วัฒนธรรมและภาษา

วฒั นธรรมและภาษา ความเกี่ยวขอ้ งระหวา่ งวฒั นธรรมและภาษา วัฒนธรรม (culture) หมายถึง สิ่งต่าง ๆ ที่มนุษย์สร้างขึ้นอันได้แก่ ประเพณี ความคิด ค่านิยม ความเชือ่ ต่าง ๆ สิ่งเหลา่ นลี้ ว้ นเป็นพฤติกรรมของมนุษย์ซึ่งเปน็ สมาชิกของสังคม และถ่ายทอดสืบเนื่องต่อกัน มาอย่างมีแบบแผนและเป็นมรดกของสังคมในทสี่ ุด ลักษณะของวฒั นธรรม วฒั นธรรมมลี ักษณะตา่ ง ๆ ดังน้ี 1. วัฒนธรรมเปน็ ส่ิงท่ีเกดิ จากการเรียนรู้ รับและถ่ายทอดสง่ิ ต่าง ๆ จากมนษุ ย์ดว้ ยกันจากรุ่นตอ่ ร่นุ 2. วัฒนธรรมถอื เป็นมรดกทางสงั คม ภาษาเป็นสื่อกลางในการถ่ายทอดวัฒนธรรม ถ้าไม่มีภาษาจะ ไมส่ ามารถถ่ายทอดวัฒนธรรมหรือพฒั นาวัฒนธรรมให้เจรญิ ยงิ่ ๆ ขึน้ ตอ่ ไปได้ 3. วัฒนธรรมเป็นวิถชี วี ติ ของมนษุ ย์ เราสามารถจำแนกวฒั นธรรมของสงั คมหนึง่ ออกจากอีกสงั คมหนึ่ง ได้ ท้ังนี้เพราะแตล่ ะสังคมมนุษยย์ ่อมมวี ิถีชีวติ การดำเนินชวี ิตทีแ่ ตกตา่ งกนั ออกไป จนมีลกั ษณะเฉพาะตน 4. วัฒนธรรมเปน็ สิ่งที่ไม่คงท่ี ย่อมมีการเปล่ียนแปลงอยู่เสมอ ทั้งนีเ้ กิดขึ้นจากความต้องการของคน ในสังคมที่คิดจะเปลี่ยนแปลงและปรับปรุงวัฒนธรรมของตนให้เจริญงอกงามขึ้น เหมาะสมกับสภาพชีวิตและ แวดลอ้ มทเ่ี ปล่ียนแปลงไปในสมยั ของตน ประเภทของวฒั นธรรม 1. วัฒนธรรมที่เป็นรูปธรรม เช่น ที่อยู่อาศัย เครื่องมือเครื่องใช้ สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ภาษา ยานพาหนะตา่ ง ๆ เป็นต้น 2. วัฒนธรรมทเี่ ปน็ นามธรรม เป็นสิง่ ทที่ ำให้จติ ใจมีความเจริญงอกงาม ใชเ้ ป็นหลักในการดำเนินชวี ิต ได้แก่ การปฏบิ ัตทิ างศาสนา ขนบธรรมเนียม ประเพณี ความสมั พันธ์ระหว่างภาษากบั วฒั นธรรม 1. ภาษาเป็นส่ิงที่ถ่ายทอดวัฒนธรรมใหด้ ำรงอยใู่ นสงั คมตอ่ ไปมิให้สูญหาย 2. ภาษาสะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตของชนในชาติ ซึ่งบันทึกไว้ในวรรณคดีมุขปาฐะ (เล่าต่อ ๆ กันมา) และวรรณคดีลายลกั ษณ์ 3. ภาษาแสดงใหเ้ ห็นพฒั นาการทางด้านวัฒนธรรมของแตล่ ะสงั คม 4. ภาษาเป็นเครอ่ื งแสดงระดับวฒั นธรรมของผูใ้ ชภ้ าษา 5. ภาษาถือเป็นวฒั นธรรมประจำชาติ 6. ภาษาสะท้อนให้เหน็ ลักษณะและวถิ ชี ีวติ ของชนในชาตินั้น ๆ 7. ภาษาเป็นเอกลักษณข์ องชาติท่ที ำให้คนในชาตินกึ ถงึ ความเปน็ ชาตเิ ดยี วกัน เปน็ พวกเดียวกนั

ความหลากหลายของวฒั นธรรม วฒั นธรรมของชาติตา่ ง ๆ แตกตา่ งกนั ไปด้วยเหตุต่าง ๆ ดงั นี้ 1. สภาพภมู อิ ากาศ 2. ทต่ี ้งั 3. ความอดุ มสมบูรณ์หรือความแร้นแคน้ 4. กลมุ่ ชนแวดลอ้ ม 5. นกั ปราชญ์หรอื ผ้นู ำของกลุ่มชน เอกลกั ษณ์ทางวฒั นธรรม เอกลักษณ์ทางวัฒนธรรม คือ แบบแผนการใช้ชีวิตของมนุษย์ในวัฒนธรรมหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่า แตกตา่ งจากวัฒนธรรมอืน่ มเี อกลักษณ์ มคี วามโดดเด่นเฉพาะตัว เอกลักษณ์ทางวฒั นธรรมของไทย มดี ังน้ี 1.ความไม่กดี กนั คนตา่ งชาติต่างภาษา 2.ความมีเสรภี าพในการนับถือศาสนา 3.ความรักสงบ 4.ความพอใจในการประนปี ระนอม 5.การไมแ่ บง่ ช้ันวรรณะ ภาพสะทอ้ นวฒั นธรรมจากภาษา 1.ภาษาไทยมีระเบียบการใช้ถ้อยคำให้เหมาะสมกับฐานะของบุคคล โอกาส เวลาและสถานที่ เช่น การใช้คำราชาศัพท์ คำสุภาพ ระดบั ภาษา 2.ภาษาไทยมีวิธีการใช้ถ้อยคำและข้อความที่เปลี่ยนแปรไปให้เหมาะสมตามความสัมพันธ์ระหว่าง บคุ คล มีการใชค้ ำสรรพนามทั้งทแี่ ทนตวั กบั คู่สนทนาและผ้ทู ี่กลา่ วถงึ 3.ภาษาไทยมีศัพท์แสดงความละเอียดในการกล่าวถึงเรื่องใกล้ตัว และมีศัพท์เฉพาะในเรื่องต่าง ๆ จำนวนมาก 4.ภาษาไทยมกี ารสร้างคำขึ้นจากภาษาต่าง ๆ 5 ภาษาไทยมีถ้อยคำสำนวนแสดงการเปรียบเทียบจำนวนมาก แสดงให้เห็นความประณีต ละเอยี ดอ่อนในการใช้ภาษา ความเป็นคนเจ้าบทเจ้ากลอน วรรณคดกี ับวัฒนธรรม วรรณคดีถือเป็นวัฒนธรรมทางภาษาอย่างหนึ่ง ที่ถือเป็นเครื่องสบื ทอดวัฒนธรรมทางภาษาโดยตรง วรรณคดีถือเป็นกระจกแสดงวิถีชีวิตของหมู่ชนที่สร้างสรรค์วรรณคดีขึ้น เช่น วรรณคดีไทยเรื่องขุนช้าง ขุนแผน เป็นวรรณคดีที่แสดงประเพณีต่าง ๆ ตั้งแต่เกิดจนตายของสามญั ชน เรื่องอิเหนา แสดงประเพณี ไทยในราชสำนกั เปน็ ต้น