เศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำริ

45

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเนอื่ งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอนั เนือ่ งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยี่ขัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๒) พอประมาณ - ประเทศก�ำลังพัฒนาค่อนข้างยากจน ขาดทรัพยากรธรรมชาติ เชอ้ื เพลงิ แรธ่ าตุ เคยมที รพั ยากรปา่ ไม้ ดนิ นำ�้ สมบรู ณ์ แตก่ ารบรหิ ารจดั การ ไมด่ ี ถกู ทำ� ลายมาก - มีประชาชนมากจึงต้องรู้จักพัฒนาให้มีความรู้ รู้จักการวางแผน การปฏบิ ตั ทิ ดี่ ตี ามลำ� ดบั ความสำ� คญั ตามกำ� ลงั คน ตามกำ� ลงั เงนิ ทมี่ ตี ามอตั ภาพ - งานใดท่ีขาดงบประมาณก็วางแผนต่อยอดในอนาคต เลือกใช้ เทคโนโลยี และเคร่ืองมือทุ่นแรงท่ีเหมาะสม อย่าให้เกินฐานะเกินความ เป็นจรงิ - “พอมี พอกนิ พออยู่ มคี วามสงบ” “ในระยะแรกทำ� ไดค้ รอบครวั ละ เศษหนง่ึ สว่ นสก่ี น็ า่ จะพอ” เมอ่ื วางพน้ื ฐานมนั่ คงแลว้ จงึ คอ่ ยขยายตวั (กจิ การ) ต่อไปตามลำ� ดับ 46

๓) เดินทางสายกลาง (มชั ฌิมาปฏปิ ทา) - ตั้งอยู่ในความไม่ประมาท ไม่สุดโต่ง ไม่โลภมาก ไม่รวยเกินไป ไมจ่ นเกินไป ไมส่ ุขเกนิ ไป ไมท่ กุ ข์เกินไป ไม่ตระหนี่เกนิ ไป ไมฟ่ มุ่ เฟือยเกินไป - อยา่ ตง้ั ความหวงั ของผลงานใหต้ รงตามเปา้ หมายและวตั ถปุ ระสงค์ ทค่ี าดไว้นกั - แต่ต้องท�ำงานตามหลักการและวิธีการที่ก�ำหนดไว้ หากผลงาน ไมต่ รงตามทคี่ าดหวงั ไว้ ตอ้ งยอมรบั สภาพความเปน็ จรงิ และปรบั แผนงานได้ ในอนาคต - ตอ้ งมคี วามซอื่ ตรงกับงาน ยดึ หลัก ความถูกต้อง เป็นธรรม - ไม่ยึดหลักวิชาสมัยใหม่เกินไปนัก เชน่ ระหวา่ งหนงั สอื กับ IT คนสงู อายกุ บั เดก็ คนชนบทกบั คนกรงุ คนจนกบั คนรวย อยา่ ให้ แตกต่างหรือมชี อ่ งว่างตา่ งกันมากนกั 47

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่ือประส�นง�นโครงก�รอันเนื่องม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๔) มภี ูมิคมุ้ กนั จะตอ้ งมคี วามรพู้ น้ื ฐาน ประสบการณ์ และมีความฉลาดพอสมควร ซ่ึงแต่ละคน อาจมีไม่เท่ากันเพราะมนุษย์มีความหลาก หลายทางพันธุกรรมและส่ิงแวดล้อมต่าง กัน โอกาสท่ีจะเรียนรู้จึงไม่เหมือนกัน ดังนั้น ภูมิคุ้มกันแต่ละคนจึงไม่เหมือนกัน ดงั น้ัน ทกุ คนจงึ ต้องพยายามหาความรู้และ ประสบการณอ์ ยา่ งเตม็ ท่ี ตอ้ งขยนั หมนั่ เพยี ร ใฝ่หาความรเู้ พิม่ เติมตลอดชีวติ ผู้ท่ีมีความรู้และประสบการณ์มาก จะต้องช่วยผู้ที่ยังดอ้ ยกว่า 48

ผู้ทมี่ ีความรู้และ ประสบการณ์มาก จะต้องช่วยผูท้ ี่ ยงั ด้อยกวา่ 49

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ 50

๕) มเี หตุผล การทำ� งานตอ้ งใชค้ วามรู้ สตปิ ญั ญา และประสบการณ์ รจู้ กั เลอื กวธิ ที ำ� งานใหเ้ ปน็ ไปตามแผนทก่ี ำ� หนดไวใ้ หเ้ หมาะสมกับ สภาพตัวเอง งบประมาณ และส่ิงแวดล้อม หากไม่รู้ให้ถาม ผู้ท่ีรู้ได้ อ่านจากต�ำราได้ ติดตามความก้าวหน้าทางวิชาการ และเทคโนโลยี ได้จากสอื่ ขอ้ มูล และข่าวสาร อย่าเก่งคนเดียว งานบางอย่างอาจมากเกินกำ� ลงั อาจจา้ งผู้ช่วยได้ เสียสละประโยชน์ส่วนตัวเพ่ือประโยชน์อันยิ่งใหญ่ ของส่วนรวมและประเทศชาติ 51

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางย่ขี ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ (ส.ค.ส. พระราชทานจากพระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู ัว เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๘) 52

๖) เป็นคนดี ขอ้ ๑ - ๕ ทำ� ใหเ้ ปน็ คนเกง่ แลว้ ตอ้ งเปน็ คนดดี ว้ ย ตอ้ งมคี วามซอ่ื สตั ย์ สุจริตต่อตนเอง ต่อหน้าที่ และต่อสังคม มีคุณธรรม มีจรรยาบรรณ ขยัน หมั่นเพยี ร “ต้องรจู้ กั ตัวเอง ไม่ลมื ตัว ไมอ่ วดเกง่ อวดดี อวดตวั รูจ้ กั ถ่อมตัว รูจ้ ักรบั ฟังความคิดเหน็ ของคนอ่ืน ไมพ่ ูดมาก พดู ในวาระทค่ี วรพดู ไม่มีความ โลภมาก รจู้ กั เสยี สละ ทำ� งานเพอ่ื ประโยชนแ์ กส่ งั คม แกป่ ระเทศชาติ ตอ้ งหา ความรแู้ ละประสบการณ์ตลอดชวี ติ ” หวั หน้าจะต้องมคี วามเป็นธรรมและยตุ ิธรรม รู้ รสู้ ภาพบา้ นเมอื ง เศรษฐกิจ สงั คม และส่ิงแวดลอ้ ม รัก รักงาน รักเพอื่ นร่วมงาน รกั บ้านเมอื ง สามคั ค ี มีความเป็นน�้ำหนึ่งใจเดียวกัน ช่วยเหลือ เกื้อกลู กนั รับฟังความคดิ เห็นของผ้อู ืน่ 53

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพ่ือประส�นง�นโครงก�รอันเนอื่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดำาริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ นั เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๗) มีความสามคั คี “ถอื เอาความรกั ความสามัคคี ปรองดองกนั หนั หน้าเข้าหากัน” “ทำ� งานดว้ ยความเหน็ อกเหน็ ใจกนั และทำ� ดว้ ยความขยนั หมน่ั เพยี ร” “มงุ่ ดี ม่งุ เจรญิ ตอ่ กัน” “บรหิ ารจดั การใหเ้ ปน็ การชว่ ยเหลอื เกอ้ื กลู กนั ” พบปะ ประชมุ แลก เปล่ียนข้อคิดเห็นกันบอ่ ยๆ และเสรี (วิสฺสาส ปรมา ญาต)ิ “ความรู้อาจเหมือนกัน แต่ความเห็นอาจต่างกัน ต้องปรึกษากัน (โดยปัญญา) อยา่ เถยี งกัน (โดยใชอ้ ารมณ์) จะไดค้ �ำตอบ เพราะความจรงิ มี อย่างเดยี ว แตค่ วามเท็จมหี ลายอยา่ ง” (วนั ท่ี ๑๙ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๕๐) 54

๒. แนวทางปฏิรูปอุดมศึกษาบนรากฐานปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ๑) พ่ึงตนเอง (อตฺตาหิ อตฺตโน นาโถ) ต้ังงบประมาณ ทป่ี ระหยัด สมเหตสุ มผล ลดคา่ ใชจ้ า่ ยที่ไมจ่ ำ� เปน็ บริหารงานอยา่ งมี ประสิทธิภาพ ประสิทธิผล ใช้ประโยชน์จากของที่มีอยู่ให้มากที่สุด ขอค�ำแนะน�ำจากผ้รู ู้ ผมู้ ีประสบการณ์ได้ ๒) พอประมาณ ค่อยทำ� ตามกำ� ลังกาย ก�ำลงั ทนุ ค่อยเป็น ค่อยไป จากงานที่ไม่มากไม่น้อยเกินไป ด้วยวิธีการท่ีง่ายๆ ไม่สลับ ซับซ้อน หากจะกู้ยืมเงิน ก็ให้น�ำมาใช้ในการลงทุนท่ีมีผลตอบแทน แน่นอน ไม่ฟุ่มเฟือย เม่ือกิจการมีพ้ืนฐานที่มั่นคงพร้อมพอควรและ ปฏิบัติงานได้ดีแล้ว จึงคอ่ ยสร้างเสริมความเจรญิ ตามลำ� ดบั ไป 55

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ 56

๓) เดินทางสายกลาง (มัชฌิมา ปฏิปทา) ประพฤติตนไม่ให้สบายเกินไป ไม่ให้ ล�ำบากเกินไป ปรับปรุงได้ ยืดหยุ่นได้ ยึดหลัก ความถกู ตอ้ ง เปน็ ธรรม ไมย่ ดึ หลกั ทอ้ งถนิ่ เกนิ ไป ไม่ยึดหลักวิชาการสมัยใหม่เกินไป หนังสือกับ เทคโนโลยสี ารสนเทศ เด็กกบั คนสูงอายุ ๔) มีภูมิคุ้มกัน ผู้ที่เกี่ยวข้องต้องมี ความรู้ ความสามารถ ประสบการณ์พอสมควร ทันคน รู้จักงานที่ท�ำอย่างแท้จริง เป็นคนดี มีความม่ันใจในตัวเอง รักศักด์ิรักศรีของตัวเอง เพอื่ ปอ้ งกนั และตอ่ สศู้ ตั รภู ายในและจากภายนอก 57

“เศรษฐกจิ พอเพียง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอนั เนอื่ งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ก่อนท�ำงานใดรูจ้ ัก การท�ำตามล�ำดบั ความส�ำคัญ และ ตามแผนงาน 58

๕) มเี หตผุ ล การมกี จิ การหลายอยา่ งทำ� ใหต้ อ้ งใชค้ วามรู้ สตปิ ญั ญา พิจารณาตามเหตุตามผล ก่อนท�ำงานใดรู้จักการท�ำตามล�ำดับความส�ำคัญ และตามแผนงาน ติดตามการเปลี่ยนแปลงของไทยและโลกให้ทันเหตุการณ์ จากสื่อ ตา่ งๆ อยเู่ สมอ ทกุ ดา้ น ทกุ มมุ รบั ฟงั ความเหน็ จากคนอน่ื บา้ ง อยา่ เกง่ คนเดยี ว ๖) รกั ความสามคั คี ประชมุ กนั บอ่ ยๆ (วิสสฺ าส ปรมา ญาต)ิ พบปะ สังสรรค์ แลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันอยู่เสมอระหว่างคณะผู้ท�ำงานกับ ประชาชนภายนอก เข้ากับคนได้ทุกระดับ รู้จักแยกแยะความดี ความชั่ว ความถกู ความผิด ความถกู ต้อง พยายามชกั น�ำคนไมด่ ี ดนี ้อย ให้เปน็ คนดี ผู้ใหญ่ตอ้ งทำ� ตวั เป็นตวั อย่างท่ีดี ดแู ลผ้หู ญิงและเดก็ อยา่ ทอดทง้ิ คนสูงอายุ และคนป่วย 59

“เศรษฐกจิ พอเพียง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพอ่ื ประส�นง�นโครงก�รอันเนื่องม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอนั เนือ่ งมาจากพระราชดำาริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๗) เป็นคนดี มีศีลธรรม จริยธรรม ซื่อสัตย์สุจริต ขยัน อดทน อดกลั้น มีความเพียร มานะ ประหยัด ละเว้นอบายมุขทุกประเภท (เหล้า หวย การพนัน ยาเสพติด ฯลฯ) ท�ำหน้าท่ีของตนเองให้ดีที่สุด “ใจเย็น ไม่พดู มาก ฟังคนอน่ื บา้ ง อย่าทะเลาะกัน อย่าท�ำใหเ้ พือ่ นบ้านเดือดรอ้ น” รจู้ กั สภาพของงานทท่ี ำ� รวู้ ตั ถปุ ระสงคข์ องงานทท่ี ำ� อยา่ งดี (ทำ� เอง หรอื จา้ งทำ� ) เป็นข้าราชการ หรือนกั ธรุ กจิ รกั ธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม ร้จู ักการอนุรักษ์ (วนั ท่ี ๒๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๙) 60

๓. การประยกุ ตป์ รชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งกบั งานของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ๑) พึ่งพาตนเอง ต้ังงบประมาณท่ีประหยัด สมเหตุสมผล ลดค่าใช้จ่ายที่ไม่จ�ำเป็น บริหารงานอย่างมีประสิทธิภาพเกิดประสิทธิผล ไม่ฟุ่มเฟือย โปร่งใส เช่น หมุนเวียนการใช้น�้ำ ไม่ใช้น้�ำประปารดสนาม น�ำน้�ำท่ีใช้แล้วมาเปลี่ยน คุณสมบัติเพื่อใช้รดต้นไม้ ประหยัดการใช้ไฟฟ้า ลดการใช้รถยนต์ให้น้อยลง หรอื ประหยัดดา้ นอื่นๆ ฯลฯ ๒) พอประมาณ ต้ังงบประมาณให้ประหยัด วางแผนให้เหมาะสมกับก�ำลังคนและ ครภุ ณั ฑ์ แตถ่ า้ ผบู้ รหิ ารมนี โยบายตอ้ งการผลงานปรมิ าณสงู กวา่ กำ� ลงั คน และ ครภุ ณั ฑ์ กต็ อ้ งจา้ งเอกชน โดยบรหิ ารจดั การใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ โปรง่ ใส เลอื ก คนดีและเก่งมารบั ผิดชอบ อยา่ ใหม้ ีการทจุ รติ ฉอ้ ราษฎรบ์ ังหลวง ใช้จ่ายใน ขอบเขตของงบประมาณทมี่ ี 61

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเน่อื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอันเนอื่ งมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๓) เดินทางสายกลาง ต้ังงบประมาณสายกลาง ไมว่ า่ จะทำ� เองหรอื จ้างท�ำ อย่าสดุ โต่ง ข้างใดข้างหนึ่ง ปรับปรุงได้อย่าเอา หวั ชนฝา ยดึ ทคี่ วามถกู ตอ้ ง การทำ� งาน ท่ีใช้งบประมาณสูง ปริมาณงานมาก ต้องเลือกคนดีหลายๆ คนมาช่วย ทำ� งาน หลายหวั คิดดกี วา่ หัวคิดเดียว งานบางอยา่ งทใี่ ชง้ บประมาณ และต้องการผลงานสูงกว่าขีดความ สามารถของหน่วยงาน การพิจารณา ออกแบบ วางแผนเพ่ือจ้างเอกชนที่มี ความคลอ่ งตวั และมขี ดี ความสามารถ ตอ้ งมคี วามเพยี งพอ 62

ไม่วา่ จะท�ำเอง หรอื จ้างท�ำ อยา่ สดุ โต่ง ข้างใดข้างหน่ึง ปรับปรงุ ได้ อยา่ เอาหัวชนฝา 63

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ 64

๔) มีภมู ิคุ้มกัน คนในหน่วยงานต้องเก่งและดีมากกว่าคนไม่เก่งและคนเลว ต้องมี ความรู้และความสามารถกับงานท่ีรับผิดชอบอย่างแท้จริง มีความซื่อสัตย์ สจุ รติ พจิ ารณาความผดิ ความถกู ใหเ้ ขา้ ใจ คำ� สง่ั สำ� คญั ควรมหี ลกั ฐานปรากฏ เปน็ ลายลกั ษณอ์ กั ษร อยา่ แลกความกา้ วหนา้ ทางราชการกบั การทจุ รติ คำ� สง่ั ของผบู้ รหิ ารนโยบายบางกรณไี มถ่ กู ตอ้ งเสมอไป งานจดั ซอื้ จดั จา้ งบางอยา่ ง มงี บประมาณสูง ต้องท�ำดว้ ยความโปรง่ ใส ๕) มเี หตุผล การทำ� งานตอ้ งใชค้ วามรู้ สติปัญญา ติดตามความก้าวหน้า ของเมอื งไทยและของโลก หดั อา่ น และฟังข่าวสารจากหนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศนบ์ ้าง อยา่ ดแู ต่ภาค บันเทิงอย่างเดียว ท�ำความเข้าใจ กับวัตถุประสงค์ แนวทางของ การด�ำเนินงาน เป้าหมายของ โครงการและงานท่ีรับผิดชอบ อยา่ งแทจ้ รงิ ผบู้ งั คบั บญั ชาจะตอ้ งทราบงานภายใตส้ งั กดั อยา่ งเพยี งพอ และเปน็ งานทป่ี ฏิบตั ิไดจ้ ริงเพียงใด การด�ำเนินการจัดซอ้ื จดั จา้ งจะต้องโปร่งใส ถา้ มี การประพฤตมิ ชิ อบระดบั นโยบาย จะตอ้ งพยายามอยา่ เกย่ี ว อยา่ ขอสว่ นแบง่ หรอื รบั สว่ นแบง่ ยอมเสยี โอกาสความกา้ วหนา้ ของตำ� แหนง่ ราชการดกี วา่ รบั โทษภายหลัง หากมีหลักฐานทางการทุจริตให้เก็บหลักฐานไว้ใช้ในอนาคต ให้ศกึ ษาจากบทเรียนของอดีตทั้งของคนดีและคนเลว เพื่อเลือกปฏบิ ัติตาม 65

“เศรษฐกิจพอเพียง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอนั เนอื่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยข่ี ัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๖) เปน็ คนดี ยดึ ศลี ธรรม จรยิ ธรรม ความซอ่ื สตั ย์ สจุ รติ ขยนั หมน่ั เพยี ร อดทน เสยี สละ ยดึ ประโยชนข์ องประเทศชาติ และสังคมส่วนใหญ่ของประเทศ มากกว่าประโยชน์ ของตัวเองหรือของพรรค ไม่ฉ้อราษฎร์บังหลวง ต้อง ท�ำงานโดยมเี หตุผล (ขอ้ ๕) ต้องเขา้ ใจวา่ อาชพี ราชการ คือ พอเพียง พอมี พออยู่ พอกิน แต่มีความสุขกาย สบายใจ หากตอ้ งการรำ�่ รวย มที รพั ยส์ มบตั มิ าก เกนิ พอมี เกินพออยู่ เกินพอกิน ก็ต้องลาออกไปท�ำอาชีพอ่ืน เพราะหาความร�่ำรวยระหว่างประกอบอาชีพราชการ ก็เส่ียงต่อการถูกลงโทษตามกฎหมาย หรือถูกสังคม ประณามไปจนตลอดชีวติ เมื่อรับราชการต้องท�ำหน้าที่ของตนเองให้ดี ที่สดุ “ใจเยน็ ไมพ่ ูดมาก ฟังคนอื่นบา้ ง อยา่ ทะเลาะ กนั อยา่ ทำ� ใหค้ นอนื่ เดอื ดรอ้ น” อยา่ ลาออกเพอ่ื ประชด เมื่อถูกนายท่ีทุจริตกลั่นแกล้ง ถ้าหากมั่นใจในความ ถูกตอ้ งของตัวเอง ทำ� งานอยา่ มงุ่ สรา้ งอนสุ าวรยี ผ์ ลงานของตนเอง รักธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ้ ม เช่น ลดการตัดต้นไม้ ปลูก ต้นไม้ใหญ่ ลดการก่อขยะ ให้แยกขยะ ลดการท�ำน�้ำ เน่าเสีย และหาวิธีแก้ไขปัญหาตา่ งๆ หน้าท่ีความรับผิดชอบของข้าราชการต่างกับ พนักงานลูกจ้างของบริษัทเอกชน วัตถุประสงค์และ เป้าหมายของราชการและของบริษัทเอกชนแตกต่างกัน ต้องท�ำความเข้าใจ 66

ใจเย็น ไมพ่ ดู มาก ฟังคนอ่นื บา้ ง อย่าทะเลาะกัน อย่าท�ำให้ คนอ่ืนเดอื ดร้อน 67

“เศรษฐกจิ พอเพียง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพอื่ ประส�นง�นโครงก�รอนั เนือ่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางย่ขี ัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๗) มคี วามสามคั คี จะต้องมีความสามัคคีกันภายในหน่วยงาน และระหว่างหน่วย งานทุกระดับ งานบางอย่างจะต้องท�ำระหว่างหน่วยงานภายในกรม และต่างกรม เพ่อื ใหบ้ รรลเุ ป้าหมายสงู สุด เช่น งานผลติ พืช ประกอบดว้ ย พืช ดิน ปุ๋ย น้�ำ การป้องกันก�ำจัดศัตรูพืช การเก็บเกี่ยว แปรรูป ฯลฯ งานแก้ปญั หาน�ำ้ ประกอบดว้ ยงานของทกุ กรม เป็นตน้ 68

๔. เศรษฐกจิ พอเพยี ง ภาคธรุ กจิ และอตุ สาหกรรม ๑) พง่ึ พาตนเอง - พยายามใช้วตั ถุดบิ ท่ีผลิตในประเทศ - ลดคา่ ใชจ้ า่ ยทไ่ี มจ่ ำ� เปน็ ไมฟ่ มุ่ เฟอื ย (เชน่ โรงพยาบาล หรอื โรงเรยี น นำ� นำ�้ ใชแ้ ลว้ มาหมนุ เวยี นรดนำ้� ตน้ ไม้ ประหยดั การ ใชไ้ ฟฟา้ ) - สนับสนุนฝ่ายเกษตรกรรม/ฝ่ายผลิตภายในประเทศ ใหผ้ ลติ ได้มากและราคาถกู (สับปะรด ไม้เยอ่ื กระดาษ) ๒) พอประมาณ ดำ� เนนิ การคอ่ ยเปน็ ค่อยไป ตามกำ� ลงั ทนุ อยา่ โลภมาก หากกกู้ พ็ อเหมาะสมพอตวั มรี ายไดก้ ลบั มาทแ่ี นน่ อน การลงทนุ พิจารณาให้เหมาะสมกับอัตภาพหรือส่ิงแวดล้อม อย่าให้ใหญ่ เกินไป อยา่ หวงั ไดเ้ รว็ เกินไป ควรใช้เวลาพอสมควร ๓) เดินทางสายกลาง สามารถใชว้ ตั ถดุ บิ ไดห้ ลายอยา่ ง อยา่ ทมุ่ เทกจิ การอยา่ ง หนึง่ อย่างใดจนใหญโ่ ตเกินไป ควรขยายเป็นกจิ การอย่างอ่ืนบ้าง จำ� เปน็ ตอ้ งซ้อื จากตา่ งประเทศบ้างกไ็ ด้ จำ� เป็นต้องกกู้ ็กู้ได้ 69

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอนั เนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยีข่ นั เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๔) มีภมู ิคุ้มกัน - มีความรู้และความสามารถกับงานท่ี ทำ� พอสมควร - ใช้วัตถุดิบหลายอย่าง หลายพื้นท่ี (ยูคาลิปตสั ป้อนโรงงานจากอสี าน ตะวนั ออก) - ผลิตสิ่งท่ีจ�ำเป็นส�ำหรับตัวเองให้พอ ก่อน เช่น เกษตรกรภาคอีสานหรือภาคเหนือ ที่ปลูกข้าวหอมมะลิขาย ควรปลูกข้าวเหนียว ใหพ้ อกนิ กอ่ น - สามารถปรบั แผนการท�ำงานได้ทันที เม่ือสภาวะเศรษฐกิจเปลี่ยนแปลง ศึกษาความ เปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ มีเงินออมบ้าง หากเกิด วกิ ฤตตอ้ งมสี ตมิ นั่ คง สู้ชวี ติ ๕) มีเหตผุ ล - ลงทนุ กเู้ งนิ มาใชใ้ หเ้ กดิ ประโยชนเ์ ตม็ ที่ - พยายามท�ำงานให้เพื่อนบ้านหรือ ประชาชนมงี านทำ� อยา่ ใช้เคร่ืองทุ่นแรงเสียหมด - อย่าด�ำเนินธุรกิจให้พ่อค้ารายย่อย ตกงาน - พอใจในสงิ่ ทีม่ อี ยู่ และสิ่งที่ได้มาโดย ชอบธรรม ใช้ความรู้และเทคโนโลยีของเราเอง รบั ฟงั ความร้ใู หม่อยเู่ สมอ (Globalization) 70

๖) มีความสามคั คี ไม่เบียดเบียนผู้อ่ืน อย่าให้คนอ่ืน เดอื ดรอ้ น ชว่ ยเหลอื เกื้อกูลกัน ๗) เป็นคนดี ผู้บริหารและเจ้าของกิจการไม่ ฟุ่มเฟือย ฟุ้งเฟ้อ (มีรถยนต์แพงจ�ำนวน มาก มีบ้านราคาแพงหลายหลัง ใช้ของต่าง ประเทศราคาแพง ทอ่ งเทยี่ วตา่ งประเทศ) ลด ประโยชนส์ ขุ สว่ นตวั ลงบา้ ง แนะนำ� ใหค้ นงาน ลกู จา้ งประหยดั ควรมคี วามเสียสละ ทำ� งาน ให้เขม้ แข็งยิ่งข้ึน พอใจในส่งิ ทม่ี อี ยู่ และสงิ่ ที่ ได้มาโดยชอบธรรม ผผู้ ลติ วัตถุดบิ ต้องรกั ษา สัญญากบั โรงงาน (พฤศจกิ ายน พ.ศ. ๒๕๔๙) 71

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพอื่ ประส�นง�นโครงก�รอันเนื่องม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำาริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยข่ี ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๕. เศรษฐกจิ พอเพยี ง ประยกุ ต์ กบั งาน “วจิ ยั และประดษิ ฐ์ คดิ คน้ ” ๑) พง่ึ ตนเอง : ตง้ั งบประมาณท่ี ประหยดั ลดคา่ ใชจ้ า่ ยทไ่ี มจ่ ำ� เปน็ พยายาม ใช้วัสดุและเครื่องมือที่ผลิตในประเทศ บริหารงานอย่างมีประสิทธิภาพและ ประหยัด ค้นหาข้อมลู เอกสารด้วยตนเอง เพื่อความถูกต้อง แต่สอบถามจากผู้รู้ ผูม้ ี ประสบการณ์ได้ แต่พิจารณาด้วยเหตุผล ทร่ี อบคอบ รถพระท่นี ง่ั ๒)พอประมาณ:รจู้ กั วางแผนงาน ตามล�ำดับข้ันตอน เร่ิมงานตามล�ำดับ ความส�ำคัญ และตามก�ำลัง งบประมาณ และตามก�ำลังคนท่ีมี งานใดที่ยังไม่มี งบประมาณท�ำ ก็วางแผนท�ำต่อยอดใน โอกาสตอ่ ไป โดยปรบั งานให้เหมาะสมกบั งบประมาณท่ีมอี ยู่ 72

๓) สายกลาง : อย่าตั้ง ความหวงั ของผลงานใหต้ รงตามเปา้ หมาย และวัตถุประสงค์เกินไป แต่ต้องท�ำงาน ด้วยความถูกต้อง ตามหลักการและวิธีการ ท่ีก�ำหนดไว้ แต่ผลงานอาจจะไม่ตรงตามท่ี คาดไว้ จะตอ้ งปรบั ใจได้ ยอมรบั สภาพความ เป็นจริง ๔) มีภูมิคุ้มกัน : ผู้ท�ำงาน จะตอ้ งมีความรูพ้ น้ื ฐานในงานวจิ ัย หรอื งาน ประดิษฐ์ที่ปฏิบัติดีพอสมควร มีการตรวจ ข้อมูลของงานท่ีท�ำอย่างดี และอาจค้นหา ข้อมูลเพิ่มเติมได้ เม่ือประสบปัญหาหรือ อปุ สรรคในการปฏบิ ตั งิ าน ๕) มีเหตุผล : การท�ำงาน ต้องใช้ความรู้ สติปัญญา สามารถเลือก การท�ำงานได้ตามแผนงานที่ก�ำหนดไว้ แต่ ก็อาจปรับปรุงแผนงานและวิธีการได้บ้าง ตามปัญหาหรืออุปสรรคที่เกิดขึ้น ติดตาม ความก้าวหน้าของข่าวสารจากแหล่งต่างๆ ของงานท่ีท�ำโดยตลอดเพราะอาจมีข้อมูล เปล่ยี นแปลงและข้อมลู ใหมเ่ สมอ 73

“เศรษฐกจิ พอเพียง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอื่ ประส�นง�นโครงก�รอนั เนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอนั เนอื่ งมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยีข่ นั เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๖) เป็นคนดี : มีความซื่อสัตย์สุจริตต่อตนเองและต่อสังคม มีคุณธรรม มีจรรยาบรรณ ขยันหมั่นเพียร ต้องรู้จักตนเอง ไม่อวดดี ไมห่ ลงตวั ไมอ่ วดเกง่ ไมโ่ ออ้ วด รจู้ กั ถอ่ มตน รจู้ กั รบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของคนอนื่ ไมพ่ ดู มาก พดู ในวาระทคี่ วรจะพดู เพอื่ ปรบั ปรงุ ตวั เองใหเ้ ปน็ นกั วจิ ยั ทดี่ ี รจู้ กั เสยี สละ ทำ� งานเพอื่ ประโยชนส์ ว่ นรวม เพอื่ สงั คมทดี่ ี และเพอ่ื ประโยชนข์ อง ประเทศชาติ ตอ้ งหาความรูแ้ ละประสบการณเ์ พ่ิมเตมิ ตลอดชีวติ ๗) รักสามัคคี : ประชมุ กนั บอ่ ยๆ พบปะกันบอ่ ยๆ เพื่อแลกเปลย่ี น ความคิดเห็นกนั อยู่เสมอกับผู้รว่ มงาน หรือผู้ทท่ี �ำงานคล้ายคลึงกัน แต่ต้อง ปรองดองกัน หันหน้าเข้าหากัน มองกันในแง่ดี รับฟังความเห็นของคนอ่ืน ที่แตกต่างด้วยกันด้วยความสงบ เผชิญปัญหาด้วยความอดทน หนักแน่น ไมว่ ่วู าม (มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๐) 74

๖. เศรษฐกิจพอเพียงกบั การทำ� งานวจิ ัย ตามแนวพระราชดำ� ริเศรษฐกิจพอเพยี ง ๑) พ่งึ ตนเอง - เรยี นรู้ระบบวจิ ยั นกั เรียน นักศึกษา นิสติ - หาประสบการณ์ นกั วชิ าการ นกั วิจัย ประชาชน ชาวบ้าน - ประหยดั งบประมาณ ใชใ้ หม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ ประสทิ ธผิ ล ใชอ้ ยา่ ง มีเหตุผล อยา่ ฟมุ่ เฟอื ย - ใชข้ องผลิตในประเทศ ประดษิ ฐ์เอง - มั่นใจตัวเองยืนได้ด้วยตัวเอง แต่ถ้าจ�ำเป็นต้องกู้ยืมก็ท�ำได้ แตม่ เี หตุมีผล 75

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นักง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอันเน่อื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางย่ขี ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๒) พอประมาณ - ประเทศกำ� ลงั พัฒนาค่อนขา้ งยากจน - มบี คุ ลากรท่มี คี วามสามารถ - ขาดทรัพยากรธรรมชาติ เชื้อเพลิง แร่ธาตุ ป่าไม้ ดิน น้�ำ ถกู ท�ำลาย - รู้จักการวางแผน การปฏิบัติที่ดี ตามล�ำดับความส�ำคัญ ตาม ก�ำลังคน และงบประมาณที่มี งานใดท่ีขาดงบประมาณก็ วางแผนต่อยอดในอนาคต - เลือกใช้เทคโนโลยีและเครื่องทุ่นแรงที่เหมาะสม อย่าให้เกิน ฐานะ เกนิ ความจ�ำเปน็ 76

๓) สายกลาง - อย่าตั้งความหวังของผลงานให้ตรงตามเป้าหมายและ วัตถุประสงค์เกินไป แต่ต้องท�ำงานตามแนวทางที่ถูกต้อง ตามหลักการและวิธีการที่ก�ำหนดไว้ แต่ผลงานอาจไม่เป็น ไปตามที่คาดหวัง ต้องท�ำใจยอมรับสภาพที่เป็นจริงและ ปรับแผนงานได้ในอนาคต - ต้องมีความซ่ือตรงกับงาน การปฏิบัติเศรษฐกิจพอเพียง ในระยะแรกจะทำ� ได้ยาก ท�ำไดเ้ พียง ๑ ใน ๔ ก็พอ แล้วคอ่ ยๆ เพมิ่ ข้นึ ตามล�ำดบั 77

“เศรษฐกิจพอเพียง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอนั เน่ืองม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางยขี่ ัน เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๔) มภี ูมคิ ุม้ กัน - ผทู้ ำ� งานจะตอ้ งมีความรพู้ ้นื ฐานในงานวิจยั และมีความฉลาด พอสมควร แตล่ ะคนอาจมไี มเ่ ทา่ กนั เพราะมนษุ ยม์ คี วามหลาก หลายทางพันธุกรรม และสิง่ แวดล้อมที่แตกต่างกนั บ้านเมือง และถิ่นท่ีอยู่อาศัยก็แตกต่างกัน เช่น ชาวเมือง ชาวเขา คน ตา่ งจงั หวดั คนชนบท คนอสี าน คนใต้ เปน็ ตน้ โอกาสทจี่ ะเรยี นรู้ จงึ ไมเ่ หมอื นกนั ดงั นนั้ ภมู คิ มุ้ กนั แตล่ ะคนจงึ ไมเ่ หมอื นกนั ดงั นน้ั ทุกคนจึงต้องพยายามอย่างเต็มที่ ตั้งอยู่ในความไม่ ประมาท และตอ้ งใฝห่ าความรเู้ พมิ่ เติมตลอดชีวติ - ผู้ทมี่ ีความรู้ ความช�ำนาญมาก ต้องชว่ ยผ้ทู ่ี ขาดความร้ตู ามความเหมาะสมด้วย 78

๕) มเี หตผุ ล - การท�ำงานวิจัยต้องใช้ความรู้ สติปัญญา และประสบการณ์ รู้จักเลือกวิธีการท�ำงานให้เป็นไปตามแผนท่ีก�ำหนดไว้ ใหเ้ หมาะสมกับสภาพตัวเองและสิง่ แวดลอ้ ม - หากไม่รู้ให้ถามผู้ท่ีรู้ได้ อ่านต�ำราได้ ติดตาม ความก้าวหน้าทางวิชาการและเทคโนโลยี ไดจ้ ากสอื่ ขอ้ มลู ขา่ วสารได้ - งานบางอย่างอาจมากเกิน กำ� ลัง อาจจา้ งผูช้ ว่ ยได้ 79

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพื่อประส�นง�นโครงก�รอันเนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เน่อื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรนิ ทร์ แขวงบางย่ขี นั เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ -๖ - -) -ต เแไปค ้อรมกไมน็วงู้มจมม่ป่ หรีจคักีอ่คคีรพารนรวะววคูดรับดเาดาทวยมเฟีมกาศา โังซมง่ลบชค่ืรอภารอวู้แสตมรวาลัิตณ าดมะกดยคปี์รสิดขรอจูุ้จะเยวหกั สรันดเ็นิบตตสหขกตยีัวมอาส่อั่นรรงลตูจ้ ณคเะพักัวนต์ ถทเียออลอ่ำ�ร่ืนองงมแาดตตนไชลวั้มอเีวะพ่งพิตตรอ่ืูดู่้อจปมักสราัะตงกโคัวยเมพชอูดนงมใแ์ นีคไกมวุณส่ า่ลงั ธรคืมะรมตทรัวมี่ 80

รู้ รสู้ ภาพบ้านเมือง เศรษฐกิจ สังคม และสง่ิ แวดลอ้ ม รกั รักงาน รักเพือ่ นรว่ มงาน รักบ้านเมือง สามัคคี รกั สมคั รสมาน เก้ือกูล ช่วยเหลือกัน 81

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ 82

๗) มคี วามสามคั คี - “มุง่ ดี มุ่งเจริญต่อกัน” - “บรหิ ารจดั การใหเ้ ปน็ การชว่ ยเหลอื เกือ้ กูลกัน” - พบปะ ประชุม แลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นกันบ่อยๆ และเสรี เช่น ภายในหน่วยงาน รัฐมนตรีกับปลัดฯ ปลัดฯ กับอธิบดี และอธิบดี/เลขาธิการกับข้าราชการ อธิการบดีกับผู้บริหาร ตา่ งหนว่ ยงาน หากเปา้ หมายเดยี วกนั ตอ้ งทำ� แบบ “บรู ณาการ” - ประธานหรือเลขาธิการตอ้ งไม่ท�ำงานเดน่ คนเดยี ว วฒั นธรรม ของราชการไทยมักไม่ยอมด้อยใคร และไม่อยากให้ใครมา ขโมยผลงาน ตวั อยา่ งของงานทตี่ อ้ งทำ� แบบ “บรู ณาการ” เชน่ แผนและปัญหาเร่ืองนำ�้ ดนิ ปา่ ไม้ ขยะ และน้�ำเสีย เป็นตน้ - บางหน่วยงานต้ังงบประชาสัมพันธ์ไว้สูงมาก ผู้ที่ไม่มีงบ ประชาสัมพันธ์จึงควรยึดพระบรมราโชวาทเรื่อง “ปิดทอง หลงั พระ” คนทไ่ี ดร้ บั ประโยชนม์ าควรตอ้ งชว่ ยผเู้ สยี ประโยชน์ บ้าง อย่าให้ฐานะทางเศรษฐกิจและสังคมต่างกันมากนัก (วันที่ ๒๗ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๕๐) 83

“เศรษฐกิจพอเพียง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพิมพโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นักง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพอื่ ประส�นง�นโครงก�รอันเนอื่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เนื่องมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยี่ขัน เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๗. ปัจจัยหรือองค์ประกอบของเศรษฐกิจพอเพียงจาก การพจิ ารณาแปลงเกษตร “ทฤษฎใี หม”่ ๑) พง่ึ พาตนเอง (อตตฺ าหิ อตฺตโน นาโถ) ช่วยเหลือใหช้ ว่ ยตัวเอง ได้ ไม่รอรับความช่วยเหลอื จากรัฐอยเู่ สมอ ใชค้ วามสามารถของตวั เอง เชน่ ขุดสระน้�ำ และปลูกพืชผสมผสาน เป็นต้น ระยะแรก เนน้ อาหารพ้นื บา้ นของไทย ได้แก่ ข้าว ปลา ผัก ผลไม้ ไก่ พยายามปลกู ทุกอยา่ งใหพ้ อมี พอกนิ พออยู่ วธิ กี ารงา่ ยๆ ลดค่าใชจ้ ่าย ทีไ่ ม่จ�ำเปน็ ใหเ้ หลอื นอ้ ยที่สดุ เชน่ พนั ธพุ์ ชื พันธุส์ ตั ว์ ปยุ๋ ยาปราบศตั รูพืช ทม่ี ีราคาแพง พยายามใช้ของพน้ื เมือง และใช้ระบบปลกู พืชระบบหมนุ เวยี น หรอื ระบบอนิ ทรยี แ์ ทน 84

85

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชด�ำ ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพ่อื ประส�นง�นโครงก�รอันเนอ่ื งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสาำ นักงานโครงการอนั เน่ืองมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางยข่ี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ 86

๒) พอประมาณ คอ่ ยๆ ทำ� ตามกำ� ลงั กาย กำ� ลงั ทนุ คอ่ ยเปน็ คอ่ ยไป จากงานเลก็ ๆ ไม่มากไมน่ ้อยเกนิ ไป ด้วยวธิ กี ารทง่ี า่ ยๆ ไมส่ ลบั ซบั ซ้อน ไม่ ต้องใช้ปัจจยั การผลิตท่รี าคาสงู เชน่ สารเคมี เช้ือเพลงิ ปโิ ตรเลียม หากจะ กู้เงินมาลงทุน ก็ให้ใช้ในส่ิงที่มีผลตอบแทนแน่นอน ไม่น�ำไปใช้ซื้อวัสดุท่ีไม่ เกี่ยวกบั การผลติ โดยตรง เมอื่ กจิ การพื้นฐานมั่นคงพร้อมพอควรและปฏบิ ตั ิ ไดแ้ ล้ว จึงคอ่ ยสร้างคอ่ ยเสรมิ ความเจริญ ๓) เดินสายกลาง (มชั ฌิมาปฏปิ ทา) ไม่ประพฤติตนใหส้ บายเกิน ไป ล�ำบากเกินไป ความพอดี ไม่ให้พงึ่ พาอาหารหรือผลติ ผล เนน้ อยา่ งหน่ึง อย่างใดอย่างเดียว ให้ปลูกและเล้ียงสัตว์ผสมผสานหลายอย่าง เป็นการ กระจายทุน กระจายแรงงาน มีงานท�ำตามก�ำลังตลอดปี มีอาหารกระจาย ตลอดปี ถา้ ผลติ ผลเหลอื กน็ ำ� ไปจำ� หนา่ ย หรอื แลกเปลยี่ นกบั เพอ่ื นบา้ น หรอื นำ� เงินไปซอื้ ปจั จยั ทจ่ี ำ� เปน็ อยา่ งอน่ื ที่ผลติ เองไม่ได้ เชน่ เสื้อผา้ ยารกั ษาโรค ให้ไดต้ ลอดปี และให้เกดิ การสมดุล ไมส่ ุดโตง่ อย่างใดอย่างหน่ึง การปลกู พชื หลายชนิด เชน่ ข้าว ผัก สมนุ ไพร พืชยืนตน้ เชน่ กลว้ ย มะละกอ มะมว่ ง มะรมุ ชะอม มะพรา้ ว เปน็ ตน้ ในสระนำ้� เลยี้ งปลา ปลกู ผกั เชน่ ผกั บงุ้ ผกั กระเฉด เปน็ ตน้ ใกลบ้ า้ นเลยี้ งไก่ เปน็ ตน้ ซง่ึ เปน็ การเดนิ สายกลาง 87

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี ส�ำ นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอ่ื ประส�นง�นโครงก�รอนั เนอ่ื งม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นักง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรนิ ทร์ แขวงบางยีข่ ัน เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๔) มีภูมิคุ้มกัน “น้�ำคือชีวิต” เพื่อเพ่ิมและประทังผลผลิต และ อาหาร หากไมม่ นี ำ้� จากระบบชลประทาน ควรขดุ สระนำ้� ในไรน่ าหรอื แหลง่ นำ้� ส�ำรอง เพอ่ื ปลูกพชื หรือเล้ียงสตั วไ์ ดห้ ลายอย่าง และถา้ มีอากาศแห้งแล้งใน ฤดูแล้งก็ใช้น�้ำจากสระหรือแหล่งน�้ำมารดพืชได้ พืชอายุส้ัน หรือพืชล้มลุก อาจเสยี หายบา้ ง แตพ่ ชื ยนื ตน้ จะไมต่ าย เชน่ มะรมุ กระถนิ แค ชะอม มะมว่ ง มะพร้าว จะไม่เสียหายและเป็น รายได้พอประทังทดแทน ไปได้ ปลาในสระกใ็ ชเ้ ปน็ อาหารได้จนกว่าจะผ่าน ชว่ งแลง้ 88

พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ทรงสาธติ การปลูกหญ้าแฝก บางฤดูน�้ำภายนอกจะมาก พืชบางอย่างอาจเสียหายแต่พืชยืนต้น ไมต่ าย แตถ่ า้ เปน็ แปลงทม่ี คี นั ดนิ รอบกอ็ าจปอ้ งกนั นำ�้ ทว่ มได้ แตต่ อ้ งพยายาม สูบน้�ำออกเสมอ เมื่อน้�ำลดลงก็อาจปลูกพืชอายุส้ันได้ โดยอาศัยน�้ำที่อยู่ใน สระ ริมสระน้�ำ และทางลาดชันควรปลูก “หญ้าแฝก” เพ่ือลดการชะล้าง พงั ทลายของดนิ การปลูกพืชผสมผสานหลายอย่างจะท�ำให้โรคแมลงศัตรูพืช และ ความเสยี หายจากภยั ธรรมชาตนิ ้อยลงมาก เพราะมภี มู ิค้มุ กันซึง่ กันและกัน 89

“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกจิยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จดั พมิ พโ์ ดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพอ่ื ประส�นง�นโครงก�รอนั เนื่องม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (สำ�นกั ง�น กปร.) อาคารสาำ นกั งานโครงการอนั เนื่องมาจากพระราชดาำ ริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรินทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางย่ขี ัน เขตบางพลัด กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ๕) มีเหตุมีผล การที่มกี จิ กรรมหลายอย่างท�ำให้ต้องใชค้ วามรู้ สติ ปญั ญาพจิ ารณาตามเหตตุ ามผลกอ่ นจะดำ� เนนิ การใดๆ เชน่ ควรจะปลกู พชื อายสุ น้ั ชนิดใด เม่อื ใดก็ต้องพิจารณาตามความเหมาะสมของฤดกู าล ความต้องการ ของตลาด ฤดูฝนควรปลูกข้าวโดยอาศัยน�้ำฝน แต่ถ้าฝนแล้งในช่วงฤดูแล้ง ถา้ จะปลกู กใ็ ชน้ ำ้� จากสระมารดขา้ วใหพ้ อประทงั ชวี ติ ผา่ นชว่ งฝนแลง้ ในฤดแู ลง้ ไม่ควรใช้น้ำ� ในสระปลกู ขา้ วนาปรังเพราะใช้นำ�้ มาก ควรปลกู พชื ล้มลุกทอี่ ายุ ส้นั ใช้น้ำ� น้อย และราคาดี เชน่ ผัก ถ่วั ฝกั สด ข้าวโพดฝักสด หรอื ดอกไม้สด เปน็ ตน้ หากอยใู่ กลป้ า่ ควรฟน้ื ฟหู รอื ปลกู ปา่ โดยปลอ่ ยใหฟ้ น้ื ตวั เองไมร่ งั แกปา่ ไม่ตัดต้นไม้ อย่าปอกเปลือกป่าและดิน เม่ือปลูกป่าควรใช้พืชท้องถิ่นและ ปลกู ไมย้ ืนต้นทมี่ ดี อกบนภูเขา เพ่ือให้เมล็ดพันธแุ์ พร่กระจายรวดเรว็ - ควรรบั ความรู้ใหมๆ่ จากค�ำแนะนำ� ของผรู้ ู้ หรือข้าราชการ - การจะลงทนุ กเู้ งินกต็ อ้ งพิจารณาอยา่ งรอบคอบ 90

๖) เป็นคนดี ต้องมีศลี ธรรม จรยิ ธรรม ซ่อื สัตยส์ ุจรติ ขยนั อดทน มี ความเพยี ร ประหยดั ละเวน้ อบายมขุ ทกุ ประเภท (เหลา้ หวย ยาเสพตดิ ฯลฯ) ทำ� หนา้ ทข่ี องตนใหด้ ที สี่ ดุ (ตอ่ ครอบครวั และตอ่ เพอื่ นบา้ น) ใจเยน็ ไมพ่ ดู มาก ฟังคนอนื่ บา้ ง อยา่ ทะเลาะกนั อยา่ ทำ� ใหเ้ พ่อื นบ้านเดอื ดร้อน รกั ษาธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ้ ม เช่น ปลูกตน้ ไม้ ลดการตดั ตน้ ไม้ การ กอ่ ขยะ การเผาขยะ และลดการท�ำน้ำ� เสยี เปน็ ต้น ๗) มีความสามัคคี กับบุคคลในครอบครัวและเพ่ือนบ้าน มีความ เอื้ออาทร ชว่ ยเหลือแลกเปลี่ยนผลิตผลซึ่งกันและกัน เมื่ออาชีพก้าวหนา้ ขนึ้ ตอ้ งรวมกลุ่ม พบปะกนั บอ่ ย (วสิ สฺ าส ปรมา ญาต)ิ ชว่ ยเหลือกนั ดา้ นความรู้ เทคโนโลยี ร่วมกันสร้างพ้ืนฐานหลักท่ีจ�ำเป็นต่อการผลิต เช่น แหล่งน�้ำ เส้นทางคมนาคมของชุมชน เมอื่ กจิ กรรมกา้ วหนา้ ขน้ึ กร็ วมกลมุ่ ในรปู สหกรณช์ มุ ชน จดั หาเงนิ ทนุ พันธ์พุ ชื ปัจจยั การผลติ ธนาคารขา้ ว ธนาคารโค กระบอื โรงสขี ้าว ปัจจัยที่ จำ� เป็นแกก่ ารครองชพี เช่น อาหาร เครอื่ งนงุ่ ห่ม ของใชอ้ ่นื ๆ ที่ผลิตเองไม่ได้ ข้ันต่อไปก็ร่วมมือกันในด้านสวัสดิการต่างๆ เช่น การศึกษา การ สาธารณสขุ และความปลอดภยั ของชีวิตและทรัพย์สนิ เป็นตน้ 91

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐียกจิง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพเิ ศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอันเนือ่ งม�จ�กพระร�ชดำ�ริ (ส�ำ นักง�น กปร.) อาคารสำานักงานโครงการอันเนอื่ งมาจากพระราชดำาริ เลขท่ี ๒๐๑๒ ซอยอรุณอมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางย่ขี นั เขตบางพลดั กรุงเทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศพั ท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ การเกษตรทฤษฎใี หม่ คือ การประยุกต์ปรัชญาของ“เศรษฐกิจพอเพียง” มาเป็นแปลง เกษตรของเกษตรกรรายย่อย คำ� จำ� กดั ความ “การเกษตรทฤษฎีใหม”่ ๑. การบรหิ ารจดั การนำ�้ ดนิ พืช ทนุ แรงงาน ใหเ้ ปน็ อาหารและ ผลติ ผลการเกษตรใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพสงู สดุ (พน้ื ที่ไมเ่ กิน ๑๕ ไร่) ๒. การขดุ สระเก็บกักนำ�้ ในไรน่ า (แยกหลายบ่อได)้ ร้อยละ ๓๐ ๓. การเกษตรผสมผสาน (พชื ลม้ ลกุ พชื ยนื ตน้ กนิ ผล ใบ) รอ้ ยละ ๓๐ ๔. การปลูกขา้ วเพ่ือการบรโิ ภค ร้อยละ ๓๐ ๕. ท่ีอยู่อาศยั และเลย้ี งสตั ว์ (แยกได)้ ๖. ยดึ แนว “เศรษฐกจิ พอเพยี ง” คอื การนำ� ความหลากหลายทาง ชวี ภาพ (Biodiversity) กลับคนื สทู่ ดี่ นิ เกษตร 92

เศรษฐกจิ พอเพียง – ทฤษฎีใหม่ วนั ท่ี ๒ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ – ๔ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ รวม ๔๖ ปี ทท่ี รงงาน ทรงแนะนำ� ประชาชนทอี่ ยใู่ นชนบททอ้ งทห่ี า่ งไกล ทอ้ งถน่ิ ทรุ กนั ดาร และยากจน ใหเ้ ปน็ แนวทางปฏบิ ตั ิ ดำ� รงชวี ติ เพอื่ เปา้ หมายสดุ ทา้ ยอยเู่ ยน็ เปน็ สขุ ๑) พง่ึ พาตนเอง (อตตฺ าหิ อตตฺ โน นาโถ) ชว่ ยเหลอื ใหช้ ว่ ยตวั เองได้ ไมร่ อรบั ความชว่ ยเหลอื จากรฐั บาลอยเู่ สมอ ใชค้ วามสามารถของตวั เอง เชน่ ขดุ สระน�ำ้ และปลกู พืชผสมผสาน เป็นตน้ 93

“เศรษฐกิจพอเพยี ง” “เพศอรษเพฐยีกิจง”“เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามแนวพระราชดำาริ “เศรษฐกิจพอเพียง” ตามแนวพระราชดำาริ “เพศรอษเฐพกิจยี ง” ตามแนวพระราชดำ�ริ ตามแนวพระราชดำาริ จัดพมิ พ์โดย โดย นายอาำ พล เสนาณรงค์ องคมนตรี โดย นายอำาพล เสนาณรงค์ องคมนตรี สำ�นกั ง�นคณะกรรมก�รพิเศษเพือ่ ประส�นง�นโครงก�รอันเน่ืองม�จ�กพระร�ชด�ำ ริ (ส�ำ นกั ง�น กปร.) อาคารสำานกั งานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาำ ริ เลขที่ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรุณอมรินทร์ แขวงบางยี่ขนั เขตบางพลดั กรงุ เทพมหานคร ๑๐๗๐๐ www.rdpb.go.th โทรศัพท์ ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๐๐ โทรสาร ๐ ๒๔๔๗ ๘๕๖๒ ระยะแรก เนน้ อาหารพนื้ บา้ นของไทย ไดแ้ ก่ ขา้ ว ปลา ผกั ผลไม้ ไก่ พยายามปลกู ทุกอยา่ งใหพ้ อมี พอกนิ พออยู่ วิธีการง่ายๆ ลดค่าใชจ้ า่ ยท่ไี ม่ จำ� เปน็ ใหเ้ หลอื นอ้ ยทสี่ ดุ เชน่ พนั ธพ์ุ ชื พนั ธส์ุ ตั ว์ ปยุ๋ ยาปราบศตั รพู ชื ทมี่ รี าคา แพง พยายามใชข้ องพน้ื เมอื ง และใชร้ ะบบหมนุ เวยี น หรอื ระบบอนิ ทรยี แ์ ทน ๒) พอประมาณ คอ่ ยๆ ท�ำตามก�ำลังกาย ก�ำลังทุน ค่อยเป็นคอ่ ย ไป จากงานเลก็ ๆ ไมม่ ากไม่น้อยเกินไป ด้วยวิธกี ารทงี่ ่ายๆ ไมส่ ลับซบั ซ้อน ไมต่ อ้ งใช้ปจั จัยการผลติ ทร่ี าคาสงู เชน่ สารเคมี เชื้อเพลงิ ปิโตรเลียม หากกู้ เงินมาลงทุนก็ให้ใช้ในส่ิงที่มีผลตอบแทนแน่นอน ไม่น�ำไปใช้ซื้อวัสดุไม่เก่ียว กบั การผลติ โดยตรง เมอ่ื กจิ การพนื้ ฐานมนั่ คงพรอ้ มพอควรและปฏบิ ตั ไิ ดแ้ ลว้ จงึ คอ่ ยสรา้ งค่อยเสริมความเจริญโดยล�ำดับตอ่ ไป ๓) เดินสายกลาง (มัชฌิมาปฏิปทา) ไม่ประพฤติตนให้สบายเกิน ไป ล�ำบากเกินไป ความพอดี ไม่ให้พ่ึงพาอาหารหรือผลิตผลเน้นอย่างหนึ่ง อย่างใดอย่างเดียว ให้ปลูก/เล้ียงผสมผสานหลายอย่างเป็นการกระจายทุน กระจายแรงงาน มีงานท�ำตามก�ำลังตลอดปี มีอาหารกระจายตลอดปี ถ้า ผลิตผลเหลือก็น�ำไปจ�ำหน่าย หรือแลกเปล่ียนกับเพื่อนบ้าน หรือน�ำเงินไป ซื้อปัจจัยท่ีจ�ำเป็นอย่างอื่น แต่ผลิตเองไม่ได้ เช่น เส้ือผ้า ยารักษาโรคให้ได้ ตลอดปี และให้เกดิ การสมดุล ไม่สดุ โตง่ อยา่ งใดอย่างหนง่ึ การปลูกพืชหลายชนิด เช่น ข้าว ผัก สมุนไพร พืชยืนต้น เช่น กล้วย มะละกอ มะมว่ ง มะรุม ชะอม มะพร้าว เปน็ ต้น ในสระน�้ำ เล้ยี งปลา ปลูกผกั เชน่ ผักบ้งุ ผกั กระเฉด เป็นตน้ ใกล้บ้านเลี้ยงไก่ เป็นต้น ซึง่ เป็นการ เดนิ สายกลาง ๔) มีภูมิคุ้มกัน “น้�ำคือชีวิต” เพ่ือเพิ่มและประทังผลผลิตและ อาหาร หากไมม่ นี ำ�้ จากระบบชลประทาน ควรขดุ สระนำ้� ในไรน่ าหรอื มแี หลง่ นำ�้ ส�ำรองเพอ่ื ปลูกพชื หรอื เลยี้ งสัตว์ได้หลายอย่าง 94