พลิกมุมมองเรื่องเพศเติมพลังชุมชนปกป้องเด็กเยาวชน

กลิ พ มมุ มองเรอ่ื ง ‘เพศ’ เตมิ พลังชมุ ชน ปกปอ้ งเด็ก-เยาวชน 10 พื้นท่ีปฏิบตั กิ าร1แผ0นงา1นพ10สร0น้ื า้พง1ทืน้ เ0พท1ส่ีปรปี่0้ืนมิพฏฏสท้ืนบิพุขบิทตัภี่ปื้น่ีปาัติกทฏวฏาปี่ะิกบิิบรฏทตัาิบาัตงิกัตเกิราิกพรศาารร





กล่มุ ฅนวัยใส14 18‘ชเ“เุยพมพลาชศิกนว’มชุปนมเก”มตอปิม้องพงเลเรงั ือ่ด็กง- ต.ดอนแกว้ อ.สารภีแผนงานสรา้ งเสริมสขุ ภาวะทางเพศ จ.เชยี งใหม่ กล่มุ แบ่งฝันปนั ใจ “สุนทรยี สนทนา” เพอื่ คนวัยใส ต.เวยี งเหนือ อ.ปาย จ.แม่ฮอ่ งสอน “ทมี เสื้อมว่ ง” เปดิ พื้นท่ีสอ่ื สาร เรื่องเพศในชุมชนชาตพิ นั ธุ์ 6กล่มุ ฮักหนองแข้ เครอื ขา่ ยเด็กและเยาวชน กลุ่มมานมี านะ จังหวัดมหาสารคามต.จุมจงั อ.กฉุ นิ ารายณ์ จ.กาฬสินธ์ุอ.เมือง จ.สงขลา “พาแลงสญั จร” ร.ร.สขุ ภาวะทางเพศ อ.นาดูน จ.มหาสารคามฟ้ืนพลงั ชมุ ชน อสม.เสรมิ ความรู้ ของเดก็ ประถม 12 16 20ปกปอ้ งเด็ก-เยาวชน สขุ ภาวะเพศในชุมชน

มูลนิธริ กั ษ์ไทย สำ�นกั ขา่ วเด็ก และเยาวชน ต.เหมอื งงา่ และ ต.บ้านแป้น อ.เมอื ง จ.ลำ�พูน ต.บ้านเหลา่ อ.แม่ใจ จ.พะเยา พลังชมุ ชนขับเคลอ่ื นกิจกรรม กลไกสหวิชาชีพชุมชน สขุ ภาวะทางเพศเดก็ -เยาวชน เสริมงานกลไกรฐั ลดความรนุ แรงในครอบครัว กล่มุ ไม้ขดี ไฟ อ.ปากช่อง จ.นครราชสีมา เฮลธค์ ลบั – ค่ายละครสะทอ้ นเร่ืองเพศ 22 26 ส า ร บั ญ 30เพ่ือเด็ก ม.ตน้ มลู นธิ ิขวญั ชุมชน มลู นธิ ิศักยภาพชุมชน (ไทยัพ) มูลนิธสิ ร้างความเขา้ ใจ ต.ทา่ สวา่ ง อ.เมือง จ.สุรินทร์ “บา้ นเรยี นโคมแดง” 28ต.หนองผ้ึง อ.สารภี จ.เชียงใหม่ 32เรอ่ื งสขุ ภาพผหู้ ญิง (สคส.) “สขุ แคเ่ อ้ือม” 24ห้องเรยี นพอ่ แม่สอ่ื สาร ทีมงานสุขภาวะทางเพศ ตำ�บลหนองผึง้ เรอื่ งเพศ

กลิ พ มมุ มองเรอ่ื ง ‘เพศ’ เติมพลงั ชุมชน ปกปอ้ งเด็ก-เยาวชน แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะทางเพศ แผนงานสร้างเสริมสุขภาวะทางเพศ ขับเคล่ือนโดยภาคีเครือข่าย ร่วมกับมูลนิธิ สร้างความเข้าใจเร่ืองสขุ ภาพผ้หู ญิง (สคส.) โดยการสนบั สนนุ จากสำ� นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การ สร้างเสริมสขุ ภาพ (สสส.) มงุ่ ท�ำงานเพื่อลดผลกระทบจากเพศสมั พนั ธ์ที่ไมป่ ลอดภยั โดยเฉพาะใน กลมุ่ เดก็ และเยาวชน ตงั้ แตป่ ี 2549 “แนวคดิ ” ในการท�ำงาน คือ การปรับเปล่ียนมมุ มองตอ่ เรื่องเพศเสียใหม่ ที่สำ� คญั ได้แก่ เร่ืองเพศไมใ่ ชแ่ ค่ “เพศสมั พนั ธ์” แตย่ งั มีมิตดิ ้านสขุ ภาพ ทศั นคติ รวมถงึ ทกั ษะการใช้ชีวิต ซงึ่ ทกุ คนจ�ำเป็นต้องเรียนรู้อยา่ งเหมาะสมกบั ชว่ งวยั เน้นการสอื่ สาร “เชิงบวก” โดยการชีใ้ ห้เหน็ ประโยชน์ในการปรับเปลยี่ นพฤตกิ รรม ไมใ่ ชก่ าร บงั คบั ขม่ ขู่ ซงึ่ อาจน�ำไปสกู่ ารท้าทายหรือตอ่ ต้าน ผ้ทู ี่ประสบปัญหาไมใ่ ช่ “ตวั ปัญหา” แตพ่ วกเขาก�ำลงั “เผชิญกบั ปัญหา” 6 เกตลิ มิ พพลมังุมชมอมุ ชงเนรป่ืองกป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน

เรื่องเพศไม่ใช่เรื่องสว่ นตวั หรือเร่ืองในครอบครัวเพียง “แนวทาง” การท�ำงาน คือ การสร้าง ผู้น�ำการเปล่ียนแปลง อยา่ งเดียว แตส่ มาชิกในชมุ ชนและทกุ ภาคสว่ นสามารถ (Change Agent) ให้เป็นผ้ทู ี่มีบทบาทหลกั ในการปรับเปลย่ี นมมุ มีสว่ นร่วมในการสร้างสภาพแวดล้อมท่ีเอือ้ ให้เดก็ เยาวชน มองเรื่องเพศในพืน้ ที่การท�ำงาน ซงึ่ เน้นระดบั ตำ� บล โดยเชื่อมโยง และคนในชมุ ชน มีชีวิตท่ีเป็นสขุ และปลอดภยั การท�ำงานในลกั ษณะเครือขา่ ยกบั องค์กรภาคีหลากหลาย มงุ่ ให้ ทงั้ นี ้ เพ่ือสร้างให้เกิดชมุ ชนท่ีมีสขุ ภาวะทางเพศส�ำหรับเด็ก เกิดการรวมกลมุ่ เป็น ทมี ชุมชน เพื่อให้การขบั เคลอื่ นงานมีความ และเยาวชน “กลยุทธ์” สำ� คญั ได้แก่ การมงุ่ ให้สงั คมซง่ึ เป็นบริบท ตอ่ เนื่อง พร้อมไปกบั การพฒั นาทงั้ มมุ มองและทกั ษะการทำ� งาน ท่ีแวดล้อมตวั เดก็ มีทศั นคติเร่ืองเพศเชิงบวกดงั แนวคดิ ท่ีกลา่ วมา ของผ้ทู ี่เข้าร่วม โดยภารกิจเน้นการเชื่อมร้อยความคดิ การบรู ณา ข้างต้น ขณะที่เดก็ และเยาวชนเองต้องมีโอกาสในการเรียนรู้เร่ือง การการท�ำงาน รวมทงั้ การสอื่ สารรณรงค์ประเดน็ สขุ ภาวะทางเพศ เพศอยา่ งเหมาะสมกบั แตล่ ะชว่ งวยั อีกทงั้ ต้องมีระบบบริการทงั้ เชิง ในวงกว้าง ป้ องกนั และเยียวยาฟื น้ ฟทู ่ีรอบด้าน ซง่ึ เยาวชนสามารถเข้าถงึ ได้ ตลอดระยะเวลาเกือบ 8 ปี ของการด�ำเนินงานตามแผนงาน สร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศ ผ้นู �ำการเปล่ียนแปลงในพืน้ ที่ปฏิบตั ิ การทงั้ 10 แหง่ ได้ร่วมกบั ภาคสว่ นตา่ งๆ ในชมุ ชน สร้างสรรค์รูป แบบการท�ำงานท่ีแตกตา่ งกนั ตามบริบทสงั คม และสถานการณ์ ปัญหาเพศสมั พนั ธ์ท่ีไมป่ ลอดภยั ของแตล่ ะพืน้ ท่ี ถือเป็นบทพิสจู น์ ถึงศกั ยภาพของชมุ ชนที่สามารถคิดค้นนวตั กรรม เพ่ือสร้างการ เรียนรู้เรื่องเพศอย่างเหมาะสมส�ำหรับกลมุ่ เป้ าหมายต่างๆ และ ยงั เป็ นการเสริมสร้างความเชื่อมน่ั ในพลงั ชมุ ชนที่จะดแู ลปกป้ อง เดก็ และเยาวชนไปพร้อมกนั พืน้ ที่ปฏิบตั ิการทงั้ 10 แหง่ ในแผนงานสร้างเสริมสขุ ภาวะ ทางเพศ ประกอบด้วย “พาแลงสญั จร”โดยกลมุ่ ฮกั หนองแข้ ต.จมุ จงั อ.กฉุ ินารายณ์ จ.กาฬสนิ ธ์ุ แผนงานสรา้ งเสริม1ส0ขุ ภพาน้ื วทะปี่ ทฏาิบงตั เกิ พาศร 7

“สนุ ทรียสนทนา” โดย กลมุ่ ฅนวยั ใส ต.ดอนแก้ว อ.สารภี จ.เชียงใหม่ “โรงเรียนสขุ ภาวะทางเพศ” ส�ำหรับเด็กวยั อาสาสมคั รสาธารณสขุ (อสม.) สอ่ื สารเร่ืองเพศ โดย เครือขา่ ย ประถมศกึ ษา โดย กลมุ่ มานีมานะ จ.สงขลา เดก็ และเยาวชน อ.นาดนู จ.มหาสารคาม Health Club และละครสะท้อนสขุ ภาวะทางเพศ “ทีมงานเสอื ้ มว่ ง” ท่ีมงุ่ ปรับมมุ มองทางวฒั นธรรมของพ่ีน้องชน โดย กลมุ่ ไม้ขีดไฟ อ.ปากชอ่ ง จ.นครราชสีมา เผา่ ให้ตอบโจทย์เรื่องเพศของคนรุ่นใหมอ่ ยา่ งสร้างสรรค์ โดย กลมุ่ แบง่ ฝัน “บ้านเรียนวถิ ีเพศ”โดยกลมุ่ ขวญั ชมุ ชนต.ในเมอื ง ปันใจ ต.เวียงเหนือ อ.ปาย จ.แมฮ่ อ่ งสอน อ.เมือง จ.สรุ ินทร์ “กลไกสหวชิ าชีพระดบั ต�ำบล” มงุ่ เชื่อมร้อยการ 8 เกติลมิ พพมลงัมุ มชอมุ งชนเรอ่ืปกงป‘้อเงพเศด’็ก-เยาวชน ท�ำงานกบั กลไกระดบั อำ� เภอและจงั หวดั เพ่ือแก้ไขปัญหา ความรุนแรงในครอบครัว ต.เหมืองงา่ และ ต.บ้านแป้ น อ.เมือง จ.ล�ำพนู “สขุ แคเ่ อือ้ ม” ทีมงานสขุ ภาวะทางเพศต�ำบล หนองผงึ ้ โดย มลู นิธิศกั ยภาพชมุ ชน (ไทยพั ) ต.หนองผงึ ้ อ.สารภี จ.เชียงใหม่ ชุมชนร่วมส่งเสริมการพฒั นาศกั ยภาพเด็ก และพฒั นาระบบให้ความช่วยเหลือเด็กและเยาวชนที่ ประสบปัญหา โดย ส�ำนกั ขา่ วเดก็ และเยาวชนจงั หวดั พะเยา อ.แมใ่ จ จ.พะเยา นอกจากนี ้ แผนงานสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศ ยงั ด�ำเนินภารกิจในกลมุ่ เป้ าหมายเฉพาะ ประกอบด้วย โครงการสง่ เสริมการเรียนรู้และเข้าใจเร่ืองเพศ เพ่ือสขุ ภาวะท่ีดี โดย โครงการเคียงริมโขง ต.ห้วยซ้อ อ.เชียงของ จ.เชียงราย

โครงการการบรู ณาการสขุ ภาวะทางเพศสรู่ ะดบั ชมุ ชน โดย โครงการสขุ ภาวะชาตพิ นั ธ์ุ ต.วาวี อ.แมส่ รวย จ.เชียงราย โครงการสร้างกลไกสง่ เสริมสขุ ภาวะทางเพศ โดย โครงการ สตรีนานาชาตพิ นั ธ์ุ ต.โป่ งงาม อ.แมส่ าย จ.เชียงราย โครงการพฒั นารูปแบบรณรงค์ทางสงั คมเพ่ือสง่ เสริมการ เข้าถงึ ถงุ อนามยั ผ้หู ญิงในพืน้ ที่เมืองพทั ยา โดย เครือขา่ ยสขุ ภาพ และโอกาส เมืองพทั ยา อ.บางละมงุ จ.ชลบรุ ี โครงการการจดั สนทนากล่มุ ย่อยครอบครัวเพ่ือสร้าง แนวปฏิบตั ิครอบครัวต่อบตุ รหลานกะเทย โดย เครือข่ายเพ่ือน กะเทยไทย แผนงานสรา้ งเสรมิ1ส0ุขภพาื้นวทะป่ี ทฏาบิ งตั เกิ พาศร 9

10 เกติลิมพพมลุมงั ชมมอุ ชงนเรอ่ืปกงป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน

11แผนงานสร้างเสรมิ1ส0ขุ ภพาื้นวทะปี่ ทฏาบิ งตั เิกพาศร

“พาแลงสญั จร” 1 ฟื้นพลงั ชุมชน ปกปอ้ งเดก็ -เยาวชน กล่มุ ฮกั หนองแข้ ต.จุมจงั อ.กุฉินารายณ์ จ.กาฬสินธุ์ “พาแลง” ในภาษาอีสาน หมายถงึ การท่คี นในละแวกบ้านมากนิ อาหารเยน็ ร่วม กนั ซง่ึ ทกุ คนจะได้พดู คยุ กนั ในเรื่องตา่ งๆ แตว่ ิถีชีวิตเชน่ นีเ้ริ่มหา่ งหายจากชมุ ชน ซง่ึ ผ้คู นใช้ชีวิตแบบ ตา่ งคนตา่ งอยเู่ พิ่มขนึ ้ “ฮกั หนองแข้” กลมุ่ คนท�ำงานเพ่ือสงั คม ชกั ชวนคนในชมุ ชนซงึ่ ประกอบด้วยแกนน�ำชมุ ชน, ครู, เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบล, อาสาสมคั รสาธารณสขุ (อสม.), ผ้ปู กครอง ฯลฯ มาร่วม เป็น “ทีมชมุ ชน” และชว่ ยกนั รือ้ ฟื น้ วถิ ีวฒั นธรรมแบบเดมิ เพื่อตอบโจทย์เรื่องเดก็ และเยาวชน ไมว่ า่ จะเป็นการมวั่ สมุ เที่ยวเตร่ ยาเสพตดิ เพศสมั พนั ธ์ไมป่ ลอดภยั ปัญหาท่ีตามมาคือโรคตดิ ตอ่ ทางเพศ สมั พนั ธ์และท้องไมพ่ ร้อม ทมี ชมุ ชนวเิ คราะห์สาเหตุพบวา่ สว่ นหนง่ึ มาจากชอ่ งวา่ งในเรื่องความคดิ ความเข้าใจของคนรุ่นพอ่ แม่ ป่ ยู า่ ตายายกบั ลกู หลานซงึ่ เป็นคนรุ่นใหม่ รวมทงั้ ทกั ษะของผ้ปู กครองที่จะพดู คยุ สื่อสารกบั เดก็ ๆ 12 เกตลิ ิมพพมลุมงั ชมอุมงชเนร่อปื กงป‘้อเงพเศด’ก็ -เยาวชน

หวั ใจของการพดู คยุ คือการชีช้ วนให้ผ้รู ่วมวงสนทนามอง สถานการณ์ปัญหาด้วยมมุ มองเชิงบวก ไมต่ ตี รากลา่ วโทษเดก็ ๆ แต่ พยายามท�ำความเข้าใจบริบททางสงั คมท่ีก�ำหนดการรับรู้และคา่ “พาแลงสญั จร” จงึ เป็นการเปิดพืน้ ที่การเรียนรู้ของคนในชมุ ชน นิยมของเดก็ รุ่นใหม่ ซงึ่ แตกตา่ งจากในอดีต รวมทงั้ การสนบั สนนุ โดยกลมุ่ ฮกั หนองแข้จะนดั หมายคนในหมบู่ ้าน ครัง้ ละประมาณ ให้ทกุ คนในชมุ ชน ได้คดิ หาทางออกร่วมกนั 10-15 หลงั คาเรือน มาชว่ ยกนั ท�ำกบั ข้าวกบั ปลากินกนั แล้วเปิ ด พาแลงสญั จร จงึ เป็นการรือ้ ฟื น้ รูปแบบวถิ ีชีวติ แบบเดมิ รวม วงพดู คยุ เร่ืองเดก็ และเยาวชน โดยทบทวนถงึ สภาพปัญหา สาเหตุ ทงั้ ความเข้มแข็งของชมุ ชนในอดีต ให้กลบั มาตอบสนองความ เพื่อน�ำไปสกู่ ารป้ องกนั และแก้ไขปัญหาร่วมกนั จ�ำเป็นแหง่ ยคุ สมยั ได้อยา่ งลงตวั 13แผนงานสรา้ งเสรมิ1ส0ขุ ภพา้ืนวทะ่ีปทฏาิบงัตเกิ พาศร

“สุนทรียสนทนา” 2 เพ่อื คนวัยใส กลุ่มฅนวัยใส ต.ดอนแกว้ อ.สารภี จ.เชียงใหม่ “สุนทรียสนทนา” คือกจิ กรรมท่ี “กลุ่มฅนวัยใส” จดั ขนึ้ เพ่อื เป็ นเวทสี �ำหรับการ พดู คยุ โดยสอดแทรกมมุ มองและความรู้เรื่องสขุ ภาวะทางเพศกบั กลมุ่ เป้ าหมายตา่ งๆ ครัง้ ละ 10-15 คน ทงั้ เดก็ เยาวชน และผ้ปู กครอง ในพืน้ ที่ปฏิบตั กิ ารรวมทงั้ สนิ ้ 40 ครัง้ บรรยากาศในวงสนทนา จะท�ำให้ผ้ทู ่ีเข้าร่วมรู้สกึ ปลอดภยั และสะดวกใจที่จะพดู คยุ แลกเปลยี่ น ความคดิ เหน็ ในเร่ืองตา่ งๆ โดยเฉพาะเรื่องเพศ ซงึ่ ครอบคลมุ ทงั้ แงม่ มุ ด้านสขุ ภาพและความสมั พนั ธ์ โดยผ้ทู ี่น�ำการสนทนาจะชีช้ วนให้ผ้เู ข้าร่วมมีมมุ มองที่เปิ ดกว้าง ไมด่ ว่ นตดั สนิ ถกู ผิด แตร่ ับฟังกนั และ กนั รวมทงั้ รักษาเร่ืองราวที่เกิดขนึ ้ ในวงสนทนาให้เป็นความลบั กิจกรรมการดงั กลา่ วจงึ ตอบโจทย์ของชมุ ชนกงึ่ เมืองกง่ึ ชนบท ท่ีพอ่ แมจ่ �ำนวนมากต้องใช้เวลา กบั การท�ำงานหารายได้ ท�ำให้การพดู คยุ กนั ในครอบครัวลดน้อยลง ผ้ปู กครองจ�ำนวนไม่น้อยขาด ทกั ษะการสอื่ สารกบั ลกู ท�ำให้เดก็ และเยาวชนขาดความรู้ความเข้าใจเรื่องเพศอยา่ งเหมาะสม ตงั้ แต่ 14 เกตลิ มิ พพมลงุมั มชอุมชงนเรอปื่ งกป‘้อเงพเศด’็ก-เยาวชน

เรื่องใกล้ตวั อยา่ งการดแู ลรักษาความสะอาดร่างกาย อวยั วะเพศ ค�ำถามของเดก็ ๆ วา่ พวกเขาเกิดมาจากไหน และความสงสยั เมื่อ เข้าสชู่ ว่ งวยั รุ่น เชน่ เร่ืองกลนิ่ ตวั ฝันเปี ยก ประจ�ำเดือน การจดั การ ความรักความสมั พนั ธ์ นอกจากนี พ้ อ่ แมผ่ ้ปู กครอง ต้องการมมุ มองและทกั ษะเพื่อ จะรับมอื กบั ปัญหาของวยั รุ่นเชน่ พฤตกิ รรมท่ไี มเ่ ป็นไปตามความ คาดหวงั การคบเพ่ือนตา่ งเพศ เพศสมั พนั ธ์ในวยั เรียน ไปจนถงึ ปัญหาท้องไมพ่ ร้อม สนุ ทรียสนทนา จงึ เป็นการ เปิดพืน้ ท่ีเพื่อให้คนกลมุ่ ตา่ งๆ ใน ชมุ ชน ได้พดู คยุ แลกเปลยี่ นความรู้ และประสบการณ์ในเรื่องทม่ี คี วาม ส�ำคญั ต่อการด�ำเนินชีวิต สร้าง มมุ มองเชิงบวกต่อประเด็นเรื่อง เพศ และเกิดทกั ษะในการสอื่ สาร ซง่ึ จะท�ำให้พอ่ แมผ่ ้ปู กครองและ ผ้ใู หญ่ในชมุ ชน สามารถถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ที่เป็น ประโยชน์ไปสเู่ ดก็ และเยาวชนได้ดีย่ิงขนึ ้ 15แผนงานสรา้ งเสริม1ส0ขุ ภพาื้นวทะี่ปทฏาบิ งตั เิกพาศร

อสม. 3 เสริมความรสู้ ขุ ภาวะเพศในชมุ ชน เครือข่ายเดก็ และเยาวชนจังหวัดมหาสารคาม อ.นาดนู จ.มหาสารคาม อาสาสมัครสาธารณสุข หรือ อสม.คอื ภาคส่วนสำ� คญั ท่เี ครือข่ายเดก็ และเยาวชน จงั หวดั มหาสารคาม เลอื กให้เป็นกลไกขบั เคลอ่ื นงานด้านสขุ ภาวะทางเพศในพืน้ ท่ี 4 ต�ำบลของอ�ำเภอ นาดนู จงั หวดั มหาสารคาม โดยพิจารณาจากภารกิจหลกั ที่ อสม.แตล่ ะคนต้องมีการเยี่ยมเยือนและ ให้ความรู้ในเรื่องสขุ ภาพกบั ครัวเรือนในความรับผิดชอบคนละ 5-7 ครอบครัว “ทีมชมุ ชนสขุ ภาวะทางเพศ” ของพืน้ ท่ีปฏิบตั กิ ารแหง่ นี ้ประกอบด้วยเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบล องค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น ครู และผ้ปู กครอง ซงึ่ จะชว่ ยให้ค�ำแนะน�ำและหนนุ เสริมการท�ำงานแก่ อสม.ทงั้ 60 คน ได้แก่การจดั อบรมปรับฐานคดิ สขุ ภาวะทางเพศ เพื่อให้มีมมุ มอง ตอ่ เร่ืองเพศท่ีเปิ ดกว้างซงึ่ จะเอือ้ ตอ่ การส่ือสารและให้ความรู้เรื่องสขุ ภาพทางเพศ ตลอดจนทกั ษะ การพดู คยุ และใช้ส่ือเพื่อการสร้างความรู้ความเข้าใจเร่ืองสขุ ภาวะทางเพศให้กบั สมาชิกชมุ ชนเป็น รายครัวเรือนอยา่ งตอ่ เน่ือง 16 เกติลิมพพลมุมังมชุอมชงเนร่ปอื งกป‘้อเงพเศด’ก็ -เยาวชน

นอกจากนี ้ ยงั มีการจดั กิจกรรมรณรงค์ในรูปแบบ “งานวดั ” ตามหมบู่ ้าน โดยน�ำศลิ ปะการแสดงพืน้ บ้านอยา่ งโปงลางของกลมุ่ เยาวชนมาใช้ส่ือสารมมุ มองและความรู้เรื่องเพศ รวมทงั้ ประยกุ ต์ เกมสอยดาวและบงิ โก โดยสอดแทรกความรู้สขุ ภาวะเร่ืองเพศท�ำ ให้เดก็ ๆ ได้เรียนรู้คไู่ ปกบั ความสนกุ สนาน งานของเครือข่ายเด็กและเยาวชนจงั หวดั มหาสารคาม จึง เป็ นการสอดแทรกแนวคิดเรื่องเพศเชิงบวก พร้อมขจดั อคติแบบ เดิมท่ีไมเ่ อือ้ ตอ่ การป้ องกนั และแก้ไขปัญหา โดยผา่ นการท�ำงาน ของกลไกหลกั ในท้องถ่ิน รวมทงั้ ประยกุ ต์ใช้สอ่ื ใกล้ตวั เพื่อให้เกิด การเรียนรู้ของคนในชมุ ชนได้อยา่ งนา่ สนใจ 17แผนงานสร้างเสรมิ1ส0ขุ ภพาน้ื วทะีป่ ทฏาิบงตั เิกพาศร

“ทมี เส้อื มว่ ง” 4 เปิดพ้ืนทส่ี อื่ สารเรือ่ งเพศในชมุ ชนชาตพิ ันธ์ุ กลุ่มแบ่งฝันปนั ใจ ต.เวียงเหนอื อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน พนื้ ท่บี นดอยสูงซ่งึ ตงั้ อย่หู ่างไกลจากความเจริญของตำ� บลเวียงเหนือ แม้ชุมชน จะยงั เข้มแข็ง แตส่ ง่ิ ที่กร่อนเซาะความสมั พนั ธ์ของคนตา่ งรุ่นตา่ งวยั คือคา่ นิยมแตกตา่ งซง่ึ เกิดจาก การรับรู้ของคนรุ่นใหม่ เดก็ และเยาวชนจ�ำนวนหนง่ึ เดนิ ทางไปเรียนในเมือง ซมึ ซบั คา่ นิยมใหม่ รวมทงั้ เร่ืองเพศ ไมแ่ ตก ตา่ งจากเดก็ ๆ ในหมบู่ ้าน ที่รับรู้ขา่ วสารผา่ นสอ่ื อนิ เทอร์เน็ต ขณะที่คนรุ่นพอ่ แมย่ งั ยดึ มน่ั กบั ความคดิ ความเชื่อแบบเดมิ ส�ำหรับกลมุ่ พี่น้องชาตพิ นั ธ์ุ เรื่องเพศสกปรกและห้ามพดู เดด็ ขาด เมื่อคนตา่ งวยั ไมอ่ าจพดู คยุ แลกเปลีย่ นความรู้และประสบการณ์กนั การเผชิญและแก้ไขปัญหาจงึ เป็ นสง่ิ ท่ีทกุ คน ต้องรับมือเพียงลำ� พงั กลมุ่ แบง่ ฝันปันใจ เร่ิมท�ำงานปรับทศั นคตเิ ร่ืองเพศกบั คนในชมุ ชน โดยการสร้างความร่วมมือ กบั ตวั แทนจากสว่ นงานตา่ งๆ เพ่ือให้เร่ืองเหลา่ นีส้ ามารถพดู คยุ ได้ทงั้ ในครอบครัวและชมุ ชนด้วยมมุ 18 เกติลิมพพลมัมุงมชมุองชนเรอปื่ งกป‘้อเงพเศด’็ก-เยาวชน

มองเชิงบวก ไมใ่ ชก่ ารจ้องจบั ผิด หรือตดั สนิ คณุ คา่ ด้วยทศั นคตซิ ง่ึ อาจไมส่ อดคล้องกบั สถานการณ์ของยคุ สมยั การท�ำงานประกอบด้วยการจดั อบรมปรับฐานคิด การจดั คา่ ยเดก็ -เยาวชน คา่ ยครอบครัว และสนทนากลมุ่ ยอ่ ยที่เรียกวา่ “อ้จู าประสาชมุ ชน” จนสามารถสร้างกลมุ่ คนท่ีมีมมุ มองตอ่ ปัญหา ร่วมกนั ตงั้ เป็นทีมชมุ ชนสขุ ภาวะทางเพศ ที่มีชื่อเรียกในชมุ ชนวา่ “คณะท�ำงานเสอื ้ มว่ ง” คณะท�ำงานเสอื ้ มว่ งกลายเป็นแกนน�ำในการจดั กิจกรรมเพื่อ สร้างการเรียนรู้สขุ ภาวะ ทางเพศ ที่สำ� คญั สมาชิก ในทีมเสอื ้ มว่ งซงึ่ ประกอบ ด้วยตวั แทนซึ่งท�ำงานใน หน่วยงานต่างๆ สามารถ น�ำความรู้ความเข้าใจเรื่อง เพศเชงิ บวกไปปรับใช้กบั งาน ของตนเองได้เป็นอยา่ งดี ขณะที่คนในชมุ ชนรับรู้ว่า “ทีม เสือ้ ม่วง” คือกลมุ่ คนท่ีจะคอยให้ค�ำแนะน�ำปรึกษาเรื่องเพศ ทงั้ ในเชิงสขุ ภาพและความสมั พนั ธ์ และยงั เป็นการปรับทศั นคตขิ อง ชมุ ชนจาก “เร่ืองเพศห้ามพดู ” เป็ นการมองมมุ ใหมว่ า่ เร่ืองเพศมี หลายแงม่ มุ และทกุ คนควรหาความรู้เพื่อสามารถดแู ลตนเองและ ครอบครัวให้ด�ำเนินชีวติ ได้อยา่ งมีความสขุ และปลอดภยั 19แผนงานสร้างเสริม1ส0ขุ ภพา้ืนวทะป่ี ทฏาบิ งตั เกิ พาศร

ร.ร.สุขภาวะทางเพศ 5 ของเด็กประถม กลุม่ มานีมานะ อ.เมอื ง จ.สงขลา มานีมานะ เป็ นอีกกลุ่มคนทำ� กิจกรรมทางสังคมท่ีใช้ละครเพ่ือการเรียนรู้เป็ น เครื่องมือในการท�ำงาน โดยเน้นกลมุ่ เด็กและเยาวชน การร่วมงานกบั แผนงานสร้างเสริมสขุ ภาวะ ทางเพศ นบั เป็ นครัง้ แรกที่กล่มุ มานีมานะเปล่ียนกล่มุ เป้ าหมายการท�ำงานมาเป็ นกล่มุ คณุ ครูชนั้ ประถมปลาย ตงั้ แตป่ ี 2552 กลมุ่ มานีมานะเริ่มท�ำงานกบั คณุ ครูใน 20 โรงเรียน เพ่ือปรับทศั นคตเิ รื่องเพศเป็น มมุ มองเชิงบวก จดั อบรมทกั ษะการใช้ละครเพ่ือเป็ นส่ือการสอนเรื่องเพศให้กบั เดก็ ๆ รวมทงั้ จดั ท�ำ หนงั สอื “โตไปเป็นตวั ฉนั ” ให้เป็นคมู่ ือการใช้สือ่ ละครเพ่ือการศกึ ษา โดยคณุ ครูได้มีสว่ นร่วมพฒั นา เนือ้ หา ในที่สดุ มี 4 โรงเรียน ประกอบด้วย ร.ร.วดั บอ่ ปาบ, ร.ร.บ้านควนเสมด็ , ร.ร.ศริ ิพงศ์วิทยา และ ร.ร.สทุ ธิรักษ์ ที่เสนอโครงการโรงเรียนสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศ โดยนำ� แนวคิดและแนวทางของ 20 เกตลิ มิ พพมลุงัมมชุอมชงนเรอ่ืปงกป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน

แผนงานสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศไปประยกุ ต์ใช้ ท�ำให้เกิดรูป แบบการท�ำงานท่ีแตกตา่ งกนั ออกไป อาทิ การเสริมความรู้และ ทกั ษะในเรื่องสขุ ภาวะทางเพศให้กบั เด็กๆ ในห้องเรียน, การจดั คา่ ยสง่ เสริมการเรียนรู้, การจดั คา่ ยผ้ปู กครอง และการจดั “ตะกร้า เพศศกึ ษา” โดยน�ำหนงั สือท่ีมีเนือ้ หาเพศศกึ ษาส�ำหรับเดก็ วางไว้ ตามมมุ ตา่ งๆ ของโรงเรียน เป็นต้น คุณครูที่ปรับมุมมอง เชิงบวกและมีทกั ษะการสื่อสาร เรื่องเพศ ยงั สามารถดแู ลให้ค�ำ ปรึกษาและแก้ปัญหาต่างๆ ให้ กบั เดก็ นกั เรียนชนั้ ประถมปลาย ซ่ึงก�ำลงั ย่างเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นได้ เป็ นอย่างดี เช่น เรื่องการมีประจ�ำเดือน ความสมั พนั ธ์กบั เพื่อน ตา่ งเพศ พฤตกิ รรมที่ไมเ่ หมาะสมของเดก็ ๆ เป็นต้น 21แผนงานสรา้ งเสริม1ส0ขุ ภพา้นื วทะ่ปี ทฏาบิ งัตเิกพาศร

เฮลธ์คลับ– ค่ายละครสะทอ้ นเรื่องเพศเพือ่ เด็ก ม.ตน้ กลมุ่ ไม้ขีดไฟ อ.ปากชอ่ ง จ.นครราชสีมา กลุ่มไม้ขีดไฟ เป็ นกลุ่มคนรุ่นใหม่ท่ที ำ� งานพัฒนาด้วยเคร่ืองมือละครเพ่ือการ 6 เรียนรู้มากกวา่ 15 ปี กลมุ่ ไม้ขีดไฟตอบโจทย์แผนงานสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศ ด้วยการออกแบบ กิจกรรม Health Club หรือห้องเรียนสขุ ภาวะทางเพศ โดยการประสานงานกบั 5 โรงเรียนในพืน้ ที่ 4 ต�ำบล เพื่อจดั กิจกรรมการเรียนรู้สขุ ภาวะทางเพศให้กบั นกั เรียนชนั้ มธั ยมปี ท่ี 2 เป็นประจำ� ทกุ สปั ดาห์ ตอ่ เนื่องเป็นเวลา 3 เดือน เนือ้ หาของเฮลธ์คลบั อาทิ การเรียนรู้เรื่องความเปลย่ี นแปลงของร่างกายเม่ือเข้าสชู่ ว่ งวยั รุ่น การ ดแู ลสขุ อนามยั ในวยั เจริญพนั ธ์ุ ความรู้เรื่องโรคติดตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์ การปฏิบตั ิตวั ตอ่ ผ้อู ื่นอยา่ ง เหมาะสม ตลอดจนการใช้สื่อละครเพ่ือให้เดก็ ได้ท�ำความเข้าใจและมีทกั ษะในการปฏิเสธ ผลของการจดั กิจกรรมอยา่ งตอ่ เน่ือง นอกจากจะเป็นการสร้างความไว้วางใจ ท�ำให้เดก็ ๆ กล้า มาพดู คยุ และปรึกษาปัญหากบั พี่ๆ อาสาสมคั รแล้ว ยงั เป็นการสร้างเยาวชนแกนนำ� ท่ีมีความรู้ความ 22 เกติลิมพพมลมุังชมมอุ งชนเร่อปื กงป‘้อเงพเศด’็ก-เยาวชน

เข้าใจเรื่องสขุ ภาวะทางเพศ และสามารถถ่ายทอดให้กบั เพื่อนๆ ที่ ไมม่ ีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมอีกด้วย นอกจากการท�ำกิจกรรมกบั เยาวชนซงึ่ ถือเป็ นงานที่กลมุ่ ไม้ ขีดไฟมีความถนดั แล้ว กล่มุ ไม้ขีดไฟยงั ร่วมงานกบั อาสาสมคั ร สาธารณสขุ (อสม.) และผ้ปู กครอง ผา่ นการจดั ประชมุ กลมุ่ ยอ่ ย และจดั คา่ ยผ้ปู กครอง พบวา่ อสม.มีความสนใจ และสามารถน�ำ มมุ มองตลอดจนความรู้สขุ ภาวะทางเพศไปใช้ให้เกิดประโยชน์ใน การปฏิบตั ิงาน เชน่ เดียวกบั พอ่ แมผ่ ้ปู กครองท่ีต้องการพืน้ ท่ีเพื่อ การพดู คยุ แลกเปล่ียนประสบการณ์และมมุ มองในเร่ืองเดก็ และ เยาวชนกบั ผ้ปู กครองคนอ่ืนๆ ด้วยเชน่ กนั 23แผนงานสรา้ งเสริม1ส0ขุ ภพา้ืนวทะี่ปทฏาบิ งัตเกิ พาศร

“บา้ นเรียนโคมแดง” 7 หอ้ งเรยี นพอ่ แมส่ อ่ื สารเรอ่ื งเพศ มูลนิธขิ วญั ชมุ ชน ต.ทา่ สวา่ ง อ.เมือง จ.สรุ ินทร์ จากการจัดกจิ กรรมของมูลนิธิขวัญชุมชน เพ่ือให้เดก็ และเยาวชนในตำ� บลท่า สวา่ ง อ�ำเภอเมือง จงั หวดั สรุ ินทร์ ได้มีสว่ นร่วมในการส�ำรวจข้อมลู ความคดิ ความเช่ือเรื่องเพศของ คนรุ่นตา่ งๆ ในชมุ ชน “กลมุ่ นกั วิจยั วยั โจ”๋ ได้ข้อค้นพบที่ส�ำคญั ถงึ ปัญหาใหญ่ในชีวติ และชมุ ชนของ พวกเขา คือชอ่ งวา่ งระหวา่ งเดก็ กบั ผ้ปู กครอง ท่ีไมว่ า่ จะพดู จาสอื่ สารอะไรไปเป็นต้องจบลงที่การบน่ วา่ ดดุ า่ สง่ ผลให้ชอ่ งวา่ งระหวา่ งกนั ยิ่งขยายใหญ่ขนึ ้ ทกุ ที ข้อค้นพบดงั กลา่ วน�ำไปสกู่ ารจดั กิจกรรม “บ้านเรียนเพศวถิ ี” มงุ่ เน้นให้คนรุ่นพอ่ แมไ่ ด้ปรับทศั นคติ ท่ีเป็นอปุ สรรคตอ่ การสือ่ สารระหวา่ งสมาชิกในครอบครัว โดยตระเวนจดั ใน 5 หมบู่ ้านอยา่ งตอ่ เน่ือง แบง่ หลกั สตู รเป็น 4 ครัง้ แตล่ ะครัง้ ใช้เวลาไมเ่ กิน 2 ชวั่ โมง ทีมวิทยากรกระบวนการคือทีมชมุ ชนสขุ ภาวะทางเพศ ซง่ึ ประกอบด้วยสมาชิกมลู นิธิขวญั ชมุ ชน และเจ้าหน้าท่ีจากโรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบล 24 เกตลิ มิ พพมลงมัุ ชมมุอชงเนรป่อื กงป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน

เนือ้ หาของการพดู คยุ ประกอบด้วย ครัง้ ท่ี 1 รู้จกั “บ้านเรียนเพศวถิ ี” และเปิดประเดน็ ให้ผ้ปู กครอง พดู ถงึ ความกงั วลใจเรื่องลกู หลาน ทีมชมุ ชนยงั มีการแจกส่ือและเอกสารเรื่องสขุ ภาวะทางเพศเพ่ือ ครัง้ ท่ี 2 ทบทวนวธิ ีการพดู คยุ สอ่ื สารในครอบครัวแตล่ ะแนวทาง เสริมความรู้ให้กบั ผ้ทู ่ีเข้าร่วม รวมทงั้ จะน�ำโคมกระดาษสีแดง วา่ ให้ผลลพั ธ์อยา่ งไร เป็ นสญั ลกั ษณ์ไปติดที่บ้านซงึ่ เป็ นสถานที่นดั หมายท�ำกิจกรรม ครัง้ ที่ 3 ทบทวนมมุ มองและทศั นคติที่เป็ นอปุ สรรคตอ่ การ คนในชมุ ชนจงึ เรียกวา่ “บ้านเรียนโคมแดง” ซง่ึ ถือเป็ นกิจกรรมท่ี สื่อสาร ช่วยเสริมสร้างทศั นคติเชิงบวก เพื่อให้พอ่ แมผ่ ้ปู กครองมีมมุ มอง ครัง้ ท่ี 4 พดู คยุ เพ่ือสร้างความเข้าใจถงึ ความแตกตา่ งหลาก ท่ีเป็นประโยชน์ตอ่ การสร้างความเข้าใจ และมีวธิ ีที่จะสือ่ สารเพื่อ หลายของสมาชิกในครอบครัว ให้สมาชิกในครอบครัวรับรู้ถึงความรักความห่วงใยท่ีมีต่อกนั ได้ ทกุ ครัง้ ท่ีมีการจดั บ้านเรียนเพศวิถี นอกจากการพดู คยุ แล้ว อยา่ งเหมาะสม 25แผนงานสรา้ งเสรมิ1ส0ขุ ภพาื้นวทะ่ปี ทฏาิบงัตเิกพาศร

กลไกสหวิชาชีพชมุ ชน เสรมิ งานกลไกรฐั ลดความรุนแรงในครอบครวั มลู นธิ ริ ักษ์ไทย ต.เหมืองงา่ และ ต.บา้ นแปน้ อ.เมือง จ.ลำ�พนู คณะทำ� งานศูนย์ปฏิบัติการเพ่ือป้ องกันการกระท�ำความรุนแรงในครอบครัว 8 ต�ำบลเหมืองงา่ และ คณะท�ำงานเครือขา่ ยยตุ คิ วามรุนแรงตอ่ เดก็ สตรีและบคุ คลในครอบครัว เทศบาล ต�ำบลบ้านแป้ น คือกลไกท่ีพฒั นาขนึ ้ จากการรวมกลมุ่ คนท�ำงานในภาคสว่ นตา่ งๆ คนในต�ำบล รวม ทงั้ ผ้ซู ง่ึ เคยประสบปัญหาความรุนแรง ที่เหน็ ความสำ� คญั ในการป้ องกนั และแก้ไขปัญหาความรุนแรง ทางเพศและความรุนแรงในครอบครัว การท�ำงานมงุ่ เน้นให้สมาชิกได้มีสว่ นร่วมในการเฝ้ าระวงั และแก้ไขปัญหาความรุนแรง เริ่มต้นจาก การสร้างความรู้ความเข้าใจเชิงแนวคดิ และแนวทางในการป้ องกนั และแก้ไขปัญหา เสริมทกั ษะการ ให้ค�ำปรึกษา จดั ให้มีการประชมุ ร่วมระหวา่ งตวั แทนจากภาคสว่ นตา่ งๆ เพ่ือแก้ไขปัญหาความรุนแรง ที่เกิดขนึ ้ เป็นรายกรณี รวมถงึ การเรียนรู้และแลกเปล่ยี นประสบการณ์การท�ำงานกบั พืน้ ท่ีและชมุ ชน อื่น 26 เกติลิมพพลมงุมั มชุมอชงเนร่ือปกงป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน

กลไกการท�ำงานในพืน้ ท่ีระดบั ต�ำบล ซงึ่ มีความใกล้ชิดกบั ประชาชาชน ท�ำให้สามารถเข้าถึงและรับรู้ถึงสภาพปัญหา เม่ือ เสริมด้วยกระบวนการปรับมมุ มองเรื่องเพศเชิงบวก ประกอบกบั การท�ำงานร่วมกนั ของหลายภาคี ส่งผลให้กลไกระดบั ต�ำบลมี ความเข้มแข็ง และสามารถเชื่อมประสานกบั หน่วยงานในระดบั อ�ำเภอและจงั หวดั เพ่ือให้ความชว่ ยเหลอื แก่ผ้ปู ระสบปัญหาความ รุนแรงได้อยา่ งมีประสทิ ธิภาพย่ิงขนึ ้ ด้วยผลการปฏิบตั งิ านที่ชดั เจนเป็นรูปธรรม คณะท�ำงานจงึ ได้ รับการยอมรับจากหนว่ ยงานในพืน้ ท่ี โดยเทศบาลตำ� บลแตง่ ตงั้ ให้ เป็ นคณะท�ำงานอยา่ งเป็ นทางการ รวมทงั้ มีการก�ำหนดแผนการ ด�ำเนินงานเพ่ือป้ องกนั และลดปัญหาความรุนแรงในครอบครัว และความรุนแรงทางเพศ เป็ นหนึ่งในวาระที่เทศบญั ญัติให้การ สนบั สนนุ 27แผนงานสร้างเสรมิ1ส0ขุ ภพาน้ื วทะี่ปทฏาิบงัตเิกพาศร

“สุขแค่เอื้อม” 9 ทมี งานสขุ ภาวะทางเพศตำ�บลหนองผึ้ง มูลนธิ ิศกั ยภาพชุมชน (ไทยัพ) ต.หนองผึ้ง อ.สารภี จ.เชยี งใหม่ ทมี งาน “สุขแค่เออื้ ม” เกดิ จากการรวมกลุ่มของแกนน�ำชุมชน ตวั แทนจากองค์กร ปกครองสว่ นท้องถิ่น โรงเรียน โรงพยาบาลสง่ เสริมสขุ ภาพต�ำบล อาสาสมคั รสาธารณสขุ ที่ร่วมกนั จดั กิจกรรม “สขุ ภาวะทางเพศสญั จร” ซงึ่ จะจดั การพดู คยุ หมนุ เวียนไปตามแตล่ ะหมบู่ ้าน ด้วยเนือ้ หา เกี่ยวกบั สขุ อนามยั ทางเพศ เพศสมั พนั ธ์ที่ปลอดภยั รวมไปถงึ การดแู ลสขุ ภาพ เดก็ และเยาวชน ตลอด จนเรื่องราวทกุ ข์สขุ ของคนในชมุ ชน ก่อนจะรวมกลมุ่ เป็ นทีมงานสขุ แคเ่ อือ้ ม มลู นิธิศกั ยภาพเยาวชน หรือ “ไทยพั ” ซง่ึ เป็ นกลมุ่ นกั กิจกรรมทางสงั คมได้เริ่มต้นด�ำเนินงานตามแผนงานสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศ โดยการพฒั นาแกน น�ำเดก็ และเยาวชนผา่ นการจดั กิจกรรมให้ความรู้เร่ืองโรคเอดส์และเร่ืองเพศ ซง่ึ ในชว่ งแรกไมค่ อ่ ยได้ รับการสนบั สนนุ จากคนในชมุ ชนมากนกั เนื่องจากเกรงวา่ จะเป็นการ “ชีโ้ พรงให้กระรอก” กระทงั่ กลมุ่ เยาวชนมีการท�ำหนงั สนั้ เพ่ือรณรงค์ให้ความรู้สขุ อนามยั ทางเพศแก่คนในชมุ ชน ทกุ 28 เกติลมิ พพลมุงัมชมอุมชงเนรื่อปกงป‘อ้เงพเศด’ก็ -เยาวชน

ประโยชน์ของงานสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศ ทีมงานสขุ แคเ่ อือ้ ม จึงได้รับการยอมรับให้เข้าเป็ นส่วนหนึ่งในคณะกรรมการศนู ย์ พฒั นาครอบครัวเทศบาลต�ำบลหนองผงึ ้ เพื่อร่วมจดั กระบวนการ ท�ำงานให้ค�ำปรึกษาและชว่ ยเหลอื เดก็ และวยั รุ่นในชมุ ชน คนจงึ เร่ิมเห็นศกั ยภาพของเดก็ ๆ พร้อมกบั ให้ความสนใจเร่ืองสขุ ภาวะทางเพศเพิ่มขนึ ้ เพราะเห็นว่าจะช่วยสร้างภมู ิค้มุ กนั ให้กบั เดก็ เยาวชน รวมทงั้ คนในชมุ ชน กิจกรรมสร้างเสริมความรู้ความเข้าใจเรื่องสขุ ภาวะทางเพศ จงึ เริ่มขยบั ไปในกลมุ่ ผ้ปู กครองและคนท�ำงานในหน่วยงานตา่ งๆ ก่อนจะพฒั นาจนมีความเข้มแข็งกลายเป็ นทีมงานสขุ แค่เอือ้ ม และด้วยแนวทางการขบั เคลื่อนงานที่ท�ำให้คนในชมุ ชนเห็นถึง 29แผนงานสร้างเสรมิ1ส0ุขภพาืน้ วทะ่ปี ทฏาิบงัตเิกพาศร

พลงั ชมุ ชนขบั เคลื่อนกจิ กรรม สขุ ภาวะทางเพศเดก็ -เยาวชน ส�ำ นกั ข่าวเดก็ และเยาวชน ต.บ้านเหลา่ อ.แมใ่ จ จ.พะเยา สำ� นักข่าวเดก็ และเยาวชนจงั หวัดพะเยา ขับเคล่ือนแผนงานสร้างเสริมสุขภาวะ ทางเพศ โดยการชกั ชวนคนท�ำงานในสว่ นราชการและคนในชมุ ชน ที่มีความสนใจการมีบทบาทใน การป้ องกนั สง่ เสริม และชว่ ยเหลือเดก็ และเยาวชนท่ีเผชิญกบั ปัญหาเรื่องเพศ ให้ร่วมกนั ออกแบบ กิจกรรมพฒั นาการเรียนรู้เพื่อสร้างเสริมสขุ ภาวะทางเพศให้กบั เดก็ และเยาวชนในชมุ ชน เร่ิมกระบวนการโดยการจดั กิจกรรม “จิตเจียระไน” เพื่อปรับทศั นคตแิ ละสร้างความเข้าใจเรื่อง เพศ รวมทงั้ กิจกรรมเสริมศกั ยภาพในการจดั กระบวนการให้กบั กลมุ่ แกนน�ำพร้อมไปกบั การจดั เวที พดู คยุ กบั กลมุ่ คน และกลไกหนว่ ยงานตา่ งๆ ในชมุ ชนเพื่อสะท้อนมมุ มองตอ่ ปัญหาและสถานการณ์ เดก็ และเยาวชนอยา่ งตอ่ เน่ือง 10 ผลการด�ำเนินงานท�ำให้เกิดคณะท�ำงานปฏิบตั กิ ารระดบั ต�ำบลประกอบด้วยผ้ปู กครองครู อาสา สมคั รสาธารณสขุ ตวั แทนองค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น และผ้นู �ำชมุ ชน ที่มีบทบาทการท�ำงาน โดยมี 30 เกติลิมพพมลมุงั มชมุองชเนรป่ืองกป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน

คณะท�ำงานด้านเด็กและเยาวชนระดบั อ�ำเภอเป็ นทีมสนบั สนนุ พฒั นา “ระบบให้การชว่ ยเหลอื เกือ้ กลู โดยธรรมชาต”ิ คอื สามารถขบั เคล่อื นงาน 2 ด้าน ได้แก่ การที่คนในชมุ ชนร่วมเฝ้ าระวงั สนบั สนนุ กิจกรรมเพ่ือการพฒั นา สร้างแนวทางการให้ความรู้และเสริมทกั ษะเดก็ 3 กลมุ่ เดก็ ตลอดจนการให้ความช่วยเหลือด้วยความรู้ความเข้าใจเม่ือ วยั ได้แก่ วยั เตาะแตะ (อายุ 4-6 ปี ) วยั เตรียมตวั โต (อายุ 6-12 ปี ) เกิดปัญหา และวยั เทา่ ทนั ตน (อายุ 12-15ปี ) 31แผนงานสร้างเสรมิ1ส0ขุ ภพาน้ื วทะ่ีปทฏาิบงตั เกิ พาศร

มลู นิธิสร้างความเขา้ ใจเรื่องสุขภาพผ้หู ญงิ (สคส.) เร่ิมดำ� เนินงานครัง้ แรกในปี 2545 โดยมีปรัชญาการ ทงั้ นี ้ระบบท่ีมีอทิ ธิพลมากที่สดุ คอื ระบบความเช่ือและคณุ คา่ ท่ีเกี่ยวข้องกบั ภาวะความเป็นผ้หู ญิง/ ความเป็นผ้ชู าย (Genders) ท�ำงาน ได้แก่ สขุ ภาพทางเพศและอนามยั เจริญพนั ธ์ถุ ือเป็นหวั ใจ รวมทงั้ ต้องค�ำนงึ วา่ ความแตกตา่ งหลากหลายเหลา่ นี ้ไมใ่ ชส่ ง่ิ ผิด ส�ำคญั ของสขุ ภาพผ้หู ญิง และสิทธิในสขุ ภาพทางเพศและสิทธิ ปกติ สามารถแปรเปลีย่ นตามกาลเวลาและประสบการณ์ในชีวิต อนามยั เจริญพนั ธ์ุเป็ นสิทธิมนษุ ยชนของคน ทกุ คน รวมถึงต้องตระหนกั ว่าสขุ ภาพทางเพศและ วิสยั ทศั น์ของ สคส.คืออยากเห็นสงั คม ศอกั นดาิศ์มรยั ีคเวจาริมญเพป็นนั มธ์ุจนะษุ ดยีไ์ยมงั ่ไดด�ำ้ รหงาอกยกใู่ านรสลงั ะคเมมิด ไทยยอมรับและตระหนักในสิทธิทางเพศ วตั ถปุ ระสงค์การท�ำงาน ประกอบด้วย และสทิ ธิอนามยั เจริญพนั ธ์ุ 1. สร้างความเข้าใจที่ถกู ต้องเร่ืองสิทธิและ การด�ำเนินงานตลอดระยะเวลากวา่ สบิ สขุ ภาพผ้หู ญิง ปี ท่ีผา่ นมา อยภู่ ายใต้กรอบแนวคดิ หลกั 3 2. ด�ำเนินการให้ความรู้เร่ืองสขุ ภาพท่ีเหมาะ ประการคือ แนวคิดเพศภาวะ (Genders), สมกบั ผ้หู ญิงกลมุ่ ตา่ งๆ เพศวิถี (Sexualities) และสทิ ธิมนษุ ยชน 3. สนบั สนนุ ให้ผ้หู ญิงทกุ กลมุ่ สามารถเข้าถงึ (Human Rights) บริการสขุ ภาพที่มีคณุ ภาพ สคส. เช่ือวา่ การขบั เคลอ่ื นสงั คมไทยไปสกู่ ารเป็นสงั คมท่ีมี 4. ศกึ ษาวิจยั และเผยแพร่องค์ความรู้ที่เก่ียวข้องกบั สขุ ภาพ ความตระหนกั วา่ สทิ ธิทางเพศและอนามยั เจริญพนั ธ์เุ ป็นเร่ืองพืน้ อนามยั เจริญพนั ธ์ขุ องผ้หู ญิง ฐานของชีวติ ท่ีมีคณุ ภาพ ต้องเป็นการขบั เคลอ่ื นบนความเข้าใจวา่ 5. ด�ำเนินการเพื่อสาธารณประโยชน์ หรือร่วมมือกบั องค์กร คนในสงั คมมีวถิ ีทางเพศท่ีแตกตา่ งและหลากหลาย (Sexualities) การกศุ ลอ่ืนๆ เพ่ือสาธารณประโยชน์ และต้องคำ� นงึ วา่ ชีวติ ทางเพศของคนในสงั คมเป็นสงิ่ ท่ีได้รับอทิ ธิพล จากระบบความเชื่อและคณุ คา่ หลายระบบ 32 เกติลิมพพมลังมุ ชมมอุ งชเนรอปื่ กงป‘อ้เงพเศด’็ก-เยาวชน