วัดพระปฐมเจดีย์ราชวรมหาวิหาร

วัดพระปฐมเจดียร าชวรมหาวิหาร วดั พระปฐมเจดีย เปนพระอารามหลวงชั้นเอก ชนิดราชวรมหาวิหาร ต้ังอยูท่ี ตําบลพระปฐมเจดีย อําเภอเมืองนครปฐม จังหวัดนครปฐม มีจุดเดนท่ีสําคัญคือ พระปฐมเจดีย หรือ พระธมเจดีย ซึ่งเปนเจดียที่ใหญและสูงที่สุดแหงหน่ึงใน ประเทศไทย องคพระปฐมเจดียปจจุบันน้ี เปนพระเจดียทรงลังกา แบบสุโขทัย สรางข้ึน ในสมยั พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลาเจา อยูหัว ซ่ึงสรางครอบเจดียเดิมถึงสององค ไดแ ก เจดยี ทรงสถูปสาญจีตามแบบอินเดยี ยุคพระเจาอโศกมหาราช และเจดียทรง ขอมโบราณ นอกจากองคพระปฐมเจดียแลว ในลานชั้นลดดานทิศใตองคพระปฐมเจดีย และพระอุโบสถมีพระประธาน พระพุทธรูปศิลาขาว ซ่ึงเปนสองในส่ีพระพุทธรูป ประทับน่ังหอยพระบาท ปางแสดงธรรม ทีส่ รา งขนึ้ ในยคุ ทวารวดี พระปฐมเจดีย องคพระปฐมเจดีย เปนปูชนียสถานอันสําคัญของประเทศไทย อยูภายใน วัดพระปฐมเจดียราชวรมหาวิหาร มีประวัติความเปนมายาวนาน เชื่อวาเปนท่ี ประดษิ ฐานพระบรมสารีรกิ ธาตขุ ององคพระโคตมพุทธเจา องคพระปฐมเจดีย เปนพระเจดียใหญ รูป ระฆังคว่ํา ปากผายมหึมา โครงสรางเปนไมซุง รัดดวยโซเสนมหึมากออิฐ ถือปูน ประดับดวยกระเบื้องปูทับ ประกอบดวยวิหาร 4 ทิศ กําแพงแกว 2 ช้ัน ถือเปนเจดียท่ีใหญท่ีสุด เปนอันดับ 1 ของประเทศไทยอีกดวย เปนที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ ของพระพุทธเจา เปนท่ีเคารพสักการบูชาของบรรดาพุทธศาสนิกชนท่ัวโลก ทางวัดกําหนดใหมีงาน เทศกาลนมัสการองคพระปฐมเจดีย ในวันข้ึน 12 ค่ํา เดือน 12 ถึง วันแรม 5 ค่ํา เดือน 12 รวม 9 วนั 9 คืน เปน ประจาํ ทกุ ป

ประวัตอิ งคพระปฐมเจดยี  พระปฐมเจดีย หรือเดิมเรียกวา พระธมเจดีย มีฐานะเปนมหาธาตุหลวง ทั้งน้ีพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัวมีพระราชวินิจฉัยวา พระธมเจดียองค น้ีอาจเปนเจดียท่ีสรางขึ้นเมื่อคราวท่ีพระสมณทูตในพระเจาอโศกมหาราชเดินทาง มาเผยแผศาสนายังสุวรรณภูมิก็เปนได เพราะพระเจดียเดิมมีลักษณะทรงโอคว่ํา หรือทรงมะนาวผาซีกแบบเดียวกับพระสถูปสาญจี แตปรากฏวามียอดเปนแบบ ปรางค ซ่ึงพระองคฯ มีพระราชวินิจฉัยวา อาจมีเจานายพระองคใดมาบูรณะไวก็ เปนได ซึ่งตรงกับความในศิลาจารกึ หลักที่ 2 (ศิลาจารกึ วัดศรชี ุม) ของพระมหาเถร ศรีศรัทธา อันไดกลาวไววา พระมหาเถรศรีศรัทธาฯ ทานทรงไดแวะมาบูรณะพระ ธมเจดยี องคน้ี กอนที่ทา นจะเดนิ ทางกลบั เมืองราด เมื่อคราวที่ทานเสด็จกลับจาก ศึกษาศาสนาพทุ ธในประเทศศรีลังกา ทั้งน้ีพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว จึงพระราชทานนามใหมวาพระปฐมเจดยี  ในเรื่องน้ีนักประวัติศาสตรและนักโบราณคดีบางทานไดระบุวา พระปฐม เจดียไมไดเปนเจดียที่เกาท่ีสุดของสุวรรณภูมิ แตเปน พระมหาธาตุหลวง ในยุค ทวารวดีมากกวา เนื่องดวยเหตุผลประกอบหลายประการ โดยเฉพาะการคนพบ เจดียที่มีอายุเกาแกกวาพระธมเจดียและหลักฐานลายลักษณอักษร ท่ีระบุวา พระเจดียองคนี้ เดิม ขอมเรียก พระธม ซึ่งไมวาจะเปนชาวขอมจริง ๆ หรือ ชาวลวรัฐ ซ่ึงสมัยน้ันเราก็เรียกวาขอม เชน ขอมสบาดโขลญลําพง คําวา ธม สําหรับ ชาวขอม น้ัน แปลวา ใหญ ตรงกับคําเมืองวา หลวง ซ่ึงเราก็เรียก พระนครธม วา พระนครหลวง ดว ยเหตุผลเดียวกนั นอกจากนี้วัดพระปฐมเจดยี ยงั เปนที่พระบรมราชสรีรางคารพระบาทสมเด็จ พระมงกุฎเกลาเจาอยูหัว พระสรีรางคารพระนางเจาสุวัทนา พระวรราชเทวีใน รัชกาลท่ี 6 และพระสรีรางคารสมเด็จพระเจาภคินีเธอ เจาฟาเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ซึ่งบรรจุไวที่ผนังเบื้องหลังพระรวงโรจนฤทธ์ิ ท่ีพระวิหาร ทศิ เหนือ องคพ ระปฐมเจดยี 

พระรวงโรจนฤทธ์ิ ป พ.ศ. 2451 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยูหัวเมื่อครั้งดํารง พระอิสริยยศเ ปน สยามม กุฎ รา ชกุ มาร เ สด็ จปร ะพ าสหัวเ มือ งเ หนื อ ไดทอดพระเนตรพระพุทธรูปโบราณเปนอันมาก แตมีพระพุทธรูปองคหน่ึงท่ี ศรีสัชนาลัย (จังหวัดสุโขทัย) ประกอบดวยพระลักษณะงามเปนท่ีตองพระราช หฤทัย แตชํารุดมากเหลืออยูแตพระเศียร พระหัตถและพระบาท จึงโปรดเกลาฯ ใหอัญเชิญลงมากรุงเทพฯ แลวใหชางปนสถาปนาขึ้นมาบริบูรณเต็มพระองค และ โปรดเกลาฯ ใหจ ัดการพระราชพิธีเททองหลอข้ึนเมื่อวันที่ 30 ธันวาคม พ.ศ. 2456 ณ วดั พระเชตพุ นวิมลมังคลาราม กรงุ เทพมหานคร พระรวงโรจนฤทธิ์ เปนที่เคารพบูชาของพุทธศาสนิกชนชาวไทยทั่วไป ชื่อเต็มก็คือ พระรวงโรจนฤทธิ์ ศรีอินทราทิตยธรรโมภาส มหาวชิราวุธราช ปูชนียบพิตร ตามประกาศกระแสพระบรมราชโองการลงวันท่ี 12 ตุลาคม พ.ศ. 2466 แตประชาชนทวั่ ไปจะเรียกวา หลวงพอ พระรว ง หรือ พระรว งโรจนฤทธ์ิ พระรวงโรจนฤทธิ์ มีขนาดความสูงวัดจากพระบาทถึงพระเกศ 7.42 เมตร หรือราว 12 ศอก 4 นิ้ว เปนพระพุทธรูปปางหามญาติ ศิลปะแบบสุโขทัย ประทับ ยืนอยูบนฐานทองเหลืองลายบัวควํ่าบัวหงาย ทําวงพระพักตรตามยาว พระหนุ เสี้ยมนิ้วพระหัตถและพระบาทไมเสมอกัน หอยพระหัตถซายลงขางพระวรกาย แบฝาพระหัตถขวายกต้ังขึ้นยื่นออกไปขางหนาระดับพระอุระ เปนกิริยาหาม มีพระอุทรพลุยออกมา หมจีวรบางคลุมแนบติดพระวรกาย บายพระพักตรสู ทศิ เหนือ ทาํ ดวยโลหะทองเหลืองหนัก 100 หาบ

การอัญเชิญพระรวงโรจนฤทธ์ิ เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2457 จําเปนตอง แยกชิ้นมาและมาประกอบเขา ดวยกนั ท่ีจังหวัดนครปฐม แลวเสร็จเปนองคสมบูรณ เมื่อวันท่ี 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2458 หลังจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกลา เจา อยูห ัว เสด็จสวรรคตแลวตามความในพระราชพนิ ยั กรรมของพระองคระบุวาให บรรจุพระบรมราชสรีรางคารของพระองคไวใตฐานพระรวงโรจนฤทธ์ิ ที่องค พระปฐมเจดีย วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2469 จึงไดทําพิธีบรรจุ พระบรมราช สรีรางคาร ณ ผนังเบื้องหลังพระรวงโรจนฤทธ์ิ ตามพระราชประสงคทุกประการ ตอมาในป พ.ศ. 2529 หลังจากการพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพพระนาง เจาสุวัทนา พระวรราชเทวี วันที่ 17 มีนาคม พ.ศ. 2529 พระบาทสมเด็จ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงโปรดเกลาใหอัญเชิญพระสรีรางคาร มาประดิษฐานไวเคียงขางพระบรมราชสรีรางคารของพระสวามี และในป พ.ศ. 2555 หลังจากพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระเจาภคินีเธอฯ วันที่ 12 ธันวาคม พ.ศ. 2555 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงโปรดเกลาใหอัญเชิญพระสรีรางคาร มาประดิษฐานไวเคียงขางพระบรมราช สรีรางคารของพระชนกนาถ และพระสรรี างคารของพระชนนี

บรรณานุกรม สารานุกรมเสรี. (2563). วัดพระปฐมเจดยี ราชวรมหาวหิ าร. สืบคน 20 พฤษภาคม 2563, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/วดั พระปฐมเจดยี ราชวรมหาวหิ าร