เศรษฐกิจพอเพียง ปรัชญาชี้ถึงแนวทางการดำรงชีวิต

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เศรษฐกจิ พอเพยี ง “...คนเราถา พอใจในความตอ งการ กม็ คี วามโลภนอ ย เมอื่ มคี วาม โลภนอยก็เบียดเบียนคนอ่ืนนอย ถาทุกประเทศมีความคิด อันน้ีไมใช เศรษฐกจิ มคี วามคดิ วา ทำอะไรตอ งพอเพยี ง หมายความวา พอประมาณ ไมสุดโตง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข...”

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๒ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เศรษฐกิจพอเพียง ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓ เศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกจิ พอเพยี ง : ทรงเตอื นภยั ลว งหนา เศรษฐกิจพอเพียงเปนหนึ่งในแนวพระราชดำริ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ที่ไดพระราชทานเปน ปรัชญาในการดำรงชีวิตที่ยึดหลักความพอเหมาะพอดี มีเหตุมีผลและความไมประมาท ซ่ึงพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูหัวทรงถือปฏิบัติดวยพระองคเอง ทำอยาง ตอ เนอ่ื งยาวนาน ดำรงชวี ติ เปน แบบอยา งไดอ ยา งสมบรู ณ อีกทั้งไดพระราชทานพระราชดำริใหแกคนไทยนำไป ปฏิบัติต้ังแตป ๒๕๑๗ ดังพระบรมราโชวาทในพิธี พระราชทานปรญิ ญาบตั ร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร เมอื่ วนั พฤหสั บดที ี่ ๑๘ กรกฎาคม ๒๕๑๗ ความตอนหนงึ่ วา

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๔ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ “การพัฒนาประเทศจำเปนตองทำตามลำดับข้ัน ตองสรางพ้ืนฐาน คือความพอมีพอกิน พอใช ของประชาชนสว นใหญเ ปน เบอ้ื งตน กอ น โดยใชว ธิ กี าร และใชอุปกรณที่ประหยัดแตถูกตองตามหลักวิชา เม่ือไดพ้ืนฐานมั่นคงพรอมพอควรและปฏิบัติไดแลว จึงคอยสรางคอยเสริมความเจริญและฐานะเศรษฐกิจ ข้ันท่ีสูงขึ้นโดยลำดับตอไป หากมุงแตจะทุมเทสราง ความเจรญิ ยกเศรษฐกจิ ขนึ้ ใหร วดเรว็ แตป ระการเดยี ว โดยไมใหแผนปฏิบัติการสัมพันธกับสภาวะของประเทศ และของประชาชนโดยสอดคลอ งดว ย กจ็ ะเกดิ ความไม สมดลุ ในเรอื่ งตา ง ๆ ขน้ึ ซงึ่ อาจกลายเปน ความยงุ ยาก ลมเหลวไดในท่ีสุด ดังเห็นไดท่ีอารยประเทศหลาย ประเทศกำลังประสบปญหาทางเศรษฐกิจอยางรุนแรง อยูในเวลาน้ี”

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๕ เศรษฐกจิ พอเพยี ง และเมอ่ื คราวเกดิ วกิ ฤตเิ ศรษฐกจิ ป ๒๕๔๐ ไดเ หน็ ประโยชนอ ยา งชดั เจนขน้ึ เมอ่ื วกิ ฤตเิ ศรษฐกจิ ของสงั คม ไทยท่ีสะสมตอเนื่องหลายป ความฟุงเฟอจากภาวะ เศรษฐกิจตั้งแต ป ๒๕๓๐ เปนตนมา ทำใหสังคมไทย ขาดจิตสำนึกของความพอดีและพอเพียง มีการจับจาย ใชส อยอยา งฟมุ เฟอ ยทง้ั ในภาครฐั เอกชน และประชาชน การดำเนินงานดานตาง ๆ ต้ังอยูบนพื้นฐานของ ความไมระมัดระวัง ขาดความประหยัด และขาดสติ ที่ จะปฏิบัติงานและดำเนินชีวิต พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงใชปรัชญา เศรษฐกจิ พอเพยี ง เพอ่ื เปน แนวทางการแกไ ขปญ หาภาย ใตก ระแสโลกาภวิ ตั นแ ละความเปลย่ี นแปลงตา ง ๆ ทเ่ี กดิ ขึ้นอยางตอเน่ือง ชวยใหสามารถดำรงชีวิตอยูไดอยาง มนั่ คงและยงั่ ยนื ทรงเหน็ ความสำคญั ของความ “พออยู พอกนิ ” ซงึ่ มผี ลตอ ราษฎรและประเทศชาติ ทส่ี ำคญั คอื เปน แบบอยา งทดี่ ใี หค นไทยดำเนนิ ชวี ติ บน ทางสายกลาง

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๖ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ มีความขยันหม่ันเพียรในการประกอบสัมมาชีพ รูจักใช ทรพั ยากรทม่ี อี ยใู หเ กดิ ประโยชนส งู สดุ รจู กั ประมาณตน และดำรงชวี ติ อยา งรจู กั “คดิ อยู ใช กนิ อยา งพอเพยี ง” ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง พระราชดำรสั ในพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ซงึ่ ประมวลและกลนั่ กรองจากพระราชดำรทิ พี่ ระราชทานใน โอกาสตา ง ๆ รวมทงั้ พระราชดำรสั อนื่ ๆ ทเ่ี กย่ี วขอ ง โดย ไดรับพระราชทานพระบรมราชานุญาตใหนำไปเผยแพร เมื่อวันท่ี ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๔๒ เพ่ือเปนแนวทาง ปฏิบัติของทุกฝายและประชาชนโดยทั่วไป ดังน้ี

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๗ เศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาช้ีถึงแนวการ ดำรงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ ต้ังแตระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบรหิ ารประเทศใหดำเนินไปในทาง สายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนาเศรษฐกิจ เพ่อื ใหก าว ทันตอโลกยุคโลกาภิวัตน ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจำเปน ท่ีจะตองมีระบบภูมิคุมกันในตัวที่ดีพอสมควรตอการมี ผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปล่ียนแปลงท้ัง ภายนอกและภายใน ทั้งนี้จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอยางย่ิง ในการนำวิชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและ การดำเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะตอง เสริมสรางพ้ืนฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะ เจาหนาท่ีของรัฐ นักทฤษฎีและนักธุรกิจในทุกระดับ ใหมีจิตสำนึกในคุณธรรม ความซื่อสัตยสุจริต และใหมีความรอบรูท่ีเหมาะสม ดำเนินชีวิตดวย ความอดทน ความเพยี ร มสี ตปิ ญ ญา และความรอบคอบ เพ่ือใหสมดุลและพรอมตอการรองรับการเปลี่ยนแปลง อยางรวดเร็วและกวางขวาง ท้ังดานวัตถุ สังคม สิ่งแวดลอม และวัฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปน อยางดี

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๘ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ แนวพระราชดำริ “...คนอ่ืนจะวาอยางไรก็ชางเขา จะวาเมืองไทย ลา สมยั วา เมอื งไทยเชย วา เมอื งไทยไมม สี งิ่ ทส่ี มยั ใหม แตเ ราอยพู อมพี อกนิ และขอใหท กุ คนมคี วามปรารถนา ท่ีจะใหเมืองไทยพออยูพอกิน มีความสงบและทำงาน ตงั้ จติ อธษิ ฐาน ตงั้ ปณธิ านในทางน้ี ทจี่ ะใหเ มอื งไทยอยู แบบพออยูพอกิน ไมใชวาจะรุงเรืองอยางยอด แตวา มีความพออยูพอกิน มีความสงบ เปรียบเทียบกับ ประเทศอน่ื ๆ ถา เรารกั ษาความพออยพู อกนิ นไี้ ด เรา ก็จะยอดยง่ิ ยวดได. ..” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั เนอ่ื งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ วันพุธท่ี ๔ ธนั วาคม ๒๕๑๗

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๙ เศรษฐกจิ พอเพยี ง “...ภาวะทางเศรษฐกจิ และสงั คมในหลายประเทศ เปลย่ี นแปลงไป กลา วคอื การทมุ เทสรา งเครอ่ื งจกั รกล อันกาวหนา และมีประสิทธิภาพสูงข้ึนใชในการผลิต ทำใหผลผลิตทางอุตสาหกรรมเพ่ิมข้ึนรวดเร็วและ มากมาย จนอาจถึงข้ันฟุมเฟอย พรอมกันน้ันก็ ทำใหคนวางงานลงเพราะถูกเครื่องจักรกลแยงไปทำ เปนเหตุใหเกิดความยุงยากตกตำ่ ทางเศรษฐกิจข้ึน เพราะคนทว่ี า งงานยากจนลงและผผู ลติ กข็ าดทนุ เพราะ สินคาขายไมออก จึงนาจะตองดัดแปลงแนวคิด แนวปฏิบัติในการสงเสริมความเจริญดานอุตสาหกรรม ไปบา ง ใหส มดลุ กบั ดา นอนื่ ๆ เพอ่ื ความอยรู อด...” พระบรมราโชวาทพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยหู วั พระราชทานแกผ สู ำเรจ็ การศกึ ษา จากสถาบันเทคโนโลยพี ระจอมเกลา เมอ่ื วันที่ ๑๘ ตุลาคม ๒๕๑๘

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๑๐ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ “...ตามปกติคนเราชอบดูสถานการณในทางดี ที่ เขาเรียกวาเล็งผลเลิศ ก็เห็นวาประเทศไทยเรานี่ กาวหนาดี การเงินการอุตสาหกรรมการคาดี มีกำไร อีกทางหนึ่งก็ตองบอกวาเรากำลังเสื่อมลงไปสวนใหญ ทฤษฎีวา ถามีเงินเทาน้ัน ๆ มีการกูเทานั้น ๆ หมายความวา เศรษฐกจิ กา วหนา แลว กป็ ระเทศกเ็ จรญิ มหี วงั วา จะเปน มหาอำนาจ ขอโทษเลยตอ งเตอื นเขาวา จรงิ ตวั เลขดี แตว า ถา เราไมร ะมดั ระวงั ในความตอ งการ พื้นฐานของประชาชนนั้น ไมมีทาง...” พระราชดำรสั เนอ่ื งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา วันท่ี ๔ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๖ “...การจะเปนเสือน้ันไมสำคัญ สำคัญอยูท่ีเรามี เศรษฐกจิ แบบพอมพี อกนิ แบบพอมพี อกนิ นนั้ หมาย ความวา อมุ ชตู วั เองได ใหม พี อเพยี งกบั ตวั เอง...

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๑๑ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ...ความพอเพียงน้ี ไมไดหมายความวาทุก ครอบครัวจะตองผลิตอาหารของตัว จะตองทอผา ใสเ อง อยา งนน้ั มนั เกนิ ไป แตว า ในหมบู า นหรอื ในอำเภอ จะตองมีความพอเพียงพอสมควร บางสิ่งบางอยางท่ี ผลิตไดมากกวาความตองการก็ขายได แตขายในที่ไม หางไกลเทาไหร ไมตองเสียคาขนสงมากนัก อยางนี้ ทานนักเศรษฐกิจตาง ๆ ก็มาบอกวาลาสมัย จริงอาจ จะลาสมัย คนอื่นเขาตองมีการเศรษฐกิจ ที่ตองมี การแลกเปล่ียน เรียกวา เปนเศรษฐกิจการคา ไมใช เศรษฐกิจความพอเพียง เลยรูสึกวาไมหรูหรา แต เมอื งไทยเปน ประเทศทม่ี บี ญุ อยวู า ผลติ ใหพ อเพยี งได. .. ...ถาสามารถที่จะเปลี่ยนไป ทำใหกลับเปน เศรษฐกจิ แบบพอเพยี ง ไมต อ งทง้ั หมดแมแ ตค รงึ่ กไ็ มต อ ง อาจจะสกั เศษหนงึ่ สว นส่ี กจ็ ะสามารถอยไู ด การแกไ ข อาจจะตองใชเวลา ไมใชงาย ๆ โดยมากคนก็ใจรอน เพราะเดือดรอน แตถาทำตั้งแตเด๋ียวน้ีก็สามารถท่ี จะแกไ ขได...” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั พระราชทานเนอื่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ เมอื่ วนั ท่ี ๔ ธันวาคม ๒๕๔๐

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๑๒ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ “...คำวาพอเพียง มีความหมายอีกอยางหน่ึง มีความหมายกวางออกไปอีก ไมไดหมายถึงการ มีพอสำหรับใชของเทาน้ัน แตมีความหมายวาพอมี พอกิน...พอมีพอกินนี้ก็แปลวา เศรษฐกิจพอเพียง นน่ั เอง...” “...พอเพียงน้ีก็หมายความวา มีกินมีอยู ไมฟุมเฟอย ไมหรูหราก็ได แตวาพอ แมบางอยาง อาจจะดูฟุมเฟอย แตถาทำใหมีความสุข ถาทำได กส็ มควรทจ่ี ะทำ สมควรทจ่ี ะปฏบิ ตั .ิ ..” “...Self - Sufficiency น้ัน หมายความวา ผลิตอะไร มีพอท่ีจะใช ไมตองไปขอซื้อคนอื่น อยูได ดวยตนเอง...”

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๑๓ เศรษฐกจิ พอเพยี ง “...คนเราถา พอในความตอ งการ กม็ คี วามโลภนอ ย เมอื่ มคี วามโลภนอ ยกเ็ บยี ดเบยี นคนอน่ื นอ ย ถา ทกุ ประเทศ มีความคิด อันน้ีไมใชเศรษฐกิจ มีความคิดวาทำอะไร ตองพอเพียง หมายความวา พอประมาณไมสุดโตง ไมโลภอยางมาก คนเราก็อยูเปนสุข...” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั พระราชทานเนอื่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ เมอื่ วนั ที่ ๔ ธันวาคม ๒๕๔๑ “...เม่ือป ๒๕๑๗ วันนั้นไดพูดถึงวา เราควร ปฏบิ ตั ใิ หพ อมพี อกนิ พอมพี อกนิ น้ี กแ็ ปลวา เศรษฐกจิ พอเพียงน่ันเอง ถาแตละคนมีพอมีพอกิน ก็ใชได ยิ่งถาท้ังประเทศพอมีพอกินก็ย่ิงดี และประเทศไทย เวลานั้นก็เร่ิมจะเปนไมพอมีพอกิน บางคนก็มีมาก บางกไ็ มมเี ลย...” พระราชดำรสั พระราชทานแกค ณะบคุ คลตา ง ๆ ทเี่ ขา เฝา ฯ ถวายชยั มงคลเนอื่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ วนั ศุกรท ่ี ๔ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๑

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๑๔ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ “...เศรษฐกิจพอเพียงน้ันเขาตีความวาเปน เศรษฐกิจชุมชน หมายความวา ใหพอเพียงในหมูบาน หรือในทองถิ่น ใหสามารถท่ีจะมีพอกิน เริ่มดวย พอมี พอกนิ พอมพี อกนิ นไี้ ดพ ดู มาหลายป ๑๐ กวา ปม าแลว ใหพ อมพี อกนิ แตว า พอมพี อกนิ น้ี เปน เพยี งเรม่ิ ตน ของ เศรษฐกจิ เมอ่ื ปท แี่ ลว บอกวา ถา พอมพี อกนิ คอื พอมี พอกินของตัวเองน้ัน ไมใชเศรษฐกิจพอเพียง เปน เศรษฐกิจสมัยหิน สมัยหินนั้นเปนเศรษฐกิจพอเพียง เหมอื นกนั แตว า คอ ย ๆ พฒั นาขน้ึ มา...” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั พระราชทานเนอื่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ เมอ่ื วนั ที่ ๒๓ ธนั วาคม ๒๕๔๒ “...เศรษฐกิจพอเพียงท่ีไดย้ำแลวยำ้ อีก แปลเปน ภาษาองั กฤษวา Sufficiency Economy ภาษาไทยกต็ อ วา ไมม ี Sufficiency Economy แตว า เปน คำใหมข อง เราก็ได ก็หมายความวา ประหยัด แตไมใชข้ีเหนียว ทำอะไรดวยความอะลุมอลวยกัน ทำอะไรดวยเหตุ และผล จะเปนเศรษฐกิจพอเพียงแลวทุกคนจะมี ความสุขแตพอเพียง เศรษฐกิจพอเพียงน้ี เปนสิ่งท่ี ปฏิบัติยากท่ีสุด...” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั พระราชทานเนอื่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั สวนจติ รลดา พระราชวงั ดสุ ติ เมื่อวันที่ ๔ ธนั วาคม ๒๕๔๓

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๑๕ เศรษฐกจิ พอเพยี ง “...ฉันพูดเศรษฐกิจพอเพียง ความหมายคือ ทำอะไรใหเหมาะสมกับฐานะของตัวเอง คือทำจาก รายได ๒๐๐-๓๐๐ บาทขนึ้ ไป เปน ๒ หมน่ื ๓ หมน่ื บาท คนชอบเอาคำพูดของฉัน เศรษฐกิจพอเพียงไปพูดกัน เลอะเทอะ เศรษฐกิจพอเพียง คือ ทำเปน Self- Sufficiency มันไมใชความหมาย ไมใชแบบที่ฉันคิด ทฉี่ นั คดิ คอื เปน Self-Sufficiency of Economy เชน ถา เขาตอ งการดู TV กค็ วรใหเ ขามดี ู ไมใ ชไ ปจำกดั เขา ไมใ หซ อ้ื TV ดู เขาตอ งการดเู พอ่ื สนกุ สนาน ในหมบู า น ไกล ๆ ทฉี่ นั ไป เขามี TV ดู แตใ ชแ บตเตอร่ี เขาไมม ี ไฟฟา แตถา Sufficiency นั้นมี TV เขาฟุมเฟอย เปรียบเสมือนคนไมมีสตางคไปตัด Suit และยังใส Necktie Versace อนั นกี้ เ็ กนิ ไป...” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั พระราชทาน ณ พระตำหนักเปย มสุข เมือ่ วนั ท่ี ๑๗ มกราคม ๒๕๔๔

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๑๖ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ แนวพระราชดำริ เรื่อง เศรษฐกิจพอเพียง ที่ พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวไดพระราชทานไวน้ัน กระชบั และชดั เจนยง่ิ นอกจากนี้ ดร.สเุ มธ ตนั ตเิ วชกลุ อดีตเลขาธิการคณะกรรมการพิเศษเพ่ือประสานงาน โครงการอนั เนอ่ื งมาจากพระราชดำริ (สำนกั งาน กปร.) ยังไดกลาวสรุปความหมายของเศรษฐกิจพอเพียงตาม แนวพระราชดำริ ดงั น้ี “เศรษฐกจิ ทส่ี ามารถอมุ ชตู วั เอง ได ใหม คี วามพอเพยี งกบั ตวั เอง (Self-Sufficiency) อยู ไดโดยไมเดือดรอน ซึ่งตองสรางพ้ืนฐานทางดาน เศรษฐกจิ ของตนเองใหด เี สยี กอ น คอื ใหต นเองสามารถ อยไู ดอ ยา งพอกนิ พอใช มไิ ดม งุ หวงั ทจี่ ะสรา งความเจรญิ ยกเศรษฐกิจใหเจริญอยางรวดเร็วแตเพียงอยางเดียว” จะเหน็ ไดว า เศรษฐกจิ พอเพยี งตามแนวพระราชดำรเิ ปน เร่ืองที่เขาใจไดงาย มีความหมายที่ชัดเจนไมยากแก การรับรูและการนำไปปฏิบัติ ดังจะเห็นเปนรูปธรรมที่ ปรากฏชัดเจนในโครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดำริท่ี เกดิ ผลสำเรจ็ แลวมากมาย

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๑๗ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ตวั อยา งของเศรษฐกจิ พอเพยี งทมี่ หี ลายระดบั ไฟฟา “...ไฟดบั ถา มคี วามจำเปน หากมเี ศรษฐกจิ พอเพยี ง แบบไมเต็มที่ เรามีเคร่ืองปนไฟก็ใชปนไฟ หรือถาข้ัน โบราณกวา มืดก็จุดเทียน คือมีทางท่ีจะแกปญหาเสมอ ฉะนั้นเศรษฐกิจพอเพียง ก็มีเปนขั้น ๆ แตจะบอกวา เศรษฐกิจพอเพียงนี้ ใหพอเพียงเฉพาะตัวเองรอย เปอรเซ็นตนี่เปนส่ิงที่ทำไมได จะตองมีการแลกเปล่ียน ตอ งมกี ารชว ยกนั ถา มกี ารชว ยกนั แลกเปลย่ี นกนั กไ็ ม ใชพ อเพียงแลวแตว าพอเพยี งในทฤษฎใี นหลวงน้ี คือให สามารถที่จะดำเนินงานได...” พระราชดำรสั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั วนั ที่ ๒๓ ธนั วาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ เม่ือยามปกติเราใชไฟฟาโดยมีรัฐ (การไฟฟา) เปนผูลงทุน และจายคาไฟใหโดยเราจายคาไฟคืนใหรัฐ และเปลี่ยนกัน แตหากเกิดเหตุไมปกติ (ไฟดับ) ถามี ภมู คิ มุ กนั โดยใชเ ศรษฐกจิ พอเพยี งทตี่ วั เองมอี ยู บา นเลก็ ใชเทียน บานใหญหรือธุรกิจใชเคร่ืองปนไฟ ก็จะทำให แกไขปญหาเองได แมจะไมเต็มท่ีแบบปกติ ปา สกั “...ไอน่ีมันใหญกวา แตวันนี้ก็เปนเศรษฐกิจ พอเพียงเหมือนกัน คือ คนไมเขาใจวากิจการใหญ ๆ เหมือนสรางเขื่อนปาสักก็เปนเศรษฐกิจพอเพียงเหมือน กนั เขานกึ วา เปน เศรษฐกจิ สมยั ใหมเ ปน เศรษฐกจิ ทไี่ กล จากเศรษฐกิจพอเพียง นี่เราวัดไดวา เปนเศรษฐกิจ พอเพียงอันนี้เปนตัวอยาง...”

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๑๘ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ปาสักชลสิทธ์ิมีประโยชนทั้งในชวงนำ้ แลงและนำ้ ทว ม เปน เครอื่ งมอื ทส่ี รา งภมู คิ มุ กนั ใหแ กก รงุ เทพมหานคร ปอ งกนั ความเสยี หายของสภาพชวี ติ ของประชาชนจากน้ำ ทวม พรอมกันน้ียังทำหนาท่ีแจกจายน้ำใหแกพื้นที่ เกษตรกรรม ใหแกบริเวณทั่วลุมน้ำเจาพระยาฝง ตะวนั ออกตอนลา งกวา ๒.๓ ลา นไร ทำใหเ กษตรกรบรเิ วณ ลุมนำ้ เกิดมีผลผลิตในชวงฤดูฝนแลง รวมถึงยังเปน แหลง ประมงนำ้ จดื ขนาดใหญ และเปน สถานทท่ี อ งเทย่ี ว ท่ีสำคัญอีกดวย ความหมายของเศรษฐกิจพอเพยี ง เศรษฐกิจพอเพียง หมายถึง เศรษฐกิจที่สามารถ อุมชูตัวเองได ใหมีความพอเพียงกับตัวเอง (Self Sufficiency) อยูไดโดยไมตองเดือดรอน โดยตองสราง พน้ื ฐานทางเศรษฐกจิ ของตนเองใหด เี สยี กอ น คอื ตง้ั ตวั ใหมีความพอกินพอใช ไมใชมุงหวังแตจะทุมเท สรางความเจริญยกเศรษฐกิจใหรวดเร็วแตเพียงอยาง เดยี ว เพราะผทู มี่ อี าชพี และฐานะเพยี งพอทจี่ ะพง่ึ ตนเอง ยอมสามารถสรางความเจริญกาวหนา และฐานะทาง เศรษฐกิจขั้นท่ีสูงขึ้นไปตามลำดับตอไปได

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๑๙ เศรษฐกจิ พอเพยี ง หลักการพ่ึงตนเอง หนั กลบั มายดึ เสน ทางสายกลาง (มชั ฌมิ าปฏปิ ทา) ในการดำรงชีวิตใหสามารถพึ่งตนเองได โดยใชหลักการ พง่ึ ตนเอง ๕ ประการ คอื ๑. ดานจิตใจ ทำตนใหเปนที่พึ่งของตนเอง มจี ติ ใจทเี่ ขม แขง็ มจี ติ สำนกึ ทด่ี ี สรา งสรรคใ หต นเองและ ชาติโดยรวม มีจิตใจเอื้ออาทร ประนีประนอม ซื่อสัตย สุจริต เห็นประโยชนสวนรวมเปนที่ต้ัง ดังกระแส พระราชดำรัสในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเกี่ยวกับ การพฒั นาคน ความวา “...บุคคลตองมีรากฐานทางจิตใจท่ีดี คือ ความหนักแนนมั่นคงในสุจริตธรรมและความมุงมั่น ที่จะปฏิบัติหนาที่ใหจนสำเร็จ ท้ังตองมีกุศโลบายหรือ วธิ กี ารอนั แยบยลในการปฏบิ ตั งิ าน ประกอบพรอ มดว ย จงึ จะสมั ฤทธผิ ลทแี่ นน อน และบงั เกดิ ประโยชนอ นั ยงั่ ยนื แกตนเองและแผนดิน...” ๒. ดานสังคม แตละชุมชนตองชวยเหลือเกื้อกูล กนั เชอื่ มโยงกนั เปน เครอื ขา ยชมุ ชนทแ่ี ขง็ แรงเปน อสิ ระ ดังกระแสพระราชดำรัส ความวา “...เพอื่ ใหง านรดุ หนา ไปพรอ มเพรยี งกนั ไมล ดหลนั่ จึงขอใหท ุกคนพยายามท่ีจะทำงานในหนาท่ีอยางเต็มท่ี และใหม กี ารประชาสมั พนั ธก นั ใหด ี เพอ่ื ใหง านทง้ั หมด เปนงานท่ีเก้ือหนุนสนับสนุนกัน...” ๓. ดา นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสงิ่ แวดลอ ม ให ใชแ ละจดั การอยา งฉลาดพรอ มทง้ั การเพม่ิ มลู คา โดยให ยึดหลักการของความย่ังยืนและเกิดประโยชนสูงสุด ดังกระแสพระราชดำรัส ความวา

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๒๐ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ “...ถา รกั ษาสงิ่ แวดลอ มใหเ หมาะสมนกึ วา อยไู ดอ กี หลายรอยป ถงึ เวลานัน้ ลูกหลานของเราก็อาจหาวิธีแก ปญหาตอไป เปนเรื่องของเขา ไมใชเรื่องของเรา แตเราก็ทำได ไดรักษาส่ิงแวดลอมไวใหพอสมควร...” ๔. ดานเทคโนโลยี จากสภาพแวดลอมที่ เปลยี่ นแปลง รวดเรว็ เทคโนโลยที เ่ี ขา มาใหมม ที งั้ ดแี ละ ไมดี จึงตองแยกแยะบนพ้ืนฐานของภูมิปญญาชาวบาน และเลือกใชเฉพาะที่สอดคลองกับความตองการของ สภาพแวดลอ ม ภมู ปิ ระเทศ สงั คมไทย และควรพฒั นา เทคโนโลยีจากภูมิปญญาของเราเอง ดังกระแส พระราชดำรสั ความวา “...การเสริมสรางส่ิงที่ชาวบานชนบทขาดแคลน และตองการ คือความรูในดานเกษตรกรรม โดยใช เทคโนโลยีสมัยใหมเปนสิ่งท่ีเหมาะสม...” “...การใชเทคโนโลยีอยางใหญโตเต็มรูปหรือ เต็มขนาด ในงานอาชีพหลักของประเทศยอมจะมี ปญหา...”

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๒๑ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๕. ดานเศรษฐกิจ แตเดิมนักพัฒนามักมุงท่ี การเพมิ่ รายได และไมม กี ารมงุ ทก่ี ารลดรายจา ย ในเวลา เชนนี้จะตองปรับทิศทางใหม คือ จะตองมุงลดรายจาย กอนเปนสำคัญ และยึดหลักพออยูพอกินพอใชและ สามารถอยูไดดวยตนเองในระดับเบ้ืองตน ดังกระแส พระราชดำรสั ความวา “...การที่ตองการใหทุกคนพยายามท่ีจะหา ความรูและสรางตนเองใหม่ันคงนี้ เพ่ือตนเอง เพื่อท่ี จะใหตัวเองมีความเปนอยูท่ีกา วหนา ท่ีมีความสุข พอมี พอกนิ เปน ขน้ั หนง่ึ และขน้ั ตอ ไป กค็ อื ใหม เี กยี รตวิ า ยนื ได ดว ยตนเอง...” “...หากพวกเรารวมมือรวมใจกัน ทำสัก เศษหน่ึงสวนส่ี ประเทศชาติของเราก็สามารถรอดพน จากวกิ ฤตไิ ด. ..”

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๒๒ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เศรษฐกจิ พอเพียงสำหรบั เกษตรกร ทางออกของการแกปญหาวิกฤติเศรษฐกิจและ สังคม คือ จะตองชวยใหประชาชนที่อยูในภาคเกษตร และที่กลับคืนสูภาคเกษตรมีงานทำ มีรายได ในขณะ เดียวกันก็จะตองสรางรากฐานของชนบทใหแข็งแรง เพียงพอที่จะสามารถพ่ึงตนเองไดในระยะยาว แนวคิดระบบเศรษฐกิจแบบพอเพียงสำหรับ เกษตรกรตามแนวพระราชดำริ ตั้งอยูบนพ้ืนฐานของ หลกั การ “ทฤษฎใี หม” ๓ ขนั้ คอื ขั้นที่หน่ึง มีความพอเพียงเล้ียงตัวเองไดบนพื้นฐานของ ความประหยัด ขจัดการใชจาย ขั้นท่ีสอง รวมพลงั กนั ในรปู กลมุ เพอื่ ทำการผลติ การตลาด การจดั การ รวมทง้ั ดา นสวสั ดกิ าร การศกึ ษา การพฒั นา สังคม

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๒๓ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ข้ันท่ีสาม สรางเครือขายกลุมอาชีพและขยายกิจกรรมทาง เศรษฐกิจใหหลากหลาย โดยประสานความรวมมือกับ ภาคธุรกิจ ภาคองคกรพัฒนาเอกชน และภาคราชการ ในดานเงินทุน การตลาด การผลิต การจัดการ และ ขา วสารขอ มลู โดยมนี ยั สำคญั คอื ๑. ใหประชาชนพออยูพอกินสมควรแกอัตภาพใน ระดับท่ีประหยัด ไมอดอยากและเล้ียงตนเองไดตาม หลกั ปรชั ญาของ “เศรษฐกจิ พอเพยี ง” ๒. ในหนา แลง มนี ้ำนอ ย กส็ ามารถเอานำ้ ทเ่ี กบ็ ไว ในสระมาปลูกพืชผักตาง ๆ ที่ใชน้ำนอยได โดยไมตอง เบียดเบียนชลประทาน ๓. ในปท่ีฝนตกตามฤดูกาลโดยมีน้ำดีตลอดป ทฤษฎีใหมน้ีก็สามารถสรางรายไดใหร่ำรวยข้ึนได ๔. ในกรณีที่เกิดอุทกภัยก็สามารถท่ีจะฟนตัวและ ชวยตนเองไดในระดับหนึ่ง โดยทางราชการไมตอง ชว ยเหลอื มากเกนิ ไป อนั เปน การประหยดั งบประมาณดว ย

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๒๔ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ดังนั้นการทำการเกษตรทฤษฎีใหม จึงมี ความสำคัญและมีบทบาทตอภาคการเกษตร ซึ่งจะสง ผลกระทบไปสูการเจริญเติบโตของประเทศอยางย่ังยืน อยา งไรกต็ ามตอ งมอี งคป ระกอบหลายประการ ทจ่ี ะทำให การทำเกษตรวิธนี ้ปี ระสบผลสำเรจ็ และกาวไปอยางมน่ั คงไมล ม เลกิ กลางครนั มกี ารขยายผลทเ่ี หมาะสมในทกุ ๆ ดาน ไมขยายผลรวดเร็วเกินไป ในขณะที่ผูมีสวนรวม ยังคงขาดความเขาใจเกี่ยวกับทฤษฎีใหมท่ีแทจริง ทฤษฎีใหมทำใหเกษตรกรไดรับการตอบสนอง ทั้งดานสวนตัวและสังคมไดในระดับสูง ไดผลผลิต ทางการเกษตรเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากมีนำ้ เพียงพอ มี รายไดเพิ่มขน้ึ ครอบครวั อบอนุ มคี วามสามคั คใี นระดับ ชุมชนและในระดับสถาบัน เปนการสงผลเกื้อกูลซึ่งกัน และกัน สภาพพื้นดินท่ีเคยแหงแลงขาดแคลนน้ำ กลบั กลายเปน แผน ดนิ ทอ่ี ดุ มสมบรู ณม ากขน้ึ เปน การรกั ษา

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๒๕ เศรษฐกจิ พอเพยี ง สมดลุ ใหก บั ดนิ และธรรมชาติ สงิ่ ทพี่ งึ ระวงั คอื การนำชอ่ื ทฤษฎีใหมไ ปใชใ นโครงการตา ง ๆ ควรเนนใหชดั เจนวา โครงการนั้น ๆ มีการพัฒนาการเกษตรในลักษณะ แนวพระราชดำริทฤษฎีใหมอยางแทจริง เพื่อมิใหเกิด ความสับสนในสาระแทจริงของทฤษฎีใหม แนวคิดของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง กับการ แกไขวิกฤติทางเศรษฐกิจและปญหาทางสังคมของไทย ประการแรก เ ป น ร ะ บ บ เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ที่ ยึ ด ถื อ ห ลั ก ก า ร ที่ ว า “ตนเปนที่พึ่งแหงตน” โดยมุงเนนการผลิตพืชผล ใหเพียงพอกับความตองการบริโภคในครัวเรือนเปน อันดับแรก เม่ือเหลือพอจากการบริโภคแลวจึงคำนึงถึง การผลติ เพอ่ื การคา ผลผลติ สว นเกนิ ทอี่ อกสตู ลาดกจ็ ะเปน กำไรของเกษตรกร ลักษณะเชนนี้เกษตรกรจะมีหลาย สถานะ โดยจะเปนผูกำหนดหรือเปนผูกระทำตอตลาด แทนที่วาตลาดจะเปนตัวกระทำหรือเปนตัวกำหนด เกษตรกร ดังเชนท่ีเปนอยูและหลักใหญสำคัญยิ่ง คือ การลดคา ใชจ า ยในการสรา งสงิ่ อปุ โภคบรโิ ภคในทดี่ นิ ของ ตนเอง เชน ขา ว นำ้ ปลา ไก ไข ไมผ ล พชื ผกั ฯลฯ

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๒๖ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ประการที่สอง เศรษฐกิจพอเพียงใหความสำคัญกับการรวมกลุม ของชาวบา น ทงั้ นี้ กลมุ ชาวบา นหรอื องคก รชาวบา นจะทำ หนาที่เปนผูดำเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจตาง ๆ ให หลากหลายครอบคลุมท้ังการเกษตรแบบผสมผสาน หตั ถกรรม การแปรรปู อาหาร การทำธรุ กจิ คา ขาย และ การทองเที่ยวระดับชุมชน ฯลฯ เม่ือองคกรชาวบาน เหลานี้ไดรับการพัฒนาใหเข็มแข็ง และมีเครือขายท่ี กวางขวางมากขึ้นแลว เกษตรกรท้ังหมดในชุมชนก็จะ ไดรับการดูแลใหมีรายไดเพ่ิมข้ึน รวมทั้งไดรับการแกไข ปญหาในทุก ๆ ดาน ซึ่งจะทำใหเศรษฐกิจโดยรวมของ ประเทศเติบโตไดอยางมีเสถียรภาพ ซ่ึงหมายความวา เศรษฐกจิ สามารถขยายตวั ตอ สภาวการณด า นการกระจาย รายไดท่ีดีข้ึน

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๒๗ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ประการที่สาม เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง ตั้ ง อ ยู บ น พื้ น ฐ า น ข อ ง ความเมตตา ความเอื้ออาทร และความสามัคคีของ สมาชกิ ในชมุ ชน ในการรว มแรงรว มใจเพอ่ื ประกอบอาชพี ตาง ๆ ใหบรรลุผลสำเร็จประโยชนที่เกิดขึ้นจึงไมได หมายถึงรายไดแตเพียงมิติเดียว หากแตยังรวมถึง ประโยชนในดานอ่ืน ๆ ดวย ไดแก การสรางความ มนั่ คงใหก บั สถาบนั ครอบครวั สถาบนั ชมุ ชน ความสามารถ ในการอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม การพัฒนากระบวนการเรียนรูของชุมชนบนพื้นฐานของ ภูมิปญญาทองถิ่น รวมทง้ั การรกั ษาไวซ งึ่ ขนบธรรมเนยี ม ประเพณีที่ดีงามของไทยใหคงอยูตลอดไป

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๒๘ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เ ศ ร ษ ฐ กิ จ พ อ เ พี ย ง สำ ห รั บ ผู ท่ี อ ยู น อ ก ภาคการเกษตร สำหรับคนอยูนอกภาคการเกษตรนั้น เศรษฐกิจ พอเพียงสามารถนำมาใชเปนหลักในการดำเนินชีวิตได เพราะเศรษฐกจิ พอเพยี งเปน ปรชั ญา เปน แนวปฏบิ ตั ติ น ไมว า จะอยใู นกจิ กรรมหรอื อาชพี ใด กต็ อ งยดึ วถิ ไี ทยอยแู ต พอดี อยา ฟมุ เฟอ ยอยา งไรป ระโยชน อยา ยดึ วตั ถเุ ปน ทต่ี งั้ ยึดเสนทางสายกลาง อยูกินตามฐานะ ใชสติปญญาใน การดำรงชวี ติ เจรญิ เตบิ โตอยา งคอ ยเปน คอ ยไป อยา ใช หลกั การลงทนุ เชงิ การพนนั ซง่ึ ตงั้ อยบู นความเสยี่ ง กเู งนิ มาลงทุนโดยหวังรวยอยางรวดเร็ว แลวก็ไปสูความ ลมละลายในท่ีสุด ต้ังอยูบนหลักของ “รู รัก สามัคคี” ใชสติปญญาปกปองตนเองไมใหหลงกระแสโลกาภิวัตน โดยไมร ถู งึ เหตแุ ละผลตามสภาพแวดลอ มของไทย ใหร จู กั แยกแยะส่ิงดี สิ่งเลว ส่ิงท่ีเปนประโยชนตามสภาพ ความเปนจริงของบานเมืองเราเปนที่ตั้ง ใหมีความรัก

ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๒๙ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ความเมตตา ทจ่ี ะชว ยเหลอื สงั คมใหร อดพน จากภยั พบิ ตั ิ แ ล ะ ร ว ม พ ลั ง กั น ด ว ย ค ว า ม ส า มั ค คี เ ป น ห มู เ ห ล า ขจัดขอขัดแยงไปสูความประนีประนอม รักษา ผลประโยชนสวนรวมเปนท่ีตั้ง ในโอกาสนี้ภาคเอกชนไดรวมพลังคร้ังใหญ ผลกั ดนั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี ง ประยกุ ตใ ชก บั องคก ร ธรุ กจิ อยา งจรงิ จงั หวงั ขบั เคลอ่ื นเศรษฐกจิ ไทยเตบิ โตแบบ ยั่งยืน โดยทุกภาคสวนของสังคมไดเริ่มหันมาตาม รอยพระยคุ ลบาท โดยยดึ หลกั การทงั้ หลายทที่ รงแสดงให เห็นมาใชเปนหลักปฏิบัติ โดยเฉพาะปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพียง (Sufficiency Economy)

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๓๐ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เศรษฐกจิ พอเพยี งสามารถนำมาใชก บั ธรุ กจิ ไดจ รงิ เพราะเศรษฐกจิ พอเพยี งไมไ ดห มายถงึ เศรษฐกจิ ระบบปด ท่ีไมเกี่ยวของกับใคร ไมคาขาย ไมสงออก ไมผลิต เพ่ือคนอื่น ไมไดสนับสนุนการปดประเทศ หรือหันหลัง ใหก บั กระแสโลกาภวิ ตั น แตเ นน การสรา งภมู คิ มุ กนั ในตวั ไมประมาทและไมโลภมากเกินไป จนเม่ือแข็งแรงพอ สามารถเขา สกู ารแขง ขนั ในแบบทสี่ รา งสรรค ใชป ระโยชน จากกระแสโลกาภวิ ตั นอ ยา งชาญฉลาด รเู ทา ทนั สามารถ เลือกรับเฉพาะสิ่งท่ีกอใหเกิดประโยชนตอสังคม ในระยะยาว เศรษฐกิจพอเพียงสามารถนำมาประยุกตใชใน ธรุ กจิ โดยไมข ดั กบั หลกั การ การทำกำไร แตก ารไดม าของ กำไรตองไมเอารัดเอาเปรียบผูอ่ืน หรือแสวงหากำไรจน เกนิ ควร เกนิ เหตุ ขดู รดี เบยี ดเบยี นประโยชนข องสงั คม นอกจากนี้ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไมได ปฏิเสธการเปนหนี้สิน การกูยืมเงิน แตเนนการบริหาร ความเสย่ี ง คอื แมจ ะกยู มื เงนิ มาลงทนุ กเ็ พอ่ื ดำเนนิ กจิ การ ที่ไมกอใหเกิดความเส่ียงมากจนเกินไป แนวทางเศรษฐกิจพอเพียงไมไดหามไมใหลงทุน หรือขยายธุรกิจ แตเนนใหทำธุรกิจท่ีไมเสี่ยงมากเกินไป ควรลงทุนใหเหมาะสมกับธุรกิจของตนเอง

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓๑ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ประเทศไทยสเู ศรษฐกจิ พอเพยี ง รอบคอบ – อยา ตาโต พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั ทรงเปน หว งในเรอ่ื ง ความโลภของคนอันเปนผลจากการท่ีเศรษฐกิจขยายตัว รวดเร็วอยางตอเนื่อง ดังน้ัน จึงจะเห็นไดวา ความพอเพียง พอสมควร ตามอัตตภาพ น้ั น เปนจุดเนนมาโดยตลอด เปนประเด็นของการลด ความเส่ียงอันเกิดจากสภาพความไมแนนอนในทุกดาน ซ่ึงเมื่อเกิดวิกฤตทางเศรษฐกิจในป ๒๕๔๐ ไดทรงขยาย ความใหเห็นถึงรูปธรรมของการไมประมาณตนเองของ ความโลภ เหน็ แกไ ด โดยไมค ำนงึ ถงึ ผลไดผ ลเสยี แกต นเอง และแกผูอ่ืนอยางละเอียด ซึ่งพระองคทรงมีหลักการ ในการทำโครงการวา ตองรอบคอบอยาตาโต

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๓๒ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ มีความโลภนอย “...คนเราถา พอใจความตอ งการ กม็ คี วามโลภนอ ย เมื่อมีความโลภนอยก็เบียดเบียนคนอื่นนอย ถาทุก ประเทศมีความคิด อันน้ีไมใชเศรษฐกิจ มีความคิดวา ทำอะไรตองพอเพียง หมายความวา พอประมาณ ไมส ดุ โตง ไมโ ลภอยา งมาก คนเรากอ็ ยเู ปน สขุ ...” รากฐานทมี่ น่ั คง แขง็ แรง เศรษฐกิจพอเพียง เปรียบเสมือนการฝงราก ปกเสาเข็มและคำนวณใหแบกรับนำ้ หนักกอนสรางบาน หรอื อกี นยั หนง่ึ เปน การวางรากฐานของบา นใหม น่ั คงกอ น จะกอสรางตัวบานตอไป ฉะนั้น เศรษฐกิจพอเพียงก็คือ การวางรากฐานอนั มน่ั คงและยงั่ ยนื ของชวี ติ เรานน่ั เอง

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓๓ เศรษฐกจิ พอเพยี ง เศรษฐกจิ พอเพยี ง อาจจะหมายถงึ การดำเนนิ งาน อยางเต็มศักยภาพ (ไมใชการหอตัว) จากฐานรากของ ตวั เองทม่ี อี ยู อนั ไดแ ก ทนุ สงั คม การศกึ ษา ทนุ ทรพั ยากร เปนตน “...อาคารบา นเรอื น ตง้ั อยไู ดอ ยา งมน่ั คง กเ็ พราะ ความแขง็ แรงของรากฐาน หรอื เสาเขม็ ซง่ึ เรามองไม เห็น และมักจะลืมไปวาเราอยูไดบนฐานรากอะไร...”

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๓๔ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เศรษฐกิจพอเพียงสูยุทธศาสตรประเทศ ความพอประมาณและความมีเหตุผล เศรษฐกิจพอเพียงนั้นมิใชเปนเพียงแนวคิดหรือ ปรชั ญา แตเ ปน ขอ สรปุ ทไ่ี ดจ ากการปฏบิ ตั จิ รงิ และมใิ ช เปน เพยี งปรชั ญาในการดำเนนิ ชวี ติ ของปจ เจกบคุ คล แต นา จะเปน ยทุ ธศาสตรข องการพฒั นาประเทศทอ่ี าจจะเรยี ก ไดว า เปน วถิ กี ารผลติ ของประเทศ สามารถนำไปประยกุ ต ไดกับกิจกรรม ซึ่งจะตองพัฒนาความคิดนี้ ข้ึนไปสู แนวทางใหมของการพัฒนาประเทศ ที่ลดทัศนคติของ การพง่ึ พา โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ในหมชู าวชนบท เนน วธิ กี าร ทจ่ี ะทำใหค นไทย ครอบครวั และชมุ ชนมคี วามเขม แขง็ เปนการวิเคราะหเศรษฐกิจจากเบื้องลางมาสูนโยบาย มหภาค แทนการศึกษานโยบายระดับมหภาคแลวนำไป สูการปฏิบัติในเบ้ืองลาง ซ่ึงมักจะไมเกิดผลตามท่ีคาดไว

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓๕ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ก า ร ป ฏิ บั ติ ต น ต า ม แ น ว ป รั ช ญ า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ แบบพอเพียง ๑. ยดึ ความประหยดั ตดั ทอนคา ใชจ า ยในทกุ ดา น ลดละความฟุมเฟอยในการดำรงชีพอยางจริงจัง ดัง กระแสพระราชดำรสั ความตอนหนง่ึ วา “...ความเปน อยู ทต่ี อ งไมฟ งุ เฟอ ตอ งประหยดั ไปในทางทถ่ี กู ตอ ง...” ๒. ยดึ ถอื การประกอบอาชพี ดว ยความถกู ตอ งสจุ รติ แมจะตกอยูในภาวะขาดแคลนในการดำรงชีพก็ตาม ดัง กระแสพระราชดำรสั ความตอนหนง่ึ วา “...ความเจรญิ ของคนท้ังหลาย ยอมเกิดจากการประพฤติชอบและ การหาเล้ียงชีพชอบเปนหลักสำคัญ...”

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๓๖ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓. ละเลกิ การแกง แยง ผลประโยชนแ ละแขง ขนั กนั ในทางคา ขาย ประกอบอาชพี แบบตอ สกู นั อยา งรนุ แรงเชน ในอดีต ดงั กระแสพระราชดำรัส ความตอนหน่ึงวา “...ความสุขความเจริญอันแทจริงน้ัน หมายถึง ค ว า ม สุ ข ค ว า ม เ จ ริ ญ ท่ี บุ ค ค ล แ ส ว ง ห า ไ ด ด ว ย ความเปน ธรรม ทง้ั ในเจตนาและการกระทำ ไมใ ชไ ดม า ดว ยความบงั เอญิ หรอื ดว ยการแกง แยง เบยี ดบงั มาจาก ผูอ่ืน...” ๔. ไมหยุดน่ิงท่ีจะหาทางใหชีวิตหลุดพนจาก ความทุกขยาก โดยตองขวนขวายใฝหาความรูใหเกิดมี รายไดเ พ่มิ พนู ข้ึน จนถึงขัน้ พอเพียงเปนเปาหมายสำคญั ดงั กระแสพระราชดำรัสตอนหนง่ึ ท่ีใหค วามหมายชัดเจน วา “...การที่ตองการใหทุกคนพยายามท่ีจะหา ความรูและสรางตนเองใหม่ันคงนี้ เพ่ือตนเอง เพ่ือที่ จะใหต วั เองมคี วามเปน อยทู ก่ี า วหนา ทมี่ คี วามสขุ พอมี พอกินเปนขั้นหนึ่ง และขั้นตอไปก็คือ ใหมีเกียรติวา ยนื ไดดว ยตัวเอง...”

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓๗ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๕. ปฏบิ ตั ติ นในแนวทางทด่ี ี ลดละสง่ิ ชว่ั ใหห มดสนิ้ ไป ทั้งนี้ดวยสังคมไทยท่ีลมสลายลงเพราะยังมีบุคคล จำนวนมิใชนอยที่ดำเนินการโดยปราศจากความละอาย ดังกระแสพระราชดำรัส ความตอนหน่ึงวา “...พยายามไมก อ ความชว่ั ใหเ ปน เครอ่ื งทำลายตวั ทำลายผอู น่ื พยายามลด พยายามละความชว่ั ทต่ี วั เอง มีอยู พยายามกอความดีใหแกตัวอยูเสมอ พยายาม รั ก ษ า แ ล ะ เ พิ่ ม พู น ค ว า ม ดี ท่ี มี อ ยู นั้ น ใ ห ง อ ก ง า ม สมบูรณขึ้น...”

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๓๘ ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ เศรษฐกจิ พอเพยี ง คอื การดำรงชวี ติ ในความพอดี มีชีวิตใหม คือ หวนกลับมาใชวิถีชีวิตไทยเปนการสราง รากฐานหรือพืน้ ฐานของระบบเศรษฐกจิ ทั้งหมด แนวทางปฏบิ ตั เิ ชน นที้ ำใหช าตบิ า นเมอื งและตวั เรา หลุดพนจากความทุกข มีความสุขอยางมั่นคงยั่งยืนและ พอเพยี ง และดว ยเหตนุ จ้ี งึ ทำใหอ งคก ารสหประชาชาตไิ ด ทลู เกลา ฯ ถวายรางวลั ความสำเรจ็ สงู สดุ ดา นการพฒั นา มนุษย เม่ือวันที่ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๔๙ พรอมทั้งได ประกาศราชสดุดีเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จ พระเจา อยหู วั ความวา “สหประชาชาติมีความปลาบปล้ืมยินดีในเกียรติ ย่ิงใหญ ที่ไดพระราชทานพระบรมราชวโรกาส ให เขาเฝาทูลเกลาฯ ถวายรางวัล “ความสำเร็จสูงสุด ดานการพัฒนามนุษย” ซึ่งเปนรางวัลช้ินแรกของ โครงการพฒั นาแหง สหประชาชาติ (UNDP) จดั ทำขน้ึ เพื่อรวมเฉลิมพระเกียรติในโอกาสแหงการเฉลิมฉลอง สิริราชสมบัติครบหกสิบป

ปรชั ญาชถ้ี งึ แนวทางการดำรงชวี ติ ๓๙ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ใตฝ า ละอองธลุ พี ระบาท ไดท รงมงุ มน่ั บำเพญ็ พระราชกรณียกิจนานัปการ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิต ท่ีดีของปวงชนชาวไทยอยูเปนนิจศีล เปนที่ประจักษแก สายตาชาวโลก จึงตางกลาวขานพระนามพระองควา ทรงเปน “พระมหากษัตริยนักพัฒนา” ใตฝาละออง ธลุ พี ระบาท มพี ระราชหฤทยั เปย มลน ดว ยพระเมตตาตอ พสกนกิ รผยู ากไรแ ละผดู อ ยโอกาส โดยไมท รงแบง แยก สถานะ ศาสนา ชาตพิ นั ธุ หรอื หมเู หลา ทรงสดบั รบั ฟง ปญหาความทุกขยากของราษฎรและพระราชทาน แนวทางการดำรงชีพ เพ่ือใหประชาชนของพระองค สามารถพ่ึงพาตนเองไดอยางเขมแข็งและยั่งยืน โครงการในพระราชดำรติ า ง ๆ เพอ่ื พฒั นาชนบท มจี ำนวนมากมายและมอิ าจนบั ได สง ผลตอ การสรา งสรรค ความรแู ละนวตั กรรมทเี่ ออื้ ตอ ความกา วหนา ในการพฒั นา ยังประโยชนใหแกพสกนิกรท่ัวหลา อาทิ โครงการที่ มุงเนนการเกษตรขนาดเล็กดวยเทคโนโลยีท่ีเหมาะสม โครงการทม่ี กี ารอนรุ กั ษแ ละใชป ระโยชนจ ากทรพั ยากรนำ้ อยางยั่งยืน รวมทั้งโครงการปองกันและบรรเทา ความเดือดรอนจากนำ้ ทวมและภัยแลง ดวยพระปรีชาสามารถในการเปนนักคิดของ ใตฝาละอองธุลีพระบาท และคุณูปการตอการพัฒนา ที่ยั่งยืน ทำใหนานาประเทศตื่นตัวในการปรับรูป การพฒั นาอยา งยงั่ ยนื ภายใตแ นวคดิ ใหม ดว ยพระมหา กรุณาธิคุณของใตฝาละอองธุลีพระบาท ท่ีมีตอ ประชาราษฎร ท่ีไดพระราชทานปรัชญา “เศรษฐกิจ พอเพยี ง” ซง่ึ ชถ้ี งึ แนวทางการพฒั นาทเ่ี นน ความสมดลุ ความพอประมาณ ความมีเหตุผล สำนึกในคุณธรรม

เศรษฐกจิ พอเพยี ง ๔๐ ปรชั ญาชถี้ งึ แนวทางการดำรงชวี ติ และการมีภูมิคุมกันในตัวท่ีดี พอที่จะตานทานและ ลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงตาง ๆ จากกระแส โลกาภวิ ตั น ดว ยปรชั ญาดงั กลา วนี้ องคก ารสหประชาชาติ จึงมุงเนนเพียรพยายามและสงเสริมการพัฒนาคน ใหความสำคัญตอความอยูดีมีสุขของประชาชนเปน เปาหมายศูนยกลางในการพัฒนา รางวัลความสำเร็จสูงสุดดานการพัฒนามนุษยนี้ ขา พระพทุ ธเจา ทง้ั หลายมปี ณธิ านทจี่ ะสง เสรมิ ประสบการณ และนำแนวทางการปฏิบัติในการนำปรัชญาเศรษฐกิจ พอเพยี งอนั ทรงคณุ คา อยา งหาทสี่ ดุ มไิ ดข องพระองคท า น มาชวยจุดประกายแนวความคิดในปรัชญาดังกลาวสู นานาประเทศตอไป ในโอกาสน้ีขาพระพุทธเจามี ความปล้ืมปติ และภาคภูมิใจทูลเกลาทูลกระหมอม ถวายรางวัลความสำเร็จสูงสุด ดานการพัฒนามนุษย แดใตฝาละอองธุลีพระบาท”



จัดพิมพโ์ ดย สำ�นกั งานคณะกรรมการพิเศษเพือ่ ประสานงานโครงการอันเน่อื งมาจากพระราชด�ำ ริ ๒๐๑๒ ซอยอรณุ อมรนิ ทร์ ๓๖ ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงบางย่ขี ัน เขตบางพลัด กรงุ เทพฯ ๑๐๗๐๐ โทรศพั ท์ ๐๒-๔๔๗-๘๕๐๐-๖ โทรสาร ๐๒-๔๔๗-๘๕๖๒ http://www.rdpb.go.th พมิ พค์ รั้งท่ี ๙ มนี าคม ๒๕๕๙