การประเมินความน่าเชื่อถือของข้อมูล

หนงั สืออิเล็กทรอนิกส์วิชาเทคโนโลยี เรื่องการประเมินความน่าเชือ่ ถือของข้อมลู นางสาวสุมติ รา อนุ่ ใจ สาขาคอมพวิ เตอร์ ชนั้ ปีที่ 5

คานา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ออนไลน์เล่มน้ีเป็นส่วนหน่ึงของ รายวิชา วิทยาการคานวณ เรื่องการประเมินความน่าเชื่อถือของ ข้อมูล โดยเนื้อหาประกอบไปด้วยการประเมินความน่าเชื่อถือและ ความทันสมัยของสารสนเทศ เหตุผลวิบัติผลกระทบจากข่าวสารท่ี ผิดพลาดและการรเู้ ทา่ ทันส่อื หนังสืออิเล็กทรอนิกส์เล่มน้ีจัดทาเพ่ือเป็นส่ือเสริมสรุป เนื้อหาให้นักเรียนพฒั นาทักษะด้านผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน ผู้จัดทา ได้หวังไว้ว่าผู้ท่ีเรียนหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ออนไลน์เล่มนี้ จะ ไดร้ ับประโยชน์และความร้ไู ม่มากและไม่นอ้ ยเกินไป

สารบญั เรอื่ ง หน้า คานา.......................................................................................................................ก สารบญั ..................................................................................................................ข การประเมนิ ความนา่ เชอ่ื ถือและความทนั สมยั ของสารสนเทศ..............................1 เหตผุ ลวิบัติ ...........................................................................................................8 ผลกระทบจากขา่ วสารท่ผี ดิ พลาดและการรู้เท่าทันสอ่ื .........................................14 สรุปเรอื่ งการประเมนิ ความนา่ เชอื่ ถือของข้อมูล...................................................25 แบบทดสอบหลงั เรยี น .........................................................................................26 บรรณานกุ รม ........................................................................................................ค

การประเมินความนา่ เชอ่ื ถอื และ 1 ความทันสมยั ของสารสนเทศ วิดีโอ : วทิ ยาการคานวณ ม.3 การประเมนิ ความนา่ เช่ือถอื ของขอ้ มูล https://www.youtube.com/watch?v=SGnl2xKq0oU

2

3 การประเมนิ ความนา่ เชือ่ ถือและความทันสมยั ของสารสนเทศ สารสนเทศ ในปจั จบุ นั แบง่ เป็น 2 ประเภท ดงั น้ี สารสนเทศในรูปแบบสือ่ ส่ิงพมิ พ์ เช่น หนงั สอื วารสาร เอกสารประกอบการบรรยาย บทความ บทคดั ย่อ วิทยานพิ นธ์ สารสนเทศประเภทสอ่ื อิเลก็ ทรอนกิ ส์ ได้แก่ ข้อมูลบนเวบ็ ไซต์ตา่ ง ๆ ซ่ึงมลี กั ษณะ เชน่ เดยี วกับ สอ่ื ส่งิ พิมพแ์ ตเ่ ปลี่ยนการนาเสนอ ไปอยใู่ นเว็บไซต์ แทน สารสนเทศบางเรื่องใช้ ประโยชนจ์ ากการเปน็ สื่ออิเล็กทรอนิกส์โดยการเพิ่มภาพเคลื่อนไหว เสียงบรรยาย เสียงเพลงและเสียง ประกอบอื่น ๆ เรียกว่า มัลติมีเดีย (multimedia) เข้าไปทาให้น่าสนใจมากขึ้น บางประเภททาเปน็ รูปแบบหนังสือเรียกว่า หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ แจกหรือจาหน่ายในราคา ถกู กวา่ สือ่ ส่งิ พมิ พ์ สารสนเทศที่รวบรวมจากแหล่งต่าง ๆ มีท้ังสารสนเทศท่ีเป็นจริง ถูกต้อง เช่ือถือได้ และสารสนเทศ ที่ไม่ถูกต้อง บิดเบือนจากข้อเท็จจริงหรือเป็นข้อมูลปลอมเรียกว่า ข่าวลวง (Fake news) ที่มีการนาขา่ วจรงิ ไปบิดเบือนให้เกิดความเส่ือมเสีย หรือเกิดความเสียหายกับ บุคคลอ่ืน สารสนเทศบางเร่ืองเป็นข้อมูลที่ดี ถูกต้องชัดเจน แต่เป็นข้อมูลเก่าหมดยุคสมัยไป แลว้ กม็ ี ดังนน้ั กอ่ นนาสารสนเทศไปใชจ้ งึ ตอ้ งประเมินว่า สารสนเทศนั้นมีความน่าเช่ือถือและ ความทนั สมัยหรอื ไม่

1.1 หลกั การประเมิน 4 ความน่าเชือ่ ถือของสารสนเทศ การประเมินสารสนเทศ เปน็ การตรวจสอบ การวิเคราะห์ สงั เคราะห์ว่าสารสนเทศที่สืบคน้ มานั้น สามารถนาํ ไปใช้หรือตอบคําถามที่ ต้องการได้หรือไม่ และมเี อกสารหรือแหล่งอา้ งอิงที่นา่ เชือ่ ถือเพียงใดโดย พิจารณาจากขอ้ มูลต่าง ๆ ดังนี้ รปู ที่ 1 หลกั เกณฑ์การประเมินสารสนเทศ

5

6

7

8

9 1.เหตผุ ลวบิ ตั ิแบบทางการ เกิดจากการให้เหตุผลที่ใชห้ ลักตรรกะไมถ่ ูกตอ้ ง แต่เขยี นใน รปู แบบ ทเี่ ป็นทางการทาใหด้ สู มเหตุสมผล อาจตคี วามวา่ ถ้าเลอื ก แลว้ จะพฒั นาหมู่บา้ น แตใ่ นความเปน็ จรงิ ถึงแม้จะถูกเลือก กอ็ าจจะไมม่ ีการพัฒนาหมู่บา้ นก็ได้

10

11

12

13

14

15

16

17

การรเู้ ทา่ ทันส่อื สังคมออนไลน์ 18 สอ่ื สังคมออนไลน์ เปน็ สอื่ ท่นี ยิ มใชก้ ันอยา่ งแพรห่ ลาย เพราะเข้าถึงง่าย สอื่ สารถงึ กนั ได้ ทนั ที มีผู้ให้บริการหลากหลายให้เลือกใช้บรกิ ารทนี่ ิยมใช้กันมาก เช่น การพดู คุยทั้งแบบมสี าระ และแบบไมม่ ี สาระ การแบ่งปันความรู้ การอัปเดตข้อมลู ขา่ วสาร (Update ปรบั ปรุง) การแชร์ ภาพและวดิ โี อ การซ้ือ สินคา้ การซือ้ บริการ เชน่ จองห้องพักในแหลง่ ท่องเทย่ี วตา่ ง ๆ การหา เพ่ือนท้งั เพ่อื นเกา่ ทข่ี าดการตดิ ต่อ ไปนานและเพอ่ื นใหม่ การประกาศหางาน อนั ตรายจากการใช้ส่ือสังคมออนไลน์ คือ การหลอกลวงต่าง ๆ การขโมยข้อมูลส่วนตัว ไปใช้ ในทางทีไ่ มถ่ กู ตอ้ ง เช่น แอบถ่ายบตั รประจาตวั ประชาชนของผ้อู ื่นไปเปลยี่ นแปลงข้อมลู เพ่ือซื้อโทรศัพท์ และสมารต์ โฟน นาไปเปดิ บญั ชธี นาคารเพื่อหลอกให้เหย่อื โอนเงนิ การขโมย รหัสผ่านเพอื่ แอบดขู ้อมลู หรอื ปลอมเป็นเจ้าของรหัสเพอ่ื หลอกเพื่อนในกลุ่ม ดงั นั้นการใชส้ ่ือ สังคมออนไลน์จึงตอ้ งระวงั เรอ่ื ง ความปลอดภยั ดงั นี้ 1. ตั้งรหัสผา่ นทม่ี ีท้งั ตวั อักษรและตัวเลข ถา้ เป็นอกั ษรภาษาอังกฤษควรมที งั้ ตวั อักษร ตัวพมิ พ์ใหญ่ และตวั เขยี นเลก็ ไม่น้อยกวา่ 6 หลักขึน้ ไป และตอ้ งเกบ็ เป็นความลบั 2. การรับเพอ่ื นใหมเ่ ข้ากลุม่ หรือสอื่ สังคมออนไลน์ ตอ้ งตรวจสอบและคดั กรองให้ รอบคอบ ไมเ่ ปดิ รบั ทุกคน โดยเฉพาะเพ่อื นทไี่ มเ่ คยเหน็ หน้าหรือพบตวั จริงตอ้ งระวังใหม้ ากไม่นัด พบกันสองตอ่ สอง 3. คดิ กอ่ นโพสต์ (Post) การโพสต์ภาพหรือขอ้ ความใด ๆ ต้องคดิ ถงึ ผลกระทบที่จะ ตามมา ในภายหน้าให้รอบคอบกอ่ น เชน่ โพสตภ์ าพสว่ นตวั อาจมผี ูไ้ ม่หวงั ดแี กะรอยตามมาถงึ บา้ น โพสตเ์ รอ่ื ง สว่ นตวั หรือนนิ ทาคนอ่ืน อาจมคี วามผดิ ในขอ้ หาหมนิ่ ประมาท มโี ทษท้ังปรับ และจา 4. คิดกอ่ นแชร์ การแซร์ (Share) หมายถงึ การส่งต่อขอ้ มลู ไปให้สมาชิกอนื่ ๆ อาจเป็น ข้อมูล ทีส่ รา้ งขึน้ เอง หรอื สง่ ต่อมาจากทีอ่ นื่ การแชรภ์ าพหรือเร่ืองราวที่ทาใหผ้ ู้อ่นื เสอื่ มเสยี ก็มี โทษทัง้ ปรับและ จาเชน่ กนั 5. มีการพจิ ารณาข้อความชวนเชื่อท่ีส่งมา เช่น ทา่ นไดร้ บั รางวลั จากการสุ่มหมายเลข โทรศัพท์ หรือการใช้บรกิ ารทห่ี า้ งสรรพสินคา้ ชื่อ เปน็ สมาร์ตโฟนยี่ห้อ แล้วให้กรอกขอ้ มูลงา่ ย ๆ เช่น ชอ่ื ทีอ่ ยู่ หมายเลขโทรศัพท์ แล้วส่งคนื ไป ผู้รับขอ้ มูลรู้สึกว่าเป็นเรื่องเล็กน้อยไมเ่ สียหาย อะไร กก็ รอกขอ้ มูล ให้ไปทราบหรือไม่วา่ ข้อมูลพ้นื ฐานเหลา่ น้มี กี ารแอบซื้อขายกัน เชน่ รา้ นค้า ทง้ั แบบออนไลน์และ แบบทัว่ ไปใช้เปน็ ขอ้ มูลในการสง่ ใบโฆษณามาให้ บริษทั ที่รบั ทาโฆษณา สินค้าใช้อ้างกบั ลกู ค้าว่ามีข้อมูล จานวนมาก ต้องมกี ารพิจารณาตรวจสอบแหล่งท่มี าและความ น่าเช่อื ถอื ของข้อความนน้ั ๆ ก่อนทจี่ ะ กรองข้อมูลใด ๆ สง่ กลับไปยงั ตน้ ทาง

19



21

22

23

24

25

แบบทดสอบหลังเรียน https://docs.google.com/forms/d/e /1FAIpQLScg8J_jM20oNXeyWoR8O pG6otLzU6uQYQ1WAHSrIDtXOWQh SQ/viewform?usp=pp_url

บรรณานุกรม https://www.maceducation.com/myaccount/order/ https://1th.me/4ZWKN

การประเมิน ความน่าเชือ่ ถือ ของขอ้ มูล