คู่มืออาหารตามวัยของทารกและเด็กเล็ก

48

ตัวอย่างอาหารตามวยั สำหรบั เด็กเล็กอายุ 12-23 เดอื น 4 ขา้ ว เต้าหูอ้ อ่ นทอด ต้มเลอื ดหมู หมูสบั แครอท ตำลงึ สว่ นประกอบอาหาร ปริมาณ นำ้ หนกั (กรมั ) ตอ่ 1 ม้อื 50 กรัม 34 กรัม ข้าวสวย 5 ชอ้ นกนิ ขา้ ว 5 กรัม เต้าหู้หลอดไขไ่ ก ่ (¼ หลอด) 2 ชอ้ นกินข้าว 100 กรมั น้ำมันพืช 1 ช้อนชา 13 กรมั นำ้ แกงจืด 10 ชอ้ นกินขา้ ว 15 กรัม เลือดหมูตม้ 1 ชอ้ นกินขา้ ว 20 กรัม หมูสบั 1 ชอ้ นกนิ ขา้ ว 16 กรัม แครอท 2 ช้อนกนิ ข้าว ตำลึง 2 ช้อนกนิ ข้าว ใหพ้ ลังงาน 183 กโิ ลแคลอรี สดั สว่ นของพลงั งานที่ไดร้ ับจาก โปรตนี 8.1 กรมั คารโ์ บไฮเดรต : ไขมัน : โปรตีน เทา่ กับ 40 : 42 : 18 น้ำหนักอาหารทั้งหมดต่อ 1 มอื้ 253 กรัม น้ำหนักอาหารเมือ่ แล้วเสร็จ 215.1 กรัม (นำ้ หนักอาหารจะลดลงประมาณร้อยละ 15 เมอ่ื แล้วเสรจ็ )

50

ตวั อยา่ งอาหารตามวยั สำหรับเดก็ เล็กอายุ 12-23 เดือน 51 ไขห่นวั ำ้ปผขลมกัา้ าวนักทฝาู ดรงั่ ส่วนประกอบอาหาร ปริมาณ นำ้ หนกั (กรมั ) ต่อ 1 มอ้ื 5 ชอ้ นกนิ ข้าว 50 กรมั ข้าวสวย 1 ชอ้ นกินข้าว 10 กรัม ปลาทูนึ่งทอด 10 ช้อนกินข้าว 100 กรัม น้ำแกงจดื ½ ชอ้ นชา 2.5 กรัม นำ้ มันพืช ½ ฟอง 25 กรมั ไข่ไก่ 2 ช้อนกินข้าว 20 กรัม มนั ฝรั่ง 2 ช้อนกนิ ข้าว 22 กรัม หัวผกั กาดขาว ให้พลังงาน 174 กิโลแคลอรี สัดสว่ นของพลงั งานทีไ่ ด้รบั จาก โปรตีน 8.3 กรัม คาร์โบไฮเดรต : ไขมัน : โปรตีน เท่ากับ 46 : 35 : 19 นำ้ หนักอาหารท้ังหมดต่อ 1 มือ้ 229.5 กรัม นำ้ หนกั อาหารเมื่อแลว้ เสร็จ 195.1 กรัม (นำ้ หนกั อาหารจะลดลงประมาณรอ้ ยละ 15 เม่ือแลว้ เสร็จ)

52 คณุ คา่ ทางโภชนาการของตัวอย่างอาหารตามวยั สำหรบั เด็กเล็กอายุ 12-23 เดอื น ต่อ 1 ม้อื วิตามินและแรธ่ าตุ พลังงาน โปรตีน คารโ์ บไฮเดรต ไขมัน วิตามิน วติ ามิน วิตามิน วิตามิน เหลก็ สงั กะสี แคลเซยี ม ฟอสฟอรสั (กิโลแคลอร)ี (กรัม) (กรัม) (กรมั ) เอ บี1 บี2 ซี (มก.) (มก.) (มก.) (มก.) (มก.) (มก.) (มก.) (มคก.) ขา้ วผดั ไข-่ แกงจืดไก่ผักหวานฟกั ทอง 187 7.6 19.0 8.9 506 0.1 0.3 19 1.5 0.4 18 91 ขา้ ว-เต้าห้ทู อด-ตม้ เลือดหมู 183 8.1 18.4 8.5 103 0.2 0.1 6 4.5 0.5 44 84 หมสู บั แครอทตำลึง ข้าว-ปลาท-ู ไข่น้ำ มนั ฝร่ัง หัวผักกาด 174 8.3 19.9 6.8 99 0.1 0.2 11 2.0 0.6 45 121 ขอ้ มลู จาก ดร.อไุ รพร จิตต์แจง้ สถาบนั โภชนาการ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล

53 เอกสารอา้ งองิ 1. World Health Organization. Complementary feeding of young children in developing countries: a review of current scientific knowledge. WHO/NUT/98.1. Geneva: World Health Organization; 1998. 2. Department of Nutrition for Health and Development, Department of Child and Adolescent Health and Development, World Health Organization. The optimal duration of exclusive breastfeeding: Report of an expert consultation. Geneva: World Health Organization; March 28-30, 2001. Available at: http:// www.who.int/nutrition/publications/optimal_duration_of_exc_bfeeding_report_eng.pdf. 3. Agostoni C, Decsi T, Fewtrell M, Goulet O, Kolacek S, Koletzko B, et al. Complementary feeding: a commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2008;46:99-110. 4. อุมาพร สุทัศน์วรวุฒิ, สุจิตต์ สาลีพันธ์. คู่มือการให้อาหารทารก. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์องค์การรับส่งสินค้าและ 5. พคณัสดะุภผัณู้จัดฑท์ (ำรสขพ้อแ);น2ะ5น48ำ.แ นวทางการให้อาหารเสริมตามวัยสำหรับทารก. ข้อแนะนำแนวทางการให้อาหารเสริม ตามวัยสำหรบั ทารก. กรงุ เทพฯ: นโม พรนิ้ ตงิ้ แอนด์พบั บลิชชง่ิ ; 2550. 6. World Health Organization. Global strategy for infant and young child feeding. Geneva: World Health Organization; 2003. 7. Lebenthal E. Impact of digestion and absorption in weaning period on infant feeding practices. 8. LPeebdeianttrihcasl1E9,85L;e7e5(sPuCp.plD):e20v7e-lo13p.m ent of functional response in human exocrine pancreas. Pediatrics 1980;66:556-60. 9. Prescott SL, Smith P, Tang M, Palmer DJ, Sinn J, Huntley SJ, et al. The importance of early complementary feeding in the development of oral tolerance: concerns and controversies. Pediatr Alergy Immunol 2008;19(5):375-80. 10. สขุ เกษม โฆษติ เศรษฐ, เกศรา อัศดามงคล. การพัฒนาระบบควบคมุ การทำงานของไต. ใน: วนั ดี วราวทิ ย,์ เกศรา อัศดามงคล บรรณาธกิ าร. ตำราอิเล็คโทรลัยต์ในเดก็ . กรงุ เทพฯ: บียอนด์ เอน็ เทอรไ์ พรซ;์ 2548. หนา้ 108-28. 11. World Health Organization. The WHO Child Growth Standards. Available at: http://www.who.int/ 12. Fcohoilddgraonwdth/Astgarnicdualtrdusre/enO. rganization. Food and nutrition technical report series. Human energy requirements. Report of a Joint FAO/WHO/UNU Expert Consultation. Rome, 17-24 October 2001. Rome: 13. FPAaOn ;A2m00e4r.ic an Health Organization, World Health Organization. Guiding principles for complementary feeding of the breastfed child. Geneva: World Health Organization; 2003. Available at: http:// 1 4. Wwworwld.wHheoa.inltth/cOhirlgda_andizoalteioscne.nCt_ohmeaplltehm/deonctuamryefnetes/dai8n5g62:2f/aemn/iliyndfeoxo.dhtsmflo. r breastfed children. Geneva: World Health Organization; 2000. 15. Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. Dietary reference intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein, and amino acids. Washington DC: National Academy Press, 2002. 16. World Health Organization. Food and Agriculture Organization of the United Nations, United Nations University. Protein and amino acid requirements in human nutrition : report of a Joint FAO/WHO/UNU Expert Consultation. WHO technical report series; no. 935. Geneva: World Health Organization; 2007. 17. คณะกรรมการจัดทำข้อกำหนดสารอาหารท่ีควรได้รับประจำวันสำหรับคนไทย. ปริมาณสารอาหารอ้างอิงที่ควรได้รับ ประจำวนั สำหรับคนไทย พ.ศ. 2546. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์องคก์ ารรับส่งสนิ คา้ และพัสดุภัณฑ์ (รสพ); 2546. 18. Kaiser P, Dixon SD. Nine to ten months: Active exploration in a safe environment. In: Dixon SD, Stein MT, editors. Encounters with children: Pediatric behavior and development. 2nd ed. St Louis: Mosby-Year Book; 1992. p. 193-205.

54 19. เรืองวิทย ์ ตันติแพทยางกูร. นมและผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสำหรับเด็กเลือกอย่างไร : อาหารเสริม ใน:อุมาพร สุทัศน์วรวุฒิ, นลินี จงวิริยะพนั ธุ,์ สุภาพรรณ ตันตราชวี ธร, บรรณาธกิ าร. ทนั ยุคกับโภชนาการในเด็ก. กรุงเทพฯ: บียอนด์ เอน็ เทอรไ์ พรซ์; 2548. หน้า 146-66. 20. บานชื่น เบญจสุวรรณเทพ. ปัญหาการกิน. ใน: นิชรา เรืองดารกานนท์, ชาคริยา ธีรเนตร, รวิวรรณ รุ่งไพรวัลย์, ทิพวรรณ หรรษคุณาชัย, นิตยา คชภักดี บรรณาธิการ. ตำราพัฒนาการและพฤติกรรม. กรุงเทพฯ: โฮลิสติก พบั ลชิ ชิ่ง จำกัด; 2551. หน้า 79-87. 21. สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. ข้อควรรู้เก่ียวกับฉลากอาหาร 2549. Available at: http:// www.fda.moph.go.th/fda-net/html/product/labelfood.html.

55 ดชั น ี คอเลสเตอรอล 26 คาเฟอนี 15 ก คาร์โบไฮเดรต 12 กรดไขมัน ดี เอช เอ (docosahexaenoic acid, คุณคา่ ทางโภชนาการของตวั อย่างอาหารตามวัย DHA) 23 สำหรบั ทารก อายุ 6-8 เดือน 36 กรดไขมนั อ่มิ ตวั 26 สำหรับทารก อายุ 9-11 เดือน 44 กรดแพนโทเธนิก 13, 14 สำหรบั เด็กเลก็ อายุ 12-23 เดอื น 52 กระเพาะอาหาร, ความจุ 5, 9 แครอท 15, 16 , 23, 41, 49 การกลนื 3 แคลเซยี ม 2, 13, 14, 16 เกลือโซเดยี ม 26 ฉ เกลอื นำ้ ดี 5 ฉลากโภชนาการ 25, 26 ข ฉลากอาหาร 26, 27 ขอ้ แนะนำในการเตรยี มอาหารตามวัย 24 ซ ข้อปฏบิ ัตกิ ารใหอ้ าหารเพ่อื สขุ ภาพทด่ี ีของทารก ซลี ีเนยี ม 13, 14 และเดก็ เลก็ ฉ, 16 โซเดียม 6, 15, 26 ขา้ วต้มหมสู บั เลือด ผักหวาน 43 ต ขา้ วตม้ ไข่ ตำลึง 39 ตบั 23 ขา้ วต้มปลา แครอท 41 ตำลึง 15 , 31, 49 ข้าว เตา้ หอู้ อ่ นทอด ต้มเลือดหมู หมูสบั แครอท เตา้ ห ู้ 23 ตำลงึ 49 ไต, ความพร้อม 6 ขา้ วบดไขแ่ ดง ตำลึง 31 ถ ข้าวบดตบั ไก่ เตา้ หู้ ผกั หวาน 33 ถั่วเมล็ดแหง้ 23 ข้าวบดปลาทู ฟักทอง 35 ถวั่ เหลือง 23 ขา้ ว ปลาทู ไขน่ ้ำ มันฝร่ัง หวั ผักกาด 51 ท ข้าวผัดไข่ แกงจดื ไก่ ผกั หวาน ฟกั ทอง 47 ทองแดง 13, 14 ข้าวสวย 25, 33, 35, 37, 51 ทักษะการเค้ยี วและกลืน 11 ไข่ 23 ธ ไข่แดง 31 ธญั พืช 25 ไขมนั 12 น ค นมดัดแปลงสำหรับทารก 2 ความเขม้ ข้นของพลังงาน (energy density) 8, 9 นมดดั แปลงสตู รตอ่ เน่อื ง 15 ความดันโลหิตสูง 3 นมผสม 2 ความหนืด (viscosity) 8, 10 ความหยาบละเอยี ด (texture) 8, 11, 19 ความหิวและความอม่ิ 18

5 นมแม่ 2, 7, 15 ฟ วติ ามินบี2 13, 14 นมและผลิตภณั ฑ์จากนม 16 ฟลูออไรด ์ 13, 14 วติ ามนิ บ6ี 13, 14 นมววั รสจืด 15 ฟอสฟอรัส 6, 13, 14 วติ ามนิ อ ี 13, 14 น้ำตาล 15, 26 ฟักทอง 35 วติ ามนิ เอ 2, 13, 14, 16 นำ้ ผ้งึ 15 ฟนั ผุ 3 วธิ กี ารให้อาหาร 18 น้ำมนั ถ่วั เหลอื ง 15 โฟเลท 13, 14 วนิ ยั ในการกิน 19 นำ้ มนั พชื 15 ม ส นำ้ มันรำข้าว 15 มังกานีส 13, 14 สังกะสี 2, 13, 14, 16 นำ้ ย่อยเปปซนิ 5 ม้อื อาหาร 8, 9 สารอาหาร 7, 26 นำ้ ย่อยไลเปส 5 แมกนีเซยี ม 13, 14 ห น้ำยอ่ ยอะมเิ ลส 5, 10 ย เหลก็ 2, 13, 14, 16 น้ำสม้ คั้น 17 ยูเรีย 6 อ เน้อื ปลาทะเล 41 ใยอาหาร 15, 26 อตั ราการกรองของไต 6 เน้อื ปลาท ู 35, 51 ร อาหารกงึ่ แข็งกึ่งเหลว 1, 3, 5 เนื้อสตั ว ์ 23, 24 ระบบทางเดินอาหาร, ความพร้อม 5 อาหารตามวัย 1 ไนอะซิน 13, 14 ระบบประสาทและกล้ามเนือ้ , อาหารทารก 1 บ ความพรอ้ ม 6 อาหารรสธรรมชาติ 15 เบาหวาน 3 แรธ่ าตุ 12, 13, 14 อาหารวา่ ง 15 ป โรคขาดโปรตีนและพลงั งาน 3 อาหารสำเรจ็ รูป 26 ปลายขา้ ว 25 โรคภมู ิแพ ้ 6 อาหารเสริมกึง่ สำเรจ็ รปู 26 โปรตนี 2, 6, 12 โรคหวั ใจ 3 ไอโอดีน 2, 13, 14 ผ โรคอว้ น 3 ผงชรู ส 15 โรคอจุ จาระร่วง 17 ผงปรงุ รส 15 ว ผลไม ้ 23, 24 วติ ามนิ 12, 13, 14 ผัก 23, 24 วิตามินเค 13, 14 พ วติ ามินซี 13, 14, 16, 17 พฤตกิ รรมการกนิ 3, 20, 21 วิตามนิ ดี 13, 14 พลังงาน 2, 7, 16, 26 วติ ามินบ1ี 13, 14 พัฒนาการตามวยั 19, 20, 21 วิตามินบี12 13, 14