แผนการสอนexit site

แผนการสอน เรื่อง การฝึ กทักษะการดแู ลและทาแผล Exit site แก่ผู้ป่ วยและผ้ดู ูแล ชื่อ-สกลุ ............................................................................ผู้สอน....................................................วนั ที่.............................................. วัตถปุ ระสงค์เฉพาะ สังเขปเนือ้ หา กจิ กรรรมการเรียนการสอน สื่อการสอน การประเมนิ ผล 1. เพื่อให้ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแล การดแู ลชอ่ งสายออก ( Exit site ) ทถี่ กู ตอ้ งจะเป็นปัจจยั 1.อธิบายใหค้ วามรู้แก่ผปู้ ่ วย 1.computer& 1. ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแล มคี วามรู้และเขา้ ใจ สาคญั ประการหน่ึงทจ่ี ะยดื อายุของสายลา้ งช่องทอ้ ง และผดู้ แู ล เร่ืองการดแู ลและ สามารถบอกถงึ ความสาคญั ของการ ( Tenchkoff’s catheter ) ซ่ึงเป็ นอุปกรณห์ ลกั ในวธิ ีการลา้ ง การทาแผล Exit site โดยใช้ วดิ ทิ ศั นเ์ ร่ืองการ ความสาคญั ในการ ดแู ลประเมนิ ลกั ษณะ ไตทางช่องทอ้ งแบบตอ่ เน่ืองและทาใหก้ ารลา้ งไตทางช่องทอ้ ง สื่อการสอน ดูแล exit site ดแู ล และการรักษาทา แผล Exit site และ แบบตอ่ เนื่องประสบความสาเร็จ ถา้ ดูแล Exit site ไม่ดีจะทา 2. ใหผ้ ปู้ ่ วยและผดู้ ูแลบอก ความสะอาดแผล สายลา้ งชอ่ งทอ้ ง ( ใหเ้ กิดการติดเช้ือซ่ึงอาจจะรุนแรงลุกลามเป็น Peritonitis จน วิธีการดูแลแผลในช่วงหลงั การ 2. set dressing ตอ้ งเอาสายลา้ งชอ่ งทอ้ งออกจากผปู้ ่ วย หรือผปู้ ่ วยตอ้ งเปลี่ยนไป ผ่าตดั ระยะแรก และในการดแู ล 3. normal saline exit site Tenchkoff ’s ทาการลา้ งไตดว้ ยวิธีการฟอกเลอื ดดว้ ยเคร่ืองไตเทยี มแทน ระยะยาวโดยการตอบคาถาม catheter ) 3. สาธิตวิธีการทาแผล Exit ขนาด 100 ml. 2. ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแล ความหมายของ Exit site หมายถึงส่วนที่ Tenchkoff’s site ดว้ ย Normal salineและ สามารถตอบคาถาม 2. เพือ่ ให้ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแล catheter โผลอ่ อกมานอกผนงั ช่องทอ้ ง ซ่ึงจะรวมถึงโพรงรอบ วิธีการปิ ดแผลตรึงสายให้อยู่กบั 4. Hypafix 1 ในการดแู ลแผลผ่าตดั สามารถประเมนิ และ สายลา้ งช่องทอ้ ง ( sinus tract ) และอุโมงคร์ อบสาย ท่ี ระยะแรกและระยะ ดูแลแผล Exit site ได้ มว้ น ยาวไดถ้ ูกตอ้ ง อยา่ งถูกตอ้ ง 5. กรรไกร 6. model สาย Techkoff ’s catheter 7. อุปกรณใ์ นการ ลา้ งมอื

วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการสอน การประเมินผล วัตถุประสงค์การดแู ลหลัง ( Tunnel) ซ่ึงเป็นบริเวณรอบสายลา้ งชอ่ งทอ้ งใตผ้ ิวหนงั 4. ให้ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแลฝึกทา 3. ผปู้ ่ วยหรือผดู้ ูแลลา้ ง ระหว่างคพั ฟ์ ใน ( internal cuff )และคพั ฟ์ นอก (superficial แผล/ ดแู ลสายลา้ งช่องทอ้ ง มอื ไดถ้ กู ตอ้ งกอ่ น การผ่าตัดวางสายล้างช่อง cuff / external cuff )ดว้ ย ( ดงั รูปที่ 1ใน power point ) ภายใตก้ ารดูแลของพยาบาล การทาแผลexit site ผสู้ อน ท้องในระยะแรก ในการดแู ล Exit site ในระยะแรกหลังการผ่าตดั วางสาย 4. ผปู้ ่ วย หรือ ผดู้ แู ล 1. ลด Bacterial สามารถทาแผลexit Tenchkoff’s catheter ( 1 – 2 สัปดาห์แรก ) site ไดถ้ กู ตอ้ งตาม colonization ที่Exit ❖ ผปู้ ่ วยควรรกั ษาความสะอาดของ exit site ใหส้ ะอาด ข้นั ตอนโดยใช้ site และ tunnel และแห้ ง หา้ มใหแ้ ผลเปียกน้าโดยเดด็ ขาด เทคนิคปลอดเช้ือ 2. ป้องกนั การเกิด ❖ ไดร้ ับการทาแผลโดยใชเ้ ทคนิคปลอดเช้ือโดยบุคลากร trauma ที่ exit site ท่ไี ดร้ บั การฝึกอบรม จนกวา่ แผล exit site จะหาย 3.ลดปัจจยั ทที่ าให้เกิดการแรงดนั ❖ หลกี เล่ียงการใชส้ ารระคายเคอื งในการทาแผลเช่น ในชอ่ งทอ้ ง alcohol หรือ povidine iodine ❖ ใชผ้ า้ gauze ปิ ดแผลเพอ่ื เป็น absorbent dressing และใหแ้ ผล exit site แห้งอยเู่ สมอ ❖ ควรตรึงสาย Tenchkoff’s catheter ให้อยกู่ บั ทด่ี ว้ ย Hypafix / transpore จนกว่าแผล Exit site และ tunnelจะหายดี ซ่ึงใชเ้ วลาอยา่ งนอ้ ย 4 – 6 สปั ดาห์ ❖ ทาแผลประมาณ 1 คร้ัง / สัปดาห์ ในช่วงระยะ 2 – 3 สปั ดาหแ์ รกหลงั การผา่ ตดั ยกเวน้ ในกรณีที่แผลเปียก แฉะหรือมีภาวะแทรกซอ้ นอ่ืน ทาแผลโดยพยาบาล

วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอน การประเมนิ ผล วัตถุประสงค์การดแู ลหลัง การดูแล exit site ในระยะยาว( chronic exit site care ) การผ่าตัดวางสายล้างช่อง 1. การประเมนิ exit site โดยผู้ป่ วยเอง พยาบาลผฝู้ ึกสอนจะใหค้ าแนะนาและสอนใหผ้ ปู้ ่ วย ท้องในระยะยาว และผดู้ ูแลตรวจ exit site , สอนใหส้ งั เกตอาการและ 1. เพอ่ื ป้องกนั การเกิด Exit การแสดงภาวะการตดิ เช้ือ exit site รวมท้งั อาการ ผิดปกติอน่ื ที่จะตอ้ งแจง้ ใหห้ น่วยบริการ CAPD site infection รบั ทราบเพ่อื ให้การรกั ษา นอกจากน้ีผปู้ ่ วยไดร้ บั การ แนะนาดา้ นรักษาความสะอาดของร่างกายเพือ่ ดูแลแผล 2. เพ่อื ให้ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแล หนา้ ทอ้ งดงั น้ี สามารถประเมินและดแู ล แผล Exit site ไดถ้ กู ตอ้ ง ❖ ผปู้ ่ วยควรดูแลใหผ้ ิวหนงั บริเวณท่ีใส่สายลา้ งช่องทอ้ ง ให้แห้งอยู่เสมอ ถา้ เปียกช้ืนใหร้ ีบทาความสะอาดแผล 3. เพ่อื ให้ผปู้ ่ วยและผดู้ แู ล ดว้ ยวธิ ีปลอดเช้ือทนั ที สามารถทาแผล Exit site และการตรึงสาย Catheter ❖ ผปู้ ่ วยควรลา้ งมือใหส้ ะอาดและเชด็ ใหแ้ ห้งก่อนจบั สาย ไดถ้ กู ตอ้ ง ลา้ งชอ่ งทอ้ งและก่อนการตรวจ exit site ทุกคร้งั และ ผปู้ ่ วย หรือผดู้ แู ลไมค่ วรไวเ้ ล็บยาวหรือตอ่ เลบ็ เพราะ จะเป็นแหลง่ สะสมของเช้ือโรคได้ ❖ ผูป้ ่ วยสามารถอาบน้าไดโ้ ดยใชห้ รือการตกั ราดตวั ได้ หา้ มแช่ในอ่างอาบน้าและหา้ มฉีดหรือราดน้าเขา้ บริเวณ exit site โดยตรงเม่อื อาบน้าเสร็จตอ้ งทาความ สะอาด exit site ดว้ ยวธิ ีปลอดเช้ือทนั ที

วตั ถุประสงคเ์ ฉพาะ สังเขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอน การประเมนิ ผล ❖ ผปู้ ่ วยหรือผดู้ ูแลตอ้ งทาความสะอาด exit site และ ตรวจ exit site ทุกวนั 2. การทาแผล exit site ผปู้ ่ วยและผดู้ ูแลควรทาแผล exit site อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 1 คร้ัง และเม่อื ผิวหนงั บริเวณ exit site เปี ยกช้ืน ดงั น้ี ❖ การทาแผลควรทาในห้องทล่ี มสงบ ปิดหนา้ ต่างเพื่อ ลดการปนเป้ื อนเช้ือโรคในอากาศท่ฟี ้งุ กระจาย สวมผา้ ปิ ดปากและจมกู ❖ ลา้ งมอื ให้สะอาดดว้ ยสบูเ่ หลวแบบกดสาหรับใชก้ บั ผปู้ ่ วยคนเดียว ไม่ควรใชส้ บ่กู อ้ นเพราะจะเป็นแหลง่ สะสมเช้ือโรค เมือ่ ใชห้ มดแลว้ ควรซ้ือขวดใหมไ่ ม่ควร ซ้ือมาเติมในขวดเพือ่ ลดการสะสมของเช้อื โรคในขวด ( ถา้ ซ้ือมาเตมิ ควรทาการลา้ งขวดใหส้ ะอาดและตาก ให้แห้งกอ่ นนามาเตมิ น้าสบู่ ) ทาการลา้ งมอื ตาม ข้นั ตอนท่ีสอนทกุ คร้งั และควรใหม้ ือแหง้ สนิทก่อนทา แผล ❖ ตรวจผิวหนงั บริเวณ exit site และผวิ หนงั เหนือ tunnel รวมท้งั บริเวณท่ีปิ ดเทปเพอื่ ดูว่ามีอาการแพ้ พลาสเตอร์ หรือไม่

วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอน การประเมินผล ❖ ทาความสะอาด exit site ดว้ ย normal saline ไม่ ควรใชส้ ารระคายเคือง แลว้ ซบั ให้แห้งดว้ ยผา้ gauze ปลอดเช้ือ หา้ มโรยแป้ง ถา้ มีสะเกด็ ( crust ) เกาะที่ exit site ให้ใชผ้ า้ gauze ชุบ normal saline วาง รอบสะเกด็ ใหช้ ุม่ จนสะเก็ดนิ่มจงึ คอ่ ย ๆลอกออกอยา่ ง น่ิมนวลหา้ มลอกสะเก็ดแหง้ โดยตรงเพราะจะทาใหเ้ กิด การอกั เสบได้ ❖ ปิ ดผา้ gauze ลงบนแผลรอบสายและปิ ดผา้ gauze ทบั อีกช้นั จากน้นั ปิดพลาสเตอร์ตรึงใหส้ ายลา้ งชอ่ งทอ้ ง อยกู่ บั ท่ตี ามแนวสาย ( natural direction ) ตลอดเวลาระวงั ไม่ให้สายลา้ งชอ่ งทอ้ งบิดหรือดึงร้งั จนเกินไป 3. การประเมนิ exit site ไดจ้ าแนกลกั ษณะ exit site เพอื่ เป็นแนวทางในการ รกั ษาดงั น้ี 1. perfect exit site ( แผลดีมาก ) : exit site มสี ี เดยี วกบั ผิวหนงั หรืออาจมสี ีคล้าข้นึ อาจพบคราบ น้าเหลอื ง ( crust ) ปริมาณเลก็ นอ้ ยหลุดลอกง่ายบน ผิวหนงั หรืออาจพบปนเป้ื อนบนผา้ กอ๊ ซ แต่จะพบ นอ้ ยกวา่ สัปดาหล์ ะคร้งั ส่วน sinus จะมผี วิ หนงั ย่นื เขา้ ไปเต็มโพรง ภายในโพรงแห้ง ไมม่ อี าการปวด บวม

วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอน การประเมินผล ไมม่ ีต่งิ เน้ือ ( granulation tissue ) และไมม่ ี external exudates และ internal secretion 2. Good exit site : exit site มสี ีเดยี วกบั ผิวหนงั หรือสีคล้าหรือสีชมพูออ่ นความกวา้ งประมาณ 1 – 2 มม. อาจพบคราบน้าเหลืองเกิดข้ึนถก่ี ว่าสปั ดาห์ละ คร้ัง แต่ไมเ่ กิน 3 คร้งั ส่วน sinus จะมผี ิวหนงั ปกคลุม บางส่วนของโพรง ( ลึก 1 – 6 มม.จากช่องสายออก ) อาจมีของเหลวใสหรือเหนียวปริมาณเลก็ นอ้ ยใน sinus หรือมตี ่ิงเน้ือแตไ่ มย่ น่ื นูนออกมานอก sinus ไม่มีอาการปวด บวม แดง และไม่มี external exdudates 3. Equivocal exit site : exit site มสี ีชมพูเขม้ หรือสี แดงความกวา้ งประมาณ 2 – 3 มม. แต่ไม่เกิน 13 มม. อาจพบคราบน้าเหลืองทกุ 1 - 2 วนั หรือมสี ะเกด็ น้าเหลืองทบี่ างคร้ังยากตอ่ การลอก แต่ไม่มีอาการปวด บวม หรือ หนองไหลออกจากแผล ส่วน sinus จะมี ผวิ หนงั ปกคลุมเล็กนอ้ ย พบมีตง่ิ เน้ือนูนออกมาจาก sinus เลก็ นอ้ ย หรืออยู่ใน sinus อาจจะมี serous internal secretion ใน sinus แตเ่ ม่ือกดรอบบริเวณ sinus จะไมม่ ขี องเหลวไหลออกมา และไมม่ อี าการ ปวด บวม exit site ลกั ษณะ

วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอน การประเมินผล วตั ถุประสงคเ์ ฉพาะ ส่ือการสอน การประเมนิ ผล น้ีเส่ียงต่อการตดิ เช้ือไดง้ ่ายควรดแู ลรักษาเพ่มิ เติม 4. Acute exit site infection : exit site จะมอี าการ ปวด บวม รอ้ น ผิวหนงั มีสีแดงเสน้ ผา่ ศูนยก์ ลาง มากกว่า 13 มม. ผวิ หนงั คลุม sinus นอ้ ยกว่ารอ้ ยละ 25 อาจพบคราบเลือดหรือหนองไหลออกมาเองตดิ บน ก๊อซหรือกดออกมาไดม้ ีคราบน้าเหลอื งติดแน่นลอก ยาก อาจมตี ิง่ เน้ือยืน่ อออกมานอก sinus ระยะเวลาใน การตดิ เช้ือนอ้ ยกวา่ 4 สปั ดาห์ 5. Chronic exit site infection : จะมีลกั ษณะคลา้ ย กบั Acute exit site infection แตร่ ะยะเวลานาน กว่า 4 สปั ดาห์ อาจจะมีอาการปวด หรือไม่ปวดก็ได้ ผวิ หนงั มสี ีแดงคลา้ ย acute exit site infection แต่ สีจางกวา่ จะพบตง่ิ เน้ือขนาดใหญก่ ว่าและยนื่ เลยโพรง sinus ออกมาได้ อาจมคี ราบน้าเหลอื งหรือหนอง คลา้ ยใน acute exit site infection ไดแ้ ต่ปริมาณ นอ้ ยกว่า ถา้ มอี าการปวด บวม แดง แสดงว่ามีภาวะ acute exit site infection ร่วมดว้ ย 6. Cuff infection without exit infection : exit site และ sinus มลี กั ษณะปกติ แต่ผิวหนงั ที่อยู่เหนือ external cuff นูนข้ึนและกดเจ็บ อาจพบ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน

หนองหรือเลอื ดออกจาก sinus เป็นคร้งั คราวหรือ ตลอดเวลา 7. Traumatized exit site : จะมลี กั ษณะแตกตา่ งกนั ข้นึ กบั ความรุนแรงในการดึงร้งั สายลา้ งช่องทอ้ งและ ความห่างของเวลาที่ตรวจหลงั ไดร้ บั การบาดเจ็บ ส่วน ใหญ่จะมอี าการเจบ็ บวม เลือดออก หรือมีคราบเลอื ด บริเวณปากแผลหรือภายในโพรงแผล ( สรุปลกั ษณะ exit site เป็นตารางไวใ้ น Power point ) การดแู ลแผลตามลกั ษณะของแผล 1. ถา้ ประเมนิ ดแู ผลเป็นลกั ษณะ Perfect และGood exit site ให้ทาความสะอาดแผลตามข้นั ตอนทไี่ ด้ สอนมาแลว้ ( ในหัวขอ้ การทาแผล exit site ) 2. ถา้ ประเมินดูแผลเป็นลกั ษณะ equivocal exit site ให้การดูแลและทาความสะอาดแผลเชน่ เดียวกบั แผล Perfect และ good exit site - ใชย้ าปฏชิ ีวนะเฉพาะท่ีป้ายบริเวณ exit site เช่น mupirocin ,gentamicin - เฝา้ สังเกตอาการอย่างใกลช้ ิด หากมอี าการ เปล่ยี นแปลงของแผลให้กลบั มาพบแพทย์ ประเมนิ แผลซ้า

วตั ถปุ ระสงคเ์ ฉพาะ สงั เขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการสอน การประเมินผล 3. ถา้ ประเมินดูแผลเป็นลกั ษณะ acute exit site infection - ใหม้ าโรงพยาบาลเพอ่ื พบแพทยแ์ ละทาการป้าย แผล นา้ เหลอื งเพื่อส่งเพาะเช้ือ - ให้ไดร้ บั ยาปฏชิ ีวนะตามการรกั ษาของแพทย์ - มาตรวจประเมนิ แผลอย่างใกลช้ ิด ถา้ แผลไม่ดีข้นึ อาจตอ้ งส่งเพาะเช้ือซ้า - ทาความสะอาดแผลเชน่ เดียวกบั แผล equivocal สรุปหลกั สาคัญในการดูแลแผล exit site จะขอเน้นการ ป้องกนั การตดิ เชื้อมากกว่าการแก้ไขปัญหาเพราะจะทาให้ เสียเวลาในการมาโรงพยาบาลบ่อยขนึ้ ต้องลางาน เสียรายได้ และเสียค่าใช้จ่ายในการรักษามากขนึ้ ในแต่ละคร้ังเพ่อื การ รักษาการตดิ เชื้อ และเสี่ยงต่อการเกิดภาวะperitonitis ตามมาได้ และอาจต้องนาสาย Tenchkoff ’s catheter ออกบางคร้ังอาจต้องเปล่ียนวธิ มี าทาการฟอกเลือดด้วยเครื่องไต เทยี มแทน

วตั ถุประสงคเ์ ฉพาะ สังเขปเน้ือหา กิจกรรมการเรียนการสอน ส่ือการสอน การประเมนิ ผล