Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore online hicheel

online hicheel

Published by ankhjargal4623, 2020-05-12 13:15:40

Description: online hicheel

Keywords: ankhaa

Search

Read the Text Version

ЭЕШ-ын зарим даалгаврыг хийхэд анхаарах зарим зүйл Л.Оргилмаа Б.Анхжаргал

Моль ба стехиометр • Химийн урвалын стехиометрийг урвалд орсон эх бодис урвалаас үүссэн бүтээгдэхүүн бодисын тоо хэмжээ, масс, эзлэхүүнийг тооцоход ашиглана. • Үнэмлэхүй ба харьцангуй атом (молекул)-ын массаас молийн массыг тооцоолох • Аливаа 1 моль хийн эзлэхүүн өгөгдсөн нөхцөлөөс хамаараад тодорхой эзлэхүүнтэй байна. • Аливаа 1 моль бодис нь 6.02∙10²³ ш жижиг хэсгийг агуулдаг. • Ийм тооны жижиг хэсгээс тогтох бодисын массыг молийн масс гэнэ. • Моль хийн эзлэхүүний талаарх ойголтыг хатуу болон шингэн төлөвт хэрэглэхгүй.

Стехиометрийн харьцаа 2Al(хат)+6HCl (уус) → 2AlCl₃ (хат)+3H₂ (уус) гэсэн урвалын хувьд урвалд орсон эх бодис ба урвалаас үүссэн бүтээгдэхүүн бодисуудын харьцаа нь: • 2Al : 6HCl = 1:3 • 2AlCl₃ : 3H₂ = 2:3 • 2Al : 2AlCl₃ =1:1 • 6HCl : 3H₂ =3:2 • 2Al : 3H₂ = 2:3

“МОЛЬ” хэмжигдэхүүнийг [n] тэмдэглэнэ. Жишээ бодлого 12 г нүүрстөрөгчийн дотор хичнээн атом агуулахыг олъё. 12С нүүрстөрөгчийг масс спектрийн аргаар шинжлэхэд 12С атомын масс 1.9925·10-23 г байсан. • 12г масстай элементэд 12С − ийн атомын тоо n=12 г :1.9925 ∙ 10−23г = 6.0221 ∙ 1023 ш байгааг олно. • 1 моль=6.0221·1023 =NA , • Атомын тоо: N= n·NA

2. “МОЛИЙН МАСС” “МОЛИЙН МАСС” хэмжигдэхүүнийг [M] – үсгээр тэмдэглэх ба энэ нь  Элементийн молийн масс нь атомуудын нэгж моль дахь масс  Молекулт нэгдлийн молийн масс нь молекулуудын нэгж моль дахь масс  Ионт нэгдлийн молийн масс нь нэгж томьёон дахь молийн масс • ������ = ������ ∗ ������ • ������ =������ / ������ • ������ = ������ / ������ • 1 моль Al2(SO4)3-д: 2 моль Al, 3 моль S, 12 моль O агуулагдана. • ������ (������������������(������������������)������ ) = ������ ∙ ������������������ + ������ ∙ ������������ + ������������ ∙ ������������ • ������(������������������(������������������)������) = ������ ∙ ������������.������������г/моль + ������ ∙ ������������.������������г/моль + ������������ ∙ ������������.������������г/моль = = ������������������.������������ г/моль

Массын хувь олох: • 1 моль H2O дахь Н-ийн массын хувийг олох. • Н − ийн массын хувь = ������������ ∙ 100% = ������������2������ • 2 моль∙1.00 г/моль 1 моль∙18.00 г/моль∙ 100% = 11.19%

3. ХИМИЙН ТОМЬЁО ТОДОРХОЙЛОХ Хялбар болон молекулын томьёо тодорхойлох: Үл мэдэгдэх нэгдлийн найрлаганд 40.9% нүүрстөрөгч, 4.6% устөрөгч, 54.5% хүчилтөрөгч агуулагддаг. • Бодолт: Дээжийн массыг 100 г гэж үзвэл: Хэрвээ энэхүү нэгдлийн молийн масс 176.12 г/моль бол молекулын томьёог олно уу. Нэгдлийн молийн масс 176.12г/моль (������3������4������3)∙2 = ������������������������������������ n= Хялбар томьёоны молийн масс = 88.06г/моль = 2.00

Судлаач хүхрийн хүчлийн 30 мл уусмалыг саармагжуулахад 0.10 М натрийн гидроксидын уусмал зарцуулагдсан бол хүхрийн хүчлийн уусмалын молийн концентраци ба урвалаар үүссэн давсны массыг олно уу. Урвал бүрэн явагдаж дууссаныг яаж мэдэх вэ? Хэрэв урвалаар гарган авсан давсны цэвэршлийн зэрэг 98.70% байсан бол цэвэр давсны массыг бодож ол. • Бодлого бодохдоо эхлээд бодлогын өгүүлбэрийн сайтар уншаад нөхцөлд өгөгдсөн болон олох зүйлээ ялгаж тэмдэглэнэ. • Хэрэв шаардлагатай бол урвалын тэгшитгэл бичиж, тэнцүүлнэ. • Урвал зөв бичиж, тэнцүүлсэн эсэхийг шалгана.

• 2NaOH (уус) + H2SO4 (уус) → Na2SO4(уус) + 2H2O(ш) (саармагжих урвал) • Натрийн гидроксидын уусмалд дахь уусан бодисын молийн тоог олно: • ������(������������������������) = 0.10 моль ������������������������ ∙ 1л ∙ 48мл уусмал = 0.0048 моль ������������������������ 1 л уусмал 1000 мл • Урвалд орсон H2SO4 -ын молийн тоог урвалын тэгшитгэлийн стехиометрийн харьцаан дээрээс олно. Энд 2:1 гэсэн молийн харьцаатай орсон байгаа учираас: • ������(������2������������4) = 0.0048 моль ������������������������ ∙ 1 моль ������2������������4 ∙ 1л = 0.0024 моль H2SO4 2 моль ������������������������ 1000 мл • Хүхрийн хүчлийн уусмалын молийн концентрацийг олбол: • ������ = 0.0024 моль ∙ 1000 мл = 0.08 моль H2SO4 30 мл 1л • Үүссэн давсны массыг олбол: • ������(������������2������������4) = 0.0048 моль ������������������������ ∙ 1 моль ������������2������������4 ∙ 142 г ������������2������������4 = 0.3408 г Na2SO4 2 моль ������������������������ 1 моль ������������2������������4 • Цэвэршлийн зэргийг ашиглан дээжин дэх цэвэр натрийн сульфатын массыг олбол: • ������(������������2������������4) = 0.3408 г ∙97.8 % = 0.3333 г ������������2������������4 100 %

Металлын карбонат болон нитратын задрал • II бүлгийн карбонатууд металлын оксид ба нүүрсхүчлийн хий, нитратууд металлын оксид азотын диоксид хүчилтөрөгч хий, гидроксидууд нь металлын оксид ба ус үүсгэн задардаг. • Бүлгийн дагуу металлын карбонат, нийтрат, гидроксидууд халаалтын нөлөөнд тотгвортой чанар нь нэмэгддэг. • MeCO3(хат)→MeO(хат)+CO2(х) • Mе(NO3)2(хат)→2MeO(хат)+NO2(х)+ O2(х) • Me(OH)2(хат)→MeO(хат)+H2O(ш)

Карбонатуудын задрал Нүүрстөрөгчийн хүчил үүсдэг хоёр төрлийн давс: дунд хэсэг нь карбонат, хүчиллэг нь гидрокарбонат юм. Жишээлбэл, CaCO3 - кальцийн карбонат, Ca (HCO3)2 - кальцийн бикарбонат. Карбонатаас зөвхөн кали, натри, аммонийн давс нь усанд уусдаг. Бусад металын карбонатууд нь усанд уусдаггүй, халаахад металлын исэл ба нүүрстөрөгчийн давхар исэл ялгардаг. Халаахад аммонийн карбонат нь аммиак, ус, нүүрстөрөгчийн давхар ислийг үүсгэдэг.

2019 он А хувилбар 19 3-р үеийн элементүүд болох Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, Ar –ны хувьд хайлах цэг нь цахиур хүртэл ихэсдэг бөгөөд фосфороос аргон хүртэл буурдаг шалтгааныг тайлбарлана уу Na→Al (металлын Si (ковалент P→Ar холбооны хүч) холбооны хүч) (Вандерваальсын A Ихэснэ Маш сул хүч) B Буурна Сул C Ихэснэ Буурна D Буурна Маш хүчтэй Ихэснэ E Ихэснэ Маш хүчтэй Буурна Ихэснэ Сул Буурна



Критик температур ∆������ ∆������ ∆������ Урвалын аяндаа явагдах чанар ∆������ < 0 ∆������ > 0 ∆������ < 0 Ямар ч температур урвал аяндаа явагдана ∆������ > 0 ∆������ < 0 ∆������ > 0 Ямар ч температур урвал аяндаа ∆������ > 0 ∆������ > 0 явагдахгүй ∆������ < 0 ∆������ < 0 ∆������ >< 0 Тодорхой температураас дээш утганд урвал аяндаа явагдана ∆������ >< 0 Тодорхой температураас доош утганд урвал аяндаа явагдана G0=H0-TS0 G0=0 буюу H0 = TS0 үеийн температурын утгыг H0 критик температур гэх ба ������ = S0 томьёогоор бодож олно.

Жишээ дасгал Зөв

•Аммиак гарган авах Габерын процесст N2(хий) + 3H2(хий) ↔ 2NH3(хий) (экзотерм) урвал Fe катализаторын оролцоотой явагддаг. Тэгвэл богино хугацаанд бүтээгдэхүүний гарцыг ихэсгэхийн тулд дараах нөхцөлүүдийг хэрхэн өөрчлөх вэ? Тайлбар: Даралт Температур Катализаторын хэмжээ A Багасгах Ихэсгэх Ихэсгэх B Өөрчлөх шаардлагагүй Ихэсгэх Ихэсгэх C Ихэсгэх Багасгах Өөрчлөх шаардлагагүй D Ихэсгэх Ихэсгэх Багасгах E Багасгах Багасгах Өөрчлөх шаардлагагүй

2019 оны А хувилбар-32 2NO(хий) + O2(хий) ↔ 2NO2(хий) гэсэн эргэх урвалд тэнцвэр тогтсон үед [NO] = 0.2 моль*л-1, [O2] = 0.3 моль*л-1, [NO2] = 0.6 моль*л-1 бол эх бодисуудын анхны концентраци болон урвалын тэнцвэрийн тогтмолыг бодож олно уу A. [NO]0 = 0.8 моль*л-1, [O2]0 = 0.6 моль*л-1, KT = 10 B. [NO]0 = 0.5 моль*л-1, [O2]0 = 0.6 моль*л-1, KT = 30 C. [NO]0 = 0.8 моль*л-1, [O2]0 = 0.6 моль*л-1, KT = 30 D. [NO]0 = 0.5 моль*л-1, [O2]0 = 0.6 моль*л-1, KT = 10 E. [NO]0 = 0.8 моль*л-1, [O2]0 = 0.9 моль*л-1, KT = 10

2019 оны А хувилбар-32 2NO(хий) + O2(хий) ↔ 2NO2(хий) [NO]т = 0.2 моль*л-1 [O2]т = 0.3 моль*л-1 [NO2]т = 0.6 моль*л-1 Бодолт: [NO]а= [NO]т + [NO]з= 0.2 + 0.6 = 0.8 моль*л-1 [O2]а= [O2]т + [O2]з= 0.3 + 0.3 = 0.6 моль*л-1 ������т = [������������2]2 = (0.6)2 = 30 моль*л-1 [������������]2 [������2] (0.2)2 (0.3) Хариу: C. [NO]0 = 0.8 моль*л-1, [O2]0 = 0.6 моль*л-1, KT = 30

2016 оны В хувилбар-18 pH=9 бүхий калийн гидроксидийн уусмалын молийн концентрацийг бодож олно уу. A. 10−4 M B. 10−5 M C. 10−6 M D. 10−8 M E. 10−9 M Бодолт: pH = -log[ ������+] байдаг учир -log[ ������+] = 9 Устөрөгч ионы концентрацийг [������+] = 1 ∙ 10−9 [������+] ∙ [ ������������−] = 1 ∙ 10−14 1 ∙ 10−9 ∙ [������������−] = 1 ∙ 10−14 [������������−] = 1∙10−14 = 1 ∙ 10−5 M концентрацитай байна. 1∙10−9

Жишээ дасгал-4 Сурагч М, N гэсэн хоёр электродоос тогтсон гальваны хэлхээ угсарсан бөгөөд хэлхээнд дараах урвал явагдана. (E0ц.х.х = E0ис – E0ан) M������+(уус) + ne− → M хат ������������+(уус) + ne− → N хат Дараах хагас хэлхээний стандарт электродын потенциалын утгыг ашиглан хэлхээний потенциал а) хамгийн их байх б) Хамгийн бага байх гальваны хэлхээ бүтээгээрэй. Металл Al Zn Cu Ag E0 -1.66B -0.76B 0.34B 0.80B Бодолт: А. Хэлхээний потенциал их байхын тулд катод дээр ангижирдаг буюу стандарт электродын потенциал ихтэй, анод дээр амархан исэлддэг буюу электродын потенциал багатай металл байна. ������0 = ���������0���������+/������������ −���������0���������3+/������������=0.80B – (-1.66B)=2.46B Б. ������0 = ���������0���������+/������������ −���������0���������2+/������������=0.80B - 0.34B=0.46B

Калийн хлоридын усан уусмалын электролизийн үед катод, анод дээр явагдах хагас урвал болон электролизийн нэгдсэн тэгшитгэлийг зөв илэрхийлсэн хэсгийг сонгоорой. Санамж: Анод дээр Хүчилтөрөгчгүй ХҮ болон ������2 ялгардаг. Катод дээр Идэвхгүй металл болон ������2 ялгардаг. А. Катод: 2H2O(ш) + 2e- → H2(х) + 2OH-(уус) B. Катод: 2Cl-(уус) → Cl2(х) + 2e- Анод: 2H2O(ш) → O2(х) + 4H+(уус) + 4e- Анод: 2H2O(ш) + 2e- → H2(х) + 2OH-(уус) KCl(уус) + 2H2O(ш) → KCl(уус) + 2H2(х) + O2(х) 2KCl(уус) + 2H2O(ш) → 2KOH(уус) + H2(х) + Cl2(х) C. Катод: K+(уус) + e- → K0(хат) D. Катод: 2Cl-(уус) → Cl2(х) + 2e- Анод: 2Cl-(уус) → Cl2(х) + 2e- Анод: K+(уус) + e- → K0(хат) 2KCl(уус) + H2O(ш) → 2K(хат) + Cl2(х) + H2O(ш) 2KCl(уус) + H2O(ш) → 2K(хат) + Cl2(х) + H2O(ш) E. Катод: 2H2O(ш) + 2e- → H2(х) + 2OH-(уус) Анод: 2Cl-(уус) → Cl2(х) + 2e- 2KCl(уус) + 2H2O(ш) → 2KOH(уус) + H2(х) + Cl2(х)

200C температурт хийн халаагуурт 0.5 г этанолыг авч шатаан шилэн саванд буй 200 г усыг 34.50С хүртэл халаасан бол туршилтын үеийн дулааны алдагдлыг (хувиар) тооцоолно уу 34.5°C Этанолын шатах урвал: C2H5OH + 3O2 →2CO2 + 3H2O Усны хувийн дулаан багтаамж: С = 4.18 Ж*г-1 Этанолын шатахын стандарт энтальпийн өөрчлөлт:∆шатH0=-1367 кЖ*моль-1 Бодисын температурын өөрчлөлтөд шаардагдсан дулаан: q = m*C*∆t Этанол Шатах урвалын дулаан: q = ∆шатH0*n Бодолт: 1. Температурын зөрүү: ∆t = t2 –t1= 34.5 – 20 = 14.50C 2. Урвалаар ялгарсан дулаан: q = m*C*∆t= 200 * 4.18 * 14.5 = 12.122кЖ 3. Урвалд орсон этанолын тоо хэмжээ: ������ = ������ = 0.5г = 0.01мольC2H5OH ������ 46г/моль 4. Энтальптийн өөрчлөлт ∆шатH0 = - ������ = − 12.122кЖ = -1212.2кЖ/моль ������ 0.01моль 5. Дулааны алдагдал: −1212.2кЖ/моль ∗100% = 88.7% 100% - 88.7% =11.3% алдагдал −1367 кЖ∗моль−1 A. 11.3% B. 10% C. 14% D.16% E. 6%



������ 2 42 ������ = ������ ������ 2 = 1 ∙ 22 = 4 ������ = 1 моль/л + 2 моль/л = 3 моль/л, В = 2 моль/л + 4 моль/л = 6 моль/л, 4моль/л ω = 6моль/л ∙ 100% = 67% ������ = ������ ������ ������ 2 = 0.5 ∙ 1 ∙ 42= 8 моль/л ∙ сек ∆������ = ������ ������ 4������ 2 = 42 = 16 дахин ������ ������ ������ 2

Калийн перманганат исэлдүүлэгч болох нь: Исэлдсэн хэлбэр Ангижирсан хэлбэр OH− Орчин MnO42− OH−=H+ Суурилаг MnO4− H2MnO4 H+ Сул суурилаг MnO4− MnO2 MnO4− MnO2 Саармаг орчинд болон MnO4− Mn2+ хэт ислийн нөлөөгөөр MnO4− Хүчиллэг

Исэлдэн ангижрах урвалыг бичиж, ионы балансын аргаар тэнцүүлэх ������������������������4 + ������������2������������3 + ������2������������4 → 1. Урвалын тэгшитгэлийг гүйцээж бичих. ������������������������4 + ������������2������������3 + ������2������������4 → MnSO4 + K2SO4 + Na2SO4 + H2O 2. Урвалд орж байгаа ба бүтээгдэхүүн бодис дахь атомын исэлдэхүйн хэмийг тодорхойлох. +1 +7 -2 +1 +4 -2 +1 +6 -2 +2 +6 -2 +1 +6 -2 +1 +6 -2 +1 -2 ������������������������4 + ������������2������������3 + ������2������������4 → MnSO4 + K2SO4 + Na2SO4 + H2O 3. Исэлдэхүйн хэм нь өөрчлөгдсөн атом, ион, молекулын исэлдүүлэгч, ангижруулагчийн аль болохыг тогтоож, исэлдэх болон ангижрах хагас урвалын тэгшитгэлийг бичих. ������������+7������4‾ → ������������2+ исэлдүүлэгч ������+4������32 −→ ������+6������4 2 − ангижруулагч 4. Хагас урвалын тэгшитгэл дэх эх болон бүтээгдэхүүн бодисын атомын тоог тэнцүүлэх. ������������+7������4‾ + 8������+ → ������������2+ + 4������2������ ������+4������32 − +������2������ → ������+6������42 − +2������+

Үргэлжлэл: 5. Ионы цэнэгийн зөрүүнээс алдсан ба электроны тоог тогтооно уу. ������������+7������4‾ + 8������+ + 5������− → ������������2+ + 4������2������ 2 ������+4������32 − +������2������ → ������+6������42 − +2������+ + 2������− 10 5 6. Имэлдэх болон ангижрах хагас урвалын тэгшитгэлийг коэффициентээр үржүүлж нэмж бичин эмхэтгэх. 2������������+7������4‾ + 16������+ + 10������− + 5������+4������32 − +5������2������ → 2������������2+ + 8������2������ + 5������+6������42 − +10������+ + 10������− 2������������+7������4‾ + 6������+ + 5������+4������32 −→ 2������������2+ + 3������2������ + 5������+6������42 − 7. Урвалын тэгшитгэлийг ионы хэлбэрээс молекулын хэлбэрт бичих. 2������������������������4 + 5������������2������������3 + 3������2������������4 → 2������������������������4 + ������2������������4 + 5������������2������������4 + 3������2������







Альдегид болон олон атомт спиртүүд зэсийн гидроксидтой чанарын урвалд орно. Cu2O нь улаан өнгийн тунадас үүснэ.

Альдегид болон олон атомт спиртүүд, хажуугийн хэлхээтэй бензол(толуол) нь зэсийн гидроксидтой чанарын урвалд орно.

Толуолын бромжих урвал болон ханаагүй нэгдлүүд нь бромын усны өнгийн арилгана. • CH≡C−CH₃ +2Br₂→Br₂C−CBr₂− CH₃ • CH₂=CH−CH=CH₂ + 2Br₂ → BrH₂C−CHBr−CHBr−CH₂Br


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook