สารทรัพย์สินมีค่าของรัฐ ฉบับที่ 42 ประจำเดือนเมษายน - กันยายน 2565

ลว้ นมคี วามสาคญั กับท้องถ่ิน ประกอบ ฉบบั ท่ี 42 ประจำ�เดือนเมษายน - กันยายน 2565 Grand National Treasure Newsletter เรอ่ื งชาตทิ ัง้ สิน้ สารบัญั วัตั ถุุประสงค์์ เพื่อ�่ เผยแพร่ข่ ่า่ วสารความรู้� และงานค้้นคว้้าเกี่ย่� วกับั CONTENTS ทรััพย์์สิินมีีค่า่ ของรััฐ เพื่่�อเป็็นสื่่�อกลางแลกเปลี่�่ยนความรู้้� ความคิิดเห็็น 03 เปิดิ สาร ทางวิิชาการสำ�ำ หรัับนัักวิิชาการและผู้�้สนใจเกี่�่ยวกัับ 04 พิพิ ิิธ (ภััณฑ์์) ธนารัักษ์์ Journey ทรััพย์ส์ ิินมีีค่่าของรััฐ 09 จอมเจดีีย์์ 4 ภาค เพื่�อ่ ส่ง่ เสริิมการสะสมเหรีียญ เพื่�่อประชาสััมพัันธ์์กิิจกรรมที่่�สร้้างสรรค์์และ บนหน้า้ เหรีียญที่่ร� ะลึึกประจำำ�จัังหวัดั เป็็นประโยชน์์ของกองส่่งเสริิมและพััฒนาทรััพย์์สิิน มีีค่า่ ของรััฐ บรรณาธิิการ นางสาวทััศนีีย์์ หมู่เ�่ กลี้้ย� ง นัักวิิชาการเผยแพร่ช่ ำำ�นาญการพิิเศษ ผู้�้ช่ว่ ยบรรณาธิกิ าร 15 ผลิิตภัณั ฑ์ท์ี่่�น่่าสนใจ สมเดจ็ พ นางสาวจุฑุ รามาศ โงนมะณียี ์์ 16 ข่า่ วประชาสััมพันั ธ์์ นักั วิชิ าการเผยแพร่่ชำ�ำ นาญการ นายศิิริิชัยั แย้้มประยงค์์ นักั วิิชาการช่่างศิลิ ป์ป์ ฏิบิ ััติกิ าร นายกัมั พล สำำ�ลีีเทศ ช่า่ งศิลิ ป์์ ที่่�ปรึึกษา ทรงนิพนธต์ าราแลจััดทำ�ำ โดย ผู้้�อำำ�นวยการกองส่่งเสริิมและพัฒั นาทรััพย์์สินิ มีีค่่าของรััฐ ผู้้�อำำ�นวยการส่่วนอำำ�นวยการ กองส่ง่ เสริมิ และพััฒนาทรััพย์ส์ ินิ มีีค่่าของรััฐ ผู้อ้� ำำ�นวยการส่่วนเก็็บรัักษาและอนุรุ ัักษ์์ทรัพั ย์ส์ ินิ ผู้อ�้ ำ�ำ นวยการส่่วนจัดั การผลิิตภััณฑ์์ รวมถึงกรมธนารักั ษ์์ ผู้อ�้ ำำ�นวยการส่่วนบริิหารเงิินทุุน ถนนเจ้้าฟ้า้ แขวงชนะสงคราม เขตพระนคร ผู้้�อำ�ำ นวยการส่่วนจััดแสดง 1 กรุงุ เทพฯ 10200 (พิพิ ิิธภััณฑ์์เหรีียญกษาปณานุุรักั ษ์)์ ผู้อ�้ ำำ�นวยการส่่วนจัดั แสดง 2 (พิิพิธิ บางลำ�ำ พู)ู 0 2282 0236 ผู้�อ้ ำ�ำ นวยการส่่วนจััดแสดง 3 http://emuseum.treasury.go.th (พิิพิิธภัณั ฑ์ธ์ นารัักษ์์ จังั หวัดั เชีียงใหม่)่ กองส่่งเสริิมและพัฒั นาทรัพั ย์์สิินมีีค่่าของรััฐ ผู้อ�้ ำำ�นวยการส่่วนจัดั แสดง 4 กรมธนารักั ษ์์ (พิิพิธิ ภััณฑ์์ธนารัักษ์์ จัังหวััดสงขลา) bnt.museums กองส่ง่ เสริิมและพััฒนาทรััพย์์สินิ มีคี ่า่ ของรัฐั กองส่่งเสริิมเเละพััฒนาทรัพั ย์์สิินมีีค่่าของรััฐ กรมธนารัักษ์์ [email protected] ออกแบบ พิิมพ์์ที่�่ บริิษัทั สหมิิตรพริ้้�นติ้้ง� แอนด์พ์ ัับลิิสชิ่่ง� จำำ�กัดั 2 | สารทรัพย์สินมีคา่ ของรัฐ

บะธดาต้วุเชยิงชภุมมู จงั ิหหวลดั สงั มทุทราปรงาวกาฒัรใชน้ภาธพพรรระสมมุทแเรรอื่ ลเงจชดะาียตป์ ิทรัง้ สะ้ินวตั ิศาสตร์อ บนเขาอกทะลุ จังหวัดสุราษฎร์ธานใี ชภ้ าพพระบรมธาตุไชยา ำพพระปเฐปมิเดิ จดสยี ์ จางั รหวัดนครพนมใช้ภำพพระธำตุพนม ลรระ่าะยววาัตดถิศาาึรงสงตรตารช์ ้ัแงาลนอะุภโยาบพู่ใราน(ณ2พ4ค0ด้ืน5ี ไ-วท้เ2ปี่ต4น็ 8่าจ6า)งนกวนันมาใกน 4 ภูมิภาค ซึ่งครั้งหนึ่ง าจอมมยเจุคดยี ใ์ ห8 แมห่ ง่ ใขนองชสย่วางมปเประลเที่ยศนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 อ กรมพระยาดารงราชานุภาพฯ โดยใช้เขตความเช่ือ สม ฎรรบสมนมแตลเดระาป็จสรพัญะรวลัตะักิศเษาจสณ้าตบ์ปร์อรรนัะมซจวับางซจศ้อัง์เนหธกวอับัดฯวถิจีชกาีวนริตวมในนพค4รวะาอมยงราคับด์นรู้ี้ารงราชานภุ าทพรงนพิ(น2ธ4์ต นธต์ าราและหนงั สือดา้ นวฒั นธรรม ประวตั ิศาสตร์ และโบราณคจังหวัดนสรวััสนดีมีค่่ะคุุณผู้�้อ่่านทุุกท่่าน จพงั หบวกัดั ันนอีีกรครรั้ี�้งรกัรับมสราารทรััพย์์สิินมีีค่่าของรััฐ ฉบัับที่่� 42 ประจำำ�เดืือน Grand National Treasure Newsletter ระ าต นม ระ รม าต เมษายน - กัันยายน 2565 เริ่�มต้้นด้้วยการพาคุุณผู้้�อ่่านทุุกท่่านไปท่่องโลกพิิพิิธภััณฑ์์แบบวิิถีีใหม่่ รวมถึงทรงอรรถาธิบายแนวคดิ คติจอมเจดยี ์ 8 แหง่ ของสยา8 ทถ่ี กู นาม(าNใeชwเ้ ปNน็ oตrmราaปl)รกะับัจนาิทิจรงั รหศวกัดาใรนอปอัจนจไลุบนนั์์“พิพิ ิธิ (ภัณั ฑ์)์ ธนารักั ษ์์Journey”ที่่ร� วบรวมเรื่อ� งราวความรู้เ�้ กี่ย� วกับั พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอฯ กรมพระยาดารงราชานุภาพ (2405 - 24ประวััติิศาสตร์์ เศรษฐกิิจ สัังคม และเงิินตรา ภายในพิิพิิธภััณฑ์์ทั้้�ง 6 แห่่ง ของกองส่่งเสริิมและพััฒนา ทรัพั ย์์สินิ มีีค่่าของรัฐั กรมธนารัักษ์์ มาไว้้ในที่่�เดียี วแบบจบ ครบ เข้้าถึึงง่่ายดายเพียี งปลระายนิา้้ตว� คหลริกิ รวมั ถึงึ ยังั มีกี ิจิ กรรมถ่า่ ยภาพ Selfie กับั Filter Effects พิพิ ิธิ ภัณั ฑ์์ ให้้คุณุ ผู้อ�้ ่า่ นทุกุ ท่า่ นได้้ร่ว่ มสจนุงั กุ หแวลดั ะเพาลิดิ นเพลินิ ละหนงั สอื ดา้ นวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี ไวเ้ ปน็กัันด้้วยนะคะ ที่่�เว็็บไซต์์ www.pipitdhanarak.com งทรงอรรถาธบิ ายแนวคดิ คตจิ อมเจดยี ์ 8 แห่งของสยามประเทศนอกจากนี้้� เรายัังได้้รวบรวมเกร็็ดความรู้้�เกี่�ยวกัับจอมเจดีีย์์ที่่�ปรากฏอยู่่�บนหน้้าเหรีียญที่่�ระลพึึกระเจดีย์ จา ดารงราชาปนรภุะจาำ�ำ พจััง(ห2ว4ััด0ม5าฝ-าก2ค4ุุณ86ผู้�้อ)่่านทุุกท่่าน กัับบทความเรื่�อง “จอมเจดีีย์์ 4 ภาค บนหน้้าเหรีียญที่�่ระลึึก แแปแผหลลลริ่งะิตะะขโจภสบำอัำ�ำัณำ�จงรหัฑสาัง์รหณเ์ยััหบวาัรคคัดีมุยี ุดณ”ปญี ผไรูซ้ึ“้�่วอะ�ง่ช่้เาจเุปดุทนะเน็มทศหี่ีจจ่าัรีังนาียหนญใวดัวทัดทีี่่นอ่�ร่�สะะมนไลารึบึกใก้จ้พาหรงนระัื้้ือพ�นุกุทำตำ�ธลาปัมัังญั รมอจอยภงเาหหคารีีี”ียขญอที่่งเ�ปข้ที้ร่า่�ระไปะทัลชบั ึึมกใจไสทัำด้้ำ�้้ใ�งหนผู้รส�้ใััหบา้้รแคทลนระัพัพผิู้ิเยร้� ั์ศับ์สิษินแนฯ่เ่นรฉอาบนขัับคอ่นะ่ีแ้้�เนละยคน่ำ่ะำ� ติศาสตร์ เจดีย์ 8 สุุดท้้ายนี้้� ขอให้้ทุุกท่่านสนุุกเพลิิดเพลิินกัับสาระความรู้้�และความบัันเทิิงต่่าง ๆ ที่่�คณะผู้�จ้ ััดทำ�ำ ระป ม จดีได้้ตั้้ง� ใจเลือื กสรรไว้้ในสารทรัพั ย์ส์ ินิ มีคี ่า่ ของรัฐั ฉบัับที่่� 42 นี้้น� ะคะ ระ าต คณะผู้�้ จััดทำำ� นม จังหวดั น รป ม จังหวัดน ร นม 3สารทรัพย์สินมคี า่ ของรัฐ | ระ าต นม ระ รม าต

Grand National Treasure Newsletter พิพิ ิธิ (ภัณั ฑ์)์ ธนารักั ษ์์ Journey สถานการณ์ก์ ารแพร่ร่ ะบาดของโรคติดิ เชื้อ�้ ไวรัสั โคโรนา 2019 หรือื COVID-19 ที่่ย� ังั คงแพร่ร่ ะบาด มาจนถึงึ ปัจั จุบุ ันั ส่ง่ ผลให้ผ้ ู้�้ คนต้อ้ งปรับั ตัวั เข้า้ สู่่�ยุคุ ชีวี ิติ วิถิ ีใี หม่่(NewNormal)ที่่ห� ันั มาพึ่ง�่ พาและติดิ ต่อ่ สื่อ� สารกันั ผ่่านรููปแบบออนไลน์์เกืือบทุุกกิิจกรรมในชีีวิิตประจำ�ำ วััน และมีีบทบาทสำ�ำ คััญอย่่างมากต่่อการดำ�ำ เนิินงานของ หน่ว่ ยงานทั้้ง� ภาครัฐั ภาคเอกชน และประชาชนทั่่ว� ไป กองส่่งเสริิมและพััฒนาทรััพย์์สิินมีีค่่าของรััฐ ภาวะวิิกฤติิดัังกล่่าว และคำ�ำ นึึงถึึงความปลอดภััย กรมธนารัักษ์์ ในฐานะหน่่วยงานที่่�ให้้บริิการเกี่�ยวกัับ ในสุุขภาพของเจ้้าหน้้าที่่�ผู้�้ปฏิิบััติิงานและประชาชน การเผยแพร่่ความรู้�้ ความเข้้าใจเกี่�ยวกัับงานตาม ผู้้�รัับบริิการเป็็นสำ�ำ คััญ โดยได้้ทำ�ำ การออกแบบและ ภารกิิจด้้านทรััพย์์สิินมีีค่่า และการจััดแสดงภายใน พััฒนาเพิ่่�มช่่องทางการให้้บริิการข้้อมููลข่่าวสารใน ของพิิพิิธภััณฑ์์ในกำ�ำ กัับทั้้�งส่่วนกลางและส่่วนภููมิิภาค รููปแบบออนไลน์์ที่่�เข้้าถึึงง่่าย สะดวก และรวดเร็็ว รวมจำ�ำ นวน 6 แห่่ง ประกอบด้้วย พิิพิิธภััณฑ์์ ตลอดจนลดความเสี่ �ยงในการติิดเชื้�้อและป้้องกััน เหรีียญกษาปณานุุรัักษ์์ พิิพิิธบางลำำ�พูู พิิพิิธภััณฑ์์ การแพร่ร่ ะบาดของ COVID-19 ผ่า่ นการจัดั นิทิ รรศการ ธนารักั ษ์์ จังั หวัดั เชีียงใหม่่ พิิพิิธภัณั ฑ์์ธนารักั ษ์์ จัังหวััด ออนไลน์์ในรููปแบบเทคโนโลยีี Virtual Exhibitions สงขลา พิิพิิธภััณฑ์์ธนารัักษ์์ จัังหวััดขอนแก่่น และ เรื่�อง “พิิพิิธ (ภัณั ฑ์)์ ธนารักั ษ์์ Journey” พิิพิิธตลาดน้้อย ได้้ตระหนัักถึึงความสำ�ำ คััญของ 4 | สารทรพั ยส์ ินมคี ่าของรัฐ

คสัลงทเ ีศ่คกิ่�รรมเอขษใา้แฐห ไ้ลพกปท้ิะุิจิเพุกเพงทพิธสลิน่ิั่างัิพิดต(ิคนเภิธรพมัาณคลล(แทินภิฑัลิก่ีรดัณ์)ะเว้วขเ้บธฑยง้า์ินกรนิ์ไ)วปันาตธมรเรพ>นคักาล>วาษิทาดิรี่์ั่มั�รกเwJพวรoษwลู้จ์บuิ์wาินรrJกnว.ดop้พมe้วuiิพyคpยrกวิธinจtัาภdันeะมัณhพyร>ูa้ฑา้�จ>nจท์าทaะกุกั้งwrพพทa6ิwิพา่kาิแท.นwธิcุหภุไกo.ัpป่งัณทm่iทขp่าฑ่อ์อนiท์tังง้ไd้โง�กปลhร6ทกaม่่อพnแธงนิพหa่โาrิง่ธลaรภขกัkกัณอ.พษcิงฑ์ิพoไกิ์วmิธรเ้บรภมัีนยัธณนเนวฑรา์็บู้ป์รัไกัเรซรษีะตีย์ว์์เนไดัตว้ีรยิศูบ้้�้ปวานสสรทเวะวตั่ีรัส็็บวรดอัีั์ตีคไใ่ิเซ่ะหิศศต้ท์าร์เุษกสดีทตฐยี ่กาวร์น์ิจ วัันนี้�น้อ้ งพดด้ว้ งจะพาทุกุ ท่า่ นไปท่่องโลก “พิิพิิธ (ภัณั ฑ์)์ ธนารักั ษ์์ Journey” ที่�ทุกุ ท่า่ นสามารถเลือื กหมุุดหมาย พิิพิิธภัณั ฑ์ท์ี่ส� นใจได้้เลยค่่ะ สวัสดีครบั พี่พดดว้ งมาบอกวา่ . . . Grand National Treasure Newsletter ถ้านอ้ ง ๆ เลือ่ นหน้าเวบ็ ไซตล์ งมา ก็จะพบกับนทิ รรศการ Virtual Exhibitions 360 องศา ด้ว้ ยนะครับั สุุดยอดไปเลย. . . นิทิ รรศการ Virtual Exhibitions 360 องศา กดหมุุด พิพิ ิธิ ภััณฑ์์ เข้้ามาแล้้ว กอ่ นไปชมนทิ รรศการ นอ้ งพดดว้ งกข็ อชวนทกุ ท่าน มาถ่าย Selfie Filter Effects กนั ค่ะ 5สารทรพั ย์สนิ มีค่าของรัฐ |

Grand National Treasure Newsletter มาสนุกุ ถ่่ายรูปู สวย ๆ กับั Filter Effects พิิพิธิ ภัณั ฑ์์กันั ครับั น้อ้ ง ๆ เที่�ยวทิพิ ย์ผ์ ่า่ น Filter ได้ง้ ่า่ ย ๆ แค่่ปลายนิ้ �วคลิิก ง่า่ ยสุดุ ๆ ไปเลย 6 | สารทรัพยส์ นิ มคี ่าของรฐั

ตามน้องพดด้วงกับพ่พี ดด้วง เขา้ ไปชมนิทรรศการพรอ้ มกันค่ะ พี่พ� ดด้ว้ งพามาชมตัวั อย่่างนิทิ รรศการ Grand National Treasure Newsletter พิพิ ิธิ ภััณฑ์์ธนารักั ษ์์ จัังหวััดเชีียงใหม่่ แต่่น้้อง ๆ สามารถเข้้าชมนิิทรรศการ ออนไลน์พ์ ิพิ ิิธภัณั ฑ์์ ของกรมธนารัักษ์์ทั้ง� 6 แห่ง่ จบ ครบ ได้ท้ี่�เว็็บไซต์์นี้�ได้้เลยนะครัับ ส่ง่ ข้้อความเข้้ามาพูดู คุุย กับั น้อ้ งพดด้้วงได้น้ ะคะ 7สารทรพั ย์สินมีคา่ ของรัฐ |

Coming Soon เตรีียมพบกัับ...นิิทรรศการออนไลน์์ “วิิวัฒั นาการเงิินตราไทย” ที่�จ่ ะพาทุกุ ท่า่ นเดินิ ทางไปท่่องโลกประวัตั ิิศาสตร์์เงินิ ตรา ตั้้�งแต่ส่ มัยั อาณาจักั รฟููนันั จนถึงึ ปััจจุบุ ันั Coming Soon แล้้วพบกันั ... เร็็ว ๆ นี้้� Grand National Treasure Newsletter 8 | สารทรพั ย์สนิ มคี ่าของรัฐ ขอให้้ทุุกท่่านสนุุกและเพลิิดเพลิินกัับ นิิทรรศการออนไลน์น์ ะคะ

จอมเจดีีย์์ 4 ภาค บนหน้้าเหรีียญที่�่ระลึกึ ประจำำจัังหวััด จิริ ศักั ดิ์�์ อิินทะวิชิ ััย ภัณั ฑารัักษ์ป์ ฏิบิ ััติิการ ตราสััญลัักษณ์์ประจำ�ำ จัังหวััดของประเทศไทยได้้รัับการออกแบบให้้เป็็นภาพภายในวงกลม Grand National Treasure Newsletter ซึ่�่งกำ�ำ หนดให้้เป็็นสถานที่่�สำ�ำ คััญอัันแสดงอััตลัักษณ์์ทางวััฒนธรรมในพื้้�นที่่�อย่่างชััดเจน นิิยมใช้้สถานที่่� สำ�ำ คััญทางวััฒนธรรม โดยในตราสััญลัักษณ์์ประจำ�ำ จัังหวััด พบว่่า มีีการใช้้ภาพศาสนสถาน ในพุุทธศาสนาถึงึ จำำ�นวน 29 ภาพ เป็็นสถานที่่ป� ระเภทเจดีีย์์หรืือพระธาตุุ จำำ�นวน 15 ภาพ ซึ่�่งล้ว้ นแต่่ เป็น็ ศาสนสถานที่่เ� คารพสักั การะสำำ�คััญของผู้้�คน เป็็นสัญั ลักั ษณ์์ด้า้ นการท่่องเที่่ย� ว มีีความเป็็นมาและ พััฒนาการด้า้ นวััฒนธรรม ประวััติิศาสตร์ส์ ัมั พันั ธ์ก์ ับั สังั คมพื้้น� ที่่น� ั้้�น ๆ ทั้้�งสิ้้น� ที่�ม่ าในการสร้้างตราประจำำจังั หวััด รัฐั บาลในสมัยั จอมพล ป. พิบิ ููลสงคราม ดำำ�รง นำ�ำ ออกใช้้ใน พ.ศ. 2485 ตราประจำ�ำ จัังหวััด ตำ�ำ แหน่่งนายกรััฐมนตรีี ได้้ปฏิิรููปวััฒนธรรมครั้้�งใหญ่่ ในยุคุ เริ่ม� แรกนั้้น� มีทีี่่ม� าจากชื่อ� และสิ่ง� สำำ�คัญั ของจังั หวัดั รวมถึึงด้้านการปกครอง โดยให้้แต่่ละจัังหวััดนั้้�น ดัดั แปลงมาจากตราประจำ�ำ ตำ�ำ แหน่ง่ ของเจ้า้ ผู้�้ ครองนคร มีีดวงตราประจำ�ำ จัังหวััดขึ้้�น เพื่่�อแสดงความเป็็นชาติิ หรืือเจ้้าเมืืองต่่าง ๆ ในสมััยรััฐสมบููรณาญาสิิทธิิราชย์์ ที่่�มีีอารยธรรม ตลอดจนให้้บ้้านเมืืองมีีเอกลัักษณ์์ รวมถึงึ ตราประจำ�ำ ธงประจำ�ำ กองลููกเสืือจำ�ำ นวน14มณฑล เป็น็ ของตนเองดังั เช่น่ ในยุโุ รปที่่ม� ีเี ครื่่อ� งหมายประจำ�ำ รัฐั ที่่�มีีใช้้ก่่อน พ.ศ. 2470 สมััยการปกครองแบบ หรืือแว่่นแคว้้นเห็็นได้้อย่่างชััดเจน ประชาชนมีีความ มณฑลเทศาภิิบาล ปััจจุุบัันตราของบางจัังหวััดที่่�ใช้้ ภาคภููมิิใจในบ้้านเกิิดเมืืองนอนของตน จึึงมอบหมาย อยู่�นั้น� บางตราได้ร้ ับั การออกแบบใหม่่ แต่ย่ ังั คงลักั ษณะ ให้้กรมศิิลปากรเป็็นผู้้�เริ่�มออกแบบใน พ.ศ. 2483 หลัักของดวงตราแบบเดิิมไว้้ ขณะหลวงวิจิ ิติ รวาทการดำ�ำ รงตำ�ำ แหน่ง่ อธิบิ ดีี ตามแนวคิดิ สัังคมไทยตั้้�งแต่่อดีีตเรื่ �อยมาจนปััจจุุบัันนั้้�น ที่่�คณะกรมการจัังหวััด ณ ขณะนั้้�นเสนอข้้อมููล มีีพุุทธศาสนาเป็็นส่่วนสำำ�คััญก่่อให้้เกิิดคติิความเชื่ �อ และให้ค้ วามคิดิ เห็น็ ไว้้ โดยมีชี ่า่ งอาวุโุ ส แผนกหัตั ถศิลิ ป์์ โดยเฉพาะความเชื่ �อเรื่ �องราวในพระบรมสารีีริิกธาตุุ กองสถาปัตั ยกรรมจำ�ำ นวน4คนได้แ้ ก่่นายปลิวิ จั่น� แก้ว้ หรืือการเคารพบููชาพระธาตุุทั้้�งของพระพุุทธเจ้้า นายทองอยู่� เรืืองเนตร นายปรุุง เปรมโรจน์์ และ พระสาวก ตลอดจนพระสงฆ์อ์ งค์ต์ ่า่ ง ๆ การบููชาสักั การะ นายอุ่่�ณห์์ เศวตมาลย์์ เป็น็ ผู้เ�้ ขียี นแบบ ภายหลังั แล้ว้ เสร็จ็ สิ่ง� ดังั กล่า่ วเริ่ม� เมื่อ� ราว พ.ศ. 303 พระเจ้า้ อโศกมหาราช 9สารทรัพยส์ ินมีคา่ ของรฐั |

ทรงส่่งพระสมณทููต พร้้อมทั้้�งพระราชทานพระบรมสารีีริิกธาตุุไปประดิิษฐานยัังดิินแดนต่่าง ๆ ของโลก รวมถึึงพระโสณเถระกัับพระอุุตตรเถระมายัังสุุวรรณภููมิิ ส่่งผลให้้เกิิดคติิการสร้้างศาสนสถานประเภทสถููปหรืือ เจดีีย์์ขึ้�น โดยกลุ่�มชนชั้�นนำ�ำ ของสัังคม เช่่น กษััตริิย์์ ขุุนนาง และพระสงฆ์์ในพื้้�นที่่�รััฐโบราณต่่าง ๆ เรื่�อยมา ซึ่ง� เจดีีย์์หรืือสถููปแต่ล่ ะองค์์นั้้น� ล้ว้ นมีคี วามเป็็นมา รููปแบบสถาปััตยกรรม และศิิลปกรรมแตกต่า่ งกันั ไป ขอนแก่่น สกลนคร Grand National Treasure Newsletter ตราประจำ�ำ จัังหวัดั ขอนแก่น่ ใช้้ภาพพระธาตุุขามแก่่น และตราประจำ�ำ จัังหวััดสกลนครใช้้ภาพพระธาตุเุ ชิงิ ชุุม ความหมายของเจดีีย์์ เจดียี ์์ หมายถึงึ สิ่ง� ที่่ก� ่่อขึ้น� ที่่เ� คารพบููชา สิ่ง� ที่่เ� ตืือนใจให้้ระลึึกถึึง ในที่่�นี้้�คืือสถานที่่�หรืือสิ่ง� ที่่�เคารพบููชา เนื่่�องด้้วยพระพุุทธเจ้้าหรืือพระพุุทธศาสนา เรีียกเต็็มว่่า สััมมาสััมพุุทธเจดีีย์์หรืือพุุทธเจดีีย์์ มีี 4 อย่่าง ได้้แก่่ 1. ธาตุเุ จดีีย์์ คืือ เจดีีย์บ์ รรจุุพระบรมสารีีริิกธาตุุ 2. บริิโภคเจดียี ์์ คืือ เจดียี ์์ซึ่ง� เป็็นสิ่�งหรืือสถานที่่พ� ระพุทุ ธเจ้า้ เคยทรงใช้ส้ อยและบริโิ ภค 3. ธรรมเจดียี ์์ คืือ เจดียี ์บ์ รรจุพุ ระธรรม 4. อุทุ เทสิกิ เจดียี ์์ คืือ เจดียี ์ส์ ร้า้ งอุทุ ิศิ พระพุทุ ธเจ้า้ (พระพุุทธรููป) ในทางศิิลปกรรมไทย หมายถึึง สิ่�งที่่�ก่่อเป็็นยอดแหลม เป็็นที่่�บรรจุุสิ่�งที่่�เคารพ นัับถืือ เช่่น พระธาตุแุ ละอัฐั ิิบรรพบุุรุุษ เป็็นต้้น ภาพเจดีีย์ถ์ ููกนำำมาใช้้เป็น็ ตราประจำำจัังหวัดั พระธาตุุแช่่แห้้ง ประเทศไทยนั้้�นแบ่่งเขตภููมิิภาคทาง วััฒนธรรมออกเป็็นจำำ�นวน 4 ภาค ได้้แก่่ ภาคเหนืือ ภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ ภาคกลาง และภาคใต้้ ประกอบด้ว้ ย76 จังั หวัดั และการปกครองรููปแบบพิเิ ศษ จำำ�นวน 1 แห่่ง พบว่่า มีีตราประจำ�ำ จัังหวััดที่่�ปรากฏ ภาพเจดียี ์์ จำำ�นวนทั้้ง� สิ้น� 15 เหรียี ญ ได้แ้ ก่่ จังั หวัดั น่า่ น ใช้้ภาพพระธาตุุแช่่แห้้ง จัังหวััดแพร่่ใช้้ภาพพระธาตุุ ช่่อแฮ จัังหวััดขอนแก่่นใช้้ภาพพระธาตุุขามแก่่น 10 | สารทรัพย์สนิ มคี า่ ของรฐั

จังั หวัดั ยโสธรใช้้ภาพพระธาตุอุ านนท์์ จังั หวััดร้้อยเอ็ด็ พระมหาเจดีีย์ร์ ัชั มงคล Grand National Treasure Newsletter ใช้้ภาพพระมหาเจดีีย์์รััชมงคล จัังหวััดเลยใช้้ภาพ พระสมุุทรเจดียี ์์ พระธาตุุศรีีสองรััก จัังหวััดสกลนครใช้้ภาพพระธาตุุ เชิิงชุุม จัังหวััดสมุุทรปราการใช้้ภาพพระสมุุทรเจดีีย์์ พระบรมธาตุไุ ชยา จัังหวััดกาญจนบุุรีีใช้้ภาพเจดีีย์์ 3 องค์์ จัังหวััดพััทลุุง ใช้้ภาพเจดีีย์์บนเขาอกทะลุุ จัังหวััดสุุราษฎร์์ธานีี ใช้ภ้ าพพระบรมธาตุไุ ชยา จังั หวัดั ลำ�ำ พูนู ใช้ภ้ าพพระธาตุุ หริิภุุญชััย จัังหวััดนครปฐมใช้้ภาพพระปฐมเจดีีย์์ จัังหวััดนครพนมใช้้ภาพพระธาตุุพนม และจัังหวััด นครศรีีธรรมราชใช้้ภาพพระบรมธาตุุ ในที่่น� ี้้จ� ะพบว่า่ เจดียี ์ส์ ำำ�คัญั จำำ�นวน 4 องค์ห์ ลังั ที่่ก� ล่า่ วถึงึ ตั้ง� อยู่�ในพื้น�้ ที่่ต� ่า่ งกันั ใน 4 ภููมิภิ าค ซึ่ง� ครั้้ง� หนึ่่ง� ถููกนำ�ำ มาอธิบิ ายแนวคิดิ อุดุ มคติเิ รื่อ� งพื้น�้ ที่่แ� ละเขตแดน ของสยามยุุคใหม่่ ในช่่วงเปลี่�ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ตามแนวทางการทรงอธิิบายของสมเด็็จ พระเจ้้าบรมวงศ์์เธอ กรมพระยาดำ�ำ รงราชานุุภาพฯ โดยใช้้เขตความเชื่ �อและวััฒนธรรมท้้องถิ่ �นมาเป็็น ตััวกำ�ำ หนด เจดีีย์์ที่่�ปรากฏบนตราสััญลัักษณ์์ ประจำ�ำ จัังหวััด จำ�ำ นวน 4 องค์์นี้้� ล้้วนมีีความสำำ�คััญ กัับท้้องถิ่�น ประกอบด้้วยภููมิิหลัังทางวััฒนธรรม และประวััติิศาสตร์์อัันซัับซ้้อนกัับวิิถีีชีีวิิตในความรัับรู้�้ เรื่อ� งชาติทิ ั้้ง� สิ้น� สมเด็จ็ พระเจ้้าบรมวงศ์์เธอฯ กรมพระยาดำำ�รงราชานุภุ าพ (2405 - 2486) ทรงนิิพนธ์์ตำำ�ราและหนังั สืือด้้านวััฒนธรรม ประวััติศิ าสตร์์ และโบราณคดีี ไว้เ้ ป็น็ จำำ�นวนมาก รวมถึึงทรงอรรถาธิบิ ายแนวคิิดคติจิ อมเจดียี ์์ 8 แห่ง่ ของสยามประเทศ สารทรัพย์สนิ มคี ่าของรัฐ | 11

พระธาตุุหริภิ ุญุ ชัยั พระปฐมเจดียี ์์ พระธาตุุพนม พระบรมธาตุุ จังั หวัดั ลำำ�พููน จังั หวัดั นครปฐม จัังหวัดั นครพนม จังั หวััดนครศรีีธรรมราช พระเจดีีย์์ จำำนวน 4 องค์์ ตามคติิจอมเจดีีย์์ทั้้�ง 8 ที่ถ่� ููกนำำมาใช้้เป็น็ ตราประจำำจังั หวัดั ในปัจั จุบุ ััน Grand National Treasure Newsletter  พระธาตุหุ ริิภุญุ ชััย: ตราสััญลักั ษณ์ป์ ระจำำ�จัังหวััดลำ�ำ พูนู (ซ้า้ ย) พระธาตุุหริภิ ุญุ ชััย จัังหวััดลำำ�พููน (ขวา) ธงประจำำ�จังั หวััดลำำ�พูนู มีพี ื้�้นสีฟี ้้า กลางธงเป็น็ รูปู ตรา เป็น็ รูปู พระธาตุหุ ริภิ ุญุ ชัยั เบื้อ�้ งล่า่ งมีขี ้อ้ ความ “จังั หวัดั ลำ�ำ พูนู ” สีขี าว เช่่นเดียี วกับั ตราสััญลักั ษณ์ป์ ระจำำ�จังั หวัดั จัังหวััดลำำ�พููน คณะกรมการจัังหวััดเสนอ ภ า ย ห ลัั ง ไ ด้้ เ ป ลี่ � ย น รูู ป แ บ บ เ ป็็ น เ จ ดีี ย์์ ท ร ง ร ะ ฆัั ง 1. รููปพระนางจามเทวีี 2. รููปหอยสัังข์์ 3. รููปกาเผืือก ในสมัยั พญามังั ราย(พ.ศ.1826-1859)และมีกี ารบููรณะ เห็น็ ว่า่ จังั หวัดั นี้้� มีพี ระธาตุเุ รียี กว่า่ พระธาตุหุ ริภิ ุญุ ไชย ในสมัยั ราชวงศ์ม์ ัังรายอีีกหลายครั้้ง� ครั้้น� ต่่อมาในสมัยั เป็็นปููชนียี สถานและโบราณสถานที่่เ� ด่่น เป็น็ ที่่เ� คารพ พระเจ้้าติิโลกราชทรงร่่วมกัับพระมหาเมธัังกรเถระ สัักการะของประชาชนทั่่�วไป ควรใช้้เป็็นเครื่่�องหมาย ก่่อพระเจดีีย์์ให้้สููงขึ้�นเป็็น 92 ศอก กว้้างยาวเป็็น ของจัังหวััดดีกี ว่่าอย่า่ งอื่น� 52 ศอก พร้้อมทั้้�งปิิดทอง ดัังเป็็นรููปทรงที่่�เห็็น เครื่่�องหมายราชการกำ�ำ หนดให้้เป็็นภาพ ในปััจจุุบััน วััดพระธาตุุหริิภุุญชััยได้้รัับการยกให้้เป็็น พระบรมธาตุุหริิภุุญชััย ซึ่�งเป็็นโบราณสถานศัักดิ์�สิิทธิ์� พระอารามหลวงชั้�นเอก เมื่�อวัันที่่� 21 กรกฎาคม คู่่�บ้้านคู่�เมืืองของจัังหวััด พื้�้นสีีฟ้้า ปัักด้้วยสีีทอง พ.ศ. 2481 ตามราชกิจิ จานุุเบกษา เล่ม่ 55 หน้า้ 1476 พระธาตุุหริิภุุญชััยประดิิษฐานพระบรมสารีีริิกธาตุุ วัันที่่� 7 สิิงหาคม 2481 ประเพณีสี ำำ�คััญเกี่�ยวเนื่่�อง คืือ ส่ว่ นกระหม่อ่ ม กระดููกอก กระดููกนิ้้ว� มืือ และพระธาตุุ ประเพณีีสรงน้ำ��ำ พระธาตุุหรืือประเพณีีแปดเป็็ง ย่่อย ๆ อีีกเต็็มบาตรหนึ่่�ง สร้้างขึ้�นในสมััยพระเจ้้า ซึ่ง� จัดั ขึ้้น� ทุกุ ปีใี นวันั ขึ้น� 15 ค่ำ��ำ เดืือน 6 (เดืือน 8 เหนืือ) อาทิิตยราช กษััตริิย์์หริิภุุญชััย ราชวงศ์์จามเทวีี ในปีี ได้้รัับการยกย่่องให้้เป็็นจอมเจดีีย์์ด้้วยเหตุุเป็็นเจดีีย์์ พ.ศ.1607แต่เ่ ดิมิ เป็น็ สถููปมณฑปสี่เ� หลี่ย� มทรงปราสาท ที่่�สร้้างก่่อนองค์์อื่น� ในแคว้้นล้า้ นนาไทย 12 | สารทรพั ยส์ นิ มีคา่ ของรัฐ

 พระปฐมเจดีีย์์:  พระธาตุุพนม: ตราสัญั ลักั ษณ์์ประจำำ�จังั หวัดั นครปฐม ตราสััญลัักษณ์์ประจำ�ำ จังั หวัดั นครพนม (ซ้า้ ย) พระปฐมเจดียี ์์ วัดั พระปฐมเจดียี ์์ พระอารามหลวงชั้น� เอก (ซ้า้ ย) พระธาตุุพนม วัดั พระธาตุุพนม พระอารามหลวงชั้�นเอก Grand National Treasure Newsletter ชนิิดวรมหาวิหิ าร จังั หวััดนครปฐม ชนิดิ วรมหาวิิหาร จัังหวััดนครพนม (ขวา) ธงประจำ�ำ จัังหวัดั นครปฐม มีพี ื้น�้ สีนี ้ำ��ำ เงิิน กลางธงเป็น็ รูปู (ขวา) ธงประจำ�ำ จัังหวััดนครพนม มีีพื้้�นสีีแดง - ดำำ�แบ่่งครึ่�่ง พระปฐมเจดียี ์์ ประดับั ด้ว้ ยเครื่อ� งหมายเลข ๔ ไทย ในพระมหาพิชิ ัยั ตามแนวนอน กลางธงเป็็นตราพระธาตุุพนม มีีลัักษณะ มงกุุฎเบื้�้องล่่างมีีข้้อความ “นครปฐม” สีีขาว เช่่นเดีียวกัับ เช่น่ เดีียวกัับตราสัญั ลัักษณ์์ประจำำ�จังั หวััด ตราสััญลัักษณ์ป์ ระจำ�ำ จังั หวััด จัังหวัดั นครพนม คณะกรมการจังั หวัดั เสนอ จัังหวััดนครปฐม คณะกรมการจัังหวััดเสนอ รููปพระธาตุพุ นม พระธาตุพุ นมเป็็นโบราณสถาน และ รููปพระปฐมเจดีีย์์ กรมศิิลปากรเห็็นว่่าจัังหวััดนี้้�ไม่่มีี ปููชนีียสถานที่่�สำ�ำ คััญที่่�สุุดในจัังหวััดนี้้� สมควรใช้้เป็็น สิ่�งใดเด่่นเท่่าพระปฐมเจดีีย์์ ทั้้�งได้้ใช้้เป็็นเครื่่�องหมาย เครื่่อ� งหมายของจังั หวััดต่่อไป ในธงประจำ�ำ กองลููกเสืือประจำำ�จัังหวััดเป็็นที่่�นิิยมและ เครื่่�องหมายราชการจึึงกำ�ำ หนดให้้เป็็นภาพ รู้�้ จัักกันั แพร่่หลายอยู่�แล้้ว จึงึ ควรใช้เ้ ครื่่อ� งหมายนี้้� พระธาตุุพนม อัันสื่�อถึึงจัังหวััดนครพนมมีีองค์์ เครื่่�องหมายราชการจึึงกำ�ำ หนดให้้เป็็นภาพ พระธาตุุพนม ซึ่�งเป็็นพระธาตุุเจดีีย์์อัันศัักดิ์ส� ิิทธิ์�เป็็นที่่� เจดียี ์อ์ งค์ใ์ หญ่แ่ ละมีมี งกุฎุ ประดิษิ ฐานที่่พ� ระปฐมเจดียี ์์ สัักการะ ศููนย์์รวมจิิตใจ ความศรััทธาของชาวจัังหวััด เจดีีย์์องค์์ใหญ่่ หมายถึึง องค์์พระปฐมเจดีีย์์ นครพนม ถืือเป็็นสิ่�งศัักดิ์�สิิทธิ์�คู่�เมืืองนครพนมมาแต่่ ที่่พ� ระโสณะและพระอุุตระได้ส้ ร้า้ งขึ้น� โบราณกาลกว่่า 2,500 ปีี มีีความเป็็นมาตาม มงกุฎุ หมายถึงึ พระบาทสมเด็จ็ พระจอมเกล้า้ อุุรัังคนิิทานว่่า พระพุุทธเจ้้าและพระอานนท์์ได้้ เจ้้าอยู่่�หััว ผู้�้ทรงอุุปถััมภ์์สร้้างองค์์พระเจดีีย์์ต่่อเติิม เสด็็จมา ณ ที่่�แห่่งนี้้�ทรงปรารภและมีีพุุทธพยากรณ์์ ให้้สููงใหญ่่สง่่างามตามที่่�ปรากฏอยู่�ในปััจจุบุ ันั องค์์พระธาตุุพนมประดิิษฐานพระบรมสารีีริิกธาตุุ ตราประจำ�ำ จัังหวััดนครปฐมนั้้�นเป็็นรููป ส่ว่ นหน้า้ อกเบื้อ�้ งซ้า้ ย สร้า้ งขึ้น� ราวปีี พ.ศ. 1200 - 1400 พระปฐมเจดีีย์์ ประดัับด้้วยเครื่่�องหมายเลข ๔ ไทย ได้้รับั การปฏิสิ ัังขรณ์์มาโดยลำ�ำ ดับั ครั้้น� ถึึง พ.ศ. 2518 ในพระมหาพิิชััยมงกุุฎ ซึ่�งตรานี้้�เป็็นตราเดิิมในธง เกิิดฝนตกพายุุพััดแรงหลายวััน พระธาตุุพนมได้้พััง ประจำ�ำ กองลููกเสืือของมณฑลนครชััยศรีี นอกจากนี้้� ทลายลงมาทั้้�งองค์์ จึึงได้้บููรณะครั้้�งใหญ่่แล้้วเสร็็จ วััดพระปฐมเจดีีย์์มีีลำ�ำ ดัับศัักดิ์�เป็็นพระอารามหลวง ในปีี พ.ศ. 2522 พระธาตุพุ นมถืือได้ว้ ่า่ เป็น็ ปููชนียี สถาน ในหัวั เมืืองชั้น� เอก ชนิดิ ราชวรมหาวิหิ าร ตามราชกิจิ จา- ที่่�สำ�ำ คััญของประชาชนสองฝั่�งแม่่น้ำ�ำ� โขง ทั้้�งชาวไทย นุเุ บกษา เล่ม่ 32 หน้้า 284 วัันที่่� 3 ตุลุ าคม 2458 และชาวลาว ประเพณีสี ำำ�คัญั เกี่ย� วเนื่่อ� ง คืือ ประเพณีี ประกาศกระทรวงธรรมการ พแนกกรมสัังฆการีี เรื่อ� ง นมััสการพระธาตุุพนม ซึ่�งจััดขึ้้�นทุุกปีีในวัันขึ้�น 8 ค่ำำ�� จัดั ระเบียี บพระอารามหลวง ประเพณีสี ำ�ำ คัญั เกี่ย� วเนื่่อ� ง เดืือน 2 ถึึงวัันแรม 2 ค่ำำ�� เดืือน 3 ได้ร้ ับั การยกย่่อง คืือ ประเพณีนี มัสั การองค์พ์ ระปฐมเจดียี ์์ ซึ่ง� จัดั ขึ้้น� ทุกุ ปีี ให้เ้ ป็น็ จอมเจดียี ์ด์ ้ว้ ยเหตุเุ พราะเป็น็ เจดียี ์ท์ ี่่ส� ร้า้ งก่อ่ น ในวัันขึ้�น 12 ค่ำ�ำ� ถึงึ วัันแรม 5 ค่ำ�ำ� เดืือน 12 ได้ร้ ัับการ องค์์อื่�น่ ในภาคอีีสาน ยกย่อ่ งให้เ้ ป็น็ จอมเจดียี ์์ ด้ว้ ยเหตุเุ พราะสร้า้ งเมื่อ�่ แรก พระพุุทธศาสนาเข้า้ มาประดิษิ ฐานในสยามประเทศ สารทรพั ยส์ ินมคี า่ ของรัฐ | 13

 พระบรมธาตุุ: ตราสัญั ลัักษณ์ป์ ระจำ�ำ จัังหวััดนครศรีธี รรมราช (ซ้้าย) พระบรมธาตุุ วััดมหาธาตุุ พระอารามหลวงชั้�นเอก ชนิิด วรมหาวิหิ าร จังั หวัดั นครศรีธี รรมราช (ขวา) ธงประจำ�ำ จังั หวัดั นครศรีธี รรมราช มีพี ื้น�้ สีมี ่ว่ ง-เหลืืองแบ่ง่ ครึ่ง� ตามแนวนอน กลางธงเป็็นตราพระบรมธาตุุวััดพระมหาธาตุุ วรมหาวิหิ าร ล้อ้ มรอมด้ว้ ยตราสิบิ สองนักั ษัตั ร มีลี ักั ษณะเช่น่ เดียี ว กับั ตราสัญั ลักั ษณ์ป์ ระจำ�ำ จังั หวัดั Grand National Treasure Newsletter จังั หวัดั นครศรีธี รรมราชคณะกรมการจังั หวัดั (นัักบวช) ชาวสีีหล ครั้้�นต่่อมา พ.ศ. 1093 พระเจ้้า เสนอรููปพระบรมธาตุุ จัังหวััดนี้้�เคยเป็็นเมืืองใหญ่่ ศรีีธรรมาโศกราช ต้้นราชวงศ์์ปทุุมวงศ์์ อาณาจัักร ซึ่ง� มีเี มืืองขึ้น� 12 เมืือง เรีียกว่่า 12 นักั ษัตั ร มีเี มืืองสาย ตามพรลิิงค์์ ได้้ทรงก่่อสร้้างเจดีีย์์ขึ้�นใหม่่เป็็นสถููป (หนูู) เป็น็ ที่่� 1 มีเี มืืองกระ (หมูู) เป็น็ ที่่� 12 เห็น็ ว่า่ ทำำ�รููป แบบสาญจีขีึ้น� พร้อ้ มกับั การสร้า้ งเมืืองนครศรีธี รรมราช พระธาตุุไว้ต้ รงกลางมีีรููป 12 นักั ษัตั รล้อ้ มรอบจะดีีขึ้�น ใน พ.ศ. 1770 พระเจ้้าจัันทรภาณุุศรีีธรรมาโศกราช เครื่่�องหมายราชการจึึงกำ�ำ หนดให้้เป็็นภาพ พระอนุุชาจึึงได้้ทรงบููรณะให้้เป็็นเจดีีย์์แบบลัังกา พระบรมธาตุุเจดีีย์์เมืืองนครศรีีธรรมราช มีีรููปสััตว์์ ทรงระฆััง พร้้อมทั้้�งหุ้�มทองคำำ�บริิเวณปลีียอด ดัังที่่� ตามปีนี ัักษััตรล้้อมรอบ หมายถึงึ เมืือง 12 นัักษััตรจาก เห็น็ ในปัจั จุบุ ันั ประเพณีสี ำ�ำ คัญั เกี่ย� วเนื่่อ� ง คืือ ประเพณีี ตำำ�นานเมืืองนครศรีีธรรมราช ในช่่วงพุุทธศตวรรษที่่� แห่่ผ้้าขึ้�นธาตุุ ซึ่�งจััดปีีละ 2 ครั้้�งในวัันมาฆบููชาและ 17 - 18 ซึ่ง� มีีทั้้ง� หมด 12 เมืือง วัันวิิสาขบููชาของทุุกปีี ได้้รัับการยกย่่องให้้เป็็น ในสมััยอาณาจัักรตามพรลิิงค์์ แต่่เดิิมสร้้าง จอมเจดีีย์์ด้้วยเหตุุเพราะเป็็นเจดีีย์์ที่่�สร้้างขึ้้�นเมื่่�อ ขึ้น� เป็็นเจดียี ์แ์ บบศรีวี ิชิ ัยั เมื่�อ พ.ศ. 854 โดยเจ้า้ ชาย พุทุ ธศาสนาลัังกาวงศ์์สถาปนาในสยามประเทศ นนทกุมุ ารและพระนางเหมชาลา เมืืองทันั ทบุรุ ีี ร่ว่ มกับั บาคูู เอกสารอ้า้ งอิิง --------------. ประวััติิพระอารามหลวง เล่่ม 2. กรุุงเทพฯ : สำ�ำ นัักงาน พระพุุทธศาสนาแห่ง่ ชาติ,ิ 2548. กรมศิลิ ปากร. จดหมายเหตุกุ ารณ์บ์ ูรู ณปฏิสิ ังั ขรณ์อ์ งค์พ์ ระธาตุพุ นม. กรุงุ เทพฯ: พิฆิ เนศ, 2522. กองวรรณกรรมและประวัตั ิศิ าสตร์์ กรมศิลิ ปากร. จอมเจดียี ์.์ กรุงุ เทพฯ: อมรินิ ทร์พ์ ริ้น� ติ้ง� แอนด์พ์ ับั ลิชิ ชิ่ง� , 2543. ---------------. ตราประจำำ�จังั หวัดั . กรุงุ เทพฯ: เอ.พี.ี กราฟิิค ดีไี ซน์แ์ ละ การพิมิ พ์์, 2542. จำำ�นงค์์ ทองประเสริิฐ (ศ.ดร.). ประวััติิศาสตร์์พระพุุทธศาสนาใน เอเชีียอาคเนย์์. กรุุงเทพฯ: องค์์การค้้าของคุรุ ุสุ ภา, 2534. ---------------. ตำำ�นานพระธาตุุและตำำ�นานเมืืองนครศรีีธรรมราช. กรุุงเทพฯ: ห้้างหุ้้น� ส่ว่ นจำำ�กัดั อรุุณการพิมิ พ์์, 2560 ประกาศสำำ�นัักนายกรัฐั มนตรีี เรื่อ� ง กำำ�หนดภาพเครื่อ� งหมายราชการ ตามพระราชบััญญััติิเครื่�องหมายราชการ พุุทธศัักราช 2482 ---------------. ตำำ�นานพระธาตุุหริิภุุญชััย. กรุุงเทพฯ: กรมศิิลปากร, (ฉบัับที่่� 214) จำำ�นวน 75 จัังหวัดั 1962. ธนธร กิิตติกิ านต์์ (ดร.). มหาธาตุุ กรุุงเทพฯ: มติิชน, 2557. ---------------. พระธาตุุหริิภุุญไชย. กรุุงเทพฯ: ถาวรกิิจการพิิมพ์์, เพ็็ญสุุภา สุุขคตะ. ปริิศนาโบราณคดีี การเมืืองเรื่ �องสถููป 2553. “จอมเจดีีย์์” VS “พระธาตุุ 12 นัักษััตร” ในมติิชนสุุดสัปั ดาห์์ ---------------. เรื่อ� งพระปฐมเจดียี ์์ กรมศิลิ ปากรตรวจสอบชำ�ำ ระใหม่่ ฉบับั วันั ที่่� 11 มีีนาคม 2554. และการบููรณปฏิิสัังขรณ์์และปฏิิสัังขรณ์์ พระปฐมเจดีีย์์ โดยเสด็็จพระราชกุุศลพระราชทานเพลิิงศพพระธรรมสิิริิชััย สมคิดิ จิริ ะทัศั นกุลุ (รศ.). งานออกแบบสถาปัตั ยกรรมไทยฝีีพระหัตั ถ์์ (ชิิต ชิิตวิิปุุลเถร) 23 มีนี าคม 2528. กรุุงเทพฯ: ยููนิิตี้� โพรเกรส สมเด็จ็ เจ้า้ ฟ้า้ ฯ กรมพระยานริศิ รานุวุ ัดั ติวิ งศ์,์ กรุุงเทพฯ: สมาคม จำำ�กััด, 2528. สถาปนิกิ สยาม ในพระบรมราชููปถัมั ภ์,์ 2563. กองพุุทธศาสนสถาน สำำ�นัักงานพระพุุทธศาสนาแห่่งชาติิ.ประวััติิ สมเด็็จพระพุุทธโฆษาจารย์์ (ป.อ.ปยุุตฺฺโต). พจนานุุกรมพุุทธศาสน์์ พระอารามหลวง เล่่ม 1. กรุุงเทพฯ : สำำ�นัักงานพระพุุทธ ฉบัับประมวลธรรม. กรุุงเทพฯ : มููลนิิธิิการศึึกษาเพื่่�อสัันติิภาพ ศาสนาแห่่งชาติ,ิ 2548. พระธรรมปิฎิ ก (ป.อ.ปยุุตฺโฺ ต), 2561. 14 | สารทรพั ยส์ ินมีคา่ ของรฐั

ผลิติ ภัณั ฑ์์ที่่�น่่าสนใจ Grand National Treasure Newsletter  ชุดุ เหรียี ญที่่�ระลึึกพระพุุทธปััญจภาคีี ชุุดเหรีียญที่่�ระลึึกพระพุุทธปััญจภาคีี สร้้างถวายในพระราชพิิธีีกาญจนาภิิเษกและประกอบพิิธีี พุทุ ธมหาชัยั มังั คลาภิเิ ษก ณ พระอุุโบสถ วััดพระศรีรี ัตั นศาสดาราม ด้้านหน้้า : พระบรมรููปพระบาทสมเด็จ็ พระปรมิินทร มหาภููมิิพลอดุุลยเดช บรมนาถบพิติ ร มีขี ้้อความว่่า “ภููมิิพลอดุุลยเดชบรมราชาธิริ าช” ด้้านหลังั : พระพุุทธรููปที่่ส� ำ�ำ คัญั ของประเทศไทย 5 องค์์ แบบที่่� 1 รููปพระพุทุ ธโสธร แบบที่่� 2 รููปพระพุทุ ธชินิ สีหี ์์ แบบที่่� 3 รููปพระพุทุ ธชิินราช แบบที่่� 4 รููปพระมงคลบพิิตร แบบที่่� 5 รููปพระนิริ ัันตราย ราคาจำำหน่่าย 2,350 บาท หน่่วยจำำ�หน่่ายเหรียี ญและผลิติ ภััณฑ์์เหรีียญ หน่ว่ ยจำำ�หน่่ายกรมธนารักั ษ์์ ถนนพระรามที่่� 6 หน่่วยจำ�ำ หน่า่ ยพิพิ ิธิ ภัณั ฑ์์ธนารักั ษ์์ หน่่วยจำำ�หน่่ายพิพิ ิิธภััณฑ์์เหรียี ญกษาปณานุุรัักษ์์ จังั หวััดเชียี งใหม่่ ถนนจัักรพงษ์์ หน่่วยจำ�ำ หน่่ายพิพิ ิิธภััณฑ์์ธนารัักษ์์ หน่ว่ ยจำำ�หน่า่ ยพิพิ ิธิ บางลำำ�พูู ถนนพระสุเุ มรุุ จังั หวััดสงขลา ช่อ่ งทางออนไลน์์ เว็็บไซต์์ : https://ecatalog.treasury.go.th/ สารทรพั ยส์ นิ มีคา่ ของรฐั | 15

ข่า่ วประชาสัมั พัันธ์์ โครงการกิจิ กรรมเผยแพร่แ่ ละประชาสััมพัันธ์ถ์ ่่ายทอดองค์์ความรู้้� ประวััติศิ าสตร์ก์ ำำ�แพงเมือื ง – คููเมือื งเก่า่ น่่าน ปีที ี่�่ 2 วัันที่่� 4 มีีนาคม 2565 นายประภาศ คงเอีียด อธิิบดีีกรมธนารัักษ์์ เป็็นประธาน ในพิิธีีเปิิดโครงการกิิจกรรมเผยแพร่่และประชาสััมพัันธ์์ถ่่ายทอดองค์์ความรู้�้ประวััติิศาสตร์์ กำำ�แพงเมืือง-คููเมืือง “เสวนาใต้้แสงจัันทร์์ การแสดงใต้้แสงดาว” และกิิจกรรมส่่งเสริิม การท่่องเที่�ย่ วบริเิ วณกำำ�แพงเมืือง – คููเมืืองเก่่าน่่าน ภายใต้้แนวคิิด กาดกำ�ำ แพงเมืืองเก่่าน่า่ น ปีที ี่�่ 2 ตอน “Creative Lighting จุดุ ไฟแห่ง่ ความคิดิ สร้างสรรค์์ แสงสีีแห่ง่ กำ�ำ แพงเมืืองเก่า่ น่า่ น” โดยเป็น็ ความร่่วมมืือระหว่่างกรมธนารักั ษ์์ โดยกองส่ง่ เสริิมและพัฒั นาทรัพั ย์์สิินมีีค่่าของรัฐั ร่่วมกัับสำำ�นัักงานพื้้�นที่่�พิิเศษ 6 องค์์การบริิหารการพััฒนาพื้้�นที่่�พิิเศษเพื่่�อการท่่องเที่่�ยว อย่า่ งยั่�งยืืน (องค์์การมหาชน) และเทศบาลเมืืองน่่าน ภายในงานจัดั กิจิ กรรมที่น�่ ่่าสนใจมากมาย อาทิิ การเสวนาในหัวั ข้้อ “กำำ�แพงเมืือง- คููเมืือง: อดีีต-ปัจั จุบุ ันั -อนาคต ผ่า่ นเรื่อ่� งราวสามมุมุ มอง” กิจิ กรรมการแสดงศิลิ ปวัฒั นธรรม ท้้องถิ่�นน่่าน กิิจกรรมออกร้้านผลิิตภััณฑ์์พื้้�นเมืือง กิิจกรรมการประกวดวาดภาพระบายสีี ซึ่ง่� การจัดั โครงการกิิจกรรมในครั้�งนี้�ได้้รัับความสนใจและมีีผู้�้เข้้าร่่วมงานเป็น็ จำำ�นวนมาก