ปากช่อง เดือนธันวาคม 62

คำนำ ด้วย กศน.อำเภอจอมบึง ได้ดำเนินกำรจัดทำภูมิปัญญำในท้องถิ่น ให้กับประชำชนในพ้ืนที่ตำบลปำก ช่อง อำเภอจอมบึง จังหวัดรำชบุรี เพื่อเพ่ิมพูนควำมรู้ซ่ึงควำมรู้และทักษะกำรในกำรดำเนินชีวิตแบบพอเพียง สำมำรถเรียนรู้และฝึกฝนได้ท้ังจำกกำรศึกษำด้วยตนเองและรับกำรถ่ำยทอดจำกคนอื่นกำรนำภูมิปัญญำมำ เผยแพร่เพื่อให้ประชำชนในพื้นที่ได้นำไปใช้และเรียนรู้เพื่อเพ่ิมอำชีพและประสบกำรณ์ให้กับตนเองและ ครอบครัว ให้มีกำรเจริญเติบโตอย่ำงต่อเน่ืองและเกอื้ กูลในกำรผลิตซ่ึงกนั และกัน โดยกำรใช้ ทรัพยำกรที่มีอยู่ให้ เกิดประโยชน์และไม่มีสำรพิษ เช่น ดิน น้ำ แสงแดดอย่ำงเหมำะสมเกิดประโยชน์สูงสุด มีควำมสมดุลย์ ของ สภำพแวดล้อมอย่ำงต่อเน่ืองและเกิดผลในกำรเพ่ิมพูนควำมอุดมสมบูรณ์ของทรัพยำกร ธรรมชำติด้วย กศน. อำเภอจอมบึง ได้จดั ทำรำยงำนรูปเล่มเพื่อแสดงผลกำรจดั กจิ กรรมให้ผ้ทู ส่ี นใจไดเ้ ห็นผลสมั ฤทธ์ิอย่ำงชัดเจน และ สำมำรถนำไปใชใ้ นชวี ติ ประจำวนั ได้ กศน.ตำบลปำกช่อง ธันวำคม 2562

สำรบญั หนำ้ คำนำ 1 สำรบัญ 4 กศน.ตำบลปำกช่อง 6 8 - คลงั ปัญญำ กำรเลย้ี งววั แม่พันธุ์ : นำงกนั นิกำ พันธ์ไทย - คลงั ปญั ญำ กำรเลย้ี งหมูแม่พันธุ์ : นำงประพนั ธ์ พันธ์มำลำ - คลงั ปัญญำ กำรทำไร่อ้อย : นำยประสงค์ ปิ่นเกตุ คณะผู้จดั ทำ

1 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลังปัญญำ-ภมู ิปญั ญำท้องถิ่น ตำบลปำกชอ่ ง อำเภอจอมบึง จังหวัดรำชบรุ ี ชอื่ ภูมิปัญญำ กำรเล้ียงววั แม่พันธ์ุ ข้อมูลพน้ื ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปัญญำท้องถิน่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชอ่ื นำงกันนิกำ นำมสกลุ พันธ์ไทย วนั เดือนปเี กดิ 13กนั ยำยน 2514 ทีอ่ ยู่ปจั จุบนั (ท่สี ำมำรถติดต่อได้) บ้ำนเลขท่ี 39/1 หมูท่ ่ี 12 ตำบล/แขวง ปำกชอ่ ง อำเภอ/เขต จอมบงึ จงั หวดั รำชบุรี รหัสไปรณีย์70150 โทรศัพท์ 089-9932597 โทรสำร - Line ID - E-mail address - Facebook - ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ เน่ืองจำกคุณกันนิกำ พันธ์ไทย เกิดวันท่ี 13 กันยำยน 2514 บ้ำนเลขที่ 39/1หมู่ท่ี 12ตำบลปำกช่อง อำเภอจอมบึง จังหวัดรำชบุรี มีอำชีพเลี้ยงแม่พันธ์ุวัว จำนวน 14 ตัว เล้ียงแม่พันธ์วัวขำยประมำณ 20 กว่ำปี เพรำะรักวัวมำตง้ั แต่เด็กๆ พอโตข้ึนกซ็ อ้ื ววั ไทยมำเล้ียงเพรำะยังไมม่ ีเงนิ ไปซ้ือวัวลูกผสม จำกประสบกำรณ์ท่เี ลยี้ ง วัวมำต้ังแต่ยังเด็กทำให้เห็นว่ำวัวสำมำรถทำเงิน ทำรำยได้ให้เป็นอย่ำงดี คุณกันนิกำจึงคิดจะเลี้ยงวัวให้จริงจัง มำกขึ้น และพบวัวทำรำยได้ให้เรำจริงๆ จึงเริ่มปรับจำกกำรเล้ียงวัวไทยตัวเล็กๆ เปล่ียนมำเลี้ยงวัวลูกผสม คุณกันนิกำ ก็หันมำเล้ียงสำยพันธ์ุ บรำห์มัน ลูกผสม เบอร์ริน ก็พบว่ำวัวลูกผสมเบอร์รินไม่ได้เล้ียงยำกอย่ำงท่ี คิดและยังทำเงินได้มำกกว่ำวัวลูกผสมพันธุ์อ่ืนๆ อีกด้วย มำถึงวนั น้ผี มเล้ียงวัวมำ 20 กว่ำปี ประสบกำรณ์บอกว่ำ วัวลูกผสมเลีย้ งง่ำยและรำยไดด้ ี” จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำ กำรที่จะขำยวัวได้รำคำตำมที่เรำเป็นคนต้ังเองน้ันไมย่ ำกแต่ก็ไม่ง่ำยกำรเลี้ยงวัวแม่พันธ์ุของเรำต้องดีจึง จะใหล้ ูกลักษณะดี หลกั ในกำรคดั เลือกวัวเพ่อื ใชท้ ำเปน็ แมพ่ ันธุข์ องผมก็มีหลำยอยำ่ ง เช่น เรอื่ งตอ้ งไม่ดื้อ ไม่ เปรียว ไม่เกเร หำกแม่พันธ์ุเกเรผมปล่อยทิ้งเลย แต่ถ้ำเป็นวัวสำวเกเรเรำก็ยงั ต้องมำดูลักษณะก่อนถ้ำลักษณะดี หุ่นดีก็อำจจะเกบ็ เอำไวใ้ ห้ไดล้ ูกสักตวั ก่อน อย่ำงน้ีเป็นต้น แต่ลกั ษณะหลักๆใช้คือเรื่องของกำรยืน วัวแม่พนั ธ์ขุ อง ผมต้องยืนทรงสวยโดยที่เรำไม่ต้องไปจัดท่ำให้ นี่เป็นลักษณะภำยนอกอย่ำงแรกๆ ที่ผมใช้คัดเลือกแม่วัวมำทำ เป็นแม่พันธ์ุ นอกจำกนั้นก็ดูรูปร่ำง ผมไม่ได้ต้องกำรแม่วัวสูงใหญ่อะไรมำกนักแต่ผมต้องกำรแม่วัวที่ทรวดทรงดี บ้ันท้ำยใหญ่ หลงั กว้ำง มีกลำ้ มเน้ือ กำรกินอำหำรและกำรสรำ้ งเนื้อกส็ ำคญั วัวทีก่ ินอำหำรเท่ำกันแต่สร้ำงเนื้อไม่ เท่ำกันกล็ ำบำกคนเลี้ยง เรำต้องเลอื กวัวท่ีกินเก่ง กินแล้วต้องสร้ำงเนื้อสร้ำงกล้ำมเน้ือได้ดี เพรำะผมสังเกตว่ำวัว ทก่ี ินเก่งจะได้ลกั ษณะน้ีมำจำกทำงแมพ่ ันธุ์ หำกแมก่ ินเกง่ สรำ้ งเนื้อดจี ะสง่ ลักษณะนี้ไปถึงลูกด้วย”วัวแมพ่ ันธ์ุของ คุณณรงค์มีทั้งแม่วัวชำร์โรเล่ส์สำยเลือด 50% 75% แม่วัวลูกผสมบรำห์มันไปจนถึงแม่วัวหูยำว“แม่พันธุ์บำงตัว

2 ของผมก็ซ้ือเข้ำมำเพื่อจะขยำยฝูง บำงตัวก็เป็นแม่พันธุ์ด้ังเดิมที่เรำคัดเก็บไว้ ส่วนแม่พันธุ์บำงตัวเป็นวัวฮินดู บรำซลิ ทใ่ี สช่ ำรโ์ รเล่ส์เขำ้ ไปจะไดล้ ูกทม่ี โี ครงร่ำงใหญ่ หนุ่ ดไี ดเ้ หมือนกนั รปู ภำพภมู ปิ ัญญำ นำงกนั นิกำ พนั ธ์ไทย เจำ้ ของภมู ปิ ัญญำ

3 ภำพพ่อพัธ์แม่พันธ์วัวทเี่ ลยี้ ง

4 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถน่ิ ตำบลปำกช่อง อำเภอจอมบงึ จงั หวัดรำชบรุ ี ชื่อภมู ิปัญญำ กำรเล้ียงหมูแม่พนั ธุ์ ขอ้ มูลพน้ื ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภมู ิปญั ญำท้องถ่ิน/บุคคลคลังปญั ญำ ชื่อ นำงประพนั ธ์ นำมสกลุ พันธม์ ำลำ วนั เดือนปเี กิด 2เมษำยน 2497 ที่อยู่ปจั จบุ นั (ที่สำมำรถติดต่อได้) บำ้ นเลขที่ 89 หมูท่ ่ี 15 ตำบล/แขวง ปำกช่อง อำเภอ/เขตจอมบึง จังหวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรณยี ์ 70150 โทรศัพท์ 080-1261850 โทรสำร - Line ID - E-mail address - Facebook - ควำมเปน็ มำของภมู ิปญั ญำ เนื่องจำก คุณประพันธ์ พันธ์มำลำ เกิดวันที่ 2เมษำยน2497บ้ำนเลขที่ 89 หมู่ที่ 15 ตำบลปำกช่อง อำเภอจอมบึง จังหวัดรำชบุรี มีอำชีพเลี้ยงแม่พันธ์ุหมู จำนวน 14ตัว เล้ียงแม่พันธ์หมูขำยประมำณ 10 กว่ำปี เพรำะ ทำงำนไม่ไหวเนื่องจำกอำยุมำกข้ึนจึงหันมำเล้ียงแม่พันธุ์หมู และหมูเป็นสัตว์สี่เท้ำท่ีนิยมเลี้ยงกันมำก เพรำะเลี้ยงง่ำยโตเร็วและให้ลูกเร็ว หมูมีสีขนและรูปร่ำงลักษณะที่แตกต่ำงกันขึ้นอยู่กับชนิดของพันธ์ุหมูท่ีนิยม เล้ยี งแต่ด้งั เดิมเปน็ หมพู ันธ์พุ นื้ เมืองสว่ นใหญม่ รี ูปร่ำงอว้ น เต้ยี สะโพกเล็ก หลังแอน่ และท้องยำนลำกดนิ ลำตัวมี สีขำวและสีดำปนกัน หมูพันธ์ุพ้ืนเมืองบำงชนิดมีหนังหยำบและย่นเมื่อโตเต็มท่ีชำวบ้ำนทั่วไปนิยมเล้ียงหมูไว้ใต้ ถนุ บ้ำนหรือในบริเวณใกล้เคียง ปล่อยให้หมูอยู่บนลำนดินหรอื ลำนซเี มนต์มีบำงบ้ำนเท่ำน้ันที่สร้ำงคอกให้หมูอยู่ กำรเลี้ยงเป็นแบบง่ำย ๆ โดยเอำเศษอำหำรต่ำง ๆ ท่ีเหลือจำกคนมำรวมผสมใหห้ มูกิน หมกู ินจุและกินอำหำรไม่ เลือกชนดิ นอกจำกนนั้ ผเู้ ลีย้ งยงั ใชผ้ ักท่หี ำได้ทว่ั ไป เช่น ผกั บ้งุ ผกั ตบชวำ จอก แหน หรอื หยวกกล้วยสบั ละเอียด ผสมกับรำข้ำวและน้ำเป็นอำหำรให้หมูกิน เมื่อหมูโตจะนำไปขำยฆ่ำเพ่ือเอำเนื้อเป็นอำหำรหรือนำหมูตัวผู้และ หมตู วั เมียมำผสมพันธุ์เพ่ือใหม้ ีลูกหมมู ำเลยี้ งตอ่ ไป จุดเดน่ ของภมู ิปัญญำ กำรเลย้ี งหมูแบบชวี ภำพก็คือ ลดต้นทุนโดยเฉพำะหัวอำหำรไดป้ ระมำณ 70-80% ดว้ ยกำรนำวัตถดุ บิ ใน ท้องถ่ินมำใช้ให้เกิดประโยชน์ ลดปัญหำกำรทำควำมสะอำดคอกบ่อยๆ คอกหมูไม่มีกล่ินเหม็น สัตว์ที่เล้ียงมี สุขภำพแข็งแรง จำหน่ำยได้รำคำดี และยังได้ปุ๋ยแบบธรรมชำติจำกมูลหมูไปใช้ประโยชน์ได้จะประสบ ควำมสำเร็จ ถ้ำเอำใจใส่เรื่องกำรเล้ียง และกำรดูแลหมูอย่ำงถูกต้อง แม้ผู้เลี้ยงจะมีหมูพันธ์ุดีก็ตำม แต่ถ้ำละเลย ในสิ่งเหลำ่ นแี้ ล้ว ปญั หำต่ำงๆ ก็จะเกดิ ขึน้ ได้ เช่น พ่อหมูผสมไมเ่ ก่ง ผสมติดน้อย แม่หมคู ลอดลกู ยำก ลกู หมูป่วย เป็นโรคท้องเสยี และมีอตั รำกำรตำยสูง เป็นต้นกำรเลยี้ งหมูแบบชีวภำพประสบควำมสำเร็จก็คือ จะต้องเป็นหมู ลกู ผสมพันธุ์ดี อำหำรดีคือ อำหำรธรรมชำติ โรงเรือนถกู ลักษณะ กำรจัดกำรท่ีดี มีกำรป้องกันโรคที่ดี กำรเล้ียง หมูในลักษณะนี้ โรงเรือนท่ีเลี้ยงหมู ควรตั้งอยู่ในพื้นที่เป็นเนิน น้ำท่วมไม่ถึง กำรระบำยน้ำดี อำกำศถ่ำยเท สร้ำงโรงเรือนตำมแนวทิศตะวันออกและตะวันตก ขนำดกว้ำงที่เหมำะสม 3×3.50 เมตร โดยสำมำรถเลี้ยงได้

5 คอกละ 3-5 ตัว โดยไม่ต้องรำดซีเมนต์ โดยใช้แกลบเทในคอกเพื่อป้องกันไม่ให้พ้ืนแฉะ แกลบท่ีผสมกับข้ีหมู สำมำรถนำมำใช้เปน็ ปุ๋ยได้อกี ทำงหนึ่ง รูปภำพภูมปิ ญั ญำ นำงประพันธ์ พันธม์ ำลำ เจำ้ ของภมู ิปัญญำ กำรเลยี้ งและให้อำหำรหมู ตลอดจนกำรดูแลรกั ษำทำควำมสะอำดคอกหมู

6 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มูลคลังปญั ญำ-ภมู ิปญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลปำกชอ่ ง อำเภอจอมบึง จังหวดั รำชบรุ ี ชื่อภูมิปัญญำ กำรทำไรอ่ ้อย ข้อมูลพื้นฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภมู ิปัญญำทอ้ งถ่ิน/บุคคลคลงั ปัญญำ ชื่อ นำยประสงค์ นำมสกลุ ปิ่นเกตุ วนั เดือนปีเกดิ 16 เมษำยน 2514 ท่อี ยู่ปจั จุบนั (ทีส่ ำมำรถติดต่อได้) บำ้ นเลขที่90หมทู่ 1ี่ 5ตำบล/แขวงปำกช่อง อำเภอ/เขตจอมบึง จงั หวดั รำชบรุ ี รหสั ไปรณีย์ 70150 โทรศพั ท์ 0822924882 โทรสำร - Line ID - E-mail address - Facebook - ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ เน่ืองจำก คุณประสงค์ ปิ่นเกตุ เกิดวันที่ 16 เมษำยน 2514 บ้ำนเลขที่ 90 หมู่ท่ี 15 ตำบลปำกช่อง อำเภอจอมบึง จังหวัดรำชบุรี มีอำชีพทำไร่อ้อย จำนวน 20 ไร่ รับช่วงมำจำกบรรพบุรุษเพำะมีควำมชอบกำร เป็นเกษตรกรมำต้ังแต่เลก็ ด้วยพื้นเพเดิมของครอบครัวทำไร่อ้อยและเรียนรู้ทุกข้ันตอนและกระบวนกำรมำด้วย ตนเองทำมำ 10 กว่ำปีกำรเปลี่ยนจำกไร่อ้อยทั่วไปมำเป็นแปลงอ้อยอินทรีย์ คณุ ประสงค์ บอกวำ่ เพรำะเขำไม่มี เวลำมำก กำรเร่ิมต้นด้วยกำรปลูกพืชปรับปรุงดนิ เช่น ปอเทือง หรือพชื ตระกูลถั่ว จึงเลือกวิธีกำรปลูกอ้อยปกติ ไปก่อน แต่ไม่ใช้สำรเคมีทกุ ข้ันตอน ไม่เผำใบ คอ่ ยๆ เติมปุ๋ยอนิ ทรีย์ และปั่นใบอ้อยปน่ คลุกหมักในไร่ไปพร้อมกัน แทน แต่ถ้ำเกษตรกรท่ำนใดต้องกำรทำแปลงอินทรีย์ คุณวงศกร แนะนำว่ำ หำกมีเวลำควรปลูกพืชปรับปรุงดิน กอ่ น ท่จี ะปลูกอ้อยแลซื้อขำยอ้อย ผนั ผวนตำมรำคำตลำด จุดเด่นของภมู ปิ ัญญำ กำรทำไรอ่ ้อยมคี วำมสำคัญทำงเศรษฐกิจไทยเปน็ อนั ดับตน้ ๆ เน่อื งจำกสำมำรถปลูกได้ทุกภำคส่วนของ ประเทศ อย่ำงไรก็ตำม จะนยิ มปลกู และกำรเก็บเกย่ี วไม่ย่งุ ยำกจนเกินไป ให้ผลผลติ ทีค่ ุ้มค่ำ ประมำณ 3-4 ครั้ง ต่อปปี ระโยชนข์ องออ้ ยคือกำรนำไปแปรรปู ผลิตเปน็ น้ำตำลต่อไป และในเมื่ออ้อยปลกู ไม่ยำกมำกนัก จงึ มี เกษตรกรจำนวนมำกนยิ มปลกู และมีโรงงำนน้ำตำลจำนวนมำกที่คอยรบั ซอ้ื อ้อยจำกเกษตรกร กำรทำไร่อ้อย เปน็ พชื ทไ่ี มต่ อ้ งกำรน้ำมำก แต่ขำดนำ้ ไม่ได้ ขำดน้ำแลว้ ข้อจะถี่ แค่รักษำควำมชื้นดดู ินให้มีควำมช้นื สมำ่ เสมอ ดู แสงแดดที่ได้รับ คืออย่ำให้ดินแห้งแตก ออ้ ยจะเตบิ โตไดค้ ณุ ภำพและกำรตัดอ้อยขำยเพื่อมรี ำยได้

7 รูปภำพภมู ปิ ัญญำ ฃ นำยประสงค์ ปน่ิ เกตุ เจำ้ ของภมู ิปัญญำ กำรปลกู อ้อยประกอบไปด้วยกำรดูแลเอำใจใส่ กำรดูแลรักษำ

8 ทีป่ รกึ ษำ แจ้งหมนื่ ไวย์ คณะผูจ้ ดั ทำ นำยนพรตั น์ ศรพี รหมทอง นำงศนั สนุ ยี ์ ผอ.กศน.อำเภอจอมบึง ครผู ูช้ ่วย คณะทำงำน ร่ำง/เรียบเรียงและจัดพิมพ์ นำงสำวจิรกำญจน์ ฉนุ ปรำงค์ ครู กศน.ตำบลปำกช่อง

9