สิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิต ชั้นประถมศึกษาปีที่ 2

สง่ิ ตา่ งๆ รอบตวั มหี ลายชนิด แตล่ ะชนิดมรี ูปรา่ ง ลกั ษณะท่แี ตกต่างกนั ซึง่ มีทงั้ ส่ิงมชี ีวติ และส่งิ ไม่มีชวี ติ สง่ิ มชี ีวิต ไดแ้ ก่ มนษุ ย์ สัตว์ และพชื มคี วามสามารถ ในการกินอาหาร หายใจ เจริญเตบิ โต ขับถ่าย เคล่อื นไหว ตอบสนองต่อส่ิงเรา้ และสามารถสืบพนั ธไุ์ ด้ แต่สิ่งไมม่ ชี ีวิตจะไม่มีความสามารถดงั ที่กล่าวมา

ส่งิ มีชวี ติ สิ่งไมม่ ีชวี ติ

สง่ิ มชี วี ติ เปน็ สง่ิ ที่ต้องการอาหาร มีการหายใจ เจรญิ เติบโต ขับถา่ ย เคล่อื นไหว ตอบสนองต่อสงิ่ เรา้ และสืบพันธไุ์ ด้ สิ่งมีชีวติ ท่ีอย่รู อบตัวเรามหี ลายชนดิ ไดแ้ ก่ มนษุ ย์ สัตว์ และพืช มีลกั ษณะของการ ดารงชวี ิตท่แี ตกตา่ งกัน ดังนี้

มนุษย์ กินอาหารโดยใช้ปาก หายใจทางจมกู มีการเจริญเติบโต ขับถ่าย เคล่อื นไหว และเคลอื่ นที่ได้ด้วยตนเอง มีการตอบสนองตอ่ สงิ่ เรา้ และสืบพันธมุ์ ีลกู หลานได้

สตั ว์ กนิ อาหาร หายใจ มีการเจริญเตบิ โต ขับถา่ ย เคล่อื นไหวและเคล่อื นท่ไี ด้ ด้วยตนเอง มีการตอบสนอง ต่อสง่ิ เร้า และสบื พนั ธ์ไุ ด้

พืช เป็นส่ิงมชี วี ิตท่ดี ดู น้า และแร่ธาตทุ างราก เคลือ่ นไหว หายใจ และสร้างอาหารทางใบ มกี ารเจริญเตบิ โต และขยายพนั ธุ์ได้

สง่ิ มีชวี ิต เป็นสงิ่ ที่ต้องการอาหาร มกี ารหายใจ มกี ารเจริญเตบิ โต ขบั ถ่าย เคลื่อนไหว ตอบสนองต่อ ส่ิงเรา้ และสืบพันธุ์ได้ ส่ิงมชี วี ิตมมี ากมายรอบตัวเรา เชน่ สตั ว์และพชื ชนดิ ต่างๆ ซึง่ มีลกั ษณะการดารงชวี ิต ดังนี้

การกินอาหาร ส่ิงมีชีวิตตอ้ งการอาหารเพอื่ สร้างพลงั งานและเจริญเตบิ โตท่แี ตกตา่ งกนั มนษุ ย์และสตั ว์ ไมส่ ามารถสรา้ งอาหารเองได้ ตอ้ งกนิ พืช ผกั ผลไม้ และเนือ้ สัตว์ เป็นอาหาร เพ่อื การดารงชวี ิต พชื สามารถสร้างอาหารเองไดด้ ้วยกระบวนการ สังเคราะหด์ ว้ ยแสง โดยใช้พลังงานจากแสงอาทติ ย์ นา้ และแก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์ การจาแนกสิ่งมชี ีวิตตามลกั ษณะการกนิ อาหารไดเ้ ป็น 3 ประเภท คือ สิ่งมชี วี ิตท่ีกินพชื เปน็ อาหาร ส่งิ มชี ีวิตที่กนิ สัตว์เปน็ อาหาร และส่งิ มชี วี ติ ท่กี ินทั้งพชื และสัตว์เป็นอาหาร

แพะกินพชื สิงโตกนิ เน้อื สัตว์ หนูกนิ ทั้งพชื และสตั ว์

การตอบสนองต่อสง่ิ เร้า การตอบสนองต่อสง่ิ เร้าของสิ่งมชี วี ิต คือ การแสดงออก ของสิ่งมีชีวติ เพ่ือตอบสนองต่อการสัมผสั อุณหภมู ิ แสง เสียง ความชืน้ เพื่อการปรบั ตัวของสงิ่ มีชวี ติ การหลบหลีกภยั จาก ศัตรู และการอยรู่ อดของสิ่งมชี ีวติ ในสภาพแวดลอ้ มนน้ั

การตอบสนองตอ่ สิ่งเรา้

การตอบสนองต่อสิ่งเรา้ มนุษยม์ ีการตอบสนองต่อสงิ่ เร้า โดยการแสดงออกเพอ่ื โตต้ อบต่อสงิ่ เร้าน้นั เชน่ เม่อื ดวงตาของมนุษยไ์ ด้รบั แสงจ้า จะ มีพฤติกรรมการหรตี่ า เพ่ือลดปรมิ าณแสงท่ีตาไดร้ บั เม่อื อากาศ เย็นกล้ามเนื้อของมนุษย์จะเกิดการหดเกร็ง ทาให้ขนลุก

การสบื พนั ธ์ุ เมอื่ สิ่งมีชีวิตเจรญิ เตบิ โตเต็มท่ีจนสามารถสบื พนั ธุไ์ ด้ โดยการ สบื พนั ธน์ุ ั้นต้องมกี ารผสมพนั ธ์ุระหวา่ งเพศผ้แู ละเพศเมีย จนเกิดเป็น ตวั ออ่ นทม่ี ีลกั ษณะเหมือนพอ่ แม่ พบได้ในมนษุ ยแ์ ละสตั ว์ ส่วนในพชื มี การสบื พนั ธ์ุโดยมแี มลงเปน็ ตวั ชว่ ยผสมเกสรเพศผ้แู ละเพศเมีย ทาให้ เกดิ เปน็ ตวั อ่อน และเจรญิ เตบิ โตเป็นต้นพืชท่ีสมบรู ณ์

การสบื พนั ธ์ุ

ส่ิงไม่มชี วี ติ คอื สิง่ ที่ไม่กนิ อาหาร ไม่หายใจ ไมข่ บั ถา่ ย ไมเ่ คลือ่ นไหว ไม่ตอบสนองต่อสิง่ เร้า ไม่มกี ารเจริญเติบโต และไมส่ ืบพันธ์ุ สงิ่ ไม่มีชวี ิตแบง่ ได้ 2 ประเภท คือ สิง่ ท่เี กดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติ เช่น ดิน ดวงอาทิตย์ ก้อนหิน และ สงิ่ ไม่มีชวี ติ ทมี่ นษุ ยส์ รา้ งขึน้ เชน่ บ้าน รถยนต์ โทรศัพทเ์ คลอื่ นท่ี นาฬกิ า แว่นตา ภาชนะเครื่องใช้ต่างๆ

สิ่งไม่มีชีวติ ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ

สิ่งไม่มีชีวติ ที่มนุษย์สร้างขึ้น

สง่ิ มชี ีวติ สิง่ ไมม่ ชี วี ติ • เคลื่อนไหวได้ • ไมส่ ามารถเคลอ่ื นไหวได้ • กินอาหารได้ • ไม่กนิ อาหาร • ขับถา่ ยได้ • ไม่ขับถา่ ย • หายใจได้ • ไมห่ ายใจ • เจรญิ เติบโตได้ • ไม่เจรญิ เตบิ โต • สืบพนั ธแุ์ ละมีลกู ได้ • ไม่สบื พันธ์ุ • ตอบสนองต่อสิ่งเรา้ ได้ • ไมต่ อบสนองตอ่ สิง่ เร้า

จัดทาโดย นางสาวพรพิมล ผ่งึ กัน ครชู านาญการพิเศษ โรงเรียนวัดรังสติ สานกั งานเขตพืน้ ทกี่ ารศกึ ษาประถมศึกษาปทมุ ธานี เขต 1 ขอขอบคณุ : แหลง่ ข้อมูล วจิ ติ รา คายงั . (2562). วิทยาศาสตร์ ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 2. กรงุ เทพฯ: สถาบันสร้างสรรคส์ ือ่ เพ่อื การเรียนรู้.