divan_edebiyat_ders_notlari.xls

Divan Edebiyatı Nesir Türleri Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL Eserleri: TEZKİRE: Mesnevi:        Ünlü kişilerin yaşam öykülerinin toplandığı eserler. 4 Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL         26.000 beyitten oluşur. Tasavvufi hikayeler vardır.        Türk edebiyatında ilk tezkire Ali Şir Nevai tarafından Divan‐ı Kebir:          yazılan Mecalisü'n Nefais'tir.         Çeşitli konularda söylediği şiirlerinden oluşur. SEFARETNAME:         40.000 beyit civarındadır.        Yurtdışına gönderilen elçilerin gittikleri yerleri anlattığı Mektubat:        eserlerdir.        Selçuklu hükümdarına ve devrin ileri gelenlerine yazdığı        En tanınmış örneği 28 Mehmet Çelebi'nin \"Paris Sefa‐        nasıhatlar ve kendine sorulan soruların cevaplarıdır.               retnamesi\"dir        147 mektup vardır eserde. SEYAHATNAME: Fihi Ma Fih:        Gezilip görülen yerlerin anlatıldığı eserlerdir.        \"Ne varsa içindedir.\" anlamındadır.        Günümüzün gezi yazılarıdır.        Mevlananın çeşitli meclislerde yaptığı sohbetlerdir.        Seydi Ali Reis'in \"Miratü'l Memalik\", Evliya Çelebi'nin Meclis‐i Seb'a:        \"Seyahatname\"si türün önemli örnekleridir.        Mevlana'nın 7 vaazının toplanmasıyla oluşmuştur. SİYASETNAME: SULTAN VELED:        Devlet adamlarına yöneticilikle ilgili bilgi veren, ideal       Mevlana'nın oğludur.        devlet düzenini anlatan eserlerdir.       Babasının ölümünden sonra \"Mevlevilik Tarikatı\"nı        İlk siyasetnamemiz Yusuf Has Hacip'in \"Kutadgu Bilig\"       kurmuştur.        adlı eseridir.        Anadolu'da Oğuz Lehçesi'yle ilk şiirleri yazmıştır.        En ünlüsü ise Nizamülmülk' ün yazdığı eserdir. ŞEYYAD HAMZA: MÜNŞEAT:        Anadolu'da Yunus Emre'den önce Türkçe şiir yazan ilk        Mektuplardan ve düzyazılardan oluşan eserlerdir.       kişidir. SİYER:         Heceyle yazdığı şiirler daha başarılıdır.         Peygamberimizin hayatını anlatan eserlerdir.        Yusuf ile Züleyha adlı mesnevisi önemlidir. HİLYE: AHMET FAKİH:        Peygamber efendimizin özellikleri anlatılar.         \"Çarhname\" adlı eseri önemlidir. SURNAME:         Bu eser dini ve ahlaki öğütler veren bir mesnevidir.        Şehzadelerin sünnet ve düğün törenleri anlatılır. ŞEHRENGİZ: 14. YÜZYIL        Bir şehrin güzellikleri anlatılır. NESİMİ: GAZAVATNAME:       Azeri Türkçesiyle söylediği tuyuğlar önemlidir.        Din uğruna yapılan savaşları (gaza) anlatır.       Tasavvuf düşüncesini işlemiştir. MENAKIBNAME:       Hurufilik düşüncesini yaymaya çalışmıştır.         Evliyaların ve din büyüklerinin hayatı anlatılır.        \"Ene'l Hak\" dediği için Halep'te derisi yüzülüp öldürül‐        müştür. Divan Edebiyatı Sanatçıları GÜLŞEHRİ: 13. YÜZYIL         Türkçeyi bir sanat dili haline getirmeye çalışmıştır.         Asıl adı \"Ahmet\"tir. Kırşehir'de Mevlevi tekkesini kur‐ HOCA DEHHANİ:        muştur.          Anadoluda ilk kez dindışı şiirler yazkıştır. Bu nedenle        Feridüttin Attar'ın \"Manıku't Tayr (Kuşların Dili)\" adlı         Anadolu Divan edebiyatının kurucusu sayılır.       eserini temiz bir Türkçe ile çevirmiştir.         Selçuk Şehnamesi adlı Farsça yazılmış bir eseri vardır.       Felekname adlı bir mesnevisi de vardır. AŞIK PAŞA: MEVLANA:       Türk dilinin gelişmesi için büyük emekler vermiştir.         Afganistan'ın Belh şehrinde doğup Konya'ya gelmiştir.       Arapça ve Farsçaya karşı Türkçeyi savunmuştur.         Hayatındaki en önemli kişi Şems Tebrizi'dir.       En tanınmış eseri 120.000 beyitlik \"Garibname\"dir         Eserlerini Farsça yazmıştır.        Mesnevi olarak yazılan eserde dini ve tasavvufi öğütler         Eserlerinde tasavvuf düşüncesini işler.        verir. Aydınlardan Türkçeye gereken önemi vermelerini         \"Hamdım, piştim yandım\" ve Ne olursan ol yine gel\"       ister.        sözleri önemlidir.       Süleyman Çelebi bu eserden çok etkilenmiştir.         2007 yılı UNESCO tarafınta \"Mevlana Yılı\" ilan edildi.         Ölüm gününe \"Şeb‐i Arus\" demiştir.

KADI BURHANEDDİN: Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL SÜLEYMAN ÇELEBİ:         Eretnaoğulları'na vezirlik yapan şair sonradan Sivas'ta         Peygamberimizin hayatını anlattığı \"Vesilet‐ün Necat\"         sultanlığını ilan etmiştir. 5 Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL         yani \"Mevlit\" adlı eseri çok ünlüdür.         Şiirlerini Azeri lehçesiyle yazmıştır.         Bu eser: Münacaat, Veladet, Risalet, Mirac, Rıhlet         Tuyuğlarıyla tanınmıştır.         ve Dua adlı 6 bölümden oluşur.         Bir \"Divan\"ı  ve \"İksi‐i Saadet\" adlı eseri vardır.        Bu eser görünüşte kolay olan ama benzerinin yazılması         Eserlerinde mahlas kullanmamıştır.         çok zor olan bir eserdir. KUL MESUT: SİNANPAŞA:         Bedeba'nın eserini Türkçeye tercüme etmiştir.         Divan edebiyatının düzyazı ustalarındandır.         (Kelile ve Dimne)         Fatih'in hocalarındandır. AHMEDİ:         En önemli eseri \"Tazarruname\" süslü nesrin güzel         Divan sahibi ilk Anadolu şairidir.         örneğidir.         İskandername, Cemşid ü Hurşid önemli eserleridir.         Bunun dışında \"Tezkiret‐ül Evliya ve Maarifname\" adlı         eserleri vardır. 15. YÜZYIL AŞIKPAŞAZADE:         Bu dönemde II. Bayezid \"Adli\", II. Murat \"Muradi\",         \"Tevarih‐i Al'İ Osman\" adlı eseri orta nesrin önemli Fatih Sultan Mehmet \"Avni\" mahlasıyla şiirler yazmıştır.         örneğidir. ŞEYHİ: MERCİMEK AHMET:         Devrinde \"Şeyh ül Şuara\" olarak bilinir.         \"Kabusname\" adlı eseri sade nesrin önemli örneğidir.         Göz doktorudur.         Şeyhlik de yapmış büyük bir mutasavvuftur. 16.YÜZYIL         Kendisine verilen tımarı almaya giderken tımarın eski Divan edebiyatının en güçlü şairlerinin yetiştiği dönem.         sahipleri onu dövmüştür. Bu durumu \"Harname\" FUZULİ:         adlı mesnevisinde hicvetmiştir.         Şiirlerini Azeri Türkçesiyle yazmıştır.         En ünlü eseri ise \"Husrev ü Şirin\"dir.        Aşk ve ızdırap şairi olarak bilinir. NECATİ:         Şiirlerinde genelde ilahi aşktan bahsetmiştir.         Divan katipliği de yapan bir şairdir. Eserleri:         Şiirlerinde Türkçe kavramları, atasözlerini, halk deyim‐ Türkçe Divan: İçindeki \"Su Kasidesi\" önemli         lerini kullanır. Bu özelliğiyle  \"Mahallileşme\"nin Farsça Divan         başlatıcısı sayılır. Arapça Divan         Bir divanı vardır. Şikayetname: Kendisine verilen maaşı alamaması üzerine AHMET PAŞA:        yazdığı \"mektup\" türündeki bir eserdir.         Şeyhi ile Necati arasında yetişmiş en ünlü divan şairidir Leyla ve Mecnun         Kendi devrinin \"Sultan'uş Şura\"sı olarak bilinir. Kırk Hadis Tercümesi         Bir divanı vardır. Hadikatu's Süeda: Kerbela olayını anlatır. ALİ ŞİR NEVAİ: Beng ü Bade        Anadolu dışındaki (Çağatay) en ünlü divan şairidir. Heft Cam (Sakiname) Eserleri: Rind‐ü Zahid Hamse: Sanatçının hamsesi şu mesnevilerden oluşur: ZATİ:                Hayretü'l Ebrar, Lela vü Mecnun, Sedd‐i İskenderi,          Baki'nin yetişmesinde emeği olan bir üstattır.                Ferhad ü Şirin, Seb'a‐yı Seyyare         \"Şems‐ü Pervane\" adlı mesnevi ile \"Edirne Şehrengiz\"i Mecalis‐ün Nefais: İlk şuara tezkizesidir.         vardır. Mizan‐ül Ezvan: Türklerin kullandığı nazım ve musiki BAKİ:               şekilleri hakkında bilgi verir.         Divan edebiyatının \"Sultanü'ş Şuara\"sıdır Muhakemet‐ül Lugateyn: Türkçenin Farsçadan üstün         Çok iyi bir eğitim görmüş müderris olmuş ama haya‐              olduğunu anlatır.         lindeki şeyh‐ül islamlığa ulaşamamıştır. Bunların dışında 4 Türkçe Divan 1 Farsça Divan'ı vardır.         Yazdığı her beyti bir kuyumcu titizliğiyle işlemiştir.         Eserlerinde Çağatay Türkçesini kullanmıştır.         Tasavvufla hiç ilgilenmemiştir.         Kanunı'nin ölümü üzerine yazdığı \"Kanuni Mersiyesi\"         önemlidir.

BAĞDATLI RUHİ: Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL NAİMA:         En önemli eseri divanındaki \"Terkib‐i Bend\"dir. Bu ese‐        İlk resmi \"Vak'anüvist\"tir.         re en güzel nazireyi Ziya Paşa yazmıştır. 6 Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni SERDAR GÜL        \"Naima Tarihi\" en önemli eseridir. TAŞLICALI YAHYA: PEÇEVİ İBRAHİM:        Anadolu'daki önemli mesnevi yazarıdır.         \"Peçevi Tarihi\" en önemli eseridir.        Eserlerinde yalın bir dil kullanarak divan şiirinin yerli‐        leşmesinde katkıları olmuştur. Veysi ve Nergisi bu dönemin önemli süslü nesir yazarlarıdır         Bir hamsesi vardır. Bu eserde yer alan mesneviler:          Gence‐i Raz, Kitab‐ı Usul, Gülşen‐i Envar, Şah u Geda 18. YÜZYIL         Yusuf u Züleyha NEDİM: LATİFİ:        Lale Devri'nin önemli bir şairidir.         \"Latifi Tezkiresi\" önemli eseridir.        Şarkı nazım biçimini edebiyatımıza kazandırmıştır.  SEHİ BEY:        Mahallileşme akımının en büyük temsilcisidir.         Anadolu'daki ilk tezkireyi yazan kişidir.        Divan edebiyatında ilk kez somut bir güzelden söz         Eserinin adı \"Heşt Behişt\"tir.        etmiştir. SEYDİ ALİ REİS:         Zevk ve eğlence şairidir.         Türk edebiyatındaki ilk gezi yazısı olan \"Mir'at‐ül Me‐        Hece ölçüsüyle bir de türkü yazmıştır.         malik\"i yazmıştır.        Patrona halil isyanında damdan dama atlarken araya        düşüp ölmüştür. 17. YÜZYIL        \"Malumdur benim sühanım mahlas istemez\" demiştir. NEF'İ: FITNAT HANIM:        Asıl adı Ömer'dir.        Dili sade ve ahenklidir.        Hiciv ve medhiye edebiyatımızın en ünlü şairidir.        Koca Ragıp Paşa ve Şair Haşmet ile konuşmaları ve         Dilinin ölçüsü olmayan övdüğünü göklere çıkaran yer‐        şakalaşmaları ünlüdür.        diğini yerin dibine sokan biridir. KEÇECİZADE İZZET MOLLA:        En önemli eseri \"Siham‐ı Kaza\"dır.         \"Mihnet‐i Keşan\" taşra ile kent yaşamını karşılaştırdığı        Vezir Bayram Paşa'yı hicvettiği için öldürülmüştür.         önemli eseridir.        Türkçe ve Farsça divanı vardır. ŞEYH GALİP: NABİ:         Divan edebiyatının son büyük şairidir.        Divan edebiyatının önemli didaktik şiir yazarıdır.         Sebk‐i Hindi akımının önemli temsilcisidir.        Şiirlerinde hikmetli sözler söylemiş, halka hitap etmiş.         Mevlevi şeyhidir.        \"Hayriye ve Hayrabat\" önemli mesnevileridir.         Türk edebiyatında sembolizme benzeyen şiir çığırını        \"Tuhfet‐ül Harameyn\" önemli gezi kitabıdır.        açmıştır. ŞEYHÜLİSLAM YAHYA:         Hüsn ü Aşk adlı eseri önemli tasavvufi bir mesnevidir.         Baki'den sonraki en büyük gazel şairidir. EVLİYA ÇELEBİ: SİZİN NOTLARINIZ         Edebiyatımızda gezi türünün en büyük yazarıdır.         10 ciltlik \"Seyahatname\" adlı eseri önemlidir. KATİP ÇELEBİ:         Çok önemli bir bilgindir, Avrupalılar ona \"Hacı Kalfa\"        demiştir. Eserleri: Keşfü'z Zünun: Batı'da önem verilen bu eser bir bibliyograf‐ yadır. 14.000 kitap hakkında bilgi verilir bu eserde. Cihannüma: Önemli bir coğrafya kitabıdır. Türkçe Fezleke: Osmalı tarihini anlatır. Arapça Fezleke: Dünyanın yaratılışını anlatır. Tuhfetü'l Kibar fi Esrari'l Bihar: Osmanlı donanmasını anla‐ tır. Takvimü't Tevarih: Peygamberler tarihini anlatır. Mizanü'l Hak fi İhtiyari'l Ahak: Dönemin din bilginlerinin tartıştıkları konularla ilgili düşüncelerini söyler.