Fındık L'ORDU 4. Sayı

NİSAN 2021FINDIK SAYI:4L'ORDU Dr.Çağrı Akalın le Röportaj | İkl m Kr z | Tütün Kullanımı | Çığır Açan Kadınlar | Regl Tabusu | Hafıza Sarayı | İşaret D l | Ve daha fazlası...

BU SAYIDA NELER VAR? ÇALIŞMA KOLLARI VE DESTEK BİRİMLERİ YAZILARI 05 DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇAĞRI AKALIN İLE RÖPORTAJ TIP EĞİTİMİ ÇALIŞMA KOLU 07 İKLİM KRİZİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇÖZÜMLER STAJ DEĞİŞİMİ ÇALIŞMA KOLU 09 TÜTÜN KULLANIMI HALK SAĞLIĞI ÇALIŞMA KOLU 13 ÇIĞIR AÇAN KADINLAR İNSAN HAKLARI VE BARIŞ ÇALIŞMA KOLU 18 REGL TABUSU CİNSEL SAĞLIK VE ÜREME SAĞLIĞI ÇALIŞMA KOLU 22 HAFIZA SARAYI İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMA DEĞİŞİMİ ÇALIŞMA KOLU 26 İŞARET DİLİ KILAVUZU PROJE VE GİRİŞİMLER DESTEK BİRİMİ 28 SÖZLÜK 30 BULMACA &ÖNERİLER 33 MOTİVASYON DURAĞI 35 KAYNAKÇALAR 1

Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK Nurgül Tokalı Aycan Ceylan Burçak Uslu Ceren Menteş Gökçe Taşan Sude Güneri M.Yusuf Tuna 2

Y Sevgili Fındık L’ORDU Okuyucusu, Ö Umarım bu zor günlerde senin ve sevdiklerinin N sağlığı yerindedir. Dergi aracılığıyla sana E seslenmek benim için çok mutluluk verici! T Dergimizin ilk sayısının üzerinden 1 senenin İ nasıl geçtiğini anlamadan 4. Sayımıza geldik. İlk M günden beri sizlere faydalı olacak ve aynı zamanda eğlendirecek içerikler üretmeye K çalışan Fındık L’ORDU’nun bu sayısını da umarım U beğenirsiniz! Ordu Tıp Öğrencileri’nde başkanlık R görevimin sonuna gelirken şunu söylemek U isterim ki, bizler gelip geçiçiyiz ancak Ordu TÖB L ve onun yavrusu Fındık L’ordu Ordu Üniversitesi U Tıp Fakültesi öğrencilerinin her zaman yanında olmaya devam edecektir. Şimdiden bir sonraki M sayı için sabırsızlanıyorum. Sevgilerimle... E S GÖKÇEN İLERİ - YEREL BİRLİK BAŞKANI A J Çok Sevgili Fındık L'ORDU Okuyucuları, L A Her sayısını büyük bir heyecanla R I beklediğim, her sayısı birbirinden güzel 3 | YÖNETİM KURULU e-dergimizin yeni sayısıyla sonunda buluştuk. Bu dergi, birbirimizden ne kadar uzak kalsak da fındık yerelinin sıcaklığını bizlere sonuna kadar hissettirdi. İçinde olduğumuz pandeminin sıkıcı günlerinde güzel zaman geçirmemizi sağladı. Umarım sizler de okurken en az benim kadar eğlenirsiniz. En kısa zamanda yeniden buluşacağız. O güne kadar kendinize çok iyi bakın. MELİH SEFA YILMAZ - DIŞ İLİŞKİLERDEN SORUMLU BAŞKAN YARDIMCISI BEŞ YENİ BİLDİRİM

Sevgili Fındık Yereli gönüllülerimiz, Her geçen gün büyüyen ve gelişen ailemiz ile birlikte pek çok açıdan farklı bir sene geçirdik. Etkinliklerde, toplantılarda sizlerle bir ekranın başında bir araya gelmek sene boyunca verdiğimiz emeklerin karşılığı olarak bizlere çok büyük bir motivasyon ve mutluluk sağladı. Dilerim ki en kısa zamanda yüz yüze görüşebiliriz. Herkese iyi okumalar! AYŞE IŞIK İSKENDER - İÇ İŞLERDEN SORUMLU BAŞKAN YARDIMCISI Goodness is not goodness Fındık L'ORDU okuyucularına sevgilerle, that seeks advantage. Good Ben Emirhan GÜNDÜZ, 20'-21' Ordu Tıp is good in the final hour, in Öğrencileri Birliği Genel Sekreterlik the deepest pit, without görevini yürütmekteyim. Fazlaca mesai hope, without witness, ve emek harcanarak hazırlanan without reward. Virtue is Dergimizin 4. sayısını okurken umarım only virtue in extremis. hem eğlenir hem de bilgilenirsiniz ki muhteşem dergi takımımızın hazırladığı KORAY BERK ÇİFTÇİ - MALİ bu muhteşem sayı için aksinin pek KOORDİNATÖR mümkün olduğunu sanmıyorum. Hepinize keyifli okumalar diler yaşantınızda da başarılar ve sağlıklar dilerim. EMİRHAN GÜNDÜZ - GENEL SEKRETER 4 | YÖNETİM KURULU BEŞ YENİ BİLDİRİM

Asst. Prof. Çağrı Akalın jatropöR eli GENEL CERRAHİ Neden doktorluk ve neden Genel Cerrahi? Tekrar üniversite zamanlarına dönecek olsaydınız değiştirmek istediğiniz bir şey olur muydu? Ve yine Genel Cerrahi mi seçerdiniz? Şöyle bir anım olmuştu: Çok küçükken tabi ben hatırlamıyorum, ailemize yaşı büyük birisi geliyor ve sonra bir tane şeker uzatıyor abimle bana. Bu şekeri kim alırsa doktor olacak diyor. Ben koşuyorum onun elinden şekeri alıyorum. Sonrasında ise annem hep beni ‘’Doktor oğlum’’ olarak sevdi küçüklükten beri. Biraz da aşılandığını düşünüyorum ‘’Doktor oğlum, doktor oğlum’’ diye. Bir de ailemizde olsun, oturduğumuz mahallede olsun, komşularımızda olsun Tıp Fakültesi’ni çok fazla kazanan olmuştu. Yani biraz da onları örnek aldık. Diğer yandan, tabi hekimlik mesleğinin biraz da popüler olması ve iş garantisinin olması da beni olumlu şekilde etkiledi. olmuştu. Neden Genel Cerrahi? Şöyle bir anım olmuştu: 4. Sınıfta dermatoloji sınavındayım. Birden böyle hoca bana ‘’İlerde ne gibi bir şey düşünüyorsun Çağrı?’’ gibilerinden bir soru sormuştu. Hocanın sorusuna, düşünmeden Genel Cerrahi diye cevap vermiştim ama neden dediğimi bilmiyorum. TUS’da tercihlerimin arasında vardı işin açıkçası. Bizin dönemimizde sınav öncesinde tercihlerimiz yapılıyordu, şimdi değişti. Orada da hep Ankara’da kalmak istediğimden dolayı yazdığım tercihlerden bir tanesiydi. Tabi Genel Cerrahi diğer branşlara göre hem zor hem de gayret gerektiren bir branş. Bu da bir şey kısmet meselesi diyelim, Genel Cerrahi tercihlerimden bir tanesiydi. Tabi şu anda olsa Genel Cerrahi seçer miydim? Seçerdim tabi ama başka branşları da tercih etme durumu olabilir miydi? Olabilirdi neden olmasın. Ama tabi ki Genel Cerrahi’yi seçmem diyemem. Hocam hiç hasta yakınları tarafından saldırıya uğradığınız oldu mu ve hiç hastalarınız tarafından dava edildiniz mi? Hiçbir hastam tarafından saldırıya uğramadım, umarım olmaz. Dava da edilmedim, inşallah bu da olmaz. Tabi belli olmaz arkadaşlar, Allah iyi insanlarla karşılaştırsın hepimizi. Normal şekilde işinizi doğru yaparsınız ama karşı taraftaki saldırırsa yani yapacağımız hiçbir şey kalmıyor. EN ÖNEMLİ ŞEY KENDİMİZİ SAVUNMAMIZ VE BU TÜR İNSANLARDAN OLABİLDİĞİNCE UZAK DURMAMIZ. 5 | SCOME DR.ÇAĞRI AKALIN İLE RÖPORTAJ | SUDE GÜNERİ

Mucize olarak nitelendirebileceğniz bir vakaya şahit oldunuz mu? Evet, Ankara Eğitim Araştırma Hastanesinde 2. ya da 3. sınıf asistanıydım. Bulunduğumuz semt nedeniyle çok fazla adli vaka gelen bir yer hastanedir. Acil servise sıfır nabız ve sıfır solunum - yani biz buna arrest diyoruz - gelen bir hasta vardı. Hasta batınından - karnından - ateşli silah yaralanması olan bir hastaydı. Sonra Acil asistanları ve hocaları hastayı bir şekilde entübe ettiler, CPR yaptılar. Sonra biz de hemen orada olduğumuzdan dolayı, hasta hipovolemik şoka giriyor burada, biz de hastayı çok hızlı bir şekilde ameliyata aldık. Baktığımızda büyük bir toplardamarın yaralandığını gördük. Biz müdahale ettik ve Kalp Damar Cerrahisi'ni çağırdık. Daha sonra - çok iyi hatırlıyorum - bulldog dediğimiz damarı kapatıcı cerrahi malzemeyi bana verdiler. Hatta bir tane bulldog gelene kadar elimle bastım o toplardamara ki kanamayı durdurdum ekstradan. Ve elim uyuştu arkadaşlar ben böyle 1-1.5 saat bastırdığımdan dolayı işin açıkçası. Sonra hastaya yaklaşık bir 5-10 litre arası serum - öyle söyleyeyim işin açıkçası - ve yaklaşık 5-10 ünite kan transfüzyonu yapıldı. Hastayı yoğun bakıma aldık. Daha sonra biz, hasta ne olacak acaba, iyileşecek mi, durumu nasıl gibilerinden düşünürken sabah vizite gittiğimizde hasta ayağa kalktı, 30 yaşlarında. Sonra konuşabilir mi diye düşünürken ‘’Ben çok iyiyim, taburcu olmak istiyorum gibilerinden bir şeyler söyledi. Sonra geldi bana böyle sarılır gibi oldu arkadaşlar. Hani ...... ellerinde serumlar filan var. Hastanın da o gün eşi doğum yapmış işin açıkçası. Hani öyle bir şey de oldu, adam hem hayata tutundu hem de bebeğini görme imkanı oldu. Böyle bir şey anımız da vardı. Çifte mucize gibi olmuş birazcık. Evet, aynen. RÖPORTAJIMIZIN DEVAMINA KAREKODDAN ULAŞABİLİRSİNİZ! YAZILI BELGE HALİ İÇİN: PODCAST YAYINI İÇİN: 6 | SCOME DR.ÇAĞRI AKALIN İLE RÖPORTAJ | SUDE GÜNERİ

Bu içeriği okumaya başlamadan önce gereksiz yere yanan ışığınız veya gereksiz çalışan elektrikli aletinizin olmadığından emin olunuz. İKLİM KRİZİ ve Dünyamızın daima bir parçası olan küresel yıkımın ve sağlık krizinin üstesinden gelmeye çalıştığımız bu günlerde, Yaşayan Gezegen Raporu, doğanın SÜRDÜRÜLEBİLİR dengesinin bozulduğuna ve hayati doğal sistemlerin çökmesiyle beraber gezegenimizin alarm zilleri FİKİRLER çaldığına dair kesin ve endişe verici kanıtlar sunuyor. Dünyanın bilinen tarihinden bu yana doğa, ilk kez böylesine bir hızda yok oluyor. Gıda ve enerji üretme ve tüketme şeklimiz ve mevcut ekonomik modelimizin çevreye karşı bariz ihmalkârlığı nedeniyle, dünyamızın doğası yok olma tehlikesiyle yüzleşiyor. Özellikle COVID-19 salgınından sonra, daha evvel farkında olunsa da önlemlere yönelik ‘’DÜNYA LİDERLERİ, çok çaba sarf edilmeyen bu konu, çoğumuzun aklını SAĞLIKLI BİR TOPLUMUN kurcalamayı başardı. Salgınla beraber doğayla insanın birbirini tamamlayan iki yarım olduğu, VE GELİŞEN BİR sağlığın öncelikle doğaya borçlu olduğunu EKONOMİNİN TEMELİNİ hatırladık ve bilinçlendik. Bizlerin farkındalığı elbette kıymetli ve yerli yerinde oldu. Fakat gelinen OLUŞTURAN DOĞAYI KORUMAK VE ONARMAK noktada bu farkındalık yeterlidir denemez. Daha iyi İÇİN BİR AN bir gelecek için ilk adımlar, hükümetlerin, şirketlerin ÖNCE HAREKETE ve insanların bugün alacağı kararlarla atılır. GEÇMELİDİR.’’ Dünyamızın son 50 yılda K Ü R E S E L Y A Ş A Y A Nartan nüfusu, artan 20 G E Z E G E N E N D E K S İ ;20küresel ticaret hacmi ve py2zao0leşp1naü6mel’aynlsaı,yoomrsntüelaarmlrüaıenmnlgda,ean k1uv9şe,70b’çatelfınkt kabul gören ekonomi yapısına bağlı olarak giderek çoğalan tüketim çılgınlığı, eldeki %68’lktüm canlıları yaşama kaynakları yok etmeye, alanlarıyla birer birer br azalma görüldüğünü ortaya koydu. tehdit etmeye başladı. Türlerin popülasyon eğilimleri, genel ekosistem sağlığının bir ölçüsü olduğu için önemlidir. Biyoçeşitliliği, diğer bir deyişle tüm canlıların çeşitliliğini ölçmek karmaşık bir işlemdir ve yaşam ağındaki tüm değişiklikleri yakalayabilen tek bir ölçüt yoktur. Bununla birlikte, göstergelerin büyük çoğunluğu son yıllarda net düşüşler göstermektedir. Dünya liderlerinin harekete geçmesi gerektiğini belirtmiştik. Peki bizler gelecekteki nefesimizi korumak adına, küçük görünen hangi tedbir ve müdahaleleri hayatımızın merkezine alabiliriz? 7 | SCOPE İKLİM KRİZİ VE FİKİRLER | NURGÜL TOKALI

Azalt! Daha az kırmızı et, süt, Nazik olalım! Yaşayan her peynir ve tereyağı satın alıp şeye ve herkese. daha çok yerli üretim gıdalar tüketin, gıda atıklarını azaltın. Organik beslenin, organik üretimi destekleyin. Bisiklete binin. Özel araçlardan ziyade Canlıları koruyun! mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını kullanın. Denizleri ve Plastik poşetlere veda okyanusları koruyun. edin, bez torba kullanın. Evlerinize yalıtım Reddedin! Dışarıdan yemek sistemi kurun. siparişi esnasında gelen plastik çatal bıçağıı reddet. Fazla kıyafetlerini bağışla. İhtiyaç fazlası gıda ve Sebze ve meyveleri kıyafet alımını azaltın. yıkarken kullandığınız suyu bahçe/bitki için Geri dönüştürün, geri kullanabilirsiniz. dönüşümlü ürünler kullanın. Şehrinizi temiz tutun. Havayı temizlemek için Tek kullanımlık ağaç dikin. plastiklerden ziyade termos, cam şişe ve cam Işıklar gereksiz pipetler kullanabilirsiniz. yanıyorsa söndürün. Uygulamaya geçin, İleri dönüşüm yapın. dünyayı koruyun. Jane Goodall'ı araştırın. Üzerine düşünün, farkındalık oluşturun ve çevrene de sürdürülebilir fikirleri yayın. Kompost yapın. Vazgeç! İhtiyacınızdan fazla tüketmekten vazgeçin. Lüzumsuzsa kullanmayın. Yıkanan çamaşırları kurutma makinesine atmayın, çamaşır Muslukları kapatın, damlatan ipinde kurutun. muslukları tamir edin. Zamanınız kıymetli, onu verimli 8 | SCOPE kullanın. İKLİM KRİZİ VE FİKİRLER | NURGÜL TOKALI

TÜTÜN BU YAZI TÜTÜN KULLANIMI VE TÜTÜN KULLANIMI ÜRÜNLERİNDEN BAHSEDİLMESİ SEBEBİYLE BAZI KİŞİ/LER İÇİN TETİKLEYİCİ OLABİLECEK ÖĞELER İÇERMEKTEDİR. İçinde yaşadığımız dünyanın birçok problemiyle yakın akraba olan sorunumuz. Kullanan kişide maddi, psikolojik, sosyal ve biyolojik olumsuzluklara sebep olurken çıkardığı duman ve zararlı gazlar ile de çevreye, atmosfere zarar veriyor. Bunlarla birlikte bir de kullanan kişide bağımlılık oluşturarak kişinin kontrolünü de kaybetmesine sebep oluyor. Ben de sizlere dergimizin bu sayısında en yaygın kullanılan tütün ürünlerinden olan sigaradan bahsedeceğim. Sigara, 4.000’den fazla kimyasal madde içeren ve nefes yoluyla çekilerek tüketilen bir tütün ürünüdür. Bu resimde gördüklerimizi bizlere vermek isteseler, hiçbirimizin herhangi birini dahi içmeyi/tüketmeyi kabul edeceğini düşünmüyorum. Ama içtiğimiz sigaralarda burada gördüklerimizden çok daha fazlası mevcut. Çok güzel kamufle etmemişler mi sizce de? Günümüzde tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı dünyada tek başına en önemli ölüm nedenidir. Dünya genelinde yaklaşık 1,3 milyar insan sigara içmektedir. Bu sayının 2025 yılında 1,8 milyara yükselmesi beklenmektedir. Dünyada sigara içenlerin yaklaşık üçte ikisi aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 10 ülkede yaşamaktadır. Dünya’da sigara içen 1,3 milyar kişinin 900 milyonu (%70-75) gelişmekte olan ülkelerde yaşamaktadırlar. Avrupa’da tütün kullanımı sonucu 1,6 milyon kişi, dünya genelinde de her yıl 5 milyondan fazla kişi (günde 13.700 kişi, 6 saniyede 1 kişi), 600 bini ise pasif içicilikten, yaşamını yitirmektedir. Ülkemizdeki tüm ölümlerin Tütün endüstrisinin kâğıt gereksiniminin %46'SI karşılanması için her yıl 2.5 milyon hektar orman alanı yok olmaktadır. tütüne bağlı hastalıklar sebeb yle olmaktadır. Kentlerde çıkan yangınların yarısından fazlası sigara nedeniyle çıkmaktadır. 100.000 kişi/yıl 274 kişi/gün 6 dakikada 1 kişi 9 | SCOPH TÜTÜN KULLANIMI | GÖKÇE TAŞAN

Peki insanlar bunlardan haberdar olmalarına rağmen neden sigaradan vazgeçemiyorlar? Tabi ki bunun bazı sebepleri var ama bunlarla birlikte bazı yanlış bilinen doğrular da mevcut. Nikotin yüksek oranda bağımlılık yapar. Bırakmaya çalışan kullanıcıların en az yarısı tekrar kullanma isteği duyar. Kullanıcıların çoğu sigarasız bir hayatı hayal etmekte zorlanırlar. Sigara zayıflatır. Sigara zayıflatmaz, sağlıksız bir şekilde yemek yeme alışkanlıklarınızı değiştirerek kilo almanızı baskılar. Kilo almak, vermek kompleks birçok sistem tarafından kontrol ediliyor. Bu da sigaranın aynı anda vücudumuzda ne kadar çok yeri etkilediğinin en güzel kanıtlarından. Sigara sorunları unutturur. Sigara sorunları unutturmaz aksine var olan sorunlarımıza yeni sağlık sorunları ve psikolojik, sosyal sorunlar ekler. Sigara içen insanlarda depresyonun, içmeyenlere göre 2 kat daha yüksek oranda görüldüğünü biliyor muydunuz? Sigara içmek sakinleştirir. Sigara içen insanların içmeyenlerden daha stresli olduğu birçok bilimsel araştırma ile kanıtlanmış durumda. Bununla birlikte bağımlılığı olan kişilerde sigaradan belli süre uzak kalmak diğer bütün bağımlılık durumlarında görüldüğü gibi stresi artırıyor. Hala sigaranın stresinizi azalttığını mı düşünüyorsunuz? Hafif (light) sigaralar daha az zararlıdır. Hafif sigaranın katran ve nikotin oranı daha düşük olsa da vücudun isteyeceği/alışık olduğu nikotin miktarı aynıdır. Hafif sigara kullananların sigarayı daha sık ve daha derine çekerek içtikleri görülmüştür. Bu durumda daha az zarardan bahsedemiyor durumdayız. Sigaranın zararlı olduğunu biliyoruz. Hadi sigaranın kısa ve uzun vadede vücutta sebep olduğu değişikliklere bakalım. KISA VADEDE; UZUN VADEDE; İştahsızlık Kötü nefes kokusu Midenin asit üretmesi Saçlarda dökülme Kalp atışının hızlanması Tırnaklarda sararma Kan basıncının artması Dişlerde sarı ve siyah lekeler Beyindeki kan akışının yavaşlaması Sık sık nefes almak ve öksürmek Koku ve tat alma duyularının zayıflaması Kadın ve erkeklerde kısırlık riski El ve ayak parmaklarına kan akışının Kemiklerde kırılma riskinin artması zayıflaması Daha kırışık ve kuru bir ciltle Beynin ve sinir sisteminin hızlı çalışması ve olduğundan yaşlı görünmek sonra yavaşlaması Böbreklerin olması gerekenden daha az miktarda idrar üretmesi Akciğerdeki küçük liflerin ve hava yollarının gerektiği şekilde çalışmaması 10 | SCOPH TÜTÜN KULLANIMI | GÖKÇE TAŞAN

BEP OLDUĞ U HASTALIK Kalp krizi ve kalp ile ilgili Akciğer, böbrek, pankreas, hastalıklar gırtlak, mesane, rahim ve mide Zatürre kanseri Felç Solunumla ilgili enfeksiyonlar Astım Damar hastalıkları ARANIN SE Mide ülseri Kronik bronşit SİGARA İÇMEYENLERE ORANLA RİSK;LAR SİGParmaklarda kangrenÖzellikle ciğerlerdeki ve kalpteki Kronik baş ağrıları kan damarlarının daralması ve KAT ARTAR.İktidarsızlıkkalınlaşması Mesane kanseri 2 Prostat kanseri 2 Pankreas kanseri 2 Bademcik kanseri 2 Evet; bunlar hep iç karartıcı, olumsuz Diş eti kanseri 2 şeyler. Sigaranın kendisi gibi. İyi de bu Kalp hastalığı 3 olumsuzluklardan geri dönmenin bir Kalp krizi 1-4 yolu yok mu? Sigarayı bırakmak için Ülser 7-11 kanser ya da kalp hastası olmayı Bacak damar hastalığı 16 beklerseniz vücudunuzun kendini tamir Yemek borusu kanseri 8-10 etmesi için pek fazla vakti olmayacaktır. Bronşit 10 Sigarayı bıraktıktan sonra; Kadınlarda kısırlık 10 Erkeklerde iktidarsızlık 10 Ani ölüm 10 Gırtlak kanseri 16 20 dakika sonra soluk alıp verme Rahim ağzı kanseri 16 hızı normal döner. Akciğer kanseri 22 Felç 22 8 saat sona kandaki oksijen Ağız kanseri 3-30 seviyesi normale döner. Dil kanseri 4-33 24 saat sonra CO vücuttan atılır. 12-36 ay sonra 48 saat sonra artan nikotin ve azalan tat ve mesane kanserine koku duyusu normale döner. yakalanma riski %50 72 saat sonra soluk alıp verme; 2-12 azalır. hafta sonra vücuttaki dolaşım düzelir. 5 yıl sonra kalp krizi ve Yürürken meydana gelen yorulma ve solunum yollarıyla ilgili tıkanmalar azalır. kanserlere yakalanma riski Enerji düzeyi artar. %50 azalır. 3-9 ay sonra akciğer performansı %5-10 artar. 10-15 yıl sonra kalp krizi geçirme Kısa süreli ve hırıltılı soluk almalar düzelir. olasılığı sigara içmeyenler ile aynı 12 ay sonra kalp hasalıklarına yakalanma riski %50 azalır. seviyeye iner ve akciğer kanserine yakalanma riski içenlere göre yarı yarıya azalır. 11 | SCOPH TÜTÜN KULLANIMI | GÖKÇE TAŞAN

FOTOĞRAF: DURSUN KURT FOTOĞRAF: MELİH SEFA YILMAZ

ka•dın ç/ığsırma/çan,üreten,güzelleşt ren k ş . BENAZİR BUTTO 21 Haziran 1953 tarihinde Karaçi'de doğdu. Harvard ve Oxford Üniversitelerinde eğitim gördü. Babasının sürgünde kurduğu Pakistan Halk Partisi’nin liderliğini yaptı. 1988 yılında seçimleri kazanan Butto, ilk kez bir müslüman ülkenin kadın başbakanı oldu. Pakistan’da 2 kere başbakanlık yapmıştır. 2007’de tekrar seçimlere katılmak üzere Pakistan’a dönen Butto suikast sonucu öldürülmüştür. SAFİYE ALİ 1894 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Almanya’da Würzburg Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde öğrenim gördü. Aynı şekilde Almanya’da kadın ve çocuk hastalıkları ihtisası yaptı. Haziran 1923'te Türkiye'nin ilk kadın doktoru olarak icazetnamesini aldı. Ayrıca Amerikan Koleji bünyesinde açılan ilk kız tıp okulunda jinekoloji ve obstetrik dersleri vererek kızlara tıp eğitimi veren ilk kadın öğretim üyesi olarak tarihe geçti. Anne çocuk sağlığı üzerine çalışmalar yapan Safiye Ali’nin adı Süt Damlası Bakımevleri ile anılır. Mesleki çalışmala- rının yanı sıra İstanbul'da başlayan feminist harekete katıldı ve Türk Kadınlar Birliği’nin Sıhhiye Komisyonu başkanlığını üstlenerek fuhuşla mücadele, Türk kadınının seçilme hakkı mücadelesi gibi konular için de çalışmalar yaptı. 13 | SCORP ÇIĞIR AÇAN KADINLAR | BURÇAK USLU

HELEN KELLER 7 Haziran 1880 tarihinde Alabama Tuscumbia'da doğdu. On dokuz aylık iken geçirdiği bir ateşli hastalık sonucu görme, işitme ve konuşma yetilerini yitirdi. Öğretmeni Anne Sullivan, Hellen'a okuma - yazmayı, konuşmayı öğretti ve normal bir eğitim almasını sağladı. 1904 yılında mezun olduğunda lisans derecesi alan ilk kör-sağır kimse unvanını kazandı. Pedagog ve aktivisttir. Engellerine rağmen başardıkları, onu efsanevi bir kişilik haline getirmiştir. Beş lisan bilen, bisiklet, kano ve yelkenli ile gezintiye çıkan, yüzen, satranç oynayan Helen Keller, yazdığı makaleler ve bir dizi kitapla kendisini engellilere yardımcı olmaya adamış- tır. Başta Amerikan Görme Engelliler Vakfı olmak üzere çok sayıda organizasyonda görev almış ve görevleri nedeniyle dünyanın pek çok yerine seyahat etmiştir. Üniversite döneminde SÜREYYA AĞAOĞLU yazdığı Hayatımın Öyküsü 1903 yılında Azerbaycan'ın adlı kitap bir klasik halini almıştır. Şuşa kentinde dünyaya geldi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne başvuran ilk kız öğrenci olarak fakültenin kız öğrencilere açılmasında öncü rol oynadı. 1928'de serbest avukatlık ruhsatını alarak, “Türkiye'nin ilk kadın avukatı” unvanının sahibi oldu ve hayatı boyunca avukatlık mesleğini sürdürdü. 1946-1960 arasında sonucu İstanbul Barosu'nun Beynelmilel Barolar Birliği'nin tek kadın yönetim kurulu üyesi olarak kaldı. 1960 yılında Kadın Hukukçular Birliği'nin BM Cenevre Teşkilatı temsilcisi seçildi. 1980- 1982 Hukukçu Kadınlar Federasyonu ikinci başkanı oldu. Önemli sivil toplum kuruluşlarında kurulmasına yardım etmiş ve kendisi de Çocuk Dostları Derneği’ni kurmuştur. ROSA PARKS ÇIĞIR AÇAN KADINLAR | BURÇAK USLU 4 Şubat 1913’de ABD’nin Alabama eyaletinde doğdu. 1955'te Alabama eyaletinde, siyahilere uygulanan ayrımcılığa karşı tavır koyarak sonrasındaki hareketin başlangıcını yapan kişi oldu. Parks, yaşamı boyunca NAACP'nin en yüksek ödülü olan Spingarn Madalyası ve prestijli Martin Luther King Jr. Ödülü de dahil olmak üzere birçok ödül aldı. 14 | SCORP

TÜRKAN SAYLAN 13 Aralık 1935 günü İstanbul'da doğdu. İstanbul Tıp Fakültesi’ni bitirdi. SSK Nişantaşı Hastanesi’nden Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanlığını aldı. “İÜ Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi”nin kuruluşunda görev aldı ve 1996’ya kadar müdür yardımcılığı ile kadın sağlığı derslerinin koordinatörlüğünü yaptı. Cüzzamla Savaş Derneği ve Vakfı’nı kurdu. 1986’da kendisine Hindistan’da “Uluslararası Gandhi Ödülü” verildi. Uluslararası Lepra Birliği’nin (ILU) kurucu üyesi ve başkan yardımcısıdır. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin (ÇYDD) kurucularındandır ve uzun bir süre Genel Başkanlığını yürütmüştür. AFİFE JALE 1902 yılında İstanbul'un Kadıköy semtinde dünyaya geldi. Müslüman kadınların sadece kadınlara özel gösterilerde oynayacakları gerekçesiyle Müslüman kadınları bünyesine almıştı. Afife Hanım, kabul edilen beş Müslüman kadından biri idi. Hüseyin Suat'ın Yamalar adlı oyununda, Emel rolünü oynayan Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gidişi üzerine onun yerine “Jale„ takma adı ile sahneye çıktı. Böylece sahneye çıkan ilk Türk kadını olarak tarihe geçti. 8 Mart 2020 tarihli Kadınlar Günü saha etkinliğimizden bir fotoğrafımız 15 | SCORP ÇIĞIR AÇAN KADINLAR | BURÇAK USLU

GECE ğzamlıY afeS hileM :far otoF YARISINDA MUHASEBE Yeniliyorum. Kendim, kendi kendime ,hem de Gece yarısında Ansızın. Ben biliyorum. Biliyorum çünkü Kendime bir yenilsem kazanacağım. Fakat öyle zor Öyle çetrefilli işler ki bunlar, Yoruluyorum. Hem bu ‘yazsam roman olur’ değil ‘Anlatsam anlamazsın’ değil. Yazabilseydim eğer Anlardın elbet, Hiçbir şey özünde dolambaçlı değil. Anlayabilmeyi istiyorum Anlaşılmaz denileni. Çünkü anlaşılmak anlamaktan geçiyor. Öyle ya, insanız işte. Biliyorum . Hem zaten Yabancı sayılmam kendime Yenileceğim günün birinde Şu veya bu şekilde Ansızın. Şiir: Anonim

ÇİZİMLER: TAHA ARIK

Regl Birçok birey regl kanamasından Tabusu açıkça söz edemiyor. Ancak dünyanın çeşitli yerlerinde regl dönemiyle Regl olmanın konuşulmaması ve ilgili tabular laf oyunlarından çok saklanması gereken bir konu daha öteye geçiyor. Bazı kadınlar ve olarak görüldüğü sosyal normu kızlar regl döngüleri boyunca anlatmak için kullanılır. evlerinin dışındaki kulübelerde kalmaya zorlanırken veya eve ''Aybaşım geldi.” giremezken, bazıları da tampon veya “Hastayım.” hijyenik ped alamadıkları için bu “Anavatan kan ağlıyor.'' dönemi bez parçalarıyla geçirmeye çalışıyor. Bu tabuyu yıkmak için barışçıl protestolar yapan insanlar ise gözaltı veya soruşturmalarla karşı karşıya kalabiliyor. Regl bugün toplumun gözünde hala Regl olmak utanılacak bir şey olarak ne k rlenmek algılanmaya devam ediyor. Ulu orta ne de hasta olmak yerde “regl oldum” demek, elinde demek. Aks ne “ped” ya da “tampon” paketi taşımak ortalama 12 yaşında ayıp sayılıyor. İşte bu yüzde kadınlar başlayıp 51 yaşında yasa dışı bir iş yapıyorlarmışcasına menopozla beraber birbirlerine el altından “ped” ya da son bulan gayet “tampon” paketlerini veriyorlar. Ama sıradan bedensel b r bizi pedin gazabından yıllardır kurtaran (!) asıl kahramanları da süreçt r. unutmamak lazım: “gazete kağıdı” ve “siyah bakkal poşeti”… Genel inanış regl olan bireyin kirlendiği yönünde. TDK’nin sözlüğünden “kirli” sözcüğünün anlamlarına bir göz atalım : 2. anlamı : Aybaşında durumunda bulunan (kadın) “regl” sözcüğü ise sözlüğe alınmamış. TDK’ye girip bu cümleyi gördüğündeki bir çocuğun psikolojisini konuşmaya gerek yok herhalde. 18 | SCORA REGL TABUSU | AYCAN CEYLAN

Regl olan bir kişi hayatının ortalama 2.535 gününü Hindistan'da regl regl olarak geçiriyor. Bu yaklaşık yedi yıllık olan kadına yemek pişirmesinin ya da menstrüel hijyen ürününe ihtiyaç duyulduğunu herhangi birine dokunmasının gösteriyor. Peki, temel ihtiyaç olan bu ürünlere yasaklanması adeti hala yaygın. regl olan bireylerin ulaşımı ne kadar kolay? Japonya’da regl olan kadının yaptığı sushinin bozulacağı düşünülüyor. BİR YANDA KDV EŞİT PED BİR %18 Romanya’da regl olan kadın bir YANDA çiçeğe dokunursa çiçeğin PIRLANTA solacağı düşünülüyor. Türkiye’de regl olan kadın turşu Regl ile asıl utanılması gereken şey ise dünyada kapağını açarsa o turşu bozulur tampon vergisi olarak da bilinen yüksek vergiler: dendiğini duymuş olabilirsiniz. Nepal'de genel yasağa rağmen orta Türkiye’de ped ve tampon gibi hijyen ürünlerinden batı bölgesinde regl olan kızlar, diğerlerinden ayrı şekilde 'regl %18 vergi kesiliyor. Bu ürünleri satın alamadığı için kulübelerinde' uyumaya zorlanıyor. pamuk ya da bez parçaları kullanarak regl dönemini Polonya’da regl olan bir kadınla seks yapan erkeğin öleceği düşünülüyor. atlatmaya çalışan bireyler enfeksiyon riskine maruz kalıyor. Avustralya, Kanada, Kenya gibi ülkeler ise Afganistan’da aileler regl olan aile üyesiyle konuşmayı kesiyor. tampon vergisini toptan kaldırdı. Darısı tüm dünyanın başına. Kısacası reglden değil regli tabulaştırmaktan korkmak lazım. 19 | SCORA REGL TABUSU | AYCAN CEYLAN

İKARUS

ÇİSE FOTOĞRAF: BENGİSU TOPAÇ Baş Koltuk kenarına yaslanınca Size bir şey söylemek istiyorum Kalp atışı duyulur Başım Yaslanmış kulaktan. Beni rahatsız ediyor Bir zaman sonra Ve ben yağamıyorum bir müddettir Sinir bozmaya başlar Hava ne güzel yağıyor mesela kesintisiz Saatin tiktaklarının rahatsızlığından bu Ben yağamıyorum Az hızlısı sadece. Yersiz gelenleriyse yutmak zorunda kalıyorum Ne bitiş var Yorgun düştüm kendimden Ne tükeniş Bu kadar yoğun olmalı mı duygularım diye düşünüyorum Hala boşluk var işte Nedenini asla bilemiyorum Bi de rahatsızlık Ardımda bana kızgın insanlar bırakıyorum arada bir de Gitmeyeninden Size de iyi olmamı beklemeyin benden Nedeni bilinmeyenden Düşüncelerinizdeki kalıplarda yaşamıyorum Kemirenden. Yeterince kalıp ve duvara sahipken Uzak durmalı gerektiği yerde bir şeylerden Ziyadesine ihtiyaç yok. Daha önce olmadan nasıl yaşanıyorsa Yağmaya ihtiyaç var Yine yaşanabilir elbette O kadar. Sadece boşluk kalır Ona da düşmemeli. ŞİİR : ANONİM

LOCİ YÖNTEMİ HAFI- ZA SARA- YI Sherlock Holmes sayesinde popüler olan bu teknik, savaşlar sırasında kütüphanelerin yakıldığı ve bilgiyi saklamanın zor olduğu dönemlerde bilgeler tarafından kullanılan bir tür bilgiyi hafızada tutma taktiğidir. Latincede ‘’Method of Loci’’ olarak geçmektedir. Buradaki ‘’Loci’’ location kelimesi ile aynı anlamdadır. Bu sebeple mekan metodu olarak da bilinir. Loci yönteminin Roma’da Cicero tarafından gelişitirildiği bilinmektedir bu da Loci yönteminin 2000 yıldan eski bir yöntem olduğu anlamına geliyor. 8 kez Dünya Hafıza Şampiyonu olan Dominic O’Brien 2808 iskambil kağıdını ezberlemek için bu taktiğe başvurmuştur. Patrick Jane’in de ‘’The Mentalist’’ dizisinde sıklıkla bahsettiği bir yöntemdir. Dizi/film sektöründe oyuncuların birçoğu upuzun senaryoları akıllarında tutmayı kolaylaştırmak için bu taktiği kullanmaktadır. İnsanlar 5 duyusu ile yaşadığı olayları, Hafıza sarayı yöntemi kullanılırken bir soyut kavramlara göre çok daha iyi hatırlar. Onun içindir ki duyduğunuz bir yapının planı ezberlenir. Hatırlanması koku ya da bir ses sizi alıp çocukluğunuza götürebilir. Beynimiz kaydettiği hiçbir gereken malzemeler (bir konuşma şeyi silmez. Bu bilgileri birbiriyle metni, alışveriş listesi vb.) parçalara ilişkilendirecek şekilde kaydeder. Eğer bu ayrılarak her biri yapının bir bölmesine bilgi ile ilgili bir ipucu iletilirse o bilgi ilgili olaylar eskisi gibi hatırlanır. Buna yıllar yerleştirilir ve zihinsel imge yaratılır. önce dinlediğimiz şarkıları şimdi bile Daha sonra binanın içinde dolaşarak kolayca hatırlamamız ya da bir kokunun her bir bölmedeki sözcük ya da ansızın sizi alıp da çocukluğunuzun en derin hatıralarına götürebilmesi örnek cümleler hatırlanmaya çalışılır. verilebilir. Hafıza sarayı taktiği de buradan gelmektedir. Beynimiz özellikle gözlerimizle gördüğümüz olayları çok daha iyi hatırlar. Özellikle en çok kullandığımız, düşündüğümüz mekanları hatırlamak istediğimiz bilgilerle ilişkilendirdiğimizde bilgiler hafızamızda daha kalıcı bir hal alır. 22 | SCORE HAFIZA SARAYI | CEREN MENTEŞ

HAFIZA SARAYI NASIL OLUŞTURULUR? MEKANINI (SARAYINI) SEÇ. Seçeceğiniz mekan için isterseniz hayali bir yer oluşturabilirsiniz, isterseniz her gün gördüğünüz bir yeri kullanabilirsiniz (eviniz, odanız, mahalleniz vb.). Buradaki önemli nokta sarayınızı iyi tanıyor olmanız. Yerleştireceğiniz bilgilerin beyninizde canlanabilmesi için sarayınızın her noktasındaki detaylara hakim olmanız gerekir. Hafıza sarayınızda ne kadar çok farklı nokta veya yer varsa o kadar çok bilgiyi hafızanızda tutabilirsiniz. SARAYINIZDA GEZİNTİYE ÇIKIN. Sarayınızı seçtiniz. Şimdi saray içerisinde dolaşacağınız rotanızı belirleyin ve hep aynı rotayı takip edin. Bu önemli bir nokta çünkü aynı rota sistemli bir gezinti demek bu da beyninizin ilişkileri daha kolay çözmesi demek. Bu her gün yürüdüğünüz bir yolda ne tarafa döneceğinizi düşünmeden, tereddüt etmeden yürümeniz gibi.Tekniğin etkili olması için her detayı zihninize yerleştirmeye çalışın. Eğer görsel yetenekleri gelişmiş bir insansanız bunu yapmakta zorlanmazsınız. Değilseniz de mekanın detaylarını sesli bir şekilde tekrar edebilirsiniz, önemli noktaları bir kağıda yazmayı deneyebilirsiniz bu sayede mekan kafanıza daha rahat oturmuş olur. İLİŞKİLENDİR. Şimdi sarayınızın kralı/kraliçesi sizsiniz! Sırada sarayınızı kullanırken hatırlanacak şeylerin (sayı, isim, şekil, metin vb.) her birini belirli yerlere koymanız gerekiyor. Örneğin hafıza sarayı olarak kendi evinizi kullanıyorsanız hatırlamanız gereken ilk bilgiyi güzergahınıza uygun olarak kapınızın önündeki paspasın altına koyunuz. İkinci sıradaki bilgiyi kapınızın üzerine koyunuz. Üçüncü bilgiyi girişteki vestiyere asınız. Kelimeleri ilişkilendirirken abartmaktan çekinmeyin. Böylelikle iki kelime arasındaki etkileşim daha güçlü olacaktır. Önemli olan bu lokasyonların birbiriyle karışmayacak yerler olması ve aynı yere çok sayıda bilgi koyulmamış olmasıdır. 23 | SCORE HAFIZA SARAYI | CEREN MENTEŞ

S ERMEBSOİ ML LLEERR, ŞEKİ LLE R V E KULL ANI N . Görsel hafızamız oldukça güçlüdür. Neden onun nimetlerinden yararlanmayalım ki? Hafıza sarayımızın içerisine semboller, şekiller ve resimlerle hatırlamak istediklerinizi eklemekten çekinmeyin. Örneğin hatırlamanız gereken bir sayfadaki tüm paragrafları sarayınıza yerleştirmek yerine her bir lokasyona hatırlamanız gereken bilgiyle ilişkili bir sembol, şekil veya resim koymanızdır. S A R AYI N IZI SI K S I K Z İYA R ET ED İN . Bu aşamada tekniğe alışmak için hafıza sarayınızda baştan sona bir gezi yapacaksınız. Sarayınızdaki objeleri sırasıyla gözünüzün önüne getirdiğinizde hatırlamak istediğiniz ve bu objelerle ilişkilendirdiğiniz bilgiler de aynı sırayla aklınıza gelecektir. Son objeye geldiğinizde geri dönün ve bu kez de hatırlamak istediklerinizi sondan başa saymaya çalışın. Sarayınız içinde ne kadar çok gezintiye çıkarsanız bilgileri hatırlama hızınız da o ölçüde artacaktır. YENİ HAFIZA SARAYLARI OLUŞTURUN. Hatırlamak istediğiniz bilgiler kısa süreli ise aynı hafıza sarayını birden fazla bilginin hatırlanması için kullanabilirsiniz. Ancak hatırlanması gereken bilgiler uzun süreli olarak hatırlanması gerekiyorsa sırf bu bilgiler için kullanılacak yeni bir hafıza sarayı oluşturun. Hatırlanacak bilginin fazlalığına göre ihtiyaç duyulacak yer veya oda sayısı da değişecektir. 24 | SCORE HAFIZA SARAYI | CEREN MENTEŞ

ZEYNEP ASLI ZIRH İREM BAYRAM

İŞARET DİLİ İşaret dili, duyma ve konuşma engeli olan DÜNYA GENELİNDE İŞİTME ENGELLİ insanların dış dünya ile iletişime geçebilmek için kullandıkları mimiklerin BİREYLERİN YAKLAŞIK beden dili ve el hareketlerinin tümünden %90’ı İŞİTME ENGELİ OLMAYAN oluşan görsel bir dildir. Dünya genelinde EBEVEYNLERDEN işitme engelli bireylerin yaklaşık olarak DOĞMAKTADIR. %90’ı, işitme engeli olmayan ebeveynlerden doğmaktadır ve bu bireyler 5-6 yaşına kadar işaret dilini öğrenmek durumundadırlar. Aksi halde ileride bu kişiler üzerinde fiziksel ve zihinsel rahatsızlıklara yol açabilmektedir. Günümüz şartlarında işitme engelli kişilerle anlaşmayı sağlayabilmek için işaret dili eğitimlerine çok fazla önem verilmektedir. İşaret dili eğitimi, sürekli değişen dünyada kişinin kendine kattığı bir değer olarak görülürken aynı zamanda iş dünyasında farklılık yaratabilecek bir eğitimdir. İŞARET DİLİ İnsanlar, birbirini anlamanın ve BİLMENİN FAYDALARI konuşabilmenin ne kadar önemli bir ihtiyaç NELERDİR? olduğunu işaret dili öğrendikleri zaman daha net anlayacaktır. İşaret dili öğrenmenin İşaret dili eğitimi almanın önemi herkes sağlıklı olması için de erken yaşlarda tarafından bilinir. İşaret dilini öğrenilmesi daha uygun olur. Eğlenceli ve öğrenmenin hem size hem de akıcı geçen işaret dili eğitimleri sayesinde çevrenizdeki engelli bireylere faydası yeni bir lisana sahip olabilirsiniz. Ayrıca vardır. İşaret dili eğitimlerin sonunda insanlarla daha sağlam diyaloglar kurmanın kendinizi geliştirebilir ve iyi bir eğitmen hazzını da yaşamanız mümkün. Engelli olabilirsiniz. Sonuçta hepimiz birer kişilerin konuşmaya ihtiyacı olduğunu unutmamak gerek. Bu kişilerin kendilerini engelli adayı değil miyiz? Böyle sosyal ortamlardan soyutlamamaları için düşündüğünüzde, işaret dili eğitimi alarak aslında ne kadar önemli bir iş yanlarında olduğumuzu bilmeleri gerekir. yaptığınızı fark edeceksiniz. 26 | L-PSDD İŞARET DİLİ | M.YUSUF TUNA

Dünya nüfusunun ortalama ÜLKEMİZDE İŞARET DİLİ %10’unu ş tme engell b reyler oluşturmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) araştırmalarına Ülkem zde bu oran göre dünya nüfusunun ortalama %10’unu %12'd r. işitme engelli bireyler oluşturmaktadır. Ülkemizde Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı verilerine göre bu oran %12’dir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1995 yılında “Yetişkinler İçin İşaret Dili Kılavuzu” isimli kaynak yayımlanana kadar bu alanda önemli bir gelişme gösterilmemiştir. 2012 yılında Türk İşaret Dili sözlüğü ihtiyacını karşılamak amacıyla Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Türk İşaret Dili Sözlüğü hazırlanmış olup bu sözlük 2015 yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından güncellenerek yayımlanmıştır. Değerl şaret d l eğ t m hocamız Yaşar Çet nbay le s zler ç n bazı cümleler n nasıl söylend ğ n gösteren b r v deo hazırladık. Bu cümleler n v deosuna karekodu okutarak ulaşab l rs n z! 27 | L-PSDD İŞARET DİLİ | M.YUSUF TUNA

Fındık Bu sözlük için kullanılan kelimelerin çoğu Sözlüğü mümkün olduğunca Türkçeleştirilmiştir. Bu kelimeler yabancı dillerden dilimize Cinsel Kimlik geçtiğinden hepsinin tam anlamda Kişinin romantik ve/veya çevirileri henüz bulunmamaktadır. Farklı cinsel çekim hissettiği kişilerle ilgili kendisini kaynaklarda bu terimlerin bu formlarıyla tanımlamakta kullandığı kavramlar bütününü ifade karşılaşacağınızda oluşacak kafa eder. Cinsiyet kimliği ile karışıklarının önüne geçmek için yabancı karıştırılmamalıdır. kelimelere de yer vermek istedim. Cinsel Yönelim Anlayışınız için teşekkür ederim! Çoğu zaman ''cinsel tercih'' de denilen bu kavram Cinsiyet Kimliği kişinin cinsel ve/veya romantik çekim hissettiği (Gender Identity) cinsel kimlikleri açıklamasına yarayan kalıcı kişisel bir niteliktir. Heteroseksüellik Kişinin kendini ait (kaşıcinsellik), homoseksüellik (eşcinsellik), hissettiği cinsiyet biseksüellik ve aseksüellik kavramları adı altında ifadesidir. Cinsiyet kimliği ifade edilebilir. -yalnızca ''cinsiyet'' olarak da kullanılabilir- doğumda atanan cinsiyet ile tutarlı olabileceği gibi kişi kendini atanmış cinsiyetinden farklı şekilde de beyan edebilir. Bu durum ''Cinsiyet Disforisi / Gender Dysphoria'' olarak ifade edilir. Hitap kullanılacağı zaman kişinin beyanı esas alınmalıdır. Cinsiyet Disforisi (Gender Dysphoria) Kişinin doğumunda atanmış cinsiyeti ile hissettiği cinsiyetinin uyumsuzluğundan kaynaklanan stres/rahatsızlık durumunu ifade eden tıbbi terimdir. Ruhsal Bozukluklar Tanı Rehberi DSM-5'e kadar Cinsiyet Kimliği Uyumsuzluğu (Gender Identity Disorder) tanısı kullanılırken cinsiyet çeşitliliğini patolojik bir duruma dönüştürdüğü gerekçesiyle Cinsiyet Disforisi tanımına geçilmiştir. Fakat günümüzde disfori kelimesi yerine uyumsuzluk kelimesinin kullanımı daha yaygın durumdadır. Cinsiyet disforisi yaşayan kişiler genelde trans kadın veya trans erkekler olurken non-binary kişiler de bu stresi yaşayabilmektedir. 28 | SCORA SÖZLÜK | GÖKÇE TAŞAN

Kuir (Queer) Heteronormativite/ Genel anlamda heteronormativiteyi Normatif Cinsiyet reddeden ve karşıcinsel olmayan kişileri tanımlamada kullanılan (Gender Normative) ifade. Karşıcinsel transları da içerir. İkili cinsiyet ve karşıcinselliğin doğal ve …/fobi : çoğunluk modu olduğu Herhangi bir cinsiyet kimliğine, cinsel düşüncesi. Heteronormatif yönelime, davranışa ve/veya ifadeye karşı duyulan rahatsızlığı ifade etmek için kullanılır. yaklaşım biyolojik Ör: heterofobi, bifobi, transfobi cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim ve cinsel rolün hizalanmasını içerir. Çoğu zaman bünyesinde homofobiyi barındırır. Cinsiyet Varyansı (Gender Akışkan Cinsiyet Diverse / Gender Variant ) Kimliği (Gender Fluid) İkili cinsiyet tanımlarına (feminen, maskülen) Non-binary cinsiyet kimliklerinden olan uymayan kişiler için kullanılan ifade. Akışkan bu terim farklı cinsiyet kimlikleri ya da Cinsiyet kavramı ile karıştırılmamlıdır. ifadeleri arasında gidip gelmeyi ifade eder. BDSM (Bondage,Discipline/Domination,Submission/Sadism and Masochism): Kölelik (bağlılık/bağımlılık), Disiplin/ Hükmetme, İtaat/ Sadizm, Mazoşizm). “İtaat/sadizm” ve “mazoşizm” terimleri, genellikle cinsel bir bağlam içinde acı vermek ve acı çekmekten keyif almayı anlatır. “Kölelik (bağlılık/bağımlılık)” ile “hükmetme” ise hem cinsel hem de sosyal bir bağlam içinde güvenli bir yoldan güç ilişkilerini deneyimlemeye işaret eder. BDSM pratikler cinsel yaşamın bir parçası olarak güvenli, makul ve rızaya dayalı şekilde uygulanır. BDSM’nin bir tür “istismar” olduğuna dair yaygın önyargılar bulunsa da bu pratiklerin temelinde karşılıklı rıza ve haz yatar.‘’Rızaya bağlı olarak fiziksel baskı ve kuvvetli duyusal uyarımın uygulandığı ve fantezi güç rolü oynamanın yapıldığı cinsel tercih ve kişisel ilişki türüdür.’’ 29 | SCORA SÖZLÜK | GÖKÇE TAŞAN

TEST Yağmurlu havalarda ne yapmaktan hoşlanırsın? Bir renk seç. A Kahvemi kaptığım gibi pencerenin A Kırmızı önüne kurulup yağmuru izlerim. B Yeşil B Dışarı çıkıp yağmurda koşarım. C Pembe C Arkadaşlarımla zoom açar sohbet D Siyah ederim. E Gri D Işıkları kapatıp karanlıkta film izlerim. E Ya kendi kendime ya da bloguma bir İnsanlar seni nasıl tanımlar? şeyler yazarım. A Melankolik B Eğlenceli Nasıl bir evde yaşamak isterdin? C Arkadaş canlısı A Deniz kenarında bir ev D Dik başlı B Orman evi E Planlı C Yerin ne önemi var yanımda Barney Dünyaya bir daha gelsen hangi Stinson gibi biri olursa! mesleği seçerdin? D Terk edilmiş ahşap bir köşk. A Yine aynı işi seçerdim E Göbeklitepe gibi medeniyetlerin beşiği B Gezgin C Tiyatrocu bir yerde yaşamaya kim hayır der? D Fabrikatör E Öğretmen Yakın bir arkadaşınızın tarafından ihanete uğrarsanız tepkiniz nasıl Sihirli bir güce sahip olacaksın olurdu? ne seçerdin? A Çok üzülürdüm günlerce ağlardım. A Herkes tarafından sevilmek B Yerine hemen yeni bir arkadaş bulurum. B Uçmak C Aman canım hayat devam ediyor bunu C Karşımdaki kişinin düşüncelerini mu takacağım! okuyabilmek D Bu yaptığının bir cezası olur!! D Görünmez olmak E Bunu neden yaptığını öğrenmeye E Geçmişte yolculuk yapmak çalışırdım. Bir şarkının sözleri ne tarz Arkadaşına seni yansıtacak bir hediye olursa dinlemelere doyamazsın? alacaksın. Bu ne olurdu? A Hayal kurduran A İkimiz için de anlamlı, ellerimle B Bağımsız, umutlu ve enerjik hazırladığım bir hediye. C Hayatı tiye alan B Bungee jumping yapmaya götürürüm D İçe dönük, kişisel C Bir lunapark gezisine kim hayır der ki!! E Değişkenlik gösteriyor. D Cadılar bayramı partisine çift kişilik bilet alırdım 30 E Kitap setinden daha güzel bir hediye var mıdır? TEST| CEREN MENTEŞ & M. YUSUF TUNA

Diyelim ki yepyeni bir kamyon ÖNERİLER aldın. Arkasına hangi sözü 'lar çoğunlukta ise sen tam anlamıyla bir aşk insanısın. Aşk için yaşıyorsun! Aşkın içinse yazdırırdın? en acayip şeyleri yapabilirsin. Umarız ki aradığın A Doktor değilim ama hastam çok! aşkı bulabilmişsindir. Bulamadıysan da dert B Ölüme gidelim dedin de mazot mu etme en kısa sürede karşına çıkacaktır. Senin için aşkını beklerken veya onu düşünürken yardımcı yok dedik olabilecek bir listemiz var. C Hatalıysam \"HATA\" yaz 5800'e DİZİ: 11.22.63 yolla Hatasız Kul Olmaz melodisi FİLM: BEFORE TRİLOGY KİTAP: ANLAŞMA – JODİ PİCOULT cebine gelsin. D Muza basarsan ayağın kayar damarıma basarsan hayatın kayar. E Arkadaşın çok olur ama zor gününde yok olur. Benden sana bir akıl, aklın varsa tek takıl! 'ler çoğunlukta ise sen bir adet ’ler çoğunlukta ise sen çılgınsın. Yerinde durman imkansız, kıpır bilinmeyene, metafiziğe, kıpırsın. Tam bir macera insanısın yani. paranormal olaylara Senin için bol adrenalinli bir listemiz var! fazlasıyla merak duyan birisin. Çünkü gerçek dünya, DİZİ: OUTER BANKS sana göre çok monoton. FİLM: SİBİRYA ORMANLARINDA Seni bu monotonluktan bir KİTAP: ZORBA – NİKOS KAZANCAKİS süreliğine uzaklaştıracak bir listemiz var. 'ler çoğunlukta ise senin en önemli özelliğin DİZİ: THE MİST espritüelliğin. Bu dünyaya insanları FİLM: CUBE güldürmeye gelmişsin ve bu işi de hakkıyla KİTAP: MEDYUM- STEPHAN KİNG yerine getiriyorsun. Şimdi gülme sırası sende. DİZİ:ÜSKÜDAR'A GİDERKEN 'ler çoğunlukta ise sen bu zamana ait FİLM: GOODMORNİNG VİETNAM değilsin. Kendi kendine bunu hep söylüyorsun KİTAP : MUSMUTLU YUMUŞ YUMAK zaten. Eski zamanda bir şövalye, bir Yeniçeri ya da bir leydi olabilirdin. Ama gel gör ki, bu DİZİ: DA VİNCİ’S DEMONS zamana sıkışıp kalmışsın. Şimdi seni bir FİLM: THE GREAT DİCTATOR süreliğine de olsa bu zamandan uzaklaştırıp KİTAP: VEDA – AYŞE KULİN farklı zamanlara yolculuk yaptırtacak bir listemiz var. 31 ÖNERİLER| BURÇAK USLU

1) İkili cinsiyet ve karşıcinselliğin doğal ve çoğunluk modu olduğu düşüncesidir. 1.Heteronormativite 2.Yönelim 3.Gelişmekte olan 4.Nikotin 5.On 6.Altı 7.Yedi 2) kişinin cinsel ve/veya romantik çekim hissettiği cinsel kimlikleri 8.On sekiz 9.Cicero 10.Mekan 11.Safiye 12.Çocuk açıklamasına yarayan kalıcı kişisel niteliğe cinsel …… denir. 3) Dünya’da sigara içen 1,3 milyar kişinin 900 milyonu hangi gelişmişlik seviyesindeki ülkelerde yaşamaktadırlar.? 4) Sigaranın içindeki yüksek oranda bağımlılık yapan madde. 5) Dünya nüfusunun ortalama yüzde kaçı işitme engelli bireylerden oluşmaktadır? 6) İşitme engeliyle doğanlar kaç yaşına kadar işaret dili öğrenmek durumundadır? 7) Regl olan bir kişi hayatının ortalama kaç yıllık döneminde menstrüel hijyen ürününe ihtiyaç duyuyordur? 8) Türkiyede ped ve tampon gibi hijyen ürünlerinden kesilen vergi yüzdesi. 9) Hafıza sarayı yöntemi Roma'da kim tarafından geliştirilmiştir ? 10) Hafıza sarayı yöntemi ...... metodu olarak da bilinir. 11) Türkiye’nin ilk kadın doktoru …… Ali’dir. 12) Süreyya Ağaoğlu …. Dostları Derneği’ni kurmuştur. 32 BULMACA | CEREN MENTEŞ & M.YUSUF TUNA

MOTİVASYON DURAĞI ‘’Tıpçılar da sürekli çalışıyor.’’ Bu Bunlardan ilki okul kulüpleri. Bu kulüplerin bir listesini cümleyi tıp okuyan herkes en az yazının sonuna ekleyeceğim. Birkaçından kısaca bahsetmem gerekirse ilk olarak Dans Kulübü’nden söz 20 kere duymuştur. Bu tarz çok etmeliyim. Çünkü benim fakültemizin dışında öğrendiğim fazla cümle duyuyoruz, ilk kulüp Dans Kulübü’ydü. Her hafta çeşitli danslara çalışılıyor ve senede iki kez gösteri çıkarılıyor bu kulüpte. duyacağız da. Peki bu sözlerin Her sene başında kaydolup devamını getiremeyenler de var benim gibi. Ancak bırakmayan ve gururumuz olan doğruluğu nedir? Tıp okumak arkadaşlarımız da bulunuyor. sadece ders çalışmak mı? Tabi ki değil. Derslerimize elbette gereken önemi vermeliyiz ancak okulumuz bittiğinde nitelikli birer doktor olabilmek için bir yandan kendimizi geliştirmeyi asla bırakmamalıyız. Kitap okumak, dizi ve film izleyip bunlar hakkında keza düşüncelerimiz hakkında tartışmak tabi ki olmazsa olmazımız. Bunun dışında sizlere vereceğim birkaç taktik var. KULÜPLER İkinci kulübümüz Tiyatrodü. Her sene yoğun ilgi GEZİLER gören kulüplerden birisi. Adı üstünde tiyatro MÜZİK SOSYAL İMKANLAR yapıyoruz bu kulübümüzde. Çalışmalar esnasında inanılmaz yorulduğunuz oluyor ama sonuçta aldığınız alkışlar hepsini unutturuyor. Ben bu kulübe devam edebilen tek Tıp Fakültesi öğrencisiydim. Ve birçok kişiden ‘’Vay be demek ki tıpçılar sadece ders çalışmıyormuş’’ benzeri dönütler almıştım. Evet insanların yargılarını kırmak zor ama bir şeyler başarabildiğinizi fark edince bundan aldığınız mutluluk hepsinin üstesinden gelmenizi sağlıyor. İlaveten fakültemiz dışındaki kulüplerde bulunmak, sosyalliğinizin ve de kendi başınıza topluluklara girebildiğinizi fark ettikçe öz güveninizin artmasını sağlıyor. Her yönden artı. Ayrıca deneyebileceğiniz bir sürü alan var. Birisi hoşunuza gitmezse başkasını denersiniz. Daha birçok kulübümüz var ama kulüperden sıkıldıysanız başka önerilerimle devam edeyim. 2020-Düğün Ya da Davul Ekibi 33 MOTİVASYON DURAĞI | SUDE GÜNERİ

2020-Yedi Kocalı Hürmüz Ekibi Gezilere de gidiyoruz ama biz yerimizde Dostlarım, geziler. Bizim fakültemizde gezi ile ilgilenen duramıyoruz diyorsanız kimsecikler yok. Ama bu bizi kısıtlamalı mı? Asla. Paylaşım kampüsümüzde tenis sayfalarında kampüsteki diğer fakültelerin düzenlediği gezilerin sık sık duyurusu geçer. Ben ilk olarak başka bölümden bir kortumuz, basketbol- arkadaşım aracılığıyla gitmiştim. Sonrasında gezi ekibinden de çevre edinmemle bir senede birçok geziye gitme fırsatım oldu. Ha futbol sahalarımız ben bu insanlarla gitmek istemiyorum derseniz yine sosyal mevcut. Kampüsteki medyadan tur düzenleyen çeşitli servisler bulabilirsiniz. Bu çeşitli turnuvalara şekilde kalabalık arkadaş grubunuzla yer ayırtıp günübirlik ya da birkaç günlüğüne turlara katılabilirsiniz. Tabi ki kendiniz katılmak için takım turlardan bağımsız şekilde gitmek isteyebilirsiniz. Ama bu şekilde çok daha uyguna geliyor emin olun. Piyasa çok pahalı arkadaşlar. çıkartabilirsiniz. Bireysel katılayım kimse benimle gelmiyor diyorsanız panoları takip ederek takım seçmelerini kaçırmamaya çalışmalısınız. Ben bir enstrüman çalıyorum diyorsanız zaten ilk dersinizde Hasan Kulüp Serdar Işık Hoca'mız beraber çalışmak adına sizin adınızı almıştır. listesi Başlamak istediğiniz bir enstrüman varsa Müzik okuyan bir öğrenciyle iletişime geçmek hem uygun fiyatlı hem verimli bir ders almanıza imkan sağlayacaktır. Ben bu şekilde piyasanın yarı fiyatına dönem birincisinden ders almıştım. Gerçekten süper bir olay. Şehir dolayısıyla imkanlarımızın kısıtlı olduğunu düşünebiliriz ama olan imkanları yeterince takip edebilirsek şehirden en yüksek verimi alabiliriz dostlarım. Ve en başta kendimize, yakın çevremize olmak üzere çevremizdeki herkese neler başarabileceğimizi göstermiş oluruz. Sanat, spor ve müzik ile kalın! 34 MOTİVASYON DURAĞI | SUDE GÜNERİ

IYARAS AZIFAH1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Loci_Metodu 2. https://barisozcan.com/sherlockun-hafiza-sarayi-nasil-yapilir-mekan-metodu/ KÜLZÖS 3. http://www.hafizasarayi.org/Hafiza_Sarayi_Teknigi.html 4. https://medium.com/@diamondtema/haf%C4%B1za-saray%C4%B1-mind-palace- IMINALLUK NÜTÜT olu%C5%9Fturmak-6018b9464aac 5. https://www.kreatifbiri.com/sherlocktan-hafiza-sarayi-taktigi/ 6.AÇIKGÖZ, K. Ü. Öğrenmeyi ve hatırlamayı kolaylaştırma yolları, recalling, lociİLİD TERAŞİ method, equal word method, sensor images. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1). 1. https://kaosgldernegi.org/images/library/cevirisozlugu2020.pd f 2. vikipedi 3. wikipedia 1. https://yesilay.org.tr/assets/uploads/brosurler/_documents_file_YABrosurler_ TBM_yetiskin_tutun_bagimliligi_brosur_19.pdf 2. https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/sigarayi-birakmayi-istiyorsanz- basarabilirsiniz#:~:text=Sigara%20i%C3%A7enlerin%20%C3%A7o%C4%9Fu%2C %20%E2%80%9Clight%E2%80%9D,belki%20biraz%20daha%20fazla%20zararl %C4%B1d%C4%B1r 3. https://www.medicana.com.tr/haber-detay/3553/neden-sigara- iciyoruz#:~:text=Stres%20ve%20sigara%20i%C3%A7imi%20aras%C4%B1ndaki,i %C3%A7enler%20sigaran%C4%B1n%20streslerini%20azaltt%C4%B1%C4%9F% C4%B1n%C4%B1%20s%C3%B6ylemektedir%3F 4. http://acibadem.dergisi.org/uploads/pdf/pdf_AUD_653.pdf 5. https://www.hurriyet.com.tr/sigara-mi-kilo-mu-8616167 6. https://www.ntv.com.tr/saglik/sigara-depresyona-sokuyor,0ZFvFJX- 6kGM6tZ4sjiI1w 7. http://birakabilirsin.org/sigara-ve-depresyon/ 35 KAYNAKÇA

1. https://apos.to/s/5f513ad1778c7e000846c3f1USUBAT LGER 2. https://www.youtube.com/watch?v=NG3rcrTiVOE 3. https://www.youtube.com/watch?RALNIDAK NAÇA RIĞIÇ v=KuPwpBYAt4Q&t=654s KİLRİLİBELÜRÜDRÜS 1. https://www.biography.com/activist/rosa-parksEV İZİRK MİLKİ 2. https://tr.wikipedia.org/wiki/Rosa_Parks 3. https://www.biography.com/activist/helen-keller 4. https://tr.wikipedia.org/wiki/Helen_Keller 5. https://tr.wikipedia.org/wiki/Safiye_Ali 6. https://tr.wikipedia.org/wiki/Afife_Jale 7. https://www.afife.org/afife-jaleyi-tanimak/afife-jale-kimdir 8. https://tr.wikipedia.org/wiki/Benazir_Butto 9. https://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCreyya_A%C4%9Fao%C4%9Fl u 10. https://sacdd.org.tr/sureyya-agaoglu/hayati/ 11. https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk%C3%A2n_Saylan 12. https://kidega.com/yazar/turkan-saylan-168203 https://instagram.com/bendeburdayimm?igshid=kjwvava4tyji 36 KAYNAKÇA