Week - 19

USAID-funded Pakistan Reading Project‫مڇرن جي ڪانفرنس‬

‫ُشڪريه َادائي‬AcknowledgementThe USAID-funded Pakistan Reading Project (PRP) extends its heart-felt ‫ُيو ايس ايڊ جي مالي سهڪار سان عمل ۾ ايندڙ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ (پي آر پي) ڊاڪٽر فضل الله‬gratitude and thanks to Dr. Fazlullah Pechuho, Secretary, Education and Literacy ،‫اسپيشلسيڪريٽري‬،‫سنڌ ۽ محترمهعاليهشاهد‬،‫ايجوڪيشنائنڊلٽريسيڊپارٽمينٽ‬،‫سيڪريٽري‬،‫پي ُچوهو‬Department, Sindh and Ms Alia Shahid, Special Secretary of Education-I, Sindh ‫ جو ُپرخلوص شڪريو ادا ڪري ٿو جن شاگردن جي ‘پڙهڻ’ جي مهارتن ۾ بهتري آڻڻ جي‬،‫ايجوڪيشن‬for their support and guidance towards furthering PRP initiatives in improvingstudents’ reading skills. .‫ڪوششن ۾ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ جي ڀرپور مدد ۽ رهنمائي ڪئي‬ ‫ جن‬،‫ ُانهن قومي ۽ بين الاقوامي تعليمي ماهرن جو پڻ ٿورائتو آهي‬،‫پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ‬The project also extends its gratitude to all the national and international :‫ هن تدريسي مواد‬،‫ جديد تحقيق ۽ تجربي جي بنياد تي‬،‫پنهنجي فني ۽ ٽيڪنيڪي مهارتن ذريعي‬education experts who gave technical input based on their research and ‫ ليولڊ ريڊرز ۽ بگ ُبڪس جي تياري ۽ تڪميل ۾ اهم‬،‫ فليش ڪارڊز‬،‫ ورڪ ُبڪ‬،‫سبقي منصوبا‬experience on these teaching and learning materials (TLMs); including lessonsplans, workbooks, flash cards, levelled readers and big books. .‫ڪردار ادا ڪيو‬Provincial and regional Material Development Committees, Material ‫ مٽيريئل ِرويو ڪاميٽي ۽ مٽيريئل ڊِويلپمنٽ ٽيم هن‬،‫صوبائي مٽيريئل ڊِويلپمنٽ ڪاميٽي‬Review Committees and the Material Development Team contributed ‫تدريسي مواد جي تياريَء ۾ اهم ڪردار ادا ڪيو جن هن مواد جو نه صرف ٽيڪنيڪي ۽ تنقيدي‬further in reviewing the developed materials and provided their valuable ‫ انهن ميمبرن جو تعليمي‬.‫جائزو ورتو پر مواد جي بهتري لاِء ڪارائتا مشورا ۽ قيمتي رايا ڏنا‬recommendations and revisions to improve the quality of the teaching and ‫ پراجيڪٽ‬.‫ميدان ۾ تجربو ۽ انهن جو سهڪار هن مواد جي بهتريَء لاِء فائديمند ۽ مددگار ثابت ٿيو‬learning materials. Their contribution, based on their experience in the field ofeducation, was a great resource to improve the material. PRP anticipates that .‫کي اها اميد آهي ته هي مواد ٻارن جي ‘پڙهڻ’ جي صلاحيتن کي بهتر بنائڻ ۾ ڀرپور مدد ڪندو‬the material will play an important role in improving students’ reading skills. ،‫ تنقيدي جائزووٺڻ ۽ ڪارائتن مشورن لاِء هيٺ ڏنل تعليمي ماهرن‬،‫هِن تدريسي مواد کي بهتر بنائڻ‬PRP is thankful to the following educational experts, contributors and ‫ شاعرن ۽ ٻوليَء جي ماهرن حصو پڻ ورتو پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ انهن مڙني مهربانن‬،‫ليکڪن‬stakeholders for improving the quality of the TLMs, while appreciating andacknowledging their contribution. .‫جو ٿورائتو آهي‬1. Mr. Muhammad Idrees Jatoi, Deputy Director, Bureau of Curriculum, ‫ سنڌ‬،‫ بيورو آف ڪريڪ ُيولم ڄامشورو‬،‫ ڊپٽي ڊاريڪٽر‬،‫ محترم محمد ادريس جتوئي‬. 1 Jamshoro, Sindh ‫ گورنمنٽ ايليمينٽري ڪاليج آف ايجوڪيشن فار‬،‫ ليڪچرار‬،‫ محترمه عصمت فاطمه ِويسر‬. 22. Ms. Ismat Fatima Veesar, Lecturer, Government Elementary Collage of ‫ سنڌ‬،‫ ٺٽو‬،‫ُوومين‬ Education for Woman, Thatta, Sindh ،‫ گورنمنٽ ايليمينٽري ڪاليج آف ايجوڪيشن‬،‫ ليڪچرار‬،‫ محترم امداد علي لاکو‬. 33. Mr. Imdad Ali Lakho, Lecturer, Government Elementary Collage of ‫ سنڌ‬،‫ ڪراچي‬،‫قاسم آباد‬ Education, Qasimabad, Karachi, Sindh ،‫ پراونشل انسٽيٽيوٽ آف ٽيچر ايجوڪيشن‬،‫ اسسٽنٽ پروفيسر‬،‫ محترم رب ڏنو شاهاڻي‬.44. Mr. Rab Dino Shahani, Assistant Professor, Provincial Institute of Teacher ‫ سنڌ‬،‫نوابشاھ‬ Education, Nawabshah, Sindh ‫ سنڌ‬،‫ خيرپور‬،‫ شاهه عبدالطيف يونيورسٽي‬،‫ سنڌي ڊپارٽمينٽ‬،‫ چيئرمين‬،‫ محترم اياز گل‬.55. Mr. Ayaz Gul, Chairman, Sindhi Department, Shah Abdul Latif University, ،‫ شاهه عبدالطيف يونيورسٽي‬،‫ سنڌي ڊپارٽمينٽ‬،‫ رٽائرڊ چيئرمين‬،‫ ڊڪٽر ادل سومرو‬.6 Khairpur Mir’s, Sindh ‫ سنڌ‬،‫خيرپور‬6. Dr. Adal Soomro, former Chairman, Sindhi Department, Shah Abdul Latif ‫ سنڌ‬،‫ ڪنڊيارو‬،‫ غلام رباني آگرو ڊگري ڪاليج‬،‫ اسسٽنٽ پروفيسر‬،‫ ڊاڪٽر الطاف جوکيو‬. 7 University, Khairpur Mir’s, Sindh ‫ سنڌ‬،‫ حيدرآباد‬،‫ سنڌي ٻوليَء جو بااختيار ادارو‬،‫ ڊاريڪٽر ٻاراڻو ادب‬،‫ محترم خالد آزاد‬.87. Dr. Altaf Jokhio, Assistant Professor, Ghulam Rabani Agro Degree Collage, 2016-‫ تجرباتي ايڊيشن‬.‫© سمورا حق ۽ واسطا محفوظ آهن‬ Kandiaro, Sindh ‫ گورنمنٽ پرائمري اسڪولن لاِء‬،‫هي مواد پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ طرفان ڇپائي پڌرو ڪري‬8. Mr. Khalid Azad, Director, Children Literature, Sindhi Language Authority, .‫مهيا ڪيو ويو آهي‬ Hyderabad, Sindh© Copyright: Experimented Edition - 2016Printed for provincial and regional public primary schools by the USAID-funded Pakistan Reading Project

‫مڇرنجيڪانفرنس‬ ‫ليکڪ ‪ :‬اياز‬ ‫مصور ‪ :‬راهده‬

‫مومل ۽ سارنگ پنهنجي ماسيَء جي ڳوٺ‬‫۾ گھمڻ آيا هئا‪ ،‬جتي گهڻو گند ڪچرو‬‫هو‪ .‬ڳوٺ جي ڀرسان گندي پاڻيَء جو ُدٻو‬‫هو‪ .‬جنهن سان ڳوٺ ۾ بدبوِء رهندي هئي‪.‬‬ ‫‪2‬‬

‫انهيَء گندگيَء واري جاِء تي مڇرن جي‬‫سالياني ڪانفرنس ٿي‪ .‬ان گڏجاڻيَء ۾‬‫لکين مڇر شريڪ ٿيا‪ .‬سڀني مڇرن گڏجي‬ ‫ُڀوري مڇر کي پنهنجو اڳواڻ چونڊيو‪.‬‬‫‪3‬‬

‫ڪانفرنس ۾ ڀوري مڇر تقرير ڪندي چيو‪:‬‬‫اسان پاڻ ۾ گڏ هونداسين ته انسان‪ ،‬اسان‬‫کينقصانڇوپهچائيسگهندا؟اسانگهڻي‬ ‫جوش سان انسانن جو رت پيئنداسين‬ ‫‪4‬‬

‫ڀوري مڇر وڌيڪ جوش مان چيو‪“ :‬ڇا توهان‬‫سڀ مون سان گڏ آهيو؟” سڀني مڇرن پرن‬‫سانتاڙيونوڄائي ُڀوريمڇرکيساراهيو‪.‬‬‫‪5‬‬

‫مڇرننعراهڻيڳوٺتيحملوڪيو‪.‬مڇرن‪،‬‬‫ننڊ ۾ ُستل ڪيترن ئي وڏن ۽ ننڍن ٻارن‬‫کي چڪ هنيا‪ .‬ڳوٺ وارا سڀئي ڳڻتيَء ۾‬ ‫پئجي ويا ته هاڻي ڇا ڪجي؟‬ ‫‪6‬‬

‫سارنگ جي ڀيڻ مومل به بيمار ٿي پئي‪.‬‬‫سندس ماسي پريشان ٿي ويئي‪ .‬ڳوٺ وارن‬‫چيو‪“ :‬ڇا اسين سدائين ننڊ ۾ هونداسين ۽‬ ‫ائين ئي بيمار ٿيندا رهنداسين؟”‬‫‪7‬‬

‫اوطاق تي گڏجاڻي ٿي سڀني گڏجي ڳوٺ‬‫جي صفائي ڪئي ۽ گندي پاڻيَء واري ُدٻي‬‫کي مٽيَء سان ڀري ڇڏيو‪ .‬صفائي ڪرڻ سان‬‫ماحول بهتر ٿيو‪ُ .‬ان کان پوِء وري ڪڏهن به‬‫ڳوٺ ۾ مڇرن جي ڪانفرنس نه ٿي سگهي‪.‬‬ ‫‪8‬‬

‫بِگ ُبڪس‬ ‫‪BIG BOOKS‬‬ ‫(پهرئين درجي لاِء)‬‫پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ (‪ )USAID-funded Pakistan Reading Project‬آمريڪي ترقياتي اداري ُيو ايس ايڊ (‪ )USAID‬جي سهڪار سان‬‫هلندڙ ‪ 5‬سالن جو پروگرام آهي‪ ،‬جنهن جو مقصد پاڪستان ۾ صوبائي ۽ علائقائي تعليم کاتن جي تعاون سان شاگردن ۾ ’پڙهڻ‘‬‫جي صلاحيتن کي بهتر بڻائڻ آهي‪ .‬ان سلسلي ۾ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ‪ ،‬شاگردن ۾ سنڌي پڙهڻ جي مهارتن کي هٿي ڏيڻ‬ ‫لاِء استادن ۽ شاگردن لاِء مختلف تعليمي ۽ تدريسي مواد تيار ڪيو آهي ۽ استادن کي سڌيَء ريت ان جي تربيت ڏني وئي آهي‪.‬‬‫بِگ ُبڪس انهيَء تعليمي مواد جو اهم حصو آهن‪ 24 .‬هفتن لاِء ‪ 24‬بِگ ُبڪس لکيا ويا آهن‪ ،‬هر هفتي هڪ بِگ ُبڪ پڙهايو ويندو‪.‬‬‫هي استادن ۽ شاگردن جي لاِء ‘وڏي آواز ۾ پڙهڻ’ (‪ )Read Aloud‬لاِء ترتيب ڏنا ويا آهن‪ .‬هر بِگ ُبڪ جي پٺيان استادن لاِء ُان هفتي‬‫جي پڙهڻ جي مهارتن لاِء سرگرميون ڏنيون ويون آهن‪ .‬استاد هر روز ُاهي سرگرميون ضرور ڪرائن‪ .‬وڏي آواز سان پڙهڻ دوران‬‫ان ڳالهه جو خيال رکڻ گهرجي ته شاگردن کي مڪمل ڪهاڻي پڙهي ٻڌائجي‪ .‬بِگ ُبڪس جون هي ڪهاڻيون لکڻ دوران ڪيترن‬‫ئي اصولن کي نظر ۾ رکيو ويو آهي‪ .‬مثال طور‪ ،‬مخصوص موضوعن جي چونڊ‪ ،‬شاگردن جي عمر ۽ ذهني سطح‪ ،‬مناسب لفظن جو‬ ‫ذخيرو‪ ،‬سادو اسلوب ۽ شاگردن جي دلچسپيَء جي عنصر کي قائم رکڻ لاِء واضح ۽ وڻندڙ تصويرون وغيره‪.‬‬‫هن ڪاوش جي نتيجي ۾ استاد‪ ،‬شاگردن جي ‘پڙهڻ’ جي مهارتن‪َ ‘ :‬ڇپيل تص ُور‪ ،‬صوتي ڄاڻ‪ ،‬صوتيات‪ ،‬لفظن جو ذخيرو‪ ،‬رواني‬‫۽ تفهيم’ جي صلاحيتن ۾ واڌارو آڻي سگهندا‪ .‬هي بِگ ُبڪس‪ ،‬اسڪول لائبريري جو حصو بڻجندا ته جيئن ايندڙ شاگرد پڻ هنن‬ ‫ڪتابن مان لاڀ حاصل ڪري سگهن ۽ سنڌي سکڻ ۾ دلچسپيَء جو هي سلسلو جاري رهي‪.‬‬‫اسان کي اميد آهي ته پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ جي هيَء ڪاوش سنڌ جي پرائمري اسڪولن ۾ پڙهڻ جي معيار کي بهتر کان‬ ‫بهتر بنائڻ ۾ زبردست ڪردار ڪندي‪ .‬پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ ۾ هيٺ ڏنل تعليمي ۽ تدريسي مواد شامل آهي‪:‬‬‫• فليش ڪارڊز‬ ‫• سبقي منصوبا ‬ ‫ • ٽي آِء جي ماڊيولس ‬ ‫• بِگ ُبڪس‬ ‫• ورڪ ُبڪ ‬ ‫ • ويڊيوز ‬

‫ُاستادن جي لاِء هدايتون‬‫ٻيو ڏينهن‬ ‫پهريون ڏينهن‬‫پڙهڻ جي دوران‬ ‫پڙهڻ کان پهرين‬‫َڇپي َل َتص ُور‪:‬‬ ‫پس منظر‬‫ƒٻارن کي ڪتاب جو اڳيون َء پويون حصو ڏيکاريو ۽ ٽائيٽل تي لکيل‬ ‫ƒ‬ ‫ƒ ƒٻارن کي ٽائيٽل واري تصوير ڏيکاريو ۽ سوال پڇو‪:‬‬‫لف َظ پڙهو ۽ ُان تصوير طرف اشارو ڪريو‪ .‬ٻارن کان پڇو ته اسان ڪٿان‬ ‫سوال‪:‬‬‫کان پڙهڻ شروع ڪنداسين‪ .‬پڙهڻ جي مهارتن جو معياري نمونو (‪Model‬‬ ‫ƒ ƒهن تصوير ۾ توهان کي توهان کي ڇا نظر اچي رهيو آهي؟ هن تصوير ۾‬‫‪ )Reading‬پيش ڪريو‪ .‬صفحي نمبر ‪ 3‬تي لفظ ‘اڳواڻ’ تي ترسو ۽ ٻارن‬ ‫توهان کي ماڻهو ڪهڙو ڪم ڪندي نظر اچي رهيا آهن؟‬‫کي ٻڌايو اگر ُهو ڪو لفظ نه ٿا ُسڃاڻن ته ڪهڙي طرح اکر ۽ آواز جي‬‫مدد سان ‘ڪليپ آئوٽ’ ڪري ُهو لفظ ُاچاري سگھن ٿا‪ .‬لفظ ‘اڳواڻ’ کي‬ ‫اڳڪٿي‬ ‫ڪليپ آئوٽ ڪري پڙهو‪.‬‬ ‫ƒ ƒ توهان کي ڇاٿو لڳي ته هي ڪهاڻي ڇاجي باري ۾ هوندي؟‬ ‫سوال ‪:‬‬ ‫ٽيون ڏينهن‬ ‫ƒ ƒتوهان جي ڳوٺ ڀرسان ڪهڙو ميلو لڳندو آهي؟‬ ‫ƒ ƒهن تصوير ۾ مڇر ڇا ڪري رهيا آهن؟‬‫ƒ ƒهن ڪهاڻي ۾ مڇرن ڪنهن کي پنهنجو اڳواڻ چونڊيو؟‬‫چوٿون ڏينهن‬ ‫پڙهڻ جي دوران ‪:‬‬‫پڙهڻ جي دوران ‪:‬‬ ‫ƒ ƒٻارن کي ڪتاب جو اڳيون َء پويون حصو ڏيکاريو ۽ ٽائيٽل تي لکيل لف َظ‬ ‫پڙهو ۽ ُان تصوير طرف اشارو ڪريو‪ .‬ٻارن کان پڇو ته اسان ڪٿان کان‬ ‫سوال‪:‬‬ ‫پڙهڻ شروع ڪنداسين‪ .‬پڙهڻ جي مهارتن جو معياري نمونو( (�‪Model Read‬‬‫ƒهن ڪهاڻي ۾ڳوٺ وارن بيمارين کي روڪڻ لاِء ڪهڙو فيصلو ڪيو؟‬ ‫ƒ‬‫ƒجيڪر توهان جي ڳوٺ ۾ مڇرن سان بيماريون ٿين ته توهان ڇا ڪندا؟‬ ‫ƒ‬ ‫‪ )ing‬پيش ڪريو‪ .‬صفحي نمبر ‪ 4‬تي لکيل لفظ ‘تقرير’ تي ترسو ۽ ٻارن‬ ‫ƒ‬ ‫کي ٻڌايو اگر ُهو ڪو لفظ نه ٿا ُسڃاڻن ته ڪهڙي طرح اکر ۽ آواز جي‬ ‫ƒهن صفحي تي ڳوٺاڻا ڇا ڪري رهيا آهن؟‬ ‫مدد سان ‘ڪليپ آئوٽ’ ڪري ُهو لفظ ُاچاري سگھن ٿا‪ .‬لفظ ‘تقرير’ کي‬ ‫ڪليپ آئوٽ ڪري پڙهو‪.‬‬ ‫سوال‪:‬‬ ‫اهم لفظن جو جائزو‪:‬‬ ‫ƒ ڀوري مڇر ۽ سندس ساٿين ماڻهن کي ڪيئن بيمار ڪيو؟‬ ‫ƒ‬ ‫ƒڪني پاڻي جي دٻن ۾ ڪهڙا جيت هوندا آهن؟‬ ‫ƒ‬‫ƒ ƒڇا توهان ٻڌائي سگھو ٿا ته لفظ ‘ ساراهيو’ جو مطلب ڇا آهي‪ .‬ساراهيو‬ ‫ƒهن صفحي تي ڇا ٿي رهيو آهي؟‬ ‫ƒ‬ ‫جو مطلب آهي ته ڪنهن جي واکاڻ يا تعريف ڪرڻ‬ ‫پنجون ڏينهن‬‫ڇهون ڏينهن‬ ‫پڙهڻ جي دوران ‪:‬‬‫ڪهاڻيَء جو ورجاُء ‪:‬‬ ‫سوال ‪:‬‬ ‫سوال ‪:‬‬ ‫ƒ ƒهن ڪهاڻي ۾ ڳوٺاڻن ڪهڙي طرح بيماري جو مقابلو ڪيو؟‬ ‫ƒ ƒڳوٺ کي صاف رکجي ته انهي جا اسانکي ڪهڙا ڪهڙا فائدا آهن؟‬ ‫ƒهن ڪهاڻي ۾ ڇا ڇا ٿيو هو؟‬ ‫ƒ‬ ‫ƒهن ڪهاڻي جا ڪهڙا ڪهڙا ڪردار آهن؟‬ ‫ƒ‬ ‫پڙهڻ کانپوِء‬‫ƒهن ڪهاڻي ۾ ڳوٺاڻن ڇا ڪيو جو سندن ڳوٺ مان مڇر ختم ٿي ويا؟‬ ‫ƒ‬ ‫ƒڇا توهان هن ڪهاڻي جي ٽائٽل جو عنوان لکي سگھو ٿا؟‬ ‫ƒ‬ ‫سوال‪:‬‬ ‫ƒ ƒجيڪر توهان ڪنهن دوست کي بيمار ٿيندي ڏسندا ته ڇا ڪندا؟‬ ‫ƒ ƒتوهان پنهنجي دوست جي بيماري جي حالت ۾ ڪهڙي مدد ڪندا آهيو؟‬‫‪www.pakreading.org‬‬‫‪This publication is made possible by the support of the American people through the United States Agency for International Development (USAID).‬‬‫‪The contents of this publication are the sole responsibility of the USAID-funded Pakistan Reading Project and do not necessarily reflect the views of‬‬ ‫‪USAID or the United States Government.‬‬‫هن اشاعت جي فراهمي آمريڪي عوام جي مدد سان‪ ،‬آمريڪي بين الاقوامي ترقيَء واري اداري (‪ )USAID‬جي مالي مدد ذريعي ڪئي وئي آهي‪ .‬هن اشاعتي مواد جي مڪمل ذميداري‬‫ُيو ايس ايڊ جي مالي سهڪار سان هلندڙ پاڪستان ريڊنگ پراجيڪٽ جي آهي ۽ اهو ضروري ناهي ته هن دستاويز ۾ ليکڪ جا خيال‪ُ ،‬يو ايس ايڊ يا آمريڪي حڪومت جي نظريي جي‬ ‫عڪاسي ڪندا هجن‪.‬‬