46 กิจกรรมที่ 1.3 จงอธบิ ายประโยชนของวิธกี ารทางประวตั ศิ าสตร แนวคําตอบ วิธีการทางประวัติศาสตร มีประโยชนท้ังตอการศึกษาประวัติศาสตร จะทําใหได เร่อื งราวทางประวัติศาสตรท นี่ า เช่ือถือ ประโยชนอีกดา นหนงึ่ คอื ผูท่ีไดรบั การฝก ฝน การใชวิธีการ ทางประวัติศาสตรจะทําใหเปนคนละเอียด รอบคอบ มีการตรวจสอบเร่ืองราวตาง ๆ ที่ไดศึกษา รวมท้ังนํามาปรบั ใชในชวี ติ ประจาํ วนั ได โดยจะทาํ ใหเปนผูรูจักประเมินเหตุการณตาง ๆ วามีความ นาเช่ือถือมากนอยเพียงใด หรือกอนท่ีจะเช่ือถือขอมูลของใคร ก็นําวิธีทางประวัติศาสตรไป ตรวจสอบใหแนชัดกอน กจิ กรรมทายเรือ่ งท่ี 2 วธิ ีการทางประวัตศิ าสตร กจิ กรรมท่ี 2.1 จงสรปุ วิธกี ารทางประวัตศิ าสตร ทง้ั 5 ขน้ั ตอน มาพอสงั เขป แนวคําตอบ วธิ กี ารทางประวัติศาสตรมีอยู 5 ขัน้ ตอน คือ 1. การกําหนดหัวเรือ่ งทีจ่ ะศกึ ษา/การตัง้ ประเดน็ ท่จี ะศกึ ษา การศึกษาเรื่องราวในประวัติศาสตรเร่ิมจากความสงสัย อยากรู ในคําอธิบาย เร่อื งราวที่มีมาแตเดิม ดงั นัน้ ผูศ ึกษาจึงเริ่มจากการกาํ หนดเร่ืองหรอื ประเด็นที่ตองการศึกษาซ่ึงใน ตอนแรก อาจกําหนดประเด็นท่ีตอ งการศึกษาไวกวาง ๆ กอน แลวจึงคอ ยจํากดั ประเด็นลงใหแคบ เพ่ือใหเกิดความชัดเจนในภายหลัง เพราะบางเรื่องขอบเขตของการศึกษาอาจกวางมากท้ัง เหตกุ ารณ บคุ คล และเวลา การกําหนดหัวเรื่องอาจเกยี่ วกบั เหตกุ ารณ ความเจรญิ ความเสอ่ื มของอาณาจักร และตวั บคุ คลในชวงเวลาใดเวลาหนงึ่ มคี วามยาวหรอื สัน้ ตามความเหมาะสม ซ่ึงผูศึกษาเห็นวาเปน ชวงเวลาท่ีสําคัญ และยังมหี ลกั ฐานขอมลู ทผ่ี ตู อ งการศกึ ษาหลงเหลืออยู หวั ขอ ของเร่ืองอาจปรับให มคี วามเหมาะสมหรอื เปล่ียนแปลงได ถาหากหลักฐานทใี่ ชใ นการศกึ ษามนี อ ยหรือไมนาเช่อื ถอื 2. การรวบรวมหลกั ฐาน/สบื คน และรวบรวมขอมลู การรวบรวมหลักฐาน คือ การรวบรวมหลักฐานท่ีเก่ียวของกับหัวขอท่ีจะศึกษา ซึ่งมที ัง้ หลกั ฐานท่ีเปน ลายลกั ษณอ ักษร และหลักฐานทไี่ มเ ปนลายลกั ษณอ กั ษร 3. การประเมนิ คณุ คาของหลกั ฐาน/การวิเคราะหแ ละตคี วามขอ มลู ทางประวตั ศิ าสตร หลักฐานทางประวัตศิ าสตรทค่ี นความาไดน นั้ กอนที่จะทําการศึกษาจะตองมีการ ประเมินคณุ คาวา เปน หลกั ฐานท่ีแทจ รงิ เพียงใด การประเมนิ คณุ คาของหลักฐานนเี้ รยี กวา “วพิ ากษ วิธที างประวัตศิ าสตร
47 4. การวเิ คราะห สงั เคราะห และจดั หมวดหมขู อ มลู เม่ือทราบวาหลักฐานนั้นเปนของแท มีขอมูลท่ีเปนขอเท็จจริงหรือความจริงใน ประวัติศาสตรผ ูศึกษาประวัตศิ าสตรก ็จะตอ งศึกษาขอมูลหรือขอ สนเทศในหลักฐานน้ันวาใหขอมูล ทางประวัตศิ าสตรอ ะไรบา ง ขอ มลู น้นั มคี วามสมบรู ณเพียงใด หรือขอมูลน้ันมีจุดมุงหมายเบ้ืองตน อยา งไร มจี ดุ มงุ หมายแอบแฝงหรือไม ขอมลู มคี วามยุติธรรมหรอื ไม จากนัน้ จึงนําขอ มลู ทัง้ หลายมา จัดหมวดหมู เชน ความเปนมาของเหตุการณ สาเหตุที่ทําใหเกิดเหตุการณความเปนไปของ เหตกุ ารณ ผลของเหตกุ ารณ เปนตน เม่ือไดข อมลู เปน เรอ่ื ง เปนประเด็นแลว ผูศึกษาประวัติศาสตรเร่ืองน้ันก็จะตอง หาความสัมพันธของประเด็นตางๆ และตีความขอมูลวามีขอเท็จจริงสวนใดที่ซอนเรน อําพราง ไมก ลา วถึงในทางตรงกนั ขามอาจมีขอ มลู กลา วเกนิ ความเปน จริง ในการวิเคราะห สังเคราะหขอมูล ผูศึกษาประวัติศาสตรควรมีความละเอียด รอบคอบ วางตัวเปน กลาง มีจินตนาการ มีความรอบรู โดยศกึ ษาขอมูลท้ังหลายอยางกวางขวาง และนําผลการศกึ ษาเร่ืองนน้ั ท่มี ีแตเ ดมิ มาวเิ คราะหเปรยี บเทียบ รวมท้งั จดั หมวดหมขู อมูลใหเ ปน ระบบ 5. การเรียบเรียงและการนาํ เสนอขอมลู /การเรียบเรียง รายงาน ขอเท็จจริงทาง ประวัติศาสตร ก า ร เ รี ย บ เ รี ย ง ห รื อ ก า ร นํ า เส น อ จั ด เ ป น ข้ั น ต อ น สุ ด ท า ย ข อ ง วิ ธี ก า ร ท า ง ประวตั ิศาสตร ซ่ึงมีความสาํ คญั มาก โดยผูศ ึกษาประวตั ิศาสตรจะตองนําขอมูลท้ังหมดมารวบรวม และเรียบเรยี งหรือนาํ เสนอใหต รงกบั ประเด็นหรอื หัวเรอ่ื งท่ตี นเองสงสัย ตองการอยากรเู พมิ่ เตมิ ทงั้ จากความรเู ดมิ และความรูใหม รวมไปถึงความคิดใหมที่ไดจากการศึกษาคร้ังนี้ ซึ่งเทากับเปนการ รือ้ ฟน หรอื จาํ ลองเหตกุ ารณทางประวัตศิ าสตรขึน้ มาใหม อยางถกู ตองและเปน กลาง ในขั้นตอนการนําเสนอ ผูศึกษาควรอธิบายเหตุการณอยางมีระบบและมีความ สอดคลอ งตอเน่ือง เปน เหตเุ ปนผล มีการโตแยง หรือสนับสนุนผลการศึกษาวิเคราะหแตเดิม โดยมี ขอมลู สนับสนนุ อยา งมีนาํ้ หนัก เปน กลาง และสรุปการศึกษาวา สามารถใหค าํ ตอบที่ผูศึกษามีความ สงสัย อยากรไู ดเพียงใด หรอื มีขอ เสนอแนะใหสําหรับผทู ี่ตองการศกึ ษาตอไปอยา งไรบาง จะเห็นไดวาวิธีการทางประวัตศิ าสตรเปน วธิ กี ารศึกษาประวตั ิศาสตรอ ยา งมรี ะบบ มีความระมัดระวัง รอบคอบ มีเหตุผลและเปนกลาง ซ่ือสัตยตอขอมูลตามหลักฐานที่คนความา อาจกลาวไดว า วธิ กี ารทางประวัติศาสตรเ หมือนกับวิธีการทางวิทยาศาสตร จะแตกตางกันก็เพียง วิธีการทางวิทยาศาสตรสามารถทดลองไดหลายคร้ัง จนเกิดความแนใจในผลการทดลอง แต เหตุการณทางประวัติศาสตรไมสามารถทําใหเกิดขึ้นใหมไดอีก ผูศึกษาประวัติศาสตรท่ีดีจึงเปน ผูฟนอดีตหรือจําลองอดีตใหมีความถูกตองและสมบูรณที่สุด โดยใชวิธีการทางประวัติศาสตร เพอื่ ที่จะไดเกิดความเขาใจอดีต อนั จะนํามาสูค วามเขาใจในปจ จุบัน
48 กจิ กรรมที่ 2.2 ตัวอยา งการใชวิธกี ารทางประวตั ศิ าสตรม าใชใ นการศกึ ษาประวตั ศิ าสตรไ ทย คาํ ชแ้ี จง จากการศึกษา กรณศี ึกษาเรอื่ งราวเกีย่ วกับปอ มพระจลุ จอมเกลา จงั หวดั สมทุ รปราการ ดวยวิธกี ารทางประวตั ิศาสตรใ หผ ูเรียนสรุปสาระสาํ คญั การนาํ วิธีการทางประวตั ิศาสตร มาใชในการศึกษาประวตั ศิ าสตรไทยโดยสังเขป แนวคาํ ตอบ การศกึ ษาเรือ่ งราวเกยี่ วกับปอ มพระจลุ โดยใชวิธกี ารทางประวตั ิศาสตร มีดังน้ี ปอมพระจุลจอมเกลา เร่มิ สรางเมือ่ พ.ศ. 2427 ในสมัยพระจุลจอมเกลาเจาอยหู ัว สรางข้ึนไว บริเวณปากแมนา้ํ เจา พระยาฝงขวาตําบลแหลมฟาผา อาํ เภอพระสมุทรเจดีย จังหวดั สมทุ รปราการ มีวัตถุประสงคเพ่ือสกัดกั้นการรุกรานของกองเรือตางชาติที่จะรุกลํ้าเขามาบริเวณปากแมนํ้า เจา พระยา ปอมพระจุลจอมเกลามีลักษณะการสรางเปนปอมปนใหญแบบตะวันตก ประกอบดวย หลมุ ปน ใหญจ ํานวน 7 หลุม ตดิ ต้ังปนอารม สตรองขนาด 155 มลิ ลิเมตร เรียกวา “ปนเสือหมอบ” ซึ่งส่ังมาจากประเทศอังกฤษ ภายในประกอบดวยคูหาและหองสําหรับเก็บกระสุนปนใหญ มีการ ออกแบบปอ มเพือ่ ลดการสญู เสยี เมอื่ ถูกโจมตดี วยการยิงจากปนใหญจ ากฝา ยตรงขาม ครน้ั เม่อื เกดิ เหตุการณวกิ ฤตกิ ารณ ร.ศ. 112 เม่อื พ.ศ. 2436 ในชวงท่ีมหาอํานาจตะวันตก พยายามคกุ คามประเทศไทย ปอ มพระจุลจอมเกลามีบทบาทสําคัญในการสกัดก้ันการรุกรานของ กองเรือฝร่ังเศส จํานวน 3 ลํา ท่ีเขามาบรเิ วณปากแมนํ้าเจาพระยา เกิดการตอสูกันและทหารที่ ปอมพระจลุ จอมเกลาสามารถยิงเรือรบฝร่งั เศสจนเกยตื้นได 1 ลํา เรือรบที่เหลือของฝรัง่ เศสไดรับ ความเสียหายแตส ามารถฝาเขา ไปจนถงึ กรงุ เทพมหานครได ปจจุบันปอมพระจุลจอมเกลาอยูในความดูแลของกองทัพเรือ โดยฐานทัพเรือกรุงเทพ ซงึ่ ไดเปดใหป ระชาชนทั่วไปเขาไปเท่ียวชมและศึกษาเรื่องราวท่ีสําคัญทางประวัติศาสตรของชาติ ตลอดจนชมทัศนยี ภาพของระบบนิเวศท่อี ยโู ดยรอบปอมพระจุลจอมเกลา กิจกรรมที่ 2.3 การใชว ิธีการทางประวตั ศิ าสตรใ นการศกึ ษาเร่ืองราวทางประวตั ศิ าสตรท ส่ี นใจ คําชีแ้ จง ใหศ กึ ษาประวัติศาสตรของชุมชนหรือพื้นบา น/ทอ งถิ่น หรอื สถานท่สี าํ คญั /บคุ คลสาํ คัญ หรือเหตุการณ/เรอื่ งราวทสี่ ําคัญ ตามความสนใจ จาํ นวน 1 เรอื่ ง โดยใชขน้ั ตอนและ วิธกี ารทางประวตั ิศาสตร แลวบันทึกลงในแบบดา นลาง แนวคําตอบ การกําหนดหัวเรื่องที่จะศึกษา สามารถกําหนดไดตามความสนใจของแตละบุคคล อยา งอิสระ โดยอาจเปน เรื่องเก่ยี วกบั ประวัติหรือตํานานของในชุมชน/พ้ืนบาน ของแตละทองถิ่น หรือเปนสถานที่สําคัญ บุคคลสําคัญ เหตุการณหรือเรื่องราวสําคัญท่ีเกิดข้ึน ฉะนั้น จึงมีความ แตกตางกันไป แตขอใหยึดวิธีการทางประวัติศาสตร ทั้ง 5 ขั้นตอน ในการดําเนินกิจกรรม ทั้ง ผลสรุปสดุ ทา ย ที่จะไดเปนคําตอบของประเด็นหรอื การกําหนดปญหาในขั้นตอนที่
49 หนวยการเรียนรูท่ี 3 พระราชกรณยี กจิ ของพระมหากษัตริยไ ทยสมัยรัตนโกสินทร กิจกรรมทา ยเร่อื งท่ี 1 พระราชกรณียกิจของพระมหากษัตรยิ ไ ทยสมัยรตั นโกสนิ ทร กิจกรรมที่ 1.1 ใหผ ูเรียนอธบิ ายพระราชกรณียกจิ ทส่ี าํ คัญ ๆ ของพระมหากษตั ริยไ ทย สมยั รตั นโกสนิ ทรด ังน้ี 1. พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช (รชั กาลที่ 1) แนวคําตอบ พระองคทรงบําเพ็ญพระราชกรณียกิจเพ่ือทํานุบํารุงบานเมืองใหเจริญรุงเรือง นานปั การ โดยเฉพาะในดานราชการสงคราม ซงึ่ ไดรบั ชัยชนะจากสงครามเกาทพั ทม่ี ียทุ ธวธิ ีการรบ ของกองทพั ไทยท่มี กี ําลังพลนอยกวา ขาศกึ ทย่ี กมา นอกจากนพี้ ระองคโ ปรดใหชาํ ระพระราชกาํ หนด กฎหมายท่ีเรียกวา กฎหมายตราสามดวง นอกจากน้ีพระองคโปรดเกลาฯ ใหมีการสังคยานา พระไตรปฎก 2. พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั (รชั กาลท่ี 5) แนวคาํ ตอบ พระราชกรณยี กิจของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัวที่สําคัญ ๆ คือทรง เลิกทาส ทรงพระราชดําริเร่ิมจัดการศึกษาในทุกระดับ ทรงตั้งโรงเรียนของหลวงขึ้น เพ่ือให การศกึ ษาแกท กุ ช้นั พระราชกรณียกิจที่สําคัญอีกประการหนึ่งคือการปฏิรูประบบการเงินการคลังของ ประเทศและการปฏิรูประบบบริหารราชการแผนดิน โดยทรงตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน ทรงยกเลิก ระบบเสนาบดีแบบเดิม แลวแบงราชการเปนกระทรวงจํานวน 12 กระทรวง นอกจากนี้ยังมี พระราชกรณียกจิ ดา นการสาธารณปู โภคและสาธารณสุข โปรดเกลาฯ ใหท ดลองจัดการสุขาภิบาล หัวเมืองขึ้นเปนแหงแรกที่ตําบลทาฉลอม เมืองสมุทรสาคร โปรดเกลาฯ ใหสรางทางรถไฟหลวง สายแรกระหวางกรงุ เทพฯ - นครราชสีมา และเริม่ กิจการดา นไฟฟา ประปา และโทรเลข สวนดาน การสาธารณสุข โปรดเกลา ฯ ใหกอตั้งโรงพยาบาลข้นึ เปนแหง แรก พระราชทานนามวา “โรงศริ ิราช พยาบาล” ปจจุบนั คือ “โรงพยาบาลศริ ริ าช”
50 3. พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช (รัชกาลท่ี 9) พระราชกรณียกิจที่สําคัญ ๆ ดานการพัฒนาท่ีสําคัญ คือ การบริหารจัดการ ทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอม นอกจากน้ียังมีแนวพระราชดําริดานการเกษตรท่ีสําคัญ คือ “ทฤษฎใี หม” เปนการใชประโยชนจ ากพ้นื ท่ที ีม่ อี ยูจ ํากัดใหเ กิดประโยชนสูงสดุ และในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบปญหาภาวะเศรษฐกิจตกตํ่า พระองคได พระราชทานหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อชี้แนะแนวทางการดําเนินชีวิตใหแกราษฎร เปนผลใหเกิดการพัฒนาสังคมและทรัพยากรบุคคลอยางมั่นคง ย่ังยืน และสงบสุข นอกจากนี้ พระองคย ังทรงมพี ระปรีชาสามารถในศาสตรสาขาตาง ๆ ซ่ึงสงผลตอการพัฒนาทั้งสิ้น ทั้งในดา น การประดิษฐ ไดแก การประดิษฐ “กังหนั ชยั พฒั นา” ซึ่งเปน เครอ่ื งกลเตมิ อากาศแบบทุน ลอย นอกจากน้พี ระองคทรงเช่ยี วชาญในภาษาหลายภาษา ทรงพระราชนพิ นธบ ทความ แปลหนงั สอื เชน นายอนิ ทรผ ูปดทองหลงั พระ ตโิ ต พระมหาชนก และพระมหาชนก ฉบับการตูน เปนตน งานทางดานดนตรี พระองคทรงพระปรีชาสามารถเปนอยางมาก และรอบรูในเร่ืองการ ดนตรเี ปนอยา งดี พระองคทรงดนตรไี ดห ลายชนิด เชน แซ็กโซโฟน คลาริเนต็ ทรมั เปต กีตาร และ เปย โน และพระองคยังไดประพันธเพลงที่มีความหมายและไพเราะหลายเพลงดวยกัน เชน เพลง พระราชนิพนธแสงเทียน เปน เพลงแรก นอกจากนี้ยังมเี พลง สายฝน ยามเยน็ ใกลรุง ลมหนาว ยิ้มสู สายลม คาํ่ แลว ไกลกังวล ความฝน อนั สงู สุด เราสู และเพลงพรปใหม เปนตน กิจกรรมทายเรือ่ งท่ี 2 คุณประโยชนของบุคคลสาํ คญั คาํ ชีแ้ จง 1. 1 ใหผ เู รยี นอธิบายความสมั พนั ธข องบคุ คลกบั คณุ ประโยชนท ี่มีตอ ประเทศชาติ แนวคาํ ตอบ คณุ ประโยชนทมี่ ตี อ ประเทศชาติ บุคคลสาํ คญั ทานไดร วบรวมครอบครวั ชายหญิงชาวเมืองนครราชสมี าเพอื่ ตอสูก ับขาศกึ ในคราวท่ีเจา อนุวงศ แหง นครเวียงจนั ทนจ ะยกทพั ทา วสรุ นารี เขา มาตีกรุงเทพฯ โดยผา นเมืองนครราชสมี า พระองคไดน ําความเจริญของตะวนั ตกท้งั ทางดานศลิ ปะวิทยาการ สมเดจ็ เจา พระยาบรม และเทคโนโลยีสมัยใหมมาใช ท้งั นี้พระองคยังไดส ง เสรมิ ใหม กี าร มหาศรสี รุ ิยวงศ (ชว ง บนุ นาค) แปลพงศาวดารจีนเปน ภาษาไทย การสรางถนน ขดุ คูคลอง การสรา งปอมปราการ
51 บคุ คลสาํ คญั คณุ ประโยชนทมี่ ตี อ ประเทศชาติ สมเดจ็ พระเจา บรมวงศเธอ ทรงตั้งหนว ยงานใหมข นึ้ ในกระทรวงมหาดไทย เชน กรมตํารวจ กรมพระยาดาํ รงราชานภุ าพ กรมปา ไม กรมพยาบาล ทรงนิพนธงานดานประวัตศิ าสตร โบราณคดี และศิลปวัฒนธรรมจาํ นวนมาก โดยทรงใชว ธิ ีสมยั ใหม ในการศกึ ษาคน ควา ประวตั ศิ าสตรแ ละโบราณคดี จนไดรบั การ ยกยองวา เปน บิดาทางโบราณคดแี ละประวตั ศิ าสตรไทย คาํ ช้แี จง 1.2 ใหผูเ รียนวเิ คราะหวรี กรรม/คณุ ประโยชนข องบคุ คลสาํ คญั ท่มี ปี ระโยชนต อ การพฒั นา ชาตไิ ทย 1. ทา วสรุ นารี แนวคําตอบ ทา นคณุ หญงิ โม (ทา วสรุ นารี) เปน ภรรยาพระยาปลัดเมืองนครราชสีมา ซ่งึ รบั ราชการ อยทู ่นี ครราชสมี า รวบรวมกําลงั คนตอสูกับเจาอนวุ งศ ผคู รองนครเวยี งจันทน ทคี่ ิดกบฏตอ ไทย โดยจะ ยกทัพไปตกี รงุ เทพฯ ทา นคุณหญงิ โม คดิ วางแผนกบั ผูนําฝายชายและกรมการเมือง ออกอุบายขอ อาวธุ เชน มีด ขวาน ปน เพ่อื จะไดเอาไปลาเนอื้ หาอาหาร แตกลับเอาอาวุธท่ีไดเตรียมมาไปตอสู กบั กองทัพลาว และสามารถฆาฟนศัตรตู ายเปน จํานวนมาก จากชัยชนะครั้งน้ีทําใหเจาอนุวงศเกิด ความกลวั ไมก ลายกทัพลงมากรุงเทพฯ ไดถอยทพั และถูกจบั ตัวมาลงโทษ ณ กรงุ เทพฯ จากวีรกรรมของคณุ หญงิ โมทไ่ี ดรวบรวมชายหญิงชาวเมืองนครราชสีมาตอสูขาศึก ศัตรูจนไดชัยชนะ จึงเปนเหตุใหเจาอนุวงศไมสามารถยกทัพไปถึงกรุงเทพฯ ได พระบาทสมเด็จ พระนง่ั เกลา เจาอยหู วั ทรงพระกรณุ าพระราชทานบําเหน็จความดคี วามชอบแตงต้งั เปน “ทา วสรุ นาร”ี 2. สมเด็จพระเจาบรมวงศเ ธอ กรมพระยาดาํ รงราชานุภาพ แนวคาํ ตอบ สมเด็จพระเจาบรมวงศเ ธอ กรมพระยาดาํ รงราชานุภาพ จากผลงานทสี่ ําคญั ของสมเดจ็ พระเจาบรมวงศเ ธอ กรมพระยาดํารงราชานภุ าพ มดี งั น้ี ดานการศึกษา ทรงปรบั ปรงุ งานดา นการศึกษาใหท นั สมยั เชน กาํ หนดจุดมุงหมาย ทางการศึกษาใหสอดคลอ งกบั ความตองการของประเทศ ไดแก ฝกคนเพ่ือเขารับราชการ กําหนด หลกั สตู ร เวลาเรยี นใหเ ปนแบบสากล มกี ารตรวจคดั เลือกหนังสอื เรยี น กาํ หนดแนวปฏิบัติราชการ ในกรมธรรมการ และรเิ ร่มิ ขยายการศึกษาออกไปสูราษฎรสามัญชน เปน ตน
52 ดานการปกครอง ทรงมบี ทบาทสําคัญในการวางรากฐานระบบการบริหารราชการ แผน ดนิ สวนภูมภิ าคแนวใหม โดยยกเลิกการปกครองที่เรียกวา “ระบบกินเมือง” แลวเปล่ียนเปน การรวมเมืองใกลเ คยี งกันตงั้ เปน “มณฑล” นอกจากน้ียังตัง้ หนวยงานใหมขนึ้ ในกระทรวงมหาดไทย เพื่อทําหนาท่ีดูแลทุกขสุขราษฎร เชน กรมตํารวจ กรมปาไม กรมพยาบาล เปนตน ซ่ึงทรงให ความสําคญั แกก ารตรวจราชการเปนอยางมาก เพราะตองการเห็นสภาพความเปนอยูท่ีแทจริงของ ราษฎร ดูการทาํ งานของขาราชการ และเปนขวญั กาํ ลังใจแกข า ราชการหวั เมืองดว ย ดานงานนพิ นธ ทรงนิพนธง านดา นประวตั ิศาสตร โบราณคดี และศลิ ปวัฒนธรรมไว เปน จํานวนมาก โดยทรงใชว ิธีสมยั ใหมใ นการศึกษาคนควาประวัติศาสตรและโบราณคดี จนไดรับ การยกยอ งวาเปน บิดาทางโบราณคดีและประวตั ศิ าสตรไทย
53 หนวยการเรยี นรทู ่ี 4 มรดกไทยสมยั รัตนโกสินทร กิจกรรมทา ยเรอื่ งท่ี 1 ความหมายและความสําคัญของมรดกไทย กิจกรรมท่ี 1 ใหผูเรียนอธบิ ายความหมายและความสําคญั ของมรดกไทย 1.1 จงใหค วามหมายของคาํ วา “มรดกไทย” แนวคําตอบ มรดกไทย หมายถงึ 1. เอกลกั ษณท บ่ี ง บอกความเปนชาตไิ ทยหรือ 2. มรดกทางวฒั นธรรมทแี่ สดงออกถึงสัญลักษณข องความเปน ชาติ 1.2 มรดกไทยมคี วามสําคัญอยา งไร แนวคําตอบ เปนส่ิงที่บงบอกความเปนเอกลักษณของชนชาตไิ ทย เปนสิ่งที่แสดงให เหน็ ถึงความเจรญิ รงุ เรืองของประเทศไทย ตัง้ แตอ ดีตจนถึงปจจุบัน มรดกไทยเปนสิ่งที่บงบอกใหรู ประวตั ิศาสตรค วามเปน มาของชนชาติ ของเผาพันธุทองถิ่น รูถึงเกียรติความภาคภูมิใจของคนใน ชาติและเปน ส่งิ ที่กอใหเกดิ ความสามัคคี เปน อันหน่งึ อนั เดยี วกันของคนในชาติ กิจกรรมท่ี 2 วเิ คราะหอิทธพิ ลของมรดกไทยตอ การพฒั นาประเทศในดา นตา ง ๆ ดงั น้ี 2.1 ดานสถาปต ยกรรม แนวคาํ ตอบ เปน สถาปตยกรรมแบบตะวนั ตก บานเรอื นเปล่ียนรูปตึกกออิฐปูนชั้นเดียว หลังคาหนาจั่ว มีการวางผงั แบบสากล มกี ารกน้ั หองขา งหนา หองรับแขก หอ งน่งั เลน หองรบั ประทาน อาหาร การปรับเปล่ียนอาคารไทยตองปรบั เปล่ียนสถาปต ยกรรมใหกับตะวันตก เพื่อความเปนเอกราช ของไทย 2.2 ดานประติมากรรม แนวคาํ ตอบ ความเจริญดานเทคโนโลยี อารยธรรมของชาตติ ะวนั ตกทห่ี ลงั่ ไหลเขา มา ในประเทศไทยทาํ ใหเ กดิ การเปล่ียนแปลงของสงั คมไทย และการสรางงานประตมิ ากรรม การสราง งานศิลปกรรมที่อยูในความดูแลของราชสํานักเปลี่ยนมาอยูในความดูแลของคณะรฐั บาล มีการ กอตัง้ โรงเรยี นประณีตศิลปกรรม (มหาวิทยาลัยศิลปากร) มีการเรียนการสอนทางดานจิตรกรรม และประติมากรรม ทําใหผ ลงานดา นประตมิ ากรรมพัฒนาเขา สรู ปู แบบของศลิ ปะรว มสมัย เปนการ แสดงออกทางดานการสรางสรรคงานศิลปะที่แสดงออกจึงเปนสัญลักษณที่สะทอนถึงเอกลักษณ ใหมของวัฒนธรรมไทย
54 2.3 ดานจติ รกรรม แนวคาํ ตอบ ภาพจิตรกรรมฝาผนังที่เลาเรอ่ื งราวทางศาสนา ความเชื่อตาง ๆ ไมได จํากัดอยูในวัดกับวังเหมือนในอดีต แตไดมีการนําไปประดับตกแตงอาคารสถานท่ีเพ่ือใชในการ ส่ือสาร โฆษณาประชาสัมพันธอยางแพรหลายผานสื่อตาง ๆ ภาพจิตรกรรม เปนภาพเกี่ยวกับ ศาสนาและเอกลักษณของไทย เปนภาพที่มแี นวคิดสะทอนสงั คม ตลอดจนเทคนิคในการสรางสรรค งานจิตรกรรม มีความหลากหลายและมกี ารนาํ เอาเทคโนโลยสี มัยใหมม าใชใ นการนาํ เสนอ 2.4 ดา นวรรณกรรม แนวคําตอบ วรรณกรรมทําใหรูเรื่องราวของประเทศที่ใกลเคียงกับไทย ทําให ประชาชนมคี วามกลาหาญ เชนเรือ่ งรามเกียรต์ิ สามกก เปนตน วรรณกรรมจะเปนบทเรียนกระตุน ความรสู กึ ชาตินยิ ม และใชเปน เคร่ืองมอื สรา งจิตสาํ นึกความเปนชาติ และความเปนเอกภาพของ คนไทย 2.5 ดานดนตรแี ละนาฏศลิ ป แนวคาํ ตอบ สะทอ นภาพชีวิตและสังคมไทยในอดตี มองเหน็ ภาพสงั คมและคานิยม ของผูคนสมัยตา ง ๆ พัฒนาทางดา นศลิ ปะการใชภ าษา 2.6 ดานประเพณแี ละความเชอ่ื แนวคําตอบ เปน สิ่งแสดงใหเห็นวฒั นธรรมความเจริญรุง เรอื งของประเทศชาตใิ นแตล ะ ยุคสมยั กิจกรรมท่ี 3 ยกตวั อยา งมรดกไทยในสมยั กรงุ รตั นโกสนิ ทร คําช้ีแจง ใหผ ูเรียนยกตวั อยางมรดกไทยของกรุงรตั นโกสินทร แนวคาํ ตอบ 1. พระท่ีน่งั ในพระบรมมหาราชวงั เชน พระทนี่ ัง่ ไพศาลทักษิณ พระทนี่ ง่ั อมั รนิ ทรวนิ จิ ฉยั พระวิหารที่วดั พระศรีรัตนศาสดาราม วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท เปน ตน 2. โลหะปราสาทวัดราชนดั ดา พระปรางคว ัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวหิ าร ภเู ขาทอง ทีว่ ดั สระเกศ 3. ลลิ ิตตะเลงพา ย ไตรภูมิโลกวินิจฉยั สุภาษิตสอนหญงิ โคลงสยามานุสสติ ฯลฯ
55 หนว ยการเรยี นรูท่ี 5 การเปล่ียนแปลงของชาตไิ ทยสมยั รัตนโกสนิ ทร กิจกรรมทายเรอื่ งท่ี 1 เหตกุ ารณส าํ คัญทางประวัตศิ าสตรท่ีมผี ลตอ การพัฒนาชาติไทย กจิ กรรมที่ 1 จงตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ 1. จงอธิบายถงึ ปจ จยั ทีค่ วรพิจารณาเปนสงิ่ แรกในการสถาปนาแตล ะอาณาจกั ร แนวคาํ ตอบ ปจจยั ในการพจิ ารณาเปนสิ่งแรกในการสถาปนาอาณาจักร ไดแก ปจ จยั ทางดานภมู ิศาสตร ปจ จัยทางดานการเมือง 2. จงอธิบายความหมายของแตล ะปจ จยั ตอไปนี้ ตามความเขาใจของทานมาพอสงั เขป แนวคําตอบ 2.1 ปจจัยทางดานภูมศิ าสตรใ นการจะสถาปนาอาณาจกั รเราควรพิจารณาจากพ้ืนที่ และบรเิ วณโดยรอบวาเหมาะสมตอ การดํารงชวี ิตของประชาชนหรอื ไมเชน ภมู ิอากาศ การทาํ มาหากนิ ฯลฯ 2.2 ปจจัยทางดานการเมอื งในการจะสถาปนาอาณาจักรเราควรพิจารณาจากความไดเปรียบ เสียเปรยี บของที่ตงั้ ท่ีสงผลตอ การถกู รกุ รานของขา ศกึ /ศัตรู หรือเปน สมรภมู กิ ารรบ 3. แมน ํา้ หลักทส่ี าํ คญั ในสมัยกรงุ ศรีอยุธยาหมายถงึ แมน า้ํ สายใดบา ง แนวคําตอบ แมนํ้าเจา พระยา แมน า้ํ ลพบรุ ี และแมน ํา้ ปาสกั 4. จงบอกจดุ เดนของปจ จยั ในการพิจารณาสถาปนากรุงรัตนโกสนิ ทร แนวคําตอบ 1. ตง้ั บนรมิ ฝงแมนาํ้ เจาพระยา เหมาะแกการใชเปน เสนทางคมนาคม 2. มีพนื้ ทรี่ าบลมุ กวา งใหญ เหมาะแกก ารเพาะปลูก 3. ใกลปากอา วไทย เหมาะสมในการติดตอ การคากับชาวตางประเทศ
56 กจิ กรรมที่ 2 สนธสิ ญั ญาเบาวร ิ่ง คําช้ีแจง จงทําเครื่องหมาย หนาขอความที่ถูกตอง และทําเครื่องหมาย หนาขอความ ท่ไี มถ ูกตอ ง แนวคาํ ตอบ 1. สนธสิ ญั ญาเบาวริง่ เกิดขน้ึ ในรชั สมัยพระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา เจาอยหู ัว รัชกาลท่ี 4 2. สนธสิ ญั ญาเบาวร ่ิง เปน สนธสิ ญั ญาระหวา งประเทศสยามกบั เซอรจอหน เบาวร ่ิง 3. เซอรจอหน เบาวร่ิง เปน ชาวองั กฤษ 4. สนธิสัญญาเบาวรงิ่ อนญุ าตใหช าวตา งประเทศสามารถถือครองท่ีดินไดท ุกที่ ภายในประเทศสยามหากมีความตองการ 5. ฝนเปน สินคาท่ีตองเสยี ภาษีขาเขาและตองขายใหกับเจา ภาษเี ทา นั้น 6. กงสุลที่เกดิ ตามสนธสิ ญั ญาเบาวริ่ง มหี นา ทใี่ นการพจิ ารณาคดีความชาวอังกฤษ และรวมพิจารณาในคดคี วามทีช่ าวอังกฤษมีคดคี วามกบั ชาวไทย 7. ขาว เกลือ และปลา เปน สินคาตองหาม หามสงออกนอกประเทศ 8. ผลของการทําสนธิสญั ญาเบาวร ่ิงใหสทิ ธิเสรีภาพในการถอื ครองทด่ี นิ แกร าษฎรไทย และชาวตา งประเทศ 9. การขายสนิ คา ทม่ี ีคา เชน ไมฝ าง ไมกฤษณา งาชาง เปน ตน รฐั บาลใหส ทิ ธิ์ราษฎร ซื้อขายไดอ ยา งอสิ ระ เปนผลมาจากการทําสนธสิ ญั ญาเบาวริง่ 10. จงั กอบ ภาษีปา ภาษีปากเรอื เปนภาษีสง ออก กจิ กรรมท่ี 3 การปฏิรปู การปกครองในสมยั รชั กาลท่ี 5 4. ก 5. ข 9. ข 10. ง คําชแ้ี จง ใหเ ลือกคําตอบท่ีถกู ตองท่สี ดุ เพียงคาํ ตอบเดียว แนวคาํ ตอบ 1. ง 2. ข 3. ค 6. ก 7. ง 8. ค
57 กิจกรรมที่ 4 การเปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 จงตอบคําถามตอ ไปนี้ 1. กอนการเปลยี่ นแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 ประเทศไทยใชร ะบอบการปกครองแบบใด แนวคําตอบ ระบอบสมบูรณาญาสิทธริ าชย 2. หวั หนา คณะราษฎรทที่ ําการเปลยี่ นแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 คือใคร แนวคาํ ตอบ พนั เอกพหลพลพยหุ เสนา 3. นายกรัฐมนตรคี นแรกของประเทศไทยคอื ใคร แนวคาํ ตอบ นายมโนปกรณนิตธิ าดา 4. การเปลย่ี นแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 ตรงกบั รชั กาลใด แนวคาํ ตอบ รชั กาลท่ี 7 5. คณะราษฎรมจี ํานวนก่ีคนประกอบดว ยใครบาง แนวคําตอบ จํานวน 7 คน ประกอบดว ย 1. หลวงสริ ริ าชไมตรี (จรูญ สิงหเสนี) ผูชว ยราชการสถานทูตสยามในประเทศฝรง่ั เศส 2. รอยโทประยรู ภมรมนตรี นกั เรียนวิชารฐั ศาสตร ประเทศฝรัง่ เศส 3. รอ ยโทแปลก ขตี ตะสงั คะ นกั เรยี นวชิ าทหารปนใหญ ประเทศฝรัง่ เศส 4. รอ ยตรีทศั นัย มติ รภกั ดี นักเรยี นวิชาทหารมา ประเทศฝรัง่ เศส 5. นายปรีดี พนมยงค นักเรียนวชิ ากฎหมาย ประเทศฝร่งั เศส 6. นายแนบ พหลโยธิน นกั เรยี นวชิ ากฎหมาย ประเทศองั กฤษ 7. นายต้ัว ลพานุกรม นักเรยี นวิชาวทิ ยาศาสตร ประเทศสวติ เซอรแ ลนด 6. พระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจา อยหู วั รชั กาลท่ี 7 ทรงพระราชทานรัฐธรรมนูญฉบับแรกใหแก ปวงชนชาวไทยเมอื่ ใด แนวคาํ ตอบ วนั ที่ 10 ธนั วาคม พ.ศ. 2475
58 7. แผนการศึกษาแหงชาติ เรมิ่ ใชเมื่อใด และแบงออกเปนกี่ประเภทอะไรบาง แนวคาํ ตอบ เร่ิมใชเมื่อ พ.ศ. 2479 โดยแบง ออกเปน 2 ประเภท ไดแก สายสามญั ศกึ ษา และสายอาชวี ศกึ ษา 8. ประเทศใดทไ่ี ทยใชเ ปน ตน แบบในการเปล่ียนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 แนวคําตอบ ประเทศองั กฤษ 9. หลกั 6 ประการของคณะราษฎร มีอะไรบา ง แนวคาํ ตอบ 1. จะตอ งรักษาความเปนเอกราชทั้งหลาย 2. จะตองรักษาความปลอดภัยในประเทศ 3. จะตอ งบํารงุ ความสมบรู ณข องราษฎรในทางเศรษฐกจิ ไทย 4. จะตอ งใหร าษฎรไดม สี ทิ ธเิ สมอภาคกัน 5. จะตอ งใหร าษฎรไดม ีเสรภี าพ มคี วามเปนอสิ ระ 6. จะตอ งใหม กี ารศึกษาอยา งเตม็ ท่แี กร าษฎร 10. พระราชบญั ญัติธรรมนญู การปกครองแผน ดนิ สยามช่ัวคราวท่ีเตรยี มขึน้ ทลู เกลา ถวาย พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจา อยูหัว รัชกาลท่ี 7 ทรงลงพระปรมาภไิ ธย มี กฉี่ บบั อะไรบา ง แนวคาํ ตอบ มี 2 ฉบบั ไดแ ก 1. พระราชบญั ญตั ิธรรมนูญการปกครองแผน ดนิ สยามช่วั คราว พ.ศ. 2475 2. รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รสยาม พ.ศ. 2475
59 กจิ กรรมท่ี 5 ความเปน ชาตไิ ทยในสมัย จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม คําชี้แจง จงทําเคร่ืองหมาย หนาขอความที่ถูกตอง และทําเครื่องหมาย หนาขอความ ทไี่ มถูกตอง แนวคาํ ตอบ 1. ช่อื “แปลก” เน่ืองจากเม่ือแรกเกิด บดิ า มารดา เห็นวาหูทง้ั สองขา งอยตู ่ํากวา นยั นต า ผดิ ไปจากบคุ คลอ่นื 2. จอมพล ป. พบิ ูลสงครามเกิดในสมยั รัชกาลที่ 4 3. คําขวญั ทีว่ า “ไทยทาํ ไทยใช ไทยเจรญิ ” เกดิ ข้นึ ในรัฐบาลสมัยจอมพล ป. พบิ ลู สงคราม 4. รฐั นยิ ม เปน การทําตามความเห็นของคนสว นใหญ 5. นโยบายรฐั นิยม เกดิ ขนึ้ ในชวง พ.ศ. 2480 มีทงั้ หมด 12 ฉบบั 6. รัฐนิยม ฉบับที่ 5 วาดว ยเร่ืองใหช าวไทยใชเคร่ืองอุปโภคบรโิ ภคทท่ี ําในประเทศไทย 7. รัฐนยิ ม ฉบบั ท่ี 9 วา ดว ยเรือ่ งวัฒนธรรมการแตง กาย 8. ชาวไทยผปู ระกอบการพาณิชย งานอาชีพ ควรปรับปรุงใหม มี าตรฐานและคณุ ภาพดยี งิ่ ขนึ้ พรอ มทั้งดาํ เนนิ กิจการดวยความซื่อสัตย เปนทีป่ รากฏในรัฐนิยม ฉบบั ที่ 5 9 คนไทยมที าํ นองและเน้ือรอ งเพลงชาตแิ ละเคารพธงชาติ ปรากฏในรฐั นิยม ฉบบั ท่ี 6 10. การกาํ หนดใหค นไทยรจู ักหนาทพ่ี ลเมอื งท่ดี ี และการเปน พลเมอื งทีด่ ขี องไทย ปรากฏในรฐั นยิ ม ฉบบั ที่ 6 กิจกรรมทายเร่อื งท่ี 2 ตัวอยางการวเิ คราะหแ ละอภปิ รายเหตกุ ารณส าํ คญั ทางประวตั ศิ าสตร ที่มผี ลตอการพฒั นาชาตไิ ทย คาํ ช้แี จง ใหวเิ คราะหพ รอมอธบิ ายเหตกุ ารณต อไปนว้ี าสง ผลตอ การพัฒนาชาตไิ ทย 1. พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลาเจา อยหู วั ทรงปฏริ ูปการศกึ ษา แนวคําตอบ ผลการปฏิรูปการศึกษา ทาํ ใหคนไทยบางกลมุ ทไ่ี ดร บั การศึกษาตามแบบชาติตะวันตก เรม่ิ มีกระแสความคิดเกี่ยวกับการเมอื งสมยั ใหม ที่ยึดถอื รัฐธรรมนูญเปน กฎหมายสงู สดุ ในการปกครอง ประเทศ และมคี วามปรารถนาที่จะเห็นการเปลี่ยนแปลงการปกครองเกดิ ขึน้ ในประเทศไทย
60 เฉลยแบบทดสอบหลงั เรยี น 1. ค 16. ค 2. ค 17. ค 3. ง 18. ก 4. ก 19. ค 5. ก 20. ง 6. ง 21. ค 7. ค 22. ค 8. ข 23. ค 9. ค 24. ข 10. ข 25. ข 11. ง 26. ข 12. ก 27. ง 13. ข 28. ก 14. ง 29. ค 15. ข 30. ข
61 คณะทป่ี รกึ ษา คณะผจู ัดทํา นายกฤตชยั อรุณรตั น เลขาธิการ กศน. นางสาววเิ ลขา ลสี ุวรรณ รองเลขาธิการ กศน. นางรงุ อรณุ ไสยโสภณ ผูอาํ นวยการกลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบ และการศึกษาตามอัธยาศยั คณะทาํ งาน ขา ราชการบาํ นาญ นางกมลวรรณ มโนวงศ โรงเรียนฤทธณิ รงคร อน กทม. นายปวิตร พุทธริ านนท ผอู าํ นวยการ กศน.อําเภอสวรรคโลก จงั หวัดสโุ ขทยั นายจริ พงศ ผลนาค ผอู ํานวยการ กศน.อาํ เภอบา นผอื จงั หวดั อดุ รธานี นางสารอรพร อนิ ทรนฎั ผูอํานวยการ กศน.อําเภอเมอื งแมฮ อ งสอน นางมัณฑนา กาศสนกุ จงั หวดั แมฮ องสอน ศูนยว งเดือนอาคมสรุ ทัณฑ จังหวดั อทุ ัยธานี นางสาวอนงค ชชู ยั มงคล กศน.อาํ เภอเมอื งกาํ แพงเพชร จงั หวดั กาํ แพงเพชร นางสาวพจนีย สวสั ดร์ิ ัตน กศน.อําเภอสนั ปา ตอง จังหวดั เชียงใหม นายโยฑิน สมโณนนท กศน.อาํ เภอเมอื งอํานาจเจรญิ จังหวดั อาํ นาจเจรญิ นางมยรุ ี ชอ นทอง กศน.อาํ เภอเมอื งอาํ นาจเจรญิ จงั หวัดอาํ นาจเจรญิ นางสาวหทยั รตั น ศริ แิ กว กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั นายศุภโชค ศรรี ตั นศลิ ป กลมุ พัฒนาการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย นางเยาวรตั น ปนมณวี งศ กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั นางกมลทิพย ชว ยแกว กลุมพัฒนาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย นางสกุ ญั ญา กุลเลิศพทิ ยา กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย นางสาวทพิ วรรณ วงคเ รือน กลมุ พฒั นาการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัย นางสาววยิ ะดา ทองดี กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย นางสาวนภาพร อมรเดชาวฒั น กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั นางสาวชมพนู ท สังขพ ิชยั
62 คณะบรรณาธกิ าร ขา ราชการบํานาญ ขาราชการบํานาญ นางสาวพิมพาพร อนิ ทจกั ร นางสาวชนติ า จติ ตธรรม ขาราชการบาํ นาญ นางนพรตั น เวโรจนเสรีวงศ นางสาวประภารสั มิ์ พจนพิมล ขา ราชการบาํ นาญ นางสาวสภุ รณ ปรชี าอนนั ต ขา ราชการบาํ นาญ นางพรทิพย เขม็ ทอง ขา ราชการบาํ นาญ นางดษุ ฎี ศรีวฒั นาโรทยั นายววิ ฒั นไชย จนั ทนส คุ นธ ขาราชการบาํ นาญ นางสาวชนดิ า ดยี ่งิ นายสมชาย เดอื นเพญ็ ขา ราชการบํานาญ ขา ราชการบํานาญ นางสาวจริ าภรณ ตนั ตถิ าวร ผทู รงคณุ วฒุ กิ ลมุ จังหวัดมรดกโลกทางวฒั นธรรม นายจริ พงศ ผลนาค นางสาวอนงค ชชู ัยมงคล รางวลั วัฒนคณุ าธร กระทรวงวฒั นธรรม 2557 นางสาวพจนยี สวัสดร์ิ ตั น ผูอํานวยการ กศน.เขตบางกอกใหญ นายโยฑนิ สมโณนนท นางพรทิพย เอ้อื ประเสรฐิ ผอู าํ นวยการ กศน.อําเภอสวรรคโลก จงั หวดั สโุ ขทัย นางสาวอนงค เชอื้ นนท ศูนยว งเดือนอาคมสรุ ทณั ฑ จงั หวัดอุทยั ธานี กศน.อาํ เภอเมอื งกําแพงเพชร จังหวดั กําแพงเพชร กศน.อําเภอสนั ปาตอง จังหวดั เชยี งใหม กศน.อาํ เภอบางแพ จังหวดั ราชบรุ ี กศน.เขตบางเขน กรงุ เทพมหานคร ผูออกแบบปก กลุม พฒั นาการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั นายศุภโชค ศรีรตั นศลิ ป
Search
