Week - 24

USAID-funded Pakistan Reading Project‫آزاديَء جا ڪردار‬

‫ُشڪريه َادائي‬AcknowledgementThe USAID-funded Pakistan Reading Project (PRP) extends its heart-felt ‫ُيو ايس ايڊ جي مالي سهڪار سان عمل ۾ ايندڙ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ (پي آر پي) ڊاڪٽر فضل الله‬gratitude and thanks to Dr. Fazlullah Pechuho, Secretary, Education and Literacy ،‫اسپيشلسيڪريٽري‬،‫سنڌ ۽ محترمهعاليهشاهد‬،‫ايجوڪيشنائنڊلٽريسيڊپارٽمينٽ‬،‫سيڪريٽري‬،‫پي ُچوهو‬Department, Sindh and Ms Alia Shahid, Special Secretary of Education-I, Sindh ‫ جو ُپرخلوص شڪريو ادا ڪري ٿو جن شاگردن جي ‘پڙهڻ’ جي مهارتن ۾ بهتري آڻڻ جي‬،‫ايجوڪيشن‬for their support and guidance towards furthering PRP initiatives in improvingstudents’ reading skills. .‫ڪوششن ۾ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ جي ڀرپور مدد ۽ رهنمائي ڪئي‬ ‫ جن‬،‫ ُانهن قومي ۽ بين الاقوامي تعليمي ماهرن جو پڻ ٿورائتو آهي‬،‫پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ‬The project also extends its gratitude to all the national and international :‫ هن تدريسي مواد‬،‫ جديد تحقيق ۽ تجربي جي بنياد تي‬،‫پنهنجي فني ۽ ٽيڪنيڪي مهارتن ذريعي‬education experts who gave technical input based on their research and ‫ ليولڊ ريڊرز ۽ بگ ُبڪس جي تياري ۽ تڪميل ۾ اهم‬،‫ فليش ڪارڊز‬،‫ ورڪ ُبڪ‬،‫سبقي منصوبا‬experience on these teaching and learning materials (TLMs); including lessonsplans, workbooks, flash cards, levelled readers and big books. .‫ڪردار ادا ڪيو‬Provincial and regional Material Development Committees, Material ‫ مٽيريئل ِرويو ڪاميٽي ۽ مٽيريئل ڊِويلپمنٽ ٽيم هن‬،‫صوبائي مٽيريئل ڊِويلپمنٽ ڪاميٽي‬Review Committees and the Material Development Team contributed ‫تدريسي مواد جي تياريَء ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو جن هن مواد جو نه صرف ٽيڪنيڪي ۽ تنقيدي‬further in reviewing the developed materials and provided their valuable ‫ انهن ميمبرن جو تعليمي‬.‫جائزو ورتو پر مواد جي بهتري لاِء ڪارائتا مشورا ۽ قيمتي رايا ڏنا‬recommendations and revisions to improve the quality of the teaching and ‫ پراجيڪٽ‬.‫ميدان ۾ تجربو ۽ انهن جو سهڪار هن مواد جي بهتريَء لاِء فائديمند ۽ مددگار ثابت ٿيو‬learning materials. Their contribution, based on their experience in the field ofeducation, was a great resource to improve the material. PRP anticipates that .‫کي اها اميد آهي ته هي مواد ٻارن جي ‘پڙهڻ’ جي صلاحيتن کي بهتر بنائڻ ۾ ڀرپور مدد ڪندو‬the material will play an important role in improving students’ reading skills. ،‫ تنقيدي جائزووٺڻ ۽ ڪارائتن مشورن لاِء هيٺ ڏنل تعليمي ماهرن‬،‫هِن تدريسي مواد کي بهتر بنائڻ‬PRP is thankful to the following educational experts, contributors and ‫ شاعرن ۽ ٻوليَء جي ماهرن حصو پڻ ورتو پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ انهن مڙني مهربانن‬،‫ليکڪن‬stakeholders for improving the quality of the TLMs, while appreciating andacknowledging their contribution. .‫جو ٿورائتو آهي‬1. Mr. Muhammad Idrees Jatoi, Deputy Director, Bureau of Curriculum, ‫ سنڌ‬،‫ بيورو آف ڪريڪ ُيولم ڄامشورو‬،‫ ڊپٽي ڊاريڪٽر‬،‫ محترم محمد ادريس جتوئي‬. 1 Jamshoro, Sindh ‫ گورنمنٽ ايليمينٽري ڪاليج آف ايجوڪيشن فار‬،‫ ليڪچرار‬،‫ محترمه عصمت فاطمه ِويسر‬. 22. Ms. Ismat Fatima Veesar, Lecturer, Government Elementary Collage of ‫ سنڌ‬،‫ ٺٽو‬،‫ُوومين‬ Education for Woman, Thatta, Sindh ،‫ گورنمنٽ ايليمينٽري ڪاليج آف ايجوڪيشن‬،‫ ليڪچرار‬،‫ محترم امداد علي لاکو‬. 33. Mr. Imdad Ali Lakho, Lecturer, Government Elementary Collage of ‫ سنڌ‬،‫ ڪراچي‬،‫قاسم آباد‬ Education, Qasimabad, Karachi, Sindh ،‫ پراونشل انسٽيٽيوٽ آف ٽيچر ايجوڪيشن‬،‫ اسسٽنٽ پروفيسر‬،‫ محترم رب ڏنو شاهاڻي‬.44. Mr. Rab Dino Shahani, Assistant Professor, Provincial Institute of Teacher ‫ سنڌ‬،‫نوابشاھ‬ Education, Nawabshah, Sindh ‫ سنڌ‬،‫ خيرپور‬،‫ شاهه عبدالطيف يونيورسٽي‬،‫ سنڌي ڊپارٽمينٽ‬،‫ چيئرمين‬،‫ محترم اياز گل‬.55. Mr. Ayaz Gul, Chairman, Sindhi Department, Shah Abdul Latif University, ،‫ شاهه عبدالطيف يونيورسٽي‬،‫ سنڌي ڊپارٽمينٽ‬،‫ رٽائرڊ چيئرمين‬،‫ ڊڪٽر ادل سومرو‬.6 Khairpur Mir’s, Sindh ‫ سنڌ‬،‫خيرپور‬6. Dr. Adal Soomro, former Chairman, Sindhi Department, Shah Abdul Latif ‫ سنڌ‬،‫ ڪنڊيارو‬،‫ غلام رباني آگرو ڊگري ڪاليج‬،‫ اسسٽنٽ پروفيسر‬،‫ ڊاڪٽر الطاف جوکيو‬. 7 University, Khairpur Mir’s, Sindh ‫ سنڌ‬،‫ حيدرآباد‬،‫ سنڌي ٻوليَء جو بااختيار ادارو‬،‫ ڊاريڪٽر ٻاراڻو ادب‬،‫ محترم خالد آزاد‬.87. Dr. Altaf Jokhio, Assistant Professor, Ghulam Rabani Agro Degree Collage, 2016-‫ تجرباتي ايڊيشن‬.‫© سمورا حق ۽ واسطا محفوظ آهن‬ Kandiaro, Sindh ‫ گورنمنٽ پرائمري اسڪولن لاِء‬،‫هي مواد پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ طرفان ڇپائي پڌرو ڪري‬8. Mr. Khalid Azad, Director, Children Literature, Sindhi Language Authority, .‫مهيا ڪيو ويو آهي‬ Hyderabad, Sindh© Copyright: Experimented Edition - 2016Printed for provincial and regional public primary schools by the USAID-funded Pakistan Reading Project

‫آزاديَء جا ڪردار‬ ‫ليکڪ ‪ :‬نيل‬ ‫مصور ‪ :‬زين‬

‫اڄ اسڪول ۾ ملڪ جي آزاديَء جو ڏينهن‬‫چوڏهين آگسٽ ملهايو پيو وڃي‪ .‬جنهن ۾‬‫ٻارن کي فينسي ڊريس شو ڪرڻ لاِء چيو‬ ‫ويو هو‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫سڀئي ٻار اسڪول ۾ ڏاڍا خوش هئا‪ .‬ڳاڙهن‪،‬‬‫سا َون ۽ نيرن ڪپڙن ۾ گيت ڳائي رهيا هئا‪.‬‬‫والدين به ٻارن جي خوشيَء ۾ شامل ٿيڻ‬ ‫لاِء اسڪول ۾ آيل هئا‪.‬‬ ‫‪3‬‬

‫جڏهن شو شروع ٿيو ته ٻار قطار ۾ بيهي‬‫رهيا‪ .‬هو مختلف شخصيتن جي روپ ۾‬‫ظاهر ٿي‪ ،‬سامهون آيا ۽ پنهنجي باري ۾‬ ‫ٻڌائي رهيا هئا‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫سارنگ‪ ،‬قائداعظم جي ڪردار ۾ ظاهر‬‫ٿيو‪ ،‬مومل‪ ،‬محترمه فاطمه جناح جي روپ‬ ‫۾ سامهون آئي‪.‬‬ ‫‪5‬‬

‫ظهور‪ ،‬علامه اقبال جي روپ ۾ آيو‪ ،‬ته عامر‪،‬‬‫حسن علي آفنديَء جي روپ ۾ ظاهر ٿيو‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫سڀني والدين ۽ ٻارن تاڙيون وڄايون‪ ،‬ٻارن‬‫جي حوصلي افزائي ڪئي‪ .‬استاد به ڏاڍا‬ ‫سرها نظر اچي رهيا هئا‪.‬‬ ‫‪7‬‬

‫اهڙي ريت سڀئي ٻار واري واري انهن‬‫شخصيتن جا ڳڻ ڳائيندا ۽ خوش ٿيندا رهيا‪.‬‬‫شو جي ُپڄاڻيَء تي والدين به ڏاڍا خوش ٿيا‪.‬‬ ‫‪8‬‬

‫بِگ ُبڪس‬ ‫‪BIG BOOKS‬‬ ‫(پهرئين درجي لاِء)‬‫پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ (‪ )USAID-funded Pakistan Reading Project‬آمريڪي ترقياتي اداري ُيو ايس ايڊ (‪ )USAID‬جي سهڪار سان‬‫هلندڙ ‪ 5‬سالن جو پروگرام آهي‪ ،‬جنهن جو مقصد پاڪستان ۾ صوبائي ۽ علائقائي تعليم کاتن جي تعاون سان شاگردن ۾ ’پڙهڻ‘‬‫جي صلاحيتن کي بهتر بڻائڻ آهي‪ .‬ان سلسلي ۾ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ‪ ،‬شاگردن ۾ سنڌي پڙهڻ جي مهارتن کي هٿي ڏيڻ‬ ‫لاِء استادن ۽ شاگردن لاِء مختلف تعليمي ۽ تدريسي مواد تيار ڪيو آهي ۽ استادن کي سڌيَء ريت ان جي تربيت ڏني وئي آهي‪.‬‬‫بِگ ُبڪس انهيَء تعليمي مواد جو اهم حصو آهن‪ 24 .‬هفتن لاِء ‪ 24‬بِگ ُبڪس لکيا ويا آهن‪ ،‬هر هفتي هڪ بِگ ُبڪ پڙهايو ويندو‪.‬‬‫هي استادن ۽ شاگردن جي لاِء ‘وڏي آواز ۾ پڙهڻ’ (‪ )Read Aloud‬لاِء ترتيب ڏنا ويا آهن‪ .‬هر بِگ ُبڪ جي پٺيان استادن لاِء ُان هفتي‬‫جي پڙهڻ جي مهارتن لاِء سرگرميون ڏنيون ويون آهن‪ .‬استاد هر روز ُاهي سرگرميون ضرور ڪرائن‪ .‬وڏي آواز سان پڙهڻ دوران‬‫ان ڳالهه جو خيال رکڻ گهرجي ته شاگردن کي مڪمل ڪهاڻي پڙهي ٻڌائجي‪ .‬بِگ ُبڪس جون هي ڪهاڻيون لکڻ دوران ڪيترن‬‫ئي اصولن کي نظر ۾ رکيو ويو آهي‪ .‬مثال طور‪ ،‬مخصوص موضوعن جي چونڊ‪ ،‬شاگردن جي عمر ۽ ذهني سطح‪ ،‬مناسب لفظن جو‬ ‫ذخيرو‪ ،‬سادو اسلوب ۽ شاگردن جي دلچسپيَء جي عنصر کي قائم رکڻ لاِء واضح ۽ وڻندڙ تصويرون وغيره‪.‬‬‫هن ڪاوش جي نتيجي ۾ استاد‪ ،‬شاگردن جي ‘پڙهڻ’ جي مهارتن‪َ ‘ :‬ڇپيل تص ُور‪ ،‬صوتي ڄاڻ‪ ،‬صوتيات‪ ،‬لفظن جو ذخيرو‪ ،‬رواني‬‫۽ تفهيم’ جي صلاحيتن ۾ واڌارو آڻي سگهندا‪ .‬هي بِگ ُبڪس‪ ،‬اسڪول لائبريري جو حصو بڻجندا ته جيئن ايندڙ شاگرد پڻ هنن‬ ‫ڪتابن مان لاڀ حاصل ڪري سگهن ۽ سنڌي سکڻ ۾ دلچسپيَء جو هي سلسلو جاري رهي‪.‬‬‫اسان کي اميد آهي ته پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ جي هيَء ڪاوش سنڌ جي پرائمري اسڪولن ۾ پڙهڻ جي معيار کي بهتر کان‬ ‫بهتر بنائڻ ۾ زبردست ڪردار ڪندي‪ .‬پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ ۾ هيٺ ڏنل تعليمي ۽ تدريسي مواد شامل آهي‪:‬‬‫• فليش ڪارڊز‬ ‫• سبقي منصوبا ‬ ‫ • ٽي آِء جي ماڊيولس ‬ ‫• بِگ ُبڪس‬ ‫• ورڪ ُبڪ ‬ ‫ • ويڊيوز ‬

‫ُاستادن جي لاِء هدايتون‬‫ٻيو ڏينهن‬ ‫پهريون ڏينهن‬‫پڙهڻ جي دوران‬ ‫پڙهڻ کان پهرين‬‫َڇپي َل َتص ُور‪:‬‬ ‫لفظن جو ذخيرو‪:‬‬‫ƒٻارن کي ڪتاب جو اڳيون ۽ پويون حصو ڏيکاريو‪ ،‬ٽائيٽل تي لکيل‬ ‫ƒ‬ ‫ƒ ƒآزادي‪ ،‬ملهايو‪ ،‬مختلف‪ ،‬حوصلي‪ُ ،‬پڄاڻي‪.‬‬‫عنوان پڙهو۽ ان تصوير طرف اشارو ڪريو‪ .‬اڳيون صفحو کوليو ۽‬‫ٻارن پڇو ته توهان جي خيال ۾ هيَء ڪهاڻي ڪنهن لکي هوندي؟ ۽ هن‬ ‫پس منظر‪:‬‬ ‫ڪهاڻيَء جو مصور ڪير آهي؟‬ ‫ƒ ƒڇا اوهان پاڪستان جي ڪنهن عظيم شخصيتن بابت ڄاڻو ٿا؟ ڪي به ٻه‬ ‫نالا ٻڌايو‪.‬‬‫پڙهڻ جي مهارتن جو نمونو‪:‬‬ ‫اڳڪٿي‪:‬‬‫ƒصفحي نمبر ‪ 3‬تي لکيل لفظ ‘شامل’ تي بيهو ۽ ٻارن کي ٻڌايو ته‬ ‫ƒ‬‫جيڪڏهن هو اهو لفظ نه ٿا سڃاڻن ته ان لفظ ‘شامل’ کي ڪليپ آئوٽ‬ ‫ƒ ƒاوهان جي خيال ۾ هن ڪهاڻيَء ۾ ڇا هوندو؟‬ ‫ڪري پڙهن‪.‬‬ ‫تفهيم‪:‬‬ ‫ٽيون ڏينهن‬ ‫ƒ ƒفينسي ڊريس شو ڇا ٿيندو آهي؟‬‫ƒ ƒمومل ۽ سارنگ جي اسڪول ۾ فينسي ڊريس شو ڇو ٿي رهيو هو؟‬ ‫پڙهڻ جي دوران ‪:‬‬‫چوٿون ڏينهن‬ ‫ƒٻارن کي ڪهاڻي وڏي آواز ۾ پڙهي ٻڌايو‪.‬‬ ‫ƒ‬ ‫ƒصفحي نمبر ‪ 4‬تي لکيل لفظ ‘روپ’ تي بيهو ۽ ٻارن کي ٻڌايو ته جيڪڏهن‬ ‫ƒ‬ ‫پڙهڻ جي دوران ‪:‬‬ ‫هو اهو لفظ نه ٿا سڃاڻن ته ان لفظ ‘روپ’ کي ٽيپ آئوٽ ڪري پڙهن‪.‬‬ ‫سوال ‪:‬‬ ‫رواني‪:‬‬ ‫ƒ ƒسارنگ ڪنهن جي ڪردار ۾ ظاهر ٿيو؟‬ ‫ƒصفحي نمبر ‪ 7‬تي جملو “سڀني والدين ۽ ٻارن تاڙيون وڄايون‪ ،‬ٻارن جي‬ ‫ƒ‬ ‫ƒ ƒمومل ڪنهن جي ڪردار ۾ ظاهر ٿي؟‬ ‫حوصلي افزائي ڪئي‪ ”.‬اهڙيَء ريت ادا ڪريو جو اوهان جي چهري جي‬ ‫تاثر مان لڳڻ گھرجي ته توهان اهو پڙهي خوشي محسوس ڪري رهيا‬ ‫پڙهڻ کان پوِء‪:‬‬ ‫آهيو‪ ،‬ٻار ڌيان سان اوهان کي ٻڌي ۽ سمجھي رهيا هجن‪.‬‬‫ƒ ƒاوهان ڏٺو ته مومل ۽ سارنگ جي اسڪول ۾ فينسي ڊريس شو ٿي رهيو‬ ‫هو‪ ،‬ڇا اوهان ڪڏهن ڪنهن فينسي ڊريس شو ۾ حصو ورتو آهي؟‬ ‫پنجون ڏينهن‬‫ڇهون ڏينهن‬ ‫پڙهڻ جي دوران ‪:‬‬‫ڪهاڻيَء جو ورجاُء ‪:‬‬ ‫سوال ‪:‬‬ ‫سوال ‪:‬‬ ‫ƒ ƒاستاد ڇو سرها نظر اچي رهيا هئا؟‬ ‫ƒ ƒهن ڪهاڻيَء کان پوِء آزاديَء جي ڪردارن بابت اوهان کي ڪهڙي ڄاڻ‬ ‫ƒهن ڪهاڻيَء ۾ ڪيترا ڪردار سامهون آيا؟‬ ‫ƒ‬‫ƒهن ڪهاڻيَء ۾ ڪهڙي زماني جي ڪردارن جو ذڪر ڪيل آهي؟‬ ‫ƒ‬ ‫ملي؟‬ ‫ƒ‬ ‫ƒڪهاڻيَء جي شروعات ۾ ڇا ٿيو؟‬ ‫ƒ‬ ‫پڙهڻ کان پوِء‪:‬‬ ‫ƒڪهاڻيَء جي آخر ۾ ڇا ٿيو؟‬ ‫ƒ ƒڪهاڻيَء کي ذاتي زندگيَء سان جوڙيو‪.‬‬ ‫ƒ ƒٻارو آزاديَء جي ڪهڙن ڪردارن بابت اوهان کي پهرين خبر ُهئي؟‬ ‫‪www.pakreading.org‬‬‫‪This publication is made possible by the support of the American people through the United States Agency for International Development (USAID).‬‬‫‪The contents of this publication are the sole responsibility of the USAID-funded Pakistan Reading Project and do not necessarily reflect the views of‬‬ ‫‪USAID or the United States Government.‬‬‫هن اشاعت جي فراهمي آمريڪي عوام جي مدد سان‪ ،‬آمريڪي بين الاقوامي ترقيَء واري اداري (‪ )USAID‬جي مالي مدد ذريعي ڪئي وئي آهي‪ .‬هن اشاعتي مواد جي مڪمل ذميداري‬‫ُيو ايس ايڊ جي مالي سهڪار سان هلندڙ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ جي آهي ۽ اهو ضروري ناهي ته هن دستاويز ۾ ليکڪ جا خيال‪ُ ،‬يو ايس ايڊ يا آمريڪي حڪومت جي نظريي جي‬ ‫عڪاسي ڪندا هجن‪.‬‬