สับปะรด

บทคดั ยอ่ สบั ปะรดเป็ นพชื ใบเลย้ี งเดย่ี วจำพวกไมเ้ นอื้ ออ่ นทม่ี ี อำยหุ ลำยปี สำมำรถทนตอ่ สภำพแวดลอ้ มตำ่ ง ๆ ไดด้ ี ปลกู ไดใ้ นดนิ แทบทกุ แหง่ ในประเทศไทย มชี อ่ ดอกท่ี สว่ นยอดของลำตน้ ซงึ่ เมอ่ื เจรญิ เป็ นผลแลว้ จะเจรญิ ตอ่ ไปโดยตำทล่ี ำตน้ จะเตบิ โตเป็ นตน้ ใหมไ่ ดอ้ กีสบั ปะรด

สบั ปะรดลกั ษณะทว่ั ไปสบั ปะรดเป็ นพชื ใบเลยี้ งเดย่ี วจำพวกไมเ้ นอื้ ออ่ นทม่ี อี ำยหุ ลำยปี สำมำรถทนตอ่สภำพแวดลอ้ มตำ่ ง ๆ ไดด้ ี ปลกู ไดใ้ นดนิ แทบทกุ แหง่ ในประเทศไทย มชี อ่ ดอกทส่ี ว่ นยอดของลำตน้ ซงึ่ เมอ่ื เจรญิ เป็ นผลแลว้ จะเจรญิ ตอ่ ไปโดยตำทลี่ ำตน้ จะเตบิ โตเป็ นตน้ใหมไ่ ดอ้ กี สบั ปะรดแบง่ ออกตำมลกั ษณะควำมเป็ นอยไู่ ด ้ 3 ประเภทใหญ่ ๆ คอื พวกทม่ี ีระบบรำกหำอำหำรอยใู่ นดนิ หรอื เรยี กวำ่ ไมด้ นิ พวกอำศยั อยตู่ ำมคำคบไมห้ รอื ลำตน้ ไม ้ใหญ่ ไดแ้ ก่ ไมอ้ ำกำศตำ่ ง ๆ ทไี่ มแ่ ยง่ อำหำรจำกตน้ ไมท้ มี่ ันเกำะอำศยั อยู่ พวกนส้ี ว่ นใหญจ่ ะเป็ นไมป้ ระดับและพวกทเ่ี จรญิ เตบิ โตบนผำหนิ หรอื โขดหนิ สว่ นสบั ปะรดทเี่ รำใช ้บรโิ ภคจัดเป็ นไมด้ นิ แตย่ งั มลี ักษณะบำงประกำรของไมอ้ ำกำศเอำไว ้ คอื สำมำรถเก็บน้ำไวต้ ำมซอกใบไดเ้ ล็กนอ้ ยมเี ซลลพ์ เิ ศษสำหรับเก็บน้ำเอำไวใ้ นใบ ทำใหท้ นทำนในชว่ งแลง้ ได ้ลกั ษณะทางพฤกษศาสตร์สบั ปะรดมชี อื่ วทิ ยำศำสตรว์ ำ่ Ananas comosus L. ( Merr ) ลกั ษณะสำคัญของพชื สกลุ นี้คอื มจี กุ ทย่ี อด อยใู่ นตระกลู Bromeliaceaeรำก มรี ำกแขนง อวบสนั้ มรี ำกเหนอื ดนิ เกดิ ตำมซอกใบ และรำกใตด้ นิ เกดิ ทล่ี ำตน้ ใตด้ นิ เป็ นขอ้ สนั้ ๆ สว่ นของลำตน้ ใตผ้ วิ ดนิ จะมรี ำกมำกลำตน้ใบ เป็ นใบเลยี้ งเดยี่ ว เกดิ เป็ นกระจกุ บนลำตน้ เรยี งตวั กนั แบบเวยี น ใบแคบ ยำว หนำเป็ นรำง ไมม่ กี ำ้ นใบ ฐำนใบแผโ่ อบรอบลำตน้ มหี นำมตำมขอบใบ และมไี ขเคลอื บทผี่ วิ ใบมำกดอก ดอกเป็ นชอ่ แบบสไปคท์ ป่ี ลำยยอดของลำตน้ กำ้ นชอ่ ดอกมขี นำดใหญ่ เป็ นดอกสมบรณู ์เพศ เรยี งเวยี นเป็ นเกลยี ว มกี ลบี เลยี้ ง 3 กลบี กลบี ดอกสฟี ้ำอมมว่ ง 3 กลบี มีเกสรตวั ผู ้ 6 อัน ดอกจะบำนวนั ละ 5 – 10 ดอก จะบำนหมดชอ่ ในระยะเวลำ 10 – 20 วนัผล เป็ นผลรวม ประกอบดว้ ยผลยอ่ ย 100 – 200 ผล อดั แน่นบนกำ้ นผลเดยี วกันเมล็ด พันธปุ์ ลกู จะไมม่ เี มล็ด เห็นเป็ นเพยี งจดุ เล็กๆ ในผลแก่พนั ธุ์พันธสุ์ บั ปะรดทใ่ี ชป้ ลกู เป็ นกำรคำ้ โดยทั่วไปอำจแบง่ ออกไดเ้ ป็ น 5 กลมุ่ ตำมรปู รำ่ งลักษณะของใบและผลคอื Cayenne, Queen, Pernambuco, Spanish และ Mordilona ใน 5กลมุ่ นี้ 3 กลมุ่ แรกคอื Cayenne, Queen และ Pernambuco มคี วำมแตกตำ่ งกนั ในดำ้ นรปู รำ่ งสณั ฐำนคอ่ นขำ้ งชดั เจน และมพี น้ื ฐำนทำงพันธกุ รรมทสี่ มำ่ เสมอกวำ่ กลมุ่ Spanish และMordilona ซงึ่ ยงั มคี วำมแปรปรวนภำยในกลมุ่ อยมู่ ำก สำหรับพันธสุ์ บั ปะรดทป่ี ลกู อยใู่ นประเทศไทยจะพบเพยี ง 3 กลมุ่ คอื

1. กลมุ่ Cayenne เป็ นกลมุ่ ทนี่ ยิ มปลกู มำกทส่ี ดุ ทัง้ เพอื่ ใชบ้ รโิ ภคผลสดและใชเ้ ป็ นวตั ถดุ บิในอตุ สำหกรรมสบั ปะรดกระป๋ อง โดยเฉพำะอยำ่ งยง่ิ พันธุ์ Smooth Cayenne หรอืปัตตำเวยี ซงึ่ มลี ักษณะขอบใบเรยี บมหี นำมเพยี งเล็กนอ้ ยทส่ี ว่ นปลำยใบ ลักษณะของตน้เมอ่ื เจรญิ เตบิ โตเต็มทท่ี รงพมุ่ จะสงู ประมำณ 100 เซนตเิ มตร มจี ำนวนใบประมำณ 80 ใบใบมสี เี ขยี วเขม้ ดำ้ นบนเป็ นมนั และมกั มเี หลอื บสแี ดงในฤดทู มี่ แี สงแดดจัด ดำ้ นลำ่ งขอบใบมี trichome ซง่ึ มลี กั ษณะเป็ นขนสเี ทำเงนิ ปกคลมุ อยทู่ ่ัวไป ใบทย่ี ำวทสี่ ดุ (D-leaf) มีควำมยำว 80-100 เซนตเิ มตร และกวำ้ ง 4-5 เซนตเิ มตร ชอ่ ดอกมดี อกยอ่ ยประมำณ 150ดอก แตจ่ ะเปลย่ี นแปลงไปไดม้ ำกตำมสภำพควำมสมบรู ณข์ องตน้ และสง่ิ แวดลอ้ ม ผลมีขนำด 1.0-2.5 กโิ ลกรัม รปู รำ่ งคอ่ นขำ้ งเป็ นทรงกระบอก แตถ่ ำ้ ผลมขี นำดใหญม่ กั จะมีสว่ นปลำยเรยี วเล็กกวำ่ สว่ นโคน เมอื่ ใกลเ้ ก็บเกยี่ วเปลอื กผลจะมสี เี ขยี วเขม้ และเปลย่ี นเป็ นสเี หลอื งเมอ่ื ผลสกุ ผลยอ่ ยหรอื ตำ (eye) คอ่ นขำ้ งแบนเรยี บ กลบี รองดอก(fruitlet subtending bract) สนั้ หลังจำกเก็บเกย่ี วผลไปแลว้ จะสรำ้ งหน่อได ้ 1-3 หน่อลักษณะประจำพันธดุ์ งั้ เดมิ จะมตี ะเกยี ง 1-2 ตะเกยี ง (crown) แตใ่ นสภำพแวดลอ้ มของประเทศไทยมกั ไมส่ รำ้ งตะเกยี ง เนอ้ื มสี เี หลอื ง มเี ยอ่ื ใยปำนกลำง มปี รมิ ำณกรดและน้ำตำลคอ่ นขำ้ งสงู เมอื่ เปรยี บเทยี บกับสบั ปะรดในกลมุ่ อน่ื โดยเฉลยี่ มปี รมิ ำณกรด 0.3-0.7 เปอรเ์ ซ็นต์ และปรมิ ำณน้ำตำล 12-16 บรกิ ซ์ ตวั อยำ่ งของสบั ปะรดกลมุ่ นใ้ี นประเทศไทยคอื พันธปุ์ ัตตำเวยี และพันธนุ์ ำงแล2. กลมุ่ Queen สบั ปะรดในกลมุ่ นม้ี ขี นำดของลำตน้ และผลเล็กกวำ่ กลมุ่ แรกเลก็ นอ้ ย ใบมสี ีเขยี วออ่ น มแี ถบสชี มพบู รเิ วณกลำงใบ ขอบใบมหี นำมเรยี งชดิ ตดิ กนั ตลอดควำมยำวของใบ ผลมขี นำดประมำณ 1 กโิ ลกรัม รปู รำ่ งแบบทรงกระบอก ตำคอ่ นขำ้ งนูน เปลอื กหนำเมอื่ สกุ เปลอื กผลจะมสี เี หลอื ง เนอ้ื ขำ้ งในมสี เี หลอื งเขม้ รสหวำนกรอบ มเี ยอ่ื ใยนอ้ ย และมกี ลนิ่ หอม แกนผลออ่ นนุ่มกวำ่ พันธปุ์ ัตตำเวยี สรำ้ งตะเกยี งนอ้ ยแตส่ รำ้ งหน่อไดม้ ำก ทัง้หน่อดนิ และหน่ออำกำศ ตวั อยำ่ งของสบั ปะรดกลมุ่ นใี้ นประเทศไทยไดแ้ ก่ พันธภุ์ เู ก็ต3. กลมุ่ Spannish สบั ปะรดกลมุ่ นมี้ ขี นำดของตน้ และผลอยรู่ ะหวำ่ งกลำงของ Cayenne กบัQueen ใบบำงกวำ่ พันธปุ์ ัตตำเวยี ขอบใบมหี นำมแหลมรปู โคง้ งอ ผลมรี ปู รำ่ งกลมน้ำหนักเฉลย่ี 1.0-1.5 กโิ ลกรัม ตำนูน ขนำดของตำใหญก่ วำ่ พวก Cayenne เนอ้ื ในมสี เี หลอื งจำงและมปี รมิ ำณเยอื่ ใยสงู แกนผลเหนยี ว กลน่ิ และรสแตกตำ่ งออกไปจำกสองกลมุ่ แรกตัวอยำ่ งของพันธทุ์ ปี่ ลกู ในประเทศไทยไดแ้ กพ่ ันธอุ์ นิ ทรชติ และพันธขุ์ ำว