พ่อแม่ยุคดิจิทัลเลี้ยงลูกแบบ traditional

พ่อแม่ยคุ ดิจติ อลเลีย้ งลูก แบบ Traditional กนิ • กอด • เล่น • เล่า • นอน เฝา้ ดูฟนั • เฝา้ ระวงั พัฒนาการลกู น้อย 1

2

สารบญั กิน เลน่ 4 36 กอด เลา่ 32 40 นอน เฝา้ ดฟู นั 44 48 เฝา้ ระวัง พัฒนาการ 54 3

กนิ 4

5

กิน กอ่ นตั้งครรภ์ โภชนาการของหญงิ ไทย ในวัยเจริญพันธ์ุ มีความส�ำคัญ ตอ่ การมีบตุ ร เพื่อให้แม่และลูกมีสุขภาพท่ีดี มีความพร้อมในการต้ังครรภ์ คุณภาพตามนโบาย “ส่งเสรมิ การเกิดและเติบโตอย่างมี คุณภาพ” โภชนาการของหญิงในวัยเจริญพันธุ์ จึงเป็น สิง่ ส�ำคัญ การกินอาหารครบ 5 หมู่ พร้อมกินวิตามินเสริม โฟลกิ และธาตเุ หลก็ อยา่ งละ 1 เมด็ สปั ดาหล์ ะครงั้ เพอื่ ปอ้ งกนั ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตเุ หล็ก และลดความเสย่ี งของ ทารกพกิ ารแต่กำ� เนิด 6

ท�ำอยา่ งไรหญงิ วยั เจริญพันธ์ุ ไดร้ บั ธาตเุ หล็กและโฟลิกเพียงพอ • หญิงวัยเจรญิ พันธุ์รับประทานวิตามินเสรมิ ธาตุ เหล็กและกรดโฟลิก (Ferrofolic) อย่างสม�่ำเสมอ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง ก่อนการตั้งครรภ์อย่างน้อย 12 สัปดาห์ • หญิงวัยเจรญิ พันธุ์รับประทานอาหารท่ีอุดมด้วย ธาตเุ หล็กและโฟลิกทุกวัน กรดโพลกิ ดจี รงิ ตอ้ งกนิ ก่อนตัง้ ครรภ์ 1-3 เดือน ความตอ้ งการธาตเุ หล็กและโฟลิก ของหญงิ วัยเจริญพันธใุ์ น 1 สัปดาห์ สารอาหาร ปริมาณ ธาตุเหล็ก 60 มิลลกิ รัม โฟลิก 2,800 ไมโครกรมั 7

วิตามนิ เสริมโฟลิกแ คำ� แนะนำ� วิตามนิ เสรมิ คำ� แนะนำ� วิตามนิ เสรมิ โฟลกิ และธาตเุ หลก็ โฟลิกและธาตเุ หล็ก โฟลิก โฟลิกช่วยลดความเส่ียงต่อความพิการแต่ก�ำเนดิ โดยเฉพาะความ พกิ ารของสมองและไขสนั หลัง ในช่วง 1 เดือนแรกของการต้งั ครรภ์ เปน็ ชว่ งสำ� คญั ของการพัฒนาสมองและระบบประสาท แหล่งอาหารทีอ่ ุดมไปด้วยโฟลกิ • โฟลิกมบี ทบาทในผักใบเขยี วจ�ำพวก คะน้า บรอคโคลี ดอกกะหล�่ำ ผกั ตระกลู กะหลำ่� แตงกวา หนอ่ ไมฝ้ รั่ง ถว่ั ฝกั ยาว ควรรับประทานผัก วนั ละ 4-6 ทัพพี • ผลไม้สด เช่น องุ่น สตอเบอรี่ ส้ม ฝร่งั มะม่วงเขียวเสวย มะละกอสกุ เปน็ ต้น 8

และธาตุเหลก็ ธาตเุ หลก็ ธาตุเหล็กน�ำออกซิเจนไปเล้ียงท่ัวร่างกาย การขาดธาตุเหล็ก จะท�ำให้ การเรียนรู้หรอื การท�ำงานลดลง และมีผลกระทบต่อการตั้งครรภ์ใน อนาคต โดยภาวะโลหิตจางอย่างรนุ แรง จะเพิม่ อัตราการเสียชีวติ ของ มารดา ทารกแรกเกดิ น�ำ้ หนกั น้อยและคลอดก่อนก�ำหนด แหลง่ อาหารท่อี ดุ มไปดว้ ยธาตุเหล็ก • อาหารที่มีธาตเุ หลก็ สูง ไดแ้ ก่ เลอื ด เนอื้ สัตว์ เนอื้ แดงต่างๆ เครื่องในสัตว์ เปน็ ตน้ • ควรรบั ประทานอาหารทม่ี วี ิตามนิ สงู เชน่ ผลไมแ้ ละผกั ตา่ งๆ พรอ้ ม อาหารม้อื หลกั เพือ่ ช่วยในการดูดซมึ ธาตุเหล็ก เล่ียงการขดั ขวางการดดู ซึมธาตเุ หล็ก งดการกินน้�ำชา กาแฟ นม นมถั่วเหลอื ง พร้อมมือ้ อาหารหรือวิตามนิ เสริมธาตเุ หล็ก 9

เสรมิ ไอโอดีน เพ่ือลูกน้อยในทอ้ ง ไอโอดีน คือ แร่ธาตุที่จ�ำเป็นในการเจริญเติบโต และสติปัญญา หากไดร้ บั ไมเ่ พียงพอ ลูกในทอ้ ง เสี่ยงอนั ตราย แหล่งทีม่ าของไอโอดนี ได้แก่ อาหารทะเล เกลอื ไอโอดีน เครือ่ งปรงุ รสเสริมไอโอดนี ปรมิ าณทคี่ วรไดร้ ับต่อวนั คนปกติ 150 ไมโครกรมั ตอ่ วนั หญิงตงั้ ครรภแ์ ละ หญงิ ให้นมบตุ ร 250 ไมโครกรัมตอ่ วัน 10

หากแมข่ าดไอโอดนี จะส่งผล? ระดบั สตปิ ญั ญาดอ้ ย การเจรญิ เติบโตของสมอง ไมส่ มบูรณ์ การพัฒนาระบบประสาทและ กลา้ มเนื้อผดิ ปกติ (พกิ าร) สำ� หรบั หญงิ ตงั้ ครรภต์ อ้ งรบั ประทานยาเมด็ เสรมิ ไอโอดนี ทกุ วัน วนั ละ 1 เมด็ ตลอดการต้งั ครรภ์ ถงึ หลงั ให้นมบุตร 6 เดือน 11

โภชนาการ เพื่อลกู มนี ้�ำหนักแรกเกิด มากกวา่ 2,500 กรมั ด่มื นมรสจดื ทุกวัน วันละ 2-3 แก้ว ดม่ื นม ลกู สงู ดี (1 แกว้ ขนาด 200 ซซี ี) อาจเลือกอาหารแทนนม 1 แก้ว เช่น โยเกริ ต์ ปลาเล็กปลาน้อย เต้าห้แู ข็ง 1 ถว้ ยครงึ่ 2 ชอ้ นกินขา้ ว 4 ชอ้ นกนิ ขา้ ว กินปลา ตับ ไข่ ลูกสมองดี กนิ ปลาม้ือละ 4 ช้อนกินข้าว อยา่ งน้อยสปั ดาหล์ ะ 3 ครงั้ กนิ ตับมอ้ื ละ 4 ช้อนกินขา้ ว สปั ดาหล์ ะ 2-3 ครงั้ กนิ ไขว่ นั ละ 1 ฟอง 12

หญงิ ตงั้ ครรภ์ กินผกั ผลไม้ ผวิ พรรณผอ่ งใส ขับถา่ ยดี กินผักผลไม้ทุกมอื้ กินผัก ม้อื ละ 2 ทัพพี กนิ ผลไม้ มื้อละ 2 สว่ น ผลไม้ 1 ส่วน เทา่ กับ กลว้ ยน�ำ้ วา้ ส้มเขียวหวาน เงาะ 4 ผล มะละกอ 6 ชิน้ 1 ผล 2 ผลกลาง พอค�ำ 4 อย่าง เสรมิ ภาวะโภชนาการของหญงิ ตั้งครรภ์ กินยาเมด็ เสรมิ ไอโอดีน เดนิ เปน็ ประจำ� แปรงฟันกอ่ น นอนหลบั วันละ ธาตุเหลก็ และ เขา้ นอนทกุ วนั 7-9 ชั่วโมง กรดโฟลกิ ทุกวัน 13

นมแม่ แน่นอนท่สี ุด ดีต่อแม่ • ประหยดั สะดวก • ลดความเส่ยี งมะเร็งเตา้ นม • ลดความเสีย่ งกระดกู พรุน • รูปรา่ งดีไม่อว้ น ดีต่อลกู • สายใยท่เี ขม้ แขง็ • ภูมคิ ุ้นกนั โรค • สารอาหารครบ 14

สมอง โอกาสเพ่มิ ระดับ I.Q. 3.16 จดุ ในทารกครบกำ� หนด 5.26 จดุ ในทารกเกดิ กอ่ นกำ� หนด หู ลดโอกาสเปน็ หนู ้�ำหนวก ช่องปาก กรามลา่ งแขง็ แรง ฟนั เกน้อยลงเมือ่ โตขึ้น ระบบทางเดนิ หายใจ โอกาสตดิ เช้อื ทางเดินหายใจ ปอดปวมนอ้ ยกว่า ทารกกินนมผสม 60% รวมถึงโรคหัด ระบบทางเดินอาหาร ลดโอกาสโรคท้องเสยี และลำ� ไสอ้ กั เสบ น้อยกว่า 60% ระบบยอ่ ยดี ไม่มปี ญั หาทอ้ งผกู ผิวพรรณ ลดโอกาสภูมแิ พ้ 42% ไตแข็งแรง ขบั ของเสียน้อยกวา่ และระบบทางเดนิ ปัสสาวะโอกาส ตดิ เชอ้ื นอ้ ยกว่า 15

เทคนคิ ดดู เร็ว เร่ิมให้ลูกดดู นมต้ังแต่อยู่ในหอ้ งคลอด ภายใน 1 ชวั่ โมงหลงั คลอด ขอ้ ดขี องการเรม่ิ ดูดนม แม่เร็วทสี่ ดุ หลงั คลอด คือ 1. กระตุ้นให้น้�ำนมมาเรว็ เพราะแม่จะมีการหล่ังฮอร์โมนโปรแลกติน (prolactin) กระตนุ้ การสรา้ งนำ้� นม นำ�้ นมจงึ มาเร็ว และมกี ารหลงั่ ฮอรโ์ มนออกซโิ ตซนิ (oxytocin) กระต้นุ การหล่ังน้�ำนม น�้ำนมไหลไดด้ ีขึน้ และช่วยให้มดลูกหดรดั ตวั ลดการตกเลือด หลงั คลอด 3. กระตนุ้ สัญชาตญานการดูดนมของลกู 4. ลูกจะได้รับหัวนำ�้ นม (colostrum) ซ่งึ เป็นยอดอาหารส�ำหรับลกู 16

3 ดูด สตู รเริ่มต้น ดูดบ่อย ดูดถกู วิธี ดดู นมบ่อยตาม โดยใหล้ ูกอมหัวนมและลานนม ความตอ้ งการของลูก ให้ลกึ พอ และดูดจนเกลี้ยงเตา้ ประมาณวนั ละ 8 คร้ังข้ึนไป การปฏบิ ัตไิ ดต้ ามเทคนิค 3 ดดู นี้ จะทำ� ใหแ้ มม่ ีนำ�้ นมเพียงพอสำ� หรบั ลูก ปอ้ งกนั ปญั หาแทรกซอ้ นจากการให้ นมลูก ลกู จะมีน้�ำหนกั ขึน้ ไดด้ ี และลดภาวะตัวเหลือง (jaundice) 17

อมุ้ ลกู ใหถ้ กู ทา่ ทา่ อมุ้ ลกู ทถ่ี ูกตอ้ งต้องมจี ดุ สังเกต 4 ประการดงั น้ี ล�ำตัวชิดกับแม่ ตัวลูกไดร้ บั การประคอง ลกู หนั เขา้ หาเตา้ นมแม่ รองรับอยา่ งมั่งคง โดยมมี ือแมห่ รอื หมอนรองชอ้ นไว้ ศีรษะและลำ� ตวั ลกู อยใู่ นแนวเสน้ ตรงเดยี วกัน 18

ทา่ นอนขวางบนตกั ทา่ นอนขวางบนตกั โดยใช้ฝา่ มือประคองศรี ษะลูก โดยศีรษะลกู วางบนขอ้ ศอกแม่ ทา่ อุ้ม หลากหลายรูปแบบ ทา่ นอน ท่าอมุ้ ด้านข้าง 19

ทำ� อยา่ งไรให้ น้�ำนม มาเรว็ และเพียงพอ หากตดิ ภาระกจิ ใหบ้ บี น้ำ� นมมาบ้าง ปอ้ งกันเตา้ นมคัด และคงการสรา้ งน้ำ� นม คณุ แมท่ ี่ใช้เคร่ืองปมั๊ นม ระบายน้ำ� นมออกไดน้ อ้ ย ควรบดิ นมด้วยมือตามหลงั นมค้างอยใู่ นเต้า เตา้ นมคดั น�้ำนม เพ่อื เอาน้ำ� นมส่วนท่คี า้ งออก สรา้ งนอ้ ยลงหรือหยุดสรา้ ง 20

เมื่อตืน่ นอน เมื่อแม่ไปท�ำงาน เมื่ออยทู่ ี่ทำ� งาน ให้ลูกดดู นมแม่ 1 ม้ือ ให้ลกู กินนมจากเต้านมแม่ บบี เก็บนมสมำ่� เสมอ และกอ่ นไปท�ำงานให้ ตามความตอ้ งการของลูก ประมาณทุก 3 ชัว่ โมง ลกู ดดู อกี คร้งั หรือบีบเกบ็ เทคนคิ การบบี เก็บน้�ำนม นวดและคลึงหัวนมเพอื่ กระตุน้ วางน้ิวมอื ห่างจากหวั นม การหล่งั น�้ำนม 3-4 ซม. กดเขา้ หาหนา้ อก บีบเขา้ หากัน น้�ำนมไหลออกจากทอ่ น้�ำนม 21

รหัสลบั นมแม่ 1-6-2 เลขนี้จำ� ใหข้ ึน้ ใจนะจ๊ะ 2 ให้ลูกด อาหารต หร 22

1 เริม่ ตน้ ให้ลูกดดู นมแม่ ภายใน 1 ชวั่ โมงแรก หลงั คลอด ให้แม่และลูกไดอ้ ยู่ด้วยกันตลอด 6 ให้ลกู กินนมแม่อย่างเดยี วใน 6 เดือนแรก โดยไม่ตอ้ งให้นำ้� หรืออาหารอ่นื ดดู นมแมอ่ ยา่ งตอ่ เน่อื งพร้อมให้ ตามวยั จนถงึ อายุ 2 ปี รือนานกว่านัน้ 23

โภชนาการ เพื่อเดก็ อายุ 0-5 ปี สงู ดีสมส่วน ดม่ื นม ลกู สูงดี ดื่มนมรสจืดทุกวนั วันละ 2-3 แกว้ (1 แก้ว ขนาด 200 ซีซ)ี อาจเลือกอาหารแทนนม 1 แก้ว เช่น โยเกริ ์ต 1 ถ้วยครึ่ง ปลาเล็กปลานอ้ ย เตา้ หแู้ ข็ง 4 ช้อนกนิ ขา้ ว 2 ชอ้ นกนิ ขา้ ว 4 อย่าง เสริมภาวะโภชนาการของหญิงให้นมบตุ ร กนิ ยาเมด็ เสรมิ ไอโอดีน เดนิ เปน็ ประจำ� แปรงฟันก่อน นอนหลับวนั ละ ธาตุเหลก็ และกรดโฟลกิ ทกุ วนั เขา้ นอนทกุ วัน 7-9 ชัว่ โมง 24

หญงิ ใหน้ มบตุ ร กินผกั ผลไม้ ผวิ พรรณผอ่ งใส ขับถา่ ยดี กินผักผลไม้ทุกมอ้ื กนิ ผกั มอื้ ละ 2 ทพั พี กนิ ผลไม้ ม้ือละ 2 ส่วน ผลไม้ 1 สว่ น เทา่ กบั กล้วยน้ำ� ว้า ส้มเขียวหวาน เงาะ 4 ผล มะละกอ 6 ชน้ิ 1 ผล 2 ผลกลาง พอค�ำ กินปลา ตับ ไข่ ลูกสมองดี กนิ ปลาม้ือละ 4 ช้อนกินขา้ ว อย่างน้อยสัปดาหล์ ะ 3 ครั้ง กนิ ตบั ม้อื ละ 4 ชอ้ นชากินขา้ ว สัปดาหล์ ะ 2-3 คร้ัง กนิ ไข่วนั ละ 1 ฟอง 25

อาหารทารกอายุ 6 เดือน กินวันละ 1 มื้อ ควบค่กู ับนมแม่ กินนม (นมแม)่ สูงดี กินปลา ตับ ไข่ สมองดี กนิ ผกั ผลไม้ ผวิ พรรณผอ่ งใส ขบั ถา่ ยดี ตวั อยา่ งอาหารตอ่ ม้ือ (อาจแบ่งกินวันละ 1-2 คร้งั ) ตวั อย่างที่ 1 ม้ืออาหารเช้า ม้อื วา่ งชว่ งบ่าย ขา้ วต้มสุกบดละเอยี ด ไขแ่ ดงสกุ ต�ำลงึ ตม้ เปี่อยบดละเอียด น�้ำมันพชื กลวั ยน�้ำว้าสกุ ครดู 2 ชอ้ นกินขา้ ว ครึ่งฟอง ครง่ึ ชอ้ นกนิ ขา้ ว ครงึ่ ชอ้ นชา ครง่ึ ลกู ตัวอย่างท่ี 2 ข้าวตม้ สกุ บดละเอียด ปลาสกุ บดละเอียด ฟักทองต้มเป่อี ยบดละเอียด นำ�้ มนั พืช มะละกอสกุ 1 ช้ิน 2 ช้อนกนิ ขา้ ว 1 ช้อนกินขา้ ว คร่ึงชอ้ นกนิ ขา้ ว ครง่ึ ชอ้ นชา บดละอียด ตัวอย่างท่ี 3 ขา้ วตม้ สกุ บดละเอียด ตับสุกบดละเอียด ผกั หวานตม้ เป่ีอยบดละเอียด น�ำ้ มันพชื มะม่วงสุก 1 ช้ิน 2 ชอ้ นกินข้าว 1 ชอ้ นกินขา้ ว คร่งึ ช้อนกนิ ข้าว คร่งึ ช้อนชา บดละอยี ด เสรมิ การเจริญเตบิ โต หมายเหต:ุ 1. อาหารหนดื ข้นไป สามารถเติมนำ้� ซปุ จากธรรมชาตทิ ี่ไม่ผา่ น กนิ ยาน้�ำเสริมธาตเุ หลก็ การปรุงรส ใหห้ นดื ขน้ พอดี สัปดาห์ละ 1 ครัง้ 2. ไม่ปรุงแต่งรสอาหาร 26

อาหารทารกอายุ 7 เดอื น กนิ วันละ 1 มื้อ ควบค่กู บั นมแม่ กินนม (นมแม่) สงู ดี กนิ ปลา ตบั ไข่ สมองดี กนิ ผกั ผลไม้ ผิวพรรณผ่องใส ขบั ถ่ายดี ตวั อยา่ งอาหารตอ่ มอ้ื (อาจแบง่ กนิ วนั ละ 1-2 ครง้ั ) ตัวอยา่ งที่ 1 ม้ืออาหารเชา้ หรือมือ้ กลางวัน มอ้ื วา่ งชว่ งบา่ ย ข้าวตม้ สกุ บดหยาบ ไข่ต้มสกุ ต�ำลึงต้มเปี่อยบดหยาบ นำ้� มันพชื กลัวยนำ้� ว้าสุกครูด 3 ชอ้ นกินข้าว ครึ่งฟอง 1 ช้อนกินข้าว ครง่ึ ชอ้ นชา คร่งึ ลกู ตวั อยา่ งที่ 2 ขา้ วตม้ สุกบดหยาบ ปลาสกุ บดหยาบ แครอทตม้ เปอี่ ยบดหยาบ น้ำ� มนั พืช มะละกอสกุ 2 ชิ้น 3 ช้อนกินขา้ ว 1 ช้อนกินข้าว 1 ช้อนกนิ ข้าว ครึง่ ชอ้ นชา หยาบ ตวั อยา่ งท่ี 3 ข้าวตม้ สกุ บดหยาบ ตบั สุกบดหยาบ ผกั หวานตม้ เปอี่ ยบดหยาบ น้�ำมันพืช มะม่วงสุก 2 ช้นิ 3 ช้อนกินขา้ ว 1 ชอ้ นกนิ ขา้ ว 1 ชอ้ นกนิ ขา้ ว ครง่ึ ช้อนชา หยาบ เสริมการเจริญเติบโต หมายเหต:ุ 1. อาหารหนดื ขน้ ไป สามารถเตมิ น้ำ� ซปุ จากธรรมชาตทิ ไ่ี มผ่ ่าน กนิ ยานำ�้ เสริมธาตุเหล็ก การปรุงรส ให้หนดื ขน้ พอดี สปั ดาหล์ ะ 1 คร้ัง 2. ไมป่ รงุ แตง่ รสอาหาร 27

อาหารทารกอายุ 8 เดือน กนิ วนั ละ 2 ม้ือ ควบค่กู บั นมแม่ กนิ นม (นมแม)่ สงู ดี กินปลา ตับ ไข่ สมองดี กนิ ผัก ผลไม้ ผวิ พรรณผอ่ งใส ขับถ่ายดี ตวั อยา่ งอาหารต่อมือ้ มอ้ื อาหารเชา้ หรอื มอ้ื กลางวนั มอ้ื วา่ งชว่ งบา่ ย ตวั อย่างที่ 1 ข้าวตม้ สุกบดหยาบ ไข่ตม้ สุก ผกั บ้งุ สกุ สับละเอียด น้ำ� มันพืช กลวั ยน้�ำว้าสกุ 1 ลูก 4 ชอ้ นกนิ ข้าว ครึ่งฟอง 1 ชอ้ นกนิ ข้าว ครงึ่ ช้อนชา ตัดเปน็ ช้นิ เล็ก ตวั อย่างท่ี 2 ข้าวตม้ สุกบดหยาบ ปลาสกุ สบั ละเอียด แครอทสุกสับละเอยี ด น�้ำมนั พชื มะละกอสุก 3 ชิ้น 4 ช้อนกนิ ข้าว 1 ช้อนกินขา้ ว 1 ช้อนกนิ ข้าว ครึ่งชอ้ นชา ตัดเปน็ ช้ินเล็ก ตัวอยา่ งท่ี 3 ข้าวตม้ สกุ บดหยาบ ตับสกุ สบั ละเอียด แครอทสบั ละเอียด นำ�้ มนั พชื มะมว่ งสุก 3 ช้นิ 4 ชอ้ นกินขา้ ว 1 ช้อนกนิ ขา้ ว 1 ช้อนกนิ ข้าว ครง่ึ ช้อนชา ตดั เป็นชิน้ เล็ก เสริมการเจริญเตบิ โต หมายเหตุ: 1. อาหารหนดื ข้นไป สามารถเติมน้ำ� ซุปจากธรรมชาติท่ีไม่ผ่าน กินยานำ้� เสรมิ ธาตุเหลก็ การปรงุ รส ให้หนดื ขน้ พอดี 2. ไมป่ รงุ แตง่ รสอาหาร 28 สัปดาห์ละ 1 ครั้ง

อาหารทารก อายุ 9-12 เดอื น กินวันละ 3 มือ้ ควบคูก่ ับนมแม่ กินนม (นมแม่) สูงดี กินปลา ตบั ไข่ สมองดี กินผกั ผลไม้ ผิวพรรณผอ่ งใส ขับถ่ายดี ตวั อยา่ งอาหารต่อมอ้ื ตวั อยา่ งท่ี 1 มอื้ อาหารเชา้ หรอื มอ้ื กลางวนั มอ้ื วา่ งชว่ งบา่ ย ข้าวต้มสุกบดหยาบ ไขต่ ้มสุก ตำ� ลงึ ต้มเป่ีอยบดหยาบ น�ำ้ มนั พืช กลวั ยน้ำ� ว้าสกุ 1 ลูก 3 ชอ้ นกนิ ข้าว ครึ่งฟอง 1 ชอ้ นกนิ ขา้ ว คร่งึ ชอ้ นชา หนั่ ชิ้นพอคำ� ตวั อยา่ งที่ 2 ขา้ วต้มสุกบดหยาบ ปลาสกุ บดหยาบ แครอทตม้ เปี่อยบดหยาบ นำ้� มนั พชื มะละกอสุก 4 ชนิ้ 3 ชอ้ นกนิ ขา้ ว 1 ช้อนกนิ ขา้ ว 1 ช้อนกินขา้ ว คร่ึงชอ้ นชา ห่นั ชิ้นพอคำ� ตวั อยา่ งท่ี 3 ข้าวต้มสุกบดหยาบ ตับสกุ บดหยาบ ผกั หวานต้มเปีอ่ ยบดหยาบ น�้ำมันพชื มะมว่ งสกุ 4 ชนิ้ 3 ชอ้ นกินข้าว 1 ช้อนกนิ ข้าว 1 ช้อนกนิ ขา้ ว ครึ่งชอ้ นชา หัน่ ชนิ้ พอค�ำ เสรมิ การเจรญิ เตบิ โต หมายเหต:ุ 1. อาหารหนืดข้นไป สามารถเตมิ น�้ำซปุ จากธรรมชาติทไี่ ม่ผ่าน กินยาน�ำ้ เสริมธาตุเหลก็ การปรงุ รส ใหห้ นดื ข้น พอดี สปั ดาห์ละ 1 ครัง้ 2. ไม่ปรุงแตง่ รสอาหาร 29

โภชนาการเด็กอายุ 1-3 ปี สูงดสี มส่วน ดื่มนมสงู ดี กินผัก ผลไม้ ผวิ พรรณผอ่ งใส กนิ ปลา ตับ ไข่ สมองดี ขบั ถา่ ยดี ด่มื นมสดรสจดื ทกุ วัน วนั ละ กินปลา มือ้ ละ 1 ช้อนกนิ ข้าว กินผกั ผลไมท้ กุ มือ้ 2 แก้ว (1 แกว้ ขนาด 200 ซซี )ี อย่างน้อยสปั ดาห์ละ 3 ครั้ง กนิ ผัก มื้อละ 2 ช้อนกนิ ข้าว กนิ ตบั มอ้ื ละ 1 ช้อนกินข้าว กนิ ผลไม้ มอ้ื ละ 1 ส่วน อย่างนอ้ ยสัปดาหล์ ะ 1-2 คร้ัง ผลไม้ 1 ส่วน เท่ากบั กินไขว่ นั ละ 1 ฟอง กลว้ ยน้�ำว้า 1 ผล ส้มเขียวหวาน 2 ผลกลาง มะละกอ 6 ช้นิ พอคแำ� ตงโม 6 ชน้ิ พอค�ำ เสรมิ ใหเ้ ดก็ สูงดีสมสว่ น กินยานำ�้ เสริมธาตุเหลก็ วง่ิ เล่นทกุ วัน ลดพฤติกรรม แปรงฟนั เชา้ และ นอนหลบั 10-14 ชัว่ โมง 30 สปั ดาห์ละ 1 ครง้ั น่งั ๆ นอนๆ ก่อนนอนทกุ วัน ต่อวัน

โภชนาการเดก็ อายุ 4-5 ปี สงู ดสี มสว่ น ดื่มนมสูงดี กนิ ผัก ผลไม้ ผิวพรรณผ่องใส กนิ ปลา ตบั ไข่ สมองดี ขบั ถา่ ยดี ด่มื นมสดรสจืดทุกวัน วนั ละ กนิ ปลา มือ้ ละ 1-2 ช้อนกนิ ขา้ ว กนิ ผัก ผลไม้ทกุ มอ้ื 2- 3 แกว้ (1 แกว้ ขนาด 200 ซซี )ี อย่างนอ้ ยสัปดาหล์ ะ 3 คร้ัง กนิ ผกั มอ้ื ละ 3 ชอ้ นกนิ ขา้ ว กนิ ตับ มื้อละ 1-2 ช้อนกนิ ข้าว กินผลไม้ มอ้ื ละ 1 ส่วน อยา่ งน้อยสปั ดาหล์ ะ 1-2 ครั้ง ผลไม้ 1 ส่วน เทา่ กบั กนิ ไข่วนั ละ 1 ฟอง กลว้ ยนำ้� ว้า 1 ผล ส้มเขยี วหวาน 2 ผลกลาง มะละกอ 6 ชิ้นพอคำ� แตงโม 6 ช้ินพอคำ� เสริมใหเ้ ด็กสูงดสี มสว่ น กินยานำ�้ เสรมิ ธาตุเหล็ก วิง่ เล่นทกุ วัน ลดพฤติกรรม แปรงฟัน เช้า และ นอนหลบั 10-13 ชั่วโมง สัปดาห์ละ 1 ครัง้ 31นงั่ ๆ นอนๆ ตอ่ วนั กอ่ นนอนทกุ วนั

กอด 32

ความส�ำคญั ของการกอด • ความผูกพนั ที่ดตี ่อครอบครวั และคนรอบขา้ ง • เป็นพืน้ ฐานที่ดีของเด็กในการด�ำรงชีวติ อยใู่ นสงั คมอย่างมคี วามสุข • การกอดจะทำ� ให้ลูกสัมผสั ได้ในความมีตวั ตน และได้รับความสนใจ • สามารถรบั ร้ไู ดว้ า่ พ่อแมร่ กั และเอาใจใส่ • ทำ� ให้ลกู รู้สึกปลอดภยั • ลูกจะไม่แสดงออกถึงการเรียกร้องความสนใจ ดว้ ยพฤติกรรมที่ไม่พงึ ประสงค์ • ไมต่ อ่ ต้านการเข้าหาหรอื อยูใ่ กล้พอ่ แม่ 33

กอด เสรมิ สรา้ งพัฒนาการของเด็กปฐมวยั แรกเกดิ -6 เดอื น 7-11 เดอื น • อุ้มสัมผัสอย่างอ่อนโยนตอบสนอง • อยขู่ า้ งๆ ลกู เมื่อลกู ส�ำรวจค้นหาเล่น อย่างรวดเร็ว สง่ิ ใหม่ๆ • เรยี นรู้สัญญานต่างๆ ท่ีลูกพยายามสื่อ • ย้มิ พยกั หน้า ให้ลูกม่นั ใจ อา้ แขน รบั เช่น ท่าทางเมื่อหิว เสียงร้องไห้ เมื่อง่วง โอบกอด ปลอประโลมเมือ่ ลกู เจ็บ กลัว นอน 34

1-2 ปี 2-3 ปี 3-5 ปี • ลกู วยั นช้ี า่ งส�ำรวจและ วัยแหง่ ความเป็นตวั ของ • ช่วยลูกเตรยี มความ เรียนรู้ ตัวเองสงู ดอ้ื ต่อต้านได้ พรอ้ มไปโรงเรียน • สนบั สนุนใหล้ กู กลา้ เล่น มาก • ติดตามการปรบั ตวั กบั กล้าทดลอง • พอ่ แมไ่ มค่ วรบงั คับหรือ เพ่ือน ครู ชว่ ยดแู ลเร่อื ง • พ่อแมอ่ ยูข่ ้างๆ ใหค้ วาม เอาชนะเดก็ ตรงๆ แต่ไม่ การบ้าน มัน่ ใจกบั ลูกไมแ่ สดงทา่ ที ตามใจ กังวลเกนิ ไป  • ถ้าลูกตอ่ ตา้ นอาละวาด ให้ยนื ยันด้วยทา่ ทสี งบ นุ่มนวล หนกั แนน่ • ใชก้ ารโอบกอบ พูด แสดงความเข้าใจ เพ่ือ ช่วยลูกจดั การอารมณ์ของ ตนเอง • ไมค่ วรลงโทษลูกด้วย อารมณ์ 35

36

เลน่ สง่ เสริมใหเ้ ดก็ มีการเคล่อื นไหวเหมาะสมกบั ช่วงพัฒนาการตามวัยอยา่ งเพียงพอ สะสมอย่างนอ้ ย 180 นาทีตอ่ วัน ภายใต้ผดู้ ูแลมคี ณุ ภาพ สถานที่ และอุปกรณป์ ลอดภยั 37

เล เสรมิ สร้างพัฒนากา แรกเกดิ -1 ปี 1-3 แรกเกดิ -3 เดือน เข้าไปคยุ หรือใช้ ของเล่นกระต้นุ ให้ลกู เคลอื่ นไหว อายุ 3-5 เดอื น ใช้ของเล่นกระต้นุ ให้ลูกชันคอ ยกศีรษะเงยหนา้ มอง ตาม อายุ 5-9 เดอื น ใช้ของเล่นกระตุน้ ใหล้ ูกกระดบื ตวั หรือคลานไปหา อายุ 10-12 เดอื น ฝกึ ให้ลกู ยนื เนน้ กิจกรรมพน้ื เดนิ ดว้ ยตนเอง เนน้ กจิ กรรมบนพนื้ (Floor-based play) ในสภาพแวดลอ้ มท่ีปลอดภัยเปน็ หลัก 38

ล่น 3-5 ปี ารของเดก็ ปฐมวัย 3 ปี ช่วยพ่อแมท่ ำ� งานบ้าน จ่ายตลาด ช่วยพ่อแมท่ �ำงานบา้ น เลก็ ๆ นอ้ ยๆ ปลกู ตน้ ไม้ เล่นหรอื ทำ� กจิ กรรมงา่ ยๆ เล่นท�ำกิจกรรมในโรงเรยี นกบั เพื่อน ในโรงเรียน พอ่ แม่พาไปเล่นนอกบา้ น เล่นกบั เพ่อื น หรือพ่อแม่ สวนสาธารณะในชมุ ชน ในชุมชน นอกบ้าน นฐาน เชน่ คลาน ยืน เดิน วิง่ กระโดด ขวา้ ง เตะ ผ่านกจิ กรรมทห่ี ลากหลาย ภายใตผ้ ู้ดแู ล สถานทีแ่ ละอปุ กรณม์ คี วามปลอดภยั 39

40

เลา่ 41

ส่งเสริมพัฒนาการของลกู รกั 1-2 ปี เตบิ โตอยา่ งมคี ุณภาพ แรกเกิด- 6 เดอื น 7 - 11 เดือน • ชวนลูกคยุ ร้องเพลง • เล่านิทานทม่ี ีเสยี คล้องจอง • อ่านหนงั สือนทิ านทม่ี สี ใหฟ้ งั อา่ นนทิ านที่มีรปู วาดง่ายๆ ชอบ เชน่ รถ สตั ว์ หรือน • อ่านหนงั สอื เพลง • มองหน้า สมั ผสั ลกู ระหวา่ ง เน้ือหางา่ ยๆ เรือ่ งใกล้ตัว กล่อมเดก็ เลา่ นิทาน • ตอบค�ำถาม “ทำ� ไหม” ของลูกอยา่ งใสใ่ จ ไมร่ �ำคา ถาม 42

2-3 ปี 3-5 ปี สิง่ ทล่ี ูก • สามารถเล่านิทานไดห้ ลายรูปแบบ • จดั เวลาอา่ นหนงั สอื กับลูก นิทานท่ีมี เชน่ เลา่ จากหนงั สือ เลา่ เรอ่ื งแตง่ เอง อย่างสม�่ำเสมอ • สอดแทรกเน้อื หาเกย่ี วกบั ความรกั • ใหเ้ ด็กไดม้ ีสว่ นรว่ มในการอา่ น “อะไร” ความผกู พนั ของสมาชกิ ในครอบครวั นทิ าน าญท่ลี กู • ชวนลกู คุยเกี่ยวกบั ตวั ละครหรอื เนือ้ • ฟงั ลกู เล่าเรื่องราวตา่ งๆ อย่าง เรื่องที่อา่ น  ตั้งใจ 43

นอน 44

45

นอน รูว้ ธิ ีนอนให้พอดแี ละสมวัย... นอน นอ 12-15 ชัว่ โมง 10 ทารกแรกเกิด-1 ปี เด็กวยั หัดเ 46

อน นอน 0-13 ชั่วโมง 11-14 ช่วั โมง เดิน 1-2 ปี เด็กอนบุ าล 3-5 ปี 47

เฝา้ ดฟู นั 48

49

เฝา้ ด แรกเกิด-5 แรกเกิด-6 เดือน 5-6 เดอื น ใช้ผา้ สะอาดชบุ น�ำ้ ต้มสกุ ที่เยน็ แล้ว ลูกเริ่มหยิบวัตถไุ ด้ สร้างความค้นุ เคย เช็ดเหงือก กระพงุ้ แกม้ ล้ิน ต้ังแต่ฟนั ยังไม่ข้นึ โดยให้ลูกจับถอื วันละ 2 ครั้ง แปรงสีฟันบ่อยๆ 50