ระบบบัญชี-บทที่4

บทที่ 4 สมุดบันทกึ รายการข้นั ต้น อ.นัฎฐภัทร์ ศรัทธาเจนสุข

สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของสมุดบนั ทึกรายการข้นั ตน้ 2. วตั ถุประสงคข์ องการลงบญั ชีในสมุดบนั ทึก รายการข้นั ตน้ 3. ชนิดของสมุดบนั ทึกรายการข้นั ตน้ 4. สมุดรายวนั ทวั่ ไป 5. สมุดรายวนั เฉพาะ

สมรรถนะการเรียนรู้ 1. บอกความหมายของสมุดบนั ทึกรายการข้นั ตน้ ได้ 2. บอกวตั ถุประสงคข์ องการลงบญั ชีในสมุดบนั ทึก รายการข้นั ตน้ ได้ 3. ระบุชนิดของสมุดบนั ทึกรายการข้นั ตน้ ได้ 4. อธิบายรายการท่ีนามาบนั ทึกในสมุดรายวนั ทวั่ ไปได้ 5. บอกประเภทของสมุดรายวนั เฉพาะได้

สมุดบันทกึ รายการข้นั ต้น ความหมายของสมุดบันทกึ รายการข้นั ต้น คือ สมุดท่ีใชส้ าหรับบนั ทึกรายการคา้ ที่เกิดข้ึนของธุรกิจน้นั ๆ ในเบ้ืองตน้ ซ่ึงจะบนั ทึกบญั ชีตามหลกั การบญั ชีคู่ (Double entry System) โดยจะตอ้ ง จดั เรียงลาดบั รายการคา้ ตามลาดบั ในวนั ท่ีเกิดเหตุการณ์ก่อนหลงั

วตั ถุประสงค์ของการลงบัญชีในสมุดบนั ทกึ รายการข้นั ต้น 1. เป็นที่รวบรวมรายการคา้ ท่ีเกิดข้ึนในเบ้ืองตน้ ของแต่ละรายการทาให้ ทราบวา่ ในสมุดรายวนั ข้นั ตน้ ประกอบดว้ ยบญั ชีอะไรบา้ ง 2. เป็นการตรวจสอบวา่ การวิเคราะห์รายการคา้ ถูกตอ้ งหรือไม่ 3. ช่วยใหก้ ารผา่ นรายการคา้ ที่บนั ทึกในสมุดบนั ทึกรายการข้นั ตน้ ไปยงั บญั ชีแยกประเภทที่เก่ียวขอ้ งสะดวกข้ึนและปราศจากขอ้ ผดิ พลาด

ชนิดของสมุดบนั ทกึ รายการข้นั ต้น 1. สมุดรายวนั ทว่ั ไป 2. สมุดรายวนั เฉพาะ สมุดรายวนั ทว่ั ไป คือสมุดข้นั ตน้ ท่ีใชบ้ นั ทึกรายการคา้ ที่ไดว้ ิเคราะห์ไว้ แลว้ ก่อนท่ีจะผา่ นรายการไปยงั บญั ชีแยกประเภท

1 สมุดรายวนั ทวั่ ไป รายการทน่ี ามาบันทกึ ในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 1. รายการเปิ ดบัญชี (OPENING ENTRY) เป็นรายการแรกของการ บนั ทึกบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป จะบนั ทึกเม่ือมีการลงทุนเป็นคร้ังแรก หรือเริ่มรอบระยะเวลา บญั ชีใหม่

ตวั อย่าง รายการเปิ ดบญั ชี กรณี 1. การบนั ทกึ รายการเปิ ดบญั ชีในสมุดรายวนั ทวั่ ไป 1.1 การลงทุนคร้ังแรกมี 3 กรณี ดงั นีก้ รณที ่ี 1 การนาเงนิ สดมาลงทนุ เพยี งอย่างเดยี ว ตัวอย่างท่ี 1 นายอยู่สุขเปิ ดกจิ การอู่ซ่อมรถ โดยเร่ิมกจิ การเม่ือวนั ที่ 1 มกราคม 2550 และนาเงินสดมาลงทนุ ใน กจิ การจานวน 100,000 บาท

กรณที ี่ 2 การนาเงนิ สด และสินทรัพย์อื่นมาลงทุน ตวั อย่างที่ 2 นายแดน เปิ ดกจิ การร้านเสริมสวย \"แดนบวิ ต\"ี้ เม่ือวนั ที่ 1 มกราคม 2550 โดยนาเงนิ สด 80,000 บาท เงินฝากธนาคาร 140,000 บาท อุปกรณ์ 80,000 บาท มาลงทุน

กรณที ่ี 3 การนาเงนิ สด สินทรัพย์อื่น และหนีส้ ินมาลงทุน ตวั อย่างท่ี 3 นางสาวลาล่า เปิ ดร้านสปาเพ่ือสุขภาพ ในวนั ท่ี 1 มกราคม 2550 ได้นาเงนิ สดจานวน 70,000 บาท เงนิ ฝากธนาคาร 30,000 บาท อปุ กรณ์ 60,000 บาท อาคาร 400,000 บาท และเจ้าหนีก้ ารค้า 40,000 บาท มาลงทุน

รายการทน่ี ามาบนั ทกึ ในสมุดรายวนั ทว่ั ไป (ต่อ) 2. รายการปรับปรุง และการแก้ไขข้อผดิ พลาด เป็นรายการที่กิจการบนั ทึก เพ่อื ปรับปรุงยอดสินทรัพยห์ น้ีสินรายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายใหถ้ ูกตอ้ งตามงวด บญั ชีน้นั ๆมกั จะกระทาเม่ือวนั สิ้นงวดหรือในวนั ท่ีปิ ดบญั ชี รายการปรับปรุง เช่น ค่าใชจ้ ่ายคา้ งจ่าย รายไดร้ ับล่วงหนา้ การแกไ้ ขขอ้ ผดิ พลาด เช่น บนั ทึกบญั ชีผดิ บนั ทึกจานวนเงินผดิ

ตวั อย่าง รายการปรับปรุง

ตวั อย่าง การแก้ไขข้อผดิ พลาด

รายการทน่ี ามาบนั ทกึ ในสมุดรายวนั ทวั่ ไป (ต่อ) 3. รายการปิ ดบญั ชี คือ การบนั ทึกรายการเพ่ือทาใหบ้ ญั ชีท่ีมีผลต่อส่วนของเจา้ ของ ซ่ึงไดแ้ ก่ รายได้ ค่าใชจ้ ่าย และถอนใชส้ ่วนตวั ถูกปิ ดไปยงั บญั ชีทุน

ตวั อย่าง การปิ ดบญั ชี

รายการทนี่ ามาบันทกึ ในสมุดรายวนั ทว่ั ไป (ต่อ) 4. รายการทเี่ กดิ ขนึ้ และไม่สามารถบันทกึ ลงในสมุดรายวนั เล่มใดได้ ใหน้ ามาบนั ทึกในสมุดรายวนั ทว่ั ไป เช่น Memo ตวั อยา่ งรายการท่ีตอ้ งบนั ทึก Memo เช่น นายเอ ส่งสินคา้ ไปฝากขายกบั ร้านนายบี ราคาทุน 1,000 บาท ราคาขาย 1,800 บาท คา่ นายหนา้ 10% นายเอ จะตอ้ งบนั ทึก Memo รายการดงั กล่าว ในสมุดรายวนั ทวั่ ไป

แบบฟอร์มสมุดรายวนั ทวั่ ไป เพ่มิ เติม สื่อมลั ติมีเดีย เรื่องสมุดรายวนั ทวั่ ไป https://www.youtube.com/watch?v=Tkq4o4HFWxs



ประโยชน์ของสมุดรายวนั ทว่ั ไป 1. เป็นสมุดข้นั ตน้ ท่ีใชบ้ นั ทึกรายการคา้ ต่างๆที่เกิดข้ึนเรียงตามลาดบั เหตุการณ์ที่เกิดข้ึนก่อนและหลงั 2. แสดงใหเ้ ห็นผลการวเิ คราะห์รายการคา้ ที่ละเอียดและครบถว้ นซ่ึงทาให้ ทราบวา่ รายการคา้ ท่ีเกิดข้ึนมีผลกระทบต่อบญั ชีใดบา้ งเป็นจานวนเท่าไหร่ พร้อมท้งั มีคาอธิบายรายการแสดงไวช้ ดั เจน 3. ป้องกนั ขอ้ ผดิ พลาดในการบนั ทึกบญั ชีเนื่องจากไดเ้ ห็นรายการที่ชดั เจน และบนั ทึกไวใ้ นท่ีเดียวกนั

ใบงาน หวั ขอ้ การเปิดบญั ชีในสมดุ รายวนั ทวั่ ปป

ใบงาน หวั ขอ้ การปิดบญั ชีในสมดุ รายวนั ทวั่ ปป ●

2 สมุดรายวนั เฉพาะ สมุดรายวนั เฉพาะ คือสมุดข้นั ตน้ ที่ใชบ้ นั ทึกรายการคา้ เฉพาะเรื่อง เหมาะสาหรับกิจการที่มีรายการคา้ จานวนมาก และเป็นรายการคา้ ท่ีเกิดข้ึน ซ้าๆ และเพอื่ ความสะดวกรวดเร็วในการบนั ทึกบญั ชีโดยทว่ั ไป สมุดรายวนั เฉพาะจะแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ 1. สมุดรายวนั เฉพาะท่ีไม่เกี่ยวขอ้ งกบั เงินสด 2. สมุดรายวนั เฉพาะที่บนั ทึกเก่ียวกบั การรับจ่ายเงินสด

1. สมุดรายวนั เฉพาะทไ่ี ม่เกยี่ วข้องกบั เงนิ สด มีดงั น้ี 1. สมุดรายวนั ซ้ือ เป็นสมุดข้นั ตน้ ใชส้ าหรับบนั ทึกรายการซ้ือสินคา้ เป็ นเงินเช่ือเท่าน้ นั

2. สมุดรายวนั ส่งคืนและส่วนลด เป็นสมุดข้นั ตน้ ท่ีใชบ้ นั ทึกรายการส่งสินคา้ คืนและส่วนลด ซ่ึงซ้ือดว้ ย เงินเช่ือ และจานวนท่ีไดล้ ด โดยจดั ทาเอกสารประกอบการบนั ทกึ บญั ชี ท่ีเรียกวา่ ใบขอลดหน้ี เม่ือบนั ทึกรายการน้ีแลว้ จะทาใหย้ อดซ้ือสินคา้ ภาษีซ้ือและเจา้ หน้ีลดลง



การบนั ทึกรายการส่งคืนสินคา้ หรือไดร้ ับส่วนลดโดยไม่ตอ้ งคืนสินคา้ แต่ผขู้ ายยอมลดเงินใหม้ ีการบนั ทึกได้ 2 วิธีคือ 1. บนั ทึกในสมุดรายวนั ทว่ั ไป 2. บนั ทึกในสมุดรายวนั ส่งคืนและส่วนลด ท้งั น้ี จะใชว้ ธิ ีไหนบนั ทึกรายการคา้ กไ็ ดข้ ้ึนอยกู่ บั วา่ กิจการมีรายการ ส่งคืนและส่วนลดเกิดข้ึนบ่อยคร้ังในแต่ละเดือนหรือไม่ถา้ เกิดข้ึนบ่อยก็ ควรบนั ทึกในสมุดรายวนั ส่งคืนและส่วนลดแต่ถา้ รายการมีไม่มากกค็ วร บนั ทึกในสมุดรายวนั ทว่ั ไป

3. สมุดรายวนั ขาย เป็นสมุดข้นั ตน้ ที่ใชส้ าหรับบนั ทึกรายการขายเป็นเงินเชื่อเท่าน้นั มีลกั ษณะคลา้ ยสมุดรายวนั ซ้ือ ต่างกนั เฉพาะชื่อบญั ชีท่ีเก่ียวขอ้ งเท่าน้นั

4. สมุดรายวนั รับคืนและส่วนลด เป็นสมุดข้นั ตน้ ท่ีใชบ้ นั ทึกรายการรับคืนสินคา้ ที่ขายไป เน่ืองจากส่ง สินคา้ ผดิ หรือเสียหาย แต่ในบางคร้ังการส่งสินคา้ ท่ีส่งไปอาจมีตาหนิบา้ ง เลก็ นอ้ ย ดงั น้นั ผขู้ ายจะลดราคาสินคา้ ใหโ้ ดยไม่ตอ้ งส่งสินคา้ คืนมา ในการรับคืนสินคา้ และใหส้ ่วนลดผขู้ ายจดั ทาเอกสารประกอบการบนั ทึก บญั ชีเขาเรียกวา่ ใบลดหน้ี

การบนั ทึกรายการรับคืนและใหส้ ่วนลด สามารถบนั ทึกได้ 2 วิธีคือ 1. บนั ทึกในสมุดรายวนั ทว่ั ไป 2. บนั ทึกในสมุดรายวนั รับคืนและส่วนลด ท้งั น้ี จะใชว้ ธิ ีไหนบนั ทึกรายการคา้ กไ็ ดข้ ้ึนอยกู่ บั วา่ กิจการมีรายการ ส่งคืนและส่วนลดเกิดข้ึนบ่อยคร้ังในแต่ละเดือนหรือไม่ถา้ เกิดข้ึนบ่อย กค็ วรบนั ทึกในสมุดรายวนั รับคืนและส่วนลดแต่ถา้ รายการมีไม่มาก กค็ วรบนั ทึกในสมุดรายวนั ทว่ั ไป



2. สมุดรายวนั เฉพาะทบ่ี นั ทกึ เกยี่ วกบั การรับจ่ายเงนิ สด 1. สมุดเงินสด เป็นสมุดที่ใชบ้ นั ทึกรายการรับจ่ายเงินสดและเงินฝาก ธนาคาร เหมาะสาหรับกิจการขนาดเลก็ มีรายการรับ-จ่ายเงินสดไม่มาก ในแต่ละเดือนสมุดเงินสดทาหนา้ ท่ี 2 ประการคือ 1. ทาหนา้ ที่เป็นสมุดข้นั ตน้ 2. ทาหนา้ ที่เป็นบญั ชีแยกประเภทคือสมุดบญั ชีแยกประเภทท้งั เงินสดและ เงินฝากธนาคารในเล่มเดียวกนั แบบฟอร์มสมุดเงินสด



2. สมุดรายวนั รับเงนิ เป็นสมุดข้นั ตน้ ใชบ้ นั ทึกรายการคา้ ท่ีเกี่ยวกบั การรับเงินสดหรือเงินฝากธนาคาร

รายการทน่ี ามาบันทกึ ในสมุดรายวนั รับเงิน ไดแ้ ก่ 1. การรับเงินจากการขายสินคา้ 2. การรับชาระหน้ีจากลูกหน้ี 3. การรับเงินที่เกิดจากรายไดอ้ ่ืนๆเช่นดอกเบ้ียรับ 4. การรับเงินเนื่องจากส่งคืนสินคา้ ท่ีซ้ือเป็นเงินสด 5. รับเงินมดั จาจากลูกคา้ ท้งั ที่เป็นส่วนหน่ึงของสินคา้ และไม่เป็นส่วนหน่ึง ของสินคา้ เช่นเงินมดั จาค่าขวดน้าอดั ลม 6. ขายสินทรัพยข์ องกิจการออกเน่ืองจากเก่าหรือลา้ สมยั ไดร้ ับเป็นเงินสด 7. เงินกยู้ มื ท้งั ระยะส้ันและระยะยาว 8. เจา้ ของกิจการนาเงินสดมาลงทุน

3. สมุดรายวนั จ่ายเงนิ เป็นสมุดข้นั ตน้ ใชบ้ นั ทึกรายการคา้ ท่ีเกี่ยวกบั การจ่ายเงินสดหรือเงินฝากธนาคาร

รายการทนี่ ามาบันทกึ ในสมุดรายวนั จ่ายเงนิ ไดแ้ ก่ 1. การจ่ายเงินซ้ือสินคา้ เป็นเงินสด 2. จ่ายคา่ ขนส่งเขา้ เป็นเงินสด 3. การจ่ายชาระหน้ีเงินกู้ 4. การจ่ายค่าใชจ้ ่ายในการดาเนินงานดว้ ยเงินสด 5. การจ่ายเงินเน่ืองจากรับคืนสินคา้ ที่ขายเป็นเงินสด 6. ถอนใชส้ ่วนตวั เป็นเงินสด 7. จ่ายเงินปันผลเป็นเงินสด 8. จ่ายเงินเพ่อื ไถ่ถอนหุน้ บุริมสิทธิหุน้ กแู้ ละหุน้ สามญั 9. จ่ายเงินมดั จาค่าสินคา้ และเงินมดั จาท่ีไม่ใช่ตวั สินคา้ ในกรณีที่ซ้ือขาย น้นั ไม่ประสบผลสาเร็จจึงตอ้ งคืนเงินมดั จาไป 10. จ่ายเงินสดเมื่อเจา้ ของกิจการตอ้ งการลดเงินลงทุน

การเลือกใช้สมุดรายวนั เฉพาะ การตดั สินใจเลือกใชส้ มุดรายวนั เฉพาะข้ึนอยกู่ บั สิ่งต่อไปน้ี 1. รูปแบบของกิจการเช่นกิจการเจา้ ของคนเดียวกิจการหา้ งหุน้ ส่วนหรือ บริษทั จากดั กจ็ ะเลือกใชส้ มุดรายวนั เฉพาะในจานวนที่แตกต่างกนั 2. ขนาดของกิจการจะทาใหท้ ราบวา่ ควรใชส้ มุดรายวนั เฉพาะจานวนมาก หรือนอ้ ยเพียงใด 3. นโยบายของผบู้ ริหารเป็นสิ่งสาคญั ที่จะทาใหก้ ิจการสามารถเลือกใช้ สมุดรายวนั เฉพาะตามความเหมาะสม

ประโยชน์ของสมุดรายวนั เฉพาะ 1. เป็นการแบ่งงานกนั ทาเมื่อกิจการมีสมุดรายวนั เฉพาะหลายๆเล่ม จะทาใหแ้ บ่งงานใหพ้ นกั งานไดอ้ ยา่ งทวั่ ถึง 2. ประหยดั เวลาในการบนั ทึกรายการคา้ เพราะเมื่อกิจการบนั ทึก รายการคา้ ในสมุดรายวนั เฉพาะจะมีช่องเฉพาะใหบ้ นั ทึกจานวนเงินทาใหไ้ ม่ ตอ้ งเสียเวลาในการเขียนคาอธิบายรายการคา้ 3. ประหยดั เวลาในการผา่ นรายการจากสมุดรายวนั เฉพาะโดยจะ ผา่ นรายการไปบญั ชีแยกประเภทดว้ ยยอดรวมตอนสิ้นเดือน

ใบงาน หวั ขอ้ ●

ใบงาน หวั ขอ้ ●

ใบงาน หวั ขอ้ ●

จบบทท่ี 4