วันตรุษจีน

ประวัติวันตรุษจีน หรือปีใหม่จีน ตรุษจีนน้ันคล้ายคลึงกับวันปีใหม่ในประเทศทาง ตะวันตก ร่องรอยของประเพณี พิธีกรรมความเป็นมาของ การฉลองตรุษจีนน้ัน มีมานานกว่าศตวรรษ (100 ปี) จริงๆ แล้วนานมาก จนไม่สามารถย้อนกลับไปดูว่าเริ่มต้นฉลองมา ตั้งแต่เมื่อไร

ตรุษจีนนั้นเป็นที่รู้จักและจาได้ทั่วไปว่าเป็น การฉลอง เทศกาลฤดูใบไม้ผลิ และการฉลองเป็นเวลานานถึง 15 วัน การเตรยี มงานฉลองสว่ นใหญจ่ ะเรมิ่ หน่ึงเดือนก่อนวันตรุษจีน (คล้ายกับวัน คริสต์มาสของประเทศตะวันตก) เม่ือผู้คนเร่ิม ซื้อของขวัญ, ส่ิงต่างๆ เพื่อประดับบ้านเรือน, อาหารและ เสื้อผ้า การทาความสะอาดครั้งใหญ่ก็เร่ิมข้ึนในวันก่อน ตรุษจีน บ้านเรือนจะถูกทาความสะอาดตั้งแต่บนลงล่าง หน้าบ้านยันท้ายบ้าน ซึ่งหมายถึงการกวาดเอาโชคร้าย ออกไป ประตูหน้าต่างมีการขัดสีฉวีวรรณทาสีใหม่ซึ่งสีแดง เป็นสีนิยม ประตูหน้าต่างจะถูกประดับประดาด้วยกระดาษ ทม่ี ีคาอวยพรอยา่ งเช่น อยดู่ ีมสี ุข รา่ รวย และอายุยนื เปน็ ตน้

ท่ีมาของวันตรุษจีน เกิดจากการจัดข้ึน เพ่ือตั้งใจท่ี จะฉลองฤดูใบไม้ผลิ เนื่องจากช่วงก่อนเทศกาลตรุษจีนนั้น ประเทศจีนปกคลมุ ไปด้วยหิมะ จงึ ไม่สามารถทาการเกษตรได้ เมื่อเข้าถึงฤดูใบไม้ผลิ จึงจะสามารถเพาะปลูกพืนผักได้ ตามปกติ ชาวจีนจึงกาหนดให้วันแรกของฤดูใบไม้ผลิตใน แตล่ ะปีเปน็ วนั สาคญั ท่เี รยี กว่า \"วันตรษุ จีน\"

อาหารวนั ตรษุ จีน ประเพณแี ละพธิ ีกรรมตา่ งๆ น้นั ผกู ไว้ กับทกุ ส่งิ ทกุ อยา่ ง ตงั้ แต่ อาหาร ไปจนถึงเสอ้ื ผา้ อาหารคา่ น้ัน ประกอบด้วยอาหารทะเล และอาหารนึ่งเช่นขนมจีบ ซึ่งแต่ ละอย่างจะมีความหมายต่างๆ กัน อาหารอันโอชะอย่าง เช่น กุ้งจะหมายถึงชีวิตที่รุ่งเรืองและความสุข เป๋าฮื้อแห้ง หมายถึงทุกส่ิงทุกอย่างท่ีดี สลัดปลาสดจะนามาซ่ึงโชคดี จ้ีไช่ (ผมเทวดา) สาร่ายดูคล้ายผมแต่กินได้จะนาความความ รา่ รวยมาให้ และขนมต้ม (Jiaozi) หมายถึงบรรพชนอวยพร

เส้ือผ้าวันตรุษจีน การใส่เสื้อผ้าสีแดงถือเป็นสีท่ีเป็น มงคล เป็นการไลป่ ศี าจร้ายให้ออกไป และการใสส่ ีดาหรือขาว เป็นสิ่งต้องห้าม ซึ่งสีเหล่าน้ีถือว่าเป็นสีแห่งการไว้ทุกข์ หลังจากอาหารค่าทุกคนในครอบครัวนั่งกันจนเช้าเพื่อรอวัน ใหม่โดยการเล่นเกม เล่นไพ่ หรือดูรายการทีวีท่ีเก่ียวกับวัน ตรุษจีน และในวันนี้จะต้องไม่โกรธ ริษยา หรือ ไม่พอใจ เพื่อเป็นสริ ิมงคลทดี่ สี าหรบั ปีท่ีกาลงั จะมาถึง

อาหารไหว้เจ้า ตรษุ จนี ในวันฉลองตรุษจีน อาหารจะถูกรับประทานมากกว่า วันอ่ืนๆในปี อาหารชนิดต่างๆท่ีปฏิบัติกันจนเป็นประเพณี จะถกู จัดเตรียมเพื่อญาติพี่น้องและเพื่อนฝูง รวมไปถึงคนรู้จัก ที่ได้เสียไปแล้ว ในวันตรุษครอบครัวชาวจีนจะทานผัก ทเี่ รียกว่า ไช่ ถึงแม้ผักชนิดต่างๆท่ีนามาปรุง จะเป็นเพียงราก ห รื อ ผั ก ที่ มี ลั ก ษ ณ ะ เ ป็ นเ ส้ น ใ ย ห ล า ย ค น ก็ เ ชื่ อ ว่ า ผั ก ต่ า ง ๆ มีความหมายทีเ่ ป็น มงคลในตวั ของมัน

เ ม็ ด บั ว - มคี วามหมายถึง การมีลูกหลานทีเ่ ปน็ ชาย เ ก า ลั ด - มีความหมายถึง เงนิ ส า ห ร่ า ย ดา - คาของมันออกเสยี งคลา้ ย ความร่ารวย เ ต้ า หู้ ห มั ก ที่ ทา จ า ก ถั่ ว แ ห้ ง - คาของมันออกเสียง คลา้ ย เตม็ ไปด้วยความรา่ รวย และ ความสุข ห น่ อ ไ ม้ - คาของมันออกเสียงคล้าย คาอวยพรให้ทุกอย่าง เต็มไปด้วยความสุข เต้าหู้ที่ทาจากถั่วสดนั้นจะไม่นามารวม กับอาหารในวนั น้เี น่ืองจากสีขาวซ่ึงเป็นสีแห่งโชคร้าย สาหรับ ปีใหมแ่ ละหมายถงึ การไว้ทกุ ข์

ป ล า ทั้ ง ตั ว – เป็นตัวแทนแห่งการอยู่ร่วมกันและ ความอุดมสมบรูณ์ ไ ก่ - สาหรับความเจริญก้าวหน้า ซ่ึงไก่น้ันจะต้องยังมีหัว หางและเท้าอยู่ เพอื่ เปน็ การแสดงใหเ้ ห็นถึงความสมบูรณ์ เ ส้ น ห ม่ี – ไม่ควรตดั เน่อื งจากหมายถึงชีวติ ท่ยี ืนยาว * ในทางตอนใต้ของจีน อาหารที่นิยมท่ีสุดและทานมาก ที่สุดได้แก่ ข้าวเหนียวหวานน่ึง บ๊ะจ่างหวาน ซ่ึงถือเป็น อาหารอันโอชะ ส่วนทางเหนือได้แก่ หมั่นโถและต่ิมซา เปน็ อาหารที่นยิ ม * อาหารจานวน มากท่ีถูกตระเตรียมในเทศกาลน้ี มีความหมายถงึ ความอดุ มสมบรู ณ์และความร่ารวยของบา้ น

ความเชอื่ โชคลางในวนั ตรุษจนี ทุกคนจะไม่พูดคาหยาบหรือพูดคาท่ีไม่เป็นมงคล ความหมายเป็นนัย และคาว่า ส่ี ซ่ึงออกเสียงคล้ายความตาย ก็จะต้องไม่พูดออกมา ต้องไม่มีการพูดถึงความตายหรือ การใกล้ตาย และเร่ืองผสี างเปน็ เรอื่ งท่ีตอ้ งห้าม เรือ่ งราวต่างๆ ที่เกิดข้ึนในปีเก่าๆ ก็จะไม่เอามาพูดถึง ซ่ึงการพูดควรมีแต่ เรอ่ื งอนาคต และทุกอย่างท่ดี กี บั ปีใหม่และการเรมิ่ ตน้ ใหม่

1 . ห า ก คุ ณ ร้ อ ง ไ ห้ ใ น วั น ปี ใ ห ม่ คุ ณ จ ะ มี เ รื่ อ ง เ สี ย ใ จ ไ ป ต ล อ ด ปี ดังนั้นแม้แต่เด็กด้ือท่ีปฏิบัติตัวไม่ดีผู้ใหญ่ก็จะทน และ ไม่ตีสงั่ สอน 2 . ก า ร แ ต่ ง ก า ย แ ล ะ ค ว า ม ส ะ อ า ด ในวนั ตรุษจีนเราไมค่ วรสระผม เพราะน้ันจะหมายถึงเรา ชะล้างความโชคดีของเราออกไป เสื้อผ้าสีแดงเป็นสีท่ีนิยม สวมใส่ในช่วงเทศกาลน้ี สีแดงถือเป็นสีสว่าง สีแห่งความสุข ซ่ึงจะนาความสว่างและเจิดจ้ามาให้แก่ผู้สวมใส่ เช่ือกันว่า อารมณ์และการปฏิบัติตนในวันปีใหม่ จะส่งให้มีผลดีหรือ ผลร้ายได้ตลอดท้ังปี เด็ก ๆ และคนโสด เพื่อรวมไปถึงญาติ ใกล้ชิดจะได้ อังเปา ซ่ึงเป็นซองสีแดงใส่ด้วย ธนบัตรใหม่ เพอ่ื โชคดี

3 . วั น ต รุ ษ จี น กั บ ค ว า ม เ ช่ื อ อื่ น ๆ สาหรับคนที่เชื่อโชคลางมากๆ ก่อนออกจากบ้านเพ่ือไป เยี่ยมเยียนเพื่อนหรือญาติ อาจมีการเชิญซินแส เพ่ือหาฤกษ์ ทเี่ หมาะสมในการออกจากบ้านและทางทจ่ี ะไปเพ่อื เป็นความ เป็นสริ ิมงคล 4 . บุ ค ค ล แ ร ก ที่ พ บ บุคคลแรกท่ีพบและคาพูดที่ได้ยินคาแรกของ ปี มีความหมายสาคัญมาก ถือว่าจะส่งให้มีผลได้ตลอดท้ังปี การได้ยินนกร้องเพลงหรือเห็นนกสีแดงหรือนกนางแอ่น ถอื เปน็ โชคดี

5 . ก า ร เ ข้า ไ ป ห า ใ ค ร ใ น ห้อ ง น อ น ใ น วัน ต รุษ การเข้าห้องนอนผู้อ่ืนในวันตรุษจีน ถือเป็นโชคร้ายมาก ดังน้ันไม่ว่าจะเป็นคนป่วยหรือปกติ ก็ต้องแต่งตัวออกมานั่ง ในหอ้ งรับแขก 6 . ไ ม่ ค ว ร ใ ช้ มี ด ห รื อ ก ร ร ไ ก ร ใ น วั น ต รุ ษ เพราะชาวจีนเชอ่ื ว่าจะเป็นการตัดโชคดี ทุกวันน้ีไม่ใช่ว่าชาวจีนทุกคนจะคงยังเชื่อตามความเชื่อท่ีมีมา แต่ทุกคน ก็ยังคงยึดถือและปฎิบัติตาม เพราะส่ิงเหล่านี้เปรียบเสมือนธรรมเนียม และ วัฒนธรรม โดยท่ีชาวจีนตระหนักดีว่า การปฏิบัติตามขนบธรรมเนียมมาแต่เก่า ก่อน เปน็ การแสดงถงึ ความเปน็ ครอบครัวและเอกลกั ษณข์ องตน

วนั ตรษุ จนี ในประเทศไทย ชา ว ไ ทยเ ชื้อส า ยจี นใ นบ้ านเ ร า จ ะถื อ ปร ะเ พ ณี ป ฏิบั ติ ในวนั ตรุษจีนอยู่ 3 วัน คือ วันจา่ ย วนั ไหว้ และวนั เทีย่ ว วั น จ่ า ย คือ วันก่อนวันสิ้นปีก่อนถึงตรุษจีน เป็นวันท่ีชาวไทยเช้ือสาย จีนจะต้องออกไปจับจ่าย ซ้ือของ ไม่ว่าจะเป็นอาหาร ผลไม้ และเคร่ืองเซ่นไหว้ ต่างๆ ก่อนท่ีร้านค้าเหล่านั้นจะปิดร้านเพื่อหยุดพักผ่อนยาว รวมถึง ไม่จาเป็นต้องจุดธูปเพ่ืออัญเชิญเจ้าที่ (ต่ีจู้เอ๊ีย) ให้ลงมาจากสวรรค์เพ่ือรับ การสักการะบูชาของเจ้าบ้าน หลังจากท่ีได้ไหว้อัญเชิญขึ้นสวรรค์เม่ือ 4 วันก่อน เพราะเจ้าไม่ได้เดนิ ทางไปท่ีไหนเม่ือ 4 วนั ทแ่ี ลว้

วั น ไ ห ว้ ตอนเช้ามืด จะเร่ิมพิธีการไหว้ ป้ายเล่าเอี๊ย โดยเป็นการไหว้เทพเจ้าต่างๆ มีเคร่ืองประกอบการไหว้ คือ เนื้อสัตว์สามอย่าง ได้แก่ หมู เป็ด และไก่ อาจะ เพ่ิมตับ และปลาก็จะเป็นเน้ือสัตว์ห้า อย่าง ร่วมกับเหล้า น้าชา และกระดาษ เงนิ กระดาษทอง ตอนสาย จะทาพิธกี ารไหว้ ป้ายแป๋บ้อ เป็นการไหว้บรรพบุรุษ พ่อแม่ หรือญาติ พี่น้องท่ีล่วงลับไปแล้ว โดยเป็นการแสดงความกตัญญูตามความเชื่อและคติของ จีน ซึ่งในการไหว้คร้ังนี้จะใช้เวลาไม่เกินเท่ียง มีเคร่ืองประกอบการไหว้ คือ ซาแซ อาหารคาวหวาน (ส่วนใหญ่จะทาตามส่ิงที่ผู้ล่วงรับชอบรับประทาน) รวมทั้งมีการเผากระดาษเงินกระดาษทอง เสื้อผ้ากระดาษเพื่อเป็นการอุทิศแด่ ผู้ล่วงลบั จากน้ัน ญาติพ่ีนอ้ งจะมารวมกันรับประทานอาหารที่ได้เซ่นไหว้ไปเพื่อ ความเป็นสริ มิ งคล และถือเปน็ เวลาครอบครัว หรือวงศ์ตระกูลท่ีจะรวมตัวกันได้ มากทีส่ ดุ ปิดท้ายด้วยการแลกอั่งเปาหลงั จากท่ไี ด้รบั ประทานอาหารร่วมกันเป็น ที่เรยี บรอ้ ยแลว้

ตอนบ่าย จะทาพิธีการไหว้ ป้ายฮ่อเฮียตี๋ เป็นการไหว้ผีพ่ีน้องท่ีล่วงลับไปแล้ว เครื่องประกอบการไหว้จะเป็นจาพวก ขนมเข่ง ขนมเทียน เผือกเช่ือมน้าตาล กระดาษเงินกระดาษทอง พร้อมทั้งมีการจุดประทัดเพ่ือขับไล่สิ่งชั่วร้าย เสรมิ สรา้ งความเป็นสริ ิมงคล วั น เ ที่ ย ว ห รื อ วั น ถื อ นั่นก็คือ วันขึ้นปีใหม่ โดยเป็นวันที่หน่ึง เดือนท่ี หนึ่งของปี ในวันนี้ ชาวจีนจะถือธรรมเนียมโบราณที่ยังคงปฏิบัติสืบต่อกันมา จนถึงปัจจุบัน คือ ป้ายเจีย เป็นพิธีการไหว้ขอพรและรับคาอวยพรจากผู้ใหญ่ ตลอดจนผู้ท่ีเราเคารพรกั มีการนาสม้ สีทองไปมอบให้ เพราะ ส้ม ในภาษาแต้จิ๋ว คือ กิก ท่ีไปพ้องกับคาว่า ความสุข หรือโชคลาภ อีกทั้งคาว่า ส้ม ในภาษา กวางตุ้ง เรียกว่า ก้าม ที่ไปพ้องกับคาว่า ทอง ฉะน้ันการให้ส้มก็เหมือนกับ การนาความสุข หรือโชคลาภไปให้ โดยจะมีการมอบส้มจานวน 4 ผลท่ีห่อด้วย ผ้าเช็ดหน้าผ้ชู าย รวมถึงการท่เี รียกวนั น้วี า่ เปน็ วนั ถอื น้ัน ก็เป็นวันที่ชาวจีนถือว่า เป็นวันท่ีมีสิริมงคล ให้งดทาบาป ซึ่งจะมีการถือคติบางอย่างที่สาคัญ อาทิ งดการพูดจาท่ีไม่ดีต่อกัน ไม่ทวงหนี้กัน ไม่จับไม้กวาด และจะแต่งกายด้วย เสื้อผ้าใหมอ่ อกเย่ยี มอวยพรและพกั ผ่อนนอกบ้าน

บ ร ร ณ า นุ ก ร ม สารานกุ รมเสรี. (2564). วนั ตรษุ จนี . สืบค้น 1 กุมภาพันธ์ 2564, จาก https://th.Wikipedia.org/wiki/ตรุษจนี Sanook. (2564). วนั ตรษุ จนี . สบื ค้น กุมภาพนั ธ์ 2564, จาก http://event.sanook.com/day/chinese/