไดม้ าก ในอตั ราทสี่ ูงและ ยกเวน้ รายไดใ้ นกรณีไม่ถึงเกณฑเ์ สียภาษี 3. เพื่อเป็นการควบคุมการบริโภค การผลติ ตลอดจนการนาํ เขา้ และส่งออก 4. เพอ่ื นาํ ไปชาํ ระหน้ีของรัฐบาลและพฒั นาประเทศ 5. เพ่ือรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจ โดยการปรับอตั ราภาษีใหเ้ หมาะสมกบั สภาพ เศรษฐกจิ ใชแ้ กป้ ัญหาภาวะเงนิ เฟ้อและภาวะเงินฝื ด หลกั การจดั เกบ็ ภาษที ดี่ ี 1. หลกั ความยตุ ธิ รรม หมายถึง บคุ คลทุกคนตอ้ งมีหนา้ ที่เสียภาษจี ากรายได้ ของตนเอง 2. หลกั ความแน่นอน หมายถงึ การกาํ หนดวธิ ีการปฏิบตั ิใหแ้ น่นอน เพื่อใหท้ กุ คน ถือปฏิบตั ิให้ เหมือนกนั เชน่ อตั ราการคาํ นวณภาษี วิธีการชาํ ระภาษี ระยะเวลาในการชาํ ระภาษี การจ่ายคนื ภาษี ฯลฯ 3. หลกั ความสะดวก หมายถึง การกาํ หนดใหผ้ เู้ สียภาษไี ดร้ ับความสะดวกในการ เสียภาษี 4. หลกั ความประหยดั หมายถึง การคาํ นึงถึงคา่ ใชจ้ ่ายในการจดั เกบ็ ภาษี เมอื่ เปรียบเทียบกบั รายได้ 5. หลกั ความยดื หยนุ่ หมายถงึ การควบคมุ ภาวะเศรษฐกิจไมใ่ หต้ กต่าํ หรือรุ่งเรือง จนเกนิ ไป ประเภทของภาษอี ากร 1. การแบ่งตามลกั ษณะของฐานภาษี แบง่ ออกเป็น 3 ชนิด ดงั น้ี 1) การเกบ็ ภาษจี ากทรัพยส์ ิน ไดแ้ ก่ ภาษีทดี่ ิน ภาษีมรดก ภาษีทรพั ยส์ ิน2) การเกบ็ ภาษีจากการขายหรือใชส้ ่ิงของ ไดแ้ ก่ ภาษี การคา้ ภาษศี ุลกากร ภาษี สรรพสามิต ภาษมี ูลค่าเพ่ิม (VAT) 3) การเกบ็ ภาษเี งินไดจ้ ากผมู้ ีรายได้ ไดแ้ ก่ ภาษเี งินไดบ้ คุ คลธรรมดาภาษเี งนิ ไดน้ ิติบคุ คล 2. การแบง่ ตามหลกั การผลกั ภาระภาษี แบง่ ออกเป็น 2 ชนิด

24 บรรณานุกรม กญั ญาณฐั การเงิน https://thaiwinner.com/what-is-finance/ 15 กมุ ภาพนั ธ์ 2564 ไชยวฒั น์ การคลงั https://sites.google.com/site/sersthsastrbeuxngtn22001001/9-kar-khlang-laea- nyobay-kar-khlang 15 กมุ ภาพนั ธ์ 2564 กญั ญาณฐั นโยบายการเงิน https://th.trade.z.com/content-detail?id=0cf88353-041b-4012-b823- 56b4b0b55e14 15 กุมภาพนั ธ์ 2564 ไชยวฒั น์ งบประมาณแผน่ ดิน https://sites.google.com/site/nanarin325/kar-ngein-kar-khlang-kar- thnakhar/ngb-praman 15 กุมภาพนั ธ์ 2564

25 เสนอ คุณครู ณฐั รินีย์ สมนึก จดั ทาํ โดย 1.นาย ไชยวฒั น์ ศรีหริ่ง เลขท่ี7 ม.4/7 2.นางสาว กญั ญาณฐั พลบั ใจบญุ เลขท่ี 31 ม.4/7

26