เอกสารเผยแพร่องค์ความรู้ หลักการทรงงาน

ชุดเผยแพรอ่ งคค์ วามรู้ ตามแนวพระราชดำ� ริ ๑๘.พออยู่พอกนิ การพัฒนาเพื่อให้พสกนิกรทั้งหลายประสบความสุขสมบูรณ์ในชีวิต เร่ิมจากการเสด็จพระราชด�ำเนินไปทรงเยี่ยมประชาชนทุกหมู่เหล่า ในทุกภูมภิ าคของประเทศไทย ได้ทอดพระเนตรความเปน็ อยูข่ องราษฎร ดว้ ยพระองคเ์ อง จงึ ทรงสามารถเขา้ พระราชหฤทยั ในสภาพปญั หาไดอ้ ยา่ ง ลึกซึ้งว่ามีเหตุผลมากมายที่ท�ำให้ราษฎรตกอยู่ในวงจรแห่งทุกข์เข็ญ จากนั้นได้พระราชทานความช่วยเหลือให้พสกนิกรมีความกินดีอยู่ดี มชี วี ติ อยใู่ นชนั้ “พออยูพ่ อกนิ ” กอ่ น แลว้ จงึ ขยบั ขยายใหม้ ขี ดี สมรรถนะ ท่ีก้าวหนา้ ตอ่ ไป 50 z

“หลักการทรงงาน” ในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัว ในการพัฒนานั้น หากมองในภาพรวมของประเทศมิใช่งานเล็กน้อยแต่ต้องใช้ความคิดและก�ำลังของคนท้ังชาติ ร่วมกันจึงจะบรรลผุ ลสำ� เร็จ ดว้ ยพระปรีชาสามารถในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัว จึงท�ำใหค้ นท้งั หลายไดป้ ระจกั ษ์วา่ แนวพระราชด�ำรินั้น “เรยี บง่าย ปฏิบัติได้ผล” เป็นท่ยี อมรับโดยทวั่ กัน ดังพระราชดำ� รสั ความตอนหนง่ึ ว่า ...ถ้าโครงการดี ในไมช่ า้ ประชาชนก็ได้กำ�ไร จะได้ผล ราษฎรจะอย่ดู ีกนิ ดขี ึ้น จะได้ประโยชนไ์ ป... นายเรือน แก้วมาเรือน เกษตรกรตัวอย่างด้านเกษตร ผสมผสาน จากศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเน่ืองมาจาก พระราชด�ำริ อ�ำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ปลูกผักเป็นอาชีพหลัก ท�ำงานก่อสร้างเป็นอาชีพเสริม เพ่ือหารายได้ให้เพียงพอต่อค่าใช้จ่าย และใช้หน้ีสิน ในช่วงท่ีพืชผักราคาตกต่�ำ ได้เปล่ียนชีวิตตัวเองมาด�ำเนิน ตามแนวพระราชด�ำริ โดยท�ำการเกษตรแบบผสมผสานปลูกพืชผัก ตามฤดูกาลหลายชนิดไว้บริโภคในครัวเรือน เหลือแบ่งปันและขายเป็น รายไดเ้ สรมิ จากอดตี ทม่ี รี ายไดไ้ มพ่ อกบั รายจา่ ย มหี นสี้ นิ มากมายชวี ติ ไมเ่ คย มีความสุขเลย ทุกวันนี้มีรายรับเพียงพอกับรายจ่าย มีเงินเหลือเก็บทุกวัน แม้จะน้อยนิดแต่ก็มีเหลือ นายเรือน แก้วมาเรือน กล่าวว่า “ช่วงเวลา ทเ่ี หลอื อยมู่ คี วามสขุ มาก ถงึ แมเ้ ปน็ ความสำ� เรจ็ อนั นอ้ ยนดิ แตส่ ำ� หรบั เขา และครอบครวั ไม่เคยเจอและไดร้ ับความสขุ อยา่ งนี้มากอ่ นเลย...” z 51

ชดุ เผยแพรอ่ งค์ความรู้ ตามแนวพระราชดำ� ริ ๑๙.เศรษฐกิจพอเพยี ง เศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราช ด�ำรัสช้ีแนะแนวทางการด�ำเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอด นานกวา่ ๔๐ ปี ตงั้ แตก่ อ่ นเกดิ วกิ ฤตการณท์ างเศรษฐกจิ และเมอ่ื ภายหลงั ได้ทรงย�้ำแนวทางการแก้ไข เพ่ือให้รอดพ้นและสามารถด�ำรงอยู่ได้อย่าง ม่ันคงและยั่งยืนภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์และความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ดงั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งท่ีไดพ้ ระราชทานไวด้ ังนี้ 52 z

“หลกั การทรงงาน” ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว ...เศรษฐกิจพอเพียง เปน็ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางดำ�รงอยู่และปฏบิ ัติตนของประชาชน ในทกุ ระดับครอบครัว ระดับชุมชนจนถึงระดบั รัฐ ท้งั ในการพฒั นาและบริหารประเทศ ใหด้ ำ�เนินไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกจิ เพ่ือให้กา้ วทนั ตอ่ โลกยุคโลกาภิวัตน์ ความพอเพยี งหมายถงึ ความพอประมาณ ความมีเหตผุ ล รวมถงึ ความจำ�เปน็ ทจี่ ะต้องมรี ะบบภูมิคมุ้ กนั ในตัวทดี่ ีพอสมควร ตอ่ การมีผลกระทบใด ๆ อนั เกิดจากการเปลย่ี นแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งนจ้ี ะตอ้ งอาศยั ความรอบรู้ ความรอบคอบ และความระมดั ระวงั อย่างย่งิ ในการนำ�วิชาการตา่ งๆ มาใช้ในการวางแผนและ การดำ�เนินการทกุ ขน้ั ตอน และขณะเดียวกนั จะตอ้ งเสริมสร้างพ้ืนฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจา้ หน้าท่ขี องรัฐ นักทฤษฎี และนกั ธุรกจิ ในทุกระดับให้มีสำ�นึกในคุณธรรม ความซือ่ สัตย์ สุจรติ และให้มีความรอบรทู้ ี่เหมาะสม ดำ�เนนิ ชีวติ ดว้ ยความอดทน ความเพียร มีสตปิ ัญญา และความรอบคอบ เพอ่ื ให้สมดลุ และพรอ้ มต่อการรองรับ การเปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเรว็ และกวา้ งขวางท้ังดา้ นวัตถุ สังคม ส่งิ แวดลอ้ ม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเ้ ปน็ อย่างด…ี . เศรษฐกิจพอเพียงสามารถพิสูจน์ ทางสายกลาง แล้วว่าปฏิบัติได้จริง ท�ำให้ชีวิตมีความมั่นคงและ ย่ังยืน ซึ่งมีตัวอย่างมากมาย แบ่งตามประเภทต่าง ๆ พอประมาณ มกี ระจายอยทู่ วั่ ประเทศ ทงั้ ประชาชน เกษตรกร ชมุ ชน มีเหตุผล มีภมู ิคมุ้ กัน ธรุ กจิ ขนาดเลก็ ขนาดกลาง ขนาดใหญ่ หนว่ ยงานภาครฐั ซงึ่ ด�ำเนนิ การตามแนวพระราชดำ� ริ ๓ ห่วง ๒ เงื่อนไข เงือ่ นไข ความรู้ เง่ือนไข คุณธรรม ท�ำใหช้ ีวติ มีสมดุลและยัง่ ยืน ประชาชนมคี วามเขม้ แขง็ (รอบรู้ รอบคอบ ระมดั ระวัง) (ซอ่ื สตั ย์ สุจริต ขยัน อดทน แบง่ ปนั ) และประเทศชาตมิ คี วามมน่ั คง ชวี ติ / เศรษฐกจิ / สังคม z 53 สมดุล / ม่ันคง / ย่งั ยนื

๒๐.ความซ่ือสตั ย์ สุจริต จรงิ ใจตอ่ กัน ... คนท่ไี มม่ คี วามสจุ รติ คนทีไ่ มม่ ีความมน่ั คง ชอบแตม่ ักงา่ ย ไม่มีวนั จะสร้างสรรค์ประโยชน์ สว่ นรวมทีส่ ำ�คัญอนั ใดได้ ผู้ทมี่ คี วามสจุ รติ และ ความมุง่ มัน่ เทา่ นั้นจึงจะทำ�งานสำ�คญั ยง่ิ ใหญ่ทเ่ี ปน็ คณุ เปน็ ประโยชนแ์ ทจ้ ริงไดส้ ำ�เร็จ... พระราชด�ำรัสพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั เมือ่ วนั ท่ี ๑๒ กรกฎาคม ๒๕๒๒ 54 z

“หลกั การทรงงาน” ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ วั ... ผู้ท่ีมคี วามสจุ ริตและบรสิ ุทธ์ใิ จ แม้จะมคี วามร้นู ้อย กย็ ่อมทำ�ประโยชนใ์ ห้แกส่ ว่ นรวมได้ มากกวา่ ผ้มู คี วามรูม้ าก แตไ่ มม่ คี วามสุจรติ ไม่มคี วามบริสทุ ธใิ์ จ... พระราชดำ� รัสพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยหู่ ัว เมอ่ื วันที่ ๑๘ มีนาคม ๒๕๓๓ จากบทความของ ดร.สุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา เขียนไว้ในหนังสือ ตามรอย เบื้องพระยคุ ลบาท ครูแห่งแผน่ ดนิ เกยี่ วกบั ความซือ่ สตั ย์ สุจริต จรงิ ใจตอ่ กนั ความว่า จิตใจของมนษุ ยส์ มัยนี้รกรุงรัง ไปด้วยกิเลสตัณหา เต็มไปด้วยอธรรม โดยเฉพาะสังคมยุคนี้เป็นสังคมที่ค่อนข้างยุ่งเหยิงมาก ความไม่ถูกต้อง ความบกพรอ่ งตา่ ง ๆ มอี ยา่ งมากมาย จึงควรขจดั อธรรมออกไปเสยี ก่อนสัก ๕ ประการ คือ หลง โลภ โง่ โกง กัด ค�ำแรก คอื “หลง” เวลานเี้ ราหลงกระแสมาก หลงฝรั่ง หลงโลกาภิวตั น์ หลงความฟมุ่ เฟอื ยตา่ ง ๆ ที่เห็นทวั่ ไปในสงั คม หลงวัตถุนยิ ม หลงนิยม การพัฒนาต่าง ๆ แม้กระทั่งแนวทางการเมืองของฝรั่ง ซ่ึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้พระราชทาน หลกั เศรษฐกจิ พอเพียงเพอื่ ขจัดความหลงตา่ ง ๆ เหล่านั้น แม้แตน่ ายโคฟี อนั นัน อดตี เลขาธิการองค์การสหประชาชาติ z 55

“หลกั การทรงงาน” ในพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ยังได้กล่าวยกย่องแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียงที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระราชทานว่า นอกจากจะใช้ได้กับ ประเทศไทยแลว้ ยงั เปน็ ทางออกของชาวโลกอกี ดว้ ย เพราะสงั คมบรโิ ภคกำ� ลงั ทำ� ลายลา้ งหมดทกุ สงิ่ ทกุ อยา่ ง ผมคดิ วา่ เราบริโภคกันอย่างมโหฬารจนกระท่ังทรัพยากรธรรมชาติไม่สามารถจะแบกรับได้ เวลานี้ก�ำลังมีสงครามแย่งพลังงาน กนั แลว้ ในอนาคตจะแยง่ น้�ำ แยง่ อาหาร เพราะวา่ ทรพั ยากรในโลกนี้มีไม่พอทจ่ี ะเล้ียงเรา เมื่อบริโภคเสรจ็ เรากจ็ ะเหวีย่ ง ขยะกลับเข้าไปในทรัพยากรธรรมชาติท่ีอยู่รอบๆ ตัวเราท่ีป้อนวัตถุดิบให้ เราท�ำร้ายโลกถึง ๒ เท่า พอวัตถุนิยมเข้ามา ครอบงำ� เราจงึ เกิดความโลภขน้ึ คำ� ที่ ๒ คอื “โลภ” ทุกคนอยากกอบโกย มรี ถคันเดยี วไมพ่ อต้องมี ๒ คนั ต้องการมเี สอ้ื ผ้าเตม็ ตู้ มีของแพง ๆ ใช้ ดงั นนั้ เราจงึ ตอ้ ง ขจัดความโลภจะผลักดันให้เราเกิดความอยากเกินเหตุและผลสุดท้ายจะนำ� เราไปสู่การคดโกง แย่งชิงทรัพยากร สะสม เกินความตอ้ งการ ผลสุดท้ายทรพั ยากรกม็ ีไมพ่ อบรโิ ภค มนุษยชาตกิ ป็ ระสบกบั ความพนิ าศ ค�ำท่ี ๓ คอื “โง”่ ท�ำให้ไม่รับรู้ข้อมูลข่าวสาร เวลาน้ีใครจะลืออะไรไป ก็เช่ือกันเป็นจริงเป็นจังวุ่นวายกันไปหมด ไม่ใช้สติปัญญา ไตร่ตรองข่าวสาร ใครพูดอย่างไรเราก็เช่ือ รับข่าวเท็จเราก็เชื่อ สติปัญญาไม่เคยถูกน�ำมาใช้ ไม่มีการกรองข่าวสารต่าง ๆ ถกู หลอก ถกู ลวง ถกู ใชเ้ ปน็ เครอื่ งมอื ของคนทฉี่ ลาดกวา่ รวยกวา่ อยา่ งนา่ เศร้า 56 z

“หลักการทรงงาน” ในพระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อย่หู ัว ค�ำท่ี ๔ คอื “โกง” การคอร์รัปช่ันท�ำให้ชาติล่มจมเห็นเป็นข่าวคราวกันอยู่ทุกวัน เป็นส่ิงท่ีท�ำลายชาติบ้านเมือง คะแนนของ ประเทศเราก็อยู่ระดับท้ายๆ เจริญข้ึน รวยข้ึน แต่จิตใจลงต่�ำ คดโกงกันอย่างไม่มีความละอายต่อบาป โรคร้ายน้ี ลามไปสูเ่ ยาวชน เด็ก อนาคตของชาตอิ ยา่ งนา่ เศร้าทสี่ ดุ คำ� ท่ี ๕ คอื “กดั ” ขัดแย้งกัน ทะเลาะกัน วิวาทกันอย่างไม่มีเหตุมีผล เอาชนะกันอย่างไม่ค�ำนึงถึงความเสียหายต่อชาติบ้านเมือง ทุกวงการท�ำลายล้างกันอย่างไม่ค�ำนึงถึงศีลธรรม นึกถึงแต่ประโยชน์ส่วนตนส่วนกลุ่มเท่าน้ัน เพราะฉะน้ันต้องขจัด สิ่งตา่ ง ๆ เหลา่ นใ้ี ห้หมดเสียก่อน z 57

๒๑.ท�ำงานอย่างมีความสุข พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระเกษมส�ำราญและทรงมีความสุข ทกุ คราท่จี ะช่วยเหลือประชาชน ซง่ึ เคยมพี ระราชด�ำรสั ครงั้ หน่งึ ความวา่ ...ทำ�งานกบั ฉัน ฉนั ไม่มีอะไรจะให้ นอกจากการมคี วามสุขร่วมกนั ในการทำ�ประโยชนใ์ ห้กับผูอ้ ่นื ... ทรงท�ำประโยชน์ให้แก่ผู้อื่น จนเกิดเป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริถึง ๔,๕๙๖ โครงการ (กนั ยายน ๒๕๕๘) ในทุกภมู ภิ าคของประเทศ เพราะทรงงานอย่างมีความสุข เพอื่ สร้างประโยชน์สขุ แกป่ ระชาชน 58 z

“หลกั การทรงงาน” ในพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ความเพยี ร : พระมหาชนก จากพระราชนิพนธ์พระมหาชนก พระองค์ทรงใช้เวลาค่อนข้างนาน ๒๒.ในการประดิษฐ์ ท�ำให้ภาพเข้าใจง่าย และปรับเปลี่ยนให้เข้ากับสภาพ สังคมปัจจุบัน อีกทั้งภาพประกอบและคติธรรมต่าง ๆ ได้ส่งเสริม ใหห้ นงั สอื เลม่ นมี้ คี วามศกั ดสิ์ ทิ ธท์ิ ห่ี ากคนไทยนอ้ มรบั มาศกึ ษาวเิ คราะห์ และปฏบิ ตั ติ ามรอยพระมหาชนก กษตั รยิ ผ์ เู้ พยี รพยายามแมจ้ ะไมเ่ หน็ ฝง่ั กย็ งั วา่ ยนำ้� ตอ่ ไปเพราะถา้ ไมเ่ พยี รวา่ ยนำ้� ตอ่ ไปกจ็ ะตกเปน็ อาหาร ปู ปลา และไม่ได้พบกับเทวดาที่มาช่วยเหลือมิให้จมน�้ำไป เช่นเดียวกันกับ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ทท่ี รงรเิ รม่ิ ทำ� โครงการตา่ ง ๆ ในระยะแรก ท่ีไม่มีความพร้อมในการท�ำงานมากนัก จะทรงใช้พระราชทรัพย์ ส่วนพระองค์ท้ังสิ้น แต่พระองค์ก็มิได้ท้อพระราชหฤทัย มุ่งมั่นพัฒนา บ้านเมอื งใหบ้ งั เกิดความรม่ เยน็ เป็นสขุ สืบมา การแก้ไขปัญหาต้องมีความอดทน ผลส�ำเร็จท่ีเกิดข้ึน ต้องใช้เวลานานกว่า ๑๐ ปี เช่น โครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเน่ือง มาจากพระราชดำ� ริ ใชเ้ วลากวา่ ๓๐ ปี จงึ สามารถขยายผลและเกดิ ประโยชน์ แก่ราษฎรได้ เข่ือนต่าง ๆ ใช้เวลาในการสร้างนานและลงทุนสูงกว่าจะเกิด ประโยชน์ให้เห็นได้จรงิ การทำ� ไบโอดีเซล กวา่ จะทดลอง ทดสอบการใช้งาน มาต้ังแต่ปี ๒๕๒๘ จนถึงปี ๒๕๔๕ จึงน�ำมาใช้ได้จริง ความเพียรพยายาม ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในการพระราชทานโครงการต่าง ๆ เพ่ือให้ราษฎรหลุดพ้นจากความยากจน มีชีวิต ความเป็นอยูท่ ่ดี แี ละมนั่ คงภายใต้ทรัพยากรที่อดุ มสมบูรณ์และยง่ั ยนื ตลอดมา z 59

ชดุ เผยแพรอ่ งค์ความรู้ ตามแนวพระราชดำ� ริ ๒๓.รู้ รกั สามัคคี พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ ัว มีพระราชดำ� รัสในเรอ่ื ง “รู้ รัก สามัคคี” มาอย่างต่อเน่ือง ซึ่งเป็นค�ำสามค�ำ ที่มีค่าและมีความหมายลึกซ้ึง พร้อมทัง้ สามารถปรบั ใช้ไดก้ บั ทุกยุคทกุ สมยั รู ้ : การท่ีเราจะลงมือท�ำส่ิงใดน้ัน จะต้องรู้เสียก่อน รู้ถงึ ปัจจยั ท้งั หมด รู้ถงึ ปัญหา และรูถ้ งึ วิธกี ารแกไ้ ขปัญหา รกั : คือความรัก เมื่อเรารู้ครบถ้วนกระบวนความแล้ว จะตอ้ งมคี วามรกั การพิจารณาทีจ่ ะเข้าไปลงมือปฏบิ ตั ิแกไ้ ขปัญหานน้ั ๆ สามคั ค ี : การที่จะลงมือปฏิบัติน้ัน ควรค�ำนึงเสมอว่า เราจะ ท�ำงานคนเดียวไม่ได้ ต้องท�ำงานร่วมมือร่วมใจเป็นองค์กรเป็นหมู่คณะ จึงจะมพี ลังเขา้ ไปแก้ปัญหาใหล้ ุล่วงไปได้ด้วยดี 60 z

จัดพมิ พ์โดย ส�ำนกั งานคณะกรรมการพิเศษเพ่อื ประสานงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชด�ำริ อาคารส�ำนกั งานโครงการอนั เนือ่ งมาจากพระราชดำ� ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยขี่ ัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐-๖ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ www.rdpb.go.th Facebook.rdpb.project ISBN : 978-616-7671-39-0