ใบความรู้ที่ 2

318 ใบความรู้ ท่ี 2 เร่ือง วิเคราะห์ เจาะลกึ กญั ชาและกญั ชง วตั ถุประสงค์ กกกกกกก1. เพอ่ื ใหว้ ิเคราะห์ เปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างกัญชากับกญั ชงในทกุ มิติได้ กกกกกกก2. เพื่อให้มีทักษะการแสวงหาความรู้ และทักษะการคิดวิเคราะห์เปรียบเทียบความแตกต่าง ระหว่างกญั ชากบั กญั ชง กกกกกกก3. เพ่ือให้ตระหนักถงึ คุณและโทษของสารท่ีพบในกัญชาและกัญชง เน้อื หา กกกกกกก1. ความแตกตา่ งกัญชาและกัญชงทางกายภาพ ภาพท่ี 88 ใบพชื กญั ชา (Indica) ภาพท่ี 89 ใบพืชกญั ชง (Sativa) กกกกกกก 1.1 แหล่งกาเนดิ กกกกกกก แหล่งกาเนิดของพืชกัญชาอยู่ในเขตอบอุ่น และตะวันออกกลาง ปากีสถาน อัฟกานิสถาน อินเดีย และเทือกเขาทิเบต ส่วนพืชกัญชงพบใกล้บริเวณเส้นศูนย์สตู ร ได้แก่ โคลัมเบยี แมก็ ซิโก ไทย และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

319 ภาพที่ 90 แหล่งกาเนิดพืชกัญชาและพืชกัญชง กกกกกกก1.2 ชนิดของสายพนั ุธ์ กกกกกกก กัญชา (Cannabis) มีชือ่ ทางวทิ ยาศาสตร์ Cannabis sativa L. subsp. indica มีลักษณะ เป็นพุ่มเต้ีย ลักษณะหน้าใบกว้างและส้ัน มีสีเขียวเข้ม แผ่นใบเป็นสีเขียวถึงเขียวจัด ใบมี 5 - 7 แฉก การเรียงตัวของใบจะชิดกัน ปล้องหรือข้อสั้น และแตกกิ่งเป็นแบบสลับ เปลือกไม่เหนียวลอกได้ยาก ให้เสน้ ใยส้ันมคี ุณภาพต่า เมือ่ ออกดอกจะมียางทีช่ ่อดอกมาก เมล็ดมีขนาดเล็ก ผิวเมล็ดมันวาว ใบเม่ือ นามาสูบจะมีกลิ่นหอมคล้ายหญ้าแห้ง มีสาร tetrahydrocannabinol (THC) ประมาณร้อยละ 1 - 10 ชอง บปั ตสิ ต์ เดอ ลามารก์ (Jean Baptiste de Lamarck) นกั ชวี วิทยาชาวฝรง่ั เศสได้ค้นพบความ แตกตา่ งของแคนนาบสิ ชนดิ น้ใี นแถบอนิ เดยี จึงมตี ง้ั ชือ่ โดยมีคานาหนา้ ว่า indica ภาพท่ี 91 ตน้ กัญชา ภาพท่ี 92 ต้นกัญชง

320 กกกกกกกกัญชง หรือ เฮมพ์ (Hemp) มีช่ือทางวิทยาศาสตร์ว่า Cannnabis sativa L.. subsp. sativa ลา ต้นสงู มากกวา่ 2 เมตร ปลอ้ งหรอื ข้อยาว แตกก่งิ ก้านน้อยและแตกก่ิงไปในทางเดียวกัน เปลอื กเหนียวลอก งา่ ย ให้เสน้ ใยยาวคุณภาพสูง แผ่นใบเปน็ สีเขียวอมเหลือง ใบมแี ฉกประมาณ 7 - 9 แฉก การเรียงตัวของใบ ค่อนข้างห่าง เมื่อออกดอกจะมียางที่ช่อดอกไม่มาก เมล็ดมีขนาดใหญ่และเป็นลาย ผิวเมล็ดหยาบด้าน ใบ เมอ่ื นามาสบู จะมีกลิน่ หอมน้อยทาใหผ้ ู้เสพปวดหัว มีสาร tetrahydrocannabinol (THC) น้อยกว่าร้อยละ 1.0 ใช้ประโยชน์เพ่ือต้องการเส้นใย กกกกกกก1.3 กญั ชาตัวผู้ ตวั เมีย และกะเทย มีความโดดเด่นที่แตกต่าง กกกกกกก- กัญชาเปน็ พชื แยกเพศต่างต้น คือมีทั้งกัญชาเพศผูแ้ ละเพศเมีย กกกกกกก- กัญชาเพศผู้มีโครโมโซม XY ส่วนกัญชาเพศเมียมีโครโมโซม XX โดยตามธรรมชาติจะมี ....................สัดสว่ นอยทู่ ่ีครึ่งตอ่ คร่ึง กกกกกกก- กัญชาสามารถเป็นพืชท่ีมี 2 เพศในต้นเดียวได้ โดยมีทั้งเกสรตัวเมียและเกสรตัวผู้ในต้น เดียวกันที่เรียกว่า “กัญชากะเทย” ซ่ึงจะผลิตดอกและจะถ่ายละอองเรณูกับดอกพวกนั้น โดยกัญชา อาจเป็นกัญชากะเทยได้เองตามธรรมชาติ หรือกลายเป็นกะเทยเนื่องจากความเครียดของพืชจาก ปจั จัยอยา่ งแสงแดดท่มี ากไป นา้ ทมี่ ากไปหรอื ไม่เพียงพอ รวมไปถึงแมลงหรือโรค เป็นต้น กกกกกกก- เพศของกัญชาไม่ใช่แค่ขึ้นอย่กู บั พนั ธกุ รรม แต่กข็ ้นึ อยู่กบั ปัจจยั ส่งิ แวดลอ้ มรอบขา้ งด้วย แต่ละเพศมีความโดดเด่นที่แตกต่างกนั กัญชากะเทยมักไม่นิยมนาผลติ ผลมาใช้เน่ืองจากดอกที่เต็มไปด้วยเมลด็ แปลว่าสารแคนนาบินอยด์ มีจานวนไม่มาก จึงไม่นิยมนามาใช้ในการรักษา อีกทั้งคุณภาพของตัวต้นจะไม่ดีเท่ากัญชาตัวผู้หรือ กัญชาตัวเมีย ทั้งนี้กัญชากะเทยสามารถผสมพันธุ์เองได้ แปลว่ากัญชารนุ่ หลังจะเป็นกัญชาท่ีสามารถ เปน็ พืช 2 เพศในตน้ เดียวกนั ทจ่ี ะทาใหแ้ หลง่ รวมยีนดอ้ ยลง ไมห่ ลากหลายเพราะการผสมพนั ธกุ์ ันเอง 1.4 กระบวนการสังเคราะหด์ ว้ ยแสง 1.4 กระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง (photosynthesis) กัญชา หรือ อินดิก้า (indica) มี คลอโรฟิลล์ (chlorophyll) สูงจึงทาให้โตเร็วกว่าสายพันธุ์ย่อย กัญชง หรือซาติวา (sativa) ซึ่งทาให้ อินดีก้ามีสีเขียวเข้มกว่า แต่จะมีรงควัตถุ (accessory pigments) ท่ีทาหน้าที่จับพลังงานแสงแดด ทน่ี ้อยกว่าจงึ มกี ารเติบโตในประเทศที่มีอากาศเย็น

321 ภาพท่ี 93 รายละเอยี ดพืชกัญชาและพชื กญั ชง

322 กกกกกกก1.5 ประโยชน์ของพืชกัญชง กัญชง หรอื เฮมพ์ (Hemp) นามาใชป้ ระโยชนไ์ ดห้ ลายมิติ โดยแบง่ เปน็ 2 กลมุ่ 1. กัญชงสาหรับอุตสาหกรรม (Industrial 2. กัญชงเพ่ือใช้เป็นยา (Medicinal Hemp) คือ Hemp) คือพันธ์ุกัญชงที่ให้เส้นใยไฟเบอร์สูง พันธุ์กัญชงที่มีวัตถุประสงค์ในการเล้ียง เพ่ือให้ได้ ปริมาณน้ามันท่ีจะผลิต THC ต่า โดยเน้นใน ดอกกัญชง โดยดอกกัญชงจะผลิตเป็นน้ามันได้ สว่ นของลาต้นกญั ชงเปน็ หลกั โดยประเทศไทย มากท่ีสุด แต่น้ามันนั้นจะให้สาร THC ต่า แต่มี ได้มีการปลูกกัญชงและตัดกัญชงก่อนท่ีจะออก ความคาดหวังที่จะให้สารแคนนาบิไดออล หรือ ดอกเพ่ือให้ได้ใยกัญชงมาผลิตในอุตสาหกรรม CBD ซึ่งเป็นสารในกลุ่มแคนนาบินอยด์ที่ช่วยลด ปัจจุบันใยกัญชงซึ่งมีคุณสมบัติท่ีเหนียว การอักเสบ ลดความเครียด และช่วยอาการเกร็ง ทนทานได้ถูกนามาใช้เป็นผลติ ภณั ฑ์หลายชนิด ผิดปกติ รวมถึงการนามาใช้ช่วยบาบัดอาการทาง เช่น ส่วนประกอบของแผงประตูรถยนต์ สมอง เช่น โรคลมชัก และโรคพาร์กินสัน ฯลฯ อุตสาหกรรมเฟอร์นิเจอร์ เสื้อผ้า กระเป๋า เยื่อ ปัจจุบันมูลค่าของ CBD มีราคาสูงมาก ไม่เพียง กระดาษ ไม้แปรรูป วัสดุก่อสร้าง อาหารสัตว์ นามาใช้เป็นยารักษาโรคเท่าน้ัน แต่ยังนามาใส่ใน ฯลฯ ผลิตภัณฑ์น้ามัน CBD ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร อาหาร ขนม เคร่อื งดื่ม เคร่ืองสาอาง ฯลฯ กกกกกกกน กกกกกกกนอกจากนั้นแล้วยังมีส่วนท่ีเป็น “เมล็ดกัญชง” ท่ีเมื่อถูกเครื่องบีบอัดออกมาแล้วก็จะได้ “น้ามันกัญชง” จากเมล็ดซึ่งไม่มีทั้ง THC และ CBD แต่จะมีน้ามันโอเมก้า 3 ซ่ึงทาให้เลือดเหลวตัว ลดการก่อตัวเป็นล่ิมเลือด ช่วยลดการอักเสบของหลอดเลือด ซึ่งสามารถนามาใช้เป็นผลิตภัณฑ์เสริม อาหารทม่ี ีคุณค่าได้เชน่ เดยี วกนั กกกก กล่าวโดยสรุป พืชกัญชากับพืชกัญชงมีความแตกต่างกันในด้านแหล่งกาเนิด ซ่ึงมีการ ระบุว่า พืชกัญชาอยู่ในเขตอบอุ่น ส่วนพืชกัญชงพบใกล้บริเวณเส้นศูนย์สูตร โดยกัญชามีช่ือทาง วิทยาศาสตร์ว่า แคนนาบสิ ซาตวิ ่า แอล. อินดกี ้า (Cannabis sativa L. subsp. indica ) สว่ นกัญชงมีช่ือ ทางวิทยาศาสตร์วา่ แคนนาบิส ซาติว่า แอล. ซาติว่า (Cannnabis sativa L.. subsp. sativa ) พืชกัญชาใน ท่ีนหี้ มายรวมถงึ กญั ชงดว้ ย มีการแยกเพศตา่ งต้น เปน็ ตวั ผู้ ต้นตัวเมีย และยงั มีตน้ กะเทย ซงึ่ มีสองเพศ ในต้นเดยี วกนั ด้านการสงั เคราะหแ์ สงเจริญเตบิ โตกญั ชามคี ลอโรฟิลล์สูงจึงทาให้โตเรว็ กว่ากญั ชง ทาให้ กญั ชามีสเี ขียวเขม้ กว่า และเตบิ โตในประเทศที่มีอากาศเย็น

323 ภาพที่ 94 เพศของกญั ชา กกกกกกก2. ความแตกต่างของสารสกัดกัญชาและกญั ชง กกกน การกาหนดคานิยามของคาว่า “กัญชง” ของแต่ละประเทศ เพ่ือให้แยกออกจากคา นิยามจากกัญชาน้ันมีความแตกต่างกัน โดยใช้ปริมาณของสาร THC ร้อยละของน้าหนักดอกเป็น เกณฑ์ตัดสิน โดยในประเทศแคนนาดา และสหรัฐอเมริกาได้กาหนดสาร THC ต่ากว่าร้อยละ 0.3 คือ กัญชง ในขณะทส่ี หภาพยุโรปกาหนดสาร THC ตา่ กว่าร้อยละ 0.2 คอื กัญชง กกกน ในประเทศไทย ตามประกาศคณะกรรมการควบคุมยาเสพตดิ ใหโ้ ทษ ได้กาหนดลักษณะ ตามปรมิ าณสาร THC ในใบและช่อดอกไม่เกนิ ร้อยละ 1.0 ตอ่ นา้ หนักแห้ง คือ กญั ชง ดงั นั้น หากปรมิ าณสาร THC สงู เกนิ กวา่ ทีแ่ ต่ละประเทศกาหนด จัดได้ว่าเปน็ กญั ชา ภาพที่ 95 ภาพแสดงชวี ะสังเคราะหส์ าร THC สาร CBD และภาพครึ่งใบของพืชกัญชาและกญั ชง

324 กกกกกกก2.. การพัฒนาสายพันธ์ุกัญชาท่ีมีค่าเฉล่ียสาร CBD สูง เพ่ือใช้ทางการแพทย์ ปัจจุบัน มีหลายประเทศท่ัวโลกที่อนุญาตให้ใช้ CBD ทางการแพทย์ รวมท้ังประเทศไทยอนุญาตให้ผู้ป่วยใช้ กัญชาทางการแพทย์ได้ ถึงแม้ไม่สามารถปลูกพืชชนิดนี้อย่างถูกกฎหมายได้ในประเทศไทย สายพันธุ์ กัญชาท่ีนิยมนามาใช้ทางการแพทย์ส่วนใหญ่จะเน้นสายพันธ์ุท่ีมี CBD สูง แต่มี THC ท่ีต่า หรือ ใกล้เคียง สาเหตทุ ีม่ ีการผลักดนั ให้ใช้ CBD ทางการแพทย์ เพราะสารนม้ี ปี ระโยชน์ในการรักษาท่ีคล้าย กับ THC แต่ CBD ไม่ทาให้เกิดอาการเมาเหมือนกับ THC จึงดูเหมาะสมท่ีจะนามาใช้ทางการแพทย์ มากกว่า แต่อย่างไรก็ตามโรคบางโรคนั้นต้องใช้ท้ัง CBD และ THC ควบคู่กันไปในการรักษา เช่น โรคมะเรง็ บรรเทาอาการปลายปอกประสาทเส่ือม สาระสาคญั ตารางเปรยี บเทยี บคุณและโทษของสารกัญชาและกัญชง ทมี่ ใี น กญั ชา THC คณุ 1. ยบั ยงั้ ลดอาการปวดในการรักษาโรค โทษ 2. ใช้เปน็ ยาในการรกั ษาทางการแพทย์ 3. เปน็ ภูมปิ ัญญาการแพทย์แผนไทย ใช้ปรุงผสม สาหรับตารับยา 16 ตารับ สารสาคญั 1. มผี ลต่อระบบประสาทส่วนกลาง ทม่ี ีใน กญั ชง 2. รับในปริมาณมากจะทาใหเ้ กดิ การเสพตดิ และมนึ เมา เนื่องจากมปี ริมาณ สารเสพตดิ มาก 3. ผลขา้ งเคยี ง ทาใหป้ ากแห้ง กระหายน้า หวั ใจเตน้ เร็ว ตอบสนองชา้ ตาแดง หรอื ความจาลดลง 4. ผ้ใู ดครอบครอง ที่ไม่ได้รับอนุญาตมโี ทษตาม พรบ.ยาเสพให้โทษประเภทที่ 5 CBD คณุ 1. ไม่มีผลข้าง เคียงต่อระบบประสาทสว่ นกลาง 2. ใชเ้ ป็นยาในการรักษาทางการแพทย์ 3. ใช้เป็นสารต้านฤทธิ์ THC ได้ เพ่อื ลดอาการมึนเมา และเสพตดิ 4. ลดอาการความเจ็บปวด โทษ 1. ถา้ รับเข้าในรา่ งกายในปริมาณมาก อาจจะทาให้เกดิ การอาเจยี น

325 กลา่ วโดยสรุป สาร THC และ CBD ถกู นาไปใช้ประโยชนท์ างการแพทย์ สาร THC มผี ลต่อ ระบบประสาทส่วนกลาง แต่สาร CBD ไมม่ ีผลข้างเคียงต่อระบบประสาทสว่ นกลาง กกกกกกก3. สารในกัญชงและกญั ชา ตามกฎหมายกาหนด ยงั เป็นยาเสพติด 3.1 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับท่ี 2 ยังคงยืนยันกาหนดให้กัญชาและกัญชง เป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 เช่นเดิม การผลิต เพาะปลูก นาเข้า ส่งออก จาหน่าย หรือมีไว้ใน ครอบครองโดยไมไ่ ด้รับอนญุ าตเปน็ ความผดิ ตามกฎหมายยาเสพตดิ ให้โทษ 3.2 ประกาศฉบับน้ีเป็นเพียงการประกาศยกเว้นให้สารสกัดจากกัญชาและกัญชงท่ีมี ปริมาณของสาร THC เพียงเล็กน้อย รวมถึงบางส่วนของพืชกัญชงไม่ถูกควบคุมเป็นยาเสพติดให้โทษ เพ่ือให้นาไปใช้ในอุตสาหกรรมประเภทต่าง ๆ เช่น อาหาร เครื่องสาอาง ผลิตภัณฑ์สมุนไพร และยา เทา่ นั้น 3.3 ผลของประกาศกาหนดให้สารสกัดและบางส่วนของพืชกัญชาและกัญชงเป็นยา หรือสมนุ ไพรเทา่ นัน้ 3.3.1 ปลอกแห้ง แกนลาต้นแห้ง เสน้ ใยแหง้ ของกัญชาและกญั ชง 3.3.2 สาร CBD บริสุทธิ์ร้อยละ 99 ท่ีมี THC ผสมไม่เกินร้อยละ 0.01 (เพื่อ นามาใชเ้ ป็นสารมาตรฐานในหอ้ งปฏิบตั ิการ) 3.3.3 สารสกัด CBD หรือผลิตภัณฑ์จากสารสกัด CBD ท่ีมีสาร THC ผสมไม่เกิน ร้อยละ 0.2 ที่เป็นยาหรือผลิตภัณฑ์สมุนไพรตามกฎหมายว่าด้วยยาหรือสมุนไพร (เช่นเดียวกับใน หลายประเทศท่ยี กเว้น) 3.3.4 เมลด็ กัญชงหรือน้ามันจากเมล็ดกัญชงทเี่ ปน็ อาหารตามกฎหมายว่าดว้ ยอาหาร 3.3.5 น้ามันหรอื สารสกัดจากเมล็ดกัญชงตามกฎหมายวา่ ด้วยเครื่องสาอาง 3.4. ในระยะเวลา 5 ปีแรกนับจากวันท่ี 31 ส.ค.2562 สารสกัด CBD หรือผลิตภัณฑ์ จากสารสกัด CBD ท่ีเป็นยาหรือสมุนไพร เมล็ดกัญชง น้ามันจากเมล็ดกัญชง หรือสารสกัดจากเมล็ด กัญชงที่เป็น อาหาร หรือเครื่องสาอาง จะได้รับการยกเว้นไม่เป็นยาเสพติดให้โทษจะต้อง “ผลิตใน ประเทศเท่าน้ัน” เพ่ือป้องกันมิให้นาเข้ายาหรือผลิตภณั ฑ์สมุนไพร อาหาร หรือเครื่องสาอางสกัดจาก เมล็ดกญั ชงจากต่างประเทศอยา่ งเสรี 3.5. การดาเนินการต่อไป กระทรวงสาธารณสุขกาลังเร่งแก้ไขเพิ่มเติมกฎกระทรวงว่า ด้วยการอนุญาตเกี่ยวกับกัญชง พ.ศ.2559 จากเดิมมีบทเฉพาะกาล 3 ปีท่ีให้เฉพาะหน่วยงานของรัฐ ขออนุญาตปลูกกัญชงได้ เป็นให้ภาคเอกชนสามารถขออนญุ าตปลูกได้ด้วย กลา่ วโดยสรุป ตามกฎหมาย กัญชาและกญั ชง ยงั คงเปน็ ยาเสพติด

326 สรปุ 1. ความแตกต่างกัญชาและกัญชงทางกายภาพ คือ พืชกัญชากับพืชกัญชงมีความ แตกต่างกันในด้านแหล่งกาเนิด ซึ่งมีการระบุว่า พืชกัญชาอยู่ในเขตอบอุ่น ส่วนพืชกัญชงพบใกล้ บริเวณเส้นศูนย์สูตร โดยกัญชามีช่ือทางวิทยาศาสตร์ว่า แคนนาบิส ซาติว่า แอล. อินดิก้า (Cannabis sativa L. subsp. Indica ) ส่วนกัญชงมีช่ือทางวิทยาศาสตร์ว่า แคนนาบิส ซาติว่า แอล. ซาติว่า (Cannnabis sativa L.. subsp. Sativa ) พืชกัญชาในท่ีน้ีหมายรวมถึงกัญชงด้วย มีการแยกเพศต่างต้น เปน็ ตัวผู้ ตน้ ตวั เมีย และยังมีตน้ กะเทย ซ่งึ มีสองเพศในตน้ เดียวกนั ด้านการสงั เคราะหแ์ สงเจริญเตบิ โต กัญชามีคลอโรฟิลล์สูง จึงทาให้โตเร็วกว่ากัญชง ทาให้กัญชามีสีเขียวเข้มกว่า และเติบโตในประเทศที่มี อากาศเย็น 2. ความแตกต่างของสารสกัดกัญชาและกัญชง คือ สาร THC และ CBD ถูกนาไปใช้ ประโยชน์ทางการแพทย์ แต่สาร THC มีผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง ส่วนสาร CBD ไม่มีผลข้าง เคยี งตอ่ ระบบประสาทสว่ นกลาง 3. สารในกญั ชงและกญั ชา ตามทกี่ ฎหมายกาหนด ยงั เป็นยาเสพตดิ