ช่ือหนังสือ : เพอื่ นชว ยเพอื่ น เนอ้ื หา : สาํ นกั พัฒนาสขุ ภาพจติ กรมสขุ ภาพจติ จดั พิมพโ ดย : สาํ นักพฒั นาสขุ ภาพจติ กรมสขุ ภาพจติ ถนนตวิ านนท นนทบรุ ี 11000 ภาพประกอบ : โทร. 0- 2951-1387-88 โทรสาร 0-2951-1384, 0-2951-1386 ISBN : อภิวรรณ อนิ ดว ง พมิ พค รง้ั ที่ 1 : 974-415-155-159-5 จํานวนพมิ พ : มีนาคม 2547 พมิ พที่ : 1,000 เลม โรงพมิ พชุมนมุ สหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทย จาํ กัด ลขิ สทิ ธข์ิ องกรมสขุ ภาพจติ
เพอ่ื น…ยอ มเปนผูท ท่ี ําใหช วี ิตของเรามสี สี นั มคี วามสนกุ สนาน เปนคคู ดิ กไ็ ด ยามมสี ขุ ก็จะรว มสขุ ดว ยกัน และยามทกุ ขเ รากท็ ุกขด วยกนั กบั เพอื่ น หรอื เพอื่ นมคี วามเดอื ดรอ นใจ ตอ งการใครสกั คนรว มเหน็ ใจ รว ม คิดหาทางแกไ ขบา ง เรา…ในฐานะทเี่ ปน เพอ่ื น จะตอ งชว ยเพอ่ื น ใหส ถานการณท เี่ ปน ปญหาของเพอื่ นคลคี่ ลายลงไดด ว ยดี ดว ยเหตนุ ี้ คมู อื เรอ่ื งเพอื่ นชว ยเพอื่ น เลม นจี้ งึ สอดแทรกเทคนคิ และกลวิธีงาย ๆ เพ่ือใชประกอบเปนแนวทางใหความชวยเหลือกัน ระหวางเพอื่ น กรมสขุ ภาพจติ หวงั เปน อยางยง่ิ วา ผูทอ่ี ยูใ นฐานะเพอื่ นหรอื ผทู ่ีมีเพ่ือนจะไดร ับประโยชนจ ากการนาํ ความรูหรือขอเสนอแนะตา ง ๆ ไปประยกุ ตใ ชในชวี ติ ไดต อ ไป ดว ยความปรารถนาดี กรมสขุ ภาพจติ กระทรวงสาธารณสขุ
เปน เพอื่ นทดี่ …ี เปนไดอ ยา งไร 5 ทําตวั อยางไร…เพอ่ื นจงึ จะไวว างใจ 6 ชวยเพอ่ื นแลว …เราจะไดอะไร 7 เพอ่ื นชว ยเพอ่ื นเรอ่ื งอะไรดี 7 ถาเพอื่ นมปี ญ หาการเรยี น 7 ถา เพอ่ื นมปี ญ หากลมุ ใจหรอื เศรา 8 ถาเพอ่ื นมปี ญ หาเรอื่ งไปทําผหู ญงิ ทอ ง 10 หรอื เพอ่ื นสาวตงั้ ครรภเสยี เอง ถาเพอ่ื นมปี ญ หาเรอื่ งอยากหนอี อกจากบา น 11 ถา เพอื่ นมปี ญ หาเรอ่ื งเปน ขโมย 11 ถาเพอื่ นมปี ญ หาเรอ่ื งทะเลาะววิ าทกนั อยา งรนุ แรง 12 เตอื นเพอ่ื นอยา งไรจงึ จะไมข ดั ใจกนั 13 กตกิ าในการเตอื นเพอ่ื น 14 เตอื นเพอื่ นแลว เพอ่ื นไมท ําตามคําเตอื น . . . 15 เจบ็ ใจจงั . . .ทําไงดี
ฟง ปญ หาเพอื่ นแลว กงั วลใจ…จะมที างออกอยา งไร ราํ คาญเพอื่ นทช่ี ว ยแลวตดิ …มอี ะไรตอ งใหเ ราชว ยคดิ 16 ชว ยทาํ อยเู รอ่ื ย 18 แนะนําเพอ่ื นทถี่ กู ลอ เลยี นอยา งไร ทาํ อยางไรดเี มอ่ื ถกู ยวั่ ยอุ ารมณ 20 รกั เพอื่ น…ตอ งตามใจเพอื่ นทกุ อยา งใชห รอื ไม 21 มารูจ กั วธิ ปี ฏเิ สธกนั เถอะ 23 ศกั ดศ์ิ รขี องวยั รุน ควรมุง ทตี่ รงไหน 24 ศักดศ์ิ รตี รงขามกับ…ปมดอย 28 การทาํ ลายชอื่ เสยี งของคนอนื่ หรอื สถาบนั อน่ื 30 31
ชกั พาเพอ่ื นทาํ ในสง่ิ ทดี่ ี ตกั เตอื นหากเหน็ วา เพอ่ื นทําในสงิ่ ที่ ไมถ กู ตอ งเหมาะสม ชว ยเหลอื เกอ้ื กลู ในขอบเขตเทาทที่ าํ ได ไมซา้ํ เตมิ หรอื ทบั ถมเมอ่ื เพอ่ื นผดิ พลาด เปน กําลงั ใจและเปน ทพี่ ง่ึ ทางใจ ยามทเ่ี พอื่ นมปี ญ หา ปกปอ งเพอ่ื นจากคํากลา วหา ทไี่ มเ ปน จรงิ
เวลาเพ่อื นเลา อะไรใหฟ ง ตอ งตง้ั ใจฟง สีหนา ทา ทาง คําพดู แสดงความเตม็ ใจทจ่ี ะรบั ฟง ฟง เรอื่ งของเพอื่ นแลวอยา เอาไปเลา ใหค นอนื่ ฟง อยา เอามาลอ เลยี น พดู งา ย ๆ คอื “รกั ษาความ ลบั ของเพอ่ื นใหไ ด” กระตอื รอื รน เมอ่ื เพอ่ื นรอ งขอความชว ยเหลอื และ ชว ยเหลอื ใหส าํ เรจ็ รกั ษาผลประโยชนใหเ พอ่ื น แลกเปลย่ี นทกุ ขสขุ ซงึ่ กนั และกนั
ชวยเพื่อนแลว เราก็จะได “เพอื่ นสนทิ ” ทไ่ี วใ จไดมาอกี หนงึ่ คนไง บอกเลาความรูใหมท เี่ พอ่ื นยงั ไมร ู มนี า้ํ ใจใหค วามกระจางเมอ่ื เพอ่ื นซกั ถาม หรอื ขอความชวยเหลอื ถามไถใ กลช ดิ กบั เพอ่ื นท่ี หวดุ หวดิ จะสอบตก เรยี นเปน กลุม ชว ยกนั คดิ ชว ยกนั แกไข จะทาํ งานเสรจ็ ไว และเขาอกเขา ใจกนั มากขน้ึ
อนั ดบั แรกเราตอ งทําตวั ใหเพอ่ื นไวว างใจ ตวั เราเสยี กอน จากนนั้ ชวนพดู คยุ ใหเ พอ่ื นระบายสงิ่ ทอี่ ดั อนั้ อยูใ นใจออกมา แลว เราจะเปน ผคู อยสรปุ หรอื ชใ้ี หเ พอ่ื นเหน็ วา ปญ หาคอื อะไร ใหก ําลงั ใจเพอ่ื นโดยใชเ ทคนคิ การพดู อยา งเชน เพอ่ื นเศรา เพราะสญู เสยี บางสง่ิ บางอยางไป กบ็ อกกบั เพอ่ื นวา “เขายงั มสี งิ่ อน่ื ทเี่ หลอื อยูอ กี ” เพอ่ื นกลุม ใจ หรอื กงั วลถงึ เรอื่ งใดเรอื่ งหนงึ่ กช็ ใี้ หเ พอื่ นเหน็ วา สงิ่ นนั้ เปน จรงิ ดงั วา หรอื ไม อยา งไร และถา ไมเ ปนจรงิ จะกลุม ไปทาํ ไม แตถ าหากเปนจรงิ ควรมาหาทางตง้ั รบั หรอื หาทางแกไ ขกนั ดกี วา
ความกลุม ใจบางครง้ั เกดิ จากการทเ่ี รามคี วามลงั เล ไมก ลา ตดั สนิ ใจ ดงั นั้น การยอมรบั ความจริง ยอมรับการถูกวา หรอื ถูกตาํ หนบิ า งจะชวย ใหความกลมุ ใจนั้นบรรเทาเบาบางลงได ถาเพ่อื นเจอปญ หาหนกั ๆ เราตอ งเปน ฝายชี้แจง ใหเพ่อื นเห็นประเดน็ วา ปญ หาคืออะไร ทางแกไ ข มอี ะไรบา ง สว นการตัดสนิ ใจวาจะทาํ อะไรตอ นั้น เพอื่ นจะตอ งเปน คนตัดสินใจเอง เราจะเปนตัวกลาง หรอื ผูประสานกับคนอ่ืน ๆ ใหเ พ่ือนอกี ทหี นึง่ ในกรณที ม่ี ปี ญ หาหนักจริง ๆ หรอื กรณที ี่เพ่อื นสนิทกับคนอ่นื มากกวา
เปด โอกาสใหเ พอ่ื นไดพ ดู ระบายอยา ซา้ํ เตมิ เพอ่ื น กอ นทเี่ พอ่ื นจะตดั สนิ ใจลงมอื ทาํ อะไร ควรแนะนํา ใหเ พอ่ื นคดิ ใครค รวญอกี ครงั้ วา สงิ่ นนั้ เหมาะสม ทจ่ี ะทําหรอื ไม
รบั ฟง ขอ ขอ งใจ ความอดั อน้ั ตนั ใจของเพอื่ น แนะนาํ ใหเ พ่ือนไปปรกึ ษาผใู หญท ี่ใกลชิด หรอื ครู อาจารย กลุม เพอื่ นคงจะตอ งมาพจิ ารณารวมกนั วา จะชวยเหลอื เพอ่ื น หรอื ทาํ อยา งไรกบั เขาดี
หากเพอื่ นกาํ ลงั ทะเลาะกนั อยู เราคงตอ งชว ยกนั จบั แยก กอ นทเี่ พอ่ื นทงั้ คจู ะบาดเจบ็ กนั มากไปกวา นี้ ใหโ อกาสเพอ่ื นทง้ั สองฝา ยไดพ ดู ถงึ ประเดน็ ความขดั แยง โดยอาจจะใหพ ดู ทลี ะฝา ย แลว พจิ ารณาดวู า เขามโี อกาส ทจี่ ะคนื ดกี นั ไดห รอื ไม กรณีท่ีเพื่อนเขาใจผิดกันหรือขัดแยงกันโดยท่ีไมไดมี ผลประโยชนใด ๆ หรือดแู ลว วา ทั้งสองฝา ยมีโอกาสท่ี จะคืนดีกันไดเราก็อาจจะเปนตัวกลางวางกติกาใหทั้ง สองฝา ยมาพดู ปรบั ความเขา ใจกนั
สาํ หรบั เพอื่ นสนทิ การหา มปราม เพยี งอยา งเดยี ว เพอ่ื น กอ็ าจจะเชอื่ แลว ขอ เตอื นใจหรอื ขอ เสนอแนะจากเราจะเหมาะหรอื ไมเ หมาะ กบั เพอื่ นเพยี งใด เพอ่ื นจะตอ งเปน ผชู งั่ ใจอกี ครงั้ หนงึ่ หากเพอ่ื นจะทําในสง่ิ ทไี่ มด ไี มงาม เราจะตอ งพดู ใหเพอื่ น คิดวาจะไดประโยชนอะไรจากการกระทํานั้น แตถา เพอ่ื นบอกวา อยากทําเพราะสะใจ เรากต็ องพดู ใหเ พอ่ื น ไดคดิ วา ทาํ แลว จะเกดิ ผลเสยี อยา งไร และเกดิ ความเสยี หายตอใครบา ง หรอื ทาํ เพราะกลวั เสยี หนา กถ็ ามเพอ่ื น ตอ ไปวา จะเสยี หนา สกั เทา ไหรก นั ทําแลวจะไดห นา คนื มาหรอื ไม เมอ่ื ทําแลว จะเกดิ ผลเสยี ควรเตอื นใหเ พอ่ื นได คดิ ไตรต รองอกี ครงั้ หรอื ชะลอใหเ พอ่ื นไดม เี วลาคดิ มากขน้ึ การตาํ หนิ หรอื ดดุ า จะไมแ กป ญ หามแี ตจะทาํ ใหเ พอ่ื น เจบ็ ชา้ํ น้าํ ใจ
เตอื นแบบใหข อ คดิ ไมต ําหนหิ รอื สง่ั สอน ไมเตือนซํ้าซาก เพราะจะเปนการตอกยํ้า จะทําใหเ พอ่ื นโกรธได ควรพดู เตอื นเปน การสว นตวั เพอื่ ไมใ หเ พอ่ื น อบั อายขายหนา
ขณะทเ่ี พอ่ื นมาขอความชว ยเหลอื จากเรานนั้ เราไดท าํ หนา ที่ ชว ยเหลอื เพอื่ นไปอยา งเตม็ ทแี่ ลว แตเ พอื่ นจะทาํ ตามคาํ แนะนาํ หรอื ไมน นั้ เปน สทิ ธขิ องเพอื่ นทจี่ ะตดั สนิ ใจเอง เราไมค วร ไปคาดหวงั หรอื คาดคนั้ วาเพอ่ื นจะตอ งทําตาม
ตองแยกแยะใหไดวา ปญหานัน้ เปนปญหาของใคร ปญ หาของเพอ่ื นกเ็ ปนปญ หาของเพอื่ นไมใ ชป ญ หา ของเรา การเห็นอกเห็นใจเพ่ือนเปนส่ิงท่ีดีแตถาเห็นใจ มากจนเกนิ ไป หรอื คลอ ยตามปญ หาเพอื่ นไปเสยี ทกุ อยา งจะทําใหเรามองปญ หาไดไ มสมเหตุสมผล และทําใหช วยเพอ่ื นไมไ ด
การคดิ จะชว ยเพอ่ื น เรากต็ อ งเขา ใจปญ หาของเพอื่ น ใหช ดั เจนมากกวา เขา เราจงึ จะชว ยเพอื่ นได ไมต อ งเสยี ใจ หากชว ยเพอ่ื นแกป ญ หาไมไ ด ตอ งเขา ใจ วาปญหาท่ีเกิดข้ึนนน้ั มีหลายประเภท บางปญ หา สามารถแกไ ขไดบ างปญ หาสามารถผอ นหนกั ใหเ ปน เบาได การพูดคุยเปนส่ิงสําคัญท่ีจะชวยทําใหเพื่อนรูสึก เบาใจขนึ้ ไดบางถงึ แมว า ปญหานนั้ จะยงั ไมส ามารถ แกไขไดก็ตามแตก็ถือวาไดชวยเหลือเพ่ือนไป เปราะหนงึ่ แลว
ชว ยเหลอื เพอ่ื นไดเปน สงิ่ ดี แตก ารชว ยเหลอื ตอ งไมท ําใหต วั เองเดอื ดรอ น ตอ งหดั ไมเ กรงใจเพอื่ นบา ง รูจ กั ปฏเิ สธเมอ่ื ถงึ คราวทเี่ ราไดชวยเหลอื เพอ่ื นเตม็ ทแ่ี ลว พึงระลึกวา หลักสําคัญของการชวยเหลือ เพอื่ น คอื ตอ งชว ยทาํ ใหเ ขาสามารถชว ยเหลอื ตวั เองได หากเพอื่ นมนี สิ ยั ชอบพึง่ พงิ ไมย อมทําอะไร ดว ยตวั เองกต็ อ ง กระตุน ชม และใหก ําลงั ใจ เพอื่ นทําสงิ่ ตา ง ๆ ดวยตวั เองใหไ ด ถาเพอ่ื น นกึ วธิ กี ารแกไ ขไมอ อกจรงิ ๆ เรากบ็ อกวธิ แี ก เพอ่ื นไปเลย และใหเขาไปทาํ ดว ยตวั เอง ขอ สาํ คญั เราตอ งตงั้ กตกิ ากบั เพอ่ื นไวก อ นวา …เราจะชวยเหลอื เขาไดแ คไ หน และจะชว ย เทาทช่ี ว ยได
ถาลกู ลอ เลยี นในเรอื่ งทด่ี กี ข็ อบคณุ เขาไปเลย ถาถกู ลอ ในเร่อื งที่ไมด ี เรารูส ึกวา เปนปมดอย ก็ยอมรับความจริงเสีย เออออไปเลย หรือ ขอความเหน็ วา จะทําอยา งไรดี สงิ่ สําคญั ปฏกิ ริ ิยาทแ่ี สดงออกของคนทีถ่ กู ลอ จะยงิ่ ทําใหฝ ายที่ลอเลยี นเกดิ ความมนั สะใจ อยากลอ เลยี นยงิ่ ขนึ้ ดงั นนั้ ถา ตองการใหเ พอ่ื น หยุดลอเลียนก็ไมควรแสดงปฏิกิริยาโตตอบ ควรทําเฉย ๆ เพอ่ื นกจ็ ะเซง็ ไปเอง จรงิ ๆ แลว ทกุ คนอยากจะโตต อบฝา ยทมี่ าลอเลยี นใหส ะใจ และทําจรงิ ๆ มนั กไ็ มย ากแตการ ไมท าํ แสดงใหเ ห็นวาเราเปน ผใู หญกวาเขา มีวุฒิภาวะ ทางอารมณม ากกวา นสี่ ิ ! ถงึ จะแนก วาจรงิ ๆ
ตองรูหลักกอ นวาท่ีเขามายว่ั ยุอารมณเ ราน้ันก็เพื่อ …อยากใหเ ราโกรธ…อยากใหเ ราแสดงอาการโมโห โกรธาออกมาและถา เราแสดงอารมณโ ตต อบกลบั ออก ไป นนั่ กเ็ ทา กบั วา เขาชนะเราไปแลว ตอ งฝก ควบคมุ อารมณ ฝกทน เพอ่ื จะไดม สี ตคิ อย เตอื นตวั เองใหร เู ทา ทนั กลวธิ ขี องเพอ่ื นทใ่ี ชใ นการยว่ั ยุ ใหเ ราทําตามทเี่ พอ่ื นตอ งการ
ถา เขายัว่ ยมุ า เราอาจจะใชวิธีโตก ลับโดย…หัวเราะ …บอกวา … เออจรงิ ถงึ แมเ รอื่ งนนั้ อาจจะเปน ปมดอ ย ของเรากต็ ามการรบั สมอา ง หรอื ยอมรบั วา เราไมก ลา ไมไ หว ใจไมสูจะทําใหฝายนั้นหยุดยั่วยุเราไปเอง เพราะไมม อี ะไรจะยวั่ ตอ ไป หรอื การปฏเิ สธสง่ิ ทเี่ พอ่ื น ยว่ั ยุ อาจจะใชค าํ ถามวา แลวเปน ไงแทน การทเ่ี ราไมโ ตต อบเพอ่ื นกลบั ดว ยอารมณก เ็ ทา กบั เปน การไมเปดโอกาสใหเขาชนะ หรือไมปลอยใหเขา พบผลสาํ เรจ็ ตามจดุ ประสงค ตามทเี่ ขาตอ งการเพยี ง เทา น…ี้ เรากช็ นะเขาอยูใ นใจแลว
ถาเพื่อนตองการใหเราทําอะไรตามใจเขา หรือ ทําเหมือนเขาไปเสยี ทกุ อยา ง เชน โกรธกับคนโนน คนนี้ แลว จะมาใหเราโกรธไปดว ย ทงั้ ๆ ทเ่ี ราไมได ไปมเี รอ่ื งราวอะไรดว ยเลย กรณเี ชน นเี้ ราจะไมท าํ ตาม กไ็ ด หรอื ไมเ ราอาจจะปฏเิ สธเพอ่ื นไมท าํ ตามทเ่ี พอ่ื น ตองการไดใ นเรอื่ งทเี่ ราไมเหน็ ดวย หรอื คดิ วา เรอ่ื งนนั้ ไมสมเหตสุ มผล แตน ่นั ไมไ ดหมายความวา เราไมรกั เพอื่ น ไมมนี ้าํ ใจตอ เพอ่ื น บางครงั้ การขดั ใจเพอ่ื นหรอื การแสดงความคิดเห็นท่ีแตกตางก็เปนการแสดง ความหวงั ดแี ละความรกั ตอ เพอ่ื นดว ยเหมอื นกนั ทงั้ นี้ ขนึ้ อยูกบั ความถกู ตอง และความสมเหตสุ มผลดว ย
เมื่อเพ่ือน ๆ มาชวนใหเ ราทําในสิ่งท่ีเรา ไมช อบ หรอื ไมพรอ มทจ่ี ะทํา เราจะปฏเิ สธเพอ่ื นอยาง ไรถงึ จะสําเรจ็ ตอ งบอกความรูส กึ ทแี่ ทจ รงิ และเหตผุ ลออกไป เชน “เปน หวงเรอื่ งสอบ” “อยากอานหนงั สอื มากกวา ” “คณุ พอคณุ แมไ มอ นญุ าต” “ถาแอบไปทา นตอ งโกรธแน ๆ” การบอกเชน นจี้ ะชว ยทาํ ใหเพอ่ื นรวู า เรามเี หตผุ ล และรสู กึ อยางไรกับคาํ ชวนของเขา
ตอ งรวบรวมความกลา กลา วคาํ ปฏเิ สธออก ไป เชน “เราไมไ ปดกี วา ” “เราไปไมไ ดจ รงิ ๆ” ขอความคดิ เหน็ จากเพอื่ น วา คงไมเ ปน ไรนะ ถา เราจะไมไ ป หรอื เธอคงไมว า อะไรนะ กอนจะจากเพอื่ น ไปก็อยาลืมขอบคุณ ขอบใจเขาเสียกอนท่ีมีนํ้าใจ มาชวนเรา
เมอ่ื เพอ่ื นยงั เซา ซอี้ ยูเ รากต็ อง ยนื กรานปฏเิ สธตอ ไป จากนนั้ ใชว ธิ กี ารตอ รองโดยชวนไปทาํ กจิ กรรมอน่ื แทน หรอื ขอผดั ผอ นเลอื่ นเวลาไปกอ น เชน “เอาไวโอกาสหนา กแ็ ลว กนั ” “รอใหส อบเสรจ็ กอ นนะ” หรอื คาํ พดู อน่ื ๆ ทแี่ สดงใหร วู า ครง้ั นเี้ ราตอบรบั คาํ เพอ่ื น ไมไ ดจ รงิ ๆ สง่ิ สาํ คญั อกี ประการหนงึ่ คอื ขณะทป่ี ฏเิ สธนนั้ สหี นา ทา ทาง น้าํ เสยี งของเราจะตอ งจรงิ จงั หนักแนน ดว ย เพราะถา ทาํ ทา ลงั เลนา้ํ เสยี งแผวเบา กม็ หี วังปฏเิ สธ ไมส าํ เรจ็ แน
ความภมู ใิ จใน…ความด…ี ความเกง …ของตนเอง ศกั ดศ์ิ รที คี่ นยกยอ ง คอื ความด…ี ความเกง …ทเ่ี ปน ประโยชนตอ สว นรวม ความกลากเ็ ปน ความเกง อยา งหนงึ่ แตบ างทกี เ็ ปนการแสดงอาการออกมา ดว ยเหตทุ ว่ี า “กลวั คนอน่ื เขาจะวา …วา เราไมเกง ” กลาในเรอื่ งทผี่ ดิ เชน กลา ในสงิ่ ทบี่ า บนิ่ กลา ในสง่ิ ทคี่ นอน่ื ไมทํา นนั่ ไมใ ชความกลา แต… กลาทจี่ ะรบั ผดิ เปน ความกลา ทแ่ี ทจ รงิ กวา
เมอ่ื ไมเ ดน จะอวดตนเอง และขมคนอนื่ เมอ่ื เกดิ ความผดิ พลาดจะรบี แกต วั และโทษคนอน่ื
เปน ความพยายามทจี่ ะลดศกั ดศิ์ รขี องผูอ น่ื ใหเ ทา กบั ตน หรอื ยกศกั ดศ์ิ รตี นใหเ ทากบั ผูอ น่ื ผทู ี่ตกเปนเปาในการทําลายชื่อเสียง ตามหลัก ความจรงิ คอื เปนผทู ม่ี ชี อื่ เสยี งมศี กั ดศ์ิ รมี ากกวา ศกั ดศิ์ รอี ยา งไรกไ็ มเ สยี ถา เปน ชอื่ เสยี งทางความดี ความเกง ศักด์ิศรีของสถาบัน ไมไดข้ึนอยูกับช่ือโรงเรียน เขตแดนของสถาบนั แตข น้ึ อยกู บั พลงั สรา งสรรคการ ประพฤติ ปฏบิ ตั ิ ความเดน ทางดานวชิ าการความรู ของทกุ คนทอี่ ยูร ว มในสถาบนั นนั้ ๆ มากกวา
Search
Read the Text Version
- 1 - 34
Pages: