การจัดการประมง

ทาไมตอ้ งมีการจัดการทรัพยากรประมง อุไรวรรณ กว้างขวาง กล่มุ งานวิจยั และพฒั นาการบรหิ ารจัดการทรัพยากรประมงน้าจืด กอ่ นอื่นเรามาท้าความเข้าใจกันกอ่ นว่า ทรัพยากรประมงคืออะไร ทรพั ยากรประมง หมายถึง พืชนา้ สัตวน์ ้า รวมทง้ั ผลผลติ หรือผลพลอยได้จากพชื และสัตว์ตา่ ง ๆ ท่ี อาศยั อย่ใู นนา้ จา้ พวกพืชน้า ได้แก่ สาหรา่ ยตา่ ง ๆ เช่น สาหรา่ ยใบ สาหร่ายวุ้น จ้าพวกสตั วน์ า้ ไดแ้ ก่ กงุ้ หอย ปู ปลา เต่า ปลาหมึก และสัตวน์ ้าอน่ื ๆ จา้ พวกผลผลติ หรือผลพลอยได้ เช่นไขข่ องสตั ว์น้า เปน็ ต้น สว่ นความหมายของการจดั การทรพั ยากรประมงละ่ หมายถึงอะไร การจดั การ (Management) หมายถึง การดา้ เนินงานอย่างมีประสทิ ธภิ าพในรปู แบบต่าง ๆทง้ั ดา้ น การจัดหา การเก็บรักษา การซ่อมแซม การใช้อยา่ งประหยัด และการสงวนรกั ษา เพ่อื ใหก้ ิจกรรมทดี่ ้าเนินการ นนั้ สามารถใหผ้ ลยัง่ ยืน ต่อมวลมนุษยแ์ ละธรรมชาติ โดยหลกั การแล้ว \"การจดั การ\" จะตอ้ งมีแนวทางการ ด้าเนนิ งานขบวนการ และขน้ั ตอน รวมทั้งจุดประสงค์ในการด้าเนินงานทชี่ ัดเจนแน่นอนจากคา้ จ้ากดั ความ ขา้ งต้น การจดั การทรัพยากรประมง จงึ หมายถึง การดา้ เนนิ การอย่างมีขนั้ ตอนในการจดั หา รกั ษา ชดเชยการ ใช้ทรัพยากรประมง และสงวนอนรุ กั ษ์ทรัพยากรประมงให้เกิดประโยชนส์ ูงสุดและคงอยู่อยา่ งยัง่ ยืน ทา้ ไมถงึ ต้องมีการจดั การทรพั ยากรประมง จากท่กี ล่าวมาขา้ งตน้ แล้วว่า ทรัพยากรประมง หมายถึง สตั วน์ ้า กุง้ หอย ปู ปลา รวมถงึ พชื นา้ และ สว่ นของมสี ง่ิ มชี ีวติ ที่อยใู่ นน้า ทัง้ หมดนี้ความสา้ คญั ต่อชีวิตมนุษย์ โดยเปน็ แหลง่ อาหารโปรตีนท่สี า้ คัญ ท้งั ที่ นา้ มาบริโภคสดและแปรรูปเป็นผลิตภณั ฑ์ตา่ งๆ มีความส้าคญั ต่อภาคอตุ สาหกรรมและการส่งออก โดยเฉพาะ คนไทยผูกพันและสมั พันธต์ อ่ การใช้ทรพั ยากรประมงมาเนิ่นนาน และด้วยปัจจบุ นั เทคโนโลยีตา่ งๆพฒั นากา้ ว ไกลขึน้ กย็ ่ิงเพม่ิ ความสะดวกและงา่ ยดายในการเกบ็ เกีย่ วทรัพยากรประมงที่มีอยู่มาใช้ เป็นเหตใุ ห้ทรัพยากร ประมงที่มีอยู่ในประเทศมจี ้านวนลดนอ้ ยลงอย่างต่อเน่ือง เปน็ เหตใุ หป้ จั จบุ ันมีการไปท้าการประมงนอก นา่ นน้าเพิ่มข้ึน ดงั จะเห็นได้จากสถานการณก์ ารจับสัตวน์ ้าในนา่ นน้าไทยชว่ ง ปี พ.ศ.๒๕๓๘ – ๒๕๔๐ ผลผลิต ทรพั ยากรประมงไทยมแี นวโนม้ ลดลงประมาณร้อยละ ๑๗ โดยลดลงจาก ๑.๘๔ ล้านตนั ในปี พ.ศ.๒๕๓๘ เหลือเพียง ๑.๕๒ ลา้ นตันในปี ๒๕๔๐ ในขณะเดยี วกนั การท้าประมงนอกน่านน้าไทยในชว่ งปี พ.ศ. ๒๕๓๘ – ๒๕๔๐ ปริมาณการจบั สตั ว์น้ามีแนวโน้มสงู ขน้ึ ประมาณร้อยละ ๑๘.๑ จากปรมิ าณ ๐.๙๑ ลา้ นตนั ในปี พ.ศ. ๒๕๓๘ เป็น ๑.๐๗ ลา้ นตันในปี พ.ศ.๒๕๔๐(กองเศรษฐกจิ การประมง, ๒๕๔๓)

แนวโน้มที่ลดลงของทรพั ยากรประมงอยู่ในสถานการณ์น่าเป็นห่วง ถ้าผลผลติ จากแหล่งน้าลดลงอยา่ ง ต่อเน่ืองอย่างน้ไี ปเร่ือยๆ ประกอบกับปริมาณการจับทมี่ ากข้นึ ซึ่งเปน็ ผลจากความต้องการอาหารเพ่ือสนองต่อ จา้ นวนประชากรทีเ่ พิ่มสูงข้ึน ตอ่ ไปทรัพยากรประมงคงไม่เหลอื ให้น้ามาใช้ประโยชน์อกี ซง่ึ ผลเสยี ทีต่ ามมาคือ มนษุ ย์จะขาดแหล่งอาหารโปรตนี ที่สา้ คัญไป นอกจากนี้ภาคอุตสาหกรรมจะหยดุ ชะงักเนือ่ งจากขาดแคลน วัตถุดิบ ดงั นัน้ เพ่ือไมใ่ ห้ทรัพยากรประมงที่มีอยูล่ ดลงไปมากกว่านีแ้ ละเพอื่ เพมิ่ พูนทรัพยากรประมงให้มากข้นึ และยังคงอย่ตู ่อไปอยา่ งยั่งยนื เราจึงตอ้ งมีการจดั การทรัพยากรประมง รูปท่ี ๑ แสดงการทาการประมงเชงิ พาณิชยส์ าเหตหุ นึ่งของการลดลงของทรพั ยากรประมง รูปที่ ๒ จิบ รปู ที่ ๓ โพงพาง รูปที่ ๒-๓ เปน็ เคร่อื งมือประมงขนาดใหญ่ทีผ่ ดิ กฎหมายสาเหตุหนึ่งของการประมงเกนิ ขนาด สง่ิ ทจ่ี ้าเป็นในเบื้องต้นและเป็นกระบวนการหลักส้าหรบั การจดั การทรพั ยากรประมง คือ ความร้แู ละ ความเขา้ ใจในประชากรสตั วน์ ้า ที่ทา้ การศึกษาโดยหลักการทางดา้ นวิทยาศาสตร์ ไมว่ ่าจะเปน็ ชีววทิ ยาของ สัตว์น้า (fisheries biology) พลวตั ประชากรสัตว์น้า (fish population dynamics) และการประเมิน ทรพั ยากรประมง (fisheries stock assessment) นอกจากนีย้ งั ตอ้ งอาศัยหลักการ ความรู้ และข้อมูลทางด้าน เศรษฐศาสตร์และสงั คมดว้ ย เพอ่ื ใช้ในกระบวนการตดั สินใจ ในการวางกลยุทธแ์ ละมาตรการในการทา้ ประมง นอกจากทีก่ ลา่ วมา การจัดการทรัพยากรประมงจะได้ผลหรือไม่จ้าเปน็ ต้องอาศัยการประสานและ รว่ มมอื จากทกุ ภาคสว่ น ไมว่ ่าจะเป็นประชาชน ภาครฐั และเอกชน เพราะทรัพยากรประมงเป็นทรพั ยากร

สว่ นรวมของประเทศ ทุกคนมสี ่วนท่ีต้องรบั ผิดชอบในการดแู ล รกั ษา ใหค้ งอยตู่ ่อไป ไม่เสอ่ื มโทรมสูญหายไป ดังน้ันการจดั การทรัพยากรประมง จึงต้องอาศัยหลกั การในการส่งเสริมการประมง โดยตอ้ งทา้ ใหป้ ระชาชนใน ท้องถ่ินได้ตระหนกั ถึงปัญหาและแนวทางการจัดการทรัพยากรทมี่ ีอยู่ในท้องถนิ่ ของตนเองให้คงอยู่อย่างยั่งยืน และเกดิ ประโยชนส์ งู สดุ ทางภาครัฐมสี ว่ นรว่ มในการวางมาตรการ แผนแมบ่ ทตา่ งๆ และจดั บุคลากรเพ่ือให้ ความรู้ ค้าแนะน้าแกป่ ระชาชน และภาคเอกชนต้องสนับสนุนในการจดั การทรัพยากรประมง ไม่เห็นแต่ ผลประโยชนท์ จ่ี ะไดร้ ับแต่เพยี งอยา่ งเดยี ว รปู ท่ี ๔ การสรา้ งปะการังเทียม รูปท่ี ๕ การรอ้ื ถอนโพงพาง รปู ท่ี ๖ การรอ้ื ถอนจิบ รูปท่ี ๔-๖ มาตรการท่ีภาครฐั มีส่วนในการจัดการทรัพยากรประมง

เอกสารอา้ งอิง การจัดการประมง” ค้าตอบท่ีไม่รอค้าถาม , ผศ.ดร. จิราภรณ์ ไตรศกั ด์ิ , www.konseo.com/page- ๑๕๕๒ , ๑๒ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๔ ทรัพยากรประมง-๖ , www.onep.go.th/download/soe42/06.doc , ๑๒ กุมภาพนั ธ์ ๒๕๕๔ guru.sanook.com/encyclopedia , ๑๒ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๕๔ ภาพแสดงการทา้ ประมงด้วยเครื่องมือประมงทผ่ี ิดกฎหมาย , www.google.co.th , ๑๒ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๕๔ ภาพแสดงการท้าประมงดว้ ยเครื่องมือประมงขนาดใหญ่ , www.google.co.th , ๑๒ กมุ ภาพันธ์ ๒๕๕๔