ในวังหลายครั้งหลายคราว เพอ่ื นัดหมายกับคุณสายและพวกพอ๎ ง ถงึ เรือ่ งการท่จี ะไป บางปะอนิ นอกจากน้ันกย็ งั ตอ๎ ง เตรียมเครอ่ื งนงํุ หมํ ท่นี อนหมอนม๎ุงสาํ หรับตาอ๎น ระยะเวลาเจ็ดแปดวนั นั้น ผํานไปอยาํ งรวดเรว็ โดยทีพ่ ลอยไมํรู๎สกึ และพอ ถงึ วันกอํ นเสดจ็ บางปะอนิ วันหนึ่ง คณุ เปรมก็พาพลอยกับตาอน๎ นางพศิ และยายแจํม ขึ้นรถไปสํงลงเรอื เคร่ืองลํวงหน๎าไป ในตอนเชา๎ ตรวํู ันหนึ่ง พลอยมารต๎ู วั เอาเมอ่ื ลงเรอื วาํ ชอ๎ ยกจ็ ะไปในเรอื ดว๎ ยกนั เพราะทแ่ี รกนกึ ไวว๎ าํ ชอ๎ ยคงจะตอ๎ งตามเสดจ็ ทางรถไฟ แตํ ชอ๎ ยบอกวาํ \"เสด็จทํานคงดพี ระทยั ทพ่ี ลอยตามเสด็จ พอทํานทรงทราบวาํ แมพํ ลอยจะตามเสด็จ แตมํ าเรือกบั คุณอา ทํานก็ รบั สั่งใหฉ๎ ันมาทางเรอื ด๎วย ถ๎าทํานจะมพี ระประสงคใ๑ หฉ๎ นั มาเปน็ เพอ่ื นแมํพลอย จะไดค๎ ุยกนั กลางทาง ไมตํ อ๎ งเหงา\" \"โธํเอย๏ !\" คุณสายท่ีน่ังฟังอยํใู นเรือร๎องขัดคอข้นึ \"คนเราน่ีเมอ่ื ไรจะร๎สู าํ นกึ ตวั กันบา๎ ง ทาํ นไมใํ ห๎ตัวตามเสดจ็ ทาง รถเพราะทํานกลัวทํานจะต๎องขายพระพักตรน๑ ะํ ไมวํ าํ \" \"คณุ อานช่ี าติกํอนถ๎าจะทาํ กรรมไว๎กบั ฉันมาก\" ชอ๎ ยประท๎วงขนึ้ \"ไมวํ ําฉนั จะพูดจาอะไร คุณอาตอ๎ งขึ้นเทศน๑ สอง ธรรมมาสน๑ขัดคอฉนั ทกุ ทไี ป แปลกแทๆ๎ ทเี ดียว\" พลอยนง่ั เรอื ไปดว๎ ยอารมณท๑ เ่ี ปน็ สขุ เพราะไดก๎ ลบั มาอยใํู นสง่ิ แวดลอ๎ ม และบรรยากาศทเ่ี คยชนิ ชอ๎ ยหาเรอ่ื งมา พูดคุยให๎ขบขันอยูํได๎เร่อื ยๆ สวํ นคุณอาสายน้ัน นอกจากจะกลวั เรือลํมและกลัวภยั อันตรายตาํ งๆ ในนา้ํ แลว๎ ยงั ต๎อง โกลาหลอกี เรอื่ งหนงึ่ ด๎วยเรอ่ื ง กลัวตาอน๎ จะซกุ ซนว่งิ ลงน้ําหายไป ท้งั ที่พลอยยนื ยนั วาํ ตาอ๎นแกไมํซนเทําไรนกั คณุ สายก็ ยังไมเํ ชื่อสนทิ กําชับกําชานางพิศยายแจมํ และคนห๎องเครอ่ื งอื่นๆ ให๎คอยชํวยกนั ดเู สียงเอะอะอยทูํ า๎ ยเรอื พอเรือออกแลนํ ฝา่ กระแสนํา้ ระหวํางกรงุ เทพฯถึงตลาดขวญั ตาอน๎ ผ๎ซู ึง่ เคยเดินทางๆเรอื เป็นครัง้ แรก กเ็ ริม่ ตนื่ เตน๎ วิง่ เลนํ ไปมาอยูใํ นเกง๐ ทํา ใหค๎ ณุ สายตอ๎ งรอ๎ งตะโกนเรียก เสียงหลงอยํหู ลายครง้ั เรือแลํนพ๎นตลาดขวญั ไปแลว๎ ตาอน๎ จึงไดเ๎ รมิ่ สงบและนอนหลับ เหตุการณภ๑ ายใน ทางดา๎ นคณุ สายก็สงบลงไปตาม ชอ๎ ยขอตวั วาํ จะไปนอนกบั ตาอน๎ สักงบี หนึ่ง บอกวําเม่อื คนื น้ีวนํุ วายเก็บ ของ อยํจู นดกึ แล๎วกเ็ ลยไมหํ ลบั ไปตลอดรุงํ พลอยนง่ั เอนหลงั พงิ ฝาเรอื หนา๎ เกง๐ ไปแตผํ เ๎ู ดยี ว เสยี งคนเครอ่ื งคยุ กนั ไดย๎ นิ จากทา๎ ยเรอื นานๆกม็ เี สยี ง คณุ สายสอด ข้นึ มา เสียงใครตาํ นา้ํ พรกิ ขา๎ งทา๎ ยเรอื และเสียงน้ําที่แตกซาํ อยํทู างหวั เรอื ดังอยูํไมขํ าดระยะ พลอยทอดอารมณ๑มองดู ทวิ ทัศนส๑ องขา๎ งแมนํ ้ําอยาํ งพอใจ ตน๎ หมากราไม๎แลดเู ขยี วชอํุม บา๎ นชอํ งราษฎร โผลํหลังคาขน้ึ มารบั แสงตะวันเป็นระย สลับกบั วัดวาอารามสองฝง่ั แมนํ า้ํ คนทีแ่ จวเรือพายเรอื ลอํ ง พอกระบวนเรือพวํ งแลํนมารว๎ู าํ เปน็ เรือขา๎ งใน ก็เหลยี วมามอง และชใ้ี หก๎ ันดู พลอยนง่ั นึกถงึ เรอ่ื งตํางๆ ที่ผาํ นไปแลว๎ บางเรือ่ งกด็ ูเหมอื นเกดิ ขึ้นเมอื่ เร็วๆน้ี บางเรื่องกด็ เู หมอื นกบั วําเกิดข้ึน นานหนักหนามาแล๎ว จนจําไดเ๎ พยี งเรือนราง เรอื่ งใดจะใกล๎หรือไกล มิไดอ๎ ยํทู ่ีระยะเวลาแตํอยํทู ี่เน้ือเรอื่ งน้ันเอง คราวทต่ี าม เสด็จบางปะอินคราวกํอน คิดดูเหมือนเมอื่ วานซืนนยี้ ังจาํ ความรูส๎ ึกตาํ งๆไดส๎ นิ้ แมแ๎ ตจํ ะนุํงหมํ สอี ะไรในวนั ตามเสดจ็ กย็ งั จําได๎ แตํเรือ่ งทเ่ี กดิ ขน้ึ ไมํกีว่ ันกอํ นเสด็จบางปะอนิ คราวนนั้ คือ ตอนทไ่ี ดท๎ ราบขําววําพ่เี นื่องไปมีเมยี เสียที่นครสวรรค๑ มาคดิ
ดเู ดี๋ยวน้ดี ูไกลตวั เสียเหลอื เกนิ เหมือนกับวาํ เร่ืองเกิดขนึ้ หลายสิบปีมาแล๎ว พลอยนกึ ถึงเร่อื งนน้ั แลว๎ ก็แปลกใจ ในใจยังจํา ไดว๎ าํ ครง้ั หนง่ึ น้นั เคยรกั พ่ีเน่ืองยงิ่ กวําสง่ิ ใดๆ แตมํ านกึ ดใู นขณะนี้กไ็ มบํ งั เกิดความรสู๎ กึ ใดๆ ทั้งสนิ้ เมอ่ื นกึ ถึงพเ่ี น่ืองพลอยก็ ปราศจากความวาบหวามในใจ อยํางทเ่ี คยมีมาแตกํ ํอน หรือนึกถึงเรอื่ งทพี่ เ่ี น่ือง สละคาํ สญั ญากม็ ไิ ด๎บังเกิดความทุกข๑ ระทมเหมือนที่เคยร๎สู กึ มาครงั้ หน่ึง พลอยคดิ ถงึ เรือ่ งนแี้ ลว๎ ก็อศั จรรย๑ใจ เพราะเป็นเรือ่ งของตวั แท๎ๆ มีคนร๎ูไมกํ ค่ี น แตเํ ม่อื เวลาลํวงเลยไปไมนํ านเทาํ ไรนกั กก็ ลับกลายเปน็ เร่ืองท่ีผาํ น มานานแลว๎ ไมํมคี วามหมาย เหมือนกับวําเรื่องน้ันเกิดแกคน อ่ืนมไิ ดเ๎ กิดแกํตน นกึ ถึงเร่ืองพี่เน่อื งแล๎วกห็ วนกลับมา นึกถงึ คณุ เปรม พลอยยนื ยนั กับตนเองวํามิได๎รกั คุณเปรมเหมือนกบั ที่เคยรกั พเี่ นื่อง แตํความร๎สู ึกทม่ี ตี ํอคุณเปรม ในขณะนีพ้ เ่ี นอื่ งก็ไมเํ คยไดร๎ ับ คือความร๎สู กึ อันใกล๎ชิดวาํ พีเ่ นื่องเปน็ ของ พลอย เป็นกรรมสิทธ์ิท่จี ะตอ๎ งหวงแหน หวํ งใย เมอ่ื มานกึ ถึงคณุ เปรมพลอยก็ยง่ิ แปลกใจขึน้ ไปอีก เพราะถึงจะไดแ๎ ตํงงาน อยูกํ ินกับคณุ เปรมมาได๎ ไมํกี่เดือน แตํในความร๎สู กึ ในใจนัน้ คลา๎ ยกบั วํา ได๎กินอยูํกบั คุณเปรมมานานหนักหนา มิใชเํ วลา เร็วๆเลย ภูมปิ ระเทศสองฝง่ั แมนํ าํ้ ผาํ นไปเรอ่ื ยๆ เมอื งปทมุ พน๎ ไปแลว๎ บา๎ นเรอื นสองฝง่ั กห็ าํ งลง มแี ตเํ รอื กสวนไรนํ า ตลอดสดุ ลกู ตา พอตกบํายตะวนั คลอ๎ ย เรอื เครือ่ งก็เข๎าสูบํ างปะอิน และถกู จงู ไปเทียบไว๎ท่คี ลองท๎ายวงั อนั เปน็ ทๆี่ กาํ หนดไว๎ให๎ ตอน บํายวันน้นั พลอยเขา๎ ไปในวงั บางปะอิน กบั คณุ สายและชอ๎ ย เพือ่ จดั เตรียมที่ประทบั ไว๎ สําหรบั เสดจ็ ซึ่งจะเสด็จมาทาง รถไฟจากรงุ เทพฯ ในวงั รงํุ ขึน้ รงํุ ขน้ึ อกี วนั หนง่ึ ตอนสาย พระเจา๎ อยหํู วั กเ็ สดจ็ ถงึ บางปะอนิ โดยทางรถไฟ คราวนน้ั เจา๎ นายขา๎ งใน ตามเสดม็ ากเกอื บ ทกุ พระองค๑ ที่ประทับบนพระตาํ หนักวรนาฏ จงึ เบยี ดเสียดยดั เยยี ดกันอยบูํ า๎ ง พอเสดจ็ เขา๎ มาถงึ ที่จดั เตรียมไว๎ และ ทอดพระเนตรเหน็ พลอยคอยรับเสดจ็ อยทํู ี่น่ัน ก็ทรงพระสรวลรบั สง่ั วาํ \"พลอยมาด๎วยก็ดีแล๎ว งานคราวนใี้ หญํโตนัก ถ๎าไมไํ ด๎ดไู ว๎ ก็จะไมํได๎เห็นอกี \" เสด็จทอดพระเนตรดูทท่ี าง ที่ได๎ จดั เตรียมไวแ๎ ตวํ นั วานแล๎ว ก็รบั สง่ั กบั พลอยอยาํ งทรงพระเมตตาวาํ \"ฝีมอื นางพลอยขา๎ มองปราดเดยี วก็จําได๎ ถงึ เจา๎ จะไมํเข๎ามาคอยรบั ทนี่ ี่ ข๎ากต็ อ๎ งร๎วู าํ เจา๎ เปน็ คนจดั ทจ่ี ัดทาง เตรียม ข๎าวของไวใ๎ ห๎\" เสดจ็ รบั สง่ั ตอํ ไป ใหพ๎ ลอยเตรยี มตวั ตามเสดจ็ ออกงานพระเมรคุ ราวน้ี เพราะไหนๆกไ็ ดม๎ าทง้ั ทแี ลว๎ กค็ วรจะเหน็ เสยี ให๎ท่ัว \"น่ีเจา๎ มาแตํคนเดยี วหรือมากบั ใครอกี \" เสด็จรบั สงั่ ถาม เมอ่ื พลอยกราบทลู วาํ คณุ เปรมก็ตามเสด็จมา ในกระบวน และตาอน๎ นั้นก็เอามาเลยี้ งไว๎ที่เรอื เครื่อง เสด็จกท็ รงพระสรวลรับสัง่ วํา \"ท้ังผัวและลูกของผัว หอบกนั มาพะรงุ พะรงั จรงิ นางพลอย แล๎วก็ยงั อยูํในท๎องอีกทั้งคน เวลาไมมํ งี านจะต๎อง ไป ไหน เจา๎ ไมตํ ๎องเขา๎ มาอยูกํ ับข๎าก็ได๎ เดยี๋ วลูกผวั มาหาทเ่ี รอื ไมํพบ เขาจะพาลทิง้ เสียเลย เวลาจะออกงานพระเมรุ จงึ คอํ ยเข๎า มา\"
พลอยรส๎ู กึ ดใี จทไ่ี ดก๎ ลบั มาเฝา้ แหน คอยรบั ใชเ๎ สดจ็ และรบั สง่ั ดว๎ ยเปน็ ปกตอิ ยาํ งสนทิ สนม เหมอื นเมอ่ื ครง้ั กอํ น บทที่ ๑๖ (หน๎าที่ ๒) ประมาณสองสามวนั หลงั จากเสดจ็ ถงึ บางปะอนิ แลว๎ พระเจา๎ อยหํู วั กเ็ สดจ็ พระราชดาํ เนนิ พรอ๎ มดว๎ ย เจา๎ นายฝา่ น หนา๎ ฝ่ายใน ไปยังสถานีรถไฟบางปะอนิ เพอื่ รับพระศพกรมขนุ สพุ รรณฯ จากกรุงเทพฯ กระบวนรถพระศพเขา๎ ถึงสถานใี น ตอนสาย พระโกษบรรจุพระศพนั้น ประดษิ ฐานอยบูํ นรถโถง ซึ่งตกแตงํ เป็นพเิ ศษ พร๎อมด๎วยกระบวนพระอิสรยิ ยศตาํ งๆ และเมอื่ พระศพถงึ บางปะอนิ แล๎วกเ็ ชิญพระโกษลงเรือยาว มาขน้ึ ทาํ พระราชวังบางปะอิน จากนนั้ กเ็ ชญิ พระโกษไป ประดษิ ฐาน ณ พระท่นี ่ังไอสวรรย๑ทิพยอาสน๑ ซึง่ สร๎างไวก๎ ลางสระในพระราชวัง โปรดเกล๎าฯ ให๎ตั้งพระศพ ณ ทนี่ นั้ สามวนั และให๎มีงานมหรสพสมโภช สองขา๎ งพระทน่ี ง่ั ไอสวรรยน๑ น้ั ไดป๎ ลกู สรา๎ งเปน็ พลบั พลา และตอํ สะพานเดนิ จากขอบสระถงึ กนั ไดต๎ ลอด แบงํ เปน็ ข๎างหน๎าข๎างหนึง่ และข๎างในอีกข๎างหน่งึ ในวันบาํ เพย็ พระราชกศุ ลวันแรก พลอยแตํงขาวตามเสดจ็ ขน้ึ ไป ทางท่ปี ระทับข๎าง ใน เมื่อสงํ เสดจ็ แล๎ว พลอยกน็ งั่ อยํูกบั พวกขา๎ หลวงตาํ หนักอน่ื ทางท๎ายพลับพลา พอทจี่ ะแลเห็น เจ๎านายทีป่ ระทับอยูํน้ันได๎ การพระราชกศุ ลดาํ เนนิ ไปจนเสรจ็ แล๎ว พลอยนัง่ อยํูเฉยๆ มิไดส๎ นใจเทาํ ไรนกั เพราะไปมํงุ นกึ ถงึ เร่ืองทน่ี ดั ไวก๎ ับช๎อยวาํ จะ ออกไปเทย่ี วในตอนกลางคนื พองานที่พระทีน่ ่งั ไอสวรรย๑เสรจ็ ลง พลอยกร็ ู๎ได๎วาํ จวนถงึ เวลาเจา๎ นายเสดจ็ กลบั เพราะมี ความเคลือ่ นไหวภายในทๆี่ เจ๎านายขา๎ งในประทบั แตํในทนั ใดนน้ั พระเจา๎ อยูหํ ัวกเ็ สด็จขึ้น ผํานทางเจ๎านายข๎างใน และ พลอยโดยมิไดค๎ าดฝัน กไ็ ด๎เหน็ สง่ิ ท่ีประทับตา ตรึงใจไปจนตลอดชวี ิต พระเจ๎าอยํูหัวเสด็จมาจากท่ีประทบั ดว๎ ยพระพักตร๑ อนั เศรา๎ โศก อาลัยถึงพระราชธิดา ทีอ่ ยใํู นพระโกษ และพอทอดพระเนตรเหน็ เสดจ็ พระองคก๑ ลาง ผเ๎ู ปน็ พระขนษิ ฐารํวมเจา๎ จอมมารดา กับกรมขุนสุพรรณฯ ก็เสด็จพระราชดาํ เนนิ เขา๎ มาสวมกอดเสดจ็ พระองค๑น้นั และตาํ งองค๑ตํางทรงพระกันแสง พลอยใจหายด๎วยความเศรา๎ สลด รบี หมอบกม๎ หนา๎ ลงทันที มกิ ลา๎ จะมองภาพนนั้ ในคอน้นั แหง๎ และตีบตัน นา้ํ ตาอํุนๆ ออกมาอยํูเตม็ สองเบา๎ ตา พลอยเพิ่งไดเ๎ หน็ คร้งั น้ีเปน็ ครัง้ แรก ที่พระเจา๎ อยํูหัวของตนทรงพระกันแสง ความทกุ ขค๑ วามระทม ใจท่ตี นไดเ๎ คยรับมาแลว๎ และแนใํ จวาํ จะตอ๎ งรับตอํ ไปนั้น ดูหมดความสาํ คัญลงไป ในทันทที ันใด นับประสาอะไรแตํคน ขนาดพลอย ซง่ึ เปน็ แตเํ พียงผ๎ูทีไ่ มมํ ีความสําคญั อยํางใดจะตอ๎ งเศรา๎ โศก จะตอ๎ งประสบความทุกขเ๑ ปน็ ครงั้ คราว ด๎วยตอ๎ ง เสียของรักหรือพลัดพรากจากคนทร่ี ัก แมแ๎ ตํพระเจา๎ อยํหู ัว เจา๎ ชวี ิตของคนท้ังเมอื ง และสําหรบั พลอยก็เปน็ หลักของโลก มนุษยน๑ ้ี พระองค๑กย็ งั ตอ๎ งประสบความวิปโยคเชนํ กนั หาทรงหลีกเล่ยี งจากการพลัดพรากจากคนที่รกั หรือของท่รี ักนน้ั ได๎ ไมํ พลอยหมอบก๎มหน๎าอยูํนานจนแนใํ จวํา นํา้ ตาแห๎งแล๎วจงึ เงยหนา๎ ข้นึ กพ็ อดีไดเ๎ วลาเสดจ็ กลับ บาํ ยวนั นน้ั คณุ เปรมมากนิ ขา๎ วทเ่ี รอื เครอ่ื ง คณุ สายจดั สาํ รบั เลย้ี งดอู ยาํ งแขง็ แรง และคณุ เปรมกพ็ ดู คยุ จนคณุ เสาย ปล้มื ปตี ิยนิ ดี และมีอารมณ๑ดไี ปไดม๎ าก พอตกเยน็ คุณเปรมกลับไปแลว๎ ช๎อยจงึ ออกมาจากในวงั เพอ่ื รับพลอยไปเท่ียวงาน ตามที่ได๎นัดกันไว๎ \"วันนมี้ ขี าํ วไมํดเี สียแล๎ว\" ช๎อยพดู ปรารภขนึ้ หน๎าตาไมสํ บายนกั
\"ขาํ วอะไรอกี ลํะ เดยี๋ วกจ็ ะมาหลอกให๎ฉนั ตกใจอีกหรอก\" คณุ สายกลําวขึน้ อยาํ งไมํไว๎ใจ \"คราวน้ีขําวจรงิ ๆคํะคณุ อา ฉันไมํได๎พูดเลํนหรอก\" ชอ๎ ยพูดอยํางหนา๎ ตาเอาจริง \"สมเด็จพระองคใ๑ หญํ ทรงพระ ประชวร\" ชอ๎ ยหมายถึงสมเด็จเจา๎ ฟา้ ผูเ๎ ป็นพระราชธิดาพระองค๑ใหญกํ ับพระอัครชายาองคก๑ ลาง \"เอะ๏ !\" พลอยอรง๎ ข้นึ อยํางไมเํ ช่ือหู \"ก็เมื่อเชา๎ ฉนั ยังเหน็ ทํานเสด็จไปรบั พระศพที่สถานอี ยนํู ี่ !\" \"นน่ั นะํ ซี !\" คุณสายรบี สวมรอย \"เหลวเสยี อีกละกระมังยายช๎อย ระวังใหด๎ ีเถอะ ทาํ นอยขํู องทาํ นดๆี ไปหาวําทําน ประชวร เด๋ยี วถกู มะพรา๎ วห๎าวยัดปาก\" ชอ๎ ยไมสํ นใจตอํ คาํ พดู ของคณุ สาย แตตํ อบพลอยวาํ \"ฉนั ร๎แู ล๎วพลอย แตทํ าํ นเสดจ็ ไปทัง้ ประชวร เพราะเม่อื เช๎าเพยี งแตํไมทํ รงสบายนดิ หนํอยเทาํ นนั้ แตพํ อเสดจ็ กลบั มา กม็ ีพระอาการหนักข้ึน พวกข๎าหลวงเขาเลําให๎ฉนั ฟังวาํ พระองคร๑ อ๎ นเหลอื เกิน ไมเํ คยเห็นพระอาการอยาํ งน้ี\" \"อยาํ พูดมากไปเลยยายช๎อย\" คณุ สายเตอื น \"มดถอํ หมอหลวงทํานมีถมไป ประชวรไขผ๎ ิดอากาศ ถูกแดด ถกู นาย อยาํ งน้ี อีกสองสามวันทํานก็หาย อยาํ ไปพูดให๎เป็นหนกั หนาไปเลย\" \"สมพรปากคณุ อาเถิด\" ชอ๎ ยพูดหน๎าขรมึ ๆ พลอยตามชอ๎ ยไปในวงั นง่ิ ๆ ไมไํ ดพ๎ ดู จาวาํ กระไรกนั อกี ตอํ ไป คนื วนั นน้ั ในสระใหญทํ พ่ี ระราชวงั บางปะอนิ สวาํ งไสว ไปด๎วยแสงไฟ ส่งิ ที่เรียกร๎องคสามสนใจท่สี ดุ ก็คอื กระทงใหญํตาํ งๆ ทล่ี อยอยูใํ นสระ พลอยลงเรอื พาย กบั ช๎อยและพวก ข๎าหลวงตําหนกั เดียวกนั อีกสองคน เทย่ี วพายดกู ระทงเหลํานน้ั ดว๎ ยความตืน่ ตาตนื่ ใจ กระทงใหญํ ท่มี าลอยอยูํในสระน้นั เป็นของเจ๎านายขา๎ ราชการ และพอํ ค๎าคฤหบดจี ดั ทาํ มาสนองพระเดชพระคณุ ทกุ กระทง จุดไฟสวํางไสวและประดษิ ฐ๑เป็น รูปตํางๆ มเี ครอ่ื งยนตก๑ ลไกลอยใูํ นนั้น บางกระทงทาํ เป็นรูปเรือรบ ยอํ สวํ นจากของจรงิ ลงมาไดข๎ นาดและมคี รบทุกอยาํ ง อีกกระทงหนง่ึ ทําเปน็ รูปนางธรณบี บี มวยผม มเี คร่อื งสบู น้ําซอํ นอยูขํ ๎างใน สบู นา้ํ จากสระให๎ไหลออกมาทางมวยผมได๎จริงๆ เลยไปอีกทางหน่ึงเป็นกระทง ทําเปน็ รูปพระยานาคจําศีล งดงามวจิ ติ รด๎วยลวดลายสลัก จนดเู หมือนกับวําพระยานาคนัน้ มีชีวิต ถา๎ ใครไปกระทบ เข๎ากเ็ คลื่อนไหวสาํ แดงอิทธิฤทธ์ิ กระทงของอีกเจา๎ ของหน่ึง ทาํ เป็นรปู กระโจมแตรทมี่ ขี องจริงอยูํ ในพระราชวังน้นั ยอํ สวํ นลงมาจนเหลือเล็กนาํ เอ็นดู ตอํ จากนั้นไปเปน็ กระทงแสดงหนํุ ภาพเร่อื งพระอภัยมณี ตอนสุดสาคร เขา๎ เมืองผีดิบ ทาํ เป็นผีรปู ตาํ งๆหน๎าตาดุรา๎ ยนํากลัว แลว๎ ยังมีกระทงทําเป็นเรือนขนุ ชา๎ งขนาดยํอสวํ น นาํ รักรปู ราํ งเปน็ เรอื น แบบไทยเหมือนเรือนต๎นท่สี วนดุสติ ขา๎ งในนั้นมีกระถางไมด๎ ัด ตลอดจนเครือ่ งใช๎ และเครื่องตกแตงํ พร๎อมสรรพ ทุกอยาํ ง เลก็ ๆได๎สํวนกับตวั เรอื นไปสิ้น พลอยพายเรอื วนเวยี นดูกระทงเหลาํ น้ัน อยํูจนดกึ ดเู ทําไรก็ไมรํ จ๎ู ักเบ่ือ ในสระนนั้ ก็เต็มไป ด๎วยเรอื เจ๎านายและเรอื ข๎างใน ออกพายเวียนวนดูกระทง อยทูํ ัว่ กนั เสียงทกั ทายกนั เบาๆ เสียงชมกระทงนนั้ เปรียบกับ กระทงนด้ี งั อยํไู มํขาด กระทงทนี่ ํามาลอยในสระน้ี ลอยอยํจู นครบสามวัน อนั เป็นเวลาตง้ั พระศพบําเพ็ญพระราชกุศล ใน
คืนตํอมาเสด็จพระราชดําเนินทอดพระเนตร พร๎อมด๎วยคณะกรรมการประกวดกระทง กระทงใดท่ีได๎รบั รางวัลที่ ๑ ก็ใหป๎ ัก ธงเหลืองไว๎เปน็ สาํ คัญ กอํ นถงึ วนั ถวายพระเพลงิ วนั หนง่ึ พลอยไมไํ ดเ๎ ขา๎ ไปตามเสดจ็ ในวงั เพราะรส๎ู กึ ออํ นเพลยี หลงั จากนอนดกึ มาสองคนื ตอนกลางวันจะนอนเอาแรงก็นอนไมหํ ลับ เพราะวันนน้ั อากาศอบั คอํ นขา๎ งรอ๎ น พลอยอาบนา้ํ ประแป้ง บรรเทาความร๎อน แล๎วหยบิ หัวหอมกระจุกหนึง่ ออกมานั่งปอกอยูํทห่ี ัวเรือ เพอื่ เอาไปให๎เขาทาํ เครอื่ ง และเพ่อื ฆาํ เวลามใิ หม๎ ืออยํูเปลําๆ พลอยนง่ั กม๎ หนา๎ ปอกหอมอยอํู ยํางสบายอารมณ๑ มไิ ดน๎ ึกสิ่งใดโดยเฉพาะ พลอยจะนัง่ อยํนู านเทาํ ไรก็มไิ ด๎สงั เกตจดจาํ ไว๎ มาร๎สู กึ ตัวเอาเมื่อมีใครคนหนึง่ มายืนอยํูบนตลิ่งหนา๎ เรอื หาํ งจากทีๆ่ ตนนัง่ ไมกํ ม่ี ากนอ๎ ย พลอยเงยหนา๎ ขึ้นดวู ําใครมายืน อยูํ และพอคนทย่ี นื อยูํนัน้ เห็นหนา๎ พลอย กส็ ะด๎ุงสดุ ตัวทาํ ทาํ เหมอื นกับจะถอยหนี แตํแลว๎ กไ็ ดส๎ ติทกั ขนึ้ กํอนวาํ \"แมพํ ลอย ! ฉันไมํร๎วู ําแมํพลอยก็มาด๎วย\" พลอยยม้ิ แลว๎ ยกมอื ไหว๎ ตอบวาํ \"พเ่ี นอื่ งถ๎าจะมาหาคุณอา เชิญลงมาในเรอื สิ\" พเ่ี นอ่ื งกา๎ วลงเรอื อยาํ งระมดั ระวงั สายตายงั จบั อยทํู พ่ี ลอย พอลงมานง่ั พบั เพยี บทห่ี นา๎ เรอื เรยี บรอ๎ ยแลว๎ พเ่ี นอ่ื งกพ็ ดู ขึ้นวาํ \"แมํพลอยสบายดหี รือ ไมไํ ดพ๎ บกันนาน ฉนั คมุ ทหารมารักษาการทีน่ ี่ เดีย๋ วนีฉ้ ันยา๎ ยมาอยกํู รุงเกาํ นกึ วาํ คุณอา สายจะตามเสดจ็ ฉนั กเ็ ลยถามเขามาจนถึงเรอื ลําน้ี\" \"ฉันไมํไดพ๎ บพเี่ นอื่ งหลายปเี หมือนกัน ทีแรกฉันเกือบจําไมไํ ด๎ เพราะพเี่ นือ่ งอ๎วนข้ึนกวาํ เกํา ฉันสบายดี ไมเํ จ็บไมไํ ข๎ อะไร พีเ่ นื่องเห็นจะสบายดี\" \"ก็เร่อื ยๆแหละ ตอนแมพํ ลอยแตํงงานแมบํ อกฉนั ขึ้นไปเหมอื นกัน แตํตอนนน้ั เตรียมตัวจะย๎าย เลยลงไปชวํ ยไมํได๎\" พลอยเบอื นหนา๎ เขา๎ ไปในเกง๐ เรอื รอ๎ งเรยี กนางพศิ ฝา่ ยนางพศิ พอไดย๎ นิ เสยี งพลอยเรยี กกโ็ ผลอํ อกมา และอม๎ุ ตาอน๎ ออกมาด๎วย พอเห็นหน๎าพีเ่ นอ่ื งนางพิศกเ็ บกิ ตาโตรอ๎ งวํา \"โอโ๎ ฮ ! คณุ เนอ่ื งหายไปไหนมา ไมไํ ด๎พบไดเ๎ หน็ กนั มาตง้ั แตปํ ีมะโว๎\" \"กอ็ ยแํู ถวๆนี้แหละพศิ \" พเ่ี นอื่ งหวั เราะตอบ \"ไมไํ ดห๎ ายไปไหนไกลหรอก\" \"พศิ \" พลอยพูดตดั บท \"เอาตาอน๎ มาน่ี แล๎วไปเรียนคุณวาํ คณุ เนอ่ื งมาหา ดูเหมือนคณุ จะทาํ เครือ่ ง อยทํู ๎ายเรือ\" นางพศิ หายหนา๎ เขา๎ ไปตามคาํ สง่ั พเ่ี นอ่ื งมองดตู าอน๎ แลว๎ กก็ ลนื นาํ้ ลายถามวาํ \"แมํพลอย นัน่ มนั ตวั อะไร จะวําลกู ของแมํพลอยกเ็ หน็ จะไมํใชํ\"
พลอยหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"ไมํใชํแนเํ ทยี วพเ่ี นื่อง ลกู คนอนื่ ฉนั ขอเขามาเลย้ี งนํะ\" \"อ๎าว !...\" พี่เนอ่ื งรอ๎ ง \"ลกู คนอนื่ หนา๎ ตานาํ เอน็ ดูดี\" \"ปา่ นนลี้ ูกพีเ่ นื่องมโิ ตแลว๎ หรอื \" พลอยถามอยาํ งสนใจ \"โตกวํานห้ี นํอยหนึ่ง ว่ิงแขง็ แลว๎ พูดเปน็ ตํอยหอยเหมอื นยายชอ๎ ย\" พเ่ี นอื่ งตอบ \"เสียแตขํ ้ีโรค เจ็บไมํได๎หยดุ \" คณุ สายกระปรก้ี ระเปราํ ออกมาจากเกง๐ เรอื มองหนา๎ พลอยอยาํ งหนกั ใจ แตเํ มอ่ื เหน็ พลอยนง่ั พดู จา กบั พเ่ี นอ่ื ง ตามปกติ กถ็ อนหายใจอยาํ งโลํงอก แล๎วทักทายปราศรัยน่ังคุยกนั อยสํู ามคนจนไดเ๎ วลา พเี่ นือ่ งลากลบั พรอ๎ มกับสั่งให๎มา อกี ระหวํางท่ีอยูํท่ีบางปะอิน พลอยเองกถ็ อนหายใจดว๎ ยความโลงํ อก เชนํ เดยี วกบั คณุ สาย เพราะถงึ แมว๎ าํ ในใจของพลอยจะมองพเ่ี นอ่ื ง ดว๎ ย ความร๎ูสกึ ปกตแิ ล๎วก็ตาม พลอยก็ยังไมํแนํใจวาํ ถา๎ หากได๎พบพ่เี นอ่ื งเข๎าจังหนา๎ จะทาํ อยํางไร จะมีความรู๎สึกทลี่ ม๎ หายไป แลว๎ น้นั ผดุ ข้ึนมาอีกหรอื ไมํ การท่พี บกนั ในวันนพ้ี สิ ูจน๑ใหพ๎ ลอยแนํใจวําไมมํ อี นั ตราย เพราะพี่เน่อื งเปน็ เพียงคนรจ๎ู กั มานาน คนหนึ่งเทํานัน้ เอง พีเ่ นื่องเป็นแตํเพียงหลานคุณสายพีข่ องช๎อย พ่ีเน่อื งคนท่ีเคยอยใูํ นหัวใจของพลอยน้ัน ตายไปเสียนาน แล๎ว ไมมํ ีใครจะมาปลุกให๎ฟ้นื ขนึ้ ได๎อกี รํุงขน้ึ อีกวนั หนงึ่ ราวๆบํายสองโมงพลอยกน็ ุงํ ขาว ตามเสดจ็ ไปถวายพระเพลงิ กรม ขุนสุพรรณฯ ทพ่ี ระเมรุวัดนิเวศนธ๑ รรมประวัติ ซึง่ อยํูทีเ่ กาะบางปะอิน เจ๎าพนักงานเชญิ พระศพจากพระทน่ี งั่ ไอสวรรยฯ๑ ใน พระราชวังลงเรือยาว พรอ๎ มด๎วยกระบวนพระอิสรยิ ยศ แลว๎ ก็เคลือ่ นกระบวนทางชลมาคร อ๎อมเกาะบางปะอินไปหยุด กระบวนเทียบทํา เชญิ พระศพขึ้นทางทา๎ ยเกาะ ตรงขา๎ มกับตาํ บลบา๎ นแป้ง แล๎วจึงเชิญพระศพขน้ึ พระเมรุ ทีป่ ลูกขน้ึ ข๎างต๎น โพธ์ิ ในวดั นิเวศนฯ๑ และต๎นโพธิเ์ หลาํ นนั้ มจี าํ นวนเทาํ พระชนมายุ ของเสดจ็ กรมขนุ สุพรรณฯ พอดีหมคํู นทไ่ี ปในงาน วันนน้ั นุงํ ขาวเป็นสวํ นมาก บรรดาพระเจา๎ ลูกเธอทกุ พระองคท๑ รงขาว จะมที รงดาํ กแ็ ตํพระเจา๎ น๎องยาเธอ และนอ๎ งนางเธอ พวก ข๎าหลวงทต่ี ามเสดจ็ จับกลํุมกันซุบซบิ เร่อื งขาํ วการประชวรของสมเดจ็ หญิงพระองคใ๑ หญํ เพราะในวนั นนั้ ประชวรหนัก เสด็จงานไมํได๎ ซ่ึงตามความจรงิ ตงั้ แตํวันเสดจ็ ไปรบั พระศพทส่ี ถานีรถไฟแลว๎ ก็เร่มิ ประชวรมไิ ด๎เสดจ็ ออกงานอกี เลย แตํใน วันถวายพระเพลงิ น้นั ทกุ คนแสดงอาการหนกั ใจ เพราะประชวรมากนัก นัยวําถึงกับเพอ๎ ตรัสเปน็ ภาษาฝรั่ง ชอ๎ ยนง่ั อยขํู า๎ งๆพลอยแถวทา๎ ยพลบั พลา คยุ กนั เรอ่ื งขาํ วประชวรบา๎ งและเรอ่ื งอน่ื ๆบา๎ ง แตขํ ณะทค่ี ยุ กนั อยนํู น้ั ชอ๎ ยก็ หยุดน่ิงเฉยๆ มองท๎ายกลุํมขา๎ ราชการทย่ี ืนอยํอู กี ด๎านหน่งึ เออ้ื มมอื มาสะกิดพลอย แลว๎ กระซิบถามวาํ \"พลอย เหน็ อะไรอยาํ งทีฉ่ ันเห็นหรอื เปลํา\" \"เห็นอะไร ช๎อย\" \"โนนํ แนํ\" ช๎อยพยกั หนา๎ ไปทางคนที่ยืนอยูํ \"ใครแตํงทหารยนื อยํโู นนํ โผลํมาจากไหนกไ็ มรํ ู๎\"
พลอยมองตามสายตาชอ๎ ยไป เหน็ พเ่ี นอ่ื งแตงํ เครอ่ื งแบบนายทหาร ยนื อยอํู ยาํ งสงบเสงย่ี มกห็ วั เราะ แลว๎ พดู วาํ \"อ๐อ ! นึกวําใคร ฉันก็ลืมบอกช๎อยไป พเ่ี นอื่ งมาหาคณุ ปา้ ทีเ่ รอื เคร่อื ง เมอ่ื วานนี้\" \"งน้ั เรอะ !\" ช๎อยพดู \"ฉนั ก็ไมํไดอ๎ อกไป แลว๎ พลอยพบเขาหรอื เปลํา\" \"ฉันน่งั อยํูหน๎าเรือพอดี ทักทายกนั ไปตามเร่ือง พ่เี นือ่ งแกบอกวําเดย๋ี วนย้ี า๎ ยเข๎ามาอยํอู ยุธยา คอํ ยใกลก๎ รงุ เข๎ามา หนํอย เหน็ บอกกบั คณุ ป้าวาํ จะมาท่ีเรืออกี ช๎อยกค็ งได๎พบหรอกกํอนกลับนี่แหละ\" \"ฮึ ! ฉันก็อยากพบสกั ทีหนึง่ เหมอื นกนั ไมํไดพ๎ บมานาน\" ชอ๎ ยพูดอยํางมคี วามหมาย \"และเม่ือแมํพลอย พบกันจัง หน๎า แมพํ ลอยไมนํ ึกหมนั ไส๎บา๎ งหรือ\" \"เปลาํ เลย\" พลอยตอบย้มิ ๆ ทอดตามองไปทางหมํมู หาดเล็ก เห็นคุณเปรมยนื อยํู ก็กระซิบถามช๎อยบ๎างวํา \"ชอ๎ ยเหน็ อะไรอยํางที่ฉันเหน็ บา๎ งไหม\" \"อะไรอีกละํ \" ช๎อยกวาดตามองไปทางทพี่ ลอยมองอยํู พอเห็นคุณเปรมยืนอยูํอกี ด๎านหนึง่ ช๎อยกห็ ัวเราะ ดว๎ ยความ เข๎าใจในความหมายของพลอยไดต๎ ลอดวํา พี่เนอ่ื งนน้ั หมดความสาํ คัญเสยี แลว๎ เพราะมีคุณเปรม เป็นคนสาํ คญั เขา๎ มา แทนท่ี แตํปากชอ๎ ยนั้นตอบไปวาํ \"ขวาง ! หมันไสแ๎ มพํ ลอยเสียจริงเทียว ยงั กะวําตัวมีผวั อยูคํ นเดยี วในโลก คนอน่ื ไมมํ ีใครหาได๎\" งานถวายพระเพลงิ เสรจ็ สน้ิ ไปแลว๎ รงํุ ขน้ึ เชา๎ กม็ สี ามหาบเกบ็ พระอฐั ิ และเชญิ พระอฐั กิ ลบั พระราชวงั บางปะอนิ ระหวาํ งเวลาสามส่วี นั กํอนทีจ่ ะทาํ บญุ พระอัฐิ เจ๎านายทตี่ ามเสดจ็ ในงานพระศพบางองค๑ กท็ ยอยเสดจ็ กลับไปบ๎าง ทาํ ให๎ท่ี ประทบั ในวังซึ่งตอ๎ งเบยี ดเสียดกันบ๎างน้ันคอํ ยวํางลง พลอยชํวยคุณสาย ตระเตรียมขา๎ วของสําหรบั เดนิ ทางกลับกรงุ เทพฯ เมอ่ื ทาํ บุญพระอัฐิแลว๎ แตพํ องานทาํ บุญพระอฐั ิ ซ่ีงเป็นงาน แตํงสีออกทกุ ข๑นั้นเสรจ็ ลงแล๎วเทําน้นั เอง คนที่เหลอื อยใํู นวัง บางปะอนิ ก็ตอ๎ งเกดิ โกลาหลหาเคร่ืองแตํงกายไว๎ทุกข๑ กนั โดยกระทันหนั เพราะสมเดจ็ พระองคใ๑ หญสํ นิ้ พระชนมล๑ งด๎วยไข๎ พิษ งานพระศพพระเจา๎ ลกู เธอพระองคห๑ นง่ึ เพง่ิ เสรจ็ ไปโดยอญั เชญิ พระศพจากกรงุ เทพฯ ขน้ึ ไปถวายพระเพลงิ ทบ่ี างปะ อนิ แตพํ องานพระศพนัน้ เสรจ็ ลง งานพระศพพระเจา๎ ลกู เธออกี พระองคห๑ นง่ึ กเ็ รม่ิ ข้นึ อยาํ งที่ใครมไิ ด๎ คาดฝนั ไว๎ คนในวัง ทุกคนตอ๎ งสะดุง๎ สะเทือนตอํ การวปิ โยค อันเต็มไปดว๎ ยความตระหนกใจ เจา๎ พนักงานตอ๎ งรีบ ตระเตรยี มงานสรงนํา้ พระศพ โดยรีบดํวน ขา๎ วของท่ีจะตอ๎ งใช๎ในการนีต้ ลอดจนพระโกษใสํพระศพอีกองคห๑ นง่ึ ตอ๎ งนําขน้ึ มาจากกรงุ เทพฯ โดยขบวนรถ เรว็ เจา๎ นายข๎างหนา๎ ท่เี สดจ็ กลับลงไปกรงุ เทพฯแล๎ว กต็ อ๎ งเสด็จกลับขนึ้ มาอีกโดยดวํ น เพอื่ ให๎ทนั สรงนาํ้ พระศพสมเดจ็ หญิงพระองคน๑ ัน้ และเม่อื สรงเสร็จ ใสํพระโกษแล๎ว กเ็ สด็จพระราชดําเนนิ กลับกรงุ เทพฯ พร๎อมด๎วยเจ๎านาย สํวนพระโกษ นน้ั เจา๎ พนักงานเชญิ ใสํเรอื ลํองกลบั กรุงเทพฯ อีกกระบวนหนึ่ง
พลอยนง่ั เรอื กลบั กรงุ เทพฯ ดว๎ ยจติ ใจอนั เศรา๎ หมอง มองเหน็ ความสาํ คญั ของตนนอ๎ ยลงไปอกี พลอยนกึ ถงึ พระ เจ๎าอยํหู วั แลว๎ ก็ใจหาย พระองค๑เพิง่ พระราชทานเพลิงศพ พระเจา๎ ลกู เธอพระองคใ๑ หญํเสรจ็ สนิ้ ไป พระเจ๎าลูกเธออกี พระองค๑หนงึ่ ก็ดํวนสน้ิ พระชนมล๑ งอกี พระศพหน่งึ แหํขนึ้ มาจากรุงเทพฯ เพ่ือจะได๎แหอํ กี พระศพ หนึ่งกลบั ในการเสด็จพระ ราชดาํ เนินเที่ยวเดยี วกัน มจั จุราชนนั้ มิไดม๎ ียกเวน๎ ให๎แกํใคร และวงลอ๎ แหํงชวี ติ ก็คอื ความเกิด แกํ เจ็บ ตาย และการพลัด พรากสญู เสยี ของรกั นัน้ กว๎างขวางนัก ไมมํ ีผ๎ใู ดหลีกเลย่ี งได๎ จะเปน็ พระมหากษตั ริย๑ ผ๎ูเตม็ ไปด๎วยพระราชอิสรยิ ยศและพระ ราชอาํ นาจ หรอื ยาจกเข็ญใจ เพราะพลอยดํารงชีวติ ตํอไปหลงั จากน้ันดว๎ ยความไมปํ ระมาท มีสตสิ มั ปชัญญะ เป็นผใ๎ู หญํ ขน้ึ ในตอนขากลบั จากบางปะอนิ มากกวาํ ขาไป บทท่ี ๑๗ (หน๎าท่ี ๑) \"พอํ ดีใจเหลือเกิน\" เจ๎าคุณพอํ พดู ขึ้นวนั หน่ึงเมอ่ื มาเยีย่ มพลอยท่ีบา๎ น หลังจากทราบขาํ ววําพลอยมที ๎อง \"พอํ ยงั ไมํ มีหลานตาจะเลํนสักคน คนนเี้ ป็นคนแรกดีใจเสียจริงๆ\" คณุ เชยมาเยย่ี มพรอ๎ มกบั เจา๎ คณุ พอํ เอยํ ปากขน้ึ วาํ \"ฉันกเ็ หมอื นกนั แมพํ ลอย ยังไมํเคยเปน็ ป้ากบั เขาเลย คราวน้ีปลมื้ บอกไมถํ กู \" พลอยกลบั มาจากบางปะอนิ ไมกํ ว่ี นั เจา๎ คณุ พอํ และคณุ เชยกม็ าเยย่ี มถงึ บา๎ น ทง้ั สองคนดใี จเปน็ หนกั หนา ทจ่ี ะไดม๎ ี หลาน \"เจ๎าคุณพํอทํานดีใจจริงๆ\" คณุ เชยกระซบิ บอก \"กํอนทีท่ าํ นจะร๎วู าํ แมพํ ลอยตง้ั ท๎องทาํ นฝันไป ทาํ นตื่นข้ึน แกฝ๎ นั ให๎ ฉันฟงั ตอนเชา๎ วาํ ทํานฝันวาํ ทํานนง่ั อยูํทบี่ ๎าน เหน็ ดาวอะไรกไ็ มํร๎ดู วงใหญํ มีรศั มลี ุกโพลงเหมอื นผีพุํงไต๎ แลนํ ผํานท๎องฟ้า จากบา๎ นข๎ามมาฟากข๎างนี้ พอทาํ นตกใจต่ืนก็พอดีใกลร๎ ํงุ พอทาํ นแกฝ๎ ันให๎ฉันฟังแล๎ว ทํานกท็ าํ นาย ของทํานเสร็จ ทํานวาํ คราวนีเ้ ห็นจะได๎หลานตาเปน็ ผูช๎ าย แตฉํ ันกย็ งั ไมํได๎เช่อื ถอื อะไรนัก พอดีแมํพลอยสงํ ขําวไป วําต้ังทอ๎ ง ฉันเลยเลอ่ื มใส ขนึ้ มาจรงิ ๆ ขอให๎ลูกคนใหญเํ ปน็ ผ๎ชู ายเถิดแมพํ ลอย\" \"สมพรปากคุณเชยเถดิ \" พลอยตอบ \"ฉนั เองก็อยากไดล๎ กู คนใหญํเป็นผชู๎ ายเหมอื นกัน\" เจา๎ คณุ พอํ และคณุ เชยนง่ั คยุ อยอํู กี นาน เจา๎ คณุ พอํ บนํ ขน้ึ วาํ \"พํอเปน็ อะไรกไ็ มํร๎พู ลอย หมํูนี้กนิ ไมไํ ด๎ นอนไมหํ ลับ พอ กนิ อะไรเขา๎ ไปกแ็ นํนจุกเสยี ดในทอ๎ ง รักษาหมอมิรจ๎ู ักกหี่ มอ ก็ไมเํ ห็นมนั ดีข้นึ น่ไี ปได๎ยาตม๎ มาใหมํอกี ขนานหนงึ่ เพง่ิ ลองกนิ ดูได๎ไมกํ ว่ี นั จะเปน็ อยํางไรกย็ ังไมรํ ๎ู\" พลอยสงั เกตเหน็ อยแํู ลว๎ วาํ เจา๎ คณุ พอํ ซบู เซยี วลงไปกวาํ เกาํ มขี อบเขยี วทใ่ี ตน๎ ยั นต๑ า และดศู รี ษะหงอก มากขน้ึ พอจะ เอํยปากทักถาม เจ๎าคุณพํอกบ็ นํ ข้ึนมากอํ น ย่ิงไดย๎ ินเจา๎ คณุ พํอบนํ พลอยกย็ ง่ิ วิตก เหลยี วมองดหู นา๎ คณุ เชยเปน็ เชงิ สงสยั แตคํ ณุ เชยกข็ ยบิ ตาแล๎วพดู ไปเสยี วํา
\"ยาตม๎ ขนานน้ี ดฉิ ันได๎ยนิ วําของเขาดีนะเจา๎ คะ เจา๎ คณุ พอํ อยําเพิง่ ใจรอ๎ นเลกิ ของเขาเสียกอํ นกแ็ ล๎วกัน เพราะโรค ผ๎ใู หญํจะรกั ษาใหห๎ ายเรว็ ดังใจน้ันยาก\" \"แมเํ ชยเขาเป็นคนคอยบงั คบั ใหพ๎ ํอกินยา\" เจา๎ คณุ พอํ อธบิ าย \"ยามริ ู๎จักก่ขี นาน หมอมริ จ๎ู ักกห่ี มอก็ได๎มา เพราะแมํ เชยเขาหามาใหท๎ งั้ น้ัน จนบางทพี อํ ขี้เกยี จกินขี้เกยี จรกั ษา เขากไ็ มยํ อม กดข่กี ันเหมือนเดก็ ๆ\" คณุ เชยหวั เราะแลว๎ พดู กบั พลอยวาํ \"ดูทาํ นวําฉนั สิแมํพลอย ก็ทาํ นไมํสบายจรงิ ๆ ฉันกร็ ักษาแลว๎ ทาํ นกลบั มาวําฉนั บังคบั ทาํ น อกี หนํอยเถอะ ฉนั จะตอ๎ งมารบั แมํพลอยไปชวํ ยกันบังคบั อีกคน\" \"อยาํ ไปกวนเขาเลยแมเํ ชย พลอยเขามลี กู มผี วั มีบา๎ นมชี อํ งจะตอ๎ งดแู ล ถ๎าเจบ็ หนักหนากไ็ ปอีกเรื่องหนง่ึ แตพํ ํอยัง ไมํเป็นอะไรนกั ไมํควรทล่ี ูกๆจะต๎องลาํ บาก\" เจา๎ คณุ พอํ ลาไปแลว๎ ทง้ิ ความไมสํ บายใจไวใ๎ หพ๎ ลอย แตใํ นวนั รงํุ ขน้ึ พอํ เพม่ิ กม็ าทบ่ี า๎ น ยน่ื จดหมายใหพ๎ ลอย ฉบบั หนงึ่ เป็นความวาํ \"แมพํ ลอย เมอ่ื วานนฉ้ี นั ไมกํ ลา๎ พดู เรอ่ื งเจา๎ คณุ พอํ ตอํ หนา๎ ทาํ น จะหาโอกาสบอกแมพํ ลอยกไ็ มไํ ด๎ จงึ ตอ๎ งวานพอํ เพม่ิ มาสงํ ขาํ ว เจ๎าคณุ พอํ เจบ็ คราวน้ี ฉันไมํคอํ ยสบายใจนัก เพราะฉนั ดอู าการทาํ นไมํออก บางเวลากร็ ๎ูสึกวาํ ทําน เจบ็ มาก แตบํ างเวลา ทาํ นก็หายไปไหนมาไหนได๎ ทฉ่ี ันวติ กกเ็ พราะดทู าํ นเหงาๆอยาํ งไรขอบกล คลา๎ ยกบั วาํ ทําน ไมมํ ีแกใํ จจะรักษาตัว ฉัน อยากจะไปคุยกับแมพํ ลอยตามลาํ พังก็ยงั ไปไมํได๎ เพราะหมนํู ้ีฉนั ไมํกลา๎ ท้ิงทาํ น แตแํ มํพลอยอยําเพิ่งวิตกคิดอะไรมากไป เลย หยูกยามดหมอกม็ ีบริบรู ณ๑ เหน็ จะไมํเป็นอะไรนกั วนั หลังถ๎าฉัน ยังมาไมไํ ด๎ ฉนั จะสํงขําวมาอีก ดุพํอเพ่มิ ใหฉ๎ ันด๎วย เดย๋ี วน้เี ลอะเขา๎ ทกุ วนั \" เชย\" พลอยอาํ นจดหมายคณุ เชยแลว๎ กย็ ง่ิ ไมสํ บายใจขน้ึ อกี เพราะตรงกบั ลกั ษณะอาการของเจา๎ คณุ พอํ ทต่ี นไดส๎ งั เกตไว๎ วันกอํ น พลอยหนั ไปถามพอํ เพิม่ วํา \"พอํ เพม่ิ เจ๎าคุณพอํ เป็นอะไรไป\" \"เอ ! ฉันกไ็ มํเห็นทาํ นเป็นอะไรน่ีแมพํ ลอย\" พอํ เพิม่ ตอบอยาํ งฉงนๆ
\"ดูพํอเพ่มิ ซี !\" พลอยพูดอยํางรําคาญ \"เจ๎าคณุ พํอไมํสบายยงั ไมํรอ๎ู ีก พิลกึ แทๆ๎ ทีเดยี ว\" \"อา๎ วยังง้ันเหรอะ !\" พอํ เพม่ิ ร๎อง \"ไมเํ หน็ มีใครบอกฉันเลย ฉันกย็ งั เห็นทาํ นดีๆอยูํนี่ ฉนั ไมไํ ดพ๎ บทําน เพยี งวนั สอง วันเทาํ น้ันเอง\" \"พํอเพม่ิ ถา๎ จะไมคํ ํอยกลบั บา๎ นละซี ถึงไมํรูเ๎ ร่ืองร๎รู าวอะไรเสยี เลย\" \"ถา๎ จะวาํ อยํางนนั้ กถ็ กู ฉันกไ็ ปตามเร่อื งของฉนั จะกลับบ๎านไมํกลบั กเ็ ทาํ กัน ถึงจะกลับไปก็ไมํมีใครนาํ พา พดู อะไรก็ไมํมีใครฟงั ไมรํ ๎ูวําจะกลับไปทําไม\" พํอเพมิ่ พดู อยํางนอ๎ ยใจ พลอยกลม๎ุ ใจ อยากจะหยกิ ตพี อํ เพม่ิ เหมอื นกบั เดก็ ๆ แตปํ ากนน้ั พดู ไปวาํ \"โธํ ! พํอเพ่มิ ! พํอเพิม่ กเ็ ปน็ ผใู๎ หญแํ ลว๎ เม่ือไรจะเลิกเป็นเด็กเสียที\" \"ฉันจะไปเลกิ เป็นเด็กไดย๎ ังไง เมื่อไมํมคี นปลอํ ยใหเ๎ ป็นผใ๎ู หญํ\" พอํ เพิ่มเถยี ง \"เจ๎าคุณพอํ ทาํ นก็เหน็ ฉัน ยงั เปน็ เดก็ ไมํมวี นั จะไว๎ใจใหท๎ ําอะไรได๎ คุณอํนุ ก็เหน็ ฉนั เป็นเดก็ พบหน๎าทไี รกด็ าํ วํา คุณชิตกเ็ ห็นฉันเป็นเด็ก มอี ะไรกไ็ มํมวี ันจะบอก กลําว แม๎แตํคณุ เชยซึ่งออํ นเดือนกวาํ ฉัน ก็ยงั เห็นฉนั เป็นเดก็ ผิดนิดผดิ หนํอยก็ดุเอาวําเอา เดี๋ยวนีถ้ ึงแมพํ ลอยเป็นน๎องแท๎ๆ ก็เห็นฉนั เปน็ เดก็ ไปอกี คน เรมิ่ จะดุฉันอีกแล๎ว ฉันจะไปโตไดย๎ งั ไง\" พอํ เพ่ิมยอ๎ นคาํ พลอยฟงั พอํ เพม่ิ พดู แลว๎ กอ็ ดหวั เราะไมไํ ด๎ เพราะพอํ เพม่ิ พดู อยาํ งนาํ เหน็ ใจ จงึ พดู ปลอบพอํ เพม่ิ ไปวาํ \"พอํ เพม่ิ อยําตโี พยตีพายไปเลย อยํางฉันและคุณเชยนั้นกเ็ ปน็ น๎องพํอเพม่ิ ทค่ี อยตักเตือนก็เพราะรักพํอเพ่มิ อยาก เห็นพอํ เพ่ิมเปน็ หลักเป็นฐาน มคี นนับหนา๎ ถือตา นอ๎ งๆจะไดพ๎ ง่ึ พํอเพ่ิมบ๎างเทํานั้นเอง\" พอํ เพม่ิ เปน็ คนทป่ี ลอบงาํ ย พอเหน็ พลอยหวั เราะและพดู เสยี งออํ นลง พอํ เพม่ิ กห็ ายโกรธ เรม่ิ บนํ วาํ หวิ เรยี กนางพศิ ให๎หาอะไรตอํ อะไรมากนิ แกห๎ วิ รวมทงั้ เหลา๎ ซึ่งนางพิศหาเตรียมไว๎ให๎เสมอ พอํ เพม่ิ เปน็ คนเดยี วในบรรดาพน่ี อ๎ งทม่ี าบา๎ นพลอยบอํ ยทส่ี ดุ อาศยั ความทค่ี น๎ุ เคยกบั คณุ เปรม มากอํ นคนอน่ื บางครงั้ พอํ เพม่ิ มาหาขณะท่คี ณุ เปรมอยูบํ ๎าน คณุ เปรมก็ต๎อนรับแขง็ แรงทุกครั้งไป เคยชอบพอ กับพอํ เพิ่มอยาํ งไรเมอื่ กอํ น ได๎กบั พลอย คุณเปรมก็คงเป็นอยอูํ ยํางเกํา และดเู หมอื นจะมากกวําเกาํ เสยี ดว๎ ยซ้ําไป เพราะคณุ เปรมมชิ วั่ แตํต๎อนรบั เลย้ี ง พอํ เพิม่ ฉันญาตเิ ทาํ น้นั แตทํ กุ คร้งั ที่พอํ เพม่ิ มาบ๎าน คุณเปรมกม็ กั จะมขี อง ท่มี ีราคาใหเ๎ ป็นกํานัล หรือถา๎ คณุ เปรมร๎ูวาํ พํอ เพม่ิ ต๎องการส่ิงใด คุณเปรมกม็ กั จะหาของน้นั มาใหจ๎ งได๎ โดยไมํคํานงึ ถงึ ราคาวาํ จะถกู หรือแพง พลอยเห็นความอารีอา รอบของคณุ เปรม ทม่ี ตี ํอพํอเพ่ิมกร็ ๎ูสึกเกรงใจ อยูํเสมอ ทั้งทีร่ ๎ูวาํ พอํ เพิม่ และคณุ เปรมเปน็ คนรู๎จักชอบพอกนั มาแตกํ อํ น แตํ พลอยกอ็ ดเกรงใจคณุ เปรมไมไํ ด๎ เพราะพํอเพมิ่ เปน็ พ่ีชายแทๆ๎ ของตน คําตกั เตือนของคุณเชยใหร๎ ะวงั เร่อื งพี่นอ๎ งของตนนนั้ พลอยยังมไิ ดล๎ มื เลย แตํพํอเพม่ิ ดีอยูอํ ยํางหนึ่ง ที่มิได๎เคยออกปากขอ และไมํเคยปรากฏวาํ พอํ เพิ่มเคยรับตวั เงนิ จากคุณ
เปรม หากแตํรับเปน็ ของกนิ ของใช๎ตามแตคํ ุณเปรมจะหามาให๎ วันหนง่ึ พลอยเก็บความเกรงใจไว๎ไมอํ ยํู พอได๎โอกาส ก็พดู กบั คุณเปรมวํา \"คณุ เปรมอยําหาวาํ ฉนั สํูรู๎เลย แตฉํ ันดๆู หมนํู ี้ เห็นคณุ เปรมตามใจพอํ เพ่ิมมากไปเสียแล๎ว\" \"ฉันไมํไดต๎ ามใจพํอเพมิ่ หรอกแมพํ ลอย\" คุณเปรมตอบ \"พํอเพ่ิมแกจะอยาํ งไรก็ชาํ งแกเถดิ แตํแกเป็นคน หวั สงู เอา การอยํู ต้ังแตํรู๎จกั กันมาพํอเพม่ิ ยงั ไมเํ คยขออะไรฉนั สกั คร้งั เดียว ฉนั เปน็ คนหาให๎ เพราะฉันรกั พํอเพมิ่ เทํานัน้ เอง แลว๎ ก็ใชํ วําจะมากมายอะไรหนกั หนา มีของอะไรแปลกมาก็แบงํ ใหฉ๎ นั เพ่ือน เดยี๋ วนี้กเ็ ป็นฉนั ญาติสนทิ \" \"ถึงอยาํ งน้ันก็เถอะ\" พลอยท๎วงขน้ึ \"ฉนั เห็นวําคุณเปรมใหพ๎ ํอเพ่ิมมากไป จนออกหนา๎ ออกตา ใครเขาไมรํ ๎ู จะหาวาํ ฉนั พาพนี่ ๎องมาปอกลอก ฉันไมชํ อบให๎ใครนนิ ทาผิดๆ\" คณุ เปรมหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"แมํพลอย แมํพลอยจะขออะไรฉันกไ็ ด๎ แตํเร่ืองนี้เห็นจะตอ๎ งยกใหฉ๎ นั บา๎ งละ แมํพลอยคดิ ดูใหด๎ ีๆเถิด พอํ เพ่ิมเป็น พรี่ วํ มท๎องกบั แมํพลอยคนเดียวแทๆ๎ ฉันก็รกั และนบั ถอื พอํ เพม่ิ เหมอื นกบั วําเปน็ พช่ี ายของฉนั เอง ทางญาตขิ องฉนั เองน้ัน ฉนั รบั ประกนั วําไมมํ ีใครมาวาํ กระไรได๎ ถงึ ฉันจะทุมํ เทใหพ๎ อํ เพมิ่ สกั เทาํ ไรก็คงไมมํ ใี ครวาํ เพราะรู๎ใจรเ๎ู ร่ืองกันดอี ยแูํ ล๎ว แมํ พลอยไมตํ อ๎ งวิตก สาํ หรบั พํอเพ่ิมนน้ั ฉนั จะต๎องสนองคณุ แกไปจนตาย เพราะแกมี พระคุณกับฉนั มาก ฉันลืมไมํได๎\" คณุ เปรมพดู แลว๎ กย็ ้มิ ละไม \"วุย๎ ! พระเดชพระคุณอะไรกนั หนกั หนาถึงเพียงน้ันนะ ฉนั อยากรนู๎ ักเชียว\" \"แมพํ ลอยทําไกไ๐ ปได๎\" คุณเปรมตอบอยาํ งอารมณ๑ดี \"ก็ทฉ่ี นั ไดร๎ ู๎จกั กบั แมพํ ลอยมาถงึ เพียงนี้ กเ็ พราะใครเสียอีกเลํา จะใหฉ๎ ันลมื คณุ พอํ เพิ่มเสียงํายๆ อยํางไรได๎\" คณุ เปรมพูดพลางกระถดตัวเข๎ามาใกล๎ คณุ ชติ เปน็ พน่ี อ๎ งอกี คนหนง่ึ ทม่ี าหาถงึ บา๎ น แตทํ กุ ครง้ั ทค่ี ณุ ชติ มา พลอยตอ๎ งรส๎ู กึ ไมสํ บายใจเสมอ ครง้ั แรกคณุ ชติ มา หาบอกวํามาเย่ียม แตํวันน้ันบังเอิญคณุ เปรมไมํอยูํ คุณชิตกร็ บเรา๎ จะพบคุณเปรมใหไ๎ ด๎ ระหวํางทีน่ ัง่ คอยอยูํน้ัน ตาคณุ ชิต กก็ วาดดูรอบๆตึก และดูเคร่ืองใช๎เครอ่ื งประดับประดาตาํ งๆ ดว๎ ยความสนใจ จนพลอยรูส๎ กึ กระดาก พอคณุ เปรมกลบั มาถงึ บา๎ น คุณเปรมกน็ อบน๎อมตํอคุณชิตเปน็ อยํางดีเรียกวํา \"คณุ พ่ี\" ทกุ คาํ พดู และใช๎วาจาออํ นน๎อมขอรบั ขอรองด๎วยความ เคารพ มไิ ดพ๎ ดู เป็นกันเองอยํางเพื่อนเชํนเวลาพดู กบั พอํ เพม่ิ แตํแทนท่คี ณุ ชิตจะไวต๎ ัวเปน็ ผูใ๎ หญํ คุณชิตกลบั แสดงกริ ิยา นอบน๎อมตํอคณุ เปรมจนเกินกวําเหตุ และพูดจาฝากเนอ้ื ฝากตัวกบั คณุ เปรม จนพลอยรส๎ู ึกอายจนแทบจะทนไมไํ หว พลอยไดแ๎ ตํนิ่งอดทนตอํ การแสดงของคุณชติ ใจก็ไดแ๎ ตภํ าวนาอยาํ ใหค๎ ณุ ชิตมาหาบอํ ยๆ เพราะสาํ หรับคณุ ชติ นัน้ พลอย ไมํอยใํู นฐานะทจ่ี ะตกั เตอื นสงิ่ ไรได๎เลย พลอยเคยไดร๎ บั การอบรมมาแตํเลก็ ใหเ๎ กรงใจคารวะคุณชิต ในฐานลกู เมยี หลวง ตลอดมา ไมเํ หมอื นกับพํอเพ่มิ ซึ่งพลอยเหน็ วําตนเองอยฐํู านะทจ่ี ะเตือนได๎
หนทส่ี องทค่ี ณุ ชติ มาหาถงึ บา๎ นนน้ั พลอยรส๎ู กึ วาํ เปน็ เคราะหด๑ เี ปน็ อยาํ งยง่ิ ทค่ี ณุ เปรมไปเขา๎ เวรเสยี ในวงั ไมกํ ลบั บ๎านในวนั นน้ั คุณชิตจงึ ไมมํ ีโอกาสไดพ๎ บ เมื่อน่ังคยุ กนั อยํสู องตอํ สอง คุณชติ ก็เรมิ่ ปรบั ทกุ ข๑ ถงึ ความยากจนไมํพอกินพอใช๎ เลําใหฟ๎ งั ถึงความเจ็บป่วยของภรรยาทางบา๎ น ในทสี่ ุดคณุ ชิตก็พูดข้นึ วาํ \"แมํพลอยอยําวําอะไรเลย นึกวาํ เห็นแกพํ ่ีเถดิ แมพํ ลอยมอี ฐั ใหพ๎ ่ียมื สกั ชง่ั หน่งึ ไหม แลว๎ อกี หนอํ ยพี่จะหา มาใช๎ให๎\" พลอยรด๎ู วี าํ ถงึ จะใหไ๎ ป คณุ ชติ กค็ งใชจ๎ าํ ยทางอบายมขุ หมด ภายในเวลาวนั เดยี วหรอื สองวนั พลอยกม๎ หนา๎ ลงคน๎ ใต๎ เชี่ยนหมากแล๎วพดู วํา \"ฉันไมมํ ีหรอกคุณพ่ีเงนิ ตั้งร๎อยต้งั ช่ัง ฉันใชจ๎ ํายทางบา๎ นทุกวันนฉี้ ันก็รบั มาจากคุณเปรมอีกทหี น่ึง ฉนั ไมํกล๎า ไป เอาของเขามาให๎\" พลอยพดู แก๎ตัวปิดป้องไปตามเรอื่ ง \"ไมํมีเลยหรือ\" คณุ ชิตถามอยาํ งไมเํ ชอ่ื \"กม็ บี ๎างแตไํ มถํ งึ ชัง่ \" พลอยตอบหลบสายตา \"มเี ทาํ ไร\" คุณชติ ถามหว๎ นๆ \"มอี ยํูสักสามสบิ เทาํ นน้ั เอง\" พลอยตอบพลางนบั เงินกน๎ เชย่ี นหมากอยํางไมเํ งยหน๎า มอื ท่ซี บู เซียว และมีของ สกปรกอยูํดําตามซอกเลบ็ ยื่นมาแบอยูํใต๎สายตาของพลอย เสยี งคณุ ชติ พูดเหมอื นขวูํ าํ \"สามสบิ กเ็ อา เรว็ ๆเข๎าเถดิ พจ่ี ะรีบไป\" พลอยเอาเงนิ วางลงบนมอื คณุ ชติ แลว๎ กร็ บี หดมอื กลบั เหมอื นกบั วาํ เงนิ นน้ั รอ๎ นเสยี เตม็ ประดา \"ขอบใจมากแมพํ ลอย วันหลังพ่จี ะมาหาใหมํ\" คุณชิตพูดว๎ ยน้าํ เสียงอันแห๎งแหบ แล๎วกล็ ุกข้ึน เตรยี มตัวจะกลบั พลอยยกมอื ขน้ึ ไหว๎คุณชติ ดว๎ ยความโลงํ ใจ ท้ังทค่ี ําพูดของคณุ ชติ ทท่ี ง้ิ ท๎ายไว๎วํา วันหลงั จะมาหาใหมนํ นั้ ทําให๎ตอ๎ งมคี วาม วติ กเหลืออยํู คณุ ชิตเดนิ ลงบนั ไดตึกไปสกั ครูํ คุณนย๎ุ ก็เดินสวนขนึ้ มา เพอื่ มาคยุ ดว๎ ยตามปกติ \"เมื่อกน้ี ่ันใครแมํพลอย ใครกนั \" คณุ นุย๎ ถามขน้ึ \"คณุ ชิต ลูกเจา๎ คุณพํอกบั คณุ หญงิ ...พ่ชี ายใหญํอฉิ นั เอง\" พลอยตอบตะกกุ ตะกกั \"ไฮ๎ ! ทาํ ไมอยาํ งน้นั ละํ \" คุณนยุ๎ ร๎องขน้ึ \"หน๎าตาไมสํ มเลย ฉนั นกึ วาํ ข้ียาทไ่ี หนเสียอีก อ๎าว ! ฉันพูดเกนิ ไปอีกแลว๎ แมพํ ลอยอยาํ ถอื ฉนั เลย นกึ วํายกใหค๎ นแกเถิด ได๎ไหม ได๎ไหม\" ทแี รกเมอ่ื เหน็ คณุ นย๎ุ เดนิ ขน้ึ มา พลอยกร็ ว๎ู าํ คณุ นย๎ุ จะตอ๎ งสวนทางกบั คณุ ชติ ความรส๎ู กึ ในเบอ้ื งแรกนน้ั อาย แทบจะ แทรกแผนํ ดินหนี แตคํ าํ พดู ของคุณนุย๎ ทีพ่ ดู ออกมาตรงๆ ทําใหพ๎ ลอยคํอยคลายใจ หวั เราะออกมาตอนที่ คุณนยุ๎ บอกอยํา ถือสาคนแกํ
คณุ นย๎ุ นน้ั ตง้ั แตรํ ว๎ู าํ พลอยตง้ั ทอ๎ ง กด็ เู ปน็ หวํ งเปน็ ใยพลอยมากขน้ึ กวาํ เกาํ ทกุ วนั คณุ นย๎ุ จะตอ๎ งมาพดู มาคยุ มาถาม อาการคล๎ายกบั วําพลอยเป็นคนเจบ็ และคอยเรงํ เร๎าใหพ๎ ลอยเตรียมตวั เสยี แตเํ น่ินๆ เวลาคลอดบุตรจะได๎ ไมํมีอะไรขาด เหลอื แตํคําตักเตอื นแนะนําของคุณน๎ยุ บางทีก็เลอื่ นลอย บางครัง้ ก็ฟมุ่ เฟอื ยเกินกวาํ ความจาํ เปน็ เพราะคุณนย๎ุ เองก็เป็น คนโสดไมเํ คยมลี กู และดูเหมือนจะมาเรมิ่ สนใจกบั การคลอดบุตรของคนอนื่ คราวน้ี เปน็ ครงั้ แรก คาํ แนะนาํ ของคณุ นุ๎ยตอ๎ ง ทําให๎พลอยตอ๎ งหวั เราะบํอยๆ เปน็ ต๎นวาํ คุณนุ๎ยจะพดู วาํ \"เออ ! แมพํ ลอยฉันเพ่ิงนึกออก ผ๎าขาว...ผ๎าขาว...หาไวใ๎ ห๎มากๆอยาํ ลมื หาไว๎สักพับดไี หม\" \"เอาไว๎ทาํ ไมมากยังงั้นละํ คะคุณอา\" พลอยย๎อนถาม \"ฉกี ผ๎าอ๎อมเด็ก\" คุณนุย๎ ตอบ \"แลว๎ ก็ทาํ อะไรตํออะไร เอ ! ฉันก็ไมรํ ู๎ซี ! เคยเห็นคนออกลูกเขาเตรยี มหาผา๎ กนั ท้ังนน้ั จรงิ ไหม !\" อกี ครัง้ หนงึ่ คณุ น๎ุยพูดขน้ึ อยํางเอาการเอางานวาํ \"แมพํ ลอย ! อยําลืม...อยําลมื ...สําคัญนกั ทีเดยี วขาดไมํได๎ กระดองแมงดาทะเล ส่ังใครให๎หาเอาไว๎ อยําลมื ทีเดียว นะแมํพลอย\" แตพํ อพลอยซกั ถามวาํ กระดองแมงดาทะเลทส่ี ง่ั ใหห๎ านน้ั มไี วเ๎ พอ่ื อะไรแนํ คณุ นย๎ุ กเ็ รม่ิ ลอํ งลอยอธบิ ายไมไํ ด๎ บอกแตํ วําเคยเห็นใครกไ็ มร๎ู ทีไ่ หนกจ็ ําไมํได๎ เขาหากระดองแมงดาทะเล เพอ่ื เอาไว๎ใชต๎ อนออกลกู เขาจะเอาไปใช๎ อยาํ งไรก็นึกไมํ ออก คนทเ่ี ปน็ ประโยชนต๑ อํ พลอยในการตระเตรยี มสาํ หรบั เรอ่ื งใหญํ ทจ่ี ะมาถงึ ตอํ ไปกค็ อื นางพศิ และยายเทยี บ นางพศิ นนั้ อา๎ งวาํ เคยเห็นมาแล๎วหนกั ตํอหนกั พํอเพิม่ และพลอยเองนางพศิ กร็ ับออกมาด๎วยกันท้งั นั้น ฉะน้นั ในเรื่องนน้ี างพิศก็เห็น วาํ ตนเองอยใํู นฐานะเป็นผูเ๎ ช่ียวชาญ ฝ่ายยายเทยี บกไ็ มยํ อมลดข๎อให๎ อ๎างวาํ ตนเอง กช็ ํานาญในเร่อื งนีม้ ากและอาจ มากกวาํ นางพิศเสียด๎วยซ้ํา สวํ นจะได๎ความชาํ นาญในเรือ่ งนม้ี าจากไหน และมีมากเพยี งใดน้ัน ยายเทียบกลาํ วอยํางหนัก แนนํ วําอยาํ ใหพ๎ ูดไปเลย เพราะเดย๋ี วใครได๎ยนิ เข๎าจะหาวําคยุ เอาไว๎ดูฝมี ือกนั เม่ือถึงเวลาดีกวํา จะไดร๎ ก๎ู นั เสียทีวาํ อีแกมํ นั พูดไว๎ไมผํ ิด นางพศิ กบั ยายเทยี บนง่ั ถกเถยี งกนั อยใํู ตร๎ ะเบยี งดา๎ นหลงั ของตกึ พลอยผน๎ู ง่ั อยขํู า๎ งบนไดย๎ นิ ถอ๎ ยคาํ ถนดั \"เทียบเอย๐ \" เสียงนางพิศพูดข้ึน \"อยาํ งแกมันดีแตํจะทําครัว เร่อื งออกลกู ออกเตา๎ มันไมใํ ชงํ าํ ยๆ เหมอื นขูดมะพร๎าว ตํานา้ํ พรกิ แกอยําคยุ ดไี ปเลย\" \"แมํพิศ\" ยายเทียบพูดด๎วยสาํ เนียงเรยี บร๎อย \"นห่ี ลํอนหาวาํ ฉนั ตอแหลยังงัน้ เรอะ\" \"เปลํานาํ เทียบก็นอ๎ ยใจไปได๎ !\" นางพศิ ตอบอยํางอารมณด๑ ี \"ฉันวาํ -วา๎ ของพรรค๑อยาํ งนม้ี ันตอ๎ งเคยเหน็ เคยทํา เทาํ น้นั เอง ฉันเห็นเทยี บยังเป็นสาวเปน็ แส๎ เรือ่ งมลี กู มเี ตา๎ จะไปรไ๎ู ด๎ยังไง\"
\"อะแฮม๎ \" ยายเทียบกระแอมเสียงหลง \"แมํพิศแมทํ นู หวั นถี่ า๎ ฉันไมกํ ลัวจะเดือดร๎อนถงึ นายละก็ ฉนั จะตบ หลํอน ลา๎ งน้ําเสยี ตรงน้แี ล๎ว พดู จาเลนํ ลิน้ ดนี กั ทเี ดียว\" นางพศิ หวั เราะครน้ื เครงแลว๎ ถามวาํ \"ไหนแกลองวําไปทหี รอื วาํ แกรูอ๎ ะไรบ๎าง\" \"อยํางคณุ ของเรานน้ั ตอนออกลกู ไมสํ าํ คัญ เพราะทํานเป็นทอ๎ งสาว\" ยายเทยี บเรมิ่ อธิบาย \"เจบ็ ประเดีย๋ ว เดียวก็ หาย ทํานไมํเหมอื นอยาํ งเราๆ ถา๎ อยํางเรานขี้ นื ดดั จริตมีลูกกนั ก็คงจะไมรํ อด\" \"เออนํา\" นางพศิ ขัดคอ \"วาํ ไปเถอะ อยําออกนอกเรอื่ งไปเลย\" \"เม่อื เปน็ อยาํ งน้นั เร่ืองของคณุ ก็สาํ คญั อตี รงอยูไํ ฟ\" ยายเทยี บอธิบายตอํ \"จริงๆนะพศิ หัวอกลกู ผหู๎ ญงิ น้ี จะดไี มํดี กอ็ ยูํตรงอยูํไฟนี่เทํานนั้ ต๎องอยไํู ฟให๎ได๎ใหด๎ ี ตอ๎ งนึง่ ทอ๎ งตอ๎ งประคบ ถ๎าพลาดพลัง้ ลงไปละกเ็ ลือดมนั ทํา เอาทีหลัง ลําบาก ถึงเสียผเู๎ สยี คนไปทีเดียว แลว๎ ก็ตอ๎ งถึงยาดว๎ ย\" ยายเทียบพูดอยาํ งมคี วามร๎ู \"ยาอะไร\" \"อา๎ วกย็ าดองซจี ะ๏ \" ยายเทยี บตอบอยํางมีภูมิ \"ฉันดองเอาไวแ๎ ล๎วที่หอ๎ ง ตํารับของฉันเอง ยาดองเขา๎ ของร๎อนเคร่ือง ตรกี ระตุกแลว๎ ก็...\" \"เดย๋ี วกอํ นไอ๎ยาดองน่นี ะํ \" นางพิศสอดถามขึ้น \"ดองไว๎แล๎วจริงๆหรอื \" \"จรงิ ซีจ๏ะ\" \"ฉันขอลองดกู ํอนบา๎ งจะได๎ไหม หมูนํ ฉี้ ันกเ็ ลือดลมไมํสูจ๎ ะดเี หมอื นกัน\" \"ไดซ๎ ีจ๏ะจะเปน็ ไรมี อยาํ งคุณทํานจะไปรบั อะไรหนักหนา เพยี งขวดครง่ึ กพ็ อ เม่อื ถึงเวลา แตํฉันดองไว๎ตงั้ สามขวด โหล ถงึ เราจะลองเสียหมดกํอนก็ยังเอาเหล๎าเตมิ ได๎ทีหลัง ดเี สยี อีกจะไดไ๎ มรํ ๎อนนกั เดยี๋ วคณุ จะทนไมไํ หว\" พลอยไดย๎ นิ นางพศิ กบั ยายเทยี บคยุ กนั กร็ ส๎ู กึ ทง้ั ขนั ทง้ั เสยี วไส๎ ความจรงิ พลอยรส๎ู กึ หวน่ั ๆอยตํู ง้ั แตตํ น ตง้ั ทอ๎ ง นกึ ถงึ เวลาที่จะคลอดบุตรแล๎วกใ็ ห๎กร่งิ เกรง เพราะรวู๎ ําจะตอ๎ งเจ็บต๎องทรมาน แตํเมือ่ นึกถึงบตุ รท่จี ะเกิดมา เปน็ เลอื ดเนื้อของตน แทๆ๎ เปน็ อกี ชีวติ หน่งึ ท่ีจะต๎องทุํมเทความรกั ทง้ั ปวงให๎ พลอยกเ็ กดิ ปตี ิซาบซาํ น คอยวนั ทจ่ี ะคลอดบตุ รนน้ั อยูํดว๎ ย ความหวงั และความยินดี ไมํนกึ สะทกสะทา๎ นมากนกั และยิง่ ใกล๎วันเข๎ามา ความหวาดเกรงและพร่ันพรึงใจนนั้ ก็ยิง่ ลด น๎อยลงไป คืนหน่ึงพลอยนอนหลบั อยํูบนตึก ขณะทกี่ ําลังหลบั สนิท อยูํนั้น พลอยร๎ูสกึ ตัวสะดุง๎ ตืน่ ข้นึ เหมือนกับมีใครมา ปลกุ ทีแรกนึกวําคณุ เปรมปลกุ เพราะมเี รื่องอะไร แตคํ ณุ เปรมซึ่งนอนอยเํู ตียงเดียวกนั น้ัน กน็ อนอยํูหํางและหนั หน๎าไปอีก ทางหน่งึ แมแ๎ ตํจะสันนิษฐานวําคุณเปรม จะเคลอ่ื นไหวแขนหรอื ขามาถกู ต๎องตวั ในยามหลับกเ็ ปน็ ไปไมไํ ด๎ ขณะท่ีพลอย นอนลมื ตาอยูํนิง่ ๆน้นั เอง พลอยก็รสู๎ กึ ไดถ๎ นดั วาํ มคี วามเคลอ่ื นไหวในครรภ๑ของตน ทันใดน้ันพลอยกร็ ู๎สกึ วาบหวามในหวั ใจ
เต็มไปดว๎ ยความปีตแิ ละความรัก เมือ่ แรกตั้งทอ๎ งกร็ ูไ๎ ดด๎ ว๎ ยอาการตาํ งๆ ของตนวาํ ตนมีครรภ๑ แตขํ ณะน้นั เป็นแตํความรสู๎ กึ วาํ ราํ งกายของตนเปลยี่ นไป ครัง้ นเ้ี ป็นคร้งั แรกทีม่ ีสญั ญาณจากบตุ รในครรภ๑ เปน็ สัญญาณด๎วยความเคลอื่ นไหวใหพ๎ ลอย ร๎ไู ด๎ถนัดวาํ อีกชีวิตหนึ่งได๎บังเกดิ ข้ึนภายในรํางกายของตน เดก็ ที่อยูํในครรภ๑นั้นเริ่มเป็นตัวตน เปน็ บุคคลอีกคนหน่ึง มิใชํ เพยี งสิ่งหนึ่งแหํงราํ งกายของพลอย แตมํ ชี วี ิตของตวั เอง แสดงความเคลอ่ื นไหวได๎ตํางหากดว๎ ยเจตนาของตนเอง โดยท่ี พลอยมิไดม๎ กี ารเคล่ือนไหว อยาํ งใดเลย พลอยนอนนง่ิ หวั ใจเตน๎ แรงดว๎ ยความยนิ ดี ตาน้ันกเ็ บิกโพลง ความงวํ งเหงา หาวนอนหายไปสิ้น ในทสี่ ุดพลอยกไ็ มํสามารถจะเกบ็ เอาความต่ืนเตน๎ ดใี จนนั้ ไวไ๎ ด๎คนเดียวอกี ตํอไป รอ๎ งเรียกคณุ เปรม เบาๆให๎ต่นื ขึ้น คุณเปรมพลิกกายอยาํ งงวั เงียแลว๎ ถามวํา \"อะไรกนั แมํพลอย\" \"จ๏ุ ! จ๏ุ ! อยําเอด็ ไป คุณเปรม\" พลอยกระซิบเหมือนกลัววาํ บุตรในท๎องจะตกใจ \"ฉนั เพ่งิ รูส๎ ึกเปน็ หนแรก วาํ ลกู ด้นิ \" คณุ เปรมหวั เราะเบาๆ แลว๎ พดู คอํ ยๆวาํ \"พุทโธํ ! นึกวาํ เรอ่ื งอะไร ไหนดทู ีรึ\" แล๎วคณุ เปรมก็เออ้ื มมอื มาวางไว๎บนหนา๎ ทอ๎ งของพลอย อีกครูํหน่งึ ก็มีความ เคลอื่ นไหวอีกจนคณุ เปรมร๎ูสกึ \"ถ๎าจะเปน็ ลูกผชู๎ ายเสยี แล๎วแมํพลอย\" คณุ เปรมพดู อยาํ งดีใจ \"มันด้นิ แรงเหลือเกนิ \" พลอยนอนยม้ิ ตอํ ไปอกี นาน พลอยรด๎ู วี าํ คณุ เปรมอยากไดล๎ กู ผช๎ู าย เพราะไดย๎ นิ คณุ เปรมพดู อยเํู สมอ สาํ หรบั พลอย น้นั ในใจจรงิ ลูกผ๎หู ญิงหรอื ผ๎ชู ายก็เทํากัน แตํเมอื่ คุณเปรมอยากได๎ลูกผ๎ชู ายหนกั หนา พลอยก็ได๎แตชํ ํวยภาวนาให๎ลูกคน แรกนเ้ี ปน็ ผู๎ชายอยเํู สมอ วนั คนื ลวํ งไป พลอยทอ๎ งแกยํ ง่ิ ขน้ึ ทกุ วนั จนพลอยไมยํ อมไปไหนมาไหน แมแ๎ ตจํ ะลงจากตกึ กไ็ มอํ ยากจะลง ดว๎ ย ความอายในสารรปู ของตน จนนางพิศตอ๎ งเตือนอยเํู สมอวํา ถ๎าอยากออกลูกงาํ ยๆกใ็ หเ๎ ดินเหนิ ใหม๎ ากๆ อยาํ น่ังนอนอยํูกบั ทน่ี ่ิงๆ \"ผู๎ดที ่อี อกลูกกนั ยาก กเ็ พราะทํานไมทํ าํ อะไรไดแ๎ ตํนัง่ กบั นอน\" นางพศิ อธบิ าย \"คนที่บา๎ นของบําว เขามีทอ๎ งเขาก็ ยิ่งทํางานตักน้ําตําข๎าว เขาออกลกู งาํ ยกันทกุ คน คณุ พลอยไมตํ ๎องทําการงานอะไร ก็เดนิ เหนิ เสียบ๎าง\" คาํ แนะนาํ ตาํ งๆจากยายเทยี บกด็ ี จากนางพศิ กด็ ี เปน็ คาํ แนะนาํ งาํ ยๆ แตเํ ตม็ ไปดว๎ ยความรแ๎ู ละเจตนาดี ทง้ั สองคน เปน็ หํวงใยในพลอยอยาํ งมาก และข๎าวของทกุ อยาํ งทีจ่ ําเปน็ ต๎องใชใ๎ นการคลอดบตุ ร ต้งั แตกํ ระดานไฟ เตาไฟ ฟนื อยูํไฟ ผา๎ ผํอนสาํ หรบั พลอยและสําหรับเดก็ ตลอดจนกระดง๎ ทเ่ี ด็กจะนอน กส็ าํ เร็จด๎วยน้าํ มือ ของนางพิศและยายเทียบ เพ่ือนฝงู ทเ่ี ป็นชาววังนัน้ ได๎แตเํ ก๊ยี วกา๏ วดีใจเมอ่ื รวู๎ าํ พลอยจะมบี ุตร แตไํ มํมใี ครสามารถ ใหค๎ ําแนะนําใดๆท่จี ะเปน็ ประโยชนไ๑ ดแ๎ มแ๎ ตํ คนเดียว เพราะคนท่ีพลอยร๎จู กั สวํ นมากนั้นไมเํ คยมลี ูก ชั้นผใู๎ หญอํ ยาํ งคุณสายหรือคุณเนียน ก็พดู ขา๎ มข้ันตอนนน้ั ไปเสีย แตไํ ปกงั วลถึงเรื่องโกนผมไฟทาํ ขวญั เดือน ซงึ่ เป็นเร่ืองขา๎ มไป คาํ แนะนําท่ีพลอยรวู๎ าํ จะเชื่อถือได๎จรงิ จึงมาจากนางพศิ และ
ยายเทยี บมากกวําคนอื่น ยายเทยี บเอาใจใสํตอํ เรอื่ งอาหารการกินของพลอยมากกวําปกติ พลอยนกึ อยากกนิ ส่งิ ใดยาย เทยี บกพ็ ยายาม เสาะแสวงหามาใหจ๎ นได๎ นอกจากของบางอยาํ งที่ยายเทียบและนางพิศลงมติรวํ มกนั วํา \"แสลง\" แล๎วยาย เทยี บกท็ าํ เฉยเสยี แกต๎ ัววาํ ไมมํ บี ๎าง ขาดตลาดบา๎ ง พลอยเรมิ่ อยากกนิ \"ดินสอ\" คอื ดนิ ขาวชนิดหนง่ึ ทเ่ี ขานาํ มาใสํกระทง ขายเป็นกอ๎ นๆ เม่อื พลอยยงั เด็กๆอยูใํ นวงั เคยเหน็ คนแกํบางคนกินดินสอกบั หมาก เคยลองกินดไู มเํ หน็ มรี สชาติอะไร เหมอื นกบั กนิ ดนิ สอพองดๆี นัน่ เอง แตคํ ราวนีพ้ ลอยใหเ๎ กิดกระหาย อยากกินดนิ สอจนตัวสน่ั พอนึกถึงกน็ าํ้ ลายไหล อดรน ทนไมไํ ด๎กก็ ระซิบนางพิศ นางพิศก็รอ๎ งอ๐อ ! เข๎าใจ แล๎วก็ไปจัดการกันสองคนกับยายเทยี บ ซอ้ื ดนิ สอจากตลาดมาเกรอะ ใหมํ แล๎วกป็ ระดิษฐป๑ ระดอยใหเ๎ ปน็ กอ๎ นเลก็ ๆ นาํ กนิ ใสขํ วดโหลอบควนั เทยี นมาตั้งไว๎ให๎ พลอยนงั่ กินดนิ สอท้ังกลางวนั กลางคนื อยาํ งเอร็ดอรอํ ย จนคุณเปรมนกึ ฉงนตอ๎ งขอลองกนิ บา๎ ง แตํพอใสํปากเค้ยี วได๎สักสองที คณุ เปรมก็เบะหน๎าคายทิ้ง รอ๎ งวํา \"กินเขา๎ ไปไดย๎ งั ไง แมํพลอย\" พลอยทอ๎ งแกขํ น้ึ ทกวนั จนใกลว๎ นั คลอด แตขํ าํ วจากบา๎ นคลองบางหลวงนน้ั ไมไํ ดท๎ าํ ใหพ๎ ลอยสบายใจขน้ึ กวาํ เกาํ เจา๎ คุณพํอเจบ็ กระเสาะกระแสะ มีอาการทรงกบั ทรดุ เปลยี่ นหมอก็แล๎ว เปลยี่ นยากแ็ ล๎วตัง้ หลายขนาน อาการก็มไิ ด๎ดีขึน้ อกี วันหน่งึ พลอยไดร๎ ับจดหมายจากคุณเชยอีกฉบับหน่งึ วาํ \"แมพํ ลอย ฉนั ไมอํ ยากกวนแมพํ ลอยเลย เพราะแมพํ ลอยกาํ ลงั ทอ๎ งแกํ แตฉํ นั กเ็ หน็ วาํ ควรจะบอกใหแ๎ มพํ ลอยรไ๎ู วว๎ าํ อาการของ เจา๎ คณุ พํอนําวิตก แตํแรกกไ็ มสํ ๎ูกระไรนกั แตเํ ดี๋ยวนถ้ี งึ ล๎มหมอนนอนเส่อื ผอมผดิ รปู ราํ งและมีอาการ ปวดท๎องมากบํอยๆ ฉันตอ๎ งพยาบาลทาํ นทัง้ กลางวันกลางคืน อยากจะมากหาแมํพลอยเหมือนใจจะขาดกม็ าไมํได๎ เชย\" ถงึ คณุ เชยจะเขยี นจดหมายมาบอกใหท๎ ราบวาํ เจา๎ คณุ พอํ เจบ็ ถงึ ตอ๎ งลม๎ หมอนนอนเสอ่ื กต็ าม แตกํ ย็ งั สง่ั พอํ เพม่ิ ให๎ มาบอกดว๎ ยวาจาวํา พลอยไมํตอ๎ งวติ กใหม๎ าก เพราะการรกั ษาพยาบาลทกุ อยํางพรอ๎ มมลู เนือ่ งด๎วย เจา๎ คณุ พํอพูดถงึ ลูก ของพลอยที่จะเกิดน้นั อยูเํ สมอ คณุ เชยจึงคาดวาํ เม่ือพลอยคลอดบตุ รแลว๎ อาการของ เจ๎าคณุ พอํ คงจะดีขน้ึ เป็นลาํ ดบั เพราะความดีใจทีไ่ ดเ๎ ห็นหลาน จะชํวยรักษาโรคได๎เทํากบั ยาอยาํ งดขี นานหนง่ึ \"เจา๎ คุณพอํ นท่ี าํ นกแ็ ปลก\" พอํ เพิม่ ปรารภข้นึ \"แมพํ ลอยจะมีลกู กับเขาสกั คน ทาํ นพูดเช๎าพูดเยน็ จนฉัน ขเี้ กยี จฟงั ที่คณุ ชติ มีลูกสักกค่ี น ฉันก็เห็นทํานเฉยๆ ไมํเหน็ ดีอกดีใจ เขาเอาหลานมาใหด๎ ู ทํานก็ดนู ิง่ ๆ ไมเํ ห็นทํานเลํนหวั ดว๎ ย เด็กใน บา๎ นลกู คนอ่ืนๆจะดเี สียกวาํ ฉันอยากร๎ูนกั ถา๎ เผื่อวาํ ฉนั มลี กู กับเขาสกั คน ทาํ นจะวาํ อยํางไร\"
\"ก็แล๎วแตํพํอเพ่ิมจะมีลกู กับใครกระมงั \" พลอยตอบ \"นั่นนํะซ\"ี พํอเพ่ิมเหน็ จรงิ \"ฉนั ก็วําอยาํ งน้นั เหมือนกัน ผใ๎ู หญํทาํ นเหมอื นกนั ท้ังน้นั ถา๎ ลูกทาํ นได๎กับคน ทท่ี ํานหา ใหจ๎ ดั การให๎ มีหลานออกมาทํานกร็ ัก แตํถา๎ เราไปหาเอาเอง ทาํ นก็ไมํชอบ รังเกียจลงไปจนชนั้ ลกู ช้ันหลาน\" \"เหน็ จะไมจํ ริงหรอกพํอเพ่มิ \" พลอยขัดคอ \"ฉันนึกวําถงึ เราจะหาเอาเอง แตหํ าให๎ได๎ถูกใจทําน หรือคนทีท่ าํ นเห็นวาํ คคํู วรกนั กับเรา ทํานก็คงจะรักเทํากนั และถงึ จะได๎คนทไ่ี มํถกู ใจก็ตามที แตพํ อเหน็ หลาน ตาดาํ ๆทํานก็ใจอํอน อยาํ งลูกคุณ ชิตน้ันฉันวาํ เจ๎าคุณพอํ ทาํ นก็คงรกั เหมอื นกัน แตเํ หน็ มคี ณุ อนํุ เป็นเจา๎ กเ้ี จ๎าการ อยแูํ ล๎วทํานจงึ ทาํ เฉยๆเสียก็ได๎ ใจผู๎ใหญํดู ยากออก\" \"ไมรํ ซ๎ู \"ี พอํ เพมิ่ พูด \"แมพํ ลอยอาจพูดถกู กไ็ ด๎ แตฉํ นั เองไมรํ ูจ๎ ะคิดอยาํ งไร บางเวลาจะคิดมลี ูกมเี มยี กับเขาบ๎าง คน น้กี ็วาํ อยํางนน้ั คนนั้นก็วําอยาํ งนี้ เลยคิดอะไรไมถํ กู อยํูมันไปเฉยๆอยาํ งน้ีกํอน ขีเ้ กียจไปมีลกู เมยี ใหม๎ ันมากเรอ่ื ง\" \"แตํฉนั เห็นวําพํอเพ่ิมควรจะคดิ เรือ่ งนีเ้ สียทแี ล๎ว มเี มยี แลว๎ จะไดเ๎ ป็นหลกั ฐาน เจ๎าคณุ พํอทํานกจ็ ะได๎ไวใ๎ จขึน้ กวํา เกาํ พํอเพิ่มเคยมองผู๎หญิงเขาไวท๎ ไี่ หนบา๎ งหรอื เปลํา เคยชอบใครบา๎ งไหม\" \"ถมเถไป\" พอํ เพม่ิ หัวเราะตอบ \"ชอบกนั แล๎วก็เลิกกันไป แล๎วกช็ อบใหมํ ผู๎หญงิ ท่ฉี ันชอบมีมากเหลอื เกนิ จนเลยไมํ ร๎วู ําจะปลงใจกบั คนไหนแนํ เหน็ เรารๆี รอๆ เขามผี วั กนั ไปก็มาก เดีย๋ วนล้ี กู โตๆแล๎วก็มี อยําไปพูดถึงมันเลย\" บทที่ ๑๗ (หนา๎ ที่ ๒) ตง้ั แตรํ ว๎ู าํ เจา๎ คณุ พอํ ลม๎ เจบ็ พลอยกเ็ รงํ วนั เรงํ คนื อยากจะคลอดบตุ รเสยี เรว็ ๆ เพราะเมอ่ื คลอดบตุ รแลว๎ พลอยจะไดม๎ ี สวํ นรวํ มรกั ษาพยาบาลเจา๎ คณุ พอํ ในยามทที่ าํ นเจบ็ ไข๎ เทาํ ทีไ่ ด๎รบั ขาํ วจากทางบ๎านขณะน้ี กม็ คี ุณเชย เป็นหวั เรี่ยวหัวแรง รักษาพยาบาลอยํูคนเดยี ว บางทีคลอดบตุ รแล๎ว พลอยจะไดม๎ โี อกาสไปชวํ ยเหลอื ให๎เบาแรงคุณเชยลงไปบา๎ ง แตวํ ันคนื นนั้ เปน็ ของแปลก ยง่ิ เรงํ กด็ ยู ิง่ จะช๎าลง พลอยคอยการคลอดบตุ รของตนอยํู ร๎สู กึ วาํ เวลาชํางผาํ นไปได๎โดยยาก กวาํ จะหมดไป แตลํ ะวนั กเ็ ห็นวาํ นานหนกั หนา สภาพทมี่ ีครรภ๑อยูนํ ้นั พลอยรสู๎ กึ เหมือนวาํ มมี าหลายปี จนบางครัง้ ร๎ูสกึ กล๎มุ ใจ อยากที่จะ ใหพ๎ ๎นๆไปเสยี โดยเร็ว ของทกุ อยาํ งยอํ มเคลอ่ื นคลอ๎ ยไปตามเวลาของมนั ไมมํ ใี ครไปเรงํ เวลาหรอื หา๎ มเวลาได๎ ครรภ๑ของพลอย เตบิ โตขน้ึ จน ครบกาํ หนด คืนวนั หน่ึงคณุ เปรมเขา๎ ไปนอนเวรในวัง นางพิศเขา๎ มานอนเป็นเพือ่ นพลอย อยูํทีห่ นา๎ เตยี งระหวํางท่ีคุณเปรม ไมํอยํู พลอยตกใจต่ืนขึน้ ราวๆตีสอง หัวใจเต๎นแรง ความเปล่ียนแปลงตามอวัยวะ ตํางๆ กําลังบงั เกิดข้ึน พลอยรต๎ู ัวทันทีวํา วาระทีต่ นเฝ้าคอยนน้ั มาถงึ แล๎ว รบี ปลกุ นางพศิ ขน้ึ ดว๎ ยความตกใจ ระคนกับความต่นื เตน๎ นางพศิ ลกุ ขึน้ บดิ ตัวหาวนอน ดว๎ ยงัวเงยี จากหลับนอน แตํพอรูว๎ ําอะไรกําลงั จะเกิดขึ้น นางพิศกส็ ลัดอาการของการหลับหลุดพน๎ ไปจากตัวส้นิ ลุกขึน้ จดุ ไตจ๎ ุดไฟ ปลกุ ยายเทยี บและผ๎ูหญิงอ่ืนๆในบา๎ น สํงคนไปตามหมอตําแยที่ไดน๎ ัดกนั ไว๎แลว๎ ให๎เด็กวิ่งไปบอกคุณนยุ๎ และคณุ
เนยี น และเร่ิมจะทาํ อะไรตอํ อะไร ที่ไมไํ ดเ๎ รือ่ งอกี หลายเรื่อง ขณะนน้ั พลอยเพ่งิ จะผํานความเจ็บปวด ท่ีไมเํ คยประสบมา เลยเปน็ ครัง้ แรกในชวี ิต ยายเทยี บกระหดื กระหอบเข๎ามาในหอ๎ ง เห็นนางพิศจับโนนํ จับนี่ด๎วยอารามตกใจ ยายเทยี บก็เตือน ให๎ได๎สติ และนางพิศและยายเทยี บ ก็ชวํ ยกันประคองพลอยเข๎าห๎องทีเ่ ตรียมเอาไว๎ ติดๆกนั กบั ห๎องนอน พลอยจาํ ไมไํ ดว๎ าํ เวลาผาํ นไปแลว๎ เทาํ ไร รแ๎ู ตวํ าํ ตนนอนอยบํู นกระดาน และความเจบ็ ปวดทเ่ี รม่ิ มมี าเปน็ ระยะๆนน้ั เพิ่มเวลาถ่ีขึ้นเรื่อยๆ เมือ่ ยา๎ ยเข๎ามานอนอยํูในทีๆ่ จดั ไว๎ พลอยกห็ ลบั ตอํ ไปอีกโดยมิได๎ต้ังใจ พอตื่นขน้ึ มาก็ร๎สู ึกวาํ เหงอื่ โซม ตวั และความเจบ็ ปวดน้ันกเ็ ริม่ มมี ากขึ้นอกี พลอยเหลียวดรู อบๆเหมือนกบั จะหาคนชวํ ยเหลอื เหน็ หญงิ แกํคนหนงึ่ หนา๎ ตา สะอาดสะอา๎ นน่ังอยูํข๎างตัว จําได๎วาํ เป็นหมอตําแยท่ีได๎ฝากท๎องไว๎ หญงิ แกนํ ัน้ ย้ิมดว๎ ย แลว๎ พดู เบาๆวํา \"ไมเํ ป็นไรดอกคุณ อีกประเด๋ียวก็หมดเร่อื งหายเจ็บ ไว๎ใจหมอเถิดไมํเปน็ ไร\" เสยี งทแ่ี นใํ จเตม็ ไปดว๎ ยความรค๎ู วามเคยชนิ ทาํ ใหพ๎ ลอยคอํ ยใจชน้ื ขน้ึ แตคํ วามเจบ็ ปวดนน้ั ยง่ิ ทวี ความรนุ แรงและ ความเรว็ ข้ึนทกุ ที พลอยเหลอื บหานางพิศนึกวาํ จะขอนาํ้ กนิ แกก๎ ระหาย แตํกม็ องไมเห็นไมทํ ราบ วาํ นางพิศไปอยํทู ่ีตรงมุม ไหนของห๎อง แตหํ มอตําแยดูเหมอื นจะร๎ใู จ สงํ จอกน้าํ ดอกไม๎ให๎ดม่ื พอชุํมช่นื บา๎ ง ยายเทียบเข๎ามาน่ังนวดขาอยดูํ ว๎ ยหนา๎ ตา อนั คราํ่ เครียด ทุกครง้ั ที่พลอยครวญครางดว๎ ยความเจบ็ ปวด ยายเทยี บกค็ รางด๎วย และดเู หมือนจะดังกวาํ ทุกครง้ั ทีพ่ ลอย มลี มเบํงยายเทยี บก็เบํงด๎วย จนหมอตําแยมองดูหน๎า แลว๎ หวั เราะ กอํ นใกล๎รํงุ พลอยได๎หลับไปอีกพกั หนึง่ กอํ นจะหลบั เสยี ง ยายเทยี บกระซิบกบั นางพศิ วาํ \"พิศอยาํ เพง่ิ ไปไหน ฉนั ชวํ ยคณุ เบํงเสียจวนจะเปน็ ลม จะออกไปหานํา้ กินสกั หนํอย ถ๎าฉันมลี ูกในทอ๎ ง สกั คน ปา่ นนี้ฉนั คงจะเบํงเสยี ออกมาแล๎ว\" พลอยมาฟน้ื ตวั อกี ครง้ั หนง่ึ ตอนรงํุ สาง ความเจบ็ ปวดทง้ั หลายทง้ั ปวงระดมกนั เขา๎ ใสตํ วั อยาํ งสดุ แรง เสยี งคณุ นย๎ุ เดนิ เขา๎ เดินออก แล๎วเขา๎ มานง่ั ภาวนาเบาๆ อยูใํ กลต๎ วั พรอ๎ มกบั สงํ นาํ้ ใหพ๎ ลอยดม่ื ซง่ึ พลอยมาร๎ู ภายหลงั วาํ นาํ้ เสดาะ และ ทํามกลางความเจบ็ ปวด ทํามกลางกล่ินคาวของการให๎กาํ เนิดทารก พลอยร๎สู ึกวาํ ความเจ็บปวดเขา๎ ข้นั รนุ แรงสดุ ทจ่ี ะ ทนทาน แตํอีกพกั เดียวความเจบ็ ปวดนนั้ ก็หายไปเป็นปลิดทิง้ หายใจโลํงอก พลอยเอนตัวลงนอนอยํางระโหย ยังไมกํ ล๎า ถามวาํ อะไรเปน็ อะไร เสยี งเดก็ เกิดใหมํรอ๎ งดังเตม็ หอ๎ ง พลอยยิม้ ออกมาอยํางมีความสุข แลว๎ กห็ ลับไปด๎วยหมดแรง สายแลว๎ พลอยลมื ตาขน้ึ ดเู หน็ คณุ เปรมนง่ั ยม้ิ อยขํู า๎ งๆ คณุ เปรมพดู วาํ \"แมพํ ลอย ฉนั ไปรูเ๎ อาตอนสาง พอร๎ูกร็ ีบมา\" คณุ เปรมหยดุ ครํหู นึ่งด๎วยความตืน้ ตนั แล๎วพูดวาํ \"ลกู เปน็ ผชู๎ าย แมํ พลอย แขง็ แรงนาํ รกั ขอบใจ\" พลอยยม้ิ กบั คณุ เปรมแลว๎ กก็ วาดตาดรู อบหอ๎ ง ทกุ คนทน่ี ง่ั อยรํู อบหอ๎ งมใี บหนา๎ อนั ยม้ิ แยม๎ ความเจบ็ ปวด ความทกุ ข๑ ทรมานและความคร่าํ เครียด ทมี่ มี าแตํเมื่อคืนกํอนรงํุ หายไปแลว๎ สิ้น แสดงแดดในยามเช๎าสอํ งเข๎ามา ในห๎องทาํ ใหส๎ วํางไสว สมกับเปน็ ห๎องท่เี ตม็ ไปด๎วยความสขุ กล่ินเคร่ืองยา กลิ่นควนั ไฟกํอนดว๎ ยไมจ๎ ากเตาไฟ ท่อี ยูหํ นา๎ กระดานอยไูํ ฟ ซง่ึ พลอย
กําลังนอนอยํเู ข๎าจมูก ทําใหบ๎ รรยากาศในหอ๎ งน้ันสะอาดสะอ๎าน คณุ น๎ยุ นั่งอยูํ ขา๎ งกระด๎งใสํเด็ก ก๎มหน๎าดูหลานอยาํ งพนิ ิจ พเิ คราะห๑ บางครั้งบางคราวก็พยกั หน๎าด๎วย เหมือนกับวําเดก็ ท่แี รกเกดิ น้นั สํงภาษาร๎ูเรอ่ื ง พอเหน็ พลอยต่ืนนอนคุณนยุ๎ ก็ ยกกระดง๎ เข๎ามาใกลต๎ วั ให๎พลอยมองเหน็ ลูกได๎ถนดั \"ลกู ของแมํ !\" พลอยนอนนกึ อยูใํ นใจ ทเ่ี ต็มตนื้ ไปด๎วยความปตี ิ ลูกของแมํเปน็ คร้งั แรกทีไ่ ดเ๎ หน็ หน๎า ตัวยังเลก็ นกั เนอื้ หนังเห่ยี วยํนเหมือนคนแกํ แตชํ าํ งนาํ รกั นาํ เอน็ ดอู ะไรอยํางนี้ ความรักท้งั หมดท่มี ีอยูํในหัวใจ ของพลอย หลั่งไหลออกสูํ เด็กท่เี ปน็ เลือดเนือ้ ของตน พลอยย้มิ อยํางมีความสขุ จรงิ อยํางท่ีแมเํ คยบอกไว๎ เมื่อกอํ นทลี่ กู จะเกดิ นัน้ ต๎องเจ็บปวด ทรมานแทบสายตัวจะขาด ความเจบ็ ปวดอยํางไรจะเทําความเจบ็ ปวด ในการคลอดบตุ รเห็นจะไมํมี เพราะมันเป็นความ เจบ็ ปวดทไี่ มมํ ใี ครสามารถยบั ยงั้ ได๎ แตพํ อไดเ๎ หน็ หนา๎ ลูก ความเจบ็ ปวดน้นั ก็หายไปส้ิน ไมมํ รี ํองรอยทงิ้ ไวใ๎ นความทรง จําเลยแมแ๎ ตนํ อ๎ ย ถา๎ แมํจะต๎องอดทนเจ็บปวดทรมาน เหลาํ น้ันเพ่อื ลูกไดม๎ ชี ีวติ ได๎เหน็ โลก อยําวาํ แตํเพยี งความทรมาน เพียงแคํน้นั เลย อีกสบิ เทํานัน้ รอ๎ ยเทาํ นั้น แมํก็ทนได๎ พลอยยกมอื ข้ึนแตะเบาๆลงท่ตี ัวเดก็ ดุจกลัววาํ เด็กนนั้ เป็นของเปราะ ถา๎ ถูกแรงอาจบุบสลายไปได๎ เม่ือพลอยถูกตัว เด็กน้นั ก็ร๎ดู ว๎ ยสัญชาตญาณวําเป็นมือของมารดา เร่มิ เคลอ่ื นไหวแขนขา และดดู ปากไซห๎ น๎า ไปตามข๎างๆเบาะ เพ่อื จะหาหัวนมดูด พลอยไมเํ คยรม๎ู าแตกํ อํ นวาํ คนเราจะมคี วามสขุ ไดถ๎ งึ เพยี งน้ี ตลอดเวลาทต่ี อ๎ งนอนกระดานไฟ พลอยไดร๎ บั คาํ ชมเชยจากหมอตําแย จากนางพศิ และยายเทยี บวําเปน็ คนใจเย็น อดทนวาํ นอนสอนงาํ ย บางคร้งั ขณะทอี่ ยไูํ ฟ พลอยกร็ ๎สู กึ วํารอ๎ นจนแทบจะทนไมไํ หว แตพํ อมองดลู ูกท่อี ยูใํ นกระด๎ง ความกระวนกระวายตํางๆกร็ ะงบั ไป นอนอยไูํ ปไดอ๎ ยาํ งสงบ เหมอื นกับไฟนั้นเป็นของเย็น จะนอนแอบอิงอยเํู ทําไรก็ได๎ พอเดก็ เกดิ ไดส๎ ามวนั นางพศิ และยายเทยี บกต็ ง้ั พธิ ตี ามตวั คณุ นย๎ุ มาคอยรบั เดก็ นางพศิ อา๎ งวาํ ตอ๎ งทาํ อยาํ งนเ้ี พอ่ื ไลํ ผสี างมใิ ห๎มารบกวนเดก็ เพราะผสี างของนางพิศนั้น ดเู หมือนจะคอยแกล๎งมใิ ห๎ใครไดอ๎ ะไรที่รัก ท่ปี รารถนา แตผํ ขี องนาง พิศนัน้ เห็นจะไมํฉลาดนักเพราะหลอกกนั ได๎ ฉะนนั้ เม่อื พลอยมลี กู กต็ ๎องทาํ เสแสร๎งหลอกผี วําไมตํ อ๎ งการ ใครอยากได๎ก็เอา ไป เพราะเปน็ เด็กทีไ่ มํมใี ครปรารถนา นางพศิ ไปนัดคุณนุ๎ยให๎มาคอยรบั เด็กวาํ เปน็ ลกู ของตน และดเู หมือนจะไปซกั ซ๎อม กันไวก๎ อํ นแล๎วเป็นอยํางดี พอได๎เวลานางพศิ กย็ กกระด๎งใสเํ ด็กขึ้น รอํ นไปมา กระทบื เท๎าขูํผีตามธรรมเนยี มแล๎วกร็ อ๎ งวํา \"สามวันลูกผสี ่วี นั ลูกคน ลูกของใครมารับเอาไปเนอ๎ \" นางพิศรอ๎ งอยํสู องสามคร้งั คณุ นุ๎ยผน๎ู ่งั มองอยํู อยาํ งตน่ื เตน๎ ก็รอ๎ งถามวํา \"พศิ ถึงตาฉันหรือยงั \" \"สามวนั ลูกผสี ่ีวนั ลูกคน\" นางพศิ ร๎องแลว๎ กพ็ ยักหน๎ากับคุณนยุ๎ เปน็ สัญญาณ คณุ นุ๎ยก็ร๎องขึ้นอยํางตื่นเต๎น เต็มท่วี าํ \"ลูกฉันเองพศิ ! ลกู ฉันเอง ! ใชไํ หม ! ใชํไหม\" นางพศิ ลงนง่ั วางกระดง๎ อยาํ งหมดแรง ยกแขนขน้ึ เชด็ เหงอ่ื ทห่ี นา๎ ผาก แลว๎ พดู วาํ
\"ไมใํ ชํเจ๎าคํะ ยังไมํถูกตาํ รับ ถา๎ คุณจะรบั ก็บอกวําลูกของคุณ แลว๎ รบั กระดง๎ ไปเลย อยาํ มัวถามบาํ ววํา ใชไํ หม ใชํ ไหม เดีย๋ วผีมันก็สงสัย\" นางพิศพดู ถึงผอี ยาํ งกับวาํ เปน็ คนทีค่ ๎ุนเคย รจ๎ู ักนสิ ยั ใจคอกันดี \"งน้ั เรอะ !\" คุณน๎ยุ พดู \"แล๎วจะทําอยํางไรกันดลี ํะ\" \"ตอ๎ งเอาใหมํ ตัง้ พธิ ีกันใหมํ\" นางพิศพดู แลว๎ ก็ยกกระด๎งขึน้ ยืน ปากกร็ ๎องวาํ \"สามวันลกู ผสี วี่ ันลกู คน-------\" พอนาง พศิ พยักหน๎าให๎สญั ญาณ คณุ นยุ๎ ก็ร๎องตะโกนวํา \"ลกู ฉนั ไมํใชหํ รือ เอามานี่พิศ ฉนั รบั เอง\" ทําใหน๎ างพิศตอ๎ งนงั่ ลงอยาํ งอํอนใจ ต๎องเร่มิ พธิ อี กี หลายครงั้ กวําคณุ นุย๎ จะกลาํ วถ๎อยคาํ ได๎ถูกต๎อง โดยไมํตัง้ ประโยคเปน็ คาํ ถาม อกี วนั สองวนั ตอํ มา คณุ เชยกม็ าเยย่ี มพรอ๎ มดว๎ ยสม๎ สกู ลกู ไมห๎ ลายอยาํ ง คณุ เชยผอมตาลกึ ตากลวง จนพลอยแปลก ใจ \"เจา๎ คุณพํอทาํ นดใี จเหลือเกนิ แมํพลอย\" คุณเชยกระซบิ บอก \"พอรข๎ู าํ ววําได๎หลานเปน็ ผูช๎ าย ก็เปลงํ ปลง่ั ข้นึ ราวกับ นิรมิต พอํ เปรมเขาให๎ไปบอกตอนกลางวนั ตอนบาํ ยก็ลุกขน้ึ นง่ั รับประทานขา๎ วต๎มไดต๎ ้งั สองชาม คราวนเ้ี ห็นจะหายแนํ วนั น้ีทํานกล็ กุ ข้นึ นง่ั ได๎อกี อยากมาเยยี่ มแมพํ ลอยแตํยังมาไมไํ หว ทํานไลํฉนั ใหม๎ าเย่ยี ม แมพํ ลอยแตเํ ช๎า\" \"ฉนั เปน็ หํวงทํานเหลือเกินคุณเชย\" พลอยพดู \"ทาํ นเจบ็ เปน็ อะไรแนํคุณเชยรบ๎ู ๎างไหม\" \"หมอเขาบอกวาํ เปน็ ริดสดี วงในทอ๎ ง\" คุณเชยตอบ \"ฉันไปได๎หมอมาใหมํ ช่อื หลวงโอสถ ดีเหลือเกนิ แมํพลอย เอา อกเอาใจคนไข๎ทกุ อยาํ ง แลว๎ กย็ งั หนมํุ ไมํรํมุ ราํ มเหมือนแกํ\" \"คุณเชยมาวนั น้ีทําให๎ฉนั เบาใจขึน้ มาก\" พลอยพูดข้ึน \"แตแํ รกฉนั ไมํสบายใจเลย เพราะไมรํ ูว๎ าํ ทาํ นจะเจ็บ มาก นอ๎ ยเพยี งไร แตไํ ดย๎ ินคุณเชยพูดวนั นี้ ก็เห็นวําอาการทาํ นจะมิสก๎ู ระไรนกั \" \"ฉนั ร๎สู ึกวาํ อาการทาํ นดีขน้ึ จริงๆ เมื่อรว๎ู ําไดห๎ ลานเปน็ ผ๎ชู าย\" คุณเชยตอบ \"เวลาน้กี บ็ นํ เช๎าบํนเยน็ วํา อยากเห็น หน๎าหลาน ถ๎าทาํ นมาไหวปา่ นนี้ก็คงจะมาเสียแล๎ว\" คณุ เชยเหลยี วไปเพํงดูเด็กท่นี อนอยํูในกระด๎งอยนํู าน เหมือนจะ พยายามจดจําลกั ษณะ แล๎วกพ็ ดู ขนึ้ วํา \"วนั นีพ้ อฉันกลบั ไปทํานต๎องซกั ใหญํทเี ดยี ว แมํพลอยจะใหฉ๎ นั ไปอธบิ ายกับทํานวาํ อยํางไร หนา๎ ตาเด็ก เกิดใหมํ ขนาดนีฉ้ ันก็ดูไมํออก เหน็ เหมอื นๆกนั ทกุ คน แมํพลอยวําเหมอื นใครแนํ\" พลอยหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"ฉันเองก็ไมํรเู๎ หมอื นกนั คุณเชย แตํคนทเ่ี ขาอยํทู ีน่ ีเ่ ขาพูดกันวาํ หนา๎ ตาแกมีเคา๎ มาทางฉัน\"
\"เปน็ อนั ตกลงวําเหมือนแมพํ ลอยกแ็ ลว๎ กนั ฉนั จะไดเ๎ ก็บเนื้อความไปรายงานทาํ น ทํานคงดใี จหรอกท่หี ลาน เกิดมา เหมอื นลูกสาวของทําน ถา๎ ฉันจะบอกวําเหมอื นทํานเสยี เลยจะเป็นไง\" \"ก็ดเี หมอื นกันคุณเชย ทาํ นจะได๎ดใี จ หายเจบ็ เรว็ ๆขน้ึ \" พลอยตอบ \"ก็นนั่ นะํ สิ แลว๎ แมํพลอยทําให๎เหมอื นทาํ นได๎จรงิ ๆทหี ลัง กแ็ ลว๎ กัน เดีย๋ วคนเขาจะหาวําฉันสอพลอตอแหล\" คณุ เชยพดู แล๎วถามข้นึ วํา \"เออ ! แมํพลอย ถา๎ เผื่อเจ๎าคุณพอํ ทํานยังมาไมํได๎ แมพํ ลอยจะพาลูกไปหาทาํ นได๎สักเม่อื ไร\" \"ฉนั ก็ยังไมํรวู๎ ําจะออกไฟไดเ๎ มอ่ื ไร แตกํ วําจะไปได๎กค็ งเม่อื เดก็ อายเุ ดอื นกวาํ ๆกระมัง\" \"ไมํเป็นไร\" คุณเชยตอบ \"ไมํตอ๎ งรบี รอ๎ นอะไรหรอก ฉนั ถามดูอยาํ งนั้นเอง ถา๎ บญุ มาวาสนาชวํ ย บางทีเจ๎าคณุ พอํ ทํานกค็ งจะหายไดก๎ อํ นน้นั และขา๎ มฟากมาดหู ลานทํานได๎เอง ฉันไวใ๎ จหลวงโอสถเขามาก เพราะเขาวางยาถูกกับอาการ ของทาํ น และเขาไมํท้งิ ไข๎หมั่นมาเยี่ยมเยอื นเสมอ เขาบอกฉนั ไว๎วาํ ถ๎าเห็นอาการ ทาํ นผดิ ปกตกิ ใ็ หร๎ ีบมาตาม เขาจะไปทนั ที ถา๎ หนักหนาเขาก็จะนอนค๎างเฝ้าอาการให๎\" คณุ เชยพดู ถงึ หลวงโอสถดว๎ ยความนยิ ม ใบหนา๎ เปลย่ี นไปมสี ชี มพขู น้ึ ทแ่ี กม๎ เรอ่ื ๆ และแววตาของคณุ เชย เวลาพดู ถงึ หลวงโอสถ กร็ ูส๎ ึกวาํ จะมอี ะไรท่ีไมเํ คยปรากฏมากอํ น พลอยสังเกตเหน็ อาการกริ ยิ าคุณเชย ก็บังเกดิ ความสนใจในหลวง โอสถ อดใจไวไ๎ มไํ ดถ๎ ามวํา \"คุณเชย หมอคนนี้ หลวงโอสถนีม่ าจากไหน\" \"เขาเปน็ หมออยกํู รมหมอหลวง ชื่อเสียงเขาดงั มานานแล๎ว เจ๎าคณุ พอํ ทาํ นกเ็ คยรจู๎ กั มากอํ น คราวน้ฉี นั ให๎ ไปรับ เขามาเอง เพราะหมออื่นรักษามาหลายหมอแล๎วอาการทํานกไ็ มดํ ขี ึ้น\" \"ฉันได๎ยินคณุ เชยบอกแตํแรกวาํ เปน็ คนหนมํุ \" พลอยพูดตํอ \"อายสุ ักเทําไร\" \"เขาแกกํ วาํ ฉันแปดปี เคยมเี มียแล๎ว แตเํ มยี เขาตายมาไดป๎ ีกวําๆ ไมํมลี ูก เขาเป็นคนดีมากนะแมํพลอย\" คุณเชย ตอบออกมาเองโดยมิได๎ตั้งใจ ทาํ ให๎พลอยอดยม้ิ ไมไํ ด๎ คุณเชยพดู ตํอไปวาํ \"กริ ยิ ามารยาทเขาเรียบร๎อย จะพูดจะจาอะไรก็เปน็ หลกั เปน็ ฐาน เชือ่ ถือได๎ เขามาเยีย่ มเจา๎ คุณพํอทไี ร ฉันก็ได๎คยุ กนั นานๆทกุ ครงั้ ฉนั ร๎ูสึกวําเขาเป็นคนมอี าฌาอาศยั ดีจรงิ ๆ ฉันไมํแกล๎งวาํ หรอก\" พลอยพอจะเขา๎ ใจไดว๎ าํ คณุ เชยชอบหลวงโอสถมากเสยี แลว๎ ในใจจรงิ นน้ั กน็ กึ ยนิ ดที ค่ี ณุ เชยไดพ๎ บคนทช่ี อบ จะ ซกั ถามอะไรตอํ ไป ก็กลวั คณุ เชยจะหาวําละลาบละล๎วง จงึ ไดแ๎ ตํน่ิงอยํู คยุ กันเรือ่ งอ่นื จนคุณเชยลากลับ
พลอยนอนกระดานไฟตอํ ไปดว๎ ยความสบายใจขน้ึ กวาํ เกาํ เพราะเขา๎ ใจวาํ เจา๎ คณุ พอํ จะหายปว่ ยไข๎ ระหวาํ งนน้ั มคี น มาเยยี่ มเกือบทกุ วนั คุณสายกับชอ๎ ยออกมาจากในวงั มขี องกนิ กระจกุ กระจิกและผลไมม๎ าเยยี่ มไข๎ หลายอยําง \"เจ็บมากไหมแมพํ ลอย\" ชอ๎ ยถามขน้ึ เปน็ สง่ิ แรก \"เจ็บแคํไหนฉันกจ็ าํ ไมํไดห๎ รอกช๎อย ร๎ูแตํวาํ มาก\" พลอยตอบ \"นั่นสิ\" ชอ๎ ยวํา \"เร่อื งมลี กู มผี ัวนีฉ่ นั กลัวอตี รงนเี้ ทําน้นั ถ๎าเปน็ ฉนั ฉันคงรอ๎ งล่นั บ๎านหมด อายเขาตาย แล๎วนอนอยํู ไฟอยํางนี้ มริ อ๎ นจนสุกไปหรือพลอย\" \"ก็ร๎อนเหมอื นกัน แตจํ ะทาํ อยํางไรได๎\" พลอยตอบ \"เฮอ๎ !\" ช๎อยถอนหายใจดังลนั่ \"เลิกกนั ที ฉนั ไมํเอาแลว๎ เรอื่ งลกู เร่อื งผวั ทรมานออกจะตายไป ฉนั จะต๎องสาบานตวั อยเํู ป็นโสดไปจนตาย อีกหนํอยฉนั จะไปบวชชเี สีย\" \"พลอยอยาํ ไปฟังคนพดู ไมเํ ปน็ เรื่องเปน็ รสหนอํ ยเลย\" คณุ สายพูดแกมหวั เราะ \"เสดจ็ ทํานทรงทราบ ทํานรับส่ังให๎ ปา้ ออกมาเยยี่ ม ทาํ นรับสงั่ ออกมาใหพ๎ ลอยรกั ษาเนือ้ ตวั ใหด๎ ีๆ\" คณุ สายเลาํ ใหฟ๎ งั วําทกุ คนในวัง สบายดี เสดจ็ รบั สัง่ ถามถึง พลอยเสมอ พอทรงทราบวาํ พลอยคลอดบตุ ร กท็ รงกาํ ชบั ให๎คณุ สายออกมาเย่ยี ม ให๎จงได๎ ซง่ึ ใจจริงคุณสายเองกอ็ ยากจะ มาอยแํู ล๎ว ชอ๎ ยกระเถบิ เขา๎ ไปนง่ั ดเู ดก็ เอานว้ิ จม้ิ ทต่ี วั เดก็ หลายแหงํ กร็ อ๎ งขน้ึ วาํ \"ตา๏ ยนํารกั ! ดูซิพลอยแกยม้ิ กบั ฉันด๎วย\" \"มนั จะเกนิ ไปหนํอยละกระมงั ยายช๎อย เด็กอะไรเกดิ ไมํก่ีวัน จะย้มิ ได๎แล๎ว\" คุณสายท๎วงข้ึน \"อา๎ ว จริงๆนะคะคณุ อา ไมเํ ชื่อคอยดูเอาเองซี แล๎วนแ่ี มพํ ลอยเรยี กแกวาํ อะไร\" ช๎อยถาม \"ยงั ไมมํ เี ชอ่ื เลยชอ๎ ย คณุ เปรมเขาวาํ จะใหเ๎ จา๎ คุณตาทํานตง้ั ให๎\" \"ทําไมํไมเํ รยี กแกวาํ ตาอัน้ ไปกํอน ตาอนั้ น๎องตาอน๎ \" ช๎อยออกความคดิ และตง้ั แตํนนั้ มาพลอยก็เรยี ก บตุ รชายคน ใหญขํ องตนวาํ ตาอน้ั ตามช๎อยเรอ่ื ยมา ระหวาํ งที่พลอยอยไํู ฟ ตาอน๎ ก็อยํูอกี ห๎องหนง่ึ บนตึก คนเล้ียงตอ๎ งพาเข๎ามาหาพลอย เสมอ ทแี รกตาอน๎ มองดูเด็กที่เกิดใหมํอยาํ งสงสยั แตํพลอยบอกวําเปน็ นอ๎ ง ตาอน๎ ซงึ่ เดย๋ี วนีเ้ ร่ิมพดู ได๎บา๎ งแลว๎ กเ็ รียกตาม วาํ น๎อง บางเวลาก็น่ังดูนอ๎ งอยํไู ดค๎ รง้ั ละนานๆ โดยมิได๎รบกวน เอ้อื มมือเข๎าไปแตะตอ๎ ง พลอยมองดูตาอ๎นแลว๎ ก็มองดูลูก แทๆ๎ ของตน แล๎วบังเกิดความโลงํ ใจ เพราะการมีลูก ของตนน้ัน มไิ ดท๎ าํ ให๎พลอยรักตาอ๎นน๎อยลงกวําเกําเลย กลับเพิ่ม ความสงสารความเอ็นดูยิ่งข้ึนไปอีก
เดอื นแรกแหงํ ชวี ติ ของตาอน้ั นน้ั พลอยรส๎ู กึ วาํ ตาอน้ั ชาํ งโตวนั โตคนื เสยี นก่ี ระไร ตาอน้ั เรม่ิ มนี สิ ยั ของตนเอง เลก็ ๆน๎อยๆทพ่ี ลอยรจ๎ู ักดี เปน็ ตน๎ วาํ ตาอั้นชอบนอนทาํ ไหน ชอบดดู นมในทาํ อยาํ งไร เหลาํ นเ้ี ปน็ เร่ืองที่พลอยรู๎ จนส้ิน พอ อายตุ าอั้นไดเ๎ ดือนกวาํ ๆ ลกู ตาตาอ้นั ก็เร่มิ จับคนและมองดูโลกภายนอกด๎วยความสนใจ บางครงั้ ตาอัน้ นอนดมู ือดเู ทา๎ ของ ตนเอง เหมอื นกบั วาํ ใชค๎ วามคิดอยาํ งลึกซ้ึง ตัง้ แตเํ วลาระหวาํ งทพี่ ลอยนอนอยํูไฟจนออกไฟ กแ็ ล๎ว พลอยกไ็ ดแ๎ ตนํ กึ วําเจา๎ คณุ พํอจะมาเย่ียมหลานท่บี า๎ นสักวนั หนง่ึ แตํพลอยกต็ ๎องผิดหวัง เพราะเจ๎าคุณพํอ มอี าการลกุ ขึ้นน่งั ไดเ๎ ม่ือตอนแรกทต่ี า อ้ันเกิด แตแํ ล๎วก็ตอ๎ งล๎มหมอนนอนเส่อื ตํอไปอีก มอี าการแตทํ รงกบั ทรุด วันหนึ่งคณุ เชยกส็ งํ ขําวมาใหท๎ ราบวํา เจ๎าคุณพอํ อยากเห็นตาอั้นมาก ถ๎าพลอยมีกาํ ลังพอจะไปไหว กข็ อให๎พาตาอน้ั ไปท่บี ๎าน ถ๎าหากวาํ จะไปค๎างท่บี า๎ นนานๆได๎ก็ย่ิงดี เพราะจะไดช๎ ํวยทําให๎เจา๎ คุณพอํ หายป่วยไข๎ ดว๎ ยความดใี จ พลอยปรกึ ษากับคณุ เปรมถงึ เรือ่ งนี้ คณุ เปรมก็มไิ ดข๎ ัดข๎อง รบั อาสาจะพาพลอยไปสงํ ถึงบา๎ น และเม่อื วนั ทีน่ ดั ไว๎พลอยก็เดินทางพร๎อมด๎วยตาอน้ั นางพิศและข๎าวของท่จี าํ เปน็ ตอ๎ งใช๎ เพราะกะไวว๎ าํ จะไปอยํู หลายวัน ดอู าการเจา๎ คุณพอํ วาํ ดีแลว๎ จงึ จะกลับ เมอ่ื พลอยไปถงึ บา๎ นนน้ั เปน็ ตอนกลางวนั เจา๎ คณุ พอํ ยงั หลบั คณุ เชยออกมารบั รอง พาพลอยกบั ตาอน้ั ไปอยใํู นหอ๎ ง ของตน คณุ เปรมน่ังอยํูครหูํ น่งึ ก็ลากลับ เพราะถึงเวลาไปเขา๎ เวรในวัง บอกไวว๎ ําออกเวรแล๎วจะมาใหมํ พอคุณเปรมกลับไป แลว๎ ปัญหาระหวํางพลอยกบั คณุ เชยกต็ ๎องเกิดขึน้ อีก ในข๎อท่วี ําพลอยจะไปหาคณุ อนุํ ดีหรือไมํ คณุ เชยก็ทดั ทานอยํางไมํ เต็มใจเชนํ เคย แตํคราวน้ีพลอยไมํยอมฟังเสยี ง อ๎างวําคนเป็นคนมลี ูกมีผวั เปน็ ผ๎ใู หญํแล๎ว คงจะไมํเปน็ ไรหนกั หนา แตพํ อ พลอยเข๎าไปพบกบั คุณอุนํ ในห๎อง และยกมอื ไหวอ๎ ยํางนอบนอ๎ ม คุณอํุนก็ปราศรัย ขน้ึ วาํ \"แหม ! แมํมหาเศรษฐี มาคราวนีเ้ ขา๎ มาหาฉนั ไดถ๎ ึงในหอ๎ ง มาคบกบั คนยากคนจนอยาํ งฉนั ไมกํ ลวั หมดรัศมี บ๎าง หรือยะ\" \"อฉิ นั มาถงึ เมอื่ กี้ พอเอาขา๎ วของไว๎แลว๎ กม็ ากราบเทาํ คณุ พี่\" พลอยตอบดว๎ ยใจทไี่ มยํ อมถอื สาคณุ อํุน เปน็ อนั ขาด \"นถ่ี ๎าจะรว๎ู าํ เจ๎าคุณพอํ เจ็บละซี\" คุณอํนุ พูดขึน้ \"ถ๎าแมํจะมาน่งั คอยแบํงสมบตั ิละก็เลกิ ความคดิ เสยี เถิด ทาํ นยังไมํ เจ็บหนักหนาถึงเพยี งนนั หรอก\" คณุ อํุนหยดุ บว๎ นนา้ํ หมากแล๎วปรารภกับตข๎ู ๎างฝาวํา \"ยังไมทํ นั ไรเลย แรง๎ ลงเสียแลว๎ \" พลอยคลานถอยออกจากหอ๎ งทนั ที ไมเํ หน็ ประโยชนท๑ จ่ี ะพดู จาวาํ อยาํ งไรอกี ตอํ ไป เมอ่ื คณุ เชยรเ๎ู รอ่ื ง กห็ วั เราะพดู ขน้ึ วํา \"ฉนั วําแลว๎ ไหมลํะแมํพลอย ยง่ิ หมนํู เี้ ธอรว๎ู ําเจ๎าคณุ พํอตน่ื หลาน เธอยงิ่ ทําทาํ จะอาละวาดใหญํ อยํตู อํ ไปเถดิ อีกหนอํ ยก็ คงจะได๎เห็นอะไรสนกุ ๆ\" ตอนบาํ ยเจา๎ คณุ พอํ ตน่ื แลว๎ พลอยอม๎ุ ตาอน้ั ทง้ั เบาะเขา๎ ไปหา และวางตาอน้ั ไวข๎ า๎ งๆทน่ี อน เจา๎ คณุ พอํ ซบู ผอมจน พลอยตกใจ ตาลึกกลวง โหนกแกม๎ ขนึ้ สองขา๎ งเปน็ กระดกู ราํ งกายทงั้ หมดกม็ แี ตํหนังหุ๎มกระดูก พลอยเหน็ แล๎วกอ็ ยากจะ รอ๎ งไห๎ แตตํ อ๎ งกลัน้ นํ้าตาไว๎ ฝนื พดู จาอยาํ งยม้ิ แย๎ม มใิ หเ๎ จ๎าคณุ พอํ เสยี กําลังใจ
เจา๎ คณุ พอํ พลกิ ตวั นอนตะแคงดหู นา๎ พลอย แลว๎ กม็ องดตู าอน้ั ยกมอื ขน้ึ ลบู ไลไ๎ ปตามตวั ตาอน้ั เบาๆ ดว๎ ยความปรานี นาํ้ ตาไหลรนิ ลงตามใบหน๎าทซี่ ูบผอมด๎วยโรคของทําน \"หลานยังเลก็ นัก\" เจา๎ คณุ พอํ พูดด๎วยเสยี งแผํวเบา \"ยังเล็กเหลือเกนิ พลอยไมนํ าํ จะพามาเลย แตํไหนๆ กม็ าแลว๎ ขอให๎อยํูนานๆ อยาํ หอบไปหอบมาเดี๋ยวหลานของตาจะเจ็บไข๎ไป\" พลอยสงั เกตเหน็ เจา๎ คณุ พอํ เลอื ดฉดี ขน้ึ ทโ่ี หนกแกม๎ แดงเรอ่ื ๆ และตาทง้ั สองขา๎ งทม่ี นี าํ้ ตาออกมานน้ั ดมู แี ววสกุ ใสจะ เป็นเพราะพษิ ไขห๎ นัก หรือเพราะความดใี จกส็ ดุ ที่จะเดาได๎ \"แมเํ ชยเขาบอกวาํ เหมอื นพอํ \" เจา๎ คุณพอํ พูดตอํ ไปพลางดตู าอัน้ อยาํ งพินจิ พิเคราะห๑ \"ไมํจริงเลยสักนดิ เหมือนยาย เขาตํางหาก ดูปราดเดยี วก็รู๎ ...แมํเจ๎าเขาเป็นคนสวยมากพลอย ไมนํ าํ จะอายุสั้นเลย\" นาํ้ ตาของเจา๎ คณุ พอํ ไหลรนิ ออกมาเรอ่ื ยๆ มอื ของทาํ นกล็ บู ไลไ๎ ปตามตวั ตาอน้ั ดว๎ ยความรกั สายตาของทาํ นมไิ ดม๎ อง ไปทางอื่น นอกจากจับอยํทู ี่หนา๎ ของตาอน้ั พลอยรู๎สึกวําตนจะทนภาพนัน้ ไมไํ หว เห็นคณุ เชยนัง่ อยขูํ ๎างปลายเทา๎ เจา๎ คุณพอํ กค็ ลานเขา๎ ไปนง่ั ใกล๎ หยบิ พัดมาอนั หนงึ่ ได๎ ก็เริ่มพัดเจ๎าคณุ พํอ เพือ่ จะได๎มอี ะไรทาํ เจา๎ คณุ พอํ เรม่ิ มอี าการดขี น้ึ ตง้ั แตนํ น้ั มา ยาขนานทด่ี ที ส่ี ดุ กค็ อื ตาอน้ั ผซ๎ู ง่ึ จะตอ๎ งเอาไปวางไวข๎ า๎ งทน่ี อน วนั ละสอง เวลา ตอนเช๎าเมื่อทํานตน่ื นางพิศกย็ กเบาะตาอ้ัน เข๎าไปวางไว๎ข๎างๆ พอตอนกลางวนั กย็ กกลบั มาห๎อง เย็นลงพลอยก็ยกตา อน้ั เขา๎ ไปอกี ครง้ั หนึ่ง เจา๎ คุณพํอลกุ ข้ึนนงั่ หวั รํอตํอกระซกิ ได๎ภายในสามวัน หลังจากทห่ี ลาน ไปอยูํด๎วยที่บ๎าน และเมอื่ ลุก ขึน้ นัง่ ไดก๎ ็เรยี กของแตงํ ตวั และเงนิ ทอง มาทําขวัญหลานอยํางเบิกบานใจ อาการของเจ๎าคณุ พอํ ดขี ึน้ ตามลําดบั จนหลวง โอสถซ่งึ เป็นหมอประจํายืนยันกับคณุ เชยและพลอยวํา อกี ราวๆสิบวนั ทาํ นก็คงจะหายเป็นปกติ เพราะอาการของเจา๎ คณุ พอํ ดขี น้ึ จนเหน็ ไดช๎ ดั พลอยกเ็ รม่ิ คดิ จะกลบั บา๎ น ถงึ กบั นดั แนะกบั คณุ เปรมใหม๎ ารบั ใน ราวๆสิบวนั ทุกคนพากนั โลงํ ใจ และลงความเหน็ วําเจา๎ คณุ พํอคงจะไมํเป็นอันตรายแนํๆ เพราะเด๋ยี วนี้อาการดี ถงึ กับลุกขน้ึ เดนิ เหินไดบ๎ า๎ งแลว๎ เชา๎ วันหน่ึงพลอยนงั่ หวีผมอยูใํ นหอ๎ ง นางพศิ ยกตาอัน้ ไปไวใ๎ นหอ๎ งเจ๎าคณุ พํอ ตามปกติ อีกครํูหนง่ึ พลอยสะดงุ๎ สุดตวั เม่อื ได๎ยินเสียงนางพิศร๎องโวยวายเรยี กคนชํวย พอพลอยและคณุ เชย ว่งิ เข๎าไปถงึ กเ็ หน็ เจ๎าคณุ พํอนอน หงายพาดทีน่ อนอยูํ หน๎าเขยี วไมํมีสีเลือด นางพิศรายงานวําขณะทํานน่ังเลํน กบั ตาอั้นอยํูบนท่นี อน ทาํ นร๎องขึน้ ไดค๎ าํ เดียว วาํ \"เปน็ ลม\" แลว๎ ก็หงายลงไป คุณเชยเปน็ คนได๎สตกิ อํ น เรียกทนายใหร๎ ีบลงเรอื ไปตามหลวงโอสถ และขณะท่ีพลอยเข๎าน่ัง ประคองเจ๎าคุณพํอเอายาใหด๎ ม นางพศิ เขา๎ บีบขานวดเฟ้นอยํูดว๎ ยความตกใจนน้ั เอง เจา๎ คณุ พอํ กห็ มดลมสน้ิ ใจไปในอ๎อม แขนกํอนที่หมอจะมาถงึ และกอํ นท่ีคณุ เชยจะไดก๎ ลับเขา๎ มาในหอ๎ ง บทท่ี ๑๘ (หนา๎ ท่ี ๑)
ศพเจา๎ คณุ พอํ ถกู เกบ็ ไวร๎ วํ มปจี งึ ไดเ๎ ผาเสรจ็ สน้ิ ไป ในระยะเวลาตง้ั แตเํ จา๎ คณุ พอํ ถงึ แกกํ รรมลงจนถงึ เวลาเผา เรยี กได๎ วาํ เป็นระยะเวลาบ๎านแตกสาแหรกขาดของบา๎ นคลองหลวง การววิ าทกนั ในหมูพํ น่ี ๎องเกี่ยวกับเร่ืองทรพั ย๑ สมบตั นิ ้นั เป็น เรือ่ งวํุนวายท่ีพลอยอยากจะหลีกเล่ียงไมํเกย่ี วข๎องดว๎ ย คณุ อนุํ ถือวําการที่เจา๎ คณุ พํอตายลง ไมํทําใหฐ๎ านะเปล่ียนแปลงไป เลย เพราะคณุ หญงิ มารดายังมีชีวิตอยูทํ ่อี ัมพวา ถึงแมว๎ ําทาํ นจะไมเํ ข๎ามาเผา เจา๎ คุณพํอก็ตามที ด๎วยเหตทุ ่คี ณุ อุํนในฐานะ ท่เี ป็นพีใ่ หญํ ก็จะครองบ๎านตอํ ไป โดยไมํแบงํ ปนั ใหน๎ อ๎ งคนใดไดอ๎ ิสระ ในปญั หาทแี่ ตกตาํ งความเหน็ หันอยูํนี้ คุณชติ เป็น ฝ่ายสนับสนุนเห็นด๎วยกบั คุณอุํนทุกประตู แตํคุณเชยไมเํ ห็นดว๎ ย อยํางรุนแรง เหน็ วาํ ตนควรจะได๎รับสํวนแบงํ จากทรพั ย๑สิน มรดกอยาํ งเด็ดขาด คณุ เชยไมํมีผูใ๎ ดกล๎าสนับสนนุ อยาํ งออกหนา๎ เพราะพํอเพิ่มและพลอยถึงจะเหน็ ใจคณุ เชยมากสกั เทําใดก็ตาม ทงั้ สองไมํปรารถนาจะเข๎าไป เกีย่ วข๎องกับกรณีพพิ าททย่ี ํุงเหยิงคราวน้ี หลงั จากรดนาํ้ ศพเจา๎ คณุ พอํ และตง้ั ศพแลว๎ พลอยกเ็ หน็ วาํ ตนเองควรจะรบี กลบั บา๎ นโดยดวํ น เพราะในทนั ใด ทค่ี ณุ อุนํ รว๎ู าํ คณุ พอํ ถงึ แกกํ รรม คณุ อุํนกแ็ สดงตนเป็นศตั รอู ยํางเปิดเผย เมอ่ื คุณอนุํ เขา๎ มาในห๎องนอนเจ๎าคณุ พอํ ตํอหนา๎ ศพและ ตอํ หนา๎ คณุ เชย ซง่ึ ร๎องไหจ๎ วนจะสน้ิ สติ และตอํ หนา๎ พนี่ ๎องและคนใช๎ในบ๎าน ที่พากันรอ๎ งไห๎ฟมู ฟาย คุณอุํนกม๎ ลงกราบศพ เจา๎ คณุ พํอโดยปราศจากน้าํ ตา แล๎วก็เงยหน๎าต๎องดพู ลอยด๎วยสายตาทเี่ ขียวปดั ด๎วยความเคียดแคน๎ ชิงชงั แลว๎ พูดข้ึนวํา \"ทีนี้คงจะดใี จละซีนะแมํตัวดี เจ๎าคุณพํอทํานอยูํของทาํ นดีๆ ตามมาฆําเสียจนได๎ ! อยาํ ทาํ บบี น้าํ ตาร๎องไห๎ ไปเลย ฉันร๎ูหรอก\" เคราะหข๑ องพลอยยงั ดที ค่ี ณุ เปรมรบี มาทนั ที เมอ่ื ทราบขาํ ววาํ เจา๎ คณุ พอํ ตาย พลอยไดอ๎ าศยั เกาะคณุ เปรม เปน็ เคร่ืองค๎มุ กนั จนถงึ เวลากลางคนื และพยายามหลีกเลีย่ งคณุ อนุํ จนไดเ๎ วลากลับ พลอยไดเ๎ ห็นความตาย อยํางใกลช๎ ิดเป็น ครัง้ แรก ด๎วยเจา๎ คณุ พอํ หมดลมในอ๎อมแขนของตน ความรู๎สกึ น้ันแปลกประหลาด ใจหนึง่ นัน้ คิดวํา ความตายนน้ั มิไดน๎ าํ สะพรงึ กลัวอยาํ งที่ไดเ๎ คยนกึ ไว๎ เจ๎าคณุ พอํ สูดลมหายใจแรงๆสองสามครงั้ แล๎วก็เหยยี ดรํางกายออกอยาํ งสบาย กล๎ามเน้อื ทุกสํวนหมดความตงึ เครียด ใบหน๎านั้นยงั ย้มิ อยูํ เหมอื นเมอ่ื ตอนเลํนกับตาอัน้ กอํ นท่ที ํานจะหงายหลังลงไป อกี ใจหนง่ึ ของ พลอยนัน้ ยังนึกไมํถงึ วํา เจ๎าคุณพํอตอยลงจริงๆ ถงึ จะรู๎วาํ ทํานตายแนํ แตํความรู๎สึกวําทาํ นกย็ ังอยนํู นั้ กม็ ิได๎ส้นิ สดุ ถึง พลอยจะรอ๎ งไห๎ ในตอนน้นั พลอยก็รอ๎ งไห๎เพราะความตกใจและเมานํ้าตาคนอนื่ มากกวาํ ความรส๎ู กึ ของพลอยยงั ชา ตอํ ความเปน็ จริงอยูทํ งั้ วนั ระหวํางน้นั ก็มไิ ด๎มีเวลาคดิ ใหร๎ ูถ๎ ึงความเป็นจรงิ นนั้ ไดถ๎ นัด เพราะความโกลาหลในบา๎ น ท่ีเกิดจาก การตระเตรียมงานศพนน้ั บดบังความร๎สู กึ อันแทจ๎ ริงทค่ี วรจะมเี สียสิ้น พิธรี ดนํา้ ศพก็ดตี ลอดจนเวลา ทเ่ี ขามัดเจ๎าคณุ พอํ ใสํ โกษก็ดี มไิ ดท๎ ําให๎ความมึนชาที่จบั อยูํในหวั ใจน้ันสรํางซาลงไป พลอยร๎ตู วั แตวํ ําตํอนี้ไป ตนจะอยบูํ ๎านนไ้ี มํได๎อีก ต๎องรบี กลบั ไปเสียในโอกาสแรกทเ่ี รว็ ที่สดุ พลอยบอกคุณเชยพํอเพมิ่ และคณุ เปรม ถงึ เรอ่ื งนี้ ทุกคนก็เห็นด๎วยเพราะพลอยยงั เปน็ แมํลกู อํอน จะอยูํตอํ ไปยอํ มจะไมํสะดวกเป็นอยํางยิ่ง แตํพอถึงเวลา เข๎าจริงในตอนกลางคนื ขา๎ วของทุกอยาํ งขนไปลงเรอื แล๎ว และนางพิศอม๎ุ ตาอ้ันทีก่ ําลังหลับไปคอยอยํใู นเรือ พลอยก็เขา๎ กราบลาโกษศพเจ๎าคุณพํอท่ีห๎องกลาง แขกเหร่อื และ บรรดาญาตทิ ีท่ ยอยกันมาท้งั วันนนั้ ยังเหลืออยูํ ประปราย คุณเชยน่งั พดู เบาๆกบั หลวงโอสถอยูหํ น๎าโกษด๎านหนึ่ง พราะ ทีม่ าสวดพระอภธิ รรมเพงิ่ สวดเสร็จ และทนายกาํ ลงั ประเคนนา้ํ ฉนั คณุ อุนํ นง่ั อยูํอกี หอ๎ งหน่งึ มีคณุ ชติ นง่ั อยูํด๎วย พอํ เพ่มิ กําลังจะลงมอื เลนํ หมากรุก กับพวกผูช๎ ายท่ีมาอยูํเป็นเพ่อื น พลอยคลานเขา๎ ไปถึงหนา๎ ศพเจ๎าคุณพํอ แสงเทียนจับทองท่ีปดิ
ไวด๎ ูแวววาว พอก๎มตวั ลงกราบ เสยี งปท่ี ี่ประโคมศพน้นั เจือ้ ยแจ๎ว เหมอื นเสียงคนรอ๎ งไหค๎ ร่าํ ครวญถึงคนทต่ี ายไปแลว๎ และ เสียงกลองท่ีประโคมนน้ั ดังหนักๆเป็นจงั หวะ เหมอื นกบั มใี ครมาทุบอกดว๎ ยความโศกสลด พลอยรูส๎ กึ เย็นวาบ จากตน๎ คอลง ไปตามสนั หลัง ความจริงผุดข้ึนมาจากในใจทนั ทีวํา เจ๎าคณุ พํอจากไปแลว๎ โดยไมํมีวันจะกลบั มา พบกันอีก โกษศพที่ตั้งอยํู ตรงหนา๎ เปน็ ประจกั ษพ๑ ยานในความจริงขอ๎ น้ี และเสียงปี่กลองที่ดงั ก๎องหูอยนํู นั้ ดูเหมือนจะย้าํ เอาความจริงนี้ ใหเ๎ ขา๎ ลกึ เข๎า ไปในหัวใจของพลอยดว๎ ยทุกจังหวะของกลอง พลอยหมอบตัวสัน่ ระรกิ ซบหน๎าอยํูดว๎ ยความอาลยั นาํ้ ตาหลั่งไหลออกมา พร๎อมกบั อาการสะอืน้ ของคนท่เี พิง่ ร๎ูตวั วําเป็นลกู กําพรา๎ พลอยจะหมอบซบรอ๎ งไหอ๎ ยนูํ านเทาํ ไรก็จาํ ไมไํ ด๎ มารส๎ู ึกตวั เอาอีก ครงั้ หนึ่งเมือ่ ได๎ยนิ เสียงคณุ เปรม พดู ปลอบเอาใจเบาๆ เหลียวดูรอบตวั กร็ ๎ูวาํ ตนถกู ใคร ซึง่ คงจะตอ๎ งเปน็ คุณเปรมประคอง ลงมาน่งั อยใํู นเรือ โดยทไี่ มํร๎ูตัว และเรอื นน้ั กาํ ลังแลนํ บาํ ยออกสแูํ มนํ าํ้ อยาํ งเงียบๆ นางพศิ นง่ั รอ๎ งไหส๎ ะอกึ สะอน้ื อยหํู วั เรอื อม๎ุ ตาอน้ั ขน้ึ ทง้ั เบาะและสาํ ยไปมาเบาๆพลางพรรณนาวาํ \"คุณอัน้ ทนู หัวของพศิ ทาํ นนงั่ เลํนกับคุณอยดูํ ีๆแท๎ๆทเี ดียว พิศเหน็ กบั ตา ทํานสนิ้ แล๎วทาํ นยังยม้ิ อยูํเลย คณุ ไมํ เป็นไรหรอกชาตนิ ี้ เพราะทํานจะอยูํกับคุณตลอดไป\" พลอยกลบั มาถงึ บา๎ นแลว๎ กพ็ ยายามปลกี ตวั ออกหาํ งเรอ่ื งวนํุ วายของคลองบางหลวง มเี วลาทต่ี อ๎ งไปบา๎ น นน้ั อกี กค็ อื เวลาที่ไปกับคณุ เปรมทกุ เจด็ วัน และห๎าสิบวนั รอ๎ ยวัน ซ่งึ มีการทาํ บญุ ศพเจ๎าคุณพํอตลอดจนถงึ วนั ท่เี ผาศพ เก็บกระดูก และทาํ บญุ กระดกู พลอยก็ไปในฐานะท่ีเป็นคร่งึ แขกทไ่ี ปในงาน พยามหลีกเลี่ยงไมํเขา๎ ไปเกย่ี วขอ๎ งกบั ทางเจา๎ ภาพ เพราะ พลอยรดู๎ วี าํ เมื่อสิน้ เจา๎ คุณพอํ แลว๎ นสิ ยั และลกั ษณะ อันไมํพงึ ปรารถนาตาํ งๆของคณุ อํุน ซ่งึ เคยถกู กดดันไว๎ กเ็ รม่ิ สําแดงตวั ให๎ปรากฏอยาํ งรนุ แรง สงิ่ เหลํานีพ้ ลอยเห็นวําไมํเป็นมงคล และไมอํ ยากเกยี่ วข๎องด๎วย และรส๎ู กึ อยเํู สมอวําตนเคราะหด๑ ที มี่ ี ทางหลีกเล่ียง ไดอ๎ ยํางสะดวก ระหวาํ งทศ่ี พเจา๎ คณุ พอํ ยงั อยใํู นบา๎ น คณุ เชยพบหนา๎ พลอยครง้ั ใดกร็ อ๎ งไห๎ ปรบั ทกุ ขถ๑ งึ เรอ่ื งคณุ อนํุ ตง้ั กอง ทะเลาะ วิวาททกุ ครั้ง คณุ เชยผํายผอมลงไปจนผดิ รูป บอกกบั พลอยเสมอวาํ ต้งั แตํส้นิ เจ๎าคณุ พํอแลว๎ ก็ร๎ูสึกวาํ ชวี ิตประจําวันวําง เปลํา ไมํมีอะไรจะทํา ไมมํ คี วามหมายอกี ตํอไป คุณเชยบอกวาํ ทรพั ย๑สมบัติ ทีเ่ ป็นมรดกนั้น มิได๎อยากไดอ๎ ยากดอี ะไรหนกั หนา เพราะลาํ พงั ข๎าวของเงินทองทเี่ จา๎ คุณพํอใหไ๎ ว๎ ตั้งแตํยงั มีชีวติ อยํูนน้ั ก็พอจะเลีย้ งตวั ไปได๎ ถึงจะไมฟํ มุ่ เฟอื ยก็คงไมถํ งึ ลาํ บาก แตทํ ี่คณุ เชยทนไมํไหวกค็ อื การกดขี่ใช๎อํานาจไมํเป็นธรรมของคุณอุนํ ตลอดจนการระแวงสงสยั และการตง้ั ขอ๎ รงั เกียจตํางๆ ที่คุณอุํนทาํ กับคณุ เชยมากข้ึนทกุ วนั ฉนั ทนอยไํู ปทกุ วนั น้ี กเ็ พราะศพเจา๎ คณุ พอํ ยงั อยใํู นบา๎ น\" คณุ เชยปรารภข้ึนอยํางนาํ สงสาร \"แตบํ างครัง้ กแ็ ทบจะทน ไมไํ หวเที่ยวแมํพลอย แมพํ ลอยไมรํ ูห๎ รอกวาํ คณุ อํนุ เธอรา๎ ยสักเพียงไหน เวลาน้จี นชั้นบาํ วในบา๎ นก็กระทบไหลํฉนั ได๎ เพราะ เธอคอยหนุนมันอยํู ทย่ี ิง่ รา๎ ยไปใหญํก็เรอื่ งท่ีฉันถกู สอดแนม อยํูทกุ วนั ไมวํ ําจะทําอะไรพดู อะไร กระดิกตวั แมแ๎ ตํนิดเดยี ว ก็ ต๎องมีคนไปรายงาน...\" คุณเชยรอ๎ งไหส๎ ะอึกสะอน้ื แล๎วพูดตอํ ไป
\"ถา๎ เปน็ คนอ่นื ฉันก็ไมวํ าํ อะไรหรอกแมพํ ลอย ท่ีฉันชํา้ ใจนกั กเ็ พราะเปน็ พนี่ ๎องท๎องเดียวกันแท๎ๆ เธอเปน็ พี่ฉนั ไมํ นําจะทํากบั ฉันอยํางน้ีเลย เวลานีช้ ้นั แตํข๎าวนาํ้ ฉันก็ต๎องหากนิ เอาเอง บําวในบา๎ นขนึ้ กับเธอทั้งหมด ไมมํ ใี ครกล๎าจะเหลยี ว แลมาทางฉัน คุณชิตกย็ งิ่ คอยยุยงเธอให๎เกลยี ดฉันข้นึ ไปอีก กลวั วําฉันจะคอยกีดกนั เขา มแี ตํพอํ เพ่ิม แตแํ มํพลอยก็คงรู๎วาํ พํอเพมิ่ แกจะไปทาํ อะไรได๎ ฉันอยากตายเสียให๎พ๎นทกุ ขพ๑ ๎นร๎อนไปที ข้ีเกยี จอยใํู ช๎กรรมใชเ๎ วรอยาํ งทกุ วันน้ี\" \"คณุ เชยอยาํ คิดส้นั ไปเลย\" พลอยพดู ปลอบ \"คณุ เชยกไ็ มใํ ชํตัวคนเดยี ว ถงึ จะอยํางไรฉันกเ็ ปน็ น๎อง และรักคณุ เชย มาก เสร็จงานศพเจา๎ คุณพอํ แล๎ว คณุ เชยจะมาอยูํกับฉันทบี่ า๎ นให๎สบายสักพกั หนง่ึ กไ็ ด๎ อยํูกนั อยาํ งพ่ีนอ๎ งจะนานเทําไรก็สดุ แล๎วแตํคุณเชย\" \"ขอบใจ แมํพลอย\" คณุ เชยยิ้มกับน๎องสาวทง้ั นาํ้ ตา \"ฉันร๎ดู ีวาํ ถงึ อยาํ งไรแมํพลอยก็ไมทํ ิ้งฉัน แตํแมํพลอยกไ็ มํใชํตัว เปลาํ เอาฉนั มาไว๎อกี คนก็รุงรัง มแี ตจํ ะรําคาญเปลาํ ๆ\" \"คณุ เชยอยาํ วติ กในขอ๎ นน้ั เลย\" พลอยตอบ \"คุณเปรมเขาพูดกับฉันเรอ่ื งคุณเชยกอํ นดว๎ ยซาํ้ ไป เขาบอกวําเสร็จงาน ศพเจ๎าคณุ พํอแลว๎ ให๎ฉันรับคณุ เชยมาอยูดํ ว๎ ย คุณเชยจะไดส๎ บายขน้ึ บ๎าง เขาสงั เกตเห็นคุณเชยซูบไปมาก กลัววําจะเจ็บ ไข๎\" คณุ เชยนง่ิ อยคํู รหํู นง่ึ แลว๎ ตอบวาํ \"เอาเถดิ แมพํ ลอย เวลามนั ยงั นานอยูํ เอาไวเ๎ สร็จการงาน หมดภาระแล๎วเราจึงคอํ ยคดิ กันใหมํ\" งานเผาศพเจา๎ คณุ พอํ ตลอดจนงานทาํ บญุ กระดกู กเ็ สรจ็ สน้ิ ไปแลว๎ คณุ เชยกม็ ไิ ดพ๎ ดู เรอ่ื งนก้ี บั พลอยตอํ ไป วาํ อยาํ งไร แตวํ ันหน่งึ พํอเพิม่ เดินเข๎าบ๎านมาแตเํ ชา๎ พอพลอยเห็นหนา๎ พอํ เพ่ิมกร็ ู๎ทนั ทวี าํ มเี หตุการณ๑ผดิ ปกติเกิดขึน้ \"มเี รื่องอะไรกนั พํอเพมิ่ \" พลอยรบี ถามขึน้ กอํ น \"แมํพลอยอาํ นนีเ่ อาเองก็แล๎วกนั \" พํอเพ่ิมพดู พลางย่นื กระดาษแผนํ เล็กๆให๎แผํนหนง่ึ \"คุณเชยเธอฝากเดก็ ไว๎ ให๎ฉนั เอามาให๎พลอยอกี ทีหน่งึ เดก็ มันให๎ฉันแตเํ ชา๎ มดื ฉนั กร็ ีบมา\" พลอยรบี คลก่ี ระดาษออกอาํ น ในนน้ั มลี ายมอื คณุ เชยเขยี นไวเ๎ พยี งสองสามบรรทดั วาํ \"แมํพลอย ฉนั รบี เขยี นมาบอกใหแ๎ มพํ ลอยรเ๎ู รอ่ื งเสยี กอํ นทจ่ี ะไดย๎ นิ จากปากคนอน่ื ฉนั ออกจากบา๎ นไปแลว๎ แตเํ มอ่ื คนื น้ี หลวง โอสถเขามารบั ฉนั ไปอยูํกบั เขาท่บี ๎าน ฉนั เสียใจทตี่ ๎องทําใหพ๎ ลอยขายหนา๎ วาํ พ่ีสาวตอ๎ งหนีตามผ๎ูชายไป แตํแมํพลอยก็คง เห็นใจฉัน บ๎านชํองเขาอยทูํ ่ไี หนเปน็ อยาํ งไรฉนั ก็ยังไมรํ ู๎ แตฉํ นั คดิ วําถงึ จะต๎องอยํูกระทํอม ยากจนกดั ก๎อนเกลือกนิ ก็คงจะ ดกี วําอยบูํ ๎านน้ี วันหลังพอเรื่องราวสงบลงบา๎ งแล๎ว ฉนั จะมาหาเลาํ เรอ่ื งใหฟ๎ งั ถ๎าแมํพลอยจะยงั ใหฉ๎ ันเขา๎ บา๎ น
เชย\" \"โธํ ! คณุ เชย !\" พลอยอทุ านเบาๆแล๎วถามพํอเพ่ิมวํา \"พอํ เพมิ่ รเู๎ รือ่ งอะไรกํอนหนา๎ นี้บา๎ งหรือเปลาํ \" \"ฉนั ไมรํ เู๎ ลยแมํพลอย\" พํอเพิม่ ตอบ \"เพง่ิ มาร๎ูเอาเม่ือคณุ เชยไปแลว๎ เธอออกจากบ๎านไปตอนดกึ ฉันเพง่ิ มาร๎ูเร่ือง เมอ่ื ตอนเชา๎ มืด\" \"คณุ อนํุ ร๎หู รอื ยัง\" พลอยซกั ตํอ \"เร่ืองนน้ั อยําถามเลย\" พอํ เพมิ่ ตอบพลางหวั เราะอยใูํ นคอ \"เสียงเธอแหวไดย๎ ินมาเกอื บถึงปากคลอง เมือ่ ฉันออก จากบา๎ นมายังดาํ อยํูแจว๎ ๆ เด๋ยี วนี้ก็คงยังไมจํ บกณั ฑ๑\" \"โธํ ! คณุ เชย !\" พลอยพดู ขึ้นอกี \"แลว๎ นจ่ี ะทําอยํางไรกนั ดลี ะพอํ เพ่มิ \" \"ฉันก็ไมรํ ูเ๎ หมือนกันแมํพลอย\" พํอเพม่ิ ตอบ \"แตใํ จฉัน ฉันก็วําดแี ล๎วไมํนาํ จะวิตกอะไร คุณเชยเธอออกไปมีเรือนมี บา๎ นชอํ ง มลี กู มีเต๎าของเธอเองจะไดม๎ อี ะไรทํา ฉนั ไมํรน๎ู ะแมํพลอย\" พํอเพ่มิ พูดอยํางลังเล \"ฉนั อาจจะเห็นอะไรผิดๆไป เหมือนกับคนอ่นื ตามเคยของฉนั ก็ได๎ แตฉํ ันเห็นวาํ เร่ืองน้ี ต๎นเหตไุ มํได๎อยํทู เี่ ร่ืองวิวาทกบั คณุ อํุนหรอก แตอํ ยูทํ เี่ รอ่ื งเจา๎ คณุ พอํ ทํานตาย คณุ เชยเธอมหี นา๎ ท่ีปฏิบัติดแู ล เจา๎ คณุ พํอตลอดมา จนกลายเปน็ นิสยั ขาดไมํได๎ พอเจ๎าคณุ พอํ สนิ้ แล๎วเธอก็ หมดเรื่องที่จะคดิ จะทาํ หมดที่หมาย เหมอื นกบั เรือไมมํ ีหางเสือ หลวงโอสถโผลํมาพอดตี อนเจ๎าคุณพํอเจ็บ และหลวงโอสถ สนิทสนมกบั คณุ เชยไดม๎ าก ดว๎ ยเรอ่ื งอาการไขข๎ องเจ๎าคณุ พํอ พอหมดเจา๎ คณุ พํอก็คงเหลือหลวงโอสถคนเดยี ว ทเ่ี ธอเหน็ วําจะพูดกันร๎ูเรื่อง เธอกต็ ามเขาไป เฮอ๎ !\" พอํ เพม่ิ ถอนใจใหญํ \"ฉันก็ชักจะพูดมากไปเสยี อีกแลว๎ !\" พลอยนง่ั ฟงั พอํ เพม่ิ พดู อยาํ งสนใจ และนกึ ในใจอยวํู าํ พอํ เพม่ิ เปน็ ผใ๎ู หญํ พดู จาเปน็ หลกั ฐานดกี วาํ เกาํ พลอยตอบไป วาํ \"เปลํา พํอเพิ่มไมํไดพ๎ ดู มากไปหรอก ฉนั กลบั เห็นวาํ พอํ เพิม่ พดู จานําฟังเสยี อกี วาํ ตอํ ไปเถดิ \" \"ง้ันเรอะ !\" พํอเพ่ิมพดู อยาํ งไมเํ ช่ือหู \"คร้ังนี้ดูเหมือนจะเป็นคร้งั แรก ท่มี ีคนวาํ ฉนั พดู จานาํ ฟัง ฉันวําตํอไปอีก ไมไํ ด๎ หรอกแมพํ ลอย หมดเนือ้ ความเพยี งแคํน้เี อง\" แลว๎ พอํ เพิม่ ก็หวั เราะ \"พอํ เพ่ิม\" พลอยถามขน้ึ \"หลวงโอสถนเ่ี ขาเปน็ คนอยาํ งไร เขารกั คุณเชยมากไหม\" \"ฉันกด็ ูเขาไมํออก แมํพลอย\" พํอเพิ่มตอบ \"ตอนท่เี ขาไปมา ฉนั กไ็ มไํ ด๎สนใจอะไร เพราะไมรํ เ๎ู รื่องจะเป็นอยาํ งนี้ แตํ เทําทเ่ี ห็นกด็ ูเขาเปน็ คนลึกๆอยูํ เงยี บขรึมไมคํ อํ ยพูดจากบั ใคร หรอื เขาจะไมพํ ูดกับฉนั คนเดยี วก็ไมรํ ๎ไู ด๎\" \"น่ันซพี ํอเพ่มิ \" พลอยเหน็ ดว๎ ย \"อยๆูํ เขาก็จํูเข๎ามา ไมํร๎จู กั หัวนอนปลายตีน ฉันเปน็ หํวงคุณเชยเสียจรงิ ๆ ทีเดยี ว\"
\"แมพํ ลอยอยําวิตกเลย คณุ เชยเธอก็ไมํได๎ไปตวั เปลํา\" พํอเพิ่มวาํ \"ขา๎ วของเงนิ ทองของเธอกม็ อี ยํบู า๎ ง พอจะกินไป ไดน๎ าน แลว๎ คุณเชยกไ็ มํใชคํ นโงทํ ี่จะให๎ใครมาหลอกต๎มเอาไดง๎ าํ ยๆ...\" พอํ เพิม่ หยุดครํหู นง่ึ แลว๎ พูดตอํ ไปวํา \"พูดไปพดู มาฉนั ชักจะเปน็ หํวงตวั ฉันเองมากกวาํ เพ่อื น แตํกอํ นมคี ณุ เชยอยใํู นบ๎าน ฉนั กอ็ ยูไํ ปได๎ ไมํส๎ูกระไรนกั เดี๋ยวน้คี ุณเชยออกไปเสยี คนหนง่ึ คุณอํุนไมํรูจ๎ ะวิวาทกบั ใคร มหิ นั มาเลนํ งานฉนั แยํไปหรือ\" พลอยเกอื บจะหลดุ ปากชวนพอํ เพม่ิ มาอยดํู ว๎ ยกนั เสยี ทบ่ี า๎ น อยาํ งทเ่ี คยชวนคณุ เชยไวค๎ รง้ั หนง่ึ แตนํ กึ อกี ทหี นง่ึ พอํ เพ่มิ เป็นผ๎ูชาย ควรทีจ่ ะปกี กลา๎ ขาแข็งเลี้ยงตวั ไดเ๎ อง ผดิ กบั คณุ เชยซงึ่ เป็นผู๎หญงิ จะอยูกํ บั พนี่ ๎องกไ็ มํนําเกลียด พํอเพ่มิ ดู เหมือนจะร๎ใู จพลอยวํากําลงั นกึ อะไรอยํู เพราะพอํ เพ่ิมมองดูหน๎าพลอย แล๎วกห็ วั เราะแคนํ ๆ พูดข้นึ วํา \"เปลําดอกแมํพลอย ฉันพูดไปอยํางนั้นเอง ไมไํ ดต๎ ้ังใจจะมาอาศัยแมพํ ลอยอยํหู รอก ฉนั เปน็ ผ๎ูชาย ลกู เมียกย็ งั ไมํมี ตัวคนเดียวอยํูทไ่ี หนกอ็ ยไํู ด๎ ไมเํ ดือดรอ๎ นอะไรเลย\" \"แลว๎ พํอเพ่มิ คิดวําจะทําอยํางไรตอํ ไป\" พลอยถาม \"ฉันกว็ ําฉันจะอยํูท่บี ๎านเรือ่ ยๆไปกํอน\" พํอเพิ่มตอบ \"ถ๎าฉนั ยังทนไดก๎ ็ทนไป แตวํ ันหลงั ถา๎ เร่ืองมนั เหลอื อด เหลือทนกอ็ อกมาเสยี ไมํเป็นไรหรอกแมํพลอย อยูทํ บี่ ๎านกใ็ ชํวําฉันจะกินอยํอู ยํางสบายนัก ถงึ จะออกจากบ๎านมา อยํูทีไ่ หน มันกเ็ ทํากัน\" หลงั จากพอํ เพม่ิ กลบั ไปแลว๎ พลอยมานง่ั คดิ ดกู ร็ ว๎ู าํ การทค่ี ณุ เชยออกจากบา๎ นไปกบั หลวงโอสถนน้ั ทาํ ใหต๎ นโลงํ ใจไป อกี อยาํ งหนึง่ เพราะคุณเชยนน้ั เป็นพีส่ าวทพ่ี ลอยรกั มาก เกือบจะเรยี กไดว๎ ําเปน็ พสี่ าวคนเดียว ของตน การทคี่ ณุ เชยได๎ ออกไปมเี หย๎ามีเรือน เปน็ อสิ ระแกํตนจึงเปน็ เร่อื งทคี่ วรยนิ ดี สํวนชวี ิตในครอบครวั ของคุณเชย จะเป็นอยาํ งไรตํอไปนั้น เปน็ เรอ่ื งท่ีจะดกู นั ตอํ ไปภายหลงั จรงิ อยูคํ ุณเชยเอง ก็ยอมรับวําหนตี ามผ๎ชู ายไป นับวําเป็นเร่ืองทน่ี ําอบั อายขายหนา๎ แตํพลอย ก็ร๎ูดวี ําเวลาเปน็ สง่ิ ท่ีแก๎ใขเรอื่ งเหลํานี้ นานเข๎าคนก็จะลมื ไมํพดู ถงึ เร่ืองนตี้ ํอไป และถงึ จะอยํางไรกต็ าม คณุ เชยก็เปน็ ผใ๎ู หญํ แลว๎ มใิ ชเํ ดก็ รํุนสาว และออกจากบา๎ นไปกับหลวงโอสถ เมื่อเจ๎าคณุ พํอสนิ้ แล๎ว และทาํ งานศพเสรจ็ เหตทุ ี่จะต๎องครหาจงึ เกือบจะไมํมี อะไรเหลือ นอกจากคนทชี่ อบคอํ นแคะนินทาคนอนื่ ก็คงจะหาเหตุนน้ั จนได๎ อกี อยํางหนึง่ นัน้ การท่คี ณุ เชย ออกจากบา๎ นคลองบางหลวงไป ทาํ ให๎พลอยโลงํ ใจรสู๎ กึ วําหมดข๎อผูกพนั กบั บ๎านน้ัน ตราบใดท่คี ุณเชยยังอยูํ พลอยก็รู๎สกึ วาํ เป็นภาระหน๎าที่ อันจะตอ๎ งไปมาหาสเูํ ยย่ี มเยอื น ซง่ึ พลอยเหน็ วําเป็นภาระ ที่กอํ ใหเ๎ กิดความหนกั ใจ เพราะจะต๎องไปในทีๆ่ ตนเปน็ บคุ คลไมพํ งึ ปรารถนา แตํเมือ่ คณุ เชยออกมาเสียแลว๎ พลอยกส็ ามารถเก็บตวั ไวต๎ ํางหาก ไมไํ ปเกย่ี วข๎องดว๎ ยอีก ตํอไป คณุ เชยหายเงยี บไป ไมมํ ขี าํ วคราวสงํ มาให๎ นอกจากหนงั สอื สองสามบรรทดั ทฝ่ี ากพอํ เพม่ิ มาให๎ ในระยะแรก พลอย พยายามสืบถามขําวคราวจากคณุ เปรม และคนอ่ืนกไ็ มคํ ํอยไดเ๎ รื่อง ร๎แู ตํวาํ บ๎านหลวงโอสถ อยแํู ถวถนนตะนาว พลอยเคย คดิ วาํ จะไปหาแตํกต็ ๎องเปล่ยี นใจ เพราะเม่ือคดิ ดูอกี ทีหนงึ่ การท่ีคณุ เชยเงียบหายไป ไมสํ งํ ขําวคราวมาให๎ทราบนัน้ อาจ เปน็ เพราะคุณเชยอยากจะอยํูคนเดยี ว ยงั ไมอํ ยากเกยี่ วขอ๎ งกบั พนี่ อ๎ ง ถา๎ พลอยจะติดตามไปหาในขณะนี้ คุณเชยอาจไมํ
เตม็ ใจตอ๎ นรับ และอาจถือวําเปน็ การละลาบละลว๎ งกไ็ ด๎ ทางทีด่ ีท่ีสุดในระหวาํ งน้ี ก็คอื รออยูทํ ่บี า๎ นจนกวาํ คุณเชยจะมาหา เอง ความคิดนคี้ ณุ เปรมเหน็ ดว๎ ยพูดวํา \"คณุ เชยเธอไมํไปไหนหรอกแมํพลอย อกี หนํอยพอเธอสบายใจเธอกค็ งมาหาแมพํ ลอยเอง ฉันวําไมชํ ัว่ แตคํ ุณเชย เทาํ น้นั ท่จี ะมาหาแมํพลอย แมํพลอยน่งั รออยํูที่บา๎ นนแ้ี หละ วันหนึง่ แม๎แตํคุณอุํน กจ็ ะต๎องเดนิ เขา๎ มาหา\" คณุ เปรมพดู ทเี ลนํ ทจี รงิ ขณะทไ่ี ดย๎ นิ นน้ั พลอยมไิ ดน๎ กึ ฝนั เลยวาํ จะเปน็ ไปได๎ ระหวาํ งระยะเวลาหนง่ึ ปที ล่ี วํ งไป ตาอน้ั กเ็ ตบิ โตขน้ึ ตามลาํ ดบั สวํ นตาอน๎ กเ็ จรญิ ขน้ึ ตามวยั ปญั หาเรอ่ื งตง้ั ชอ่ื ตาอน้ั มาเกิดข้นึ หลังจากเจา๎ คุณพอํ ถึงแกํกรรม คณุ เปรมตงั้ ใจไวแ๎ ตํแรกวาํ จะขอให๎เจ๎าคณุ พอํ ตั้งชื่อหลาน แตํจะเป็นเพราะเจ๎า คุณพอํ ยังเจ็บ และทกุ คนจะนึกถงึ ความเจ็บไขข๎ องเจ๎าคุณพอํ มากกวาํ หรืออยํางไรกต็ ามที เรื่องขอชือ่ ให๎ตาอั้นจึงไมมํ ใี คร พูดขึ้นในระยะทพี่ ลอยไปอยูบํ ๎านคลองบางหลวง จนเจา๎ คุณพํอถงึ แกกํ รรมไปแล๎ว คุณเปรมจึงไดพ๎ ดู ถึงเรอ่ื งนีข้ ้นึ อกี ครงั้ หน่งึ ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งนกึ ถึงเสดจ็ ทนั ที และในโอกาสแรกพลอยก็หอบตาอัน้ ซ่ึงขณะนี้มีอายไุ ดห๎ ๎าเดอื นเศษเข๎าวัง เพือ่ ถวาย ตัวและขอประทานช่อื เสดจ็ ทรงมองดตู าอน้ั อยาํ งทรงพระเมตตา และรบั สง่ั เหมอื นกบั คนอน่ื ๆ ทเ่ี หน็ วาํ ตาอน้ั หนา๎ ตาคลา๎ ยคลงึ มาทางแมํ \"พอํ ชื่อเปรมแมํช่อื พลอย\" เสดจ็ รบั สง่ั \"เด๋ยี วนี้เขาชอบชอื่ หรูหราๆ มีหลายพยางค๑...เปรม กับ พลอย...ช่อื ประพนั ธ๑ กแ็ ลว๎ กนั \" แลว๎ เสดจ็ ก็ประทานสายสร๎อยคอเสน๎ เลก็ ๆ เสน๎ หนงึ่ มีจ้ีลงยาเป็นอักษรพระนามไขว๎แกตํ าอั้น เป็นเคร่อื งหมายวาํ ตาอน้ั ได๎ถวายตวั เป็นมหาดเล็ก คณุ เปรมหวั เราะชอบใจ เมอ่ื ไดย๎ นิ ชอ่ื ลกู เปน็ ครง้ั แรก พลอยเหน็ คณุ เปรมกาํ ลงั อารมณด๑ ี กถ็ ามขน้ึ วาํ \"แล๎วตาอน๎ ละํ คุณเปรมจะวาํ อยาํ งไร\" \"จะให๎ฉนั วาํ อะไรกบั อ๎ายอ๎นลํะ แมพํ ลอย\" คุณเปรมถามกลบั \"ฉนั หมายถงึ ช่ือตาอน๎ \" พลอยอธิบาย \"คุณเปรมจะตงั้ ช่ือตาอน๎ วาํ อยํางไร เพราะจนเดี๋ยวนี้แกกย็ งั ไมมํ ีช่ือ\" \"กเ็ รียกมนั วําอา๎ ยอ๎นเร่อื ยๆไปกแ็ ล๎วกันนแ่ี มํพลอย\" คุณเปรมตอบ พลอยถอนหายใจใหญํ รส๎ู กึ ไมพํ อใจเลยทค่ี ณุ เปรม ชอบแสดงใหเ๎ หน็ ความแตกตาํ งเหลอ่ื มลาํ้ กนั ระหวาํ งตาอน๎ กบั ตาอน้ั \"ไมไํ ดห๎ รอกคณุ เปรม ตาอ้ันมชี อื่ เสดจ็ ประทานใหอ๎ อกเพราะ ฉนั ก็อยากไดช๎ ื่อให๎ตาอน๎ ให๎เพราะเหมอื นกนั \" คณุ เปรมหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"ตามใจแมํพลอยเถดิ อ๎ายอน๎ เด๋ียวนี้มนั เปน็ ลูกแมํพลอย ลกู ติดแมํมาอีกทหี นึ่ง แมํ พลอยตั้งเอาเองกแ็ ลว๎ กนั ฉันไมเํ กํงหรอกของพรรค๑อยํางนี้\"
พลอยรด๎ู วี าํ คณุ เปรมพดู สพั ยอก แตพํ ลอยจะพยายามคาดคน้ั ใหค๎ ณุ เปรมชวํ ยคดิ ชอ่ื ตาอน๎ สกั เทาํ ไร คณุ เปรมกค็ ดิ ไมํออก จนในที่สดุ พลอยกน็ ึกถงึ คาํ พดู ของช๎อยออก เมอื่ ตอนตาอัน้ เกดิ \"ตาอัน้ น๎องตาอน๎ \" ชอ๎ ยเคยพดู พลอยคว๎าตาอน๎ ที่ นั่งเลํนอยํูข๎างๆ เขา๎ มากอดไว๎ มองดคู ุณเปรมแล๎วพูดวํา \"ตาอ๎นลูกแมํ พตี่ าอ้นั ตาอน้ั ช่อื ประพนั ธ๑ ตาอน๎ ชื่อประพนธ๑ก็แลว๎ กนั ประพนธพ๑ ี่ประพันธ๑\" พลอยสงั เกตดกู ริ ิยาคุณ เปรมกพ็ อจะเขา๎ ใจวํา ความจรงิ น้ันคณุ เปรมก็รักตาอ๎นอยไํู มนํ อ๎ ย ทีค่ ณุ เปรมทําเป็นไมสํ นใจตํอตาอน๎ กด็ ี ทาํ เฉยเมยตํอตา อน๎ ก็ดี ตลอดจนรักเชิดชูตาอนั้ ซง่ึ เกิดจากพลอย จนเห็นไดช๎ ัดกด็ ี ลว๎ นแลว๎ แตํเปน็ อุบายทีค่ ุณเปรมทําขึ้นด๎วยความรัก เพอ่ื ที่จะให๎พลอยเป็นหวํ งใยตาอน๎ และเหน็ วําเป็นกรรมสทิ ธขิ์ องตนยิง่ ขึน้ เทาํ นัน้ เอง ในใจจรงิ คุณเปรมกร็ ักตาอ๎นเยย่ี งบิดา รกั บุตร การแสดงกิริยาทเี่ ป็นอุบายเพอ่ื ผลบางอยํางน้ัน ไมถํ กู นสิ ัยของพลอย ถงึ แม๎วาํ อุบายที่แสดงออกมาน้ัน จะเปน็ ด๎วย เจตนาดีสกั เพียงใดกต็ าม ขณะนค้ี วามเฉยเมยของคุณเปรมที่มีตอํ ตาอน๎ เปน็ สงิ่ เดียวทพี่ ลอยรส๎ู ึกราํ คาญ จะพูดออกไป ตรงๆ ก็ยังนกึ เกรงใจคุณเปรมอยํู พลอยจึงทาํ ไมรํ ๎ไู มเํ ห็นเสยี แตํกย็ ังไดก๎ ําหนดไว๎ในใจวาํ วันหนึง่ จะตอ๎ งพดู กบั คณุ เปรมใน เรอื่ งนี้ ใหเ๎ ข๎าใจกนั เสยี ที ตาอน้ั อายไุ ดข๎ วบกวาํ ๆกเ็ รม่ิ เลนํ กบั ตาอน๎ ได๎ พลอยนง่ั ดเู ดก็ สองคนเลนํ หวั ดว๎ ยกนั กใ็ หน๎ กึ ขอบใจคณุ เปรม อยคํู รนั ๆ ที่มีลกู สํารองไว๎เป็นเพ่อื นเลํนกบั ลูกของตน มฉิ ะนัน้ ตาอ้ันในฐานะเป็นบตุ รคนแรก จะต๎องเหงาเพราะขาดเพอ่ื นเลํนเปน็ แนํ แท๎ ตาอ๎นน้ันดูเหมอื นจะรฐู๎ านะของตนอนั แทจ๎ รงิ ด๎วยญาณพิเศษอยาํ งใดอยาํ งหนึ่ง เพราะพยายามทุกทางทจี่ ะเอาใจตา อน้ั และในบางกรณีตาอน๎ กย็ อม เป็นเบ้ียลํางให๎จนพลอยรส๎ู กึ สงสาร เปน็ ต๎นวาํ ตาอ๎นเลนํ อะไรอยกํู อํ น ตาอนั้ กเ็ ขา๎ มายอ้ื แยํงตามประสาเดก็ ตาอน๎ กย็ อมให๎ทุกคร้งั ไป มิได๎หวงแหนของเลํนนนั้ พลอยต๎องดุตาอ้ันอยเํู ปน็ นจิ เพราะเกรงวําจะเสยี นสิ ยั พลอยรส๎ู กึ ตวั วาํ ตง้ั ทอ๎ งอกี ครง้ั หนง่ึ แตคํ รง้ั นอ้ี าการแพท๎ อ๎ งคลน่ื เหยี นนอ๎ ยกวาํ ครง้ั แรก เมอ่ื พลอยบอกคณุ เปรม คณุ เปรมกแ็ สดงอาการดใี จจนออกนอกหนา๎ เหมือนกับคร้งั แรก เร่ิมจะเอาใจพะเนา๎ พะนอ พร๎อมกับพดู วํา \"แมํพลอย คราวนฉี้ นั ขอลกู ผหู๎ ญงิ สักคนเถิด\" ซึ่งทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งหวั เราะตอบวํา \"คุณเปรมพูดราวกับวําเปน็ ขนมขตม๎ ฉนั ทาํ เอาไดอ๎ ยํางใจ\" แตํก็นกึ ในใจอยูเํ สมอวํา ลูกคนตํอไปตอ๎ งเป็นผ๎ูหญงิ บทท่ี ๑๘ (หนา๎ ที่ ๒) ฤดกู าลผาํ นไป จากหนา๎ รอ๎ นเขา๎ หนา๎ ฝน และตอนทา๎ ยหนา๎ ฝนในคนื วนั หนง่ึ อากาศเรม่ิ จะเยน็ เขา๎ แลว๎ พลอยตอ๎ ง สะดุง๎ ต่นื ขนึ้ ในตอนดกึ เพราะคณุ เปรมเขยาํ ตัวปลกุ เบาๆ \"แมํพลอยลกุ มาดอู ะไรที่หนา๎ ตาํ งหนํอย\" คณุ เปรมกระซิบ
พลอยลกุ งวั เงยี ออกมาทห่ี นา๎ ตาํ งอยาํ งคนเพง่ิ ตน่ื จากหลบั คณุ เปรมเออ้ื มแขนมาโอบหวั ไหลไํ ว๎ แลว๎ กช็ ใ้ี หด๎ ู ปรากฏการณอ๑ ยาํ งหนึ่งบนทอ๎ งฟ้า สง่ิ นน้ั เปน็ แสงสวาํ งขวางทอ๎ งฟา้ อยเํู หน็ ไดถ๎ นดั ทางทอํ นหวั เปน็ ดวงกลมโตสแี ดงหมนํ และหอํ หม๎ุ อยดํู ว๎ ย กลมํุ หมอก มแี สงสวาํ งพุํงออกเปน็ ทางยาว ลาํ โตประมาณบานประตใู หญํๆ สิง่ ท่ีเห็นน้ันลอยอยตํู ดิ ฟา้ แสงสวํางจากหัวและหางบดบัง รัศมกี ลุมํ ดาวอน่ื ๆ ทอี่ ยูใํ กลเ๎ คียง พลอยหายงวํ งนอนเป็นปลิดทงิ้ หวั ใจน้นั เศรา๎ หมองลงทันทที ่ีไดเ๎ หน็ และร๎ูสกึ หนาว สะท๎านเยอื กเยน็ ท่ัวไป \"อะไรน่นั คณุ เปรม\" พลอยกระซบิ ถาม \"ดาวหาง...ดวงใหญํเหลอื เกิน\" คณุ เปรมกระซิบตอบแลว๎ ก็ถอนใจใหญํ มือทโ่ี อบไหลพํ ลอยอยํนู ั้นรัดพลอย แนนํ ขึ้น เหมือนกับวาํ คณุ เปรมเองกร็ สู๎ กึ หนาวเชนํ เดียวกบั พลอย \"ตายจริงคุณเปรม !\" พลอยปรารภขนึ้ เบาๆ \"ดาวหางข้นึ น่ี ฉันเคยไดย๎ นิ ผูใ๎ หญํทํานพดู วาํ ไมํดี ฉนั เกดิ มากเ็ พิง่ เคย เหน็ คร้ังน้ี ฉนั นึกวําดาวหางมันก็เป็นดาวดวงเล็กๆ เหมือนดาวดวงอนื่ ๆ ไมํรูเ๎ ลยวําจะใหญํโต ถึงเพยี งนี้ ดูซิคุณเปรม หวั อยูํ ทางนี้ หางไปโนํนเกือบจรดขอบฟ้า ฉันไมํสบายใจเลยทีเดียว\" \"อยาํ นึกมากไปเลยแมพํ ลอย\" คณุ ปลอบด๎วยเสียงท่ีไมแํ นํใจนกั \"ฉนั ไดย๎ นิ ใครเขาเลําวาํ ตามตาํ ราฝรง่ั ดาวหางเปน็ ขอบธรรมดา ช่ัวแตํนานๆ จะโผลํมาให๎เห็นทหี น่ึงเทาํ นัน้ \" \"กน็ ่ันนะํ สิคุณเปรม\" พลอยตอบ \"โผลมํ าให๎เหน็ ครัง้ ใด ผู๎ใหญํทํานจงึ วําจะตอ๎ งมเี รอ่ื ง\" คณุ เปรมโอบตวั พลอยแนนํ ขน้ึ อกี แลว๎ พดู วาํ \"ฉันเองกเ็ พงิ่ เคยเห็นครง้ั นีเ้ หมอื นกันแมพํ ลอย เหน็ แลว๎ กห็ วาดๆในใจอยํางไรชอบกล จะพดู ไปเขากห็ าวํา เปน็ คน โบราณครํา่ ครึ\" คณุ เปรมถอนใจใหญํแลว๎ ชวนพลอยกลบั เขา๎ นอน พลอยนอนไมํหลบั ตํอไปอกี นาน เพราะจากหน๎าตํางตึก หางของดาวหางนั้นยงั สอํ งแสงเปน็ ประกายยาวแลเหน็ ไดช๎ ดั แลดนู าํ สพงึ กลัวเปน็ ลางบอกเหตุรา๎ ย ทําใหพ๎ ลอยต๎องนอน อยูํด๎วยความกระวนกระวายใจ รงํุ ขน้ึ กม็ ขี าํ วโจษจนั กนั ทง้ั เมอื งเรอ่ื งดาวหางขน้ึ ตาํ งคนตาํ งซบุ ซบิ กนั วาํ ถา๎ ดาวหางขน้ึ เชนํ น้ี ผม๎ู บี ญุ คนใดคนหนง่ึ ก็ ต๎องสนิ้ ชวี ิตลง หรอื มิฉะนน้ั กต็ อ๎ งมเี หตุอันเป็นวกิ ฤต เชํนขา๎ วยากหมากแพงหรอื โรคระบาด ในบ๎านเมอื ง ทกุ ครัง้ ที่พูดกนั ถงึ เรอื่ งดาวหาง ทกุ คนกม็ สี ีหนา๎ แสดงความไมํสบายใจ แตกํ ็ไมมํ ีใครสามารถพยากรณ๑ ส่งิ ใดไดแ๎ นํชัด ดาวหางดวงนั้นขน้ึ อยูํ นาน อาทติ ยห๑ นึ่งก็แลว๎ สบิ วนั กวาํ กแ็ ล๎ว ดาวหางกม็ าปรากฏให๎เห็นทุกคืน เป็นประจํา จนความต่ืนเต๎นในระยะแรกชักจะ ซาลงไป ระหวํางน้นั คุณเปรมก็เกบ็ ความมาเลาํ ใหพ๎ ลอยฟงั ถงึ ความร๎ทู างดาราศาสตร๑ เก่ียวกบั ดาวหางดวงนน้ั วาํ มชี ่ือวํา อะไร เคยเหน็ กันมาแล๎วกห่ี น และบอกวําครัง้ นีน้ บั วาํ ดาวหางดวงน้นั เขา๎ มาใกล๎โลกมากกวาํ ทเี่ คย จึงทาํ ใหเ๎ หน็ ได๎ถนดั และ ดดู วงโตมาก ทกุ อยํางนี้พลอยรบั ฟงั ด๎วยความสนใจ แตมํ ิได๎ทาํ ใหเ๎ กิดความสบายใจขน้ึ กวาํ เกํามากนกั
วนั หนง่ึ คณุ เปรมกลบั ออกมาจากในวงั และขณะทน่ี ง่ั กนิ ขา๎ วอยํู กพ็ ดู กบั พลอยอยาํ งหวั เราะๆวาํ \"แมพํ ลอยดาวหางของแมํพลอย เหน็ จะไมเํ ก่ียวกับเราเสียแล๎ว\" \"ทําไมคุณเปรม\" พลอยถาม กลับสนใจข้นึ มาใหมทํ นั ที \"ฉนั เพงิ่ ไดข๎ าํ วจากในวังตอนกลางวนั วันนเ้ี องวาํ พระเจ๎ากรงุ องั กฤษสวรรคต\" พลอยยกมอื ขน้ึ ลบู อกแลว๎ พดู วาํ \"เหน็ ไหมลํะคุณเปรม ฉันวาํ ไว๎แล๎วไมํมีผิด ถา๎ ดาวหางขึ้นอยํางนต้ี ๎องคนมบี ญุ ขนาดเจา๎ ฟา้ เจา๎ แผนํ ดนิ ตาย แตํพระ เจา๎ กรงุ องั กฤษคนน้ชี าํ งมบี ุญจริงนะคุณเปรม จะสวรรคตดาวหางมาขนึ้ ถงึ เมอื งไทย พระนามทํานอยาํ งไร คณุ เปรมรูไ๎ หม\" \"พระเจ๎าเอ็ดวาร๑ดท่ี ๗\" คุณเปรมบอกใหแ๎ ลว๎ ก็หัวเราะพดู ตอํ ไปวาํ \"ดาวหางมันไมไํ ด๎ขึน้ แตใํ นเมืองไทย หรอกแมํ พลอย ท่ีไหนๆเขากเ็ หน็ กนั ทง้ั นน้ั เมอื งอังกฤษเขามีเมืองข้ึนมาก เมืองแขก เมืองพมาํ เมืองมาลายู กเ็ ป็นประเทศราชท้งั น้นั จะสวรรคตท้งั ทีก็ต๎องขึน้ ใหเ๎ ห็นกนั ใหท๎ ่ัว\" \"ฉันเคยเหน็ แตํรูปของทาํ น\" พลอยพูด \"ตวั อ๎วนๆ มเี คราหนา๎ ตาเป็นฝรัง่ ดไู มํมีสงําราศีเหมือนเจา๎ นาย ของเราเลย แตพํ อรว๎ู ําสวรรคตก็อดสงสารไมไํ ด๎ แตํก็โลํงใจไปทีหนง่ึ ทดี่ าวหางดวงนี้ไมํเกยี่ วข๎องกับเรา\" \"น่นั ซฉี ันกโ็ ลํงใจเหมอื นกนั \" คุณเปรมเห็นดว๎ ย \"ฉนั ติดโรคกลวั ดาวหางของแมพํ ลอย ต้ังแตํเห็นคืนแรกแล๎ว ใจคอ ไมสํ บายเลยจนถงึ วนั นี้\" ตง้ั แตนํ น้ั พลอยกส็ น้ิ กงั วลในเรอ่ื งดาวหาง เพราะไดท๎ ราบขาํ วทต่ี รงกบั ความเชอ่ื ถอื ของตนแลว๎ จงึ เชอ่ื ตอํ ไป วาํ ดาว หางดวงนั้นจะไมํมีผลมาเกีย่ วข๎องถงึ เมืองไทย และตามความจรงิ ตั้งแตไํ ดร๎ ับขาํ วสวรรคตของ พระเจ๎ากรงุ อังกฤษ ดาวหาง ดวงนน้ั ก็เร่มิ เดินทางหํางจากโลกออกไป ดูดวงเลก็ ลงเรื่อยๆ จนในทส่ี ดุ ก็มองไมเํ หน็ ในระยะเวลาอกี ไมกํ ว่ี นั ตอํ มา คณุ เปรมกลบั ออกมาจากในวงั แลว๎ บอกพลอยวาํ \"แมพํ ลอย วันน้พี ระเจา๎ อยํูหวั ทรงประชวรไมเํ สด็จออก\" \"ประชวรมากหรอื คุณเปรม\" พลอยรบี ถามข้ึนทนั ที \"ไมมํ ากหรอก ประชวรไข๎เล็กนอ๎ ย วันน้ีทรงราชการอยํทู ่ีข๎างใน ไมํมอี ะไรหรอก อีกสองสามวันก็หาย\" พลอยไดร๎ บั ขาํ วประชวรแตเํ พยี งแคนํ น้ั เอง ขณะนน้ั พระเจา๎ อยหํู วั ประทบั อยทํู พ่ี ระทน่ี ง่ั อมั พรสถาน ในพระราชวงั ดสุ ติ เมื่อถึงเวลาเขา๎ เวรคณุ เปรมก็ต๎องกลบั ไปทีน่ ่ัน พลอยนึกแนใํ จวาํ เป็นการประชวรตามปกติ และไมํมใี ครพดู ถงึ อาการ ประชวรน้ีเลย หลงั จากไดท๎ ราบขาํ วประชวรราวๆหา๎ วนั เปน็ วันทคี่ ณุ เปรมจะกลับมา นอนบา๎ น พลอยเตรยี มสาํ รับกบั ข๎าว ไวค๎ อยตามปกติ แตเํ ยน็ วันน้นั ตลอดจนกลางคนื อกี ท้ังคนื คุณเปรมกห็ ายไป ทาํ ให๎พลอยรู๎สกึ กระวนกระวายใจอยูตํ ลอดรุํง
แลว๎ รงํุ ขน้ึ อกี วนั หนง่ึ ยายเทยี บกลบั จากตลาดตอนสาย เดนิ รอ๎ งไหโ๎ ฮๆ เขา๎ มาในบา๎ น พอเหน็ หนา๎ พลอยรบี ลงกระได ตึกมาดูวําเร่อื งอะไรกนั ยายเทียบก็ทรดุ ลงน่งั ยกมือพนมทวํ มหวั รอ๎ งไหอ๎ กี โฮใหญแํ ลว๎ พดู วาํ \"คณุ เจา๎ ขา ! เขาพูดกนั ในตลาดวาํ ในหลวงสวรรคตเสียแลว๎ วันนค้ี นร๎องไหก๎ นั ท้ังตลาด ไมมํ ีใครทาํ มาค๎าขาย กัน เลย\" พลอยใจหายวาบตอ๎ งทรดุ ตวั ลงนง่ั ทก่ี ระไดตกึ นกึ สงั หรณใ๑ จขน้ึ มาทนั ทวี าํ ยายเทยี บมไิ ดพ๎ ดู ขาํ วลอื เหลวไหล แตใํ จ นัน้ ยงั ไมํยอมเชอ่ื เพราะถ๎าประชวรหนักหนา กค็ งจะร๎ูเรื่องมากํอน แตํพลอยได๎ขําวประชวร มาเพยี งหา๎ หกวนั เทาํ นนั้ จรงิ อยคํู ุณเปรมหายไปทง้ั คืน คงจะต๎องมเี หตสุ าํ คัญในวัง แตํบางทีพระอาการประชวร จะหนกั ขึ้นเทาํ น้ันเอง เห็นจะไมใํ ชํ สวรรคต พลอยพยายามหลอกตัวเองวํา พระเจา๎ อยํหู วั มิได๎เสด็จสวรรคต เพราะยังไมสํ ามารถจะเช่อื ไดว๎ าํ จะเสดจ็ สวรรคต ได๎อยาํ งไร พลอยเกิดมาในแผํนดินของทาํ น ทรี่ ๎สู กึ วาํ เป็นสขุ แตนํ ๎อยค๎มุ ใหญํ มชี ีวติ อยไูํ ดด๎ ๎วยความแนนํ อนเหมือนกบั วํามี ตน๎ โพธ์ิอนั ใหญํ คุม๎ กนั อยํูใหไ๎ ดร๎ ับควมรํมเยน็ เพราะพระบารมี ตระกลู ของพลอยทง้ั ตระกลู ตลอดจนมาถงึ เจ๎าคุณพํอก็ ลว๎ นแลว๎ แตํไดร๎ ับราชการ ตง้ั เนอื้ ตั้งตวั ปกครองกนั มาได๎เป็นสขุ จนถึงชั้นบตุ รหลาน เพราะพระมหากรณุ าธคิ ุณ บรรพบุรุษ ของคณุ เปรมลงเรอื สาํ เภา มาจากเมอื งจีนก็ไดท๎ รงชบุ เลย้ี งจนเป็นขุนนาง คุณเปรมก็เปน็ มหาดเล็กใกล๎ชิดพระองค๑ พลอย เองน้นั ต้งั แตํเดก็ มา กอ็ ยํูในวัง ชวี ติ ทุกดา๎ นในวังน้นั ก็แวดลอ๎ มพระองคอ๑ ยูํ และดาํ รงอยูํได๎ดว๎ ยพระเจา๎ อยํูหวั เหมอื นกับพระ อาทิตย๑ อันเป็นศูนยท๑ ่ีตั้งของดาวตํางๆในจักรวาล พลอยเคยนึกเสมอวาํ ถา๎ เสด็จสิน้ พระชนม๑ลง การจเปน็ อยาํ งไร เคยนกึ วาํ เมื่อสน้ิ บุญเจ๎าคณุ พอํ ลงตนจะตอ๎ งทําอยํางไร จนบดั น้เี จา๎ คุณพํอก็สิ้นบุญลงไปจริงๆแล๎ว แตเํ รอ่ื งพระเจา๎ อยูหํ วั เสดจ็ สวรรคตนั้น พลอยไมเํ คยนกึ ถงึ เลย เพราะนกึ ไปไมถํ ึงดว๎ ยเป็นเรือ่ งใหญํ และถึงแมว๎ าํ จะนกึ ถงึ กเ็ หน็ วาํ ตัวนน้ั บาปกรรม อยํางหนักทีเดยี ว ถา๎ หากวาํ ยายเทยี บไมํเหลวไหล และขาํ วนน้ั เปน็ จริง ก็เทํากับวาํ หลกั หรือแกนของโลกมนุษย๑ ท่พี ลอย ร๎ูจักนนั้ สลายลง ทั้งทรี่ ๎ูสกึ สงั หรณใ๑ นใจ อยํูอยาํ งมาก พลอยก็พดู กบั ยายเทียบวาํ \"ยายเทยี บไปเที่ยวฟังอะไรเอามาพดู พดู อะไรเป็นลางไมดํ ีหรอก\" ยายเทยี บรอ๎ งไหอ๎ กี โฮใหญลํ งกราบแมพํ ระธรณี สบถสาบานยนื ยนั วาํ ขาํ วนน้ั เปน็ ความจรงิ แลว๎ กเ็ ดนิ รอ๎ งไหเ๎ ขา๎ ไปใน ครวั อกี ครํหู นง่ึ ก็มีเสียงคนรอ๎ งไหม๎ าจากครัว และเสยี งคนรอ๎ งไหม๎ าจากเรอื นคุณนุย๎ พลอยกลบั ข้นึ ตึกอยํางช๎าๆ รส๎ู กึ ใจคอ เหย่ี วแหง๎ และกาํ ลงั ขาอํอนลงไปผิดปกติ พลอยจะกระทําอะไรกย็ ังไมไํ ด๎ เพราะใจนน้ั ยังไมํเชื่อสนิท ถา๎ เอะอะโวยวายเสีย แตบํ ดั นี้ คณุ เปรมร๎เู ขา๎ จะวําได๎วาํ เปน็ กระตํายตนื่ ตูม ทางทีด่ ีท่ีสุด ก็คือรอใหค๎ ณุ เปรมกลบั บ๎าน พลอยเดนิ ไปเดนิ มาอยํบู น ตึกอยาํ งกระวนกระวายใจ จะหยิบอะไรขึ้นมาทําตามปกติ กไ็ มสํ าํ เร็จเพราะไมมํ แี กใํ จ พลอยเดินไปทตี่ เ๎ู สอื้ ผ๎า นึกวําจะ สํารวจดผู ๎านุํงไวท๎ ุกข๑ แตแํ ล๎วก็บังคบั จิตใจให๎เดินเลย ไปเสียทางอื่น ยังไมยํ อมปลํอยใจให๎เช่ือในขําวรา๎ ย กลม๎ุ ใจหนักเขา๎ เพราะคณุ เปรมยังไมกํ ลับ พลอยก็ไปยนื โผลํ หน๎าตาํ งคอย วนั นน้ั อากาศมดื ครม้ึ ไปทว่ั ไมมํ แี สงแดด ทาํ ใหแ๎ ลดคู รม้ึ เยอื กเยน็ ลมเหนอื ทเ่ี รม่ิ จะพดั ในเดอื นตลุ าคม หยดุ นง่ิ ในวนั นน้ั แม๎แตํใบไมส๎ กั ใบก็ไมมํ กี ระดิก เสียงนกเลก็ ๆทเ่ี คยร๎องอยูตํ ามพํมุ ไมก๎ เ็ งียบหายไป ธรรมชาตทิ ั่วทั้งกรงุ เทพฯ ดเู หมอื น จะแสดงความโศกสลดในความวปิ โยคอันยิ่งใหญํ พลอยชะเง๎อมองขา๎ มร้ัวบ๎าน ออกไปข๎างนอกเผือ่ วําคุณเปรมจะขนึ้ รถ
กลบั มา ตรงข๎ามฝ่ังคลองอกี ขา๎ งหน่งึ มบี ๎านเรือนคนแถบน้ัน ปลูกอยเํู รียงราย สํวนมากเป็นบ๎านไม๎เกําๆเลก็ ๆอยาํ งชาวบา๎ น ธรรมดา หญิงชราคนหน่ึงเดนิ ขึ้นกระไดบ๎าน อยาํ งเง่อื งหงอย มองดูจากข๎างหลงั ที่คอํ มลงเพราะความชรา พลอยก็เห็นได๎ ชดั วาํ หญิงคนนนั้ กําลังสะอึกสะอื้น ร่ําไห๎ พลอยรบี สงํ สายตาไปเสียทางอื่นไมํยอมมองภาพนน้ั ในใจนั้นรอ๎ งวํา \"ไมํจริง ! ไมํ จรงิ ! เปน็ ไปไมํได๎ ! คงไดย๎ ินเร่อื งเหลวไหลมาอยํางยายเทยี บ\" พลอยมองขา๎ มไปยังอีกบ๎านหนึง่ คํอยยังชว่ั หนอํ ย เพราะท่ี บ๎านน้ี เปน็ บา๎ นผวั หนุํมเมียสาวเพ่ิงไดก๎ ันใหมๆํ พลอยเคยมองจากตกึ เหน็ คํูผวั เมยี คูํนีห้ ยอกลอ๎ กันอยาํ งรื่นเรงิ ทกุ วนั แตํ อะไรกัน วนั น้ีทั้งคูเํ ป็นอะไรไป พลอยยกมือขน้ึ ขยตี้ าแลว๎ เพํงมองดอู กี ครั้งหน่งึ หญิงสาวผเู๎ ปน็ ภรรยาน้นั นั่งอยํทู ่ปี ระตูที่จะ ออกมาท่ีชานเรือน ห๎อยเทา๎ ลงมาทช่ี าน แขนทงั้ สองนน้ั พาดอยํูท่ีเขาํ และซบศรี ษะกับแขนรอ๎ งไห๎ อยาํ งเห็นชัดๆ ชายหนมุํ ผ๎ู เปน็ สามีน่ังอยํูในเรอื นชิดกับตวั ภรรยา มอื หน่ึงลบู หลังภรรยาเปน็ เชิงปลอบ แตอํ ีกมือหนึ่ง...พลอยรูส๎ กึ วําหวั ใจของตวั นน้ั ทรดุ ลงไปอีก เม่อื เห็นอาการกิริยาของชายคนน้ัน...อกี มอื หนึ่ง ยกผ๎าขาวมา๎ ขึน้ ซบั นาํ้ ตาทหี่ น๎าของตน... ผู๎ชายอกสามศอก ร๎องไห๎อยาํ งไมํมอี ับมีอาย พลอยสบดั หนา๎ หลบภาพจากภานอก เขา๎ มาเสยี ขา๎ งในตกึ หวั ใจเตน๎ ดงั ตกึ ๆเหมอื นตาํ ขา๎ ว ความเชอ่ื ถอื ในขาํ วรา๎ ยท่ี ได๎ยนิ เพิ่มมากขึน้ ทกุ ระยะท่หี ัวใจเต๎น พลอยเหลือบดูพระบรมรูปแผํนใหญทํ ี่ตดิ ไว๎ ในท่ีสงู ในห๎องกลาง พระบรมรปู องค๑น้ัน เป็นพระบรมรูปคราวเสดจ็ ยโุ รป ทรงฉลองพระองคแ๑ บบฝรัง่ ทรงพระมาลาแบบฝร่งั เป็นพระบรมรูปเห็นเพียงครงึ่ พระองค๑ โผลํจากหนา๎ ตํางตึก พระพักตรน๑ ั้นเป่ยี มไปดว๎ ยความเมตตาปรานี และพระเนตรของพระบรมรปู นน้ั จับสายตาผทู๎ ีด่ ูอยูํ เหมอื นกับจะให๎ความยืนยนั มนั่ ใจ พลอยคํอยร๎สู ึกสบายใจขน้ึ เม่อื มองดูพระบรมรูปและลงน่งั จับตามองอยูํอยาํ งน้นั จะ นานเทาํ ไรก็ไมรํ สู๎ ึก คณุ เปรมมาถงึ โดยพลอยไมรํ ต๎ู วั คณุ เปรมเดนิ ขน้ึ ตกึ แตเํ บาๆเขา๎ มานง่ั ลงขา๎ งพลอย พอพลอยเหลยี วไปสบตา ไมตํ อ๎ ง ไตถํ ามวาํ อยาํ งไร คุณเปรมก็รอ๎ งไห๎ คาํ ตอบเทาํ นั้นพอแล๎วสาํ หรับพลอย พลอยก๎มลงกราบพระบรมรปู แล๎วก็ซบหน๎าลงกบั ตกั คณุ เปรมรอ๎ งไห๎สะอกึ สะอืน้ ไมนํ อ๎ ยกวาํ เมอื่ คราว เจา๎ คุณพํอตาย แตใํ นใจของพลอยนั้นรสู๎ กึ วาํ คราวน้ี เปน็ ความ สูญเสยี ทีม่ ากกวาํ แรงกวาํ และจะมผี ลไกลกวํา เปน็ หนักหนา เสยี งคณุ เปรมพดู ปลอบเบาๆ และพดู ขน้ึ วาํ \"นง่ิ เสยี เถิดแมพํ ลอย ฉนั ออกมาอาบนา้ํ ผลดั ผ๎าประเดีย๋ วเดยี วเทาํ น้นั เดย๋ี วก็จะตอ๎ งรีบกลบั เข๎าวังอีก เพราะตอน บํายจะสรงพระบรมศพ แล๎วเชิญพระบรมศพไปข้นึ ปราสาทในวังหลวง ระหวาํ งนีจ้ ะทาํ อะไรตอ๎ งระวังตวั เพราะเพงิ่ ผลัด แผนํ ดินใหมํ เมือ่ คนื น้ีสมเด็จพระบรม...เอย๏ !...พระเจา๎ อยํหู ัวองค๑ใหมํ ทํานเสดจ็ เข๎าท่ี บนพระทีน่ ัง่ อมั พร ไมไํ ด๎เสดจ็ กลับวัง สราญรมย๑ พวกฉนั ก็ยงั ไมํไดม๎ ใี ครกินขา๎ วเลย ถงึ จะกนิ กก็ ินไมลํ ง... เพ่งิ มารูส๎ กึ หิวไสจ๎ ะขาดเมื่อถงึ บา๎ น แมพํ ลอยชวํ ยดูให๎ เขาหาอะไรใหฉ๎ นั กินหนอํ ยเถิด เพราะตอนบาํ ยจะต๎องไป เดนิ เขา๎ กระบวนแหจํ ากสวนดุสิตไปในวงั ไมํมอี ะไรรองท๎อง ฉนั เห็นจะเป็นลมตายแนํ\"
พลอยไดย๎ นิ คาํ พดู ของคณุ เปรมกน็ กึ ถงึ หนา๎ ทข่ี องตนออก รบี ลกุ ขน้ึ เชด็ นาํ้ ตา รบี ไปตระเตรยี มผา๎ ไว๎ ใหค๎ ณุ เปรม อาบนาํ้ และสั่งเดก็ ใหไ๎ ปบอกยายเทียบจดั หาสาํ รบั ขณะทีเ่ ดินหยบิ เสอ้ื ผา๎ คุณเปรมนัน้ เอง น้าํ ตากย็ ังไหลออกมาเรือ่ ยๆ ซ่ึง พลอยก็ไมํเห็นความจําเป็นอะไรท่จี ะตอ๎ งไปเชด็ ใหแ๎ ห๎ง เพราะคุณเปรมเอง กย็ งั รอ๎ งไหอ๎ ยูํเรอ่ื ยๆ เชนํ เดียวกนั คณุ เปรมอาบนาํ้ ผลดั ผา๎ เสรจ็ แลว๎ กอ็ อกมานง่ั กนิ ขา๎ เงยี บๆ พยายามเคย้ี วกลนื โดยปราศจาก ความเอรด็ อรอํ ย เหมือนกบั วําขา๎ วน้นั เปน็ ยาขม ท่ีจําเป็นต๎องกลนื เข๎าไปเพอ่ื ประทังชีพ พลอยนัง่ ปรนนบิ ัติ คุณเปรมอยูขํ า๎ งๆสํารับ เห็นคุณ เปรมนงั่ เงียบนัก จะชวนคยุ เรือ่ งอื่นก็ไมํมีแกํใจ ไดแ๎ ตถํ ามเรื่องสวรรคต คุณเปรมเลาํ ใหฟ๎ ังวาํ ทรงพระประชวรไมํหนักหนา อะไรนัก เมอื่ วนั พธุ ท่ีแล๎วก็ยังเสดจ็ ที่ตํางๆในพระราชฐานได๎ ชัว่ แตวํ าํ มิได๎เสดจ็ ออกข๎างหน๎า เพ่ือทรงราชการตามปกติ ตงั้ แตวํ ันจันทร๑ และได๎มีลายพระราชหัตถเลขาออกไป ลาราชการตามที่เคยปฏบิ ัตมิ าทุกครัง้ ทปี่ ระชวร พอถงึ วันพฤหัสบดี กเ็ สด็จอยแูํ ตใํ นที่ ทางมหาดเลก็ ก็นึกวํา จะทรงพักผอํ นพระวรกาย มิได๎มใี ครคิดเปน็ อยํางอื่น จนถงึ วันเสาร๑นายแพทยจ๑ งึ ได๎ แจ๎งตอํ เสนาบดวี าํ พระอาการนําวิตก บางทาํ นเสนาบดีไดร๎ บี เชญิ เสด็จสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชมกฎุ ราชกุมาร มาจาก วังสราญรมย๑ พอตกบาํ ยพระเจา๎ อยํหู วั ก็หมดสติ และพอสองยามคืนวันเสาร๑น้นั เอง กเ็ สดจ็ สวรรคตบนชนั้ สาม ของพระที่ นง่ั อมั พร ทาํ มกลางพระมเหสี พระเจา๎ ลกู ยาเธอ และบรรดาเจ๎าจอมทอี่ ยูํเฝ้าพระอาการ \"แล๎วขา๎ งในเป็นอยํางไรบ๎างเม่อื สวรรคตแล๎ว\" พลอยถามขึ้น \"ฉันกไ็ มํได๎เห็น\" คณุ เปรมรอ๎ งตอบ \"สวรรคตแล๎วสมเดจ็ ที่บนเสดจ็ กลบั สวนส่ฤี ดู ตอํ น้ันไปกม็ แี ตํ เสยี งรอ๎ งไห๎ กกึ ก๎องได๎ยินลงมาถงึ ข๎างลําง เขาวําหมอปวั แกต๎องวง่ิ เขา๎ วงิ่ ออก พยาบาลคุณจอมที่เป็นลมบ๎าง อะไรบ๎าง จนหมอเองก็ แทบจะเป็นลมล๎มไปอีกคนหนง่ึ พวกมหาดเล็กกต็ อ๎ งวิ่งทํางานกนั วนุํ ไมํมเี วลาจะไปร๎องไห๎ รอ๎ งหมํ กับใคร พอเสร็จงานฉนั ก็รบี มา พอกนิ ข๎าวอิม่ กจ็ ะตอ๎ งกลับเข๎าไปอกี น่กี อ็ ่ิมแล๎ว\" คุณเปรมวางชามข๎าว \"ทแี รกกน็ ึกวําหิว พอเอาจรงิ เอาจวั ก็กินไมํ ลง เมือ่ เจา๎ คุณพอํ ฉันตาย ฉันไมํได๎รอ๎ งไห๎เสยี ใจถงึ เพียงนีเ้ ลย หาที่ไหน อยํางล๎นเกล๎าฯ ไมไํ ด๎อกี แลว๎ เจ๎าประคุณ\" คณุ เปรมกนิ ขา๎ วเสรจ็ แลว๎ กร็ บี ขน้ึ รถกลบั เขา๎ วงั ฝา่ ยพลอยผซ๎ู ง่ึ ถกู ทง้ิ ใหอ๎ ยคํู นเดยี วอกี ครง้ั หนง่ึ กไ็ มสํ ามารถขมํ ใจให๎ มีสมาธิทาํ อะไรเหมือนปกตไิ ด๎ ใจนนั้ คิดถึงแตใํ นวงั เป็นหวํ งเสดจ็ อยากจะเข๎าไปอยูํ แตํกร็ ูว๎ าํ เวลาน้ีไมํใชเํ วลาที่ตนจะไป พลอยเดนิ ไปเดินมาดว๎ ยความกระวนวายใจจนบําย นึกออกวาํ เยน็ วนั น้ี เขาจะแหพํ ระบรมศพกลบั เขา๎ วงั อยํางนอ๎ ยที่สุดที่ ตนจะทําไดใ๎ นวนั น้ี กค็ อื ไปคอยเฝา้ ถวายบังคมพระบรมศพ ตามข๎างถนนหนทาง ยงั ดกี วาํ น่ังอยูทํ ่บี า๎ นโดยไมํมีจิตใจจะทาํ อะไรถูก พอนึกออกพลอยกร็ ีบแตํงกาย เข๎าเครอ่ื งไว๎ทุกข๑ บอกนางพิศให๎ไปตามรถมา๎ มาคันหนงึ่ แล๎วก็ข้ึนรถมา๎ ออกจาก บา๎ นสองคนกับนางพิศ มํุงหน๎าไปทางถนนราชดาํ เนนิ ตลอดทางทพ่ี ลอยผาํ น มแี ตชํ าวบา๎ นรา๎ นตลาดแตงํ กายไวท๎ กุ ขน๑ งํุ ดาํ เดนิ มงํุ หนา๎ ไปทางเดยี วกนั ทง้ั สน้ิ ทกุ คนมี ใบหนา๎ อนั เศร๎าหมอง สวํ นมากถือดอกไมธ๎ ูปเทียนในมอื บางคนเดินรอ๎ งไห๎ดังๆ บางคนก็เดนิ เชด็ นํา้ ตา ทุกคนตาํ งมงุํ หน๎า ไปคอยกระบวนแหํพระบรมศพ เพอื่ ถวายบังคมสักการะในวนั น้ี
รถมา๎ ทพ่ี ลอยนง่ั มาแลนํ มาถงึ สะพานขา๎ งโรงสี พลอยบอกใหร๎ ถหยดุ รออยทํู น่ี น่ั แลว๎ กเ็ ดนิ ปนกบั ฝงู คนไปยงั ถนนราช ดําเนินใน เม่ือพลอยไปถงึ น้ัน มที หารยืนถอื ปืนหนั ปากกระบอกลงดิน ยืนรายทางอยทูํ งั้ สองขา๎ งถนน และตามสองขา๎ งถนน นั้นราษฎรมานงั่ คอยถวายบงั คมพระบรมศพกันโดยตลอด ทุกคนเงยี บกริบไมํมใี ครสงํ เสียง กระโตกกระตาก พลอยคํอยๆ หลีกคนเขา๎ ไปเหน็ มที ่วี าํ งอยขํู า๎ งถนนหนํอยหนึ่ง ก็เขา๎ ไปนงั่ เยื้องไปขา๎ งหนึ่ง พอเอ้ือมมอื ถึง มีทหารยืนรายทางอยํูคนหนง่ึ พลอยนง่ั คอยอยนํู าน ฝงู คนทม่ี าคอยถวายบงั คมกม็ ากขน้ึ ทกุ ที อากาศทค่ี รม้ึ อยตํู ลอดวนั นน้ั กลายเปน็ เมฆฝนขนาด หนักบดบงั ท๎องฟ้ามดื มดิ ไปทัว่ ราวกบั เวลากลางคืนท่ีมดื สนิท พลอยมองไปขา๎ งหนา๎ ตามขอบฟา้ เห็นฟา้ แลบไกลๆเปน็ ระยะๆ และเสียงฟา้ ร๎องดงั คลนื ๆอยํไู กลๆ แตดํ นิ ฟา้ อากาศทแี่ สดงอาการวาํ ฝนจะตกน้ัน มไิ ดท๎ าํ ใหฝ๎ งู ชนท่มี าคอยถวาย บงั คมพระบรมศพน้นั ทอ๎ ถอยไปได๎เลย เวลายิ่งลํวงไป ความมดื กย็ ง่ิ ทวีขึ้น พลอยขนลกุ เมอ่ื ได๎ยินเสยี งคนเป็นอนั มากร๎องไห๎ โฮ ดังมาจากถนนราชดําเนนิ นอก อนั เปน็ ตน๎ ทาง ในทสี่ ุดก็ไดย๎ นิ เสียงดนตรี เสยี งปเ่ี สียงกลองจากกระบวนแหํ กระบวน หนา๎ ข๎ามสะพานมัฆวาฬ เดินมาตามถนนราชดําเนนิ ใน คแํู หนํ ัน้ ถือเทียนแวววาวแลดูเปน็ ทางยาวคูํหนง่ึ สดุ ลูกตา เสยี งปี่ เสยี งกลองชนะ ดงั ใกลเ๎ ขา๎ มาอกี หมูคํ นท่นี ่ังอยูํริมถนนเร่ิมจดุ ดอกไมธ๎ ูปเทยี น ทต่ี ํางมอื ราวกบั นัดกันไว๎ อกี สักครหูํ นึ่งตาม สองขา๎ ง ถนนกม็ ีแสงธปู เทียนดารดาษเหมอื นดาวในท๎องฟ้า นางพิศจดุ ธปู เทยี นสํงมาใหจ๎ ากข๎างหลงั พลอยรับมาถือไว๎ ยก สองมอื กําไว๎แนนํ พระบรมโกษประดิษฐานอยบํู นพระยานมาศสามลําคาน กัน้ กางดว๎ ยพระมหาเศวตฉัตร แลดสู งู ทมนึ ขา๎ ม สะพานมาแล๎ว ทกุ คนเปรํงเสียงร๎องไห๎ด๎วยความรส๎ู ึกจากหัวใจ ทกุ คนก๎มลงกราบถวายบงั คม พลอยนั่งใจเตน๎ ระทกึ มอื ท่ี ถือธปู เทยี นอยูํน้ันเร่ิมส่นั ดว๎ ยความเศรา๎ สลด ยิ่งพระบรมโกษถูกเชิญใกล๎เข๎ามา เสยี งคนรอ๎ งไหก๎ อ็ ังใกล๎ติดตามมา เหมือนกบั จะแขํงกับเสยี งป่ีกลอง พอพระยานมาศเคลื่อนมาอยูํตรงหนา๎ พลอยกก็ ๎มลงกราบถวายบงั คม และเม่อื เงยหน๎า ขน้ึ ตาก็พอดีไปจบั อยูํทใ่ี บหน๎าทหารทยี่ ืนรายทาง ทหารคนน้ัน ยนื ถอื ปนื กลบั ปลายกระบอกลง ก๎มหนา๎ ไมมํ กี ระดกิ ตามที่ ไดร๎ บั คาํ สัง่ ใบหนา๎ ของทหารคนนน้ั เปน็ ใบหนา๎ ของ เด็กหนมุํ ชาวบ๎านนอก เหมือนกับทหารคนอื่นๆที่เกณฑ๑เขา๎ มา แตํส่งิ ที่ เข๎ามาปลดปลํอยความรู๎สกึ ของพลอย ใหป๎ ะทอุ อกมาทงั้ หมด กค็ อื บนใบหน๎าทหารหนมุํ นั้น มที างนาํ้ ตาไหลอยไํู มํขาดสาย พลอยเปน็ คนท่ีไมคํ ํอยแสดง ความร๎สู กึ ออกมาให๎คนอนื่ เหน็ แตํเมอ่ื เห็นหน๎าทหารคนนั้นดว๎ ยแสงเทยี นท่ถี อื อยูํ พลอยก็ ปลอํ ยโฮออกมา อยํางหมดอับอาย พลอยนง่ั อยขํู า๎ งถนนนน้ั อกี นาน จนกระบวนแหหํ ายเขา๎ ประตวู งั ไปแลว๎ พลอยจงึ ลกุ ขน้ึ เดนิ กลบั ชา๎ ๆ ตามองดยู อด ปราสาทและหลังคาตาํ หนกั ในวงั ซึ่งแลเหน็ ไดเ๎ ปน็ ครงั้ คราวด๎วยสายฟ้าแลบ ชวี ิตที่ผํานมาทั้งหมด ดนู านหนักหนา แตํ เหตกุ ารณ๑วนั นกี้ ็เหมือนหลักบอกระยะทางแหงํ ชีวิตวํา ได๎ผํานพ๎นไประยะหน่งึ แลว๎ ระยะตํอไป จะเปน็ อยํางไรน้ันดมู ืด เหมอื นกบั ความมืดทก่ี ัน้ กางอยขํู า๎ งหน๎า ฟ้าแลบอกี ปลาบหน่ึง จนแลเหน็ ทุกอยํางไดช๎ ัด เสยี งฟา้ ร๎องแสบแกว๎ หแู ล๎วฝนหํา ใหญํ กก็ ระหนํา่ ลงมาอยาํ งไมลํ มื หูลืมตา พลอยเดินชา๎ ๆตอํ ไปอยํางไมรํ ีบร๎อน นางพิศกร็ ๎ูใจไมํเรงํ พอถึงรถและข้ึนรถได๎ พลอยกเ็ ปยี กโชกไปทงั้ ตวั รถม๎านน้ั มงํุ หนา๎ กลบั บ๎าน มพี ลอยนง่ั มาอยาํ งทอดอาลยั ไมํเดอื ดรอ๎ นตอํ ความเปยี กและความ หนาวเยน็ ในขณะนัน้ จบแผนํ ดินท่หี นึง่
แผํนดนิ ท่ี ๒ บทที่ ๑ บาํ ยวนั หนง่ึ พลอยนง่ั ดลู กู ๆเลนํ กนั อยทํู ห่ี นา๎ ตกึ ตาอน๎ เวลานอ้ี ายเุ จด็ ขวดเศษ ตาอน้ั เวลานอ้ี ายรุ าวๆ หา๎ ขวบ และ ตาออ๏ ดบุตรชายคนทสี่ องของพลอย ที่ทอ๎ งค๎างแผนํ ดนิ มาเกดิ เอาในรัชกาลที่ ๖ ระหวํางงานพระเมรุ พระพทุ ธเจา๎ หลวง มหาราช อายรุ าวๆสามขวบ ตลอดเวลาทที่ ๎องตาอ๏อด พลอยก็นึกในใจอยูตํ ลอดวําลูกคนน้ี จะต๎องเปน็ ผหู๎ ญิง แตํพอ ออกมาจริงก็เปน็ ผช๎ู าย หน๎าตาไมผํ ดิ กับตาอ้นั เทําไรนกั ช่ือที่เรยี กกนั ในครอบครวั ก็ตอ๎ งเปน็ ตาออ๏ ดตํอจากตาอ้ันเป็น ธรรมดา และชอื่ จรงิ นัน้ คุณเปรมต้ังให๎ชื่อวาํ \"ประพจน๑\" ซึง่ เม่อื คดิ ดวู ําเรมิ่ จาก \"ประพนธ๑\" และ \"ประพันธ๑\" แล๎วก็เปน็ ธรรมดาอกี เหมือนกนั พอตาออ๏ ดอายุไดส๎ องขวบกวาํ ๆ พลอยกต็ ้ังทอ๎ งอกี หนหน่งึ ขณะน้ียังไมคํ ลอด คราวนีพ้ ลอยถึงกับ บนบานศาลกลาํ ว ขอใหล๎ ูกเป็นผูห๎ ญงิ และในระหวาํ งเดยี วกนั ก็น่งั นึกในใจวํา หน๎าตาลูกสาวท่ียังไมํเกดิ น้ันควรจะเปน็ อยํางไร แมแ๎ ตํช่ือกค็ ดิ ไวใ๎ หล๎ วํ งหน๎า วํา \"ประไพ\" เมอื่ พลอยบอกคุณเปรมถงึ เรือ่ งน้ี คณุ เปรมก็หวั เราะแล๎วพูดสัพยอกวํา \"ระวงั ให๎ดีเถดิ แมํพลอย เด๋ียวออกมาเปน็ ผช๎ู ายเสียอยํางตาอ๏อด ก็จะตอ๎ งวํุนวายคดิ ช่อื กนั อกี \" ตง้ั แตผํ ลดั แผนํ ดนิ มาคณุ เปรมกไ็ ดเ๎ ลอ่ื นฐานะขน้ึ ไปในหนา๎ ทร่ี าชการ หลงั จากพระบรมราชาภิเษกแลว๎ คณุ เปรมกไ็ ด๎ ตําแหนงํ มหาดเลก็ หุ๎มแพร ราชทินนามวาํ นายสนองราชกจิ คนทั้งปวงกพ็ ากันเรียกวํา คุณสนองฯ เรอ่ื ยมา ชอื่ คุณเปรมที่ พลอยเคยเรียกมาแตํแรกก็ดจู ะเลือนหายไป ตํอมาอกี ปีหนึง่ มงี านบรมราชาภิเษกสมโภช มีเจา๎ นายจากประเทศตํางๆใน โลกมาชุมนุมในกรุงเทพฯ มากกวําที่เคยปรากฏมาในประเทศใดๆในตะวันออก คณุ เปรมหรอื คุณสนองฯ รบั ราชการคราว นั้นมคี วามดีความชอบมาก ไดเ๎ หรียญตราเครอ่ื งราชอิสริยาภรณ๑ และพอเสร็จงานบรมราชาภิเษกสมโภชแล๎วไมนํ าน คุณ เปรมก็ยา๎ ยตําแหนงํ จากกรมมหาดเล็กไปอยูํกรมวัง เล่ือนบรรดาศกั ด์ิขนึ้ เป็นคุณพระ มีราชทินนามวาํ พระบรบิ าลภมู ินา รถ วันทีไ่ ด๎รับสัญญาบตั ร คณุ เปรมกลบั มาบา๎ น แลว๎ พูดกับพลอยวํา \"แมพํ ลอย เด๋ียวน้ฉี ันเป็นคณุ พระเสียแล๎ว ไดย๎ ินใครเรียกวาํ คณุ พระ รูส๎ ึกวําแกหํ งําเหงอื กลงไปถนัดใจ เม่ือเปน็ คณุ สนองหมุ๎ แพรน้นั ฟงั ดูเป็นหนุมํ เขา๎ ทีอยํูฉนั ก็ไมเํ ดือดรอ๎ น แตํพอเปน็ คุณพระน่ฉี ันถึงร๎ูตัววํแกํ\" คณุ เปรมเดนิ เข๎าไปมองดู ตัวท่กี ระจกในหอ๎ ง ยกมือขนึ้ ลบู ผมทเ่ี ริ่มจะหงอกประปราย เหนอื ขมบั ขนึ้ ไปทงั้ สองขา๎ ง แลว๎ พดู ตํอไปวํา \"ใครเขาเหน็ ฉันจะแกกํ ช็ ่ังเถดิ ดเี สียอีก แตมํ ีคนๆหน่ึงทีฉ่ นั อยากให๎เห็นวาํ ฉันยังหนุํมอยูํเสมอ คนๆนน้ั คอื แมํ พลอย เพราะฉะนัน้ แมํพลอยอยาํ ได๎ริเรยี กฉันวําคณุ พระ ตามคนอืน่ เขาไปเป็นอันขาดทีเดยี ว เคยเรียกวําอยาํ งไรกข็ อให๎คง เรยี กอยาํ งนน้ั ถา๎ ขืนไมํฟังฉันจะทิ้งเสียไปหาเมียใหมํ\" พลอยหวั เระชอบใจ แลว๎ ตอบวาํ \"ดูคณุ เปรมพดู สิ ! เด๋ยี วก็วําตวั แกํแตํอกี ประเด๋ียวกจ็ ะริหาเมียใหมํ ยังกะวําฉนั คอยหวงห๎าม อยากมสี ักก่คี นก็ได๎ ฉนั ไมวํ าํ หรอก\" พลอยหยุดหวั เราะแล๎วพูดตํอไปวํา
\"ความจริงคุณเปรมจะแกลํ งไปฉันก็ไมํเหน็ จะนาํ กลวั อะไร เพราะคณุ เปรมไมํได๎แกํลงไปคนเดียว ฉนั ก็แกลํ งไปดว๎ ย เหมือนกนั และถา๎ จะวาํ กันไปแลว๎ ฉันรู๎สึกตวั วาํ เด๋ียวนฉี้ นั แกํกวาํ คุณเปรมเสียอกี คณุ เปรมหนมํุ กวาํ แตํกอํ นเป็นไหนๆ\" ถอ๎ ยคาํ ทพ่ี ลอยพดู นน้ั เปน็ เชงิ สพั ยอกกจ็ รงิ แตมํ สี าระแหงํ ความจรงิ ใจอยใํู นนน้ั มากกวาํ ทพ่ี ลอยรต๎ู วั เพราะขณะน้ี พลอยร๎ูสกึ ตวั วาํ เปน็ ผ๎ใู หญโํ ดยสมบูรณ๑ ผ๎ใู หญํทีเ่ ปน็ ญาติกต็ ายไปบ๎างแลว๎ หลายคน เมือ่ พระเจ๎าอยํูหัวรชั กาลกํอนเสดจ็ สวรรคตแลว๎ ไมนํ าน เสด็จของพลอยกเ็ ริม่ ประชวร และเมอ่ื ประชวรอยูํได๎สัก สามเดือนก็สิน้ พระชนม๑ ทาํ ใหพ๎ ลอยต๎อง โศกเศร๎าอยํางหนักอีกคร้ังหนง่ึ และต๎องหอบลกู เข๎าวังทงั้ ทเ่ี ป็นแมํลกู ออํ น เพ่อื ชวํ ยคณุ สายทํางานเกีย่ วกับงานพระศพ ซ่งึ ต้ังไวท๎ ี่หอธรรมสังเวช งานถวายพระเพลิงเสด็จผํานพ๎นไปแลว๎ ทตี่ าํ หนักคงมแี ตคํ ณุ สายและชอ๎ ย กับขา๎ หลวงอีกสองสาม คนท่มี ีอายคุ งอยํูไป โดยไมํมีเจา๎ นายท่ีเคยคม๎ุ ครอง ประทับอยูํ หลังจากที่เสด็จสิ้นพระชนม๑แล๎ว พลอยก็รสู๎ กึ ตวั วําเป็น ผใ๎ู หญํข้นึ โดยสมบูรณ๑ มใิ ชํเดก็ หรอื รํุนสาว ทีย่ งั มผี ๎ใู หญํคอยคุ๎มครอง แตํเปน็ คนทต่ี ๎องรบั ผดิ ชอบตอํ ตัวเอง และเป็นท่พี ่ึงตอํ ลกู ๆทีเ่ กดิ มา ถา๎ หากใครจะถามพลอยวาํ แผนํ ดนิ กอํ นกบั แผนํ ดนิ ปจั จบุ นั นน้ั แตกตาํ งกนั อยาํ งไร พลอยกค็ งจะตอ๎ งนกึ ถงึ คณุ เปรม กํอนผ๎ูอื่น เพราะความแตกตาํ งน้นั เหน็ ไดช๎ ดั ในตัวของคุณเปรม แผํนดนิ กอํ นนัน้ เป็นแผนํ ดินของ ผใ๎ู หญสํ งู อายุ คุณเปรม ตลอดจนคนอืน่ ๆ ทพี่ ลอยรู๎จกั จงึ วางทําทางเปน็ ผูใ๎ หญํ กิริยาวาจาการแตงํ กาย ตลอดจนชีวติ ประจาํ วนั หรือวิธีทาํ งานการ ก็รสู๎ ึกวําเปน็ อยํางผใ๎ู หญํทั้งสน้ิ แตํพอผลดั แผนํ ดินใหมํ การเปล่ยี นแปลง และความแตกตํางนนั้ กเ็ รม่ิ สาํ แดงตัวออกมาทลี ะ น๎อย แผํนดนิ ใหมเํ ปน็ แผนํ ดินของคนหนํมุ บรรยากาศในพระราชสํานัก กเ็ ปน็ บรรยากาศของความหนมุํ แนนํ คณุ เปรมก็ เปล่ียนไปตามโดยไมรํ ูต๎ วั การแตํงเนื้อแตํงตวั นั้น ดูพิถีพถิ นั เอาสวยเอางามกวําแตกํ ํอน ทําทางก็ดูทะมัดทะแมงกระเดยี ด ไปทางฝรงั่ หมากพลูบหุ รที่ เ่ี คยกิน กเ็ ปลี่ยนไปเปน็ บุหร่กี ระปอ๋ งจากนอก และทพี่ ลอยรูส๎ ึกตะขดิ ตะขวงใจ แตํไมกํ ลา๎ ห๎าม ปราม กค็ ือ คุณเปรมเริ่มกนิ เหลา๎ ฝรงั่ จากนอกชนิดตาํ งๆ ซึ่งมีราคาแพง และถงึ แมว๎ าํ คณุ เปรมจะอธบิ ายถึงการเข๎าสมาคม และคณุ สมบตั ิอันวิเศษไมมํ อี ันตรายของเหลา๎ นนั้ ๆอยํางไร พลอยก็ยังเหน็ วาํ เปน็ เหลา๎ อยนํู น่ั เอง การพถิ พี ถิ นั ในเรอ่ื งการแตงํ กายของคณุ เปรม ทม่ี าเรม่ิ มขี น้ึ นน้ั เปน็ สง่ิ ทพ่ี ลอยอดสงั เกตมไิ ด๎ เพราะเปน็ เรอ่ื งท่ี เกี่ยวข๎องกบั พลอยโดยตรง คณุ เปรมซ้อื ผ๎ามวํ งผา๎ พนื้ ตํางๆสเี ปน็ จํานวนมากมาย และตัดเสือ้ ทใ่ี ช๎ผ๎าราคาสูงเป็นจาํ นวน มาก จะไปไหนก็แตํงตัวอยํางประณตี บรรจง เหมือนกับวาํ จะไป ประกวดประขันกับใคร พลอยจาํ ได๎วําครงั้ หนึง่ คุณเปรมไมํ พถิ พี ถิ ันเทําไรนัก เพราะในแผนํ ดนิ กอํ น มหาดเล็กจะเข๎าไปข๎างในนุงํ ไดแ๎ ตํผ๎าพนื้ และผมนนั้ ก็ต๎องเอามอื เสยหรอื ขยี้ เสยี กํอนมิให๎เรยี บ แตํเดยี๋ วนกี้ าลสมยั เปล่ียนไป ราชสํานกั แผนํ ดนิ ปจั จบุ ันยงั ไมมํ ขี า๎ งใน ความสําคญั ตาํ งๆ ตลอดจน ความหรหู ราโออํ าํ กอ็ อกมารวมประกวดประขนั กนั อยขํู า๎ งหน๎า ทุกคนพยายามทําตนใหอ๎ ยูใํ นสายตาของคนอืน่ คุณเปรมมี ฐานะสวํ นตัวดีกวําคนธรรมดา ก็ยอํ มจะแสดงความหรูหราโอํอําได๎มาก ความเปลย่ี นแปลง ในตวั คณุ เปรมนัน้ พลอยดูอยํู ด๎วยสายตาทีเ่ ป็นกลาง บางอยาํ งกน็ ึกขนั บางอยาํ งกร็ ําคาญ บางอยํางก็ใจหายใจควาํ่ แทน เมอ่ื คุณเปรมเริม่ สะสมผ๎านุํง และเส้อื หมวกตลอดจนถงุ ตนี พลอยก็ตามใจและนกึ ขัน นึกเอ็นดไู ปในขณะเดยี วกนั แตพํ อคณุ เปรมเอยํ ขึ้นมาวํา เสอื้ นอก ทซี่ กั รีดในเมอื งไทยนั้นฝมี ือไมํดี ไมเํ รยี บร๎อย อยากจะสงํ ไปซกั ทสี่ งิ คโ๑ ปร๑ โดยฝากเรือเมลไ๑ ป พลอยกน็ กึ รําคาญเหน็ วาํ มาก เรอ่ื ง และทําเป็นเฉยเสีย ไมํเอออวยด๎วย คณุ เปรมซือ้ รถยนต๑ตอนเดียวเครอ่ื งทองเหลือง จุดไฟแกส๏ ทตี่ ะเกียงขา๎ งหน๎ามา
คนั หนึ่ง และจ๎างแขกมาขับ พลอยก็เห็นดีดว๎ ยเพราะรถยนต๑เป็นของใหมํ สะอาดสะอา๎ น รวดเรว็ กวาํ รถมา๎ และทําใหพ๎ ลอย ได๎มหี น๎ามีตาไปด๎วย แตคํ ณุ เปรมก็มดิ ไดเ๎ ลกิ เล้ียงม๎า กลบั ซอื้ ม๎ามาเพิ่มเตมิ และจ๎างคนเล้ียงเปน็ พเิ ศษ เพราะคุณเปรมเปน็ เสือปา่ ม๎าหลวงรกั ษาพระองค๑ ถ๎ามเี วลาวํางตอ๎ งออกข่ีมา๎ ฝกึ มา๎ ดว๎ ยลกั ษณะอนั โลดโผนตาํ งๆ ทําใหพ๎ ลอยไมํสบายใจอยูํ เนอื งนิจ การเปลย่ี นแปลงทพ่ี ลอยเหน็ ไดช๎ ดั อกี อยาํ งหนง่ึ กค็ อื ชวี ติ ในวงั เพราะแผนํ ดนิ นย้ี งั ไมมํ ขี า๎ งใน ดงั ทไ่ี ดก๎ ลาํ วแลว๎ ความรวํ งโรยก็เร่มิ เกิดขึ้นในวงั ทลี ะนอ๎ ย ระเบียบประเพณีตาํ งๆน้ันยงั คงมอี ยเูํ ชนํ เดมิ ตาํ หนกั รักษาและพระทน่ี ั่งกย็ ัง เหมือนเกํา มไิ ดป๎ รักหักพังลงไป แตํทกุ ครง้ั ทพี่ ลอยเข๎าวงั เพื่อเยี่ยมเยยี นพวกพ๎อง คนเคยรจ๎ู ัก พลอยก็เกิดความรส๎ู ึก เหมอื นกับวาํ ไปในบา๎ นทไ่ี มมํ เี จา๎ ของ เจ๎านายชัน้ พระมเหสีหรือพระอคั รชายา ก็เสดจ็ ไปประทบั ตามวงั ตํางๆขา๎ งนอก ซ่งึ สรา๎ งข้นึ เปน็ สวํ นพระองค๑ เจา๎ จอมมารดาบางทําน ท่มี ีพระองค๑เจา๎ เป็นตํางกรม ก็กราบบังคมทูลลาออกไปอยูํวงั กับ พระองคเ๑ จา๎ ทเี่ ป็นบุตร ในวงั เหลือเจ๎านายนอ๎ ยพระองค๑ ท่ปี ระทับอยูเํ ปน็ ประจํา มแี ตคํ ณุ พนักงานโขลนจาํ ซง่ึ ยงั คงมีหนา๎ ท่ี ราชการ และขา๎ หลวงเจ๎านายท่ีสิ้นพระชนม๑ไปแลว๎ หรือมฉิ ะนั้นกค็ นเฝา้ ตาํ หนักตาํ งๆ ทที่ ํานเจา๎ ของออกไปสร๎างวงั อยํขู า๎ ง นอก ทางบา๎ นคลองบางหลวง พลอยมไิ ดไ๎ ปตดิ ตอํ เกย่ี วขอ๎ งอกี เลย แตแํ รกเมอ่ื พอํ เพม่ิ ยงั อยใํู นบา๎ น พลอยกพ็ อมที าง ทราบขําวคราวตาํ งๆ ซ่ึงมิไดส๎ นใจนัก แตพํ ํอเพมิ่ ก็อยไํู ปได๎ไมนํ านเทาํ ไร พํอเพิม่ ก็ได๎ภรรยาคนหนึ่งชื่อเยอ้ื น บุตรสาวพอํ คา๎ เลก็ ๆน๎อยๆ แถวถนนบา๎ นแขก และพอํ เพมิ่ กข็ ๎ามฟาก มาอยทูํ ี่บา๎ นภรรยารบั ราชการที่เดมิ เรื่อยมา ตนบัดนี้ได๎รบั พระราชทานบรรดาศักด์เิ ป็น หลวงภัณฑ๑วจิ ารณ๑ ทุกคนพากันเรยี กพํอเพ่ิมวาํ \"คุณหลวงภัณฑ๑\" แม๎แตพํ ลอยเองก็เรยี กตาม คนอน่ื ไปเชํนนั้น พลอยนง่ั ดลู กู ๆ วง่ิ เลนํ กนั อยใํู จกห็ วนนกึ ไปถงึ เรอ่ื งเกาํ ๆ ทไ่ี ดผ๎ าํ นมาในชวี ติ ขณะนน้ั รถเจก๏ คนั หนง่ึ มาจอด ทห่ี นา๎ ประตบู า๎ น ผห๎ู ญงิ กลางคนๆหนึ่ง นุํงหํมสไี มฉํ ดู ฉาดสมกบั วัยก๎าวลงจากรถ มือถือหอํ กระดาษหอํ หนึ่ง หญงิ คนน้ันชาํ ระอัฐ คําโดยสารแลว๎ กเ็ ดินเขา๎ มาในบ๎าน พลอยนง่ั ดูอยอํู ยํางไมสํ นใจ เพราะเม่ือมองไปทแี รก กจ็ าํ ไมไํ ด๎วาํ เป็นใคร นกึ วําคงมาหา คนอนื่ ในบา๎ น หญงิ คนนน้ั กา๎ วเข๎ามาในประตูบ๎าน หยดุ มองเหลยี งซา๎ ยแลขวา ครหูํ นง่ึ พอแลเห็นพลอยก็ย้ิมเดินตรงเข๎ามา หา ตะวันตอนบาํ ยสอํ งตรงหน๎าหญงิ คนน้ันพอดี ทาํ ใหแ๎ ลเหน็ หน๎าไมํไดถ๎ นดั พลอยยกมอื ขึ้นปอ้ งหน๎าดูอยคูํ รํูหน่งึ แลว๎ ก็ลุก ขึ้นยืนอยํางเร็ว แทบจะกระโดดโลดเตน๎ ดว๎ ยความดีใจ เหมือนเม่ือยังเป็นเด็กๆ ปาก็ร๎องตะโกนออกไปวาํ \"คณุ เชย !\" คณุ เชยหวั เราะเดนิ ตรงเขา๎ มาถงึ ตวั พลอยโดยเรว็ คณุ เชยเองกด็ ใี จทไ่ี ดพ๎ บนอ๎ งสาวอยาํ งบอกไมถํ กู เหมอื นกนั \"คุณเชย\" พลอยรอ๎ งขน้ึ อีกครั้งหน่งึ เอ้อื มมือออกไปจับแขนคณุ เชย เพ่ือดูใหแ๎ นํใจวาํ มิได๎ฝนั ไป หรือตาฝาดไป \"โธคํ ุณเชย หายไปไหนมาต้งั หลายปี ฉันคิดถงึ ออกจะตายไป จะไปหากไ็ ปไมํถูก !\"
คณุ เชยทรดุ ตวั ลงนง่ั แลว๎ ฉดุ แขนพลอยใหน๎ ง่ั ลงขา๎ งๆตน แลว๎ กเ็ รม่ิ หวั เราะและรอ๎ งไหพ๎ รอ๎ มๆกนั ไป ดว๎ ยความดใี จ อกี สกั ครหูํ นึ่ง คุณเชยจงึ พูดออกมาไดเ๎ ปน็ คํา และพดู ข้นึ วาํ \"แมํพลอย ฉนั ก็คดิ ถึงแมพํ ลอยใจจะขาดเหมือนกัน แมพํ ลอยสบายดหี รอื ขอนํ้าพีก่ นิ สกั อึกหนง่ึ เถิด เรื่องมนั มาก อีกสักครูหํ ายเหนื่อยแล๎วจะเลําให๎ฟัง\" พลอยเรยี กเดก็ ใหห๎ านาํ้ มาใหค๎ ณุ เชย แลว๎ กน็ ง่ั ยม้ิ ดหู นา๎ พส่ี าว คณุ เชยถามถงึ เดก็ ทว่ี ง่ิ เลนํ อยตํู อํ หนา๎ กอํ นอน่ื พอ พลอยบอกวาํ เปน็ หลาน คณุ เชยกเ็ รียกมากอดรดั ทลี ะคน สาํ หรบั ตาออ๏ ดคุณเชยกอดอยนูํ าน พจิ ารณาดเู ปรยี บเทียบกับ หลานอน่ื แล๎วพูดขึ้นวาํ \"ฉันรกั คนนมี้ ากเสยี แลว๎ ละแมํพลอย\" แลว๎ คุณเชยก็หัวเราะ ปรารภขึน้ วํา \"ดูสิ ! พอมาถงึ กเ็ ร่มิ ลําเอยี งทเี ดียว แตํ เด๋ยี วนี้ฉันปลํอยแกํเสยี แลว๎ แมพํ ลอยอยําถือสาฉนั เลย\" พลอยสงั เกตดรู ปู ราํ งหนา๎ ตาคณุ เชย เหน็ ผอมและดาํ ลงไปกวาํ แตกํ อํ น ทเ่ี หน็ ไดช๎ ดั กต็ รงทม่ี อื เพราะมอื คณุ เชยมไิ ด๎ เล็กเรยี ว เหมือนเม่ือยงั อยทํู ีบ่ ๎าน แตกํ ลายเป็นมือของคนทีท่ าํ งานหนัก เพราะหนาข้นึ และขอ๎ ตามนิ้วแตกทุกขอ๎ ถึงคุณเชย จะผอมและดาํ ลงไป กริ ิยาอาการของคุณเชยก็ยงั กระปร้ีกระเปรํา แสดงวําไมํมโี รคภยั เบยี ดเบยี น และในแววตาของคณุ เชยนนั้ มีประกาย แสดงให๎เห็นวาํ คุณเชยมคี วามสขุ ในชวี ิต คณุ เชยกินนํา้ กินทาํ นั่งพกั ผอํ นหายเหน่ือยแล๎ว พลอยกถ็ ามขน้ึ วํา \"คณุ เชยยังไมํได๎บอกฉัยเลยวาํ หายไปไหนมาต้ังหลายปี ปลํอยใหฉ๎ นั คดิ ถึงเสียย่ําแยทํ ีเดยี ว\" \"ฉันออกจากบา๎ นไป ตอนแรกฉนั ก็ไปอยทูํ ถี่ นนตะนาวกบั คุณหลวงเขานั่นแหละ\" คุณเชยตอบ \"ทีแรกฉันก็คดิ วาํ จะ มาหาแมพํ ลอยเหมือนกัน แตธํ รุ ะมนั มากมอี ะไรตอํ อะไรจะต๎องทําอยํเู รอ่ื ย ผัดวันประกันพรํุงไป วันแลว๎ กว็ นั เลํา แลว๎ มันก็ กลายเป็นเดือนจนกลายเปน็ ปๆี ไป ระหวาํ งน้นั ก็ไปบ๎านนอกกับคณุ หลวงเขาเสียบ๎าง เลยดหู ายไปนาน แตเํ ด๋ยี วนี้พอมีเวลา หายใจไดบ๎ ๎างแลว๎ ตํอไปฉนั จะมาหาบอํ ยๆ ถา๎ แมพํ ลอยไมํรังเกียจ\" \"คณุ เชยพูดอะไรอยาํ งน้ัน\" พลอยท๎วงขึ้น \"ฉันจะไปรงั เกียจไดอ๎ ยาํ งไร มีแตนํ ง่ั คดิ ถึงคุณเชยอยํูเรื่อยๆ คุณเชยเลาํ ใหฉ๎ นั ฟงั ใหล๎ ะเอยี ดสกั หนอํ ยเถดิ วําคณุ เชยไปทาํ อะไรมาบา๎ ง ฉนั อยากรู๎\" \"เรือ่ งมนั มากละแมํพลอย\" คุณเชยตอบ \"ไมํรจู๎ ะจดจํามาเลาํ อยาํ งไรถกู วันแรกทฉี่ นั ออกจากบ๎านไป คณุ หลวงเขา ก็พาไปท่ีบา๎ นเขาทเี ดียว พอเหน็ บ๎านเข๎ากใ็ จหาย ฉันแทบจะลงนั่งร๎องไห๎ เพราะเราไมํเคยอยํอู ยํางน้ัน บา๎ นเขาอยํูในตรอก เป็นเรือนปั้นหยาเกําๆ มบี า๎ นคนอืน่ ปลูกอยตํู ิดๆกนั อกี หลายหลงั อยํางทเ่ี ขาเรยี กวํา ไกบํ นิ ไมตํ ก เวลาเดินเขา๎ ไปกต็ ๎องเดิน สะพานไมเ๎ กาํ ๆยดื ยาว เวลาอยบํู ๎านจะพูดจะทําอะไร ชาวบ๎านเขากต็ ๎องเห็น ตอ๎ งได๎ยนิ บา๎ นอ่ืนเขาจะพดู อะไรกนั เราก็ได๎ ยินเหมอื นกนั เขาดํากนั แจ๎วๆวนั ยงั ค่าํ ใตถ๎ ุนบา๎ นก็แสนจะสกปรก มแี ตนํ ํา้ ครําสํงกลนิ่ ตรลบอบอวล ฉันไปถึงแตํแรกพอเหน็ บ๎าน กค็ ดิ ถงึ ตวั แทบจะนัง่ ลงร๎องไหท๎ ีต่ นี กระได แตเํ พราะรักเพราะสงสารคุณหลวงเขาก็ตอ๎ งทนเอา พอข้นึ บา๎ นไปเหน็ แตํ
ความรกเหมือนรังหนู เพราะเมยี เกาํ คณุ หลวงเขาตายมานาน อยคูํ นเดยี วไมํมใี ครชํวยดแู ลก็ตอ๎ งเป็นอยํางน้ัน ฉนั ตอ๎ งรบ กับความสกปรก ความรกรงุ รงั อยตํู ้งั เกอื บสามเดือนจงึ คํอยดไู ด๎ คณุ หลวงเขากด็ ีหรอก เอาใจฉันทุกอยาํ ง เงินทองของฉนั เขาไมยํ อมแตะ เขาวําเด๋ียวจะมคี นนินทาวาํ พาฉนั มาปอกลอก แตกํ น็ น่ั แหละเงนิ เดอื นท่ีได๎ มันก็ไมพํ อ ฉนั ต๎องแอบชักสํวน ของฉันออกจาํ ยไมใํ หค๎ ุณหลวงรู๎ มนั กพ็ อประทงั ไปได๎ แตฉํ ันก็ทาํ อะไรเสยี เองหมดเกอื บทุกอยําง ไมํมีบาํ วไพรํจะใชอ๎ ยาํ ง คนอน่ื เขา เวลามนั จงึ ไมมํ จี ะไปไหนมาไหน ปแี รกทง้ั ปีฉนั เกือบจะไมํไดโ๎ ผลไํ ปไหนเลย นอกจากจะไปตลาดซ้ือกบั ขา๎ ว แตํ แรกๆกน็ ึกอาย เพราะไมเํ คยทาํ เคยเปน็ ลูกพระนํ้าพระยา จะกระเดยี ดกระจาดไปจํายตลาด กร็ สู๎ กึ ชอบกล แตํแล๎วมนั ก็เคย ไปเอง เด๋ียวนไ้ี ปไหน มาไหนได๎คนเดียว ไมตํ ๎องมคี นตามหลังเหมอื นเม่อื กอํ น\" คณุ เชยหยดุ หวั เราะในชะตาของตนเอง แลว๎ พดู ตอํ ไปวาํ \"กอ็ ยูํกนั ไปอยํางนั้นแหละแมพํ ลอย บางวันกท็ กุ ขน๑ า้ํ ตาแทบจะเชด็ หัวเขํา บางเวลากเ็ หนื่อยแทบสายตัว จะขาด แตคํ วามเจ็บชาํ้ น้ําใจน้ันไมํเคยมี ถา๎ จะวํามันเป็นสุข มนั กส็ ุข เราอยํกู ันอยํางคนจน ไมํไดฟ๎ มุ่ เฟือย เหมอื นเขาอน่ื พอส้นิ แผนํ ดนิ ได๎สักหนอํ ยเขาก็ยบุ กรมหมอ คณุ หลวงกเ็ ลยควา๎ งนอนอยูํกับบา๎ นเฉยๆ ตอนนสี้ ิเริม่ จะอัตคดั เอาจรงิ ๆ หนกั เขา๎ ฉนั ก็หนนุ ให๎คุณหลวงเขาทาํ ยาขาย เพราะตาํ รับตาํ ราเขากม็ ีอยูํ แตํเขาบอกวํา เขาไมมํ ีทนุ ฉันจะเอาเงินของฉนั ออกเขาก็ไมํ ยอม ต๎องเถียงตอ๎ งอ๎อนวอนกนั อยํูนานเขาจงึ ตกลง เดยี๋ วนี้คํอยยงั ชวั่ เพราะหาอฐั ได๎พอกินพอใชไ๎ ปวนั หนง่ึ ๆ\" คุณเชยหยุด กนิ หมากแลว๎ กเ็ ลําตอํ \"แตมํ นั กเ็ หนอื่ ยบา๎ งเหมอื นกันแมพํ ลอย ฉนั ต๎องชวํ ยเขาบดเครือ่ งยา ป้ันเม็ดยาอยทํู ง้ั กลางวันกลางคืน จ๎างเด็กมา ชํวยอกี สองคนกไ็ วใ๎ จไมคํ ํอยจะได๎ ยงิ่ ขายยาได๎มากกย็ งิ่ เหนื่อยมาก นานๆกต็ ๎องออกบา๎ นนอก กบั คณุ หลวง เอายาไปขาย บ๎าง ซ้ือเคร่ืองยาสมนุ ไพรบา๎ ง เพราะซอ้ื ได๎ถกู กวาํ ในกรงุ แตมํ ันกด็ ีหรอก มีกาํ ไรเหลอื ฉันเกบ็ ๆไว๎ได๎บ๎าง เดี๋ยวนคี้ ณุ หลวง เชาํ ตึกแถวเขาท่ีริมถนน ข๎างลาํ งเปิดเปน็ รา๎ นขายยา ฉนั กเ็ ลยยา๎ ยไปนอนทน่ี ัน่ เพราะจะได๎ดูแลได๎สะดวก\" พลอยใจหายเมอ่ื ไดย๎ นิ คณุ เชยเลาํ ถงึ ตอนน้ี เพราะมไิ ดเ๎ คยนกึ ฝนั มากอํ นเลยวาํ คณุ เชยจะตอ๎ งไปอยํู หอ๎ งแถว ขาย ยาอยูํริมถนน ถา๎ เป็นตนเองตอ๎ งไปอยํูอยํางนั้น บางทพี ลอยจะไมํร๎สู กึ แปลกใจเลย แตคํ ุณเชยนน้ั ดูไมนํ าํ จะเป็นไปได๎ พลอยอยากจะรร๎ู ายละเอยี ดเกย่ี วกบั ชวี ติ คณุ เชยมากกวาํ ทค่ี ณุ เชยเลาํ จะถามรายละเอยี ดเหลาํ นน้ั ออกไปตรงๆก็ เกรงใจ ไดแ๎ ตถํ ามเลียบเคยี งเขา๎ ไปวาํ \"คุณเชยขายยาได๎ดีอยูํหรอื \" \"กย็ ังง้ันแหละแมพํ ลอย\" คณุ เชยตอบ \"มันกพ็ อกนิ พอใชไ๎ ปวันหนึ่งๆ แตจํ ะเอารมํุ เอารวยน้ันก็ไมไํ ด๎\" คุณเชยหยิบ หํอกระดาษที่ถือตดิ มือมาดว๎ ย แกอ๎ อกวางตรงหน๎าพลอย \"นีไ่ งฉันเอามาฝากเพราะเห็นแมพํ ลอย มลี กู มาก พวกนย้ี าหอม\" คุณเชยชมี้ อื ไปท่ีหํอยามันดหนง่ึ \"และยาลมยาแกว๎ งิ เวียน เวลาตง้ั ท๎องใหมํๆ กินไวบ๎ า๎ งก็ดี พวกนย้ี าถํายยาแก๎ไขส๎ าํ หรับ หลานๆ เจบ็ ไขข๎ ึ้นมาจะได๎หยิบฉวยไดท๎ นั ทํวงที\" คณุ เชยหัวเราะ แลว๎ กพ็ ูดตํอไปวาํ \"ฉันพดู ราวกับวําเปน็ หมอเสียเอง ความ จริงกเ็ ป็นแตเํ มียหมอเทาํ นนั้ แลว๎ เวลานี้กห็ าคนไขย๎ าก เสยี ดว๎ ย คนไข๎ดีๆเขาหนั เข๎าหาหมอฝรง่ั กันมากขนึ้ ทุกวัน เหลอื แตํ
คนยากจนทีม่ ารับคณุ หลวงไปรักษา หรือมาเจยี ดยา อฐั ฬสอะไรก็ไมํคอํ ยจะมใี ห๎ บางทคี ุณหลวงเขาก็รักษาให๎เปลําๆ แตํก็ ชาํ งเถอะ เพอ่ื นมนุษยด๑ ๎วยกนั ยังพอชํวยได๎ก็ชวํ ยกนั ไป\" \"คณุ เชยมีลูกบา๎ งหรอื เปลํา\" พลอยถามขึ้น \"ถ๎ามีฉันก็ต๎องพามาดว๎ ยแนํๆ\" คุณเชยตอบ \"เปลาํ ไมมํ หี รอกแมํพลอย ฉันเหมาเอาวาํ คุณหลวงเปน็ หมัน เพราะกบั เมยี คนกํอนที่ตายเขากไ็ มํมลี ูก ฉันเองนั้นอยากมีเหมอื นจะตายไป แตกํ ็จะทาํ อยาํ งไรได๎ คดิ ไปอีกที กด็ เี หมอื น ฉันกบั คณุ หลวงกย็ งั ยากๆจนๆ มลี ูกก็อยากเลีย้ งให๎ดี เลี้ยงใหด๎ ีไมไํ ดก๎ ็อยาํ มเี สยี ดีกวํา\" คณุ เชยพดู ถงึ ความจนอยาํ งเปน็ ของธรรมดา ไมปํ รากฏวาํ มคี วามนอ๎ ยเนอ้ื ตาํ่ ใจ หรอื มคี วามทกุ ขโ๑ ทมนสั ซอํ นเรน๎ อยํู ในใจเลยแม๎แตํน๎อย ความจนกด็ ี ฐานะปัจจุบนั รํวมกับคุณหลวงก็ดี เปน็ สภาพที่คุณเชยรบั เอา โดยปราศจากความข๎องใจ หรือความรงั เกียจ คณุ เชยพดู ถงึ ความจนโดยปราศจากความเกรงกลวั และพลอยกร็ ๎ูดวี าํ สําหรับคณุ เชยนน้ั ความจนหรือ ความเปน็ เศรษฐี ไมสํ ามารถเปลยี่ นนสิ ยั ใจคอ หรือลักษณะอันแทจ๎ รงิ เสยี ได๎ จะมีหรือจะจน คุณเชยก็ยงั เป็นคณุ เชยอยูํ น่นั เอง พลอยสังเกตดกู ริ ยิ าทําทาง ตลอดจนวิธแี ตํงเนอื้ แตํงตวั ของคณุ เชย กย็ งิ่ เหน็ ความจรงิ ข๎อนไี้ ดช๎ ัด คณุ เชยเคยอยูํ บ๎านท่ีใหญํโต มขี ๎าทาสบริวารมาก จะทาํ อะไรหรอื ไปไหนก็ไปอยํางลกู ผ๎มู ีบรรดาศักดิ์ กับพลอยซ่งี เป็นลูกเมยี น๎อยนนั้ คุณ เชยวางตวั เปน็ ผใ๎ู หญทํ โี่ อบออ๎ มอารีตลอดมา และไว๎ตัววาํ เปน็ พี่สาว แตํกาลเวลาและเหตกุ ารณก๑ ลบั ฐานะ ของพลอยแล คุณเชยเสียสนิ้ พลอยอยูตํ กึ ท่ีใหญํโตกวําบา๎ นเดมิ มเี งินทองทรัพย๑สมบัตอิ ยาํ งมงั่ ค่งั และมีสามีเป็น คุณพระยงั อยํใู น ราชการมหี วงั จะได๎ดตี ํอไป สวํ นคุณเชยเป็นภรรยาคณุ หลวงนอกราชการ อาชพี ทาํ ยาขาย อยูหํ อ๎ งแถวและต๎องหาใสํปาก ใสทํ ๎องไปวนั หนงึ่ ๆ ชั้นแตจํ ะมาเย่ยี มน๎องสาวคุณเชยก็ตอ๎ งมารถลาก แตคํ ณุ เชยวางทาํ ทางเปน็ ปกติเหมอื นเมื่อกํอน เคย เปน็ พที่ ี่ให๎ความรักความอารีตํอน๎องสาวอยํางสนิทสนมอยํางไร กค็ งทําตํอไปอยาํ งน้นั มิได๎ลดตวั หรอื ถํอมตัวให๎ต่าํ กวาํ พลอย เพอื่ ประจบประแจงเอาใจ และกม็ ิได๎ไวต๎ วั เยอํ หยงิ่ หรอื ปดิ บงั ฐานะ เคลอื บแคลงความยากจนของตนเองแตํ ประการใดเลย ความจนมไิ ดท๎ ําให๎คณุ เชยดถู กู ตวั เอง หรอื ดูถูกคนอ่นื ความลําบากมไิ ด๎ทาํ ใหค๎ ุณเชยสงสารตัวเอง และ อิจฉาเคยี ดแคน๎ คนอน่ื ท่สี บายกวาํ ความจนมไิ ด๎ทาํ ให๎คุณเชยลดตัวเองลงไปจากระดับเดมิ แหํงสภาพของจิตใจความรสู๎ ึก นกึ คิด คุณเชยมองดคู วามจน และการเปลยี่ นแปลงแหงํ ฐานะของตน ด๎วยจิตใจอันแขง็ แกรงํ กล๎าหาญ สมกบั เปน็ ลกู หลาน ของบรรพบุรุษ ท่ีไดก๎ ลา๎ หาญส๎ูศกึ สงครามมาแตํกํอน ความจริงที่สุดทีพ่ ลอยรูแ๎ กํใจวนั น้กี ็คือ สาํ หรบั คณุ เชยนัน้ ความจน มิใชํโรคเรือ้ รังทร่ี กั ษาไมหํ าย เดก็ ๆทว่ี ง่ิ เลนํ กนั อยจํู นเหนอ่ื ยนน้ั ตาํ งเขา๎ มาอยใํู กลๆ๎ พลอย กอดแขนขาบา๎ ง แยงํ กนั นง่ั ตกั บา๎ ง ทกุ คนมองดคู ณุ เชย อยํางสนใจ พลอยส่ังใหก๎ ราบไหว๎ และบอกใหร๎ ู๎วําคณุ ปา้ เชยเป็นญาติผ๎ใู หญํ ที่ทกุ คนจะตอ๎ งเคารพรักตลอดไป คุณเชยเปดิ หบี หมากสานเกําๆท่ถี อื มา แล๎วหยบิ เอาสรอ๎ ยคอเส๎นเล็กๆ มีจีท้ องคําลงยาอันหนงึ่ ออกมาพูดวาํ \"ฉนั ร๎ูวาํ แมพํ ลอยมลี ูกอีกคนหนึ่ง แตยํ ังไมํไดท๎ ําขวัญเลย วันน้ีมาทัง้ ทจี ึงเอาของตดิ มาดว๎ ย ตาออ๏ ดมาน่ี มาหาปา้ หนอํ ย\" คณุ เชยเรยี กตาอ๏อดเขา๎ ไปหา เอาสร๎อยคอสวมให๎ แลว๎ กก็ อดจบู ตาอ๏อดดว๎ ยความรกั ตาออ๏ ดดเู หมือนจะร๎ไู ด๎ดว๎ ย ญาณวําคณุ เชยเป็นป้าท่ใี จดี พอไดโ๎ อกาสกน็ ่ังเลนํ อยูํบนตกั คุณเชย ไมลํ ุกไปไหน
พลอยมองดคู ณุ เชยเอาของใหห๎ ลานแลว๎ กส็ ะทอ๎ นหวั ใจ พลอยจาํ ไดว๎ าํ สายสรอ๎ ยและจเ้ี ปน็ ของเกาํ ทค่ี ณุ เชยเอาตดิ ตัวมาจากบ๎าน ถึงจะยากจนลงไปคณุ เชยกท็ าํ ขวญั หลานดว๎ ยใจบริสุทธ์ิ มิไดน๎ ึกเสยี ดายของ ซงึ่ ถงึ จะมีคาํ เลก็ นอ๎ ยสําหรบั พลอย แตํอาจมคี ํามากสําหรับคณุ เชยก็ได๎ แตํคุณเชยกย็ งั มแี กใํ จนกึ ถงึ ลกู ของพลอย และเม่ือมาหาเป็นครง้ั แรกกม็ ไิ ดม๎ า มือเปลาํ พลอยรูส๎ ึกต้ืนตนั ในคอดว๎ ยความเหน็ ใจคุณเชย อยากจะตอบแทนใหส๎ มรัก แตพํ ลอยก็รดู๎ วี ํา สําหรับคณุ เชยนั้น นอกจากความรกั พลอยกไ็ มํมีสง่ิ ใดที่จะตอบแทน ใหไ๎ ด๎ คุณเชยเคยใหข๎ องพลอยมาต้ังแตพํ ลอยมีฐานะต่ํากวาํ ถงึ เดี๋ยวนี้ คุณเชยกย็ งั เป็นฝา่ ยให๎ และยงั จะให๎อยตูํ ลอดไปจนกวําคุณเชยจะตาย โดยไมํเคยนึกจะเอาสง่ิ ใดตอบแทนเลย ระหวาํ งทค่ี ณุ เชยนง่ั คยุ อยกํู บั พลอยนน้ั เอง คณุ เปรมกก็ ลบั มาจากในวงั เดย๋ี วนค้ี ณุ เปรมกลบั บา๎ นทกุ วนั เวลาบาํ ย ไมตํ อ๎ งอยเูํ วรเหมอื นเมอ่ื ครง้ั ยังเปน็ หนมุํ คณุ เปรมเดนิ ตรงเขา๎ มาท่ีพลอย โดยไมํรู๎วาํ ใครนงั่ อยํูด๎วย จนใกลเ๎ กอื บจะถึงตวั คณุ เปรมจงึ หยดุ มองดูคณุ เชย พอจําได๎คณุ เปรมก็ก๎มตวั ยกมือไหว๎ แลว๎ พดู วํา \"แหมคุณเชย ผมนกึ วําใครเสียอกี หายไปนานทเี ดยี ว\" คณุ เปรมกบั คณุ เชย ทกั ทายปราศรยั กนั อยาํ งญาตทิ ม่ี ไิ ดพ๎ บกนั นาน อกี สกั ครหํู นง่ึ คณุ เปรมกข็ อตวั วาํ จะขน้ึ ไป อาบนํ้าผลัดผ๎า พอคณุ เปรมลับตวั ไปบนตกึ พลอยกถ็ ามพีส่ าวข้นึ เบาๆวาํ \"คุณเชยเหน็ คณุ เปรมเป็นอยาํ งไรบา๎ ง\" คณุ เชยเหลยี วมามองดหู นา๎ นอ๎ งสาวแลว๎ ตอบวาํ \"ก็ไมเํ หน็ เปน็ อยํางไรนี่แมํพลอย ดูเธอก็แข็งแรงดีอยูํ\" \"ฉันไมํได๎หมายถึงอยํางนั้น\" พลอยอธิบาย \"ฉนั หมายวาํ คณุ เชยสังเกตเห็นวํา คุณเปรมเปลี่ยนไปกวํา แตํกอํ นมาก ไหม\" \"ก็ดูมีอายขุ ้นึ \" คุณเชยตอบ \"แตฉํ ันกลับดวู ํากระปรีก้ ระเปรําเป็นหนุมํ กวําแตกํ อํ น\" \"นน่ั ซที ี่ฉันอยากรู๎\" พลอยพูด \"ฉันนกึ วําฉนั เห็นไปคนเดยี ว บางเวลาฉันดๆู คณุ เปรมแล๎วกแ็ ปลก ร๎สู กึ วําเธอชักจะ หลกุ หลิก ไมํเป็นผ๎ูใหญหํ นกั แนํนเหมอื นเมือ่ กอํ น หรือฉนั จะแกํลงไปเองก็ไมรํ ไู๎ ด๎\" คณุ เชยหวั เราะแลว๎ กต็ อบวาํ \"อยาํ เพง่ิ นึกมากไปนักเลยแมํพลอย มผี วั แข็งแรงไมํเจบ็ ไมไํ ขก๎ ลับไมชํ อบ เรือ่ งกิรยิ า ทาํ ทางนน้ั ฉนั ดคู นเดย๋ี วน้เี ขาเปลีย่ นไปท้ังนน้ั ไมเํ หมอื นเม่ือเรายังเดก็ ๆ แตํนน่ั แหละเวลามันลํวงไปทุกวัน อะไรๆกต็ ๎อง เปล่ียนไปตาม เราจะไปนกึ วาํ ทุกอยํางจะต๎องอยํเู หมือนเกําน้นั ไมไํ ด๎ แมํพลอยเปน็ คนชอบคิดมาาแตํเดก็ ๆ ก็ดีหรอก แตํ บางเวลามันกท็ าํ ใหว๎ ิตกกงั วลไปได๎ ต๎องทาํ ใจเฉยๆเสียบา๎ ง\" คณุ เชยกลบั ไปแลว๎ พลอยรส๎ู กึ โลงํ ใจขน้ึ มากเพราะดใี จทไ่ี ดพ๎ บคณุ เชย พรอ๎ มกบั ไดร๎ บั คาํ มน่ั สญั ญา จากคณุ เชยวาํ จะกลบั มาหาอีกบอํ ยๆ ขณะเดยี วกนั ก็ได๎รับคาํ ม่ันใจจากคณุ เชยอีกหลายอยาํ ง ในเรอื่ งทั่วๆไป ซึ่งทําใหพ๎ ลอยสบายใจข้ึน
คนอกี คนหนง่ึ ทพ่ี ลอยยงั สนทิ สนมอยํู แตไํ ดพ๎ บนานๆครง้ั กค็ อื ชอ๎ ย ถงึ แมว๎ าํ เสดจ็ จะสน้ิ พระชนมไ๑ ปแลว๎ ชอ๎ ยกค็ งอยํู ที่เดมิ คอื ที่ตาํ หนกั ในวังกบั คณุ เสาย หลงั จากเสดจ็ สน้ิ พระชนม๑ ข๎าหลวงสวํ นมากทีม่ ีญาตพิ นี่ ๎อง ตํางกก็ ลบั ไปอยํบู า๎ น บาง คนกไ็ ปรับราชการเปน็ พนักงาน หรอื ทาํ งานอ่ืนๆในพระราชฐาน แตํคุณสายยงั คง อยูทํ ี่ตําหนกั สองคนกบั ชอ๎ ยในห๎องเกํา ชัน้ บนของตาํ หนักน้ันปิดเงียบ แม๎แตํช้ันลํางก็ปดิ ไว๎เป็นสํวนมาก ทุกครั้งทพ่ี ลอยเข๎าไปเยย่ี มคณุ สายในวงั พลอยจะตอ๎ งใจ หายด๎วยคดิ ถึงความหลงั เสมอ สถานทเี่ คยร๎ูจักค๎นุ เคย มาแตกํ อํ นเปน็ เครอ่ื งเตอื นใจ ใหน๎ กึ ถงึ ความหลงั ที่ผาํ นไปแลว๎ ไมํมี วันกลับมาอีก ช๎อยยังคงอยกํู บั คุณสาย ยงั คงพดู จาตลกคะนองเหมอื นเกาํ แตํถึงอยํางน้นั พลอยก็สังเกตได๎วาํ ช๎อยมีอาการ ทรุดโทรมลงไป เหมือนกับบรรยากาศทว่ั ไปในวัง แมแ๎ ตํเวลาท่ชี อ๎ ยกําลงั น่งั หวั เราะพดู คยุ อยาํ งสนุกสนาน พลอยกเ็ หน็ ได๎ ในแววตาของชอ๎ ยวาํ มีความไมแํ นํนอนใจในอนาคต ปรากฏอยูํในนน้ั ชอ๎ ยเปลย่ี นสภาพจากสาวเปน็ ผใ๎ู หญํ สวํ นคณุ สายนน้ั เปน็ คนแกลํ งไปจรงิ ๆ ตอ๎ งคอยพง่ึ พาอาศยั ชอ๎ ย ผเ๎ู ปน็ หลาน และมีหลายคร้งั ท่ีพลอยเห็นชอ๎ ย ปฏิบัตกิ บั คณุ สายเหมอื นกับวําคุณสายเป็นเดก็ ช๎อยปรารภกับพลอยเสมอ ถงึ การ เปลี่ยนแปลงตาํ งๆ ทีม่ ีอยรูํ อบตัว และวันหนึ่งชอ๎ ยกพ็ ดู วํา \"พลอยจาํ ไดไ๎ หม ฉันเคยบอกพลอยไว๎แลว๎ ที่สวนดุสติ วาํ ของตาํ งๆท่เี ราเคยเหน็ จะต๎องหมดไปวันหนึง่ \" \"จําได๎สชิ ๎อย\" พลอยตอบ \"แล๎วอยาํ งไร\" \"เด๋ยี วนก้ี ็หมดไปแล๎ว\" ช๎อยวาํ \"อะไรตํออะไรก็ไมํเหมอื นแตกํ ํอน ฉันเองก็ยังตกอยทํู ่ีน่ีเอง ไปไหนไมรอด เห็นจะต๎อง อยูํอยาํ งนี้ไปจนตาย เหมอื นกบั คนเกาํ ๆ ท่เี ราเคยเห็นอยูํในวังมาตั้งแตเํ ด็กๆ\" \"ชอ๎ ยกย็ งั ไมแํ กํอะไรหนกั หนา...\" พลอยพูดไมํทนั จบช๎อยกพ็ ูดสอดขึน้ วาํ \"ถ๎าพลอยนกึ วําฉนั คดิ จะออกไปมีผวั เหมือนคนอ่นื เขากเ็ ลิกคิดเสียเถดิ ฉันไมํทําหรอก เพราะอยาํ งหนึง่ ฉันท้งิ คุณ อาไมไํ ด๎ อีกอยาํ งหน่งึ ฉันมนั เหมอื นนกที่เขาเล้ียงไวใ๎ นกรงจนเคย ถงึ จะปลอํ ยจากกรงกไ็ ปไมรํ อด และถา๎ จะวาํ กนั ไปจริงๆ คนอยาํ งฉันถงึ จะคดิ เรือ่ งอยํางนั้นก็ชา๎ ไปเสียแลว๎ เม่ือยังสาวๆกน็ กึ วาํ ตวั ดีไมํคิดงอ๎ ใคร ไมํมองใคร แตพํ อถึงเดี๋ยวนี้ กค็ งจะ ไมมํ ใี ครเขามอง จรงิ ๆนะพลอย\" ช๎อยหยุดนิ่งครหูํ นึง่ แล๎วพดู วํา \"ฉนั มานึกดู เดย๋ี วนก้ี ด็ ีใจที่เม่ือยงั เป็นเดก็ และตอนเปน็ สาว ฉันชอบทําบญุ กบั คนแกํไวม๎ าก ตอํ ไปเวลาฉนั แกํลง จะไดม๎ คี นมาทาํ บุญกับฉนั บา๎ ง\" ชอ๎ ยเปน็ คนทใ่ี จแขง็ ตง้ั แตยํ งั เปน็ สาวมาจนอายมุ าก ไมยํ อมบอกเพอ่ื นฝงู ใหร๎ ถ๎ู งึ ความทกุ ขย๑ ากลาํ บาก ของตวั และ ทกุ คร้งั ที่พลอยถามถงึ ความรู๎ของช๎อยทีม่ ีตอํ ชีวติ ชอ๎ ยกม็ ักจะเหน็ เป็นเร่อื งขบขนั ชวนพดู เลํนเสียเสมอไป พลอยจงึ ไมํ สามารถจะร๎ูความรสู๎ ึกนกึ คิดอันแทจ๎ ริงของช๎อยได๎ และนานเขา๎ เนือ่ งจากธุระ ทางบา๎ นของพลอยมมี ากข้ึนกวําเกาํ ความสมั พันธร๑ ะหวํางชอ๎ ยกับพลอยก็เริม่ จะหํางกันออกไป พลอยไมํมีเวลา ทีจ่ ะเขา๎ ไปหาช๎อยในวังบํอยนัก เพราะเสดจ็ ก็ สน้ิ พระชนม๑เสยี แลว๎ ช๎อยก็ไมํมีโอกาสท่ีจะออกมาหาพลอยทีบ่ ๎าน การพบปะระหวํางคนทั้งสองถงึ จะมี ก็เปน็ แตํนานๆครัง้ หน่งึ
ชวี ติ ของพลอยในระยะตน๎ แผนํ ดนิ ทส่ี อง เปน็ ชวี ติ แหงํ ความสงบ พลอยไดแ๎ ตนํ ง่ั ดแู ลบา๎ นใหเ๎ รยี บรอ๎ ย และดลู กู ซง่ึ เป็นเด็กผูช๎ ายท้ังสามคนเติบโตขน้ึ มาเรือ่ ยๆ ชีวติ ของสตรีในสมยั น้ันดเู หมือนจะถอยไปอยํูขา๎ งหลงั มไิ ด๎รงุํ เรอื งออกหน๎า ออกตาเหมอื นกบั แผํนดินกอํ น งานราชการตํางๆทมี ใี นระยะนน้ั กด็ ูเหมือนจะเป็นเร่ือง ของผช๎ู ายเสยี เป็นสวํ นมาก ผห๎ู ญิงไมํ มีสํวนเกยี่ วขอ๎ งเทาํ ไรนกั คุณเปรมมกั จะไปงานการตาํ งๆแตผํ ๎ูเดียว ไมํชกั ชวนพลอยให๎ไปด๎วย ซ่งึ พลอยก็มิได๎รูส๎ ึกเดือดรอ๎ น เพราะใจจรงิ นั้นยนิ ดีทจี่ ะอยูํกบั ลูกทบี่ ๎านมากกวาํ ระยะเวลาลวํ งไปทกุ วนั กาํ หนดทพ่ี ลอยจะตอ๎ งคลอดบตุ รคนทส่ี ามนน้ั กม็ าถงึ การตระเตรยี มตาํ งๆนน้ั ดเู หมอื นเปน็ ของงํายสําหรับพลอย เพราะได๎เคยคลอดบตุ รมาแล๎วถงึ สองคน จงึ ยํอมจะร๎ูดวี ําสิ่งใดควรไมํควร พลอยนกึ ถงึ การคลอด บตุ รอยํางอารมณ๑เฉยๆ ปราศจากความต่ืนเต๎นเกรงกลวั บุตรคนทสี่ ามน้พี ลอยมคี วามรสู๎ ึก อยํูแตํเพียงอยาํ งเดยี ว คอื ความ ปรารถนาอันแรงกลา๎ ขอใหไ๎ ด๎ลูกเป็นผูห๎ ญิง และนึกภาวนาให๎ได๎ดงั่ ทตี่ งั้ ใจ อยํทู กุ ขณะ คณุ เปรมเคยให๎คําแนะนาํ เก่ยี วกับ การคลอดบุตรคราวน้ี วาํ ควรจะไปฝากทอ๎ งกับหมอฝรงั่ แตํพลอยไมยํ อมเป็นเดด็ ขาด เพราะจะให๎มีผู๎ชายมาอยใูํ นหอ๎ ง เวลาคลอดบุตรนน้ั พลอยเหน็ วาํ เปน็ ไปไมํได๎ และอยํางไรก็ตามการรักษาพยาบาลแบบหมอฝรั่งนัน้ พลอยเห็นวาํ เป็นของ นาํ กลวั อยํูหนักหนา ไมสํ ามารถขมํ ใจ ใหค๎ ลอ๎ ยตามคาํ แนะนาํ ของคุณเปรมได๎ นอกจากนน้ั พลอยกไ็ ดค๎ ลอดบุตรและอยํไู ฟ ตามแบบโบราณมาแล๎ว ถึงสองคน โดยมิไดม๎ กี ารขลุกขลกั หรอื อันตรายอยาํ งใด เม่ือพลอยยืนกรานไมํยอมเปลย่ี นแปลง คณุ เปรมก็ต๎องนง่ิ ไมคํ าดคัน้ อะไรตํอไปอีก สง่ิ ทพ่ี ลอยคาดไมถํ งึ กค็ อื ความเจบ็ ปวดทรมาณอยาํ งมากทส่ี ดุ เมอ่ื เวลาคลอดบตุ รนน้ั มาถงึ ทกุ อยาํ งทเ่ี คย ผาํ นมา อยํางงํายดายในคราวกํอนๆ กลบั กลายเป็นยาก นับแตขํ ณะแรกที่รส๎ู กึ เจ็บ ความเจบ็ นัน้ ก็รุนแรง แปลกประหลาดกวาํ คราว กอํ นๆ พลอยต๎องนอนทรมาณอยวํู นั หนึง่ กบั คืนหน่งึ เต็มๆ รุํงขนึ้ อกี วนั หนึ่งก็ยงั ไมมํ ีทําทางที่จะพน๎ จากการทรมาณนนั้ หมอตําแยที่รับมาก็ชวํ ยเหลอื อะไรไมํได๎ น้ํามนต๑นาํ้ สะเดาะจากทีไ่ หน ทว่ี ําดกี ม็ ีคนไปหามาใหแ๎ ตํก็ไมํได๎ผล หนกั เข๎าผห๎ู ญิง หลายคนรวมทัง้ หมอตาํ แยกเ็ ริ่มรอ๎ งไห๎ สํวนพลอยน้ันนอน รับความเจ็บปวดท่ีเพ่ิมหนักขน้ึ ทกุ ที กาํ ลงั กายดเู หมอื นจะออก จากราํ งไปเรื่อยๆ เสียงนางพศิ ซงึ่ เดีย๋ วนี้ แกมํ ากแลว๎ รอ๎ งไหเ๎ บาๆ และภาวนาเบาๆอยใํู กลๆ๎ แตํพลอยก็ไมํมกี าํ ลังทีจ่ ะเบิกตา มองดู ในทส่ี ดุ พลอยก็ไมํมีสติ ทจี่ ะกาํ หนดจดจาํ อะไรไดม๎ าก รูแ๎ ตํวําความเจบ็ ปวดน้นั มไิ ด๎สราํ งซาลงไป หูออื้ ท้ังสองขา๎ ง ไมํได๎ยนิ เสยี งใดถนดั ตาที่หลบั อยนํู ั้นกเ็ ห็นแตแํ สงสเี ขียวสแี ดง เหมือนกบั ผีพงํุ ไต๎ ตลอดเวลานพ้ี ลอยไดแ๎ ตนํ กึ วาํ จะตอ๎ งทน ตอํ ไป เพราะจะไดล๎ ูกผ๎หู ญงิ และความเจ็บปวดทผ่ี ดิ กวําคราวอน่ื ๆนี้ อาจเปน็ สัญญาณบอกวาํ ลกู คนที่จะเกิดคนน้ี จะตอ๎ ง เป็นผห๎ู ญิงจริงๆ อยํางท่นี ึกอยูํเสมอ แตคํ วามเจบ็ ปวดนน้ั เพม่ิ ขน้ึ มากมายเกนิ กวาํ ทพ่ี ลอยจะทนได๎ พลอยหมดสตไิ ปนานเทาํ ไรกไ็ มรํ ต๎ู วั มาฟน้ื ตวั ขน้ึ อกี คร้ังหนึง่ ก็เป็นเวลากลางคืน พลอยร๎ูตวั วํานอนอยบูํ นเตยี ง ในหอ๎ งนอนท่จี ดุ ไฟสวําง ความเจ็บปวดตํางๆหายไปสิ้น คงเหลือแตํความออํ นเพลยี และความกระหายนาํ้
\"นา้ํ \" พลอยแข็งใจพูดขนึ้ เบาๆ \"ขอน้ํากนิ \" และทันใดนน้ั คณุ เปรมก็ถือกาแกว๎ ใสนํ ้าํ เขา๎ มาถึงตวั และคํอยๆ รินนํ้า เข๎าปากของพลอย ฝร่งั คนหนึ่งตวั สงู มหี นวดเครา เดินเข๎ามายนื ยิม้ กบั พลอย แล๎วจับข๎อมือตรวจชีพจร พลอยเหลอื บมองดู ตาคณุ เปรม อยากจะถามเรอื่ งราวให๎รค๎ู วาม คุณเปรมก็รูใ๎ จกระซิบบอกวาํ \"หมอฝรั่ง ฉนั ไปรบั มาเอง ถา๎ ไมํได๎แกก็จะลาํ บาก เพราะเดก็ ไมํออก ตอ๎ งใชเ๎ คร่ืองมือ เคราะห๑ดเี หลือเกนิ ทไ่ี ปตาม เขามาทัน แมพํ ลอยนอนนิ่งๆเอาแรงเถดิ \" \"หมอฝรั่งคอํ ยๆวางข๎อมอื พลอยลงบนทีน่ อนขา๎ งๆตัว ยม้ิ พยกั หนา๎ กับพลอยแล๎วก็หันไปพดู กบั คุณเปรม สองสาม คํา คณุ เปรมหนั มาบอกวาํ \"หมอแกบอกวําไมํเป็นไรแลว๎ แมพํ ลอยนอนเสยี อกี ต่นื กจ็ ะคํอยยงั ชั่วข้นึ มาก\" \"แลว๎ ลกู \" พลอยกระซิบถามดว๎ ยเสยี งที่แผวํ เบา คณุ เปรมยม้ิ อยาํ งพอใจตอบวาํ \"เปน็ ผห๎ู ญิง...แขง็ แรงสบายดี สมกับทแ่ี มํพลอยอยากไดท๎ ีเดียว\" พลอยรส๎ู กึ วาํ ราํ งกายอบอนํุ ขน้ึ ทนั ที ดว๎ ยความสขุ และความพอใจ ถอนหายใจยาวอยาํ งมคี วามสขุ แลว๎ พดู วาํ \"ประไพลกู แมํ\" แลว๎ อกี ครูหํ นง่ึ ก็หลับไปด๎วยความเหน่อื ยอํอน พลอยมารท๎ู หี ลังวาํ หลงั จากประไพเกดิ แลว๎ พลอย ไมํสามารถจะมีลกู ไดอ๎ ีกตํอไป เพราะการคลอดบตุ รคร้งั น้ี รํางกายของพลอยถกู ทรมานจนบอบชา้ํ เกนิ ไป บทท่ี ๒ หลงั จากประไพเกดิ พลอยกต็ อ๎ งปว่ ยไปอกี หลายเดอื น จนราํ งกายนน้ั ผาํ ยผอม และรต๎ู วั วาํ มกี าํ ลงั วงั ชา นอ๎ ยลงไป กวาํ แตํกอํ น ทัง้ หมดน้ีนางพศิ ซึ่งคนท้งั บา๎ นเรยี กวํายายพศิ เพราะมอี ายมุ ากข้ึนให๎สาเหตุวาํ \"เปน็ เพราะคณุ ออกคณุ ประไพ แบบฝรง่ั ไมํได๎อยูํฟนื อยไูํ ฟ เลือดมันเลยทาํ เอา\" แตพํ ลอยกร็ ดู๎ ีวาํ เพราะคุณเปรม ไปรับหมอฝรั่งมาทัน ตนจงึ ได๎รอดชวี ติ มา ได๎ ระหวํางทพี่ ลอยเจบ็ นน้ั คณุ เปรมกเ็ อาใจเป็นอยํางดี วันหนึง่ ๆ ก็มานัง่ เปน็ เพอื่ นอยขูํ ๎างที่นอนเป็นเวลานานๆ จนพลอย เหน็ วําในใจจริงนนั้ คุณเปรมกย็ งั เป็นคุณเปรมคนเกํา มไิ ดห๎ ํางเหนิ ไปอยาํ งทเ่ี คยคิดไวค๎ รง้ั หนึ่ง คุณเปรมทาํ ทุกอยาํ งท่จี ะ เอาใจพลอย ไมํมสี ิ่งใดทจี่ ะยากลาํ บากเกินไป ถึงกับจะหามาใหไ๎ มไํ ด๎ ในเม่ือพลอยอยากได๎ นอกจากคุณเปรมแลว๎ พน่ี อ๎ ง เพอื่ นฝูงทีส่ นทิ กม็ ิได๎ทอดทงิ้ ชอ๎ ยออกมาเย่ียมจากในวงั และออกมานอนค๎างเปน็ เพื่อน พอํ เพ่ิมกม็ าเย่ียมเกือบทกุ วนั และ ท้ังคณุ เชยและหลวงโอสถ ก็หมั่นมาเย่ียมเยอื น พรอ๎ มท้ังแนะนาํ วิธีรักษา ตลอดจนหยกู ยาตาํ งๆ ดว๎ ยความเมตตาของคนที่ พลอยรกั และประกอบกบั เวลาอนั เป็นยารักษาโรคไดท๎ กุ ชนิด พลอยก็คํอยๆกลบั ฟนื้ คืนดขี ึ้น ถงึ จะเป็นคนที่ไมแํ ขง็ แรงดั่ง เกาํ กแ็ ขง็ แรงพอท่จี ะอยูํกินและดําเนินชวี ติ ได๎ตามปกติ
พลอยยง่ิ หายจากปว่ ยขน้ึ ความรส๎ู กึ ทว่ี าํ คณุ เปรมเรม่ิ จะหาํ งเหนิ จากตนนน้ั กก็ ลบั เรม่ิ มขี น้ึ อกี ถา๎ จะดเู พยี งผวิ เผนิ ภายนอก คุณเปรมเคยปฏิบตั ิตํอพลอยอยาํ งไร ก็คงทาํ อยาํ งนัน้ กจิ การภายในบา๎ น คุณเปรมมอบใหแ๎ กพํ ลอยโดยเดด็ ขาด มไิ ดม๎ ายุํงเกีย่ วไตถํ าม และทกุ คร้งั ทีอ่ ยูํดว๎ ยกนั คณุ เปรมกพ็ ดู จาดว๎ ย เปน็ อยงํ ดเี หมอื นเคย แตํพลอยก็ยังอดนกึ มไิ ด๎วาํ คณุ เปรมขาดอะไรบางอยํางท่ีเคยมมี าแตกํ อํ น สมยั หน่ึงพลอยรู๎สึกวาํ ตนเคยเปน็ ยอดแหํงความรักความปรารถนาของคุณ เปรม ไมํมีส่ิงใดทีส่ ําคญั ไปกวาํ และทุกอยาํ งในชวี ติ เปน็ เพียงอุปกรณห๑ รอื สิ่งประกอบ ทจี่ ะชํวยให๎ชีวิตของคุณเปรมรวํ มกับ พลอยดําเนนิ ไป โดยราบรื่น ไมํมคี วามสาํ คญั เกินไปกวาํ นัน้ เด๋ียวนถ้ี ึงแม๎วาํ พลอยจะรู๎ตวั วาํ ยังไมํหมดความสาํ คัญสําหรบั คุณเปรม แตกํ ต็ อ๎ งยอมรบั วาํ มสี ง่ิ อ่นื ๆอกี มากมายหลายอยาํ ง ทม่ี ีความสําคญั ไลขํ ึ้นมา สมัยกํอนพลอยรจ๎ู กั หนา๎ ทก่ี ารงาน ของคุณเปรม และรายละเอียดเกี่ยวกับกจิ การตํางๆ ที่คุณเปรมตอ๎ งทาํ ได๎ดี เพราะเคยเห็นมาด๎วยตนเอง และคุณเปรมเม่อื ยงั หนํุม ก็มกั จะนาํ เร่ืองราวและปญั หาตํางๆ มาปรารภหรือเลาํ ใหฟ๎ ังทํานองขอความเหน็ จากพลอยเสมอ ตราบใดท่คี ุณ เปรมยงั ทาํ อยาํ งนนั้ อยํู พลอยก็เห็นวําคณุ เปรมยงั สนิทสนม และมีความสัมพันธ๑ กับตนอยํางใกล๎ชดิ แนํนแฟ้น แตํฐานะ หน๎าทร่ี าชการของคุณเปรมเปลย่ี นแปลงไป และชวี ติ ภายนอกบ๎าน ของคณุ เปรมก็กวา๎ งขวางยง่ิ ข้ึนกวาํ เกาํ พลอยมไิ ดม๎ ี โอกาสทราบรายละเอียดเหลาํ นี้ เพราะทุกอยํางเปน็ ของใหมํ เกิดขึ้นในแผํนดินใหมํ คุณเปรมกจ็ ะพดู แตํเพียงวาํ การที่ จะต๎องใช๎ชวี ิตนอกบ๎านมากกวาํ เดมิ นน้ั เปน็ ผลจาก ความจาํ เปน็ ทตี่ อ๎ งเขา๎ \"สมาคม\" ซึง่ นับวาํ เป็นคาํ ใหมํสําหรบั พลอย คณุ เปรมอธิบายวาํ คนในสมยั น้ีถา๎ จะก๎าวหน๎า รํุงเรอื งตํอไปในชีวติ กจ็ ําเปน็ ต๎องเขา๎ \"สมาคม\" เปน็ และการเข๎า \"สมาคม\" ของ คุณเปรมเทาํ ท่พี ลอยทราบก็คอื การกลบั บา๎ นดกึ ๆ โดยมกี ลนิ่ สุรากลิ่นควันบุหรตี่ ิดมาด๎วย หรือมฉิ ะนัน้ ก็ไมํกลบั เลย การ พกเงนิ ออกจากบ๎านไป ครัง้ ละมากๆ เพอ่ื เลํนการพนนั ในสมาคมนน้ั แลว๎ ก็กลับมากระเป๋าเปลํา ตลอดจนการบําเพญ็ ตน ดว๎ ยความหรหู ราโออําตาํ งๆ พลอยรกั คณุ เปรมมากเกนิ ไปเสยี แลว๎ ทจ่ี ะขดั ใจในสง่ิ เหลาํ น้ี แตคํ วามรกั ความปรารถนาดตี อํ คณุ เปรมนน้ั เอง ทาํ ให๎ พลอยร๎สู กึ นอ๎ ยใจเป็นครั้งคราว เมื่อคณุ เปรมแสดงอาการวําไมสํ นใจตํอตน ในขณะทอ่ี ยดํู ๎วยกนั พลอยกร็ ู๎สกึ วาํ ความค๎ุนเคย ทําใหค๎ ณุ เปรมเหน็ ตนเป็นเพียงโตะ๏ เก๎าอ้ี หรอื ของประดับบ๎านช้นิ หนึง่ ซงึ่ ถึงแมจ๎ ะจาํ เปน็ และขาดเสียมไิ ด๎ ก็ ยังเป็นเป็นของถาวรไมํเสื่อมสญู ไมตํ ๎องทะนถุ นอมเทาํ ไรนกั บางคร้งั ขณะท่ีนั่งคยุ กันอยูํสองคน พลอยพูดจาไตถํ าม เร่อื งราวตาํ งๆ คณุ เปรมกม็ ักจะให๎ความสนใจ เพียงแตํในระยะแรกๆท่ีไมนํ านนกั แล๎วคุณเปรมกจ็ ะปลํอยใจไปนกึ ถงึ เรอื่ ง อื่น นง่ั เหมํอมองใชค๎ วามคดิ พลอยจะพูดวาํ อยํางไรก็ไมํไดย๎ นิ ทําให๎พลอยต๎องต้ังปัญหาถามซาํ้ ๆหลายหน ถ๎าอยากร๎ูเร่ือง หรอื ถ๎าเรื่องท่กี าํ ลังพดู อยไํู มํสําคัญนัก พลอยกต็ อ๎ งน่ิงหยดุ พดู ลงกลางคนั ปลอํ ยให๎คุณเปรมนง่ั นึกอะไรตอํ อะไร ไปคน เดียว พลอยจะไมํนกึ เปน็ อยาํ งอื่นไปไดเ๎ ลย ถา๎ หากคณุ เปรมยกเอาความสนใจจากตนไปใหแ๎ กลํ กู และถ๎าคณุ เปรมทําอยาํ ง นน้ั บางทพี ลอยกจ็ ะพอใจ แตํคณุ เปรมก็หาทาํ ดังนนั้ ไมํ เรือ่ งเกยี่ วกับลูก กเ็ ปน็ เพยี งอกี เรื่องหน่ึงของเรอ่ื งหลายเร่ืองในบ๎าน ท่ีคุณเปรมมอบให๎แกํพลอยเปน็ สิทธิขาด ไมเํ ขา๎ มายุํงเกยี่ ว ซง่ึ ทาํ ใหพ๎ ลอยต๎องรส๎ู ึกนอ๎ ยใจแทนลกู เพิม่ เขา๎ ไปอีก ในระยะเวลาน้ี เปน็ เวลาทล่ี กู ทกุ คนกาํ ลงั นาํ รกั นาํ เอน็ ดู ประไพเปน็ เดก็ ทเ่ี กดิ ยากกจ็ รงิ แตเํ มอ่ื เกดิ มาแลว๎ กเ็ ปน็ เดก็ ที่เล้ียงงาํ ยไมอํ อ๎ นและไมํข้โี รค ย่ิงประไพโตขี้น หน๎าตาก็ประพมิ พป๑ ระพายไปทางคุณเปรม แตํกย็ ังไดร๎ ับเอาความงามจาก พลอยผ๎ูเปน็ มารดาไวม๎ าก เม่อื ประไพอายไุ ด๎สองขวบ ประไพเป็นเดก็ นํารกั นาํ เอน็ ดู ใครเหน็ ใครต๎องรกั เพราะชาํ งฉอเลาะ
ไปทกุ อยาํ ง พลอยซ่ึงเคยเปน็ เดก็ ไมํชาํ งพดู มักจะนกึ เสมอวํา ประไพคงจะไดน๎ ิสยั ชํางคยุ ไปจากมารดาของตนผเ๎ู ปน็ ยาย ของประไพ ตาอน๎ กบั ตาอนั้ มีอายไุ ลํกัน ขณะนนั้ เริ่มเข๎าโรงเรียนได๎แล๎ว เช๎าข้นึ กไ็ ปโรงเรยี นดว๎ ยกนั และเยน็ ลงกก็ ลบั ดว๎ ยกัน และเลํนกันอยํดู ว๎ ยกัน ไมํมีทางหาํ งกันได๎ ตาอ๏อดยงั เด็กเกินไปทีจ่ ะไปโรงเรยี น แตพํ ลอยก็เร่มิ สอนหนังสอื ใหท๎ ี่บ๎าน ประไพเหพ็ ลอยสอนหนงั สอื ตาออ๏ ด ก็เข๎ามานง่ั เรยี นดว๎ ย เพราะเหน็ เปน็ ของเลนํ ท่ีสนุก ซึง่ พลอยกม็ ิได๎ห๎ามปราม ประไพจงึ เป็นเดก็ ทร่ี ๎หู นงั สือได๎เร็วผิดกับพี่นอ๎ งอน่ื ๆ ถา๎ จะวาํ ไปพลอยรกั เดก็ ทกุ คนเทาํ เทยี มกนั และพลอยรกั ษาความเปน็ ธรรม ไมยํ อมใหเ๎ ดก็ จบั ไดว๎ าํ ลาํ เอยี ง เปน็ อนั ขาด แตถํ งึ อยาํ งนนั้ พลอยก็ยังมีความรส๎ู ึกสาํ หรบั เด็กแตลํ ะคนแตกตํางกัน ตาอน๎ ผู๎ท่ีมิใชํลูกแทน๎ ้นั พลอยให๎ความสงสาร มากกวาํ ลูกคนอน่ื ๆ และดว๎ ยความรู๎สึกทว่ี ําตาอน๎ มใิ ชํลูกของตนน้นั เอง พลอยพยายามที่ปฏบิ ัติตํอตาอ๎นอยํางเทยี่ งธรรม ไมใํ หน๎ อ๎ ยหนา๎ ลูกคนอนื่ ไดเ๎ ลย ปัญหาเร่อื งตาอน๎ เปน็ ลูกของใครน้ัน ไมมํ ีใครพดู ถงึ เลย ตาอน๎ เรยี กพลอยวาํ \"แม\"ํ และรกั พลอยเปน็ มารดาบังเกิดเกล๎า สวํ นนอ๎ งตาอน๎ ทุกคน กถ็ ือวาํ ตาอน๎ เป็นพี่ชายแมเํ ดยี วกนั ไมเํ คยมีใครถาม หรอื แสดงความ สงสัยวาํ จะเปน็ อยํางอ่นื ตาอ๎นเป็นเด็กวํางําย และพยายามเอาใจพลอยทุกอยาํ ง จนบางครงั้ พลอยต๎องเตือนตวั เอง มิให๎ ลําเอียงไปขา๎ งตาอน๎ สวํ นตาอนั้ ลกู หวั ปีของพลอยนน้ั เสียอกี กลับมีนิสยั ดอื้ มุทะลุ เวลาโกรธหรอื โมโห กแ็ สดงอาการรุนแรง ได๎มากๆ ทาํ ให๎พลอยตอ๎ งหนักใจ ตอ๎ งคอยอบรมดดั นิสัยอยเูํ สมอ สวํ นตาอ๏อดคนรองลงมานั้น มีนิสยั ในตัวบางอยาํ ง ทท่ี าํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งรกั เป็นพิเศษ ท้ังทพี่ ยายามซํอนความรูส๎ ึกน้นั ไว๎ เพราะตาออ๏ ดเป็นเดก็ มีอารมณ๑ขนั พดู จาด๎วยถ๎อยคาํ แปลกๆ และของที่ตาอ๏อดเหน็ วําขบขนั เปน็ ท่สี ุด ก็คือตวั ของตวั เอง พลอยสังเกตเหน็ ความแตกตาํ งระหวาํ งเดก็ ผชู๎ ายสามคนนไ้ี ด๎ ชดั ตาอน๎ นน้ั เป็นคนชอบเสียสละ ถา๎ ตาอน๎ มขี องอยาํ งใดนอ๎ งอยากได๎ ตาอ๎นก็รีบให๎ ท้งั นี้ใช๎วําตาอ๎นจะไมํเสยี ดาย แตทํ ี่ให๎ เพราะตาอน๎ ขอบใหข๎ อง แกํคนอ่ืนมากกวาํ ท่จี ะเกบ็ ไวเ๎ อง สวํ นตาอนั้ น้นั เปน็ คนชอบของๆคนอืน่ ถ๎าของอยํางใดที่มี เหมอื นกันหมด ตาอนั้ ก็มักจะไมสํ นใจ แตถํ ๎าใครมีสงิ่ ใดท่ตี าอั้นไมํมี ตาอ้ันกอ็ ยากจะได๎ส่ิงน้ันขึ้นมาทนั ที แตํตาอ๏อดนัน้ แปลกไปอีกอยํางหน่ึง ทไ่ี มยํ ินดยี ินร๎ายในส่ิงใดมากนกั ตาอ๏อดมขี องสิ่งใดอยํู ถ๎าพ่นี ๎องจะมาหยิบเอาไปเลนํ เสยี ตาออ๏ ดก็ ไมํเสียดายหรือหวงหา๎ ม แตจํ ะไปหาของอ่นื เลํนตอํ ไปอีกได๎ทนั ที โดยไมกํ งั วลตอํ ของที่คนอนื่ เขามาเอาไปเสียแล๎ว ถา๎ หากใครจะถามนาํ้ ใจจรงิ ของพลอย พลอยกค็ งจะตอบวาํ ใจนน้ั จดจอํ อยทํู ป่ี ระไพบตุ รสาวมากกวาํ คนอน่ื เพราะ ประไพเปน็ บุตรคนเลก็ ท่ีสุด และเป็นลกู สาวคนเดยี ว เป็นลกู คนสดุ ทา๎ ยท่ีพลอยจะมไี ดใ๎ นชวี ิตนี้ เหตเุ หลาํ นี้เป็นเหตธุ รรมดา ท่ที าํ ใหพ๎ ลอยต๎องทะนถุ นอมประไพมากกวาํ คนอืน่ แตํเหตสุ ําคัญน้นั อยูทํ ปี่ ระไพเป็นผห๎ู ญงิ พลอยมองเห็นตวั ของตัวเอง น้ันเร่มิ ชวี ิตใหมํ เริม่ มีวญิ ญาณใหมํอยใูํ นตัวของประไพนน้ั เอง และมองดคู วามสขุ ความทกุ ข๑และความตอ๎ งการตํางๆ ตาม ประสาเดก็ ของประไพอยดูํ ๎วยความเขา๎ ใจ และความเหน็ ใจเป็นอยํางย่งิ แตํกอํ นพลอยเคยมีความคิดความฝนั สาํ หรับ ตวั เอง พลอยนกึ อยากจะทําโนํนทําน่ี หรอื อยากจะเปน็ อยํางน้ันอยํางนี้ในอนาคต แตตํ ัง้ แตํประไพเกิด พลอยก็ไมมํ ี ความคิดความฝันอยํางน้ัน สาํ หรบั ตัวเอง ความคดิ ความฝนั สาํ หรับอนาคตทกุ อยาํ ง เปน็ ของประไพโดยสิน้ เชิง และถา๎ หา กวําพลอยจะทาํ ได๎ พลอยก็จะต๎องทําใหป๎ ระไพไดร๎ บั ความสขุ ในชีวติ ยง่ิ กวําที่ตนเคยไดร๎ บั และประไพจะตอ๎ งได๎ของทุก อยําง ทีพ่ ลอยเคยอยากไดแ๎ ลว๎ ไมํได๎
พลอยภูมใิ จอยเํู สมอวาํ เดก็ ทกุ คนรกั ตน และสนทิ สนมกบั ตนโดยไมมํ อี ะไรปดิ บงั มสี ขุ กว็ ง่ิ มาหา มที กุ ขก๑ ว็ ง่ิ มาหา การกระทาํ ของลกู ๆ ทําใหพ๎ ลอยได๎รับความสุข แตํส่ิงทพี่ ลอยต๎องการมากทส่ี ดุ กค็ อื อยากใหค๎ ุณเปรมเขา๎ มารับความสขุ นั้นดว๎ ย เพราะความสมั พันธร๑ ะหวํางคณุ เปรมกบั ลูกๆ ไมํเป็นไปอยาํ งที่พลอยต๎องการ ถ๎าจะวําไปวาํ เดยี๋ วนพ้ี ลอยเข๎าไมํถงึ คณุ เปรม เด็กๆผ๎ูเปน็ ลูกย่ิงเข๎าไมถํ งึ มากกวํา เดก็ ทกุ คนรกั และบชู าคณุ เปรม ในฐานะบิดาบงั เกดิ เกลา๎ แตํคุณเปรมก็ไมมํ ี เวลาทจ่ี ะมาทําให๎เด็กๆเหลําน้ัน เข๎าใกลช๎ ดิ ได๎สนทิ สนม บางเวลานานๆครั้ง คุณเปรมก็นึกรกั ลูกขึ้นมา และเริ่มพดู จา ปราศรยั ดว๎ ย แตํเด็กๆกแ็ สดงกริ ยิ าขวยอาย เพราะขาดความคนุ๎ เคย ทําใหค๎ ุณเปรมหมดความสนใจ ไมพํ ยายามที่จะ ติดตํออีกตอํ ไป พลอยพยายามสอนลูกทุกคนใหร๎ กั คณุ เปรม และสนทิ สนมกับคุณเปรม เด็กทุกคนกต็ ัง้ ใจฟังและร๎สู ึกวํา อยากจะทําตาม แตํพอถงึ เวลาเข๎าจริง คุณเปรมก็มกั จะไมอํ ยํใู นอารมณ๑ ท่จี ะเลํนหวั กบั เด็ก และไมมํ คี วามเพียรทีจ่ ะเขา๎ ถึง หวั ใจเด็กได๎ ทาํ ใหพ๎ ลอยตอ๎ งรูส๎ ึกผิดหวังอยูบํ ํอยๆ และบางคร้ังกร็ ู๎สึกท๎อถอย ครง้ั หนง่ึ พลอยเตอื นคุณเปรมอยาํ งเกรงใจวํา \"คณุ เปรมอยาํ หาวาํ ฉันสอนเลย แตํคุณเปรมควรจะใหล๎ ูกๆ แกได๎เข๎าใกลช๎ ิดตัวคุณเปรมเสียบ๎าง เด็กๆจะไดไ๎ มํ วา๎ เหวํ\" \"แมํพลอยคิดมากไปตามเคย\" คุณเปรมพดู ตัดบท \"เดก็ เทํานีจ้ ะไปมีปัญญาคดิ อะไร โตข้นึ อีกหนอํ ย ก็ค๎ุนกบั ฉันไป เอง\" \"แตคํ ณุ เปรม\" พลอยทว๎ ง \"ธรรมดาของเด็กกอ็ ยากอยํูใกลพ๎ ํอแมํบา๎ ง ฉนั เคยเป็นเดก็ มาฉนั รด๎ู ี\" คณุ เปรมหวั เราะแลว๎ ตอบวาํ \"ก็เด็กๆพวกน้ีมแี มํพลอยอยแูํ ล๎วมิใชหํ รอื \" \"ฉันเป็นแตํเพยี งแมํ เป็นผห๎ู ญิง\" พลอยตอบ \"บางทีเดก็ กต็ อ๎ งการอยกํู บั พํอทเ่ี ปน็ ผช๎ู ายเหมือนกัน ถา๎ จะพูดกนั จาก ใจเดก็ แล๎ว พอํ ดเู หมอื นจะสาํ คัญกวําแมเํ สยี อกี ในระหวาํ งท่เี ดก็ กาํ ลังจะเตบิ โตขนึ้ เด็กทจี่ ะติดแมํ กเ็ ป็นแตํเวลาทย่ี ังเปน็ เดก็ เลก็ เทาํ น้นั \" \"ฉันถามจรงิ ๆเถอะแมพํ ลอย\" คณุ เปรมพดู ดว๎ ยเสียงทดี่ เู หมือนจะแสดงความรําคาญ \"ที่แมพํ ลอยพดู นี้นํะ เพราะ เด็กๆมันบํนหรือแมํพลอยพดู เอาเอง\" พลอยรท๎ู นั ทวี าํ ไมมํ ที างจะพดู กบั คณุ เปรมไดต๎ อํ ไปอกี ถา๎ ขนื พดู ไปกอ็ าจจะตอ๎ งเปน็ ปากเปน็ เสยี งกนั เปลาํ ๆ พลอย พูดระงบั ความเสยี วํา \"ฉนั คิดเอาเองแหละคุณเปรม บางทฉี ันกจ็ ะคิดมากไปจรงิ ๆอยาํ งคุณเปรมวาํ คณุ เปรมอยาํ ถือสาเลย\" แล๎วพลอยก็ ชวนคยุ ถึงเรอื่ งอืน่ ในใจนั้นรู๎สกึ ผดิ หวังอยํางมาก
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150
- 151
- 152
- 153
- 154
- 155
- 156
- 157
- 158
- 159
- 160
- 161
- 162
- 163
- 164
- 165
- 166
- 167
- 168
- 169
- 170
- 171
- 172
- 173
- 174
- 175
- 176
- 177
- 178
- 179
- 180
- 181
- 182
- 183
- 184
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- 192
- 193
- 194
- 195
- 196
- 197
- 198
- 199
- 200
- 201
- 202
- 203
- 204
- 205
- 206
- 207
- 208
- 209
- 210
- 211
- 212
- 213
- 214
- 215
- 216
- 217
- 218
- 219
- 220
- 221
- 222
- 223
- 224
- 225
- 226
- 227
- 228
- 229
- 230
- 231
- 232
- 233
- 234
- 235
- 236
- 237
- 238
- 239
- 240
- 241
- 242
- 243
- 244
- 245
- 246
- 247
- 248
- 249
- 250
- 251
- 252
- 253
- 254
- 255
- 256
- 257
- 258
- 259
- 260
- 261
- 262
- 263
- 264
- 265
- 266
- 267
- 268
- 269
- 270
- 271
- 272
- 273
- 274
- 275
- 276
- 277
- 278
- 279
- 280
- 281
- 282
- 283
- 284
- 285
- 286
- 287
- 288
- 289
- 290
- 291
- 292
- 293
- 294
- 295
- 296
- 297
- 298
- 299
- 300
- 301
- 302
- 303
- 304
- 305
- 306
- 307
- 308
- 309
- 310
- 311
- 312
- 313
- 314
- 315
- 316
- 317
- 318
- 319
- 320
- 321
- 322
- 323
- 324
- 325
- 326
- 327
- 328
- 329
- 330
- 331
- 332
- 333
- 334
- 335
- 336
- 337
- 338
- 339
- 340
- 341
- 342
- 343
- 344
- 345
- 346
- 347
- 348
- 349
- 350
- 351
- 352
- 353
- 354
- 355
- 356
- 357
- 358
- 359
- 360
- 361
- 362
- 363
- 364
- 365
- 366
- 367
- 368
- 369
- 370
- 371
- 372
- 373
- 374
- 375
- 376
- 377
- 378
- 379
- 380
- 381
- 382
- 383
- 384
- 385
- 386
- 387
- 388
- 389
- 390
- 391
- 392
- 393
- 394
- 395
- 396
- 397
- 398
- 399
- 400
- 401
- 402
- 403
- 404
- 405
- 406
- 407
- 408
- 409
- 410
- 411
- 412
- 413
- 414
- 415
- 416
- 417
- 418
- 419
- 420
- 421
- 422
- 423
- 424
- 425
- 426
- 427
- 428
- 429
- 430
- 431
- 432
- 433
- 434
- 435
- 436
- 437
- 438
- 439
- 440
- 441
- 442
- 443
- 444
- 445
- 446
- 447
- 448
- 449
- 450
- 451
- 452
- 453
- 454
- 455
- 456
- 457
- 458
- 459
- 460
- 461
- 462
- 463
- 464
- 465
- 466
- 467
- 468
- 469
- 470
- 471
- 472
- 473
- 474
- 475
- 476
- 477
- 478
- 479
- 480
- 481
- 482
- 483
- 484
- 485
- 486
- 487
- 488
- 489
- 490
- 491
- 492
- 493
- 494
- 495
- 496
- 497
- 498
- 499
- 500
- 501
- 502
- 503
- 504
- 505
- 506
- 507
- 508
- 509
- 510
- 511
- 512
- 513
- 514
- 515
- 516
- 517
- 518
- 519
- 520
- 521
- 522
- 523
- 524
- 525
- 526
- 527
- 528
- 529
- 530
- 531
- 532
- 533
- 534
- 535
- 536
- 537
- 538
- 539
- 540
- 541
- 542
- 543
- 544
- 545
- 546
- 547
- 548
- 549
- 550
- 551
- 552
- 553
- 554
- 555
- 556
- 557
- 558
- 559
- 560
- 561
- 562
- 563
- 564
- 565
- 566
- 567
- 568
- 569
- 570
- 571
- 572
- 573
- 574
- 575
- 576
- 577
- 578
- 579
- 580
- 581
- 582
- 583
- 584
- 585
- 586
- 587
- 588
- 589
- 590
- 591
- 592
- 593
- 594
- 595
- 596
- 597
- 598
- 599
- 600
- 601
- 602
- 603
- 604
- 605
- 606
- 607
- 608
- 609
- 610
- 611
- 612
- 613
- 614
- 615
- 616
- 617
- 618
- 619
- 620
- 621
- 622
- 623
- 624
- 625
- 626
- 627
- 628
- 629
- 630
- 631
- 632
- 633
- 634
- 635
- 636
- 637
- 638
- 639
- 640
- 641
- 642
- 643
- 644
- 645
- 646
- 647
- 648
- 649
- 650
- 651
- 652
- 653
- 654
- 655
- 656
- 657
- 658
- 659
- 660
- 661
- 662
- 663
- 664
- 665
- 666
- 667
- 668
- 669
- 670
- 671
- 1 - 50
- 51 - 100
- 101 - 150
- 151 - 200
- 201 - 250
- 251 - 300
- 301 - 350
- 351 - 400
- 401 - 450
- 451 - 500
- 501 - 550
- 551 - 600
- 601 - 650
- 651 - 671
Pages:
