คู่มือเรียนรู้อาเซียน ฉบับชาวบ้าน

ค่มู ือ เรยี นร้อู าเซียน ฉบับชาวบา้ น

คำ�น�ำ ในปี พ.ศ 2558 ประเทศไทยและประเทศเพ่อื นบ้านอกี 9 ประเทศ ในเอเชยี ตะวนั ออกเฉียงใตจ้ ะรวมตัวกันในนามประชาคมอาเซยี น ภาพในอนาคตของประเทศต่างๆ ทเี่ ป็นสมาชิกอาเซยี นทง้ั 10 ประเทศ คอื การเป็นประชาคมทเี่ ปน็ หนงึ่ เดียวในดา้ นเศรษฐกจิ สังคม การเมืองและ สงั คม การรวมกนั ของเป็นประชาคมอาเซยี นจะเป็นอยา่ งไรน้ัน เราจะต้องมา ท�ำ ความเขา้ ใจและเรียนรู้ไปพรอ้ ม ๆ กนั เพือ่ เตรียมความพรอ้ มในการเปน็ ประชาคมอาเซียนอย่างเตม็ ตัว มลู นิธิกระจกเงาไดร้ วบรวมข้อมลู ทจี่ ำ�เปน็ เก่ยี วกบั อาเซยี น เพ่อื ให้ ประชาชนหรือผทู้ ่ีสนใจทัว่ ไปไดศ้ กึ ษาและท�ำ ความเขา้ ใจในเบ้อื งตันเก่ยี วกบั ประชาคมอาเซียน ในชุดคมู่ อื เรียนรูอ้ าเซยี น ฉบับชาวบ้าน ทงั้ นี้มลู นิธิกระจกเงาขอบคุณผู้สนับสนนุ ทุกทา่ นที่เห็นความสำ�คญั ในการจัดท�ำ คมู่ ือฉบบั น้ี และหวังเปน็ อยา่ งยิ่งว่าคมู่ อื ฉบบั น้ีจะเป็นประโยชน์ ต่อประชาชนและผู้ที่สนใจทัว่ ไปเปน็ อย่างมาก

สารบญั

ประชาคมอาเซยี นเริม่ ก่อตง้ั มาได้อย่างไร ? เรม่ิ จากประเทศในภมู ิภาคเอเชยี ตะวันออกเฉยี งใต้ 5 ประเทศ คือ ไทย ฟลิ ปิ ปินส์ สิงคโปร์ มาเลเซยี และอนิ โดนเี ซีย ตอ้ งการจะสรา้ งสนั ติภาพและความ มั่นคงให้แกป่ ระเทศในภูมภิ าคน้ี ซง่ึ จะต้องใชค้ วามพยายามร่วมกันขจัดปญั หา ความแตกต่างทางการเมือง และการรว่ มมือช่วยเหลือกนั ในการพัฒนาเศรษฐกจิ สงั คมและวฒั นธรรม จงึ ได้คดิ กอ่ ต้งั สมาคมขน้ึ โดยไม่มีประเทศมหาอ�ำ นาจอยู่ เบอ้ื งหลงั และใช้ชอ่ื สมาคมนว้ี า่ สมาคมประชาชาติเอเชียตะวนั ออกเฉียงใต้ (อาเซียน) เมอ่ื พ.ศ. 2510 ต่อมาไดป้ ระเทศอืน่ ๆ เข้าเป็นสมาชกิ ตามล�ำ ดับดังน้ี เดือนมกราคม พ.ศ.2527 รบั ประเทศบรูไนเข้าเป็นสมาชิก เดือนกรกฎาคม พ.ศ.2538 รบั ประเทศเวียดนามเขา้ เปน็ สมาชิก พ.ศ. 2540 รับประเทศพมา่ และลาว วันที่ 30 เมษายน พ.ศ.2542 รบั ประเทศกัมพชู าเป็นสมาชิกประเทศ สุดท้าย รวมประเทศสมาชิกทัง้ หมด 10 ประเทศ มสี ำ�นกั งานใหญอ่ ยทู่ ่กี รุงจาการต์ า ประเทศอินโดนเี ซีย คู่มอื เรยี นรู้อาเซียน ฉบับชาวบา้ น 1

เป้าหมายในการจัดต้ังอาเชียน 7 ประการ 1.ส่งเสริมความเจริญเติบโตทางด้านเศรษฐกิจและความก้าวหน้าทาง สังคมและวฒั นธรรม 2.ส่งเสรมิ การมีเสถยี รภาพสันติภาพและความม่นั คง 3.ส่งเสริมความรว่ มมือและช่วยเหลอื ซึง่ กันและกันในดา้ นเศรษฐกิจ สังคม วฒั นธรรม วชิ าการ วทิ ยาศาสตร์ และดา้ นการบริหาร 4.สง่ เสริมความรว่ มมือซึ่งกันและกนั ในการฝึกอบรมและการวิจัย 5.สง่ เสรมิ ความร่วมมือดา้ นเกษตรกรรม อตุ สาหกรรม การค้า การ คมนาคม การสื่อสาร และการปรบั ปรุงมาตรฐานการดำ�เนินชีวติ 6.การสง่ เสรมิ การศกึ ษาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้(การมหี ลักสูตรกา รศึกษาเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต)้ 7.ร่วมมอื กบั องค์กรระดับภูมภิ าคและองคก์ รระหว่างประเทศ คู่มือ เรียนรอู้ าเซียน ฉบับชาวบ้าน 2

ความหมายของสัญลกั ษณอ์ าเซยี น พวกเรารู้จักสญั ลักษณ์อาเซียนหรอื ยัง สัญลกั ษณ์อาเซยี น ได้แก่ รวงขา้ วสที อง 10 รวง นำ�มามดั รวมกนั ซง่ึ แสดงถึงจ�ำ นวนของประเทศสมาชกิ 10 ประเทศ สีทีใ่ ช้บนธงอาเซียน ได้แก่ สขี าว สีน�ำ้ เงนิ สแี ดง และสีเหลือง ซ่ึงล้วนมาจากสธี งชาตสิ มาชกิ ท้งั 10 ประเทศ โดยความหมายของแต่ละสีคือ คู่มอื เรียนรู้อาเซียน ฉบบั ชาวบ้าน 3

ท�ำ ไมตอ้ งสรา้ งประชาคมอาเซยี น? จากการทสี่ ถานการณโ์ ลกไดเ้ ปลีย่ นแปลงไปอยา่ งรวดเร็ว ปญั หา หลายอย่างท่ีเคยเป็นปัญหาในประเทศกลับขยายวงกว้างข้ึนเป็นปัญหาระหว่าง ประเทศ เช่น ปญั หาส่ิงแวดลอ้ ม ภัยพบิ ตั ทิ างธรรมชาติ โรคตดิ ตอ่ อาเซยี นจึงต้อง ปรบั ตัวใหเ้ ทา่ ทันกับสถานการณ์ทเี่ กิดขน้ึ เพ่อื รับมือกบั ความเปลี่ยนแปลงตา่ งๆ ไดอ้ ย่างทันทว่ งที ดว้ ยเหตุนี้ การผนกึ ก�ำ ลงั ของอาเซียนซ่ึงมีประเทศสมาชกิ 10 ประเทศใหเ้ ข้มแขง็ ย่อมท�ำ ให้ประเทศในภมู ิภาคเอเชยี ตะวันออกเฉียงใต้ สามารถ เผชญิ กบั การเปล่ียนแปลงและปญั หาทา้ ทายไดด้ ยี ่ิงข้นึ ดงั น้ัน ผนู้ ำ�อาเซยี น จึง เหน็ พ้องกนั ว่า ควรก�ำ หนดใหม้ ีการสร้างประชาคมอาเซียนบน 3 เสาหลัก ภายในปี 2563 ซึ่งต่อมาเลื่อนให้เรว็ ข้นึ เปน็ ปี 2558 คมู่ ือ เรียนรอู้ าเซยี น ฉบบั ชาวบ้าน 4

สามเสาหลกั ประชาคมอาเซียน เสาหลักแรก คือ ประชาคมการเมืองความม่ันคงอาเซยี น เนน้ การรวม ตวั ของอาเซยี น เพื่อสร้างความม่นั ใจ เสถียรภาพ และสันตภิ าพในภูมิภาค เพื่อ ใหป้ ระชาชนในอาเซยี นอยูร่ ่วมกันอย่างสนั ติสขุ และปราศจากภยั คุกคามจากด้าน การทหารและภัยคกุ คามในรูปแบบใหม่ เช่น ปญั หายาเสพติด ปญั หาอาชญากรรม ขา้ มชาติ สำ�หรบั ประเทศไทย นอกเหนอื จากการใหก้ ารสนบั สนุนและความรว่ มมอื ดงั กล่าวแล้ว ยงั ผลักดนั ให้เพมิ่ บทบาทของประธานในการท�ำ หนา้ ทสี่ ง่ เสริมความ มน่ั คงในภมู ิภาคได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพมากขึ้น ด้วยการส่งเสริมแนวคดิ “การทตู เชงิ ปอ้ งกัน” เพอ่ื ชว่ ยลดปญั หาความขัดแย้งท่จี ะสง่ ผลกระทบตอ่ ภูมภิ าคโดยรวม เสาหลักท่ีสอง คอื ประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น เนน้ ใหค้ วามสำ�คัญใน เรื่องการตลาดและการมีฐานการผลิตร่วมกัน มกี ารเคล่ือนยา้ ยสินค้า การบริการ การลงทุน แรงงานฝีมือ และเงนิ ลงทุนอย่างเสรมี ากข้นึ มโี ครงการเชอื่ มโยงเส้น ทางหลวงอาเซยี น มคี วามรว่ มมอื ระหว่างประเทศในการเชอ่ื มโยงเสน้ ทางรถไฟ จากสิงคโปร์ ผา่ นไปยังมาเลเซีย ไทย กัมพูชา เวียดนาม และส้ินสุดทจี่ นี ซงึ่ ไทย จะไดป้ ระโยชนจ์ ากการขยายฐานการส่งออก และมโี อกาสทางการคา้ ด้านบรกิ าร ทีไ่ ทยมคี วามเขม้ แขง็ เพ่ิมขน้ึ เชน่ ท่องเทยี่ ว โรงแรมและภัตตาคาร สขุ ภาพ ฯลฯ เสาหลักท่ีสาม คือ ประชาคมสงั คมและวัฒนธรรมอาเซยี น มุ่งหวงั ให้ ประชาชนมคี วามอย่ดู ีกินดี ปราศจากโรคภัยไขเ้ จ็บ มีส่งิ แวดลอ้ มทด่ี ีและมคี วาม รูส้ กึ เปน็ หนึ่งเดยี วกนั โดยเนน้ การสง่ เสริมความรู้ ความเขา้ ใจระหวา่ งประเทศ สมาชกิ ด้วยการเชอ่ื มโยงดา้ นประวัตศิ าสตร์ มรดกทางวัฒนธรรม และอตั ลกั ษณ์ ระดบั ภูมภิ าคร่วมกนั คมู่ ือ เรยี นรู้อาเซียน ฉบับชาวบ้าน 5

ปัจจุบนั อาเซียนเปน็ คคู่ ้าอนั ดับหน่งึ ของไทย การรวมตัวกันอยา่ งใกล้ชิดทางดา้ น เศรษฐกจิ รวมไปถึง การขยายความรว่ มมือเพอื่ เช่อื มโยงโครงสรา้ งพ้ืนฐานต่างๆ จะเป็นปัจจยั ส�ำ คญั ในการเพิม่ โอกาสทางการคา้ และการลงทนุ ให้กบั ไทย ดว้ ยเหตุน้ี ทกุ ภาคสว่ นจงึ ควรมกี ารเตรยี มพรอ้ มรบั มอื กบั การเปลยี่ นแปลงทก่ี ำ�ลงั จะเกดิ ข้ึนในทกุ ด้านๆ หากทุกคนในประเทศไทยในทกุ ภาคสว่ นพรอ้ มใจกนั ก้าวเขา้ สู่ประชาคม อาเซยี น ด้วยการเตรยี มความพร้อมกนั มาเป็นอยา่ งดแี ล้ว เราคงจะไดเ้ ห็น ประเทศไทยเปล่ยี นแปลงไปในทางที่ดีข้นึ เจรญิ ก้าวหนา้ ข้ึน อย่างทหี่ ลายคนคาด การณ์ไว้อยา่ งแน่นอน. การรวมตวั กนั ของอาเซยี น ทำ�ให้เรามี พลเมืองอาเซยี น มากถึง 600 ล้านคน คมู่ ือ เรียนรู้อาเซยี น ฉบับชาวบา้ น 6

กฎบตั รอาเซยี น (ASEAN Charter) หรอื ธรรมนญู อาเซียน กฎบตั รอาเซียน เปรียบเสมอื นรฐั ธรรมนญู ของอาเซียนทจี่ ะทำ�ให้อาเซยี นมี สถานะเปน็ นติ บิ คุ คล เป็นการวางกรอบทางกฎหมายและโครงสร้างองค์กรให้ กบั อาเซยี น โดยนอกจากจะประมวลสงิ่ ที่ถอื เป็นค่านิยม หลักการ และแนว ปฏิบัติในอดีตของอาเซียนมาประกอบกันเป็นข้อปฏิบัติอย่างเป็นทางการของ ประเทศสมาชกิ แล้ว ยังมกี ารปรับปรงุ แกไ้ ขและสรา้ งกลไกใหมข่ นึ้ พร้อมก�ำ หนด ขอบเขตหน้าที่ความรับผิดชอบขององค์กรท่ีสำ�คัญในอาเชียนตลอดจนความ สัมพนั ธใ์ นการด�ำ เนนิ งานขององคก์ รเหล่าน้ี ใหส้ อดคลอ้ งกบั ความเปลีย่ นแปลง ในโลกปจั จุบนั เพ่อื เพิ่มประสทิ ธภิ าพของอาเซียนใหส้ ามารถด�ำ เนินการบรรลุ ตามวัตถุประสงค์และเป้าหมายโดยเฉพาะอย่างยิ่งการขับเคลื่อนการรวมตัวของ ประชาคมอาเซยี น ให้ไดภ้ ายในปี พ.ศ.2558 ตามท่ีผูน้ ำ�อาเซียนได้ตกลงกันไว้ ทั้งนผ้ี ้นู ำ�อาเซียนไดล้ งนามรบั รองกฎบตั รอาเซียน ในการประชมุ สุดยอดยอด เซยี น ครง้ั ท่ี 13เมือ่ วันท่ี 20 พฤศจิกายน 2550 ณ ประเทศสงิ คโปร์ ในโอกาส ครบรอบ 40 ของการก่อต้งั อาเซยี น แสดงใหเ้ หน็ ว่าอาเซียนกำ�ลงั แสดงให้ ประชาคมโลกได้เห็นถึงความก้าวหน้าของอาเซียนที่กำ�ลังจะก้าวเดินไปด้วยกัน อย่างมน่ั ใจระหวา่ งประเทศสมาชกิ ต่าง ๆ ทง้ั 10 ประเทศ และถือเปน็ เอกสาร ประวัติศาสตร์ชิ้นสำ�คัญท่ีจะปรับเปลี่ยนอาเซียนให้เป็นองค์กรท่ีมีสถานะเป็น นิตบิ ุคคลในฐานะทเี่ ป็นองค์กรระหว่างรฐั บาล ประเทศสมาชิกได้ใหส้ ตั ยาบนั กฎบตั รอาเซียน ครบทงั้ 10 ประเทศแลว้ เม่ือวนั ที่ 15 พฤศจิกายน2551 กฎบัตร อาเซียนจึงมผี ลใช้บงั คบั ตัง้ แต่วันท่ี 15 ธ.ค. 2551 เปน็ ต้นไป คมู่ ือ เรียนร้อู าเซยี น ฉบบั ชาวบ้าน 7

วัตถปุ ระสงค์ของกฎบตั รอาเซยี น วตั ถุประสงคอ์ ของกฎบตั รอาเซียน คอื ทำ�ให้อาเซยี นเปน็ องค์กรที่มปี ระสทิ ธิกาพ มีประชาชนเปน็ ศนู ย์กลาง และเคารพกฎกตกิ าในการท�ำ งานมากข้นึ นอกจาก นี้ กฎบตั รอาเซียนจะให้สถานะนิตบิ ุคคลแกอ่ าเซียนเปน็ องค์กรระหวา่ งรฐั บาล (intergovernmental organization) โครงสร้างและสาระสำ�คญั ของกฎบตั รอาเซยี น กฏบตั รอาเชยี น ประกอบด้วยบทบญั ญตั ิ 13 หมวด 55 ข้อ ไดแ้ ก่ หมวดที่ 1 ความมุ่งประสงค์และหลักการของอาเซียน หมวดที่ 2 สภาพบคุ คลตามกฏหมายของอาเชียน หมวดที่ 3 สมาชกิ ภาพ (รฐั สมาชิก สทิ ธแิ ละพันธกรณีของรฐั สมาชิก และ การรับสมาชกิ ใหม่ หมวดที่ 4 โครงสรา้ งองค์กรของอาเซยี น หมวดท่ี 5 องค์กรท่ีมคี วามสัมพนั ธก์ บั อาเซยี น หมวดท่ี 6 การคุม้ กันและเอกสิทธ์ิ หมวดที่ 7 กระบวนการตัดสินใจ หมวดท่ี 8 การระงับขอ้ พพิ าท หมวดท่ี 9 งบประมาณและการเงนิ หมวดท่ี 10 การบริหารและขั้นตอนการดำ�เนนิ งาน หมวดที่ 11 อัตลักษณแ์ ละสญั ลกั ษณข์ องอาเซยี น หมวดที่ 12 ความสมั พนั ธก์ ับภายนอก หมวดท่ี 13 บทบญั ญัติทว่ั ไปและบทบัญญัตสิ ุดทา้ ย คู่มอื เรยี นรูอ้ าเซียน ฉบับชาวบา้ น 8

กฎบัตรอาเชียนช่วยให้อาเซียนทำ�งานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น เสรมิ สรา้ งกลไกการติดตามความตกลงต่างๆ ให้มผี ลเป็นรูปธรรม และผลักดนั อาเซียนให้เปน็ ประชาคมเพ่อื ประชาชนอย่างแท้จรงิ และชว่ ยใหอ้ าเซยี นท�ำ งาน ได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพมากขนึ้ มขี ้อก�ำ หนดใหมๆ่ ท่ีช่วยปรับปรุงโครงสรา้ งการ ทำ�งานและกลไกต่างๆ ของอาเซียนใหม้ ปี ระสิทธิภาพมากขึ้น และเพมิ่ ความ ยดื หยุน่ ในการแก้ไขปญั หา เชน่ 1. ก�ำ หนดใหเ้ พิ่มการประชุมสุดยอดอาเซียนจากเดมิ ปลี ะ 1 ครง้ั เป็นปลี ะ 2 ครง้ั เพอื่ ให้ผนู้ ำ�มีโอกาสหารือกนั มากขึ้น พรอ้ มทง้ั แสดงใหเ้ หน็ ถงึ เจตจำ�นงทางการเมืองท่ีจะผลักดันอาเซียนไปสู่การรวมตัวกันเป็นประชาคมใน อนาคต 2. มกี ารตั้งคณะมนตรีประจ�ำ ประชาคมอาเซยี นตามเสาหลกั ทัง้ 3 ดา้ น คอื การเมืองความม่ันคง เศรษฐกิจ สังคมและวฒั นธรรม 3. กำ�หนดให้ประเทศสมาชิกแตง่ ตัง้ เอกอัคราชฑตู ประจำ�อาเซียนไป ประจ�ำ ที่กรงุ จาการต์ า ซงึ่ ไมเ่ พยี งแตจ่ ะแสดงใหเ้ ห็นถึงความตั้งใจแนวแน่ของ อาเซียนท่ีจะทำ�งานร่วมกันอย่างใกล้ชิดเพ่ือมุ่งไปสู่การรวมตัวกันเป็นประชาคม อาเซียนในอนาคต และยังชว่ ยลดค่าใช้จ่ายในการเดนิ ทางไปร่วมประชุมและเพ่อื เพิม่ ประสทิ ธิภาพในการประสานงานระหวา่ งประเทศสมาชิก 4. หากประเทศสมาชกิ ไมส่ ามารถตกลงกันไดโ้ ดยหลกั ฉนั ทามติ ใหใ้ ช้ การตดั สินใจรปู แบบอื่นๆ ได้ตามทผี่ ู้นำ�ก�ำ หนด 5. เพม่ิ ความยืดหยุ่นในการตีความหลักการไมแ่ ทรกแซงกิจการภายใน โดยมีข้อกำ�หนดว่าหากเกิดปัญหาท่ีกระทบต่อผลประโยชน์ส่วนร่วมของอาเซียน หรือเกดิ สถานการณ์ฉุกเฉนิ ประเทศสมาชิกต้องหารือกนั เพ่ือแกป้ ัญหา และ กำ�หนดให้ประธานอาเซยี นเสนอวธิ กี ารแก้ไขปญั หาดังกลา่ ว คมู่ อื เรียนรู้อาเซียน ฉบบั ชาวบ้าน 9

คำ�ขวญั ของอาเซียน “หน่ึงวิสัยทัศน์ ”หนึ่งเอกลักษณ์ หนึ่งประชาคม คมู่ อื เรียนร้อู าเซียน ฉบับชาวบ้าน 10

10 ประเทศในอาเซียน 1.ประเทศกัมพชู า 6.ประเทศมาเลเซีย 2.ประเทศไทย 7.ประเทศลาว 3.ประเทศบรไู น 8.ประเทศเวียดนาม 4.ประเทศพมา่ 9.ประเทศสงิ คโปร์ 5.ประเทศฟิลปิ ปินล ์ 10.ประเทศอินโดนเี ซีย คมู่ อื เรียนรูอ้ าเซียน ฉบับชาวบ้าน 11

ข้อมูลประเทศอาเซยี นที่ควรรู้ 1.ราชอาณาจักรกัมพชู า (KINGDOM OF CAMBODIA) พื้นท่ี 181,035 ตารางกิโลเมตร เมืองหลวง กรงุ พนมเปญ ประชากร ประมาณ 16 ลา้ นคน ศาสนา พุทธเถรวาท (มหานกิ าย 90% และธรรมยุตนิ ิกาย 10%) ภาษาราชการ ภาษาเขมร ระบอบการปกครอง ประชาธิปไตย โดยมพี ระมหากษตั รยิ ์เปน็ ประมขุ สกุลเงนิ เรียล ตราแผ่นดิน อัตราแลกเปล่ยี น 1 บาท = 100 เรียว คมู่ อื เรียนรอู้ าเซียน ฉบับชาวบา้ น 12

2.ราชอาณาจกั รไทย (KINGDOM OF THAILAND) พนื้ ท่ี 513,115.02 ตารางกโิ ลเมตร เมืองหลวง กรุงเทพมหานคร ประชากร ประมาณ 67 ล้านคน ศาสนา พทุ ธเปน็ ศาสนาประจำ�ชาติ ภาษาราชการ ภาษาไทย ระบบการปกครอง ระบอบประชาธิปไตย อนั มพี ระมหากษัตริยเ์ ป็นประมุข สกุลเงิน บาท ตราแผ่นดนิ คูม่ อื เรียนรอู้ าเซยี น ฉบบั ชาวบ้าน 13

3.บรูไนดารุสซาลาม (BRUNEI DARUSSALAM) พ้ืนที่ 5,765 ตารางกิโลเมตร ตั้งอยบู่ นเกาะบอร์เนยี ว เมืองหลวง บันดาร์ เสรี เบกาวนั ประชากร ประมาณ 400,000 คน ภาษาราชการ ภาษามาเลย์ รองลงมาภาษา องั กฤษ ศาสนา อิสลาม (67%) พทุ ธ (13%) ครสิ ต์ (10%) และฮินดู (10%) ระบอบการปกครอง สมบูรณาญาสทิ ธริ าชย์ สกุลเงนิ บรไู นดอลลาร์ ตราแผน่ ดิน อตั ราแลกเปลี่ยน 1 บรไู นดอลลาร์ = 24 บาท คูม่ ือ เรียนรู้อาเซียน ฉบบั ชาวบ้าน 14

4.สาธารณรฐั แห่งสหภาพเมียนมาร์ (REPUBLIC OF THE UNION OF MYANMAR) พื้นท่ี 657,740 ตารางกโิ ลเมตร เมืองหลวง กรงุ เนปีดอ ประชากร ประมาณ 55 ล้านคน ภาษาราชการ ภาษาพม่า ศาสนา พทุ ธ (90%) คริสต์ (5%) อสิ ลาม (3.8%) ศาสนาฮินดู (0.05%) ระบบการปกครอง ระบอบประชาธิปไตย สกุลเงนิ จัด๊ (MMK) ตราแผน่ ดนิ อัตราแลกเปลย่ี น 1 บาท = 0.22 บาท คมู่ อื เรยี นรูอ้ าเซียน ฉบับชาวบ้าน 15

5.สาธารณรัฐฟลิ ิปปนิ ส์ (REPUBLIC OF THE PHILIPPINES) พ้ืนท่ี 298,170 ตารางกิโลเมตร เมอื งหลวง กรุงมะนลิ า ประชากร ประมาณ 92 ล้านคน ภาษาราชการ ตากาล็อค และอังกฤษ ศาสนา โรมันคาทอลกิ (83%) โปรเตสแตนท์ (9%) อิสลาม (5%) อืน่ ๆ(3%) รปู แบบการปกครอง สาธารณรัฐ โดยมี ประธานาธิบดีเป็นประมขุ และหัวหน้าฝา่ ย บรหิ าร สกลุ เงิน เปโซ อัตราแลกเปลีย่ น 1 บาท = 1.38 เปโซ ตราแผ่นดิน ค่มู ือ เรียนรอู้ าเซียน ฉบับชาวบา้ น 16

6.มาเลเซยี (MALAYSIA) พ้นื ที่ 330.433 ตารางกโิ ลเมตร เมืองหลวง กรงุ กัวลาลมั เปอร์ ประชากร ประมาณ 27 ล้านคน ภาษาราชการ มาเลย์ ศาสนา อิสลาม (60%) พทุ ธ (19%) ครสิ ต์ (12%) อ่ืนๆ (9%) ระบบการปกครอง ระบอบประชาธปิ ไตย อนั มีพระมหากษัตริยเ์ ปน็ ประมขุ สกุลเงนิ ริงกติ (MYR) ตราแผ่นดิน อตั ราแลกเปล่ยี น 1 รงิ กิต (MYR) = 10.17บาท คมู่ อื เรยี นรอู้ าเซยี น ฉบบั ชาวบ้าน 17

7.สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว (THE LAO PEOPLE’S DEMOCRATIC REPUBLIC) พน้ื ท่ี 236,880 ตารางกโิ ลเมตร เมืองหลวง นครหลวงเวียงจนั ทน์ ประชากร ประมาณ 6.5 ล้านคน ภาษาราชการ ภาษาลาว ศาสนา พทุ ธ (75%) อืน่ ๆ (16-17%) รูปแบบการปกครอง ระบอบสังคมนิยม สกุลเงิน กบี ตราแผ่นดนิ อตั ราแลกเปล่ียน 1 บาท = 259 กบี (โดยประมาณ) ค่มู ือ เรยี นร้อู าเซยี น ฉบบั ชาวบา้ น 18

8.สาธารณรฐั สงั คมนิยมเวยี ดนาม (SOCIALIST REPUBLIC OF VIETNAM) พน้ื ที่ 331,690 ตารางกโิ ลเมตร เมอื งหลวง กรงุ ฮานอย ประชากร ประมาณ 90 ลา้ นคน ภาษาราชการ เวยี ดนาม ศาสนา พทุ ธ (มหายาน) รปู แบบการปกครอง ระบอบสงั คมนยิ ม โดยพรรคมอมมวิ นิสต์เวยี ดนาม สกลุ เงนิ ดง่ ตราแผน่ ดิน อตั ราแลกเปลย่ี น 1 บาท = 500 ด่ง (โดยประมาณ) คูม่ ือ เรยี นรอู้ าเซยี น ฉบับชาวบ้าน 19

10.สาธารณรัฐอินโดนีเซีย (REPUBLIC OF INDONESIA) พนื้ ที่ 5,070, 606 ตารางกโิ ลเมตร ประชากร ประมาณ 240 ล้านคน เมืองหลวง กรงุ จาการ์ตา ภาษาราชการ บารฮ์ าซา อินโดนีเซยี ศาสนา อิสลาม (88%) ครสิ ต์ (8%) ฮินดู (2%) พุทธ (1%) อื่นๆ (1%) รปู แบบการปกครอง ประชาธปิ ไตย โดย มีประธานาธบิ ดเี ปน็ ประมขุ สกุลเงนิ รูเปยี ห์ ตราแผ่นดิน อัตราแลกเปลยี่ น 1 บาท = 290 รูเปีย (โดยประมาณ) คูม่ ือ เรยี นรอู้ าเซียน ฉบบั ชาวบ้าน 20

9.สาธารณรฐั สงิ คโปร์ (REPUBLIC OF SINGAPORE) พื้นท่ี 694.4 ตารางกโิ ลเมตร เมอื งหลวง สิงคโปร์ ประชากร ประมาณ 5.5 ล้านคน ภาษาราชการ อังกฤษ จนี กลาง มลายูและทมฬิ ศาสนา พทุ ธ (42.5%) อิสลาม (14.9%) คริสต(์ 14.6%) ฮินดู (4%) ไม่นบั ถือศาสนา (24%) รูปแบบการปกครอง ประชาธปิ ไตยแบบ รัฐสภา มีรัฐธรรมนญู เป็นกฎหมายสูงสดุ สกุลเงนิ ดอลลารส์ งิ คโปร์ (SGD) ตราแผน่ ดนิ อตั ราแลกเปล่ยี น 1 ดอลลารส์ งิ คโปร์ = 24.55 บาท คมู่ ือ เรยี นร้อู าเซียน ฉบับชาวบ้าน 21

ความส�ำ คญั ของ อาเซยี น กับประเทศไทย • เปน็ วิธีการสรา้ งความไว้ใจ และรกั ษาสันติภาพและความม่นั คงในภมู ภิ าค ซง่ึ เป็นผลดตี อ่ การพัฒนาเศรษฐกจิ ของไทย • เป็นคู่คา้ หรอื ลูกคา้ อันดับหน่งึ ของไทย มมี ูลคา่ การค้าขายระหว่างกนั กว่า 7 หมน่ื ลา้ นดอลลารส์ หรฐั (USD) คิดเป็นรอ้ ยละ 20 ของมลู คา่ การค้า ทัง้ หมดของไทยหรือคิดเปน็ เงินไทยได้กวา่ 1.75 ล้านล้านบาท และไทย เป็นฝา่ ยได้เปรยี บดลุ การค้ามาตลอด • เป็นตลาดสง่ ออกท่ีส�ำ คญั คิดเปน็ รอ้ ยละ 20.7 ของมลู คา่ การสง่ ออก ทั้งหมดของไทย • นักทอ่ งเทย่ี วจากอาเซยี นเข้ามาทอ่ งเทีย่ วในไทย กวา่ 4 ล้านคน คดิ เป็น รอ้ ยละ 26 ของนักท่องเทย่ี วต่างชาตทิ ง้ั หมด • ช่วยให้ไทยมคี วามรว่ มมอื กบั ประเทศในภมู ิภาคเมอื่ ตอ้ งเผชิญกบั ปัญหาภยั คุกคามทสี่ ง่ ผลกระทบต่อประชาชน ท้ังปัญหาความยากจนกบั การรับมือกับ โรคตดิ ตอ่ ปัญหาอาชญากรรมข้ามชาติ ปญั หายาเสพตดิ และการรับมือกับ ภัยพิบตั ิทางธรรมชาติ และปญั หาส่งิ แวดลอ้ ม • ชว่ ยเพมิ่ อำ�นาจตอ่ รองของไทยในเวทโี ลก • ความสัมพนั ธใ์ นอาเซียนช่วยสนับสนุนความสัมพนั ธ์ระดับทวภิ าคี ระหวา่ ง ไทยกับประเทศตา่ ง ๆ ซึง่ เปน็ สญั ญาระหว่างประเทศทีม่ คี ่สู ัญญาสองฝ่าย คู่มือ เรยี นรอู้ าเซยี น ฉบับชาวบา้ น 22

แล้วอาเซียน เกี่ยวข้องกบั เราอยา่ งไร ? แนน่ อนวา่ การที่ประเทศไทยเขา้ ร่วมเป็นส่วนหน่ึงของอาเซยี นแล้ว การที่ เราอาศยั อยู่ในประเทศไทย ต้องมผี ลกระทบมาสเู่ ราอยา่ งหลกี เล่ียงไม่ได้ โดย เฉพาะเรือ่ งใกลต้ วั เช่น เรอื่ งเศรษฐกิจ ค้าขาย การอย่กู ารกนิ การทำ�งาน และ การศึกษา ผลกระทบตอ่ ประชาชนทุกคน เนือ่ งจากเป็นส่ิงท่เี กย่ี วขอ้ งกบั การอยู่ กนิ ไม่ ว่าจะเปน็ ราคาของสิ้นคา้ ไม่ว่าจะเปน็ สินค้าอปุ โภค หรอื บรโิ ภค หลงั จากเกิด ประชาคมอาเซียนแล้ว สง่ิ หนึง่ ทเ่ี ปน็ คำ�ถามทีห่ ลายคนคงอยากรคู้ ือ ทิศทางของ ราคาจะเปน็ อยา่ งไร ? เราจะใช้สินคา้ อาหารและบริการตา่ งๆ ในราคาที่ถูกลง เพราะท่ีผา่ นมาการเก็บภาษแี ละการก�ำ หนดโควตาในการน�ำ เขา้ ท�ำ ให้ราคาสินค้า และพืชผลทางการเกษตรของเราราคาสูงกว่าประเทศเพ่อื นบา้ น เช่นอตุ สาหกรรม พวกน้ำ�มันพชื เสอื้ ผา้ สงิ่ ทอ ดา้ ยซงึ่ หลายประเทศในอาเซยี นท�ำ ไดด้ ีกว่าและราคา ถกู กวา่ เรามากสนิ ค้าตา่ งๆ เหลา่ น้จี ะถกู น�ำ เขา้ มาขายในราคาตำ่�เส้อื ผา้ ของใช้ ทวั่ ๆ ไปจะมีราคาถกู คู่มือ เรียนรูอ้ าเซยี น ฉบับชาวบา้ น 23

ผลกระทบต่อเกษตรกรในประเทศไทย ? ในฐานะทปี่ ระเทศไทย เปน็ ประเทศเกษตรกรรม และประเทศอาเซียนโดยรอบนั้น กเ็ ปน็ ประเทศเกษตรกรรมเช่นเดยี วกัน เกษตรกรไทยจงึ ควรให้ความสนใจเกีย่ ว กบั ประชาคมอาเซยี นว่า เมอ่ื เกดิ ประชาคมอาเซียนแลว้ มีผลกระทบอยา่ งไร เกี่ยวกับ ราคาสินค้าเกษตร ผลผลติ และแนวโนม้ ตลาด พืชผลทางการเกษตรจะมีการส่งออกและนำ�เข้าในกลุ่มประเทศสมาชิกเพิ่มขึ้น มากมายราคาสินค้าทางเกษตรจะมีการเปลี่ยนแปลงไปตามความต้องการของ ภูมภิ าคนีเ้ ช่นผักผลไมท้ เี่ รามกี ารส่งออกเพิ่มขึ้น กจ็ ะท�ำ ใหร้ าคาผกั ผลไมป้ ระเภท น้ันมีราคาสูงข้ึนแต่จะมีอาหารและผลไม้ราคาถูกมากมายจากประเทศเพื่อนบ้าน มาขายในราคาต่ำ�กวา่ ทเ่ี ราเคยซอ้ื เชน่ กระเทยี มจากพมา่ ปลาจากเขมร เสอื้ ผา้ เฟอร์นิเจอร์ จากเวียดนาม นน่ั คือ เราจะท�ำ มาคา้ ขายกบั อาเซยี นมากขึน้ ครบั เพราะการไม่มีภาษีนำ�เข้าทำ�ให้บรรดาผู้ผลิตของเราท่ีเคยนำ�เข้าวัตถุดิบจากประ เทศอนื่ ๆซ่งึ ต้องเสียภาษตี ้องหันมาซือ้ ของและวตั ถุดบิ คู่มือ เรียนรอู้ าเซียน ฉบับชาวบ้าน 24

ถา้ เปดิ ประเทศแลว้ แรงงานจากประเทศเพอื่ นบา้ น จะเข้ามาเยอะข้นึ และพวกเราจะตกงานใหมครับ ? ไม่ตอ้ งหว่ งครับ ในช่วงแรกของการเป็นประชาคมอาเซียน ได้ อนญุ าตใหม้ กี ารเคลื่อนย้ายแรงงานได้ 7 อาชพี คอื วิศวกรรม การสำ�รวจ สถาปัตยกรรม แพทย์ ทันตแพทย์ พยาบาล บญั ชี สว่ นอาชีพอ่นื ๆ คงต้องรอไปก่อนซักระยะเวลาหนึง่ การ ทแี่ รงงานตา่ งสามารถเคลือ่ นยา้ ยแรงงานเสรี ไม่ไดแ้ ปลวา่ แรงงานไทยจะเสยี ประโยชน์เพราะแรงงานต่างชาติแต่ฝ่ายเดยี ว เพราะนนั่ หมายความวา่ แรงงาน ไทยก็สามารถเดินทางไปทำ�งานยังต่างประเทศได้เช่นเดียวกันโดยเฉพาะประเทศ ทม่ี อี ัตราคา่ จ้างสงู กว่าประเทศไทยได้อีกดว้ ย หลงั จากเกดิ ประชาคมอาเซียน แล้วมแี นวโนม้ ในเรื่องการเคลอื่ นย้ายแรงงานตอ่ จาก 7 อาชพี ขน้ั ต้นแลว้ คอื แรงงานมฝี มี ือ ดงั นนั้ แรงงานไทย ไมค่ วรน่ิงนอนใจ ควรเข้าไปรับการอบรมเพ่อื เพม่ิ ศกั ยภาพใหเ้ ป็นแรงงานมฝี มี อื เพอื่ สร้างโอกาส ในการทำ�งาน ทำ�ใหไ้ ด้รบั ค่าตอบแทนท่สี งู ขน้ึ หรืออาจเดินทางไปท�ำ งานยังตา่ ง ประเทศ และอย่าลมื ตดิ ตามขา่ วสาร การเคล่ือนไหวเกี่ยวกับประชาคมอาเซียน โดยเฉพาะเร่ืองที่เก่ยี วกับแนวโน้มการเคล่ือนไหวตา่ งๆ ของแรงงาน คมู่ ือ เรียนรอู้ าเซยี น ฉบับชาวบา้ น 25

การประชุมสุดยอดอาเซยี นครั้งที่ 9 เม่อื 7 ตลุ าคม 2546 ท่บี าหลี อินโดนเี ซีย ได้ กำ�หนดจดั ทำ�ข้อตกลงรว่ มกัน (Mutual Recognition Arrangements : MRAs) เก่ยี วกับคณุ สมบตั ขิ องวชิ าชพี หลกั แรงงานเชีย่ วชาญ หรือผู้มีความสามารถพเิ ศษ เพ่ืออ�ำ นวยความสะดวกในการเคลื่อนย้ายไดอ้ ย่างเสรี โดยจะเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2558 ในเบ้อื งต้น ได้ท�ำ ขอ้ ตกลงร่วมกนั แลว้ 7 สาขา คือ 1.วศิ วกรรม (Engineering Services) 2.พยาบาล (Nursing Services) 3.สถาปตั ยกรรม (Architectural Services) 4.การสำ�รวจ (Surveying Qualifications) 5.แพทย์ (Medical Practitioners) 6.ทนั ตแพทย์ (Dental Practitioners) 7.บัญชี (Accountancy Services) คู่มือ เรียนรู้อาเซยี น ฉบับชาวบา้ น 26

พวกหนตู อ้ งปรับตัวอย่างไร แลว้ จะมีผล กระทบอะไรกับพวกหนูไหมคะ ในฐานะท่ีเป็นนักเรียนการท่ีประเทศไทยได้เข้าสู่ ประชาคมอาเซียนน้ัน กระทรวงศึกษาธกิ ารไดเ้ พมิ่ หลักสูตรอาเซยี นศกึ ษา เพือ่ ใหน้ ้องๆเข้าใจเรอ่ื ง อาเซียน เขา้ ใจประเทศเพื่อนบ้าน และในด้านภาษา โดยเฉพาะภาษาอังกฤษซง่ึ เปน็ ภาษากลางของอาเซียน โดยกระทรวงศึกษาธิการ ไดต้ ง้ั เป้าหมายวา่ ให้นกั เรียนท่จี บชัน้ ป.6 สามารถส่อื สารเปน็ ภาษาองั กฤษได้ รวมถึงจะตอ้ งใชภ้ าษาอังกฤษในการค้นควา้ หาความร้จู ากอนิ เตอร์เน็ต และสื่อ การเรียนรูท้ ีม่ ีความหลากหลายมากข้นึ สิ่งทน่ี อ้ งๆต้องฝึกแน่นอนคือภาษาอังกฤษเพราะว่า อาเซยี นไดต้ กลงกันวา่ จะใช้ ภาษาองั กฤษเปน็ ภาษากลางในการสอ่ื สาร ใครถนดั ในการใชภ้ าษาองั กฤษกจ็ ะ มีโอกาสมากกว่าในการเดินทางศึกษาตอ่ ตา่ งประเทศ หรอื การประกอบอาชีพใน อนาคตครับ ค่มู อื เรยี นรู้อาเซยี น ฉบบั ชาวบา้ น 27

จะเห็นไดว้ า่ การเกิดประชาคมอาเซยี นเป็นเรอื่ งใกล้ตัว ทใ่ี นปัจจุบนั หลาย คนอาจมองดูว่าไกลตวั แตเ่ ม่อื เกดิ เปน็ ประชาคมอาเซยี นแลว้ แนน่ อนว่าจะต้องมี ผลกระทบตอ่ คนวถิ ชี ีวิต ความเป็นอยู่ ปากทอ้ งของคนไทยทกุ คน ถา้ เราไม่เตรียม ตัวรบั มอื อยา่ งไรกต็ ามประชาคมอาเซียนกอ่ ต้ังขึ้นเพือ่ สนบั สนุน ใหค้ วามรว่ มมอื และชว่ ยเหลอื ชาตติ า่ งๆในประชาคมหาใชก่ ารแขง่ ขัน เราจงึ ควรเขา้ ใจ และเคารพ ความคดิ เหน็ ความเชือ่ และวถิ ชี วี ติ ที่แตกตา่ งและหลากหลาย โดยทมี่ คี วามภมู ใิ จ ในความเป็นไทย รวมถึงการมีจติ สำ�นึกรว่ มในการเปน็ สมาชิกทด่ี ีของสงั คมไทย ประชาคมอาเซียน และสังคมโลก... ค่มู อื เรียนรู้อาเซียน ฉบับชาวบ้าน 28

บรรณานุกรม หนังสือ มารู้จกั อาเซยี นกนั เถอะ โดย กระทรวงต่างประเทศ หนังสือ ความร้เู บื้องต้น กล่มุ ประเทศอาเซยี น หนังสอื รู้รอบ ตอบได้ เรอื่ งอาเซียน http://loadebookstogo.blogspot.com ภาพการต์ ูนประกอบ คู่มือ เรียนรอู้ าเซียน ฉบับชาวบ้าน 29

“ ”หนง่ึ วิสัยทศั น์ หนง่ึ เอกลกั ษณ์ หนง่ึ ประชาคม ผสู้ นบั สนนุ มูลนิธกิ ระจกเงา 241 หมู่ 1 ต.แมย่ าว อ.เมอื ง จ.เชียงราย 57100 โทร. 053 737412 แฟกซ์ 053 737616