โรคและแมลงศัตรูพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ

มะม่วง ระยะการเจริญเติบโต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ติดผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เกบ็ เก่ยี ว เพล้ียจักจั่น (แมลงกะอา้ ) แมลงวนั ผลไม้ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน แมลงวันผลไม้ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มเต็มวัยอยู่เป็นกลุ่มตามช่อดอกและใบ ท�ำลายใบอ่อน และดดู กนิ น�้ำเล้ียงจากใบออ่ น ช่อดอก ก้านดอก และยอดออ่ น แต่ระยะทท่ี �ำความเสยี หายให้มากทส่ี ดุ คือ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวเมียจะวางไข่ ระยะท่มี ะมว่ งกำ� ลงั ออกดอก ทำ� ให้ดอกแห้งและรว่ ง ตดิ ผลลดลง และจะถา่ ยมลู มีลกั ษณะเปน็ นำ�้ เหนียว ๆ ใต้ผวิ ผลไม้ที่สกุ หรือใกล้สุก หนอนทฟี่ ักออกมา คล้ายนำ้� หวานเหนียวเยิ้มตดิ ตามใบ ช่อดอก ผล และรอบ ๆ ทรงพุ่มทำ� ให้ใบมะมว่ งเปยี ก ตอ่ มาจะเกดิ ราดำ� จะอาศยั กดั กินและ ชอนไชอยภู่ ายในผล ท�ำให้ ปกคลุม ผลเนา่ เสยี และร่วงหลน่ เพล้ียไฟ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน�้ำเลีย้ งท�ำลายบริเวณใบออ่ น ยอดอ่อน ตมุ่ ตาใบ ตมุ่ ตาดอก ชอ่ ดอกมะมว่ ง โดยเฉพาะฐานรองดอกและ ขวั้ ผลอ่อน ท�ำให้ชอ่ ดอกหงกิ งอ ดอก ร่วง ไมต่ ดิ ผล หรอื ท�ำใหต้ ิดผลลดลง เพลี้ยจกั จน่ั ฝอย ไรแดง เพลีย้ จั๊กจัน่ เพลี้ยไฟ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : อาการ : ดูดกนิ น�้ำเลย้ี งสว่ นต่าง ๆ โดยอยู่รวมกนั ตวั ออ่ นและตวั เตม็ วยั จะเกาะ เปน็ กลมุ่ และพบคราบของไรเปน็ ผงขาว ๆ ตดิ อยู่ อยู่ใต้ใบอ่อน ดูดกินน�้ำเลี้ยง ตามใบคลา้ ยฝ่นุ จบั จะทำ� ลายตายอด ทำ� ให้ตาที่ ท�ำให้ขอบใบหงิกงอขอบใบ จะแตกเป็นใบอ่อนหรือช่อดอกชะงักการเจริญ แหง้ กรอบเปน็ รอยไหมโ้ คง้ งอ เตบิ โต ใบออ่ นทจ่ี ะแตกมอี าการแหง้ เปลย่ี นสจี าก ทางด้านใต้ใบและปลายใบ เขยี วเป็นนำ้� ตาลและร่วงหลุดไป จะแห้งหด ใบอ่อนท่ยี งั ไมถ่ ึง ระยะเพไสลาดจะรว่ งเสยี หาย ด้วงกรีดใบ มาก ดว้ งกรดี ใบ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ ใบเปน็ เสน้ ตรงเหมอื น ใชก้ รรไกรตดั ทำ� ให้ใบขาด

มะม่วง ระยะการเจรญิ เติบโต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เกบ็ เก่ียว โรคแอนแทรคโนส อาการ : พบอาการจุดสนี ำ�้ ตาลดำ� บนกา้ นชอ่ ดอก ใบ ยอดออ่ น จะสง่ ผลใหด้ อกเห่ียวและหลดุ ร่วงไป ใบแหง้ เหี่ยวหรอื บิดเบ้ียว เสียรูปทรง หรือท�ำให้ยอดอ่อนเห่ียวด�ำ ถ้าเป็นไม่มากมะม่วงจะติดผลน้อย แต่ถ้าเกิดรุนแรงผลจะหลุดร่วงไปหมดเหลือแต่ ก้านดอก ทำ� ให้ผลผลิตเสียหาย โรคแอนแทรคโนส โรคราด�ำ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน โรคราดำ� อาการ : คราบสดี �ำขึน้ ปกคลุมผิวใบ หรือส่วน อ่นื ๆ ของพืช เชน่ ก่ิงออ่ น ช่อดอก ดอกและ ผลซง่ึ พบบรเิ วณขว้ั ผล เชอ้ื ราดำ� สว่ นใหญไ่ มไ่ ด้ ท�ำลายเน้ือเยื่อของพืชโดยตรง แต่การเจริญ ของราด�ำบนใบจะไปบดบังการได้รับแสง ของผิวใบ ส่งผลต่อการสังเคราะห์แสง ของมะม่วงเป็นอุปสรรคต่อการผสมเกสร ของดอก ท�ำให้มะม่วงไม่ติดผล นอกจากนั้น คราบดำ� ทเี่ กาะตดิ ทำ� ใหผ้ วิ ผลไมส่ วย ซง่ึ ทำ� ให้ คุณภาพและราคาผลผลิตตกต�่ำลงเป็นอย่าง มากดว้ ย โรคราแป้ง อาการ : บริเวณใต้ใบท่ีเช้ือราเข้าท�ำลายเป็นขุยหรือผงสีขาวข้ึนบาง ๆ ตอ่ มาจะมีสเี หลอื งจาง ถ้าสภาพอากาศเหมาะสมเป็นผงสีขาว ๆ ชดั เจนขึ้น หลงั จากนนั้ เปลยี่ นเปน็ สนี ำ้� ตาลออ่ นและเขม้ ขน้ึ ตามลำ� ดบั ถา้ เกดิ โรครนุ แรง ใบอาจจะบิดเบี้ยวเสียรูปทรงไป ร่วงหล่น หรือแสดงอาการเน้ือใบไหม้ ท่ีตามก้านช่อดอกย่อย และดอก พบผงสีขาวข้ึนฟู ซ่ึงจะท�ำให้ดอกร่วง ไม่ติดผล ส่วนของก้านช่อดอกจะยังคงมีสีขาวปกคลุม แล้วจะค่อย ๆ เป็นสนี ำ้� ตาลอ่อน มักจะพบในชว่ งฤดหู นาว

มะละกอ ระยะการเจริญเติบโต ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เกบ็ เกี่ยว เพลี้ยไฟ เพลย้ี หอย ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดูดกนิ นำ้� เลี้ยงใตใ้ บและบนผลออ่ น ท�ำให้ผวิ ของผลมีลกั ษณะเปน็ ขี้กลากสีน้�ำตาล ไรแดง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ท�ำลายก้านใบ แผ่นใบ และผลมะละกอสุก โดยจะดูดน้�ำเลี้ยงใต้ผิวใบมะละกอขนาดของตัวเล็กมาก ตัวแก่เป็นสีแดงหรืออมชมพูหรือสีเหลือง เมื่อไรแดงระบาดมากจะพบว่าใบมะละกอเป็นสีเหลืองซีดต่อมาเปลี่ยนเป็นสีน�้ำตาลแห้ง และร่วงไปในทีส่ ุด ผลมะละกอสกุ ท่ีถูกท�ำลายจะเปลย่ี นเป็นสีเทาหรอื สเี หลอื งและจะแกก่ อ่ นก�ำหนดรสชาติไมห่ วาน เพลย้ี หอย ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดน้�ำเล้ียงท่ลี �ำต้น ผล กา้ นใบ และใบ แล้วขับถ่ายของเสียออกมาทำ� ใหเ้ ชอ้ื ราดำ� เจริญเตบิ โต จนใบ และผลมีสีด�ำท�ำให้ตน้ โทรม เพล้ียออ่ น ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดน�้ำเล้ียงจากส่วนที่อ่อนของล�ำต้น ท�ำให้ใบพืชผิดปกติ ใบจะบิดหรือหดสั้นท�ำให้ต้นมะละกอชะงัก การเจริญเติบโต โรคใบด่าง โรครากเนา่ -โคนเน่า จุดวงแหวน อาการ : ในระยะกล้าเกิดจากการเน่าคอดิน กล้ามะละกอท่ีเป็นโรคจะเกิดอาการใบเหลือง รากเน่า ต้นมักจะหักพับตรงโคน และเหย่ี วตายอย่างรวดเร็ว ส�ำหรับต้นท่ีโตจะมอี าการเนา่ รอบๆล�ำต้นเป็นสีน�้ำตาลหรือดำ� ลกั ษณะฉำ่� น้�ำ รอยเน่าอาจขยายตวั ข้นึ ดา้ นบนของลำ� ตน้ หรอื ขยายลงสว่ นรากทำ� ใหร้ ากเนา่ ดว้ ย ใบทเี่ กดิ มาใหมจ่ ะมกี า้ นใบสนั้ กวา่ ปกติ ใบทเี่ จรญิ เตม็ ทแ่ี ลว้ จะเปลย่ี นเปน็ สเี หลอื งเร็วกว่าปกติ โรคใบด่างจุดวงแหวน อาการ : ระยะต้นกลา้ ท�ำให้กล้าแคระแกรน็ ใบดา่ งเหลือง บดิ เบี้ยวเสียรปู ใบจะหงิกงอเรียวเลก็ ถ้าเปน็ โรครนุ แรงใบจะเหลอื ง แต่เส้นใบ ตน้ กลา้ จะไมเ่ จรญิ และตายในท่ีสุด ระยะต้นโต อาการใบด่างเหลืองบิดเบ้ียวบนล�ำต้นและก้านใบจะพบลักษณะท่ีเป็นจุดหรือทางยาวสีเขียวเข้ม อาการทีผ่ ลจะเหน็ จดุ ลกั ษณะเปน็ วงแหวนท่วั ท้ังผล เนื้อบริเวณทีเ่ ปน็ จดุ วงแหวนมกั จะเปน็ ไตแขง็ มรี สขม โรคแอนแทรคโนส อาการ : ผลสุกจะเกิดจุดฉ่�ำน้�ำและยุบลงไปในผล ตรงกลางจุดจะมีสปอร์ของเชื้อสีส้มหรือชมพู ผลดิบอาจเป็นโรคน้ีได้เช่นกัน บนใบมะละกอท่ีเป็นโรคจะเหี่ยวแห้งหลน่ ไป

มังคุด ระยะการเจรญิ เตบิ โต แตกใบออ่ น ออกดอก-ดอกบาน ติดผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เกบ็ เก่ยี ว เพลย้ี ไฟ เพลี้ยไฟ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน้�ำเล้ียงจากใบอ่อน ดอก และผล ท�ำให้ ใบแคระแกร็น แห้ง และไหม้ ส่วนผลเจริญเติบโตช้า ผิวผลมีรอยขรุขระเป็นข้ีกลาก พบมาก ในช่วงอากาศแห้งแล้ง ไรแดง ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน้�ำเล้ียงที่ยอด ดอก และผลอ่อน ทำ� ใหด้ อก และผลอ่อนแห้ง รว่ งหรือเจริญเติบโตชา้ มีผิวกรา้ น หนอนกินใบออ่ น โรคใบจุด ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ ใบออ่ นในเวลา หนอนกินใบอ่อน กลางคืน ทำ� ให้เสยี พื้นทใ่ี บในการสังเคราะห์แสง มังคดุ เจริญเตบิ โตชา้ หนอนชอนใบ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอนจะกิน อยู่ใต้ผิวใบเห็นเป็นทางสีขาวคดเคี้ยวไปมา ใบจะบดิ เบยี้ วไมเ่ จรญิ และมขี นาดเลก็ จะท�ำลาย เฉพาะใบอ่อน รวมทั้งต้นกล้าด้วย โรคใบแห้งและขอบใบแห้ง โรคใบแห้งและขอบใบแห้ง อาการ : เกดิ จากสภาพแวดลอ้ มไมเ่ หมาะสม คอื แสงแดดจดั ความชนื้ ต�่ำ ทำ� ให้ นำ้� ระเหยออกจากขอบใบมาก จนกระทง่ั ขอบใบแหง้ ทำ� ใหม้ งั คดุ เจรญิ เตบิ โต ชา้ ตน้ ขาดความสมบรู ณใ์ หผ้ ลผลติ นอ้ ย มงั คดุ ขาดความสมบรู ณต์ ามไปได้ โรคใบจุด อาการ : ใบอ่อนเป็นจุดแผลสีน�้ำตาล รูปร่างไม่แน่นอน ต่อมาบริเวณ กลางแผลมีสีเทา เม่ือแผลขยายใหญ่ขึ้นจะทําให้ใบแห้งมีผลกระทบ ต่อการสังเคราะห์แสง

ลองกอง ระยะการเจรญิ เติบโต ลางสาด แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลอ่อน ติดผล ผลแก่ เกบ็ เกยี่ ว หนอนชอนใต้ผิวเปลอื ก ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกนิ อย่ใู ตผ้ วิ เปลอื ก ทำ� ให้กิ่งหรือล�ำต้นทม่ี ีหนอนท�ำลายเปน็ สะเก็ดและมีขยุ คล้ายเศษไมผ้ ุ ๆ รอบก่งิ หรอื ลำ� ต้น เปลือกไม้ มีรอยแตก หรือเผยอจากเนื้อไม้ กิ่งและล�ำต้นอยู่ในสภาพที่ทรุดโทรม ซึ่งการกัดกินอยู่ใต้ผิวเปลือกในช่วงท่ีตาดอกก�ำลังพัฒนาจะเป็นการท�ำลาย ฐานตาดอก ทำ� ให้ตาดอกเหี่ยวแหง้ และรว่ งหลน่ ไป หนอนเจาะล�ำตน้ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : เจาะเข้าไปในก่ิงหรือล�ำต้นเพื่อเป็นที่อยู่อาศัยและกัดกิน ตอนกลางคืนมักจะออกมาจากรูมาแทะกินเปลือก กิ่ง ล�ำต้น สว่ นตอนกลางวันมกั จะหลบซอ่ นอยูใ่ นรูในก่งิ ท่ถี กู ท�ำลายมาก ๆ อาจท�ำให้แห้งและตายไปในท่ีสดุ หนอนชอนใบ แมลงวันผลไม้ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กดั กินอยใู่ ตใ้ บออ่ น ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั เต็มวยั จะวางไข่บนผลออ่ นและแกจ่ วนสุก ท�ำให้ใบแห้งและร่วงหล่น ต้นลองกองจะขาด ไข่จะฟักเปน็ ตัวหนอนกัดกินอยภู่ ายในผล ท�ำให้ผลเกดิ อาการเนา่ เสีย ความสมบูรณ์ ผีเส้ือมวนหวาน แมลงวนั ผลไม้ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ ผลลองกองเปน็ รอยแผลเป็นวงสีน้�ำตาลและมีนำ้� เยิ้ม ทำ� ให้ผลเน่า โรครากเนา่ โคนเนา่ โรคผลเน่า อาการ : เกิดบริเวณโคนตน้ และโคนรากในต้นท่ีเปน็ โรคจะพบวา่ ใบรว่ งใบเปลีย่ นเป็นสีเหลอื งโคนเน่ารอบโคน โรคราสีชมพู อาการ : เหน็ เส้นใบของเชื้อราเป็นสขี าวปกคลมุ บาง ๆ บรเิ วณโคนก่ิง และลุกลามจนรอบกงิ่ เส้นใยของเช้อื ราจะหนาแน่นข้นึ กลายเป็นสีชมพู ใบท่ีอยู่บนก่ิงน้ันจะเริ่มเหลือง ร่วงและก่ิงแห้งตายในเวลาต่อมา ถ้าเฉือนเปลือกบริเวณท่ีมีเช้ือราปกคลุม จะเห็นเนอ้ื ไมเ้ ปน็ สนี ำ้� ตาล พบมากในชว่ งท่ีมีความช้ืนและในตน้ ทมี่ ที รงพุ่มแน่นทึบ โรคผลเน่า อาการ : เกดิ จากการทำ� ลายของผีเสือ้ มวนหวานและแมลงวันทองแล้ว ยงั พบการท�ำลายท่เี กดิ ขน้ึ จากเช้ือรา โดยผวิ เปลือก ของผลทถ่ี ูกทำ� ลายจะเปลยี่ นเป็นสนี �ำ้ ตาลอ่อนและค่อย ๆ เข้มข้นึ ผลเรม่ิ นมิ่ และยบุ ตัว

ลำ� ไย ระยะการเจริญเติบโต แตกใบออ่ น ออกดอก-ดอกบาน ตดิ ผลอ่อน ตดิ ผล ผลแก่ เกบ็ เกยี่ ว ไรสข่ี า หนอนเจาะขั้วผล ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเลี้ยง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอนเจาะท�ำลายยอดอ่อน ดอก และผลพบการท�ำลายรุนแรง บนใบออ่ น ใบทถี่ กู ดดู กนิ จะสรา้ งเสน้ ขนสเี ขยี วออ่ น เมอื่ เปล่ยี นสจี นถงึ ระยะเก็บเกยี่ ว ท�ำใหผ้ ลรว่ ง ใบจะบดิ มว้ นงอ ถา้ การทำ� ลายรนุ แรง ใบจะลบี เรยี ว ไม่เจรญิ เตบิ โต และแห้งหลุดรว่ งไป มวนล�ำไย (แมงแกง) ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยจะดูดกินน้�ำเลี้ยงจากยอดอ่อน ใบอ่อน ช่อดอก ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน หนอนกนิ ดอก และผลออ่ นท�ำใหย้ อดอ่อนและใบออ่ นแหง้ เห่ยี ว ดอกเสียหาย ไมต่ ิดผลหรือทำ� ใหร้ ว่ งหล่นตงั้ แตย่ งั เล็ก ลกั ษณะการทำ� ลาย /อาการ : ตวั หนอน ผเี ส้ือมวนหวาน กดั กนิ ดอกลำ� ไยโดยใช้ ขห้ี นอนและใยทำ� เปน็ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ทางสนี ำ�้ ตาลไปตามกงิ่ ผีเส้ือจะเจาะกินน้�ำหวาน หนอนกนิ ดอก หรอื ชอ่ ดอก ซง่ึ ใชเ้ ปน็ ท่ี จากผล ทำ� ใหม้ นี ำ�้ ไหลเยม้ิ สงั เกต หนอนจะทำ� ลาย ดอกจนหมด ออกจากรูและเช้ือโรค ผีเสอ้ื มวนหวาน หนอนเจาะขว้ั ผล เขา้ ท�ำลายซำ้� มวนล�ำไย เพลย้ี หอย และเพลีย้ แป้ง ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ นำ้� เลยี้ งจากใบ ยอดออ่ น ชอ่ ดอก และผล ถา้ ระบาดรุนแรงจะทำ� ให้บริเวณที่ถกู ท�ำลายเหี่ยวแห้ง โรคพมุ่ ไม้กวาด โรคผลแตก อาการ : ใบยอดแตกใบออกเป็นฝอย ใบมี อาการ : เปน็ จุดสีน�้ำตาลบนเปลอื กลาํ ไย ตง้ั แต่ตดิ ผลถงึ ผลใกลส้ กุ เม่ือผล ขนาดเล็กเรียวยาว ใบแข็งกระด้างไม่คลี่ออก ขยายขนาดใหญข่ ้นึ เปลอื กจะแตก ปรอิ อก อาจทาํ ใหผ้ ลรว่ งก่อนแกด่ ้วย เปน็ กระจุกสนั้ ๆ หากยอดที่เปน็ โรคเมอื่ ถงึ คราว ออกชอ่ ดอก ถา้ ไมร่ นุ แรงจะออกชอ่ ตดิ ใบปนดอก และช่อสั้น ๆ ถ้ารุนแรง ดอกล�ำไยจะแตกก่ิง เป็นฝอย มีใบชนิดไม่คลี่อยู่มาก ต้นจะโทรม ออกดอกติดผลน้อย โรคพุม่ ไมก้ วาด

ล้นิ จี่ ระยะการเจริญเติบโต แตกใบอ่อน ออกดอก-ดอกบาน ติดผลออ่ น ติดผล ผลแก่ เก็บเกย่ี ว หนอนเจาะขัว้ ผล ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอนเจาะท�ำลายยอดอ่อน ดอก และผล พบการทำ� ลายรนุ แรงเม่ือเปลี่ยนสจี นถงึ ระยะเกบ็ เกีย่ ว ทำ� ให้ผลร่วง มวนลำ� ไย (แมงแกง) ผเี สื้อมวนหวาน ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยเข้าดูดนํ้าเล้ียงใบอ่อน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ผีเสื้อ ดอกและผล ท�ำให้ดอกใบแหง้ และผลร่วงได้ จะเจาะกินน�้ำหวานจากผล ท�ำให้ มีน้�ำไหลเยิ้มออกจากรูและเชื้อโรค เพลย้ี หอย และเพลย้ี แปง้ เข้าท�ำลายซ�้ำ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเล้ียงจากใบ ยอดอ่อน ช่อดอก ผีเสื้อมวนหวาน และผล ถา้ ระบาดรนุ แรงจะทำ� ให้บรเิ วณทถี่ กู ทำ� ลายเหีย่ วแหง้ ไรสข่ี า โรคผลเน่า ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กนิ นำ้� เลยี้ งบนใบออ่ น อาการ : ผวิ เปลอื กของผล ใบที่ถูกดูดกินจะสร้างเส้นขนสีเขียวอ่อน ใบจะบิด เปน็ สนี ำ�้ ตาลดำ� มขี องเหลว มว้ นงอ ถา้ การทำ� ลายรนุ แรง ใบจะลบี เรยี ว ไมเ่ จรญิ เตบิ โต ไหลออกมา เมื่อแกะ และแหง้ หลดุ รว่ งไป เปลือกผลออก จะพบว่า เนื้อเย่ือภายในของผล หนอนคบื กนิ ใบ เปลี่ยนจากใสมาเป็น ลกั ษณะขุ่น ฉ่�ำน�้ำ มกี ลน่ิ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : เหม็นเปรี้ยว จะเกิดใน ตัวหนอนกัดกินใบอ่อน ระยะหลังการเก็บเกย่ี ว ถูกท�ำลายอย่างรวดเร็ว จนเหลือแต่ก้านใบท�ำให้ ลนิ้ จช่ี ะงกั การเจรญิ เตบิ โต โรคราดำ� อาการ : ใบถูกฉาบด้วยคราบสีด�ำ มีทั้งที่เป็นแผ่นสีด�ำติดกันเป็นผืนใหญ่ และจดุ ดำ� เลก็ ๆ เมอื่ สมั ผสั จะหลดุ ออกไดโ้ ดยงา่ ย เกดิ กบั ลน้ิ จใี่ นระยะแทงชอ่ ดอก ซงึ่ กระทบตอ่ การปรงุ อาหารของใบเพราะแสงไมส่ ามารถผา่ นเขา้ ถงึ ใบได้

กาแฟ ออกดอก-ดอกบาน ติดผลออ่ น ระยะการเจริญเตบิ โต ผลแก่ เกบ็ เกี่ยว ตดิ ผล หนอนเจาะลำ� ต้น เพลยี้ ออ่ น มอดเจาะผลกาแฟ ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ดดู กินน้�ำเลยี้ งจากยอดออ่ น หนอนเจาะกนิ เนอ้ื เยอื่ ในลำ� ตน้ ใบออ่ น ทำ� ใหย้ อดออ่ น ใบออ่ น ผดิ รปู รา่ งหงกิ งอ ตน้ แคระแกรน็ ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ผลกาแฟเป็นรูมากกวา่ หนึ่งรู ท�ำให้ยอดแห้งเหี่ยวตั้งแต่ยอด ขึ้นไป บริเวณรอบ ๆ วงแหวนของข้ัวผล ทำ� ใหเ้ สยี คณุ ภาพ ลงมาถึงบริเวณที่หนอนเจาะ หากกาแฟทีม่ อี ายุนอ้ ย เมื่อถูก หนอนเจาะ จะแห้งตายทงั้ ต้น ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน เพลย้ี หอย มอดเจาะผลกาแฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู กนิ นำ้� เลีย้ งจากบอดและใบยอดและใบหงิก ใบรว่ ง ตน้ ชะงกั การเจรญิ เติบโต เมลด็ ลบี และผลรว่ ง ผลเล็กลง เพล้ยี แปง้ หนอนเจาะลำ� ตน้ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกนิ นำ้� เลย้ี งจากยอดอ่อน ใบอ่อน ท�ำใหใ้ บหงิก ยอดและ ก่ิงแห้งตาย โรคราสนิม โรคราสนมิ โรคผลเน่า อาการ : ด้านในของใบเป็นจุดสีเหลืองเล็ก ๆ บนแผล อาการ : ผลดำ� เปลอื กเหย่ี วยน่ จะมีผงสสี ม้ เมล็ดลีบและแห้งคาต้นใช้ ประโยชนไ์ มไ่ ด้ โรคใบจดุ โรคผลเนา่ อาการ : ใบกาแฟมลี กั ษณะเปน็ จดุ กลม ๆ สนี ำ้� ตาลในระยะ เริ่มแรก ต่อมาจะกลายเป็นสีเทาหรือสีเทาอ่อนไปจนถึง สขี าวบรเิ วณจดุ กง่ึ กลางของแผล ขอบแผลจะมสี นี ำ�้ ตาลแดง และลอ้ มรอบดว้ ยวงสเี หลอื ง สว่ นบรเิ วณตรงกลางของแผล จะมีสเี ทาและเห็นจุดเล็ก ๆ สดี �ำกระจายอยู่ท่วั ไป

ปาล์มน้�ำมนั ส่วนของพืช ผล ราก ล�ำต้น ใบ ยอด หนู ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กนิ ดอกตวั เมยี และดอกตวั ผู้ ตลอดจนลูกปาลม์ นำ�้ มนั ทัง้ ดิบและสุก และนำ� ผลปาลม์ น�้ำมัน ที่ร่วงบนพ้ืนดิน ไปกินใต้กองทางใบ หนูป่ามาเลย์จะเข้าท�ำลายปาล์มน�้ำมัน ตั้งแต่ปาล์มปลูกใหม่จนถึงต้นปาล์มส้ินอายุ การใหผ้ ลผลติ และขยายพันธุ์รวดเรว็ จึงเปน็ ศัตรูปาลม์ นำ้� มนั ท่สี ำ� คัญทสี่ ดุ หนอนหน้าแมว โรคผลร่วง ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดท�ำลายใบจนเหลือแต่ อาการ : ผวิ ของผลปาลม์ นำ้� มนั ก้านใบ ทำ� ให้ผลผลิตลดลง ตน้ ชะงักการเจรญิ เตบิ โต มีลักษณะด้านกว่าผลปกติ เมื่อมีการกระทบกระเทือน แมลงดำ�หนาม แมลงดำ�หนาม ผลจะร่วงจากทะลาย ซ่ึง หนอนหวั ดำ� ผลจะรว่ งเพยี งบางสว่ นเทา่ นนั้ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ทำ� ลายจากบรเิ วณยอดทำ� ให้ เกิดอาการใบแห้งท่ีเรยี กว่า “หัวหงอก” ซ่งึ แมลงด�ำหนาม จะกัดกินใบและยอดอ่อนที่ยังไม่คลี่ ท�ำให้ชะงัก โรคทะลายเน่า การเจริญเตบิ โตพบในชว่ งแล้งของทกุ ปี อาการ : ระยะแรกพบเสน้ ใย สีขาวของเช้ือราบนทะลาย หนอนหวั ดำ� ปาล์มน้�ำมัน เส้นใยเจริญ อยู่บริเวณช่องระหว่างผล ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนจะกดั กนิ จากใบล่าง ปาล์มน้�ำมันและโคนทะลาย ซ่ึงเป็นแหล่งสร้างอาหารเล้ียงผล ท�ำให้ผลผลิตมะพร้าว สว่ นทตี่ ดิ ทางใบ ตอ่ มาเสน้ ใย เสียหาย ใบและต้นตาย และน�ำมูลท่ีถ่ายออกมาสร้างเป็น ข้ึนปกคลุมทั้งทะลาย เกิด ทางยาวคล้ายอุโมงค์ห่อหุ้มล�ำตัวไว้ เม่ือเริ่มเข้าดักแด้จะ อาการผลเน่าเปน็ สีน้�ำตาล ถักเส้นใยหุ้มล�ำตัวยึดติดกับใบปาล์มน�้ำมันและเข้าดักแด้ ภายในน้นั พบในชว่ งแลง้ ของทุกปี โรคลำ� ต้นเนา่ อาการ : ทางใบล่างหกั พับทงิ้ ตวั หอ้ ยลงรอบ ๆ ล�ำต้น ทางยอดทีย่ ังไม่คลม่ี ีจ�ำนวนมากกว่าปกติ หากอาการรนุ แรง ทางล่าง จะคอ่ ย ๆ แห้งตายลุกลามจนถงึ ยอด ต้นปาลม์ น้�ำมนั จะตาย ภายในล�ำตน้ เกิดแผลสนี ้ำ� ตาลขอบแผลไมเ่ รยี บมสี ีนำ�้ ตาลเข้ม รากมีลกั ษณะเปราะหักง่ายเนอ้ื เยอื่ ภายในรากผเุ ป่ือยรว่ นเปน็ ผง

ปาลม์ น้ำ� มนั ส่วนของพืช ใบ/ยอด โรคบราวน์เยมิ โรคทะลายเนา่ ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน โรคใบไหม้ อาการ : เกดิ จดุ แผลสนี ำ้� ตาล อาการ : ระยะแรกพบ ทปี่ ลายรากออ่ นและยอดออ่ น อาการ : ใบเปลี่ยนเป็นสีน�้ำตาลมองดูคล้ายไฟไหม้ อาการใบแห้งจากโรคน้ีจะเริ่มจากใบล่าง เสน้ ใยสขี าวของเชอ้ื รา ต่อมาแผลขยายตัวท�ำลาย ขน้ึ ไป ใบแห้ง มว้ นงอ มีลักษณะกรอบ ต่อมาเกดิ อาการ die back การเจริญเติบโตของตน้ กล้า บนทะลายปาลม์ นำ้� มนั เนอื้ เยอ่ื ของรากและยอดออ่ น ชะงกั หรือตน้ กลา้ ตาย เส้นใยเจริญอยู่บริเวณ แผลขยายตัวท�ำลายเนื้อเย่ือ ช่องระหว่างผลปาล์ม ของรากและยอดอ่อนแผล โรคล�ำต้นส่วนบนเน่า น้�ำมันและโคนทะลาย ขยายตวั ลกุ ลามเขา้ สตู่ น้ ออ่ น สว่ นทตี่ ดิ ทางใบ ตอ่ มา อาการ : ในล�ำต้น แผลเน่าเร่ิมจากบริเวณกาบทางแผล เส้นใยขึ้นปกคลุม มสี นี ำ�้ ตาล พบเสน้ ใยสขี าวของเชอื้ ราบรเิ วณขอบแผล แตไ่ ม่ ทั้งทะลาย เกิดอาการ ลุกลามไปถึงราก เมื่อแผลภายในล�ำต้นขยายตัวมาชนกัน ผลเน่าเป็นสีน�้ำตาล ทำ� ใหต้ ้นหักพบั ได้ โรคกา้ นทางใบบิด อาการ : ใบยอดที่ยังไม่คล่มี อี าการออ่ นโคง้ ไม่ตัง้ ตรง เกิดแผลสีน�้ำตาล แดงลักษณะฉ่�ำนำ้� ทก่ี ลางใบยอด เมือ่ ทางยอดคลอี่ อก กา้ นทางโคง้ งอลง ตรงบรเิ วณทเี่ กดิ แผล ในบางครง้ั ไมเ่ กดิ แผลแตท่ างจะโคง้ งอทก่ี ง่ึ กลางทาง โรคแอนแทรคโนส อาการ : เกิดแผลที่ทำ� ใหเ้ น้อื เยอ่ื ของพชื ตาย มีลักษณะยุบตวั ลง อาการ แตกต่างกันตามเช้ือสาเหตุ เช่น ระยะแรกเกิดจุดใสลักษณะโปร่งแสง บรเิ วณใกลย้ อดหรือปลายใบ จุดเปลีย่ นเป็นสีน�้ำตาล และขยายใหญ่ข้นึ โรคใบจุด อาการ : เริ่มท่ใี บอ่อน เกดิ จดุ กลมเล็ก ๆ ขนาดเท่าปลายเขม็ หมุด แต่ละจุด มีวงแหวนสีเหลืองล้อมรอบ ต่อมาใบมีสีเหลืองทั้งใบ และเริ่มแห้ง เป็นสีน้�ำตาล โดยเร่ิมจากปลายใบเข้าหาโคนใบ ขนาดของแผลเล็กกว่า แผลทเ่ี กดิ จากโรคใบไหม้ โรคใบจุดสาหร่าย อาการ : เกิดจุดเล็ก ๆ ขนาดเท่าหัวเข็มหมุดที่ด้านบนของใบย่อย บนทางลา่ ง ๆ ตอ่ มาเปน็ ตมุ่ แผลสนี ำ�้ ตาลแดง มกั เกดิ บนทางใบทแ่ี กเ่ ทา่ นนั้

มะพร้าว ส่วนของพืช ลำ� ต้น ใบอ่อน ใบแก่ ยอด ผล ดว้ งแรด ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั เต็มวัยจะกดั เจาะโคนทางใบของมะพรา้ ว ทะลุไปถึงยอดออ่ นท่ียังไม่คล่ี ท�ำใหท้ างใบเกดิ ใหมไ่ มส่ มบูรณ์ มรี อยขาดแหวง่ เปน็ ริว้ ๆ คลา้ ยหางปลาหรือรูปพดั ดว้ งงวง แมลงดำ� หนาม หนอนหวั ดำ� โรคยอดเนา่ หนู ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : อาการ : พบแผลเน่าสีด�ำ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนเจาะเขา้ ไปในลำ� ตน้ และ ตวั หนอนและตวั เตม็ วยั จะกดั ตัวหนอนกัดกินใบแก่ของ บรเิ วณตรงโคนยอด จากนนั้ จะกดั กนิ ผลออ่ น ส่วนยอดบริเวณคอมะพร้าว กนิ ยอดออ่ นทส่ี ดุ ของมะพรา้ ว มะพร้าว โดยใบทถี่ ูกทำ� ลาย จะขยายลกุ ลามตอ่ ไปจนทำ� ให้ ซ่ึงเกิดจากการวางไข่ของ ทย่ี ังไม่คลี่ เมอ่ื มีการท�ำลาย จะมลี กั ษณะแหง้ เปน็ สนี ำ�้ ตาล ใบยอ่ ยทงั้ ใบแหง้ เปน็ สนี ำ้� ตาล กระรอก ตัวแก่จะเข้ากัดกินล�ำต้นจน รุนแรงหลาย ๆ ใบในแตล่ ะ ตน้ กลา้ จะเหยี่ วเฉาและแหง้ เป็นโพรง ส่วนใหญ่เป็น ต้น จะมองเห็นใบเป็นสขี าว หนอนหวั ดำ� ตายไป ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ด้วงงวงเล็กจะเข้าท�ำลาย โพลนชดั เจน ท�ำลายมะพร้าวให้เสียหาย ตามรอยของดว้ งแรด และอาการ อย่างมาก โดยเจาะรูตาม บง่ ชท้ี แ่ี สดงวา่ ดว้ งงวงทำ� ลาย โรคใบจุด กาบใบ และเจาะผลมะพรา้ ว คอื ยอดออ่ นเหย่ี วแหง้ ใบเหลอื ง กินเนื้อภายใน สดหักพบั อาการ : โรคใบจุด เกิดจุด แผลสีเหลืองอ่อน ขนาดหัว โรคผลรว่ ง ด้วงงวง เขม็ หมดุ ตอ่ มาจะเปลยี่ นเปน็ สีน�้ำตาลแดง มีวงสีเหลือง อาการ : โรคผลรว่ ง มะพร้าว ล้อมรอบแผลจะขยายใหญ่ รว่ งกอ่ นกำ� หนด ผลทร่ี ว่ งจะออ่ น ออก มลี กั ษณะคอ่ นขา้ งกลม เกนิ ไปใช้ประโยชน์ไมไ่ ด้ กลางแผลจะมีจุดสีน้�ำตาล แดง ขอบแผลสีน้�ำตาลเข้ม โรคเอือนกนิ ในทส่ี ดุ จะขยายรวมกนั ทำ� ให้ ใบแหง้ ตน้ มะพรา้ วชะงกั การ อาการ : ลักษณะของผล เจริญเติบโตและตาย ภายนอกปกติ แตเ่ นอื้ มะพรา้ ว จะมลี กั ษณะฟา่ มหนาประมาณ 2 ซม.ยบุ งา่ ย เนอื้ มะพรา้ วหนา ไม่เท่ากัน บางแห่งไม่มีเน้ือ มแี ตก่ ะลา ผวิ ของเนอ้ื ขรขุ ระ

ยางพารา ราก ล�ำต้น ระยะการเจริญเติบโต ใบ ผล ปลวก โรคราสชี มพู โรคใบร่วงและผลเน่าทเี่ กิดจากเช้อื ราไฟทอปโทร่า ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : อาการ : บริเวณที่ถูกท�ำลายจะเป็นรอยปริมีน�้ำยางไหล อาการ : ก้านใบเปน็ รอยช้�ำสีนำ�้ ตาลเข้มถงึ ดำ� ตามความยาว กดั กนิ สว่ นรากและภายในลำ� ตน้ ติดอยู่ตามเปลือก เมื่ออากาศช้ืนจะเห็นเส้นใยสีขาวท่ี ของก้านใบ แผลบริเวณทางเข้าของเช้ือมีหยดน้�ำยางเล็ก ๆ จนเป็นโพรง ท�ำให้ต้นยาง เปลือกยาง แผลจะขยายเปน็ บรเิ วณกวา้ ง เมือ่ เชอ้ื เจรญิ เต็ม เกาะติดอยู่ เมอื่ สะบัดใบเบา ๆ ใบยอ่ ยจะหลุดทนั ที ต่างจาก ยืนต้นตายโดยไม่สามารถ ที่จะมองเห็นเปน็ สชี มพู ใตบ้ ริเวณแผลจะมกี ารแตกกง่ิ ใหม่ การร่วงตามธรรมชาติ ซึ่งเม่ือสะบัดใบย่อยจะไม่ร่วง หาก สังเกตเห็นจากภายนอกได้ ขึ้นมากมาย ใบยางเปลี่ยนเป็นสีเหลือง เกิดอาการตาย เข้าท�ำลายฝักยางจะท�ำให้เน่า ฝักไม่แตกและไม่ร่วงหล่น จนกวา่ จะขุดรากดู จากยอด ตามธรรมชาติ หนอนทราย โรคเปลือกเน่า โรคราแปง้ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : อาการ : ระยะแรกจะเปน็ รอยบุ๋มสีจางบนเปลอื กงอกใหม่ อาการ : ใบออ่ นรว่ ง ใบทไี่ มร่ ว่ ง แผ่นใบ มีพุ่มใบ 1-2 ฉัตร ท�ำให้ เหนือรอยกรีดต่อมาแผลน้ันจะมีเส้นใยของเช้ือราสีเทา จะมีแผลขนาดไม่แน่นอนมีปุย เชื้อรา พุ่มใบมีสีเหลือง เม่ือขุดดู ข้ึนปกคลมุ และขยายลกุ ลามเป็นแถบขนานไปกบั รอยกรดี สีขาวเทาปกคลุมอยู่ ต่อมาแผลจะเป็น จะพบตวั หนอนทราย ท�ำให้เปลือกบริเวณดังกล่าวน้ีเน่าหลุดเป็นแว่น เหลือแต่ รอยดา่ ง สเี หลอื งซดี และกลายเปน็ สนี ำ�้ ตาล เน้ือไมส้ ีดำ� ดอกยางมีปยุ เชอื้ ราปกคลุมก่อนที่จะดำ� แลว้ รว่ ง โรครากขาว โรคเสน้ ด�ำ อาการ : ระบบรากถกู ทำ� ลาย เป็นระยะท่ีรุนแรง พุ่มใบ อาการ : เหนือรอยกรดี เปน็ รอยช�้ำ ตอ่ มาเปน็ รอยบ๋มุ สดี �ำ โรคใบจดุ กา้ งปลา เปลี่ยนเป็นสีเหลืองแกมส้ม หรือสีน้�ำตาลด�ำตามแนวยาวของล�ำต้น เมื่อเฉือนเปลือก ใบรว่ งหมดทง้ั ตน้ ขอบใบมว้ น บริเวณรอยบ๋มุ สดี ำ� จะเหน็ ลายเส้นสดี �ำบนเน้ือไม้ และอาจ อาการ : ใบอ่อนจะเป็นแผลจุดกลม เขา้ ดา้ นใน ทร่ี ากจะเหน็ เสน้ ใย ลกุ ลามลงใต้รอยกรดี ถ้าอาการรนุ แรง เปลือกบริเวณทเี่ ป็น ขอบแผลสีน�้ำตาลด�ำ กลางแผลสีซีด แผค่ ลมุ ผิวราก โรคปริเน่า มีน้�ำยางไหล เปลือกเน่าหลุดออกมา ถ้าเชื้อ หรือเทา ถ้ารุนแรงใบจะบิดงอและร่วง เข้าท�ำลายไม่รุนแรง เปลือกงอกใหมจ่ ะเป็นปมุ่ ปม ระยะใบ เพสลาดแผลจะกลมทบึ สนี ้�ำตาล หรอื ดำ� ขอบแผลสเี หลอื งและขยายลกุ ลาม เข้าไปตามเส้นใบ ท�ำให้แผลมีลักษณะ โรคเปลือกแห้ง คล้ายก้างปลา เน้ือเยื่อบริเวณรอยแผล มสี ีเหลอื งถงึ นำ�้ ตาลและใบร่วงในทีส่ ดุ อาการ : หลังจากกรีดยางแล้ว น้�ำยางจะแห้งเป็นจุด ๆ โรคเปลือกแห้ง ค้างอยู่บนรอยกรีดเปลือกยางมีสีน�้ำตาลอ่อน ถ้ายังกรีด ตอ่ ไปอีก เปลอื กยางจะแห้งสนิทไม่มนี ้�ำยางไหล

ชา สว่ นของพชื ไ ้มผล-ไม้ ืยน ้ตน ใบ/ยอด มวลชา ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินนำ�้ เลย้ี งบริเวณใบอ่อน และใบเพสลาด ใบชาที่ถกู ทำ� ลายมรี อยแผลไหม้เปน็ จดุ เลก็ ๆ หรือยอดออ่ น ใบออ่ นหงิกงอ ไรแดง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู กินนำ้� เลยี้ งบริเวณใบอ่อน และยอดออ่ นของชา ทำ� ให้ใบชาทถี่ ูกท�ำลายหด หงกิ งอ เพลย้ี ออ่ น ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู กินน�้ำเล้ยี งบรเิ วณใบทำ� ใหใ้ บชาหงกิ ย่น และม้วนต่�ำลง หนอนมว้ นใบ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : นำ� ใบชาและยอดอ่อนมาตดิ กนั แล้วกดั กนิ ท�ำใหใ้ บและยอดออ่ นเสียหาย โรคใบพุพอง อาการ : ผิวใบด้านบนจะบ๋มุ ส่วนด้านล่างนนู ออก มกั พบมากในฤดฝู น

พืชไร่เศรษฐกิจของประเทศไทย ∆ พชื ไร่ท่มี กั พบการระบาดของโรคและแมลงศตั รพู ชื มีหลายชนดิ ดังน้ี 1. ขา้ ว 6. ทานตะวนั 2. ขา้ วโพด 7. ฝ้าย 3. ถวั่ เขยี ว 8. มันสำ� ปะหลงั 4. ถัว่ ลสิ ง 9. สบั ปะรด 5. ถั่วเหลือง 10. ออ้ ย พืชไ ่ร

ข้าว ระยะการเจริญเติบโต ระยะกล้า ระยะแตกกอ ระยะตง้ั ท้อง ออกรวง เกบ็ เก่ยี ว เพลีย้ กระโดดสีน้�ำตาล เพลี้ยกระโดดสีนำ�้ ตาล ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยท�ำลายต้นข้าว โดยการดูดกินน�้ำเล้ียง บริเวณโคนต้นข้าว ท�ำให้ต้นข้าวมีอาการใบเหลืองแห้ง ลักษณะคล้ายถูกน้�ำร้อนลวก แห้งตาย เป็นหย่อม ๆ เรียก \"อาการไหม้\" การระบาดของเพล้ียกระโดดสีน้�ำตาล มักพบมาก ในสภาพอากาศแหง้ แล้ง เพลี้ยจก๊ั จนั่ สีเขียว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน้�ำเล้ียงจากใบข้าวและล�ำต้น ท�ำให้ข้าวชะงักการเจริญเติบโต อาจแห้งตายได้ถ้ามีปริมาณมาก และเป็นแมลงพาหะ น�ำโรคใบสสี ้มมาสขู่ ้าว ท�ำให้ตน้ ขา้ วแคระแกรน็ ใบเหลือง ออกรวงไม่สมำ่� เสมอ เมลด็ ลีบ เพลยี้ จักจ่นั ปกี ลายหยกั ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ทั้งตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกิน น�้ำเลี้ยงจากใบและกาบใบข้าว ข้าวท่ีถูกท�ำลายปลายใบจะแห้ง หนอนกระทูก้ ล้า และขอบใบเปล่ียนเป็นสีส้ม ต่อมาข้าวทั้งใบจะ เป็นสีส้มและ เพลย้ี จักจั่นปีกลายหยัก ขอบใบหงิกงอ อาการของโรคจะปรากฏทใ่ี บแกก่ อ่ น หนอนกระทกู้ ล้า ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนระยะแรกกัดกินผิวใบ เมอ่ื ตวั โตขนึ้ กดั กนิ ตน้ กลา้ ในเวลา หนอนกอข้าว กลางคืน เหลือไว้แต่ก้านใบโผล่ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนทำ� ลายกาบใบ ทำ� ใหก้ าบใบ อยเู่ ทา่ นน้ั และจะกดั กนิ ลำ� ตน้ กลา้ มีสีเหลืองหรือน�้ำตาล จะเห็นเป็นอาการช้�ำๆ เม่ือฉีกกาบใบดู ระดับพ้ืนดิน ท�ำให้มีลักษณะ จะพบตวั หนอน เมอื่ ตวั หนอนโตขน้ึ จะเขา้ กดั กนิ สว่ นของลำ� ตน้ ทำ� ใหเ้ กดิ เหมือนควายกิน ความเสียหาย อาการใบเหยี่ วในระยะแรก ใบและยอดทถ่ี กู ทำ� ลายจะเหลอื งในระยะ พืชไ ่ร ทง้ั หมดอาจเกดิ ขนึ้ ภายใน 1-2 วนั ตอ่ มา ซง่ึ การทำ� ลายในระยะขา้ วแตกกอนท้ี ำ� ใหเ้ กดิ อาการ “ยอดเหยี่ ว” เท่าน้ัน การระบาดของแมลง (deadheart) ถ้าหนอนเข้าท�ำลายในระยะข้าวตั้งท้องหรือหลังจาก ชนิดนี้มีความส�ำคัญเพิ่มขึ้นใน ข้าวออกรวงจะท�ำให้เมล็ดข้าวลีบทั้งรวง รวงข้าวมีสีขาวเรียก การท�ำนาหวา่ นน้ำ� ตม อาการนว้ี า่ “ขา้ วหวั หงอก” หนอนกอขา้ ว

ขา้ ว ระยะการเจริญเตบิ โต ระยะกล้า ระยะแตกกอ ระยะตัง้ ท้อง ออกรวง เกบ็ เกย่ี ว แมลงหล่า ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเล้ียงจากกาบใบข้าวบรเิ วณโคนตน้ ขา้ ว ทำ� ใหบ้ ริเวณที่ถกู ท�ำลายเป็นสนี ำ้� ตาลแดงหรือเหลอื ง ขอบใบขา้ วเปล่ยี น เป็นสีนำ้� ตาลด�ำคล้ายข้าวเป็นโรคไหม้ การทำ� ลายในระยะขา้ วแตกกอทำ� ใหต้ น้ ขา้ วแคระแกร็น และการแตกกอลดลง ถา้ ทำ� ลายหลงั ระยะขา้ วต้งั ทอ้ งทำ� ให้ ข้าวออกรวงไมส่ ม่�ำเสมอ เมลด็ ลีบ ต้นขา้ วอาจเหีย่ วตายได้ ถา้ มแี มลงจ�ำนวนมากท�ำใหต้ น้ ข้าวแหง้ ไหม้คล้ายกบั ถกู เพลยี้ กระโดดสนี �้ำตาล แมลงบ่ัว แมลงสงิ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั หนอนทำ� ลายยอดที่กำ� ลังเจริญ ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตวั เต็มวยั ใชป้ ากแทน ท�ำให้เกิดเป็นหลอดลักษณะคล้ายหลอดหอม หลอดจะปรากฏ ดดู กนิ นำ้� เลย้ี งจากเมลด็ ขา้ ว ในระยะเปน็ นำ้� นม แตส่ ามารถดดู กนิ ภายใน 1 สัปดาห์ ต้นข้าวและกอข้าวท่ีถูกท�ำลายจะมีอาการ เมลด็ ขา้ วทง้ั เมลด็ ออ่ นและเมลด็ แขง็ ถา้ ดดู กนิ เปน็ เวลานานทำ� ให้ แคระแกรน็ เตยี้ ลำ� ตน้ กลม มสี เี ขยี วเขม้ ยอดทถี่ กู ทำ� ลายไมส่ ามารถ เมล็ดลีบหรือเมลด็ ไมส่ มบูรณ์ ผลผลติ ข้าวลดลง แมลงสงิ เรม่ิ พบ ออกรวงได้ ทำ� ให้ผลผลิตขา้ วลดลงมาก ระยะข้าวแตกกอจะเป็น ในตน้ ฤดฝู น ระยะทบ่ี ั่วเขา้ ทำ� ลายมาก หนอนหอ่ ใบขา้ ว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ใบข้าวถูกท�ำลายในระยะข้าว ตั้งท้องท�ำให้เมล็ดข้าวลีบ พบระบาดมากขึ้นในพื้นท่ีที่ปลูกข้าว 2 รอบ (นาปี และนาปรัง) และมีการใช้ปุ๋ยเคมีมาก สามารถ ระบาดได้ทุกสภาพแวดล้อมแต่จะระบาดมากในช่วงฤดูฝน หนอนกอข้าว หนอนห่อใบข้าว มวนเขยี วข้าว ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ทง้ั ตวั ออ่ นและตวั เตม็ วยั พืชไ ่ร ท�ำลายต้นข้าวด้วยการดูดกินน้�ำเล้ียงจากยอดอ่อน ใบออ่ น ดอก และเมลด็ ซง่ึ จะทำ� ใหเ้ มลด็ ข้าวลบี และ ร่วงหลน่ ในทส่ี ุด หนอนม้วนใบขา้ ว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ผีเส้ือหนอนม้วนใบข้าววางไข่ที่ใบอ่อน เม่ือตัวหนอนฟักออกมาจะแทะผิวใบข้าวส่วนท่ีเป็นสีเขียว ท�ำให้เห็นเป็นแถบยาว สีขาว มีผลให้การสังเคราะห์แสงลดลง หนอนจะใช้ไยเหนียวท่ีสกัดจากปาก ดึงขอบใบข้าวเพ่ือห่อหุ้มตัวหนอน หนอนจะท�ำลายใบข้าวทุกระยะ การ เจรญิ เติบโตของขา้ ว ในระยะข้าวออกรวงหนอนจะทำ� ลายใบธง ซึ่งมผี ลตอ่ ผลผลติ เพราะทำ� ให้ขา้ วมีเมลด็ ลีบนำ้� หนักลดลง

ขา้ ว ระยะการเจรญิ เตบิ โต ระยะกลา้ ระยะแตกกอ ระยะตงั้ ทอ้ ง ออกรวง เกบ็ เกี่ยว โรคไหม้ โรคใบไหม้ อาการระยะกลา้ ใบมแี ผลจดุ สนี ำ้� ตาลคลา้ ยรปู ตา มสี เี ทาอยตู่ รงกลางแผล แผลสามารถ ขยายกระจายทวั่ บรเิ วณใบ ถา้ โรครนุ แรงกลา้ ขา้ วจะแหง้ ฟบุ ตาย อาการคลา้ ยถกู ไฟไหม้ อาการระยะแตกกอ พบได้ท่ีใบ ข้อต่อของใบ และข้อต่อของล�ำต้น ขนาดแผล จะใหญก่ วา่ ทพ่ี บในระยะกลา้ แผลลกุ ลามตดิ ตอ่ กนั ไดท้ บี่ รเิ วณขอ้ ตอ่ ใบจะมลี กั ษณะ แผลช้ำ� สนี ำ�้ ตาลดำ� และมักหลดุ จากกาบใบเสมอ อาการระยะคอรวง (ระยะออกรวง) ถา้ ข้าวเพ่ิงจะเร่มิ ใหร้ วง เมือ่ ถูกเช้ือราเข้าทำ� ลาย เมล็ดจะลีบหมด แต่ถ้าเป็นโรคตอนรวงข้าวแก่ใกล้เก็บเกี่ยว จะปรากฏรอยแผลช้�ำ สีน้�ำตาลท่ีบริเวณคอรวง ท�ำให้เปราะหักง่าย รวงข้าวร่วงหล่นเสียหาย พบมาก ในนาหว่านที่ขา้ วหนาแนน่ อบั ลม ใส่ปุย๋ อัตราสูง เช้ือสามารถตดิ ไปกับเมล็ดขา้ ว น�ำ้ ลม เศษฟางข้าว โรคใบจุดสนี ำ้� ตาล โรคเมล็ดด่าง อาการ : แผลทใ่ี บขา้ ว พบมากในระยะแตกกอมลี กั ษณะเปน็ จดุ สนี ำ�้ ตาล รปู กลมหรอื รปู ไข่ ขอบนอก อาการ : แผลเกิดจุดสีน้ำ� ตาลหรอื ด�ำท่เี มลด็ บนรวง สุดของแผลมีสีเหลือง มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 0.5-1 มิลลิเมตร แผลที่มีการพัฒนาเต็มที่ขนาด ขา้ ว บางสว่ นกม็ ลี ายสนี ำ้� ตาลดำ� และมสี เี ทาปนชมพู ประมาณ 1-2 x 4-10 มิลลิเมตร บางคร้ังพบแผลไมเ่ ป็นวงกลมหรอื รูปไข่ แต่จะเป็นรอยเปือ้ นคลา้ ย ท้ังนี้เพราะมีเช้ือราหลายชนิดท่ีสามารถเข้าท�ำลาย สนิมกระจดั กระจายทัว่ ไปบนใบขา้ ว แพร่ระบาดจากสปอรข์ องเช้ือราปลิวไปตามลม และติดไปกบั และท�ำให้เกิดอาการต่างกันไป การเข้าท�ำลายของ เมล็ด เช้ือรามักจะเกิดในช่วงดอกข้าวเริ่มโผล่จากกาบหุ้ม โรคใบหงกิ (โรคจ๋)ู รวงจนถึงระยะเมล็ดข้าวเริ่มเป็นน้�ำนม และอาการ เมลด็ ด่างปรากฏเด่นชัดในระยะใกลเ้ ก็บเกย่ี ว อาการ : ข้าวต้นเต้ีย ใบสีเขียวเข้มแคบและส้ัน ใบใหม่แตกช้ากว่าปกติ เมื่อแตกพุ่งข้ึนมาไม่ค่อย สมบูรณ์ ปลายใบบดิ เปน็ เกลยี ว ที่เรยี กวา่ โรคใบหงกิ นอกจากนี้ยงั สังเกตเหน็ ขอบใบแหว่งวน่ิ และ พืชไ ่ร เสน้ ใบบวมโปง่ เปน็ แนวยาวทง้ั ทใี่ บและกาบใบ ขา้ วทเี่ ปน็ โรคออกรวงลา่ ชา้ และใหร้ วงไมส่ มบรู ณ์ รวง ให้เมล็ดลีบเป็นส่วนใหญ่ เมล็ดด่างเสียคุณภาพเป็นส่วนมาก โรคใบหงิกเกิดจากเชื้อไวรัสสามารถ ถา่ ยทอดไดโ้ ดยเพลยี้ กระโดดสนี ำ�้ ตาล เปน็ แมลงพาหะ และเชอื้ ไวรสั สามารถคงอยใู่ นตอซงั และหญา้ บางชนิด โรคเมลด็ ดา่ ง

ขา้ วโพด ระยะการเจรญิ เติบโต เร่ิมงอก การเจริญเติบโตของราก ล�ำต้น ใบ และเร่มิ ติดดอก ออกไหม ติดฝัก เก็บเกีย่ ว มอดดนิ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ท�ำลายพืชในระยะตัวเต็มวัย ต้นกล้าข้าวโพดจะเสียหาย ต้นท่ีถูกกัดท�ำลายจะแตกแขนงชะงัก การเจริญเติบโต ทำ� ให้ขา้ วโพดแกไ่ มพ่ ร้อมกัน ฝกั ลบี เลก็ หรอื ไม่ตดิ ฝกั พบในระยะกล้า หนอนเจาะล�ำตน้ ขา้ วโพด เพลี้ยอ่อน ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนจะเข้าท�ำลายส่วนยอด ช่อดอกตัวผู้ และล�ำต้น ท�ำให้ต้นชะงัก การเจริญเติบโต หักล้มง่าย เม่อื มีการระบาดรนุ แรงจะเขา้ ทำ� ลายฝกั หนอนกระทู้หอม ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตน้ ทถี่ ูกท�ำลายมาก ๆ จะไมเ่ จรญิ เตบิ โตเท่าทคี่ วร ฝกั ลีบเล็กไม่สมบรู ณ์ หนอนกระทู้ข้าวโพดจะระบาด ทำ� ลายขา้ วโพดตง้ั แตอ่ ายปุ ระมาณ 20 วนั ไปจนกระทง่ั ออกฝกั และจะทำ� ลายในระยะทเ่ี ปน็ ตวั หนอนเท่านน้ั และหนอนจะเจาะทำ� ลาย ก้านดอกเกสรตวั ผรู้ วมทงั้ ลำ� ต้น เพลย้ี ออ่ น ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตวั เต็มวยั ดดู กนิ น�ำ้ เลย้ี งจากยอด ใบออ่ น ชอ่ ดอกตวั ผู้ ปลายไหม และฝกั ทำ� ใหก้ ารติดเมลด็ ไมส่ มบูรณ์ ฝกั ลีบ ถ่ายมูลหวานท�ำให้เกดิ ราด�ำ คุณภาพฝกั ลดลง หนอนเจาะ ล�ำตน้ ข้าวโพด หนอนกระทู้ หนอนเจาะสมอฝา้ ย หนอนเจาะสมอฝา้ ย พืชไ ่ร ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกินเส้นไหม เจาะเข้าไปอาศยั กดั กนิ ปลายฝกั ทำ� ใหฝ้ กั เสยี หาย พบการ ท�ำลายในระยะเรม่ิ ออกดอกตวั ผู้ เพลย้ี ไฟ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ระยะต้นออ่ น ดดู กินน�ำ้ เล้ยี งบริเวณ ใบ ทำ� ใหต้ ้นแคระแกรน็ ขอบใบเป็นสนี ำ้� ตาลเพลี้ยไฟดอกไมฮ้ าวาย ระบาดระยะขา้ วโพด ออกฝัก โดยเฉพาะที่ไหมทำ� ใหฝ้ ักไมต่ ดิ เมล็ด หรอื ทำ� ลายฝักเสยี หายเพยี งเลก็ นอ้ ยแตอ่ าจเป็นทางเข้าของเชื้อ Fusarium spp. ท�ำให้ฝักเน่า

ข้าวโพด ระยะการเจริญเตบิ โต เริม่ งอก การเจริญเตบิ โตของราก ล�ำต้น ใบ และเริม่ ตดิ ดอก ออกไหม ตดิ ฝัก เกบ็ เก่ียว โรคราน�้ำค้างหรอื โรคใบลาย อาการ : ยอดมีข้อถี่ ตน้ แคระแกร็น ใบเปน็ ทางสีขาวเขยี วอ่อนหรอื เหลอื งออ่ น ไปตามความยาวของใบ พบผงสปอร์สีขาวเป็นจ�ำนวนมากใต้ใบในเวลาเช้ามืด ตดิ ฝกั แตไ่ ม่มเี มลด็ โรคราน้�ำคา้ ง หรือโรคใบลาย โรคใบไหม้แผลเลก็ โรคใบไหม้แผลเลก็ อาการ : ระยะแรกเกดิ จดุ เลก็ ๆ สเี ขยี วออ่ นฉำ�่ นำ�้ ตอ่ มาแผล ขยายไปตามเสน้ ใบ เกดิ เปน็ แผลไหม้ บรเิ วณกลางแผลมสี เี ทา ขอบแผลสนี ำ้� ตาล ขนาดของแผลไมแ่ นน่ อนสว่ นใหญเ่ กดิ กบั ใบลา่ ง โรคราสนิม อาการ : ระยะแรกพบเป็นแผลจุดนูนสีน�้ำตาลแดง ขนาด 0.2-1.3 มลิ ลิเมตร ตอ่ มาแผลจะแตกเหน็ เป็นผง สสี นมิ ถา้ ระบาดรุนแรงจะทำ� ใหใ้ บแห้งตาย โรคราสนิม พืชไ ่ร

ถั่วเขยี ว เรมิ่ งอก ต้นกลา้ เจริญเตบิ โต ระยะการเจริญเตบิ โต ติดฝัก ฝักแก่ เกบ็ เกยี่ ว ออกดอก หนอนแมลงวันเจาะลำ� ต้น ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : เรม่ิ ท�ำลายตั้งแต่ถว่ั เขยี วมใี บจรงิ ค่แู รก และเปน็ อนั ตรายมากท่สี ดุ เม่ือตน้ ยงั เล็ก หนอนจะชอนไชกัดกนิ เนอื้ เยอื่ แกนกลาง ลำ� ต้น หรือเนอ้ื เยอื่ รอบ ๆ ล�ำต้นในระดบั ผวิ ดิน ทำ� ให้เนื้อเยือ่ ลำ� ตน้ เน่าเปือ่ ย หนอนกระทู้ผกั ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั หนอนมสี เี ขียวหรอื น้ำ� ตาลอ่อนมจี ดุ สีด�ำ 2 จดุ ดา้ นขา้ ง โดยจะแทะกินผิวใบพชื เหลือไวแ้ ต่เส้นใบ เมอื่ ผวิ ใบแห้งจะเหน็ เป็น สีขาว ท�ำให้ใบขาดเป็นรูท้ังตน้ หนอนกระทูผ้ กั หนอนเจาะดอกและฝัก ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวหนอนชอนไชเขา้ ไปกัดกินภายในดอกและฝัก โดยเจาะฝักอ่อนเล็ก ๆ ภายในดอก เปน็ แมลงที่ส�ำคญั ที่สุดของถ่ัวเขียวผิวมันและผวิ ดำ� ทำ� ให้ผลผลติ เสยี หายเกือบ 100% เพล้ียไฟ ด้วงถั่วเขยี ว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน้�ำเลี้ยงจากส่วนอ่อนต่าง ๆ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ระยะหนอน ของพืช ท�ำใหใ้ บหงิกงอ บิดเบ้ียว แหง้ กรอบ ดอกรว่ ง ติดฝักนอ้ ย เป็นระยะเดียวท่ีท�ำลายเมล็ด เม่ือฟักออก จากไข่ แลว้ เจาะเขา้ ไปอาศัยและกัดกินเน้ือ ภายในเมลด็ และเจาะรกู ลมออกมาภายนอก หนอนเจาะดอกและฝกั ไรขาว พืชไ ่ร ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : มักท�ำลายระยะถ่ัวออกดอก โดยการดูดกินน้�ำเล้ียงบริเวณใบ ท�ำให้ใบ ท่ีเกิดใหม่เล็กผดิ ปกติ หยาบกร้านและยอดหด มวนเขยี วขา้ วและมวนเขยี วถวั่ มวนเขียวขา้ วและมวนเขยี วถว่ั ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยท�ำลาย ถัว่ เขียวโดยดดู กนิ น�้ำเลี้ยงของพืช พบการระบาดเม่ือถั่วเขียว เริ่มติดฝักอ่อนแลว้ ท�ำให้ฝกั ออ่ นบดิ งอ ฝักลบี ไม่ติดเมล็ด

ถ่วั เขยี ว เริ่มงอก ตน้ กล้า เจรญิ เติบโต ระยะการเจรญิ เตบิ โต ตดิ ฝกั ฝักแก่ เกบ็ เก่ยี ว ออกดอก โรครากและโคนเนา่ อาการ : รากเน่าเปน็ สีน�ำ้ ตาล โคนต้นส่วนที่ตดิ ดินและผวิ นอกของรากรอบๆ โคนต้นเนา่ เปน็ แผลสีน้ำ� ตาล ในแปลงมคี วามชืน้ สงู อาการของโรคจะลุกลาม อยา่ งรวดเรว็ โรคราแป้ง อาการ : ในระยะออกดอกจะท�ำใหต้ น้ แคระแกร็น ตดิ ฝักน้อย ฝกั และเมล็ดมขี นาดเลก็ ลง ฝกั ท่ีมเี ชื้อราสีขาวคล้ายผงแปง้ ข้ึนคลมุ ฝักจะบิดเบ้ยี ว แคระ แกรน็ และเมล็ดไม่สมบรู ณ์ พบระบาดในชว่ งอากาศแห้ง-เย็น โรครากปม อาการ : เกิดจากไส้เดือนฝอยรากปม มกี ารเจริญเติบโตทางลำ� ต้นและใบน้อยกว่าตน้ ปกติ ใบเหลืองซีด รากของถ่วั เขยี วบวมพองโตเป็นปมท้ังส่วนของ รากฝอยและรากใหญ่บริเวณโคนต้น พบระบาดมากในช่วงฤดูฝน โรคใบจุดสีน้�ำตาล อาการ : พบแผลบนใบเปน็ จดุ สนี ำ้� ตาลคอ่ นขา้ งกลม ขอบแผลไมส่ มำ�่ เสมอตรงกลางแผลมสี เี ทา ใบเหลอื ง แหง้ และรว่ งหล่น จะรุนแรงมากข้นึ ในระยะก่อนเก็บเกีย่ ว ทำ� ใหฝ้ ักลบี และขนาดเมล็ดเล็กลง โรครากปม โรครากด�ำ พืชไ ่ร โรคใบจดุ สนี ำ้� ตาล อาการ : ใบสีเหลอื งซดี แห้งกรอบ ยืนต้น ตาย เมอื่ ถอนรากจะมเี มลด็ คลา้ ยผงถา่ นสดี ำ� พบระบาดในระยะแกใ่ กลเ้ กบ็ เกยี่ ว ทำ� ใหถ้ วั่ ที่เป็นโรคแก่ก่อนแปลงท่ีไม่เป็นโรค เมล็ด ลบี ไมส่ มบรู ณ์ มผี ลกระทบตอ่ ผลผลติ ไดม้ าก โรคในถัว่

ถั่วลสิ ง ระยะการเจรญิ เตบิ โต พฒั นาของใบและขอ้ พฒั นาของดอก สร้างเขม็ สร้างฝกั การพัฒนาของเมล็ด ฝกั พฒั นาสมบรู ณพ์ รอ้ มเกบ็ เกยี่ ว หนอนชอนใบ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ชอนเข้าไปกดั กินเน้ือเยอ่ื ของใบเหลือไว้แต่ผวิ ใบด้านบนและด้านล่าง ต่อมาใบแหง้ เปน็ สีขาว ชักใยเอาใบถว่ั มารวมกนั ถ้าระบาดรนุ แรงจะทำ� ให้ต้นถ่ัวแคระแกร็นใบร่วงหลน่ เพลี้ยอ่อน หนอนชอนใบ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวออ่ นและตัวเต็มวัยดดู กินน�้ำเลย้ี ง เพลย้ี อ่อน ตามยอดอ่อน ใบอ่อน ดอก และเขม็ ทำ� ให้ต้นแคระแกรน็ ใบออ่ น และยอดออ่ นหงิกงอ ดอกรว่ ง เพล้ยี ไฟ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดดู กนิ น�้ำเล้ยี งตามยอดอ่อน ใบ และ ดอก ทำ� ใหใ้ บหงกิ งอ บดิ เบย้ี วมรี อยขดี ขว่ น ถา้ ระบาดรนุ แรงจะทำ� ให้ ยอดไหม้และตาย เพลี้ยไฟ เสี้ยนดนิ พืชไ ่ร ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : เจาะเปลือกถัว่ เป็นรแู ล้วกัดกินเมลด็ ในฝกั หลงั จากน้ันจะนำ� ดนิ เขา้ ไปไว้ ในฝกั แทนเมลด็ ท่ถี กู ท�ำลาย

ถ่วั ลิสง ระยะการเจริญเตบิ โต พัฒนาของใบและข้อ พฒั นาของดอก สร้างเขม็ สรา้ งฝกั การพฒั นาของเมลด็ ฝกั พฒั นาสมบรู ณพ์ รอ้ มเกบ็ เกย่ี ว โรคยอดไหม้ อาการ : ยอดออ่ นและใบยอดเปน็ แผลเซลลต์ ายมสี เี หลอื ง ก้านใบและก่งิ โค้งงอ ถ้าเป็นโรคในระยะกลา้ ถว่ั ลิสงจะตายหรอื แคระแกรน็ ไมต่ ิดฝัก ถา้ เปน็ โรค ระยะต้นโต ทำ� ใหก้ ารติดฝกั ลดลง โรคใบจุด โรคยอดไหม้ อาการ : แผลเป็นจุดสดี �ำหรือสีนำ้� ตาล ขนาด 1-8 มลิ ลเิ มตร ขอบแผลอาจมวี งสเี หลอื ง ล้อมรอบระยะแรกที่พบท่ีใบล่าง และลุกลามสู่ใบบน อาการรุนแรงท�ำให้ใบเหลือง ขอบใบบดิ เบย้ี ว ไหม้แห้งด�ำ และร่วงก่อนกำ� หนด โรคล�ำต้นเน่า อาการ : ยอด กง่ิ และลำ� ตน้ เหย่ี วยุบเป็นหย่อมๆ พบแผลเนา่ ท่ีสว่ นสัมผสั กับผิวดิน บรเิ วณทถี่ กู ทำ� ลายจะมเี สน้ ใยสขี าว พบพชื เปน็ โรคในชว่ งหลงั จากตดิ ฝกั ถงึ เกบ็ เกย่ี ว โรคโคนเนา่ อาการ : ต้นเหีย่ วเหลอื ง ยุบตัว โคนต้นเป็นแปลสนี �้ำตาล พบกลุ่มสปอร์สดี ำ� ปกคลมุ บริเวณแผล เมื่อถอนข้ึนมาส่วนล�ำต้นจะขาดจากส่วนราก พบโรคทุกแหล่งและ ทกุ ฤดูปลูก โรคราสนมิ โรคราสนิม พืชไ ่ร อาการ : แผลเปน็ ตุม่ สีน้ำ� ตาลถึงนำ�้ ตาลเข้ม ขนาดเท่าหวั เข็มหมุด กระจายท่ัวบนใบ ตอ่ มาแผลจะแตก พบสปอร์ ของเชอ้ื ราสนี ำ้� ตาลคลา้ ยสนมิ เหลก็ จำ� นวนมาก คลมุ บรเิ วณ ปากแผล

ถ่วั เหลือง เริ่มงอก ต้นกลา้ เจรญิ เติบโต ระยะการเจรญิ เตบิ โต ตดิ ฝกั ฝักแก่ เก็บเกย่ี ว ออกดอก หนอนแมลงวันเจาะตน้ ถั่ว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนเจาะไชชอนเข้าไปกัดกินท่ีไส้กลาง ของล�ำต้นและใต้ผิวเปลือกบริเวณโคนต้น แล้วเข้าดักแด้ ท�ำให้ต้นถั่วเหลือง แคระแกร็น ผลผลิตลดลง ระบาดรนุ แรงในระยะกลา้ หนอนเจาะฝกั ถ่ัว พืชไ ่ร ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : วางไขเ่ ป็นฟองเดยี่ ว ๆ ท่ีกลบี ดอก ฝักออ่ นหนอนจะ เจาะเขา้ ไปกัดกินอยู่ภายในฝกั จะเจาะฝกั ออกมาเพือ่ เขา้ ดักแด้ตาม เศษซากพืช ระบาดรุนแรงในระยะติดฝกั เมอ่ื อากาศแห้งแลง้ และอุณหภมู ิสูง โดยจะกดั กนิ เมล็ด ภายในฝกั ท�ำให้เสียหาย แมลงหวขี่ าว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : วางไข่เป็นฟองเดี่ยวสีเหลืองอ่อน ตัวอ่อนมีลักษณะ คล้ายรูปไข่สีเหลืองปนเขียว ตัวอ่อน และตวั เต็มวัยดดู กนิ น้�ำเลีย้ งจากใบถ่วั ท�ำให้ต้นแคระแกร็น ฝกั ผดิ ปกติ เปน็ พาหะนำ� โรคใบยอดย่น มวนเขียวขา้ ว ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั อ่อนและตัวเตม็ วัยดดู กนิ น�ำ้ เลย้ี งจากใบและฝกั ออ่ น ทำ� ใหฝ้ กั ลีบ มวนเขียวถว่ั ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวยั ดดู กินน�้ำเล้ยี งจากใบและฝักอ่อน ท�ำใหฝ้ ักลบี มวนถ่ัวเหลือง ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ตวั ออ่ นและตัวเต็มวัยดดู กนิ น�ำ้ เล้ยี งจากใบและฝกั ท�ำให้ฝกั ลบี หนอนชอนใบ ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : ใบแหง้ สขี าว ถา้ ระบาดรนุ แรงทำ� ใหต้ น้ แคระแกรน ใบรว่ งหลน่ จะพบมากในถว่ั ทปี่ ลกู ตน้ ฤดแู ละจะระบาดรนุ แรง ถา้ อากาศ แหง้ แล้ง ฝนไมต่ กหรือทิง้ ชว่ งเป็นระยะเวลานาน โดยหนอนจะกดั กินชอนใบระหว่างผวิ ใบ และทำ� ลายดา้ นใตใ้ บมากกว่าบนผวิ ใบ หนอนม้วนใบ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : กัดกนิ ใบจนเหลือแต่เส้นใบ เพล้ยี ออ่ น ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน้�ำเล้ียงจากใบอ่อน ยอดอ่อน และล�ำต้น ท�ำให้ต้นแคระแกร็น ใบอ่อน ยอดอ่อนหงิกงอ พบเห็นทั่วไปตาม แหล่งปลูกถว่ั ลสิ งท่ัวประเทศ มกั เกดิ ระบาดในชว่ งอากาศแล้ง ฝนไม่ตกตามปกติ

ถ่วั เหลอื ง เริ่มงอก ตน้ กลา้ เจรญิ เติบโต ระยะการเจรญิ เติบโต ตดิ ฝัก ฝักแก่ เกบ็ เกย่ี ว ออกดอก โรครานำ้� ค้าง อาการ : เปน็ แผลจดุ สเี หลอื งแกมเขยี วดา้ นบน ของใบ ตอ่ มาขยายใหญแ่ ลว้ เปลยี่ นเปน็ สนี ำ�้ ตาล ขนาดแผลไม่แน่นอน พบเส้นใยสีเทาของ เช้ือราบริเวณแผลดา้ นใต้ใบ โรคราสนิม อาการ : เริ่มแรกพบบนใบจรงิ คู่แรกเมือ่ ถัว่ เหลืองอยใู่ นระยะฝักออ่ น โดยพบเปน็ แผลจุดเล็ก ๆ สนี �้ำตาลแดง ใต้ใบมขี ยุ สีน�ำ้ ตาลแดงของสปอร์ของเชอ้ื ราค ลา้ ยสีสนิม สปอร์จะฟุ้งข้นึ ไปยงั สว่ นบน ๆ ทำ� ใหใ้ บแห้งเปล่ยี นสีเป็นสเี หลืองและสนี ้ำ� ตาลใบร่วงก่อนก�ำหนด ฝักลีบเล็กและผลผลติ ลดลงมาก โรคใบจุดนูน อาการ : มีลักษณะเป็นแผลจุดสีเขียวแกมเหลืองที่ใต้ใบ ถ้าอาการรุนแรง ใบจะเหลืองและร่วงก่อนก�ำหนด ระบาด รนุ แรงในชว่ งที่มีอากาศรอ้ นอบอา้ ว เขา้ ทำ� ลายไดง้ า่ ย โรคใบจุดนนู โรคเนา่ ดำ� อาการ : ลักษณะการเหยี่ วจะคอ่ ย ๆ เกดิ ทลี ะน้อย โดยในระยะเร่ิมต้นของการเหี่ยวจะสังเกตได้ยากมกั พบอาการเมอื่ ต้นถั่วเหลืองแสดงอาการใบเหลอื ง ปลายใบแหง้ และยนื ตน้ ตาย ท�ำให้ผลผลิตลดลงอยา่ งมาก โรคแอนแทรคโนส พืชไ ่ร อาการ : พบบนใบและฝกั อาการที่พบบนใบในระยะแรกพบแผลจดุ สนี ำ้� ตาลขนาดเลก็ 2-3 มิลลเิ มตร เชอ้ื ที่เขา้ ท�ำลายเสน้ กลางใบของใบอ่อน จะท�ำให้ ใบย่นหงิกงอ อาการที่ฝักจะเกดิ เป็นจดุ สีน�ำ้ ตาลเรยี งตอ่ กนั เปน็ รอยขีดบนฝักหรอื เป็นกล่มุ เมลด็ ในฝักจะลบี และยน่

ทานตะวนั เรม่ิ งอก ตน้ กล้า เจริญเติบโตทางใบ ระยะการเจรญิ เตบิ โต พฒั นาเมล็ด เมลด็ แก่ เกบ็ เกย่ี ว ออกดอก โรคใบจุดหรือลำ� ตน้ ไหม้ อาการ : ใบมีแผลสีน้�ำตาลเข้ม เกิดที่บริเวณใบแก่มากกว่าใบอ่อน แผลขยายใหญ่ไหม้ลุกลามติดกันท�ำให้ใบแห้งตาย ล�ำต้น มีแผลบุ๋มลึกเกดิ รอยแตกแยกตรงกลาง ในระยะออกดอก ทำ� ให้กลบี ดอกเกิดจุดแผลกลมเลก็ ฉ่�ำน้�ำ สีน้�ำตาลเข้ม กลีบดอกเนา่ และร่วงก่อนก�ำหนด ฐานรองดอก จะเกิดเป็นจุดแผลบุ๋มลึกลงไปในเซลล์พืช ท�ำให้เกิดอาการเน่าสีน�้ำตาลเข้มไปท้ังจานดอก รวมท้ังเมล็ดจะเกดิ เป็นโรคเมลด็ เนา่ หรอื จานดอกเน่า ทำ� ลายได้ทกุ ระยะตง้ั แต่ต้นกล้าถึงระยะเกบ็ เก่ียว โรคเน่าดำ� หรือชาโคลรอท อาการ : ลำ� ต้นจะมีขนาดเล็กกวา่ ปกติ ใบเหี่ยวลูล่ งแหง้ ติดคาตน้ ล�ำตน้ ส่วนทตี่ ดิ ผวิ ดินเกดิ แผลสนี ้�ำตาลดำ� ลกุ ลามจากโคนตน้ ไปตามส่วนตา่ ง ๆ ของ ล�ำต้นและราก เมื่อผ่าดูภายในจะพบฝุ่นผงเมล็ดกลมเล็กสีด�ำหรือเทาด�ำกระจายอยู่ในเน้ือเยื่อพืชท่ัวทุกส่วนและปิดก้ันขวางทางล�ำเลียงน�้ำและอาหาร ท�ำใหต้ ้นทานตะวนั เหี่ยวแห้งตาย โรคใบหงิก อาการ : ใบหงิกงอเป็นรูปถ้วยหงายต้ังแต่ใบยอดลงมาจนถึงกลางต้น ด้านล่างใบจะพบลักษณะของเส้นกลางใบและ เส้นแขนงโป่งพองจนเห็นได้ชัด บริเวณเนื้อใบจะมีเส้นใบฝอยสีเขียวเข้มกระจายทั่วไป ท�ำให้ใบหดย่น ต้นแคระแกร็น จนไม่สามารถให้ดอก หนอนเจาะสมอฝา้ ย ลกั ษณะการทำ� ลาย/อาการ : กดั กนิ เมลด็ และเจาะจานดอก ทำ� ให้ ดอกเน่าเสียหาย การท�ำลายรนุ แรง ผลผลติ จะเสยี หายมาก หนอนเจาะสมอฝา้ ย หนอนกระทู้ผัก พืชไ ่ร ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : หนอนแทะกินเฉพาะผิวใบพืช เหลือไวแ้ ตเ่ สน้ ใบ สังเกตุเห็นเป็นสีขาว ๆ หนอนโตจะกัดกนิ ใบขาดเปน็ รทู ั่วท้งั ตน้ และยงั กัดกินกลบี ดอกและใบเลีย้ งเสยี หาย เพลีย้ จกั จ่นั ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยชอบดูดกินน้�ำเลี้ยงที่ด้านใต้ใบ ท�ำให้ใบพืชหด หงิกงอ ขอบใบม้วนขนึ้ ดา้ นบน ถ้าระบาดรุนแรงจะท�ำใหข้ อบใบแห้งหรือใบไหม้ ผลผลิตลดลง เพลีย้ จัก๊ จน่ั

ฝา้ ย เรม่ิ ปลกู และมกี ารเจรญิ เติบโตทางลำ� ต้น ระยะการเจรญิ เตบิ โต ติดสมอ เกบ็ เก่ียว ออกดอก แมลงหวข่ี าว หนอนเจาะสมอฝ้าย ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนกัดกินใบ ดอก และสมอฝ้ายทุกขนาด ท�ำให้ดอกร่วง หนอนเจาะฐานของสมอเข้าไปกินภายใน ถ่ายมูลไว้บนสมอและริ้วประดับดอก ท�ำให้เกิด ความเสียหายอยา่ งรนุ แรง แมลงหว่ีขาว ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ตวั ออ่ นและตวั เตม็ วยั ดดู กนิ นำ้� เลยี้ งจากใบฝา้ ยและถา่ ยมลู ทำ� ใหเ้ กดิ ราดำ� ใบฝา้ ยรว่ งเรว็ กวา่ ทค่ี วรและทำ� ใหเ้ สน้ ใยฝา้ ยสกปรก เพลี้ยออ่ น ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินน�้ำเลี้ยงบริเวณใต้ใบอ่อนของฝ้าย ท�ำให้ยอดฝ้ายชะงักการเจริญเติบโต และเป็นพาหะน�ำโรคใบหงิก แพร่ระบาด ทั่วทกุ ภาคของประเทศ และทกุ ระยะการเจรญิ เตบิ โต เพล้ยี จักจ่นั ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยดูดกินน�้ำเล้ียงจากใบและยอด ท�ำให้ต้นอ่อนแคระแกร็นหรือตาย ขอบใบเป็นสีน้�ำตาลถึงแดง ใบกรอบแหง้ และงมุ้ ลง ต่อมาใบ ดอกและสมอจะรว่ ง เพล้ียไฟ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวอ่อนและตัวเต็มวัยเจาะเยื่อใบฝ้ายและดูดกินน�้ำเล้ียง ท�ำให้บริเวณผิวใบด้านล่างมีสีเงิน หลังจากน้ันใบจะเปล่ียนเป็น สนี ำ้� ตาล เหี่ยว และรว่ ง ถา้ เพลย้ี ไฟเขา้ ทำ� ลายฝ้ายในระยะต้นอ่อนอย่างรนุ แรง อาจทำ� ใหฝ้ ้ายชะงกั การเจริญเติบโตหรอื ตาย โรคใบหงิก พืชไ ่ร อาการ : ใบมขี นาดเลก็ ใบออ่ นมเี สน้ ใบสเี ขยี วออ่ นกวา่ ปกติ ใบยอดหงกิ มว้ นหรอื งมุ้ ลง ชว่ งขอ้ ตอ่ ของลำ� ตน้ สนั้ ถา้ เปน็ โรคตงั้ แตร่ ะยะกลา้ ตน้ จะแคระแกรน็ ไม่ใหผ้ ลผลิต ถา้ เกิดโรคกับตน้ ฝา้ ยทม่ี อี ายมุ าก ใบยอดจะเปน็ พ่มุ เปราะและกรอบ มีจ�ำนวนสมอนอ้ ยลง มเี พลย้ี อ่อนฝ้ายเป็นพาหะ โรคเหีย่ ว อาการ : ท�ำใหเ้ จรญิ เตบิ โตชา้ ตน้ แคระแกร็น ใบเห่ยี วรว่ งและตน้ แหง้ ตาย ถา้ เกิดกับต้นฝ้ายทมี่ อี ายมุ าก ใบฝ้ายจะเริม่ เหลืองเป็นจุดอยใู่ นระหวา่ งเสน้ ใบ แผลขยายกวา้ งขึ้น ตรงกลางแผลแหง้ ใบรว่ ง เหลือแต่ใบยอด โรคใบไหม้ ใบจุดเหล่ียม กา้ นด�ำ หรอื สมอเนา่ อาการ : แผลมลี ักษณะเปน็ จุดฉ่�ำน้�ำ สขี องแผลจะค่อยๆ เปลยี่ นเปน็ สีน�้ำตาล เกิดได้กับทกุ ส่วนของตน้ ฝ้ายและทุกระยะการเจริญเติบโต ตงั้ แต่ระยะกล้า ท�ำใหใ้ บเลีย้ งแสดงอาการไหม้ ลามไปถงึ ยอดและตากำ� เนดิ ใบ ในฝ้ายทม่ี ีอายุมาก แผลจะขยายไปตามเส้นใบ ตดิ ตอ่ ไปถงึ ก้านใบและเขา้ สู่ล�ำต้น แผลจะมี สีนำ�้ ตาลดำ� ถา้ เกดิ กับสมอแผลจะเปน็ จดุ ฉำ่� น�้ำขยายกวา้ งไมม่ ีขอบเขต ตรงกลางแผลยุบสนี ำ้� ตาลด�ำ เมอื่ มีเชือ้ ราชนิดอื่นเขา้ ท�ำลายซ้ำ� สมอจะเน่า

มันสำ� ปะหลัง ระยะท่อนพนั ธ์ุงอก ระยะการเจรญิ เติบโต ระยะพฒั นารากและสะสมอาหาร ระยะเกบ็ เก่ยี ว ระยะพัฒนาทรงพมุ่ และเจรญิ เตบิ โตทางล�ำต้น เพลย้ี แปง้ ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินนำ�้ เลย้ี งตามสว่ นต่างๆ เช่น ใบ ยอด และตา ในส่วนของตน้ ทีย่ งั ออ่ นอยู่ ยอดทีถ่ กู ท�ำลายจะงอหงิกเป็นพุ่ม ล�ำตน้ จะบิดเบี้ยวมีช่วงข้อถี่ ท�ำให้มีผลต่อคุณภาพท่อนพันธุ์ หัวมีขนาดเล็ก เปอร์เซ็นต์แป้งต�่ำ หากการระบาดรุนแรงยอดจะแห้งตาย ขับถ่ายมูลท่ีมีลักษณะ เปน็ ของเหลวเหนยี วๆ ออกมา เรยี กวา่ มลู หวานซง่ึ จะเปน็ ทอี่ าศยั และอาหารของราดำ� ถา้ มรี ะบาดในชว่ งทม่ี นั สำ� ปะหลงั อายนุ อ้ ย อาจทำ� ใหต้ น้ มนั สำ� ปะหลงั ตาย หรือไมส่ ามารถสรา้ งหวั ได้ เพล้ยี แป้งจะระบาดรนุ แรงในฤดูแลง้ มากกว่าในฤดฝู น ไรแดง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ดูดกินนำ�้ เลยี้ งบนหลังใบของสว่ นยอดและขยายปรมิ าณลงสใู่ บส่วนล่าง ทำ� ให้ตาลีบ ใบเหลืองขีด ม้วนงอ และรว่ ง โรคใบไหม้ อาการ : ใบเร่ิมมีจุดแผลรูปเหล่ียม ฉ่�ำน�้ำ เห่ียวคล้ายน้�ำร้อนลวก เมื่อแผลขยายติดกัน ท�ำให้เกิดอาการใบไหม้ ใบร่วงหล่น มีอาการตายจากยอด และลามลงสูต่ ้น ทีล่ ำ� ตน้ พบอาการเปลอื กแตก ยางไหล ภายในล�ำตน้ มีสดี ำ� โรคแอนแทรคโนส อาการ : ขอบใบไหมส้ นี ้�ำตาลขยายตวั เข้าสกู่ ลางใบ มักปรากฏกบั ใบท่ีอยลู่ ่าง ในตวั แผลบนใบจะมเี มด็ เล็ก ๆ สีด�ำขยายตัวไปตามขอบของแผลอาการไหม้ ส่วนก้านใบ เป็นแผลสีน�้ำตาลขยายตัวไปตามก้านใบ ตัวใบจะหักงอจากก้านใบ เกิดอาการใบเห่ียวและแห้งส่วนล�ำต้นและยอด แผลท่ีล�ำต้นจะเป็น แผลที่ด�ำตรงบรเิ วณข้อตอ่ กับกา้ นใบ เพลย้ี แปง้ ไรแดง พืชไ ่ร

สัปปะรด ระยะการเจรญิ ของรากใบและต้น ระยะการเจริญเติบโต ระยะตัดผล ระยะเก็บเก่ียว ระยะบงั คับใหอ้ อกดอก เพลย้ี แปง้ ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : มกั พบเปน็ กลุ่มทีซ่ อกกาบใบ โดนต้นและลำ� ต้น เม่อื บ้ีตวั แมลงจะมเี มือกสีแดงคลา้ ยเลือดออกมา การท�ำลายโดยจะดูดกนิ น้ำ� เลยี้ งทีบ่ รเิ วณโคนตน้ และราก ถ้ามีการท�ำลายมาก ๆ ต้นและใบจะค่อย ๆ เห่ียวแหง้ อาจถงึ ตายได้ ท�ำใหผ้ ลผลิตลดลง ไส้เดอื นฝอย ไร ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : มักจะมีอาการรากปม ซึ่งเกิดจาก ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : เนอ้ื เย่อื รอบผลย่อยเปน็ สีน�้ำตาล ผิวขรุขระ ไส้เดือนฝอยรากผมเป็นส่วนใหญ่ เม่ือไส้เดือนฝอยน้ีเข้าท�ำอันตราย สบั ปะรด เช้อื ราโรคเนา่ จะเขา้ ไปทำ� ลายซ้ำ� เติม โรคยอดเนา่ หรือตน้ เนา่ อาการ : เร่มิ แรกจะเหน็ ใบสับปะรดเปลี่ยนจากสีเขยี วสดเป็นเขยี วอมเหลืองซีด ปลายใบงอเกดิ รอยยน่ บริเวณตัวใบ ใช้มอื ดึงสว่ นยอดจะหลุดติดมโื ดยงา่ ย โคนใบท่ีเนา่ จะมสี ีขาวอมเหลือง และมีขอบสีน�ำ้ ตาล สำ� หรบั สับปะรดทมี่ ีอายุ 6 เดอื นข้นึ ไป หากดนิ ฟ้าอากาศไม่เหมาะสมก็อาจเกิดโรคนไ้ี ด้ โดยจะแสดง อาการที่ส่วนยอดเท่านั้น ซ่ึงเป็นเพราะว่าส่วนยอดมีความอ่อนแอมากท่ีสุด สับปะรดที่เกิดโรคน้ีมักจะไม่ตาย แต่ท�ำให้เกิดอาการเต้ียแคระออกผลล่าช้า หรือไม่ติดผลเลยก็ได้ ในฤดูฝนจะสังเกตอาการได้ยาก มักพบว่าใบตรงกลุ่มกลางต้นจะล้มพับลงมาทั้งๆ ท่ีใบเริ่มจะเปลี่ยนสีเขียวเล็กน้อย การเน่าจะมี กลิ่นเหม็นเฉพาะตวั ไสเ้ ดอื นฝอย เพลย้ี แปง้ โรคผลแกน อาการ : เน้อื ภายในผลจะแขง็ เป็นไต มีบางส่วนเปล่ยี นเปน็ สนี ้ำ� ตาล เกิดอาการ เปน็ หยอ่ ม ๆ หรอื แพรก่ ระจายทวั่ ทงั้ ลกู กไ็ ด้ ทำ� ให้ความหวานลดลง สับปะรดที่มี ผลขนาดใหญ่จะเป็นโรคนม้ี ากกวา่ ผลทม่ี ีขนาดเล็ก โรคเห่ยี ว พืชไ ่ร อาการ : ปลายใบเร่มิ แหง้ หรือพ้นื ที่ของใบจะเริ่มมสี มี ่วงแดงจากปลายใบลามเขา้ เน้ือใบ ขอบใบ โรคเห่ียว จะลู่ลงหรือม้วนข้าหาด้านใต้ใบต่อมาใบจะมีลักษณะแห้งคล้ายอาการขาดน�้ำ ขอบใบเปลี่ยนเป็น สนี ำ้� ตาลมว้ นลงมาเพมิ่ มากขน้ึ พน้ื ใบมสี มี ว่ งแดงตลอดทงั้ ใบ ในทสี่ ดุ ใบจะแหง้ เหย่ี วทงั้ กอ ระบบราก มขี นาดส้ัน แตกแขนงน้อย รากฝอยมีนอ้ ย และสว่ นใหญ่รากจะแห้งตาย

ออ้ ย ระยะการเจรญิ เติบโต ท่อนพนั ธุ์ แทงยอด เจริญทางใบ แตกกอ เติบโตเตม็ ท่ี เกบ็ เกย่ี ว หนอนกออ้อย (หนอนกอลายจุดเล็ก หนอนกอสชี มพู และ หนอนกอสขี าว) ลกั ษณะการท�ำลาย/อาการ : หนอนเจาะเขา้ ไปตรงสว่ นโคนระดับดนิ และกัดกนิ เข้าไปในสว่ นท่กี �ำลังเจริญของใบออ้ ยทย่ี ังไมค่ ล่ี ท�ำให้เกิดยอดแหง้ ตาย พบมากในสภาพภมู อิ ากาศแหง้ แล้ง ทำ� ลายทุกระยะการเจริญเตบิ โต หนอนกอออ้ ย ดว้ งหนวดยาว ด้วงหนวดยาว ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : พบอาศัยกัดกินอยู่ภายในล�ำต้นอ้อย โดยสามารถเข้าท�ำลายตั้งแต่ ระยะท่อนพันธุ์อ้อย ท�ำให้อ้อยไม่งอก เมื่ออ้อยอายุ 1-3 เดือน หนอนกัดกินอยู่บริเวณโคนท่ีติด กับเหงา้ ทำ� ให้อ้อยตายและหักล้ม ปลวก พืชไ ่ร ลักษณะการทำ� ลาย/อาการ : ท�ำลายทุกระยะการเจรญิ เตบิ โต โดยในระยะทอ่ นพันธอ์ุ าจกัดกินจนทอ่ นพันธุไ์ ม่งอก ในระยะ ท่ีออ้ ยโต ปลวกจะกัดกนิ บริเวณต�ำ่ กว่าผวิ ดินและเจาะเขา้ ไปในล�ำตน้ เปน็ โพรงสูงขึ้นไปเรอื่ ย ๆ โดยจะมดี ินเข้าไปบรรจแุ ทนท่ี ทำ� ให้อ้อยหักล้ม แมลงนูนหลวง ลักษณะการท�ำลาย/อาการ : ตัวหนอนเป็นระยะท่ีกินอาหารมากกว่าวัยอื่นๆ หนอนจะเจริญเติบโตรวดเร็ว จึงเป็นระยะ ทที่ ำ� ความเสียหายใหแ้ ก่ไรอ่ อ้ ยมากทสี่ ุด ปใี ดที่มคี วามแห้งแลง้ ตดิ ต่อกันนานจะทำ� ใหก้ ารระบาดเขา้ ทำ� ลายออ้ ยรนุ แรงย่งิ ขึ้น

ออ้ ย ระยะการเจริญเติบโต ทอ่ นพันธุ์ แทงยอด เจรญิ ทางใบ แตกกอ เตบิ โตเต็มที่ เกบ็ เกี่ยว โรคกอตะไคร้ โรคใบขาวออ้ ย อาการ ท�ำให้ใบอ่อนเป็นสีขาวทั้งใบ และล�ำต้นแคระแกร็น แตกกอคล้ายตะไคร้แต่ไม่มีล�ำ พบได้ทุกระยะของการเติบโต พบในออ้ ยตอมากกวา่ ออ้ ยปลกู โรคเห่ยี วเน่าแดง อาการ : ใบเหลอื ง ยอดแหง้ ลำ� เนา่ ออ้ ยยนื ตน้ ตาย อาจมีการหกั ล้ม เมือ่ ผา่ ดูภายในลำ� ต้นพบมกี ารเน่า ยุบเป็นโพรง มีเส้นใย ของเชือ้ ราเจรญิ อย่ภู ายในปล้อง โรคแส้ดำ� อาการ : ยอดมลี ักษณะคลา้ ยแส้โผล่ออกมาที่แส้จะเตม็ ไปดว้ ยเขมา่ สดี �ำ ลำ� ตน้ สว่ นใหญแ่ คระแกร็นไม่ย่างปล้อง พบในออ้ ยตอ รนุ แรงกวา่ ออ้ ยปลูก โรคกอตะไคร้ อาการ : มีการแตกใบฝอยคลา้ ยกอตะไคร้ ใบมีสเี ขียวปกติ หรอื อาจซีดใบเลก็ มาก ขนาดลำ� เล็กลง ในออ้ ยตอแสดงอาการรนุ แรงอาจไมใ่ ห้ล�ำเลย พืชไ ่ร โรคใบขาวอ้อย โรคแส้ด�ำ