หน่วยที่ 2 เพศวิถีศึกษาคืออะไร

แนวทางการนเิ ทศการดาํ เนินงานเพศวถิ ศี ึกษาสคู ุณภาพผูเรยี น | 7

แนวทางการนิเทศการดาํ เนนิ งานเพศวิถีศกึ ษาสูค ุณภาพผูเ รียน | 8 การเรียนรูเก่ียวกับ “เพศ” ปรากฏอยูในโปรแกรมการเรียนรูและหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน ของกระทรวงศึกษาธิการมาตลอด ในยุคเร่ิมตนการสอนเรื่องเพศมีเปาหมายมุงเนนไปในเร่ืองการปองกัน โรคติดตอทางเพศสัมพันธ ซ่ึงเปนโรครายแรงที่สงผลกระทบตอการเสียชีวิตในสมัยน้ัน ตอมาเปน “ครอบครัว ศึกษา” “ชีวิตและครอบครวั ” ซ่ึงขอบขายเน้ือหาจะครอบคลุมวิถีการปฏิบัติตวั ของชายและหญิง การเตรียมตัว มีครอบครวั อนามัยเจรญิ พันธุ การคมุ กาํ เนดิ การปองกันโรคติดตอ ทางเพศสมั พันธ ทั้งน้ี ยังเนนการใหค วามรูท อี่ ยู บนฐานคิดเรื่องการมีวิถีชวี ิตทางเพศโดยยึดคุณคา ทางสังคมที่ใหความสาํ คัญกบั พรหมจรรยของผูหญิง หนาท่แี ละ การมคี รอบครวั ระหวา งหญงิ ชาย ในชวงตอมาการสอน “เพศศึกษา” หรอื Sex Education ก็จะมีเน้ือหาเกี่ยวกับพัฒนาการดานรางกาย ของหญิงและชาย การคมุ กาํ เนดิ อนามัยเจริญพันธุ และการปองกันโรคติดตอทางเพศสัมพันธ (STIs) ชว งท่ีมีการ แพรระบาดรนุ แรงของโรคเอดส (ป ๒๕๓๐ ๒๕๕๐) เปนสาเหตุใหมีคนตาย การถายทอดเช้ือสูเด็กทารกในครรภ และปญหาการต้ังครรภไมพรอมและเกิดการยุติการตั้งครรภไมปลอดภัย (ป ๒๕๔๐ ๒๕๕๐) การจัดการเรียน การสอนเกี่ยวกับเพศศึกษาในระบบการศึกษาไทยจึงถูกตั้งคําถาม และเสนอใหมีการทบทวนปรับปรุงเน้ือหา ใหค รอบคลุมวิถชี ีวิตทางเพศของคนในแตละสังคมท่ีมีการเปล่ียนแปลงไป ตามสภาพบริบทของวิถีชีวิตในยุคโลกาภิวัตน คุณหญิงกษมา วรวรรณ ณ อยุธยา เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน จึงสนับสนุนองคการแพธ (ตอมาเปล่ียนช่ือเปนมูลนิธิแพธทูเฮลท ในป ๒๕๕๖) จัดทําหลักสูตรการเรียนรูเพศศึกษารอบดา น หรือเพศวิถี ศึกษา (CSE : Comprehensive Sexuality Education โดยอางอิงกรอบเน้ือหาการเรียนรูเร่ืองเพศจาก The Sexuality Information and Education Council of the United States: SIECUS ห น วยงาน ที่ พั ฒ น า การเรียนการสอนเพศวิถีในสหรัฐอเมริกา) เพ่ือใหโรงเรียนไดนําไปประยุกตใชจัดการเรียนรูในโรงเรียนที่จดั การ เรยี นการสอนในระดับขน้ั พนื้ ฐานระดับชนั้ มธั ยมศกึ ษาปท่ี ๑ ๖ ท้งั นีต้ ลอดระยะเวลาการดําเนนิ การพบวา โรงเรียน สวนใหญยังมีปญหากับการจัดการเรียนการสอนลงในโครงสรางหลักสูตรที่มีจํานวนช่ัวโมงแนนอยูแลว โดยมี โรงเรียนบางสว นนาํ ไปจัดในกลุมสาระการเรียนรสู ขุ ศึกษาและพลศกึ ษา จัดทาํ เปน รายวชิ าเพิม่ เตมิ และบูรณาการ ในหลาย ๆ วิชา อยางไรก็ตามพบวา ผลสัมฤทธ์ิในนักเรียนท่ีไดเรียนยังไมเกิดทักษะชีวิต ที่จะทําใหมีความ รบั ผิดชอบและปองกันตัวเองจากผลกระทบในเรื่องเพศได ดงั ปรากฏในการวจิ ัยของ UNICEF รวมกบั สพฐ. และ สถาบันวจิ ยั ประชากร มหาวทิ ยาลัยมหิดล ป ๒๕๕๗ (ศึกษาเพ่ิมเตมิ จาก ลิงกท่ี ๒ ในภาคผนวก) พบวา ครูไมได รบั การอบรมเรื่องการสอนเพศวถิ ศี กึ ษา และสอนไดไ มครบ ๖ มิติของการเรียนรู ใชรปู แบบวิธีการบรรยาย ซ่ึงไมม ี กระบวนการสรางเสรมิ ทกั ษะชีวติ เพอ่ื ใหเ กดิ การวิเคราะห คิด ตดั สนิ ใจ ดวยตวั เอง สงผลใหน ักเรียนมีองคค วามรู ท่ีไมถูกตอง (แมจะเนนการสอนแบบใหความรู) เชน การคุมกําเนิด การใชความรุนแรงทางเพศ การขาดความ ตระหนักในการปองกันตวั เองจากเพศสมั พันธที่ไมปลอดภัย หรือขาดมุมมองการสง เสริมทัศคติตอความเทาเทยี ม ทางเพศ สทิ ธิทางเพศ

แนวทางการนเิ ทศการดําเนนิ งานเพศวถิ ีศกึ ษาสูค ุณภาพผเู รียน | 9 เพศวิถีศึกษา คือการศึกษาท่ีเกี่ยวของกับมนุษยต้ังแตเกิดจนตาย เปนสาระการเรียนรูท่ีสัมพันธ และครอบคลุม Sexuality Education, Comprehensive Sexuality Education, และ Sexuality and Relationship Education ซึ่งมขี อบขายเนื้อหาทเี่ ปนการสอนท่ีมุงเนนกระบวนการใหขอมูลเก่ียวกบั เรื่องเพศทคี่ รอบคลุมทุกดาน ดังความหมายของ UNESCO ที่ใหค วามหมายวา เพศวถิ ีศกึ ษา คือ การเรียนการสอนหลกั สูตรเพศวิถีศกึ ษา ท้ังใน แงความนึกคิด อารมณ กายภาพ และสังคม เพ่ือเตรียมความพรอมใหเด็กและเยาวชนมีความรู ทักษะ ทัศนคติ และคานิยมที่ชวยสงเสริมสุขภาพ สุขภาวะ และศักด์ิศรีอยางสมบูรณ พัฒนาสัมพันธภาพทางสังคมและ ความสัมพันธทางเพศท่ีเคารพกันและกัน คํานึงถึงผลกระทบจากการตัดสินใจตอสุขภาวะของตนเองและผูอ่ืน อกี ทงั้ เขา ใจและสามารถปกปองสทิ ธิของตนเองไดอยางยงั่ ยืนและตลอดชีวติ (อางอิง แนวปฏบิ ัติสากลทางวิชาการ เร่อื งเพศวิถีศึกษา, UNESCO ฉบับปรับปรุงตีพิมพครั้งที่สอง 2018 (ศึกษาเพ่ิมเติมจาก ลิงกที่ 3 ในภาคผนวก) การจัดการเรียนรูเพศวิถีศึกษาใหบรรลุผลลัพธ ไมใชการจัดกิจกรรมเปนคร้ังคราวแลวจบไป แตจัดวางเนื้อหา และกระบวนการเรียนรทู ี่สอดคลอ งกบั ชว งวยั หรือนกั เรียนแตล ะชั้นป ครอบคลุมทง้ั ๖ มิติ ยึดหลกั ความเทาเทียม ทางเพศ เคารพศักยภาพและมุงมั่นการเสริมพลังเยาวชนใหเขมแข็งไดดวยตนเอง ตามแนวทางการเคารพสิทธิ มนษุ ยชน เพศวถิ ศี กึ ษาสาํ คญั และจาํ เปน อยา งไร ในสังคมโลกปจ จบุ ัน องคค วามรตู าง ๆ ถูกพฒั นาและเผยแพร มีการทบทวนแงมุมของความรูทจ่ี ะใชเปน แนวทางการพัฒนามนุษยกวางขวางขน้ึ สังคมมคี วามหลากหลายของวถิ ชี ีวิตผูคน วัฒนธรรม การดํารงชวี ติ ดังจะเห็นวา การจัดการเรียนรูก็ตองปรับใหสอดคลองกับยุคสมัยในศตวรรษที่ ๒๑ บางวิชาหดหายไปและเพ่ิมเติมในเรื่อง ที่จาํ เปนกับชวี ติ มากขึน้ การจัดการเรียนรเู พศวิถีศึกษามงุ ทาํ ใหผูเรยี นเขาใจตนเอง การเติบโตและพัฒนาการดาน ตา ง ๆ โดยผูเรียนจะตองรับการพัฒนาใหมีทักษะชีวิต และสมรรถนะในการคิดวเิ คราะห จัดการอารมณ การส่ือสาร การเปนพลเมืองท่เี ขม แขง็ เพ่อื ท่จี ะดํารงตนอยูไ ดรว มกบั ผอู ่ืนในสงั คมอยางรับผิดชอบ หรือมี “สุขภาวะทางเพศ” หมายถึง การมีความคิดเชิงบวกตอเร่ืองเพศและสัมพันธภาพทางเพศที่ปลอดภัย สามารถแสดงออกและตัดสินใจ ไดอยางมีอิสระ โดยปราศจากการบงั คบั การเลอื กปฏบิ ตั ิและความรนุ แรง ไมเ บียดเบียนผูอน่ื และมคี วามเคารพตอ เพศวิถีท่ีแตกตางจากตน ดังนั้น กระบวนการจัดการเรยี นรูเพศวิถีศึกษา คือ ทําใหผูเรยี นรูจักและภูมิใจในตัวตน ทางเพศของตนเอง เขาถงึ ขอ มูลทร่ี อบดานในการดแู ลสุขภาพทางเพศ วางแผนแกไขปญ หาและปองกันผลกระทบ หรอื ลดพฤติกรรมเสยี่ งทางเพศได ประเดน็ สุขภาพทางเพศ เพศวิถี และอนามัยเจริญพันธุ สงผลกระทบและมีความสําคัญตอการมีคุณภาพ ชีวิตท่ีดีในอนาคตและการเจริญเติบโตและพัฒนาการของผูเรียนที่เปนเด็กและวัยรุนเอง และการเปนพลเมือง ของสังคมที่เขมแข็ง เน่ืองจากการมีพฤติกรรมเสี่ยงทางเพศ จะนําไปสูการเกิดปญหาสุขภาพและสุขภาวะท้ังใน ระดับบุคคลและระดับสังคม เชน ตั้งครรภไมพรอม การยุติการตั้งครรภที่ไมปลอดภัย การติดโรคติดตอทาง เพศสัมพันธ การใชความรุนแรงตอกันในเร่ืองเพศ หรือเด็กและเยาวชนที่เปราะบางก็ย่ิงทําใหตกอยอู ันตรายและ การถกู ใชประโยชนทางเพศไดงา ยข้นึ เชน การถกู ลอ ลวง ชักจูง หวานลอมดวยผลประโยชนและส่ิงของตอบแทน

แนวทางการนเิ ทศการดําเนินงานเพศวถิ ศี ึกษาสคู ณุ ภาพผเู รียน | 10 และการถกู ละเมดิ สิทธิหรือกลายเปน เหย่อื ของความรนุ แรง เชน ถูกใชค วามรนุ แรงทั้งในรปู แบบของการถูกทาํ ราย ลวงเกินทางกาย การดูถูกเหยียดหยามทําใหอับอายในเรื่องเพศ การเผยแพรขอมูลสวนตัวทางโซเชียลเน็ตเวิรก บังคับขมขูใหทําตามท่ีตองการจากผูที่มีอํานาจเหนือกวา (Bullying) เชน ผูใหญใกลตัว ครู ผูปกครองหรือญาติ คนแปลกหนา เปนตน พฤติกรรมเส่ียงทางเพศ ความรุนแรง การละเมิดสิทธิทางเพศ สวนหน่ึงเปนผ ลมาจากรากเหงา เชิงโครงสรางทางวัฒนธรรมของสังคมท่ีบม เพาะหรือสั่งสมมา ดังน้ันการจัดการเรียนรูเพศวิถีศึกษาในบางเรื่อง ในมมุ มองเชงิ วัฒนธรรมจึงเปนเร่อื งทท่ี ําใหค รูผูสอนรูส กึ ไมส ะดวกใจ อดึ อัด จงึ เปนเรอ่ื งทาทายในการจดั การเรยี นรู อยางยงิ่ และไมไดห มายความวาการเรียนรูในเรื่องดังกลาวน้นั จะไมจําเปน อยา งไรกต็ าม ไมใ ชเพียงครูเทานั้นท่ีจะ ทําใหการเรียนรูเรื่องเพศเกิดขึ้น สภาพแวดลอมและปจจัยจากสภาพสังคมรอบตัวผูเรียนก็มีผลตอพฤติกรรม ทางเพศ ดังนัน้ จึงเปน หนาที่ของโรงเรียนและผูเก่ียวของทุกคนท่ีจะตอ งมคี วามมุงมั่นและจริงจัง กาํ หนดเปา หมาย ที่ชัดเจนรวมกัน เพื่อใหการจัดการเรียนรูมีประสิทธิภาพและเกิดผลลัพธในตัวผูเรียนไดจริง ครอบคลุมนักเรียน ทุกคน ตองมกี ารทํางานเชิงระบบและมีความรวมมือท้ังดานการจัดการเรียนรูท้ังในชั่วโมงเรียน มีกจิ กรรมหรือ พ้ืนทีพ่ ฒั นาผเู รียนทสี่ รา งสรรค การประสานทํางานกบั ผูปกครองอยา งตอเนื่อง รวมถงึ การเชอื่ มตอบริการสุขภาพ การใหคาํ ปรึกษากรณเี ฉพาะ หรือการสง ตอ หากตอ งการความชวยเหลือดานสขุ ภาพทางเพศ สวัสดกิ ารสังคม เปนตน ซ่ึงสํานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา โดยศึกษานิเทศก มีหนาที่สนับสนุนการพัฒนาการจัดการเรียนรูของครู และเช่ือมตอการชวยเหลือใหกับผูเรียนในกรณีท่ีจําเปนตามกรอบการทํางานทั้งระบบโรงเรียน (whole school approach) ดังภาพท่ี ๒

แนวทางการนิเทศการดําเนินงานเพศวถิ ศี ึกษาสคู ณุ ภาพผูเรยี น | 11 ภาพท่ี ๒ กรอบการทาํ งานทั้งระบบโรงเรยี น (whole school approach)

แนวทางการนเิ ทศการดาํ เนินงานเพศวถิ ศี กึ ษาสูค ณุ ภาพผเู รยี น | 12 หลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ มีตัวชี้วดั ทเี่ กย่ี วของและเช่ือมโยงกบั เน้ือหา เพศวิถีศึกษาไดในทุกสาระวิชา โดยเฉพาะในกลุมสาระการเรียนรูสุขศึกษาและพลศึกษา ซึ่งสํานักวิชาการ และมาตรฐานการศกึ ษาไดจัดตั้งคณะกรรมการสังเคราะหและปรบั ปรุงเน้ือหาเก่ียวกับความหลากหลายทางเพศ การตั้งครรภในวัยรุน โรคติดตอทางเพศสัมพันธ และโรคเอดส ในระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐานท่ีปรากฏในหนังสือ เรียนกลมุ สาระการเรียนรสู ุขศึกษาและพลศึกษาแตละระดบั ช้ันและทุกสํานักพิมพใ หเปนแนวทางการจดั การเรยี นรู ที่สอดคลองกับองคความรูเพศวิถีศึกษาท่ีเปนปจจุบันตามมาตรฐานสากล ใหสอดคลองกับพระราชบัญญัติ ความเทา เทียมระหวางเพศ พ.ศ. ๒๕๕๘ และพระราชบัญญัติการปองกันและแกไขปญหาการต้ังครรภในวัยรุน พ.ศ. ๒๕๕๙ (ศึกษาเพิ่มเติมจาก ลิงกท่ี ๔ ในภาคผนวก) การจัดการเรียนรูเพศวิถีศึกษา สามารถทําไดหลายรูปแบบโดยอิงตัวชี้วัดของกลุมสาระการเรียนรู ในรายวชิ าที่เก่ียวของในแตละระดับช้ัน ทัง้ น้ีโรงเรียนโดยผูบริหารและฝายวิชาการ ตองทําหนาที่บริหารจัดการ ใหเ กดิ รูปแบบ การจดั ชว่ั โมงการเรยี นรู โดยตองคํานึงถึงบรบิ ทดานครผู สู อน จาํ นวนชั้นเรยี น ช่วั โมงเรียน ท่สี ําคัญ คือ ตองใหเกิดการเรียนรูครอบคลุม ๖ มิติ สําหรับนักเรียนทุกคนและทุกหองเรียนไดเรียนแบบตอเน่ืองทุก ระดับช้ัน โดยมีรูปแบบการจัดการเรียนรูที่มุงใหผูเรียนไดเรียนรูขอบขายเน้ือหาเพศวิถีศึกษาตามมาตรฐาน และขอบขา ยท่วี างไว ดังภาพท่ี 3

๑. จัดเปน รายวิชา แนวทางการนิเทศการดําเนนิ งานเพศวิถศี กึ ษาสูคณุ ภาพผเู รียน | 13 พ้นื ฐาน โดยจดั ภายใตก ลุม สาระการเรียนรสู ุขศกึ ษาและพลศึกษา ขอ ดคี ือทาํ ให หรอื เพ่ิมเติม ผูเรยี นไดรบั เนือ้ หาผานกระบวนการเรียนรูที่ครอบคลมุ ประเดน็ เรื่องเพศวถิ ี ศึกษา ทั้ง ๖ มิติ ท่สี อดคลอ งกับระดับช้ันอยางนอย ๒๐ ช่ัวโมง หรอื ๐.๕ ๒. จดั แบบบรู ณาการ หนวยกิต และมคี วามตอเน่ือง แตตอ งมีครทู ร่ี บั ผดิ ชอบเพียงพอตอการสอน ตัวช้ีวัด ทกุ ช้นั ทกุ หอง จากสาระทเ่ี ก่ยี วของ โดยจดั เปนหนว ยการเรียนรู ขอ ดคี ือลดจาํ นวนช่วั โมงเรียน และครู ผจู ดั การเรยี นรูตองมีการวางแผนพฒั นากจิ กรรมที่เปน ลักษณะบรู ณาการ ๓. จัดเปน กจิ กรรม รวมกัน ผูเรียนไดเชื่อมโยงเนื้อหาเพศวิถีศึกษาในหลากหลายมิติ และ พฒั นาผเู รยี น สอดคลองกับวิถีชีวิตประจําวนั การจัดหนวยบูรณาการเปน รูปแบบที่เชื่อวา สงผลดีกบั ผูเรียนในแงก ารนําไปปรับใชจริง ทั้งน้ีการจัดหนวยบูรณาการตอ ง ๔. จดั เปน กิจกรรม กําหนดเปาหมาย วัตถุประสงค กระบวนการเรียนรู และผลลัพธในมิติเรื่อง เสริมหลักสูตร เพศที่ชัดเจน โดยกลุมครูผูเกี่ยวของตองวางแผนและดําเนินการรวมกันเพ่ือ ไมใหการตีความการบูรณาการเปนแคการนําความรูเรื่องเพศไปบอกหรือ สอดแทรก ซ่ึงจะไมส ามารถระบุผลลพั ธเ ชิงพฤติกรรมไดช ดั เจน โดยจัดในช่ัวโมงกิจกรรมแนะแนว กิจกรรมพบที่ปรึกษา (Home Room) กิจกรรมนักเรียน ไดแก ลูกเสือ เนตรนารี ยุวกาชาด ผบู ําเพ็ญประโยชน ชมรม ชุมนุม ขอดีคือมีความหลากหลายของกิจกรรมท้ังในและนอกหองเรียน เชน การศึกษาดูงาน การดูหนัง คลิป หรือกิจกรรมรณรงค ตามความสนใจของ ผเู รียน และตองมีจํานวนครทู ่เี พียงพอ ทั้งน้ี กิจกรรมควรมีเนื้อหาทเี่ ก่ียวของกับ เพศวถิ ีศกึ ษา และมกี ารวัดประเมนิ ผลที่ชดั เจน โดยจดั ในลกั ษณะสง เสรมิ ผูเรียนเพ่อื เพิม่ พนู ความรูและประสบการณ และ ทกั ษะชวี ติ ในกิจกรรมทีห่ ลากหลาย ในรปู แบบภายในสถานศึกษา เชน พัฒนา แกนนาํ นกั เรยี นเพื่อทาํ กจิ กรรมกับเพื่อน พ่ี นอ ง ในโรงเรียน หรอื กจิ กรรม โครงงาน (project based learning) กจิ กรรมโครงการพเิ ศษของผเู รียน กจิ กรรมการศกึ ษาคนควาดวยตนเอง (Self/Group study) หรอื อาจรว มกบั หนวยงานภายนอก เชน สาธารณสขุ หรอื สวัสดกิ ารสงั คม และหนว ยงานอนื่ ๆ ทเี่ ก่ียวของมาใหความรแู ละทกั ษะชีวติ หรือการจดั การแขงขัน ท้ังนี้ กจิ กรรม ลกั ษณะนี้ ควรเปน กจิ กรรมเสรมิ จากการเรียนรปู กติในชั้นเรยี น ภาพท่ี 3 รปู แบบการจดั การเรยี นรูเ พศวถิ ศี กึ ษา

แนวทางการนิเทศการดําเนินงานเพศวถิ ศี ึกษาสคู ุณภาพผูเรียน | 14 จากรูปแบบการจัดการเรียนรูดังกลาว หากตองการใหเกิดการเรียนรูครอบคลุม ๖ มิติ สําหรับ นักเรยี นทุกคนและทกุ หอ งเรียนไดเ รยี นแบบตอเน่ืองทกุ ระดับชน้ั การจดั การเรยี นรูในรูปแบบท่ี 1 จดั เปน รายวชิ า พ้ืนฐานหรือเพ่ิมเติม และการจัดการเรียนรูในรูปแบบท่ี ๒ จัดแบบบูรณาการตัวชี้วัดจากสาระที่เกี่ยวของ เปนรูปแบบที่มีประสิทธิภาพ สําหรับรูปแบบที่ ๓ จัดเปนกิจกรรมพัฒนาผูเรียน โรงเรียนควรจัดใหกับผูเรียน เพ่อื เพ่มิ เสริมเติมเต็มใหก บั ผเู รียน โดยมเี น้ือหาเสรมิ จากรูปแบบท่ี ๑ และ ๒ สว นรปู แบบท่ี ๔ ควรจัดเปนกิจกรรม พเิ ศษ นอกจากนั้น เม่ือพิจารณาเปาหมายในการจัดการเรียนรูเพศวิถีศึกษา ซึ่งมุงสงเสริมใหเยาวชน ไดเรียนรูตนเอง เรียนรูที่จะสรางและรักษาความสัมพันธกับคนอ่ืน ๆ เปนสมาชิกท่ีมีคุณภาพของสังคม โดยมี สุขภาพทางเพศและคุณภาพชีวิตที่ดีและสามารถคิดวิเคราะหเทาทัน สามารถเผชิญการจัดการดําเนินชีวิตอยาง รับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น ดั้งนั้น ในกระบวนการจัดการเรียนรูเพศวิถีศึกษาจึงใหความสําคัญกับการพัฒนา ทักษะท่ีจําเปนตอการดําเนินชีวิตของเยาวชน ซึ่งสอดคลองกับสมรรถนะสําคัญท่ีหลักสตู รแกนกลางการศึกษา ขั้นพืน้ ฐาน พุทธศกั ราช ๒๕๕๑ มงุ พัฒนาใหเกิดกบั ผเู รยี น ดงั ตารางท่ี 1 สมรรถนะสาํ คัญของผเู รียนเพศวถิ ศี กึ ษา มงุ พฒั นาทกั ษะทจี่ าํ เปน ตอ การดําเนนิ ชีวติ (Personal Skills) ๑. ความสามารถในการสื่อสาร 1. เทาทันการใหคณุ คา กบั สิ่งตา ง ๆ ซึง่ เปนตัวชน้ี ําพฤตกิ รรม ๒. ความสามารถในการคดิ เปา หมายและการดําเนินชีวติ ๓. ความสามารถในการแกปญ หา 2. สามารถส่ือสาร รับฟง แลกเปลย่ี นความคิดเห็น ความรสู กึ ทงั้ ท่ี ๔. ความสามารถในการใชทักษะชีวติ สอดคลอ ง และแตกตางกัน ๕. ความสามารถในการใชเทคโนโลยี 3. สามารถคิด วเิ คราะห ตอ รอง และเลือกตดั สนิ ใจ รวมทั้ง รับผดิ ชอบผลจากการตดั สนิ ใจของตน 4. สามารถยนื ยนั และรักษาความเปน ตวั ของตวั เองโดยเคารพในสิทธิ ของผอู ื่น 5. สามารถเผชญิ และจัดการกบั แรงกดดนั จากเพ่อื น ส่ิงแวดลอ ม และอคตทิ างเพศ 6. แสวงหาคาํ แนะนาํ ความชวยเหลอื การจาํ แนกแยกแยะ ขอมลู ทถ่ี ูกตองออกจากทีไ่ มถ ูกตอ ง ตารางท่ี 1 แสดงสมรรถนะสาํ คญั ของผเู รยี นเพศวิถีศกึ ษาและทกั ษะทจี่ าํ เปน ตอการดําเนนิ ชวี ติ (Personal Skills)