ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับโครงการ

3204-8501 โครงการน า ง นิ ธิ ว ร ร ณ รุ่ ง รั ง ษี บทท่ี 1 ความรู้เบ้ืองตน้ เกยี่ วกบั โครงการค รู ชา น า ญ ก า ร พิ เ ศ ษวิ ท ย า ลั ย อ า ชี ว ศึ ก ษ า โครงการ เปน็ การประดษิ ฐ์คิดคน้ การสรา้ งผลงานน ค ร ร า ช สี ม า การจัดการหรอื การบรกิ ารทางวชิ าชพี ซึง่ ผเู้ รียนเป็น ผ้ตู ดั สนิ ใจในส่งิ ทจี่ ะทา โดยนาเทคโนโลยี ความรู้ และประสบการณ์มาบูรณาการในการปฏบิ ัติงานด้วย ตนเองหรือหม่คู ณะ โดยมีกระบวนการท่ีเปน็ ระบบ ชัดเจนและสามารถนาไปใช้ประโยชนใ์ นชวี ิตจริง

บทท่ี 1 ความรูเ้ บอื้ งต้นเก่ยี วกบั โครงการ โครงการเป็นงานที่เรียบเรียงขึ้นอย่างรอบคอบ เป็นขั้นตอน พร้อมกับมีแนวปฏิบัติเพ่ือให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามเป้าหมายของแผนงานทไี่ ด้กาหนดไว้ โครงการตามความหมายของสานักมาตรฐานการอาชวี ศึกษาและวิชาชีพ สานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา หมายถึง การประดิษฐ์คิดค้นการสร้างผลงาน การจัดการหรือการบริการทางวิชาชีพ ซ่ึงผู้เรียนเป็นผู้ตัดสินใจในส่ิงที่จะทา โดยนาเทคโนโลยี ความรู้และประสบการณ์มาบูรณาการในการปฏิบัติงานด้วยตนเองหรือหมู่คณะ โดยมีกระบวนการที่เป็น ระบบชดั เจนและสามารถนาไปใชป้ ระโยชนใ์ นชวี ติ จรงิ อีกนัยหน่ึงกล่าวได้ว่าโครงการเปน็ แผนงานท่ีจัดทาขึ้นอย่างมีระบบ เป็นกิจกรรมหรือกลุ่มกิจกรรมที่รวมกันอยู่ ซึ่งต้องใช้ทรัพยากรในการดาเนินงานและคาดหวังจะได้ผลตอบแทนอย่างคุ้มค่าโดยมีจุดเริ่มต้น และจุดส้ินสุด ในการดาเนินงานจะต้องมีจุดประสงค์อย่างชัดเจน มีพ้ืนฐานในการดาเนินงานเพ่ือให้บริการ มีบุคคลหรือหนว่ ยงานรับผดิ ชอบ1.1 ความหมายของโครงการ โครงการ (Project) เป็นกิจกรรมเพ่ือประโยชน์ทางวิชาการประเภทหน่ึง เพราะมีส่วนช่วยให้เกิดการศึกษา การวางแผนการทางาน การริเริ่มปฏิบัติงานใหม่ๆ ดังน้ันโครงการจึงมีบทบาทสาคัญต่อการปฏิบตั งิ าน โครงการจงึ มีความจาเป็นทนี่ ักศกึ ษาจะตอ้ งศึกษาเพื่อประโยชน์ในอนาคตต่อไป

1.2 ความสาคัญของโครงการ โครงการเป็นการดาเนินงานท่ีเรียบเรียงข้ึนเป็นข้ันตอนและมีแผนปฏิบัติ เพื่อบรรลุวัตถุประสงค์ ดังน้ันโครงการจึงเป็นส่วนประกอบที่สาคัญของแผนการดาเนินงานของหน่วยงานทุกแห่งการวางแผนโครงการมีกระบวนการและขน้ั ตอนประกอบด้วย การกาหนดวัตถุประสงค์ การรวบรวมและการวเิ คราะหข์ ้อมูล การพิจารณาถึงอุปสรรค ปัญหา ค้นหาโอกาส เลือกแนวทางการปฏิบัติท่ีเป็นไปได้หรือวิถที างทดี่ ีทีส่ ุดและกระบวนการสุดท้าย คือ การตรวจสอบ ทบทวน และการประเมินผลโครงการดงั นน้ั โครงการจงึ มคี วามสาคญั ดังนี้ 1. ศกึ ษารับรู้ ภูมิหลังและท่มี าปัญหาของการทางาน 2. มีการปฏบิ ัตงิ านตามแผนเป็นไปอย่างมีประสทิ ธภิ าพ 3. เกิดความชดั เจนในการปฏิบตั ิงานตามแผนมคี วามเข้าใจและรับร้ถู ึงปัญหารว่ มกัน 4. มกี ารจดั สรรทรัพยากรใช้เพยี งพอเหมาะสมกับสภาพปฏิบตั ิจรงิ 5. มีผรู้ บั ผดิ ชอบ และมีความเข้าใจในการดาเนนิ งาน 6. สร้างทัศคติที่ดี เป็นการเสริมสร้างสามัคคีและความรับผิดชอบร่วมกัน ตามความรู้ความสามารถ และศักยภาพของแตล่ ะบคุ คลอยา่ งเตม็ ท่ี 7. สามารถควบคมุ การทางานได้สะดวก ไมซ่ ้าซ้อน ลกั ษณะสาคัญของโครงการ ควรมลี ักษณะดังน้ี 1. ต้องมีระบบ โครงการต้องประกอบด้วยส่วนต่างๆ ที่มีความสัมพันธ์ เกี่ยวข้องเป็นกระบวนการ ถ้าสว่ นใดเปลีย่ นแปลงไปเกดิ การเปลี่ยนแปลงในส่วนอ่ืนๆ ตามไปดว้ ย 2. ต้องมีวัตถุประสงค์ชัดเจน โครงการต้องกาหนดวัตถุประสงค์ หรือเป้าหมายในการดาเนนิ งานให้ชัดเจน วตั ถุประสงค์ต้องมคี วามเป็นไปได้และสอดคล้องกบั ความเป็นมาของโครงการ 3. ต้องเป็นการดาเนินงานในอนาคต เนื่องจากการปฏิบัติงานที่ผ่านมามีข้อบกพร่อง จึงต้องแก้ไขและปรับปรงุ โครงการจึงเป็นการดาเนินงานเพ่ืออนาคต 4. เป็นการทางานช่ัวคราว โครงการเป็นการทางานเฉพาะกิจเป็นคราวๆ เพื่อแก้ไขปรับปรุงพฒั นา ไมใ่ ชก่ ารทางานทเ่ี ปน็ การทางานประจา หรืองานปกติ 5. มีกาหนดระยะเวลาท่ีแน่นอน โครงการต้องกาหนดระยะเวลาท่ีแน่นอน โดยกาหนดเวลาเร่ิมต้น และเวลาท่ีสิ้นสุดให้ชัดเจน ถ้าไม่กาหนดเวลา หรือปล่อยให้โครงการ ดาเนินไปเรื่อยๆ ย่อมไม่สามารถประเมนิ ผลสาเร็จได้ 6. มีลักษณะเป็นงานเร่งด่วน โครงการต้องเป็นกิจกรรมท่ีจัดขึ้น เพ่ือสนองนโยบายเร่งส่วนท่ี

ต้องการจะพัฒนางานให้กา้ วหน้าอยา่ งรวดเรว็ ทนั ต่อเหตกุ ารณ์ 7. ต้องมีต้นทุนการผลิตต่า การดาเนินงานโครงการจะประสิทธิภาพต่อเมื่อมีการใช้ทรัพยากรหรืองบประมาณทีล่ งทนุ น้อยและใหผ้ ลประโยชน์สงู สุด 8. เปน็ การริเร่ิม หรอื พัฒนางาน โครงการต้องเป็นความคิดริเริ่มที่แปลกใหม่ เพื่อแก้ปัญหาและอปุ สรรค และพฒั นางานใหเ้ จรญิ ก้าวหนา้ ส่วนลักษณะของโครงการที่ดีต้องเป็นโครงการท่ีมีกิจกรรมจัดทาขึ้น เพ่ือการปฏิบัติภารกิจให้บรรลเุ ป้าหมายอย่างมปี ระสิทธภิ าพ มีผลตอบแทนอยา่ งคมุ้ ค่า ลักษณะของโครงการที่ดี มดี งั นี้ 1. สามารถแกป้ ัญหาได้ 2. มปี ระสทิ ธิภาพ และกอ่ ให้เกิดผลตอบแทนค้มุ ค่า 3. รายละเอยี ดของโครงการตอ้ งสอดคลอ้ งและสมั พันธก์ ัน 4. วัตถปุ ระสงคแ์ ละเป้าหมายตอ้ งชัดเจน มีความเป็นไปไดส้ ูง 5. สามารถตอบสนองความตอ้ งการในการแก้ปัญหาได้เป็นอยา่ งดี 6. สามารถนาไปปฏิบัติได้ 7. กาหนดจากพน้ื ฐานขอ้ มลู ที่เป็นจรงิ และไดร้ ับการวเิ คราะหอ์ ยา่ งรอบคอบ 8. ตอ้ งได้รับการสนบั สนุนดา้ นทรัพยากรอยา่ งเหมาะสม 9. ต้องมีระยะเวลาการดาเนินโครงการชดั เจน1.3 ประเภทของโครงการ 1.3.1 โครงการส่งิ ประดิษฐ์/นวตั กรรม 1) โครงการตอ้ งเกดิ จากความถนัดและความสนใจของแตล่ ะบุคคลหรือกลุม่ โดยผ่านกระบวนการตดั สนิ ใจและเหน็ ชอบของครผู สู้ อน 2) ลักษณะของโครงการจะต้องเป็นการทาส่ิงประดิษฐ์/นวัตกรรมที่เกิดจากการบูรณาการความร้ปู ระสบการณ์และทกั ษะทเ่ี กดิ จากการปฏิบัตงิ านในสาขางาน/สาขาวิชา 3) ลักษณะของผลงานจะต้องเกิดจากการออกแบบข้ึนมาใหม่ โดยคานึงถึงรูปแบบความเหมาะสม ความสวยงาม และประโยชน์ในการใชง้ านได้จรงิ 4) ลักษณะของโครงการจะต้องเป็นงานที่สร้างสรรค์และพัฒนาความรู้ให้เกิดประโยชน์การนาไปประกอบอาชีพในสาขางาน / สาขาวชิ า 5) โครงการสามารถทาเปน็ กลมุ่ ๆ ละ 2-3 คน (ปวช. 3 คน / ปวส. 2 คน) 6) โครงการต้องผา่ นความเห็นชอบของครูผูส้ อน

1.3.2 โครงการวจิ ยั ทดลองและวจิ ัยพฒั นา 1) โครงการจะต้องเกิดความถนัดและความสนใจของแต่ละบุคคลหรือกลุ่มโดยผ่านกระบวนการตัดสินใจและเหน็ ชอบของครูผ้สู อน 2) ลักษณะของโครงการจะต้องเกิดจากสมมุติฐานและการคาดหมายผลท่ีจะเกิดขึ้นตามหลักวชิ า ทกั ษะ และประสบการณใ์ นสาขางานทีน่ า่ เป็นไปได้ 3) โครงการจะต้องเป็นงานที่สร้างสรรค์และพัฒนาความรู้ให้เกิดประโยชน์ในการนาไปใชใ้ นชีวิตประจาวนั หรือการประกอบอาชพี 4) โครงการสามารถทาเปน็ กลุ่มๆ ละ 2-3 คน (ปวช. 3คน / ปวส. 2 คน) 5) โครงการตอ้ งผ่านความคิดเห็นชอบของครผู สู้ อน 1.3.3 โครงการวจิ ัยโครงการ 1) โครงการต้องเกิดจากความถนัดและความสนใจของแต่ละบุคคลหรือกลุ่ม โดยผ่านกระบวนการตัดสนิ ใจและเห็นชอบของครูผสู้ อน 2) ลกั ษณะโครงการเกดิ จากการดาเนินงานร่วมกนั ในกลุ่มและรว่ มกบั ชมุ ชน โดยการใช้ความรู้ประสบการณว์ ิชาชพี ท่เี รียนและฝกึ ปฏิบัติ 3) วิธีการดาเนินงานโครงการระบรุ ายละเอยี ดกิจกรรมและวธิ ดี าเนนิ งานในกจิ กรรม 4) การดาเนินโครงการเป็นการฝกึ ฝนให้นักเรียน นักศึกษามีความคิดริเริ่ม และรู้จักวิธีแก้ปัญหาในระหว่างการดาเนินโครงการ ทั้งรู้จักกล้าแสดงออก เป็นการเรียนรู้การทางานเป็นทีมหรือทางานรว่ มกบั ชมุ ชน 5) การวิจัยแสดงรายงานผลการดาเนินโครงการ และนาเสนอผลการดาเนินโครงการ 6) การดาเนินโครงการเกิดผลดตี อ่ บุคคล กล่มุ และชุมชน 7) โครงการสามารถทาเปน็ กลุ่มๆ ละ 2-3 คน (ปวช. 3 คน / ปวส. 2 คน) 8) โครงการตอ้ งผา่ นความเห็นชอบของครผู ูส้ อน1.4 ประโยชนข์ องการจัดทาโครงการ โครงการถอื เป็นกจิ กรรมทางวิชาการท่ีมสี ว่ นชว่ ยใหเ้ กดิ การศึกษา การวางแผนการทางาน การริเร่มิ ปฏิบตั งิ านใหม่ ๆ โครงการจงึ มบี ทบาทสาคญั และความจาเปน็ ต่อการปฏิบัติงาน การจัดทาโครงการจงึ ก่อเกดิ ประโยชน์ ทพ่ี อสรปุ เป็นประเดน็ ตา่ งๆ ได้ดังน้ี 1. ส่งเสริมและพัฒนาการเรียนรู้ด้วยตนเอง ให้นาความรู้ ทักษะชานาญไปบูรณาการ สร้าง

และปฏิบตั ิงานไดจ้ ริง 2. เช่ือมโยงองค์ความรู้กบั ชวี ิตจรงิ โดยนาความร้ทู ไ่ี ดจ้ ากการเรยี นไปประยุกต์ใช้ปฏบิ ัติ 3. วางแผนการทางานเปน็ ทีมและร่วมกนั ทางานเป็นกล่มุ อยา่ งเป็นระบบ 4. สง่ เสรมิ การคดิ รเิ ร่มิ สรา้ งสรรค์ 5. พัฒนาความคดิ ในการปอ้ งกันและปัญหาท่ีอาจเกิดข้ึนจากการทางาน 6. พัฒนาความรบั ผิดชอบโดยมีเสรีภาพในการคิดและกาหนดภาระการดาเนินงานดว้ ยตนเอง1.5 การสอนผู้เรยี นทาโครงการ เป็นกจิ กรรมอกี รูปแบบหนงึ่ ทีผ่ ูเ้ รยี นมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ เร่ิมตั้งแต่ปัญหาท่ีสนใจและอยากรคู้ าตอบจึงได้ทาการศึกษา ค้นคว้าข้อมูล รวบรวมข้อมูลต่างๆ ท่ีเกี่ยวข้องโดยอาศัยความรู้ความเข้าใจจากเรอ่ื งตา่ งๆ ท่ีไดเ้ รียนมา ใชก้ ระบวนการและทักษะตา่ งๆ ทเ่ี ป็นพ้ืนฐานภายใตก้ ารดูแลของครู ขอ้ แนะนาการจัดการเรยี นการสอนเกี่ยวกับโครงการ ด้วยกระบวนการวิจัยดงั นี้ 1. การเรียนรู้โครงการ สอดแทรกกระบวนการวิจัย ควรเกริ่นเป็นเป้าหมายให้ผู้เรียนอาชีวศึกษาทราบต้ังแต่วันปฐมนิเทศว่าก่อนจบผู้เรียนอาชีวศึกษาทุกคนต้องทาโครงการ ซึ่งเป็นการบูรณาการความรใู้ นสาขาวชิ าชีพของตนเอง 1 เร่ือง ซ่ึงจะเป็นการดี ทาให้ผู้เรียนได้ทราบเป้าหมายของตนตั้งแต่ปีแรกและจะย่ิงดีข้ึนถ้าในรายวิชาพ้ืนฐานวิชาชีพท่ีเกี่ยวข้องในปีต้นๆ เป็นพื้นฐานการนาไปบูรณาการในงานปีสดุ ทา้ ยได้ 2. เริ่มแรกของการสอน ควรให้ผู้เรียนคิดอย่างมีอิสระปล่อยผู้เรียนตั้งข้อสงสัย กาหนดคาถามหรือปัญหา หาแนวทางการแก้ไขปัญหา รวบรวมข้อมูล ดาเนินการแก้ปัญหา ทดสอบแนวคิดหาข้อสรุป และเผยแพรข่ ้อค้นพบดว้ ยตัวเอง 3. การประเมินผล ควรมีท้ังประเมินเป็นกลุ่ม เป็นรายบุคคล การเรียนรู้ การทางานเป็นกลุ่มเป็นทกั ษะทส่ี าคญั อย่างหนึ่ง นักเรียนจะได้เรียนรู้จากกันและกันมากกว่าเรียนรู้จากครู เป็นการเพิ่มความแขง็ แกร่งในการแกป้ ัญหา การประเมินเปน็ กล่มุ ควรเปน็ โครงการทีไ่ ด้ร่วมวางแผนงานกันตั้งแต่ต้นโครงการ 4. การนาเสนอผลงานอาจเป็นรายงาน การนาเสนอผลงาน หรือจัดนิทรรศการ1.6 บทบาทของครูผสู้ อนวิชาโครงการ อัลลิงเจอร์และคณะ (Allinger and other, 1998 : 8 อ้างในโสภิดา ลิ้มวัฒนาพันธ์ (2538)แนะนาบทบาทสาหรับครู ดงั น้ี

สง่ิ ท่ีสาคัญทส่ี ุดของหนา้ ทค่ี รูกค็ อื 1. การกระตนุ้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีความกระตือรือร้นอยากทาโครงการ 2. ใหแ้ นวคดิ กว้างๆ และใหค้ าแนะนาที่เหมาะสมสาหรับทาโครงการ 3. ขอความข่วนเหลือจากบรรณารักษ์ จากครูวิชาชีพท่ีเก่ียวข้อง เพ่ือให้ผู้เรียนได้ค้นคว้าแหลง่ เรยี นร้ตู ่างๆ จากหนงั สือหรอื ทางอินเทอรเ์ น็ต 4. ครูอาจแนะนาแหลง่ อน่ื ๆ เชน่ หนังสือ วารสาร จุลสาร 5. อาจช่วยผู้เรียน เลือกหัวเร่ือง และทบทวนเกณฑ์ต่างๆ ก่อนท่ีจะเร่ิมทาโครงการซ่ึงควรเปน็ เร่อื งท่ผี เู้ รยี นสนใจจรงิ ๆ และอยู่ในกรอบความสามารถตามสาขาวชิ าชีพของผเู้ รียน 6. ไมจ่ าเปน็ ตอ้ งเปน็ ผเู้ ช่ยี วชาญในเร่ืองทผี่ ู้เรียนเลือกทา ครูเป็นเพียงผู้แนะแนวช่วยเหลือในทุกด้าน เช่น การให้กาลังใจ การดูแลจัดทารายงานให้สมบูรณ์ และถูกต้อง การเตรียมการจัดและแสดงผลงาน โบลท์ และ ฮอนลไ์ ดเ้ สนอบทบาทของครดู งั น้ี 1. สนับสนุนให้ผู้เรียนทาส่ิงท่ีสนใจด้วยตนเอง ให้กาลังใจและข้อเสนอแนะ ครูอย่าคาดหวังมากเกนิ ไป 2. ให้อสิ ระในการคิด ในการอภปิ ราย ครเู ป็นผูซ้ ักถามเหมอื นบุคคลภายนอก 3. แนะนาหรือเลือกจัดหาโครงการ ตามสมรรถภาพของผู้เรียน คนที่มีความสามารถสูงควรใหท้ าโครงการท่ีต้องใช้วเิ คราะห์ หรอื ซับซอ้ นมาก1.7 บทบาทผเู้ รียนวิชาโครงการ ผเู้ รียนวชิ าโครงการควรดาเนินการดงั น้ี 1. เลือกหวั เรือ่ งทตี่ นมคี วามสนใจสงู 2. ค้นคว้าข้อมูล ข่าวสารเกี่ยวกับเร่ืองที่ทาให้มากท่ีสุดท่ีเป็นไปได้อาจตรวจสอบจาก เว็บไซต์หนงั สอื หรอื วารสาร 3. เตรยี มและจัดระบบ จดั เครอ่ื งมือ เตรียมรายงานใหน้ า่ สนใจ 4. จัดแสดงผลงาน รายงาน ตามเกณฑ์ของการประเมินโดยคานึงถึงความคิดสร้างสรรค์ความคิดทางหลักวิชาการ ความเช่ียวชาญ ทักษะ และความชัดเจน การจัดแสดงผลงานมีความสนใจเข้าใจง่าย สรปุ ยอ่ ถึงความเปน็ มา การวางแผนและผลสรปุ