หน่วยที่ 4 การจัดองค์กรและการบริหารงานตรวจสอบภายใน

วชิ า การควบคุมและตรวจสอบภายใน 3201 -2103 หน่วยที่ 4 การจัดองค์กรและการ บริหารงานตรวจสอบภายใน โดย ครูกรรณิการ์ ผิวสะอาด

หน่วยท่ี 4 การจดั องค์กรและการบริหารงานตรวจสอบภายใน สาระการเรียนรู้ (Chapter Objective) 4.1 การจัดโครงสร้างองค์กรฝ่ ายตรวจสอบภายใน 4.2 การจัดสายงานตรวจสอบภายใน 4.3 คุณสมบัติของผู้ตรวจสอบภายใน 4.4 หน้าท่ีและความรับผดิ ชอบของตาแหน่งงานตรวจสอบภายใน 4.5 การประเมนิ คุณภาพงานตรวจสอบภายใน 4.6 กฎบัตรการตรวจสอบภายใน

ผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวัง (Learning Objective) 1. สามารถเข้าใจในโครงสร้างของฝ่ ายตรวจสอบภายในในแต่ละโครงสร้าง 2. สามารถอธิบายถึงหน้าท่ีและตาแหน่งความรับผิดชอบของงานตรวจสอบ ภายใน 3. สามารถอธิบายหลักเกณฑ์ท่ีใช้ในการประเมินคุณภาพงานตรวจสอบภายใน ได้ 4. สามารถจัดทากฎบัตรการตรวจสอบภายในได้



4.1 การจดั โครงสร้างองค์กรฝ่ ายตรวจสอบภายใน ตัวอย่างที่ 1 ฝ่ ายตรวจสอบภายในขนึ้ ตรงกบั คณะกรรมการบริษัท คณะกรรมการบริษทั ฝ่ ายตรวจสอบภายใน กรรมการผ้จู ัดการใหญ่ ผ้จู ัดการฝ่ าย.......... ผ้จู ดั การฝ่ าย.......... ผ้จู ัดการฝ่ าย..........

4.1 การจดั โครงสร้างองค์กรฝ่ ายตรวจสอบภายใน ตัวอย่างท่ี 2 ฝ่ ายตรวจสอบภายในขึน้ ตรงกบั ผู้บริหารบริษัท คณะกรรมการบริษทั กรรมการผู้จดั การใหญ่ ฝ่ ายตรวจสอบภายใน ผ้จู ัดการฝ่ าย.......... ผู้จดั การฝ่ าย.......... ผู้จัดการฝ่ าย..........

4.1 การจดั โครงสร้างองค์กรฝ่ ายตรวจสอบภายใน ตัวอย่างที่ 3 ฝ่ ายตรวจสอบภายในขนึ้ ตรงกับคณะกรรมการบริษัทและ รายงานต่อประธานคณะกรรมการการตรวจสอบ คณะกรรมการบริษทั คณะกรรมการตรวจสอบ กรรมการผ้จู ัดการใหญ่ ฝ่ ายตรวจสอบภายใน ผ้จู ดั การฝ่ าย.......... ผู้จัดการฝ่ าย.......... ผู้จดั การฝ่ าย..........

4.2 การจดั สายงานตรวจสอบภายใน สามารถแบ่งได้ดังนี้ 1. แบ่งตามลกั ษณะธุรกจิ 2. แบ่งลกั ษณะภูมภิ าค 3. แบ่งตามลกั ษณะการทางาน

1. แบ่งตามลกั ษณะธุรกจิ เช่น - ธุรกจิ พาณิชยกรรม - ธุรกจิ อตุ สาหกรรม - ธุรกจิ เกษตรกรรม - ธุรกจิ บริการ

2. แบ่งลกั ษณะภูมิภาค เช่น - ภาคเหนือ - ภาคกลาง - ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ - ภาคใต้

3. แบ่งตามลกั ษณะการทางาน เช่น - สายตรวจสอบการเงิน - สายตรวจสอบการดาเนินงาน - สายตรวจสอบการผลติ - สายตรวจสอบด้านคอมพวิ เตอร์ - สายตรวจสอบการปฏิบัติงานพเิ ศษ - สายตรวจสอบการปฏิบัตติ ามระบบ

4.3 คุณสมบัติของผู้ตรวจสอบภายใน 1. คุณสมบัติทางด้านการศึกษา 2. คุณสมบัตเิ ฉพาะตวั

คุณสมบัตดิ ้านการศึกษา ประกอบด้วย 1) คุณวุฒิทางการศึกษา 2) การฝึ กอบรมศึกษาดูงาน

คุณสมบัติเฉพาะตัว ประกอบด้วย 1) ความเป็ นผ้ตู รวจสอบภายในมืออาชีพ 2) เป็ นคนมีมนุษยสัมพนั ธ์ดี

คุณสมบตั เิ ฉพาะตวั ประกอบด้วย 1. ความเป็ นผู้ตรวจสอบภายในมืออาชีพ สิ่งทีบ่ ่งบอกว่าเป็ นมืออาชีพหรือไม่ ให้พจิ ารณาในเร่ืองต่อไปนี้ 1) เป็ นผู้ทมี่ คี วามรู้ในเรื่องเทคนิคการตรวจสอบเป็ นอย่างดี 2) มคี วามซ่ือสัตย์ สุจริตในหน้าท่ี 3) มคี วามเป็ นผู้นา กล้าตดั สินใจ 4) มคี วามรับผดิ ชอบต่อหน้าท่ี และรับผดิ ชอบต่อผู้ใต้บังคบั บัญชา 5) มจี รรยาบรรณในการประกอบวชิ าชีพ 6) มคี วามเป็ นอสิ ระในการตดั สินใจ 7) มคี วามรู้ ความสามารถ และปฏภิ าณไหวพริบดี สามารถแก้ปัญหาในเรื่องต่าง ๆ ได้

2. เป็ นคนมีมนุษยสัมพนั ธ์ดี สิ่งที่บ่งบอกว่าเป็ นคนท่ีมมี นุษยสัมพนั ธ์ดีหรือไม่ให้พจิ ารณาในเรื่องต่อไปนี้ 1) เป็ นที่รักของเพ่ือนร่วมงาน และบุคคลทั่วไป 2) รู้จกั อ่อนน้อมถ่อมตน พดู จาสุภาพเรียบร้อย 3) ให้เกียรติลูกค้า และเพ่ือนร่วมงาน 4) ยอมรับฟังความคดิ เห็นของผู้อื่น 5) มคี วามอดทน อดกล้นั 6) ประพฤติตนให้เป็ นแบบอย่างที่ดี

4.4 หน้าทแี่ ละความรับผดิ ชอบของตาแหน่งงานตรวจสอบภายใน 1. ผู้บริหารสานักงานตรวจสอบภายใน - ทาหน้าที่ในการควบคุมการตรวจสอบในสานักงานให้เป็ นไปตาม วตั ถุประสงค์ที่ได้กาหนดไว้ - ประสานงานกับคณะกรรมการบริษัท และคณะกรรมการตรวจสอบ - รับผิดชอบในการวางแผน อนุมตั ิแนวการตรวจสอบ - พจิ ารณานโยบายและสอบทานการจัดทาแผนการตรวจสอบประจาปี - สอบทานรายงานก่อนนาเสนอต่อคณะกรรมการบริษทั ฝึ กอบรมพนักงาน - ปฏิบัติงานอ่ืน ท่ีได้รับมอบหมาย

2. ผู้จัดการฝ่ ายตรวจสอบภายใน - ปฏิบัติงานตรวจสอบในทุก ๆ ด้าน จัดทาแผนการตรวจสอบประจาปี ใน ส่วนที่รับผดิ ชอบ - สอบทานแนวการสารวจข้อมูล สอบทานความเพยี งพอ ครบถ้วนของ เอกสาร - จดั ทาหรือสอบทานร่างรายงานการตรวจสอบ ฝึ กอบรมพนักงาน - ปฏิบัติงานอ่ืนที่ได้รับมอบหมาย

3. พนักงานตรวจสอบอาวโุ ส - ปฏิบัติงานตรวจสอบบางส่วนโดยไม่ต้องมกี ารกากบั ดูแล - จดั ทาโปรแกรมการตรวจสอบในส่วนท่ีได้รับมอบหมาย - จัดทากระดาษทาการสรุปประเดน็ ข้อตรวจพบ - สอบทานกระดาษทาการพนักงานตรวจสอบ - วเิ คราะห์ข้อมูลประเมินความเพยี งพอของหลักฐาน - ร่างรายงานผลการตรวจสอบ - ประสานงานและติดต่อกบั หน่วยงานที่รับการตรวจสอบ

4. พนักงานตรวจสอบภายใน - จดั ทากระดาษทาการเพ่ือเก็บรวบรวมข้อมูล - ปฏิบัติงานตรวจสอบ - จดั ทาหรือช่วยจัดทาแนวการตรวจสอบ - ช่วยสอบทานพนักงานตรวจสอบอื่น

4.5 การประเมนิ คุณภาพงานตรวจสอบภายใน เกณฑ์ที่ใช้ในการประเมนิ คุณภาพงานตรวจสอบภายใน กค็ ือกรอบงานและ มาตรฐานการปฏิบัติงานตรวจสอบภายใน ซึ่งประกอบด้วย 1) การประเมนิ ตนเองในแต่ละงาน 2) การสารวจตัวเองจากหน่วยรับการตรวจ 3) ความมีประสิทธิภาพและประสิทธิผลของงานตรวจสอบภายใน 4) การสอบทานการบริหารจดั การ 5) การเตรียมพร้อมในการตรวจสอบคุณภาพจากบุคคลอสิ ระภายนอก

4.6 กฎบัตรการตรวจสอบภายใน กฎบัตรการตรวจสอบภายใน หมายถึง เอกสารท่ีจดั ทาขึน้ อย่างเป็ นทางการ เพ่ือใช้เป็ นกรอบอ้างองิ ในการปฏิบัติงาน มาตรฐานรหัส 1000 ระบุไว้ว่า วตั ถุประสงค์ อานาจหน้าที่ และความ รับผดิ ชอบของงานตรวจสอบภายใน ควรกาหนดให้ชัดเจนไว้ในกฎบัตรของ งานตรวจสอบภายใน ในการจัดทากฎบัตรการตรวจสอบภายในควรผ่านการ เห็นชอบหรือได้รับอนุมตั ิในการประชุมร่วมกนั ของคณะกรรมการบริษัท คณะกรรมการการตรวจสอบ และประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ ายจัดการ

กฎบัตรการตรวจสอบภายใน ประกอบด้วย 1. ภารกิจ (Mission) 2. วตั ถุประสงค์ (Objective) 3. ขอบเขตในการทางาน (Scope of work) 4. บทบาทหน้าท่ี (Accountability) 5. ความเป็ นอิสระ (Independence) 6. ความรับผิดชอบ (Responsibility) 7. อานาจหน้าท่ี (Authority) 8. มาตรฐานการปฏิบัติงานตรวจสอบ (Standard of Internal Audit Practice)

กจิ กรรมเสนอแนะ ให้นักศึกษาค้นคว้าเพม่ิ เตมิ เกย่ี วกบั ข้อดแี ละข้อเสียของการจดั ผงั องค์กรในแต่ละแบบ และค้นคว้าเกยี่ วกบั ข้อดีและข้อเสียของการท่ี บริษทั จดทะเบียนในตลาดหลกั ทรัพย์จาเป็ นต้องมีกฎบัตรการ ตรวจสอบภายใน

ใบงาน 4 การจัดองค์กรและการบริหารงานตรวจสอบภายใน กจิ กรรมการเรียนรู้ 1. ให้นักศึกษาแบ่งกลุ่ม ๆ ละ 5-7 คน 2. ให้นักศึกษาจดั ต้ังบริษทั จาลองขนึ้ มา 3. จดั โครงสร้างองค์กรและจดั ทากฎบัตรของบริษัท 4. นาเสนอผลงาน 5. ให้นักศึกษากลุ่มอ่ืน ๆ ประเมนิ ผลตามแบบประเมิน

คาถามท้ายหน่วยท่ี 4 ตอนท่ี 1 จงเตมิ คาหรือข้อความในช่องว่างให้ถูกต้อง 1. พนกั งานตรวจสอบภายในทาหน้าท่เี กย่ี วกบั อะไร ตอบ จัดทากระดาษทาการเพ่ือเกบ็ รวบรวมข้อมูล ปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบ จัดทาหรือช่วยจดั ทา แนวการตรวจสอบ ช่วยสอบทานพนักงานตรวจสอบอื่น เป็ นต้น 2. การแบ่งสายงานตรวจสอบเป็ น ภาคเหนือ ภาคกลาง หรือภาคใต้ เป็ นการแบ่งตามอะไร ตอบ แบ่งตามลกั ษณะภูมภิ าค 3. การเป็ นคนทม่ี คี วามซ่ือสัตย์ สุจริตในหน้าท่ี ถือว่าเป็ นคณุ สมบตั เิ ฉพาะตวั ด้านใด ตอบ เป็ นผู้ตรวจสอบภายในมืออาชีพ 4. บุคคลใดมหี น้าทีค่ วบคุมการตรวจสอบให้เป็ นไปตามวตั ถุประสงค์ที่กาหนด ตอบ ผู้บริหารสานักงานตรวจสอบ

5. การจัดให้มีการประเมนิ ความเหมาะสมและประสิทธิภาพของกระบวนการ ปฏิบัติของสานักงานเป็ นหน้าที่ของใคร ตอบ ผู้จัดการฝ่ ายตรวจสอบภายใน 6. บุคคลใดทาหน้าที่ในการจดั ทาแผนการตรวจสอบประจาปี ตอบ ผู้จดั การฝ่ ายตรวจสอบภายใน 7. การประพฤติตนให้เป็ นแบบอย่างที่ดี ถือว่าเป็ นคุณสมบัติเฉพาะตัวด้านใด ตอบ เป็ นคนมีมนุษยสัมพนั ธ์ดี

8. การแบ่งสายงานตรวจสอบเป็ น ตรวจสอบด้านการผลิต หรือตรวจสอบด้าน การเงิน เป็ นการแบ่งตามอะไร ตอบ แบ่งตามลกั ษณะการทางาน 9. “ฝ่ ายตรวจสอบภายในมหี น้าที่ในการให้หลกั ประกนั อย่างเท่ียงธรรมและให้ คาปรึกษาอย่างอสิ ระเพ่ือเพม่ิ คุณค่าและปรับปรุงการปฏิบัติงานของสานักงานให้ มีคุณภาพ” หมายถึงอะไร ตอบ ภารกิจ 10. คุณสมบัติด้านวฒุ ิการศึกษาผู้ตรวจสอบภายในควรจบการศึกษาอย่างน้อย ในระดบั ใด ตอบ ระดับปริญญาตรี

ตอนที่ 2 จงทาเครื่องหมาย (√) ลงหน้าข้อท่ีถูกต้อง 1. เกย่ี วกบั ความรับผดิ ชอบของผู้จัดการฝ่ าย ตามกฎบัตร ข้อใดกล่าวผดิ ก. พฒั นาแผนการตรวจสอบรายปี ให้มคี วามยืดหย่นุ ข. นาแผนการตรวจสอบรายปี ทไ่ี ด้รับอนุมตั แิ ล้วไปสู่การปฏบิ ัติ √ค. จัดทากระดาษทาการเพื่อเกบ็ ข้อมลู ง. สร้างโครงการประกนั คุณภาพของฝ่ ายตรวจสอบภายใน 2. ข้อใด ไม่ใช่ เกณฑ์ในการประเมนิ คณุ ภาพของงานตรวจสอบภายใน ก. การประเมนิ ตนเองในแต่ละงาน ข. การสอบทานการบริหารจัดการ ค. ความมปี ระสิทธิภาพและประสิทธิผลของงานตรวจสอบภายใน √ง. ขอบเขตในการทางาน

3. ข้อใด ไม่ใช่ อานาจหน้าที่ของผู้จัดการฝ่ ายตรวจสอบภายในตามกฎบัตรการตรวจสอบ ก. สิทธิในการเข้าถึงกจิ กรรม ข้อมลู สินทรัพย์ และบุคคลโดยไม่จากดั ข. ความอสิ ระในการตดิ ต่อกบั คณะกรรมการการตรวจสอบ √ค. สิทธิในการเปิ ดเผยผู้ทุจริตโดยไม่ต้องขออนุมตั จิ ากผ้บู ริหาร ง. สิทธิในการจดั สรรทรัพยากร และการนาเทคนคิ การตรวจสอบใหม่ ๆ มาใช้ 4. ข้อใดต่อไปนี้ ไม่ใช่ หน้าทข่ี องพนักงานตรวจสอบภายใน ก. จดั ทากระดาษทาการเพื่อเกบ็ รวบรวมข้อมลู ข. ปฏบิ ตั งิ านตรวจสอบ √ค. จดั ทากระดาษทาการสรุปประเดน็ ทต่ี รวจพบ ง. ช่วยสอบทานพนักงานตรวจสอบอื่น

5. ข้อใดต่อไปนเี้ ป็ นหน้าทข่ี องผ้จู ดั การฝ่ ายตรวจสอบ ก. ปฏบิ ัตงิ านตรวจสอบบางส่วนโดยไม่ต้องมกี ารกากบั ดูแล √ข. สอบทานความเพยี งพอ และความครบถ้วนของเอกสาร ค. จดั ทาโปรแกรมการตรวจสอบในส่วนทีไ่ ด้รับมอบหมาย ง. ควบคุมการตรวจสอบให้เป็ นไปตามวตั ถุประสงค์ 6. คาว่า “เป็ นคนมมี นุษยสัมพนั ธ์ด”ี หมายถึง √ก. ยอมรับฟังความคดิ เห็นของผู้อ่ืน ข. มคี วามรับผดิ ชอบต่อหน้าที่ ค. มจี รรยาบรรณในการประกอบวชิ าชีพ ง. มคี วามเป็ นอสิ ระในการตดั สินใจ

7. ในเร่ืองคณุ สมบตั เิ ฉพาะตวั ของผ้ตู รวจสอบภายในข้อต่อไปนบี้ ่งบอกว่าเป็ นผตู้ รวจสอบ มืออาชีพ ยกเว้น ก. มภี าวะความเป็ นผ้นู า ข. มจี รรยาบรรณในการประกอบวชิ าชีพ √ค. ให้เกยี รตลิ ูกค้าและเพ่ือนร่วมงาน ง. มคี วามเป็ นอสิ ระในการตดั สินใจ 8. ข้อใดอธิบายถงึ ลกั ษณะของกฎบัตรการตรวจสอบภายใน ได้ถูกต้องท่สี ุด ก. เป็ นมาตรฐานทีใ่ ช้ในการตรวจสอบภายใน ข. เป็ นกฎหมายทใี่ ช้ในการตรวจสอบภายใน √ค. เป็ นการกาหนดวตั ถุประสงค์ อานาจและความรับผดิ ชอบของงาน ตรวจสอบภายใน ง. เป็ นระเบยี บทกี่ าหนดขนึ้ โดยคณะกรรมการบริษทั

9. ข้อใดเป็ นการจดั สายงานตรวจสอบภายในตามลกั ษณะการทางาน ก. ธุรกจิ พาณชิ กรรม ข. ธุรกจิ อตุ สาหกรรม √ค. ฝ่ ายตรวจสอบการผลติ ง. ถูกทุกข้อ 10. ขอใดบ่งบอกถึงโครงสร้างองค์กรทฝี่ ่ ายตรวจสอบภายในมคี วามเป็ นอสิ ระมากที่สุด √ก. ฝ่ ายตรวจสอบภายในขึน้ ตรงต่อคณะกรรมการการตรวจสอบ ข. ฝ่ ายตรวจสอบภายในขนึ้ ตรงต่อกรรมการผู้จดั การใหญ่ ค. ฝ่ ายตรวจสอบภายในขนึ้ ตรงต่อผ้บู ริหารบริษทั ง. ถูกทุกข้อ

ตอนท่ี 3 จงตอบคาถามต่อไปนีใ้ ห้ได้ใจความทสี่ มบูรณ์ 1. คุณสมบัติด้านวุฒิทางการศึกษาผู้ตรวจสอบภายในต้องจบอย่างน้อยในระดบั ใด ตอบ ผู้ตรวจสอบภายในควรสาเร็จการศึกษาอย่างน้อยในระดบั ปริญญาตรีใน คณะวชิ าท่ีเกี่ยวกับองค์กรที่จะตรวจสอบ เช่น ถ้าเป็ นผู้ตรวจสอบภายในของ องค์กรท่ีเกย่ี วกับด้านบริหารธุรกจิ ก็ควรจะสาเร็จในระดับปริญญาตรีทางด้านที่ เกี่ยวกบั การบริหารธุรกจิ เช่น การบัญชี การเงินการธนาคาร และเศรษฐศาสตร์ หรือถ้าเป็ นองค์กรธุรกจิ ทางด้านอุตสาหกรรม ก็ควรสาเร็จปริญญาตรีทางด้าน วศิ วกรรม เป็ นต้น

2. ให้อธิบายเกยี่ วกบั ความเป็ นผู้ตรวจสอบภายในมืออาชีพ มา 5 ข้อ ตอบ ส่ิงท่ีบ่งบอกว่าเป็ นมืออาชีพหรือไม่ให้พจิ ารณาในเร่ืองต่อไปนี้ - เป็ นผู้ที่มีความรู้ในเรื่องเทคนิคการตรวจสอบเป็ นอย่างดี - มคี วามซื่อสัตย์ สุจริตในหน้าท่ี - มีความเป็ นผู้นา กล้าตัดสินใจ - มคี วามรับผดิ ชอบต่อหน้าท่ี และรับผิดชอบต่อผู้ใต้บังคับบัญชา - มจี รรยาบรรณในการประกอบวชิ าชีพ - มีความเป็ นอสิ ระในการตัดสินใจ - มคี วามรู้ ความสามารถ และปฏิภาณไหวพริบดี สามารถแก้ปัญหาในเรื่อง ต่าง ๆ ได้

3. ให้ยกตัวอย่างเก่ยี วกบั หน้าท่ีของพนักงานตรวจสอบอาวโุ ส มา 5 ข้อ ตอบ 1. ปฏิบัติงานตรวจสอบบางส่วนโดยไม่ต้องมกี ารกากบั ดูแล 2. จดั ทาโปรแกรมการตรวจสอบในส่วนท่ีได้รับมอบหมาย 3. จัดทากระดาษทาการสรุปประเดน็ ข้อตรวจพบ 4. สอบทานกระดาษทาการพนักงานตรวจสอบ 5. วเิ คราะห์ข้อมูลประเมนิ ความเพยี งพอของหลักฐาน 6. ร่างรายงานผลการตรวจสอบ 7. ประสานงานและติดต่อกับหน่วยงานที่รับการตรวจสอบ

4. ให้อธิบายเกี่ยวกบั บทบาทหน้าท่ีของผู้จดั การฝ่ ายการตรวจสอบภายในตาม กฎบัตร ตอบ 1. จดั ให้มกี ารประเมินความเหมาะสมและประสิทธิภาพของกระบวนการ ปฏิบัติของสานักงานในเร่ืองกิจกรรมการควบคุมและการบริหารความเส่ียงของ องค์กรเป็ นรายปี 2. รายงานประเดน็ ที่มีความสาคัญเกย่ี วข้องกับข้นั ตอนการทางาน การ ควบคุมกิจกรรมต่าง ๆ ของสานักงาน รวมถงึ การปรับปรุงกระบวนการปฏิบัติท่ี เป็ นไปได้ รวมท้ังการให้ข้อมูลที่เก่ียวข้องตลอดจนแนวทางในการแก้ไขปัญหา 3. ให้ข้อมูลถงึ สถานะและผลของการวางแผนการตรวจสอบประจาปี รวมท้ัง ความเพยี งพอของพนักงานในฝ่ ายตรวจสอบภายใน

5. การจดั โครงสร้างขององค์กรมกี ี่แบบ อะไรบ้าง ตอบ 3 แบบ คือ 1. ฝ่ ายตรวจสอบภายในขนึ้ ตรงกับคณะกรรมการบริษทั 2. ฝ่ ายตรวจสอบภายในขึน้ ตรงกับผู้บริหารบริษทั 3. ฝ่ ายตรวจสอบภายในขนึ้ ตรงกบั คณะกรรมการบริษัทและรายงานต่อ ประธานคณะกรรมการการตรวจสอบ THE END