Παγχαλκιδικός Λόγος , τεύχος 34

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»ΜΑΝΤΩς ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ 23 - Τ.Κ. 542 49, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΕΥΧΟΣ 34ο • Ιανουάριος - Φεβρουάριος - Μάρτιος 2018ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ RESS POSP ΤΕΛΟΣ X+5 ST T Ταχ. Γραφείο ESS POPR Θεσ/νίκης 16 Αριθμός Αδείας 020050 Ο πύργος της Μονής Δοχειαρίου στα Μαριανά της Ολύνθου (14ος αι.).

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περιοδική έκδοση ■ Πασχαλινό μήνυμα του Σεβασμιωτάτου του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης Μητροπολίτου Κασσανδρείας κ.κ. Νικόδημου 1 «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Έτος ιδρύσεως 1903 ■ Καραθανάσης Ε. Αθανάσιος, Μαντώς Μαυρογένους 23, Τ.Κ. 542 49 Θεσ/νίκη Σκοπιανού ζητήματος ιστορικά παραλειπόμενα 3Τηλ. 2310/323-839, κιν. 6946/470 157, φαξ 2310/326-108 ■ Αθανασιάδης Ιω. Τίτος, Ηλεκτρ. δ/νση: www.panchalkidikos.gr E-mail Συλλόγου: [email protected], Οι ιστορικές ρίζες του \"μακεδονικού\" 4 E-mail Προέδρου: [email protected] ■ Καδάς Ν. Σωτήριος, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 Η Χαλκιδική σε χάρτη χειρόγραφου ISSN: 2585-3619 της Μονής Βατοπεδίου 7 Επιτροπή Έκδοσης:Αυγολούπης Σταύρος, Καθηγητής Αστρονομίας του ΑΠΘ ■ Αυγουλούπης Σταύρος,Καραμίχος Ιωάννης, ΦιλόλογοςΚαρτσιώτης Μιχαήλ, τ. Εκπαιδευτικός, πρόεδρος του Δ.Σ. Οι τρεις ιεράρχες: Πρότυπα σοφίας και αρετής 9 του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης ■ Βενετόπουλος Κλεάνθης,Κοντογιαννόπουλος Κωνσταντίνος, ΜαθηματικόςΤσαμουρτζή Μαρία, Αρχιτέκτων Ο Άγιος Θεωνάς και το μοναστήριΤσίκουλας Ιωάννης, Καθηγητής Ιατρικής του ΑΠΘ της Αγίας Αναστασίας Χαλκιδικής 12Ιδιοκτήτης: Παγχαλκιδικός Σύλλογος ΘεσσαλονίκηςΕκδότης - Διευθυντής: Μιχαήλ Θ. Καρτσιώτης, Πρόεδρος ■ Καραμίχος Χ. Γιάννης,του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου. Σταχυολογημένες σκέψεις-γνωμικά του Αριστοτέλη 14Το περιοδικό εκδίδεται με χορηγίες συμπατριωτών,φίλων και φορέων και αποστέλλεται δωρεάν. ■ Καραμίχος Χ. Γιάννης,Σελιδοποίηση, Εκτύπωση: GRAFISΝέα Ραιδεστός Θεσσαλονίκης, Τηλ. 2310.466.776 Αλέξανδρος Φιλίππου. Ποίημα 15e-mail: [email protected] ■ Κυρίμης Στυλιανός,Αρ. Λογαριασμού: Πειραιώς 6 2 3 3 0 4 0 0 3 2 5 7 2 Η γραμμή οχυρών Μεταξά 16Α.Φ.Μ.: 0 9 0 1 4 5 9 7 7 Δ.Ο.Υ.: Ζ΄ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ■ Λαζαρίδης Ν. Χαράλαμπος, Χορηγοί της έκδοσης του παρόντος 34ου τεύχους είναι οι ερίτιμες κυρίες Αναζητώντας ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση 18 Ελένη Δημητρακούδη & Παναγιώτα Σταμπουλή. ■ Μακρογιάννης Τιμολέων,Εικόνα εξωφύλλου: Ο πύργος των Μαριανών στην Όλυνθο (βλ. σελ. 46). Ο καιρός στη ΧαλκιδικήΕικόνα οπισθοφύλλου: Χάρτης Δακίας. Χειρόγραφο Βατοπεδίου (βλ. σελ. 7-8). κατά τον περασμένο χρόνο 2017 21 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ■ Τριανταφύλλου Μ. Αντιγόνη-Τριανταφύλλου Μιχαήλ,Πρόεδρος: Μιχαήλ Θεμ. Καρτσιώτης (Πετροκέρασα)Αντιπρόεδρος: Θεόδωρος Τσαμούρης (Αρναία) Έχουμε ξεχάσει να σκεφτόμαστε 23Γεν. Γραμματέας: Ιωάννης Κοτσάνης (Αρναία)Ταμίας: Αβραάμ Παπαδόπουλος (Βράσταμα) ■ Καρτσιώτης Θεμ. Μιχαήλ,Ειδ. Γραμματέας: Αστέριος Λυρτζής (Ταξιάρχης)Μέλος: Θεόδωρος Φλώρος (Αρναία) Το περιοδικό \"Πολύγυρος\" ανέστειλε την έκδοσή του 25Μέλος: Ανδρομάχη Κωστοπούλου (Άθυτος)Μέλος: Αναστασία Σούστα-Δάφφα (Νεοχώρι) ■ Καϊάφα-Σαροπούλου Μίνα,Μέλος: Άννα Εμμανουήλ (Άγιος Νικόλαος)Αναπληρωματικά μέλη Του παλιού σπιτιού τα λαλητά... 33Πάνος Βερροιώτης (Πολύγυρος)Μαρία Τσαμουρτζή (Πολύγυρος) ■ Αικατερινάρης Κ. Γιάννης,Άννα Τσότσου-Κυργιαφίνη (Βραστά)Βασίλειος Μαυρουδής (Στρατονίκη) Η αποκατάσταση εξωκλησίου στο Παλαιόκαστρο 34Εξελεγκτική Επιτροπή ■ Τσίκουλας Γιάννης,Φώτης Ταλέας (Νέα Ρόδα)Αστέριος Βαμβακάς (Πολύχρονο) Ισείς π(χ)νοι έχιτι να πιργιλάτι... 37Μαρία Λαθούρη-Πάργα (Συκιά) - Η δράση του Συλλόγου μας 39Αναπληρωματικά μέληΓεώργιος Χαλκιάς (Αγ. Νικόλαος) - Η δράση άλλων Συλλόγων και φορέων 44Αθανάσιος Χατζηπαπάς (Ν. Μουδανιά) - Επιστολές που λάβαμε 47 - Ευχαριστίες και ανακοινώσεις 48 - Οι χορηγοί 50 - Πένθη 50 - Η χορηγία του παρόντος τεύχους 51 - Παραρτήματα, αντιπρόσωποι και ανταποκριτές μας 52 - Πρόγραμμα εκδηλώσεων & εκδρομών Α΄ εξαμήνου 2018 55 - Ευχές & ευχαριστίες από τους τέσσερις Μητροπολίτες μας 57 Φιλολογική επιμέλεια : Αθανάσιος Χριστιανός Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συντακτών τους. Όσα δεν φέρουν υπογραφή συντάσσονται από τον εκδότη. Υπενθυμίζεται ότι αυτά δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 1800 - 2000 λέξεις ή 9000 περίπου χαρακτήρες (χτυπήματα). Αυτό το τελευταίο παράκληση να τηρείται πιστά.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΠΑΣΧΑΛΙΝΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ, κ.κ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥΠρός ἀπό τήν κρατική ἐξουσία μέ κουστωδία, «μήποτεΤόν Ἱερό Κλῆρο, ἐλθόντες οἱ μαθηταί αὐτοῦ νυκτός κλέψωσιν αὐτόνΚαι τον ευσεβή Λαό. καί εἴπωσι τῷ λαῷ, ἠγέρθη ἀπό τῶν νεκρῶν»(Ματθ.Ἀδελφοί Συλλειτουργοί καί τέκνα προσφι- 27, 64). Καί ὅμως, ὁ Χριστός μας ἀναστήθηκε, γιατίλέστατα ἐν Χριστῷ Ἀναστάντι, ἦταν Θεός Ἀληθινός. Ἀναστήθηκε, γιατί δέν ἦτανΕγγίζει καί πάλιν «ἡ δυνατόν νά κρατηθεῖ ἀπόκλητή καί ἁγία ἡμέρα, ἡ τήν φθορά ὁ Ἀρχηγός τῆςμία τῶν Σαββάτων, ἡ βα- Ζωῆς. Ἔτσι νίκησε τόνσιλίς καί κυρίᾳ, ἡ ἑορτή θάνατο μέ τόν θάνατότῶν ἑορτῶν καί ἡ πανή- Του. Καί ἐμεῖς οἱ πιστοί,γυρις τῶν πανηγύρεων», ἄν καί «παρεδόθημεν τῇἡ λαμπροφόρος καί τρι- φθορᾷ καί συνεζεύχθη-σένδοξη Ἀνάσταση τοῦ μεν τῷ θανάτῳ», διά τῆςΣωτῆρος καί Λυτρωτοῦ Ἀναστάσεώς Του «ἄφθαρ-μας Ἰησοῦ, ἡ εὐλογημένη τοι γεγόναμεν» «καί ζωῆςΠασχάλια εὐφροσύνη. Ψηφιδωτή παράσταση της Αναστάσεως στον νάρθηκα ἠξιώθημεν». Τό ἀνέσπεροΚαί ὅλοι ἐμεῖς, οἱ ἀνήκο- του Καθολικού της Μονής Οσίου Λουκά Στειριώτη, Βοιωτίας Φῶς τῆς Ἀναστάσεώς Τουντες στήν Ἁγία Ὀρθόδο- φωτίζει καί καταυγάζει (τελευταίο τέταρτο 11ου αι.).ξη Ἐκκλησία «ἀνάστασιν τήν ὅλη δημιουργία, «τόνΧριστοῦ θεασάμενοι» καί προσκυνοῦντες Αὐτόν, θά οὐρανό, τή γῆ καί τά καταχθόνια». Ἰδιαίτερα ὁλό-ομολογήσουμε καί πάλι μέ θάρρος καί εὐαγγελική κληρη τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη. Ἡ δέ χαρά τῆς Ἀνα-παρρησία τήν πίστη μας στήν Ἀνάστασή Του καί θά στάσεώς Του πλημμυρίζει τόν κόσμο. «Χαρᾶς τάμεταφέρουμε πρός πάντας τόν νικητήριο παιᾶνα: πάντα πεπλήρωται». Διώχνει τά νέφη τῶν λυπηρῶν,Χρισ τός Ἀνέστη! τῶν κακιῶν καί ἐχθροτήτων. Φέρνει τήν καταλλαγήΤήν Μεγάλη Ἑβδομάδα θά προσέλθουμε στούς καί τήν συγγνώμη. Συμφιλιώνει ἔθνη καί λαούς.Ἱερούς Ναούς μας καί θά παρακολουθήσουμε τίς Καί ὅλους ἐμᾶς τούς πιστούς, πού μέ χαρά θάἀπαράμιλλες Ἱερές Ἀκολουθίες θά ιδοῦμε τόν Θε- εορτάσουμε τήν ἔνδοξη Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας,άνθρωπο Κύριό μας νά πάσχει ἑκουσίως καί νά ἡ Μητέρα Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ: «Δεῦτε πάντες οἱ πι-ὀδυνᾶται γιά μᾶς, νά σταυρώνεται ἐν μέσῳ δύο στοί προσκυνήσωμεν τήν τοῦ Χριστοῦ ἁγίαν Ἀνά-ληστῶν ὡς κακοῦργος, νά πεθαίνει ὡς ἄνθρωπος ἐπί στασιν». Εἴμαστε ὁ πιστός λαός Του. Τόν ἐμπιστευ-τοῦ σταυροῦ, νά ἀποκαθηλώνεται ἀπό τόν Ἀριμα- όμαστε, Τόν ἀγαπᾶμε καί Τόν λατρεύουμε. Εἶναι ὁθαίας Ἰωσήφ, νά ἐνταφιἀζεται ἀπό τόν ἴδιο στό δικό Θεός μας. Ἐκτός Αὐτοῦ δέν ἀναγνωρίζουμε κανέναντου καινούργιο μνῆμα, νά σφραγίζεται ἡ θύρα μέ ἄλλο. Καθώς, λοιπόν, θά εορτάσουμε κι εφέτος τό«λίθον μέγαν», καί, τέλος, νά ἀσφαλίζεται ὁ Τάφος «πανσεβάσμιον» «Πάσχα τῶν πιστῶν», ὡς πιστοί θά 1

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οκληθοῦμε κι ἐμεῖς νά προσκυνήσουμε τήν Ἀγία Ἀνά- σημαίνει ἀκόμη ὅτι ἀγαποῦμε τόν Χριστό. Εἶναι ὁσταση τοῦ Χριστοῦ μας. Καί αὐτό σημαίνει: Κύριός μας. Ὁ αἰώνιος Λυτρωτής καί Σωτήρας μας. Χριστιανός πού δέν ἀγαπᾶ καρδιακά τόν Χριστό καί -Πρῶτα πρῶτα ὅτι πιστεύουμε ἀταλάντευτα πώς δέν εἶναι ἀφοσιωμένος ὁλοκληρωτικά σέ Ἐκεῖνον,ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ βάση καί τό θεμέ- δέν εἶναι ἀληθινός χριστιανός.λιο τῆς πίστεώς μας. Τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ καί τόγεγονός τῆς Ἀναστάσεως εἶναι μοναδικά στήν ἱστο- -Προσκυνοῦμε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ση-ρία καί ἰσχυρά γιά νά οἰκοδομηθεῖ πάνω σ’αὐτά ἡ μαίνει ἐπίσης, ὅτι ὑπακούομε στίς ἅγιες ἐντολές καίἘκκλησία καί ἡ πίστη· ἡ πίστη πού νίκησε τόν κό- τά σωτήρια προστάγματά Του καί ὅτι ἀγωνιζόμαστεσμο καί ἡ Ἐκκλησία, τῆς ὁποίας «οὐκ ἔσται τέλος». νά ἐναρμονίσουμε τό θέλημά μας μέ τό δικό ΤουἩ Καινή Κυριακή τοῦ Πάσχα, ἡ «φωταυγής ἐκείνη πανάγιο θέλημα. Ἄλλωστε ὁ Ἴδιος διδάσκει: «Ἄν μένύχτα», «ἡ λαμπροτέρα ἡμέρα», μᾶς προσανατολίζει ἀγαπᾶτε τηρῆστε τίς ἐντολές μου» (Ἰω.14,15).στήν αἰώνια παρουσία τοῦ Χριστοῦ, τό τελικό καίαἰώνιο Πάσχα τῆς βασιλείας Του. Μέ τήν Ἀνάστασή Φωτόμορφα τέκνα τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας,Του ὁ Κύριος βασιλεύει. Καί μαζί Του ἡ Ἐκκλησία Ἑορτάζοντες μέ λαπρότητα τό Ἅγιον Πάσχα «Χρι-Του, τό Σῶμα Του. Ἡ Ἁγία μας Ὀρθόδοξη Ἐκκλη- στοῦ τήν Ἀνάστασιν προσκυνοῦντες οὐ παυόμεθα».σία ἀντανακλᾶ ὅλη τή λαμπρότητα τῆς λαμπροφό- Ας παρακαλέσουμε τόν Νικητή τοῦ θανάτου Κύριόρου ἐγέρσεως. Χωρίς τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ οἱ μας Ἰησοῦ νά στερεώνει τήν πίστη μας, νά αὐξάνειἄνθρωποι παραμένουν αἰχμάλωτοι τοῦ θανάτου καί τήν ἀγάπη μας γι’Αύτόν καί τούς ἀδελφούς μας, καίτῆς φθορᾶς. Ὅσο ὅμως πλησιάζουμε καί κοινωνοῦμε νά μᾶς ἐνισχύει μέ τή Χάρη Του, ἡ ὁποία προῆλθε ἀπόμέ τόν Ἀναστάντα Κύριο, αἰσθανόμαστε ὅτι ὁ θάνα- τόν Σταυρό Του καί τόν Πανάγιο Τάφο Του, ὥστε μέτος δέν μᾶς ἐξουσιάζει. Ἡ δύναμη τῆς Ἀναστάσεως προθυμία καί χαρά νά ὑπακούομε στά θεϊκά Του λό-ζωοποιεῖ τά μέλη μας, περνᾶ μέχρι τά ὀστᾶ μας, μᾶς για, πού εἶναι «ῥήματα ζωῆς αἰωνίου» (Ἰω.6,68).δίνει εἰρήνη, χάρη καί ἐλευθερία ἀπό τό θάνατο. Μέ πατρικές εὐχές -Προσκυνοῦμε τήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ, που Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ † Ο ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑΣ Ν Ι Κ Ο Δ Η Μ Ο Σ Σας ευχόμαστε η Ανάσταση του Χριστούνα φέρει το Πάσχα και στη δική σας ζωή! Χρόνια Πολλά, Ευλογημένα, γεμάτα από τη λάμψη του Αναστάντος, πραγματικά αναστημένα! Το Δ.Σ. 2

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018ΣΚΟΠΙΑΝΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΜΕΝΑ Αθαν. Ε. Καραθανάσησ Ομότ. καθηγητής του ΑΠΘ, Πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών ΣπουδώνΠρώτα να εξηγηθώ: το λεγόμενο μακεδονικό Ελλήνων». Κι ύστερα με τον Μ. Αλέξανδρο νίκησαν οιζήτημα κακώς λέγεται έτσι, γιατί είναι καθαρώς Σκο- αρχαίοι Μακεδόνες με τους λοιπούς Έλληνες και διέ-πιανό. Οι κάτοικοι της FYROM προσπαθούν να ει- λυσαν την πανίσχυρη αυτοκρατορία των Περσών καισέλθουν στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ και τώρα – όπως διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό στην οικουμένη.και τότε – καίγονται να αναγνωριστούν ως Μακεδό- Στην πάντα ελληνική Άνω Μακεδονία, που σήμε-νες από εμάς τους Έλληνες, κλέβοντας την Ιστορία και ρα είναι τμήμα της σκοπιανής επικράτειας, την ελληνι-τον πολιτισμό μας, και αντί να παρακαλούν την Ελλά- κή μιλούσαν, ώσπου τον 7ο μ.Χ. αιώνα έφτασαν σλα-δα την προκαλούν αναισχύντως. Ο Τίτο το 1945 ονό- βικά φύλα που ως τότε κατοικούσαν στα ανατολικάμασε την χώρα τους Μακεδονίγια και τους κατοίκους της Πολωνίας και στη Λευκορωσία, ίσως και βορειότε-Μακεδόντσοι, ευτυχώς, και ρα. Αυτά τα φύλα άρχισαν ναόχι Μακεδόνες. κατεβαίνουν νοτιότερα, σταΩς τότε τα Σκόπια δι- ζεστά δικά μας μέρη, λεηλα-εκδικούσαν πότε Βούλγα- τώντας και καταστρέφοντας,ροι και πότε Σέρβοι και το και ύστερα ανέβαιναν πάνω1945, ξαφνικά, δήλωσαν – από τον Δούναβη και τονω του ψεύδους! – ότι κα- Αίμο, κουβαλώντας τα λάφυ-τοικούν σ’ αυτόν τον τόπο ρα της λείας τους. Αργότερα4.000 χρόνια και είναι γνή- αρκετά απ’ αυτά τα σλαβικάσιοι απόγονοι και συνεχι- φύλα άρχισαν να εγκαθίστα-στές του κλέους των αρχαίων νται ειρηνικά σε εδάφη τηςΜακεδόνων. Και το χειρότε- Βυζαντινής Αυτοκρατορίαςρο; Διακηρύσσουν ότι ιστο- μας, κυρίως στα βόρεια σύ-ρική υποχρέωση τους είναι νορά της, περίπου εκεί όπουνα ενώσουν μαζί με το σλα- Γραμματόσημο του 1939, που έφεραν στην δημοσιότητα είναι σήμερα η σκοπιανή επι-βικό τμήμα τους την ελληνι- μηχανικοί του ΤΕΕ, αποκαλύπτει ότι τα Σκόπια κράτεια.κή Μακεδονία, που την απο- πριν τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έφεραν Αυτά τα φύλα, που ήσαν την ονομασία \"Βαρντάρσκα\".καλούν Egejska Makedinija, γεωργοί και ποιμένες στηκαι τη Μακεδονία του Πιρίν που ανήκει ιστορικά στη δούλεψη των Βυζαντινών, ίδρυσαν μικρούς ή μεγαλύ-Μακεδονία και αποτελεί το 10% αυτής, στη Βουλγα- τερους οικισμούς, που οι Βυζαντινοί συγγραφείς εκεί-ρία. Έχουν γεμίσει, πολιτικοί και διανοούμενοι, με νης της εποχής, τον 7ο μ.Χ. αι., ονόμασαν σκαβηνίες.τόσα ψεύδη τον δύστυχή λαό τους, λέγοντας ότι εί- Ήσαν στην ουσία κολίγοι στα κτήματα των Βυζαντι-ναι αρχαίοι Μακεδόνες, και δεν γνωρίζει αυτός ο κα- νών αρχόντων. Σταδιακά στα μέρη αυτά ακούγοντανκόμοιρος λαός ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες είναι δωρικό η σλαβική γλώσσα, και μάλιστα και από Έλληνες Μα-φύλο, όπως οι Ίωνες και οι Αιολείς, και ότι μιλούσαν κεδόνες αιχμαλώτους που μετέφεραν λέξεις και φρά-την αρχαία ελληνική και τα ονόματα τους ήσαν ελλη- σεις σλαβικές, τις οποίες έμαθαν τον καιρό της αιχμα-νικά – Αλέξανδρος, Φίλιππος, Αμύντας, Πτολεμαίος, λωσίας τους. Κι όμως, στην πολυετή αιχμαλωσία τουςΚλεοπάτρα, Ολυμπιάς, Β(Φ)ερενίκη κ.λπ. Και τα το- δεν ξέχασαν γλώσσα και θρησκεία, και οι άρχοντες τηςπωνύμια στη Μακεδονία ήσαν και είναι ασφαλώς ελ- Θεσσαλονίκης τους βοήθησαν να ξαναφτιάξουν τηληνικά – Αιγαί, Αρνισσα, Βέροια, Ειδομένη, Ορεστιάς ζωή τους «σαν επέστρεψαν στη θεομαρτύρητη Θεσσα-κ.λπ. και οι θεοί των Μακεδόνων ήσαν, όπως το Δωδε- λονίκη», όπως μαρτυρούν οι πηγές της εποχής.κάθεο των λοιπών συν-Ελλήνων. Πόσες και πόσες φορές η άπαρτη Θεσσαλονίκη πο-Και οι Μακεδόνες ήσαν και είναι το ανάχωμα των λιορκήθηκε από κύματα σλαβικών εισβολέων…ο μη-ποικίλων εισβολών και η Μακεδονία άμυνα και προ- τροπολίτης Θεσσαλονίκης Ιωάννης, μεταξύ 6ου καιστασία των Ελλήνων, όπως έλεγε ο ιστορικός Πολύ- 7ου μ.Χ αι. που έγραψε «Τα θαύματα του Αγίου Δη-βιος «Τόση τιμή αξίζει στους Μακεδόνες που τον πε- μητρίου», που οι Θεσσαλονικείς, με τη χάρη του, τιςρισσότερο χρόνο δεν παύουν αντιπαλεύοντας τους απέκρουαν, γράφει για το πλήθος των Σλάβων που τηνεχθρούς, αγωνιζόμενοι για την ασφάλεια των λοιπών πολιορκούσαν, γύρω στα 586 μ. Χ., ότι αυτούς τους 3

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οσλάβους απέκρουσαν «όλοι οι Μακεδόνες αλλά και τούς τους σλαβόφωνους είχαν βουλγαρική συνείδη-Θεσσαλοί και Αχαιοί». ση, οι καλούμενοι βουλγαρομακεδόνες, με τη Συνθήκη του Νεϊγύ (1919 – 1925) εγκαταστάθηκαν στη Βουλ- Για να γυρίσουμε αιώνες πίσω από αυτήν την εποχή γαρία και μάλιστα στα σημερινά ελληνοβουλγαρικάτου μητροπολίτη Ιωάννη, θυμίζουμε ότι ο απόστολος σύνορα.των Εθνών Παύλος στην ελληνική γλώσσα έγραψε τιςθεόπνευστες επιστολές του προς τους Φιλιππησίους Έπειτα από περίπου είκοσι χρόνια, το 1945, τιςκαι τους Θεσσαλονικείς, τους οποίους μάλιστα αγα- βουλγαρικές διεκδικήσεις στη Μακεδονία διαδέχτηκεπούσε και εκτιμούσε ιδιαιτέρως. Στα σκοπιανά εδά- ο Τίτο, που ονόμασε τους κατοίκους της Άνω Μακε-φη ο αρχαιολογικός πλούτος είναι όλος ελληνικός, δονίας, που σταδιακά εγκατέλειψαν οι Έλληνες, Μα-παντού ελληνικά ονόματα, η ελληνική γλώσσα, οι ελ- κεδόντσοι.ληνικές επιγραφές, που με επιμονή έχει συγκεντρώσειο διακεκριμένος συνάδελφος του ΑΠΘ Παντελής Νί- Όσο για τη «μακεδονική» γλώσσα των Σκοπίων,γδελης. Και είναι, για την ώρα, πάνω από 4.000, τμήμα αυτή είναι μία διάλεκτος συγγενής με τη βουλγαρι-των οποίων εξέδωσε η Ακαδημία του Βερολίνου. κή, κατ’ άλλους ένα ιδίωμα ανάμεσα στη βουλγαρική και τη σερβική. Για τούτο ερίζουν Σέρβοι και Βούλγα- Αυτά τα σλαβικά φύλα δημιούργησαν στην Άνω ροι γλωσσολόγοι ότι είναι παρακλάδι της σερβικής καιΜακεδονία τη σλαβοφωνία των ελλήνων, όχι ασφα- της βουλγαρικής, αντίστοιχα. Κατά τον Μεσοπόταμολώς σε μεγάλη έκταση, η πλειονότητα των οποίων οι σκοπιανοί ονομάζονταν Bugari, σερβικός τύπος τουέχει απόλυτη εθνική συνείδηση, όπως οι σλαβόφωνοι «Βούλγαρος», για αυτό η πλειονότητα τους πίστευεΜακεδονομάχοι καπετάν Κώττας, Νταηλάκης, Στέ- ότι ήσαν Βούλγαροι, ώσπου ο Τίτο τους ονόμασε Μα-φας κ.α. κεδόντσοι, αλλάζοντας και τα επώνυμα τους. Αυτή η σλαβοφωνία παρέσυρε τους Βούλγαρους Για αυτό και η Βουλγαρία ανεγνώρισε εκ των πρώ-και αυτοί, αντιτάσσοντας την ελληνική συνείδηση των τα Σκόπια ως Μακεδονία, αλλά υπό τον όρο νατους, προκάλεσαν τη βουλγαρική αντίδραση, που τους μη μιλούν για μακεδονική γλώσσα, μακεδονικό έθνοςχαρακτήριζε Γραικομάνους, δηλαδή ελληνομανείς. Και κ.λπ. Και τούτο γιατί θεωρεί τους κατοίκους της Βουλ-αυτή η σλαβοφωνία παρατηρήθηκε από τους βυζαντι- γάρους. Προς τι λοιπόν οι σκοπιανοί να ζητούν να ονο-νούς χρόνους στους αγροτικούς πληθυσμούς, ενώ οι μάζονται Μακεδόνες και , το χειρότερο, να κλέβουν τααστικοί μιλούσαν την ελληνική. Τελικώς όσοι απ’ αυ- χρυσά και τα ασημικά των γειτόνων τους; ***Οι ιστορικές ρίζες του «μακεδονικού» ΔΕΝ υπάρχει, ίσως ζήτημα στον κόσμο τόσο Τίτοσ Ι. Αθανασιάδησ Δημοσιογράφοςμακράς διαρκείας και εναλλασσομένων φάσεων, όπωςτο λεγόμενο «μακεδονικό». Η Ελλανόδικος Επιτροπή, που επιστατούσε των Αγώνων και έκρινε την ελληνικότητα των μετεχόντων, Η διάρκεια του ξεπερνά τα 2.514 χρόνια. Άρχισε διότι στους Ολυμπιακούς Αγώνες της αρχαιότηταςτυπικά το 496 π.Χ., όταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας μόνο Έλληνες επιτρεπόταν να μετάσχουν, αποδέχθη-Αλέξανδρος ο Α’ μετέβη στην Ολυμπία προκειμένου κε ότι ο Αλέξανδρος και κατά συνέπεια οι Μακεδόνεςνα μετάσχει των εκεί διεξαγομένων, το έτος εκείνο, είναι Έλληνες και επομένως, ο εξ Αιγών βασιλιάς μπο-Ολυμπιακών Αγώνων. ρούσε να λάβει μέρος στον αγώνα του σταδίου(192.27 μέτρα) – περίπου όπως ο δρόμος 200μ. της εποχής μας. Ένας εκ των αθλητών, ανταγωνιστών του στονδρόμο του σταδίου, κατέθεσε ένσταση κατά της συμ- Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλανόδικος Επι-μετοχής του βασιλιά των Μακεδόνων, υποστηρίζοντας τροπή δεν είχε αμφισβητήσει την ελληνικότητα τουότι δεν είναι Έλληνας. Αλεξάνδρου, όταν αυτός προσήλθε ενώπιον της και δήλωσε την επιθυμία του να μετάσχει των αγώνων. Ο Αλέξανδρος Α’ επιστράτευσε τότε όλη την ευ- Άφησε, όμως, τον Αλέξανδρο να διατυπώσει τα επιχει-γλωττία του για να κονιορτοποιήσει την ένσταση του ρήματα του για να γίνουν ευρύτερα γνωστά.αντιπάλου συναθλητή του και να παρουσιάσει το ιστο-ρικό της καταγωγής των Μακεδόνων ως προερχομέ- Το επεισόδιο, που αναφέρεται από τον Ηρόδοτο,νων από το Άργος και εγκατασταθέντων(η οικογένεια σηματοδοτεί μια εποχή κατά την οποία οι Μακεδόνεςτου Τηρμενίδες) στη βόρειο Ελλάδα. Και συνεπώς ως επεδίωκαν να ταυτίσουν εαυτούς με τους λοιπούς Έλ-γνησίων Ελλήνων. ληνες, ως ομιλούντες την ίδια γλώσσα αλλά με κάποιο ιδίωμα. Το λεγόμενο «μακεδονικό ιδίωμα». Όπως οι 4

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018Κρήτες, οι Κύπριοι και γενικά οι Ίωνες και οι Αιολείς Πηνειού, όπου και θα την συνέτριβε. Γι αυτό, έπρεπε ομιλούσαν με διαφορές στην προφορά. Η μακεδονική Ελληνικός στρατός να μετακινηθεί προς νότον.διάλεκτος ήταν δωρική και, κατά συνέπεια, η γλώσσα Η ειδοποίηση των ελληνικών στρατευμάτων απόκαθαρά ελληνική, αφού οι Δωριείς ήταν Έλληνες. τον Αλέξανδρο Α’, ο οποίος είχε εξαναγκασθεί από τους Πέρσες να ακολουθεί το στράτευμα τους στηνΣχέδιο του Αλεξάνδρου Α’Υπάρχουν ιστορικοί που υποστηρίζουν ότι σκόπιμα κάθοδο τους στην υπόλοιπη Ελλάδα, έσωσε τους Έλ-κατήλθε στην Ολυμπία ο Αλέξανδρος Α’, με σχέδιο να ληνες από θανάσιμη απειλή.δημιουργηθεί το επεισόδιο αυτό, ώστε να του δοθεί η Λίγους μήνες αργότερα, την άνοιξη του 479π.Χ.,ευκαιρία να προβάλει σε όλο τον ελληνικό κόσμο το στις Πλαταιές, όπου επρόκειτο να δοθεί η τελευταίααναμφισβήτητο γεγονός ότι οι Μακεδόνες είναι Έλ- και κρίσιμη μάχη μεταξύ Ελλήνων και Περσών, οληνες. Ένας κλάδος Ελλήνων, όπως οι Θεσσαλοί, οι Αλέξανδρος Α’ διέλαθε της προσοχής των εχθρικώνΣπαρτιάτες, οι Μυκηναίοι, οι Αθηναίοι κ.λπ. στρατευμάτων, προσήλθε στη σκηνή των ΕλλήνωνΣτην περίπτωση αυτή, διατυπώνεται από ιστορι- στρατηγών και τους ειδοποίησε ότι το επόμενο πρωίκούς, εμμέσως, η υπόθεση ότι ο αθλητής που υπέβαλε ο Μαρδόνιος θα εξαπέλυε αιφνιδιαστική επίθεση κατάτην ένσταση μετείχε του σχεδίου του βασιλιά της Μα- του ελληνικού στρατοπέδου. Η ειδοποίηση αυτή όχικεδονίας. μόνο έσωσε πάλι τους Έλληνες, αλλά και εξασφάλι-Επέλεξε τους Ολυμπια- σε τη νίκη τους κατά τωνκούς Αγώνες ο Αλέξανδρος Περσών, αφού ματαίωσε τοΑ’ να δώσει έμφαση στην στοιχείο του αιφνιδιασμούελληνικότητα εαυτού και που είχε ετοιμάσει ο Μαρ-των Μακεδόνων, λόγω της δόνιος, ο οποίος και φονεύ-πανελλήνιας προβολής και θηκε στη διάρκεια της φο-της αίγλης που είχαν μετα- βερής αναμέτρησης με τονξύ των Ελλήνων οι αγώνες. ελληνικό στρατό.Και βέβαια, οι τότε Μακε- Ο Αλέξανδρος Α’ δενδόνες, στην προσπάθεια αρκέσθηκε σ’ αυτό, αλλάτους να πείσουν ότι ήταν παρενόχλησε τους ΠέρσεςΈλληνες, δεν επικαλούντο κατά την υποχώρηση τουςμόνο το ομόγλωσσο, αλλά προς τη Μικρά Ασία μέσωκαι το όμοαιμον, το ομό- Μακεδονίας και Θράκης.θρησκον και τα ομότροπα Αρχαία Πέλλα. Αρχαιολογικός χώρος. Η πολιτιστική αναβάθ-ήθη. Ως προς το ομόθρη- μισησκον, άλλωστε , η κατοικία των θεών των Ελλήνων Το δεύτερο στάδιο της ανάδειξης των Μακεδόνωνήταν στον Όλυμπο, μέγα όρος της Μακεδονίας. ως ελλήνων ήταν η πολιτισμική αναβάθμισή τους. Μέ-Με την αποδοχή από τους Ελλανοδίκες του χρι και τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ., ο Μακεδονικός496π.Χ. της ελληνικής φυλετικής καταγωγής του Αλε- λαός ήταν αφοσιωμένος στα έργα του πολέμου, δεδο-ξάνδρου Α’ έκλεινε μια εποχή πολιτικής αμφισβήτησης μένου ότι για να επιβιώσει είχε να αντιμετωπίσει τηντης εθνολογικής προέλευσης των Μακεδόνων. εισβολή βόρειων βαλκανικών λαών, κυρίως των Παιό-Οι Μακεδόνες αναμφισβήτητα ανήκαν στον Ελλη- νων που κατοικούσαν, περίπου, όπου τα σημερινά Σκό-νικό κόσμο, όπως οι ίδιοι το δήλωναν και το επιθυμού- πια και που επεδίωκαν να κατέλθουν προς τη θάλασσασαν. αφ’ ενός και να θέσουν υπό τον έλεγχο τους τον χρυσό του Παγγαίου και τα κοιτάσματα άλλων ορυκτών τηςΤέμπη και ΠλαταιέςΤο «πιστοποιητικό», όμως, που απέκτησε για τον Μακεδονίας αφ’ ετέρου.ίδιο και τους Μακεδόνες συμπατριώτες του ο Αλέξαν- Ο Αλέξανδρος Α’ απώθησε τους λαούς αυτούς προςδρος Α’, στην Ολυμπία, δεν φάνηκε – κατά την άποψη βορράν και ενοποίησε σε ένα κράτος, το Μακεδονικό,μου- αρκετό. Έτσι, όταν ο Ξέρξης εισέβαλε στη Μακε- όλα τα κρατίδια της περιοχής, τα οποία ήταν υποτελήδονία, την άνοιξη του 480π.Χ., για να επιτεθεί εξ αυτής στους βασιλείς των Αιγών. Επόμενη ενέργεια του ήταν,κατά της υπόλοιπης Ελλάδας, ο Αλέξανδρος ειδοποίη- πρώτον, να οργανώσει το ενιαίο πλέον Μακεδονικόσε τις προφυλακές των νοτίων Ελλήνων που ήταν πα- κράτος στρατιωτικά, διοικητικά και οικονομικά καιρατεταγμένες στα Τέμπη για να προβάλουν αντίστα- δεύτερον, να το αναβαθμίσει πολιτιστικά στο επίπεδοση κατά του εχθρού, ότι ο Πέρσης εισβολέας όχι μόνο των άλλων ελληνικών κρατών. Κάλεσε, γι αυτό, στηνδιέθετε πολλαπλάσιο στρατό από αυτό των Ελλήνων, Μακεδονία τον Πίνδαρο, τον Ηρόδοτο και άλλους Έλ-αλλά θα έκανε και κυκλωτική κίνηση και θα εγκλώβι- ληνες επιστήμονες για να διδάξουν τους Μακεδόνες.ζε την πρώτη γραμμή άμυνας τους στην κοιλάδα του Η πολιτική του συνεχίστηκε από τον γιο του Περ- 5

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οδίκκα Β’ και τον εγγονό του Αρχέλαο, ο οποίος κυβέρ- ροδο του χρόνου, σε Ελληνορωμαϊκή, καθ’ ομολογίαννησε την Μακεδονία από το 413π.Χ. μέχρι το 399π.Χ. Ρωμαίων αυτοκρατόρων του 1ου και 2ου μ.Χ. αιώνα.και προώθησε τους οραματισμούς του παππού τουστον υπέρτατο βαθμό. Η κάθοδος των Σλάβων Με την κάθοδο και την εγκατάσταση των ΣλάβωνΕκλήθησαν τότε στη Μακεδονία επιφανείς λόγιοι και την επί μακρούς αιώνες πολιτική επιβολή τους στηναπό την κάτω Ελλάδα και δίδαξαν φιλοσοφία, ιστορία, Άνω ή Βόρειο Μακεδονία, η πληθυσμιακή σύνθεσηρητορική, ιατρική και άλλες επιστήμες και τέχνες, με μετεβλήθη, σε σημείο να διεκδικήσουν την περιοχή οιεπικεφαλή τον Ευριπίδη, τα έργα του οποίου παίζο- Βούλγαροι, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ουνταν στα θέατρα της πρωτεύουσας της Μακεδονίας, αιώνα, με ρωσική στήριξη. Αυτή ήταν η δεύτερη φάσηΑιγές, και άλλων πόλεων, στα ελληνικά βέβαια- πρό- του Μακεδονικού, κατά την οποία πολλοί κάτοικοι τηςσθετη απόδειξη ότι η ελληνική αποτελούσε την εθνική Μακεδονίας θεωρούσαν εαυτούς Βούλγαρους. Υπήρ-γλώσσα των Μακεδόνων, με την παραλλαγή απλώς χαν, βέβαια, και Έλληνες σε τόσο μεγάλους αριθμούς,μερικών συμφώνων, όπως π.χ. του Φ και του Θ, λέ- ώστε το 1912 ο βασιλιάς των Ελλήνων Κωνσταντίνοςγοντας , αντί Φίλιππος, Βίλιππος και αντί καθαρός, να επιδιώξει την προώθηση του στρατού του πρώτακαδαρός. Παραλλαγές σαφώς δωρικές(βλέπε: Απ. Δα- προς την Άνω Μακεδονία και ιδιαίτερα το Μοναστήρισκαλάκη, καθηγητή Ιστορίας Παν. Αθηνών «Ο Ελλη- και κατόπιν προς τη Θεσσαλονίκη.νισμός των Αρχαίων Μα- Η αλλαγή της πορεί-κεδόνων», Αθήνα 1960). ας, προς Θεσσαλονίκη.,Αλλά μήπως και η λέξη που έγινε κατ’ απαίτηση«Μακεδών» δεν είναι του Βενιζέλου, πολύ σω-παραλλαγή της δωρικής στά, επειδή έσπευδαν σ’λέξεως «Μακεδνός», που αυτήν οι Βούλγαροι, είχεσημαίνει μακρύς, υψηλός, ως μοιραία συνέπεια τηνσωματώδης; Οι Δωριείς κατάληψη της Άνω Μα-πρόγονοι των Μακεδό- κεδονίας από τον προε-νων που κατήλθαν στην λαύνοντα προς νότο σερ-Πελοπόννησο τον 11ο βικό στρατό, με συνέπειααιώνα π.Χ. είχαν «μακεδ- η περιοχή να προσαρ-νική» σωματοκατασκευή. τηθεί στο βασίλειο τηςΉ μήπως και αυτό το Αρχαίες Αιγές. Αρχαιολογικός χώρος. Σερβίας με την ονομασίαόνομα «Αλέξανδρος» δεν είναι απόλυτα ελληνικό; (εκ Βαρδαρία και αργότερα Νοτιοσλαβία. Γεγονός είναιτου ρήματος αλέξω αποκρούω, προστατεύω και του ότι το 52% της Μακεδονίας περιήλθε στην Ελλάδα,ουσιαστικού «ανήρ», ο προστατεύων, δηλαδή τους άν- στην οποία, όμως ιστορικά ανήκε πολύ μεγαλύτερηδρες, τους στρατιώτες. Από το αλέξω προκύπτει και το έκταση. Το 38% στη Σερβία(μετέπειτα Γιουγκοσλα-αλεξικέραυνο). βία). Το 10% στην Βουλγαρία(ή λεγόμενη ΜακεδονίαΗ φάση της απόλυτης ταύτισης των Μακεδόνων του Πιρίν).με τους άλλους Έλληνες ολοκληρώθηκε τον 4ο αιώνα Για πρώτη φορά, ο Γιουγκοσλάβος κομμουνιστήςπ.Χ., με την ανάδειξη στη Μακεδονία αφ’ ενός μεγά- ηγέτης Τίτο ονόμασε το 1943-44 τους κατοίκους τηςλων ανδρών της Φιλοσοφίας και των Επιστημών, όπως Γιουγκοσλαβικής Μακεδονίας «Μακεδόνες», δίδονταςο μέγιστος όλων Αριστοτέλης και λίγο πριν από αυτόν τους έτσι εθνολογική ταυτότητα που δεν είχαν, διότιο Δημόκριτος, ο μαθητής του μεγάλου επίσης Μακε- επρόκειτο περί Σλάβων. Αλλά, αν δεχθούμε την άποψηδόνα επιστήμονα Λεύκιππου, και αφ’ ετέρου μεγάλων μερικών εξ αυτών ότι δεν είναι Σλάβοι, αλλά γηγενείς,πολέμαρχων, όπως του βασιλιά Φιλίππου Β’, που ένω- «Μακεδόνες», τότε, βάσει των ιστορικών δεδομένωνσε τους Έλληνες, και του γιου του Αλεξάνδρου Γ’, του της αρχαιότητας, η καταγωγή τους είναι ελληνική. ΤοΜεγάλου, που ηγήθηκε της ελληνικής εκστρατείας εάν αρνούνται κάτι τέτοιο οφείλεται στην πλύση εγκε-στην Ασία και ο οποίος διέδωσε τον ελληνισμό όσον φάλου που έχει γίνει στις γενεές που ακολούθησαν τηουδείς άλλος μέχρι τότε, σε σημείο που η νέα, κατόπιν, Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1978 από τη ρωσικήαυτοκρατορία, η Ρωμαϊκή, να μετεξελιχθεί, με την πά- και κυρίως την βουλγαρική προπαγάνδα. Πηγή: ΕΣΤΙΑ Σ.Σ.: Δημοσιεύονται δύο άρθρα έγκριτων επιστημόνων και ένας σπάνιος χάρτης (οπισθόφυλλο) που τυπώθηκεπριν 800 περίπου χρόνια ως συμβολή του Παγχαλκιδικού Συλλόγου στην καλύτερη ενημέρωση των μελών καιφίλων του για την ελληνικότητα της μιας ενιαίας Μακεδονίας και τη μη χρήση με οποιονδήποτε τρόπο του όρουΜακεδονία από τους σκοπιανούς γείτονές μας. 6

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 Η ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΣΕ ΧΑΡΤΗΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ (τέλη 13ου-αρχές 14ου αι.) Η Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπεδίου του Αγί- ΣΩΤΗΡΙΟΣ Ν. ΚΑΔΑΣ Ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφικής ΑΠΘου Όρους διαθέτει μία πλούσια και καλά οργανωμέ-νη βιβλιοθήκη, στα δύο τμήματα της οποίας σώζονται φο, που αποτελείται από 297 φύλλα (διαστ. 35,5 x 26,5αντίστοιχα οι εκατοντάδες χιλιάδες των έντυπων βι- εκ.)[3] και χρονολογείται στην ύστερη βυζαντινή περί-βλίων και τα παραπάνω από 2.000 χειρόγραφα. Ανά- οδο (τέλη 13ου-αρχές 14ου αι.). Είναι γραμμένο σε λε-μεσα στα τελευταία ξεχωρίζουν τα εικονογραφημένα ή πτή περγαμηνή καλής ποιότητας και το κείμενο απο-«ιστορημένα», τα περισσότερα θρησκευτικά και ελάχι- δίδεται με μαύρη και κόκκινη μελάνη, σε μία στήληστα κοσμικά[1]. Στα δεύτερα ανήκει το χειρόγραφο με των 37-47 στίχων, με εξαιρετικά πυκνό γράψιμο. Κύ- ρια χαρακτηριστικά της γραφής είναι οι συχνοί συν- δυασμοί και τα πολλά συμπλέγματα των γραμμάτων.Χάρτης Μακεδονίας. Βατοπεδίου κώδ. 655, φφ. 40v-41r (τέλη 13ου-αρχές 14ου αι.) (λεπτομέρεια): α) περιοχή Χαλκιδικής, β) τοπογραφικό σχέδιοτον αριθμό 655, με το οποίο συνδέεται και το αντικεί- Περιέχει α) τη Γεωγραφική Yφήγηση του Πτολεμαίουμενο του παρόντος μικρού άρθρου. Ειδικότερα, μετά (φφ. 1-54), β) τις Xρηστομάθειες του Στράβωνος (φφ.από μία σύντομη περιγραφή του[2], δημοσιεύουμε σ’ 55-69) και γ) τα Γεωγραφικά του Στράβωνος (φφ. 70-αυτό τα τοπωνύμια του νομού Χαλκιδικής, τα οποία 297). Το δέσιμό του είναι νεότερο (αρχές 20ου αι.) απόαναγράφονται σε έναν από τους χάρτες του, εκείνον χαρτόνι επενδυμένο με κοκκινωπό δέρμα κοσμημένοτης Μακεδονίας. με ποικίλα εμπίεστα φυτικά μοτίβα. Η γενική σημερι- νή διατήρηση του χειρογράφου χαρακτηρίζεται καλή. Πρόκειται για ένα σπουδαίο βυζαντινό χειρόγρα-[1]. Το ίδιο συναντούμε και στις υπόλοιπες βιβλιοθήκες του Αγίου Όρους, επειδή πρόκειται για ένα μεγάλο μοναστικό κέντρο,στο οποίο το ενδιαφέρον των μοναχών-αναγνωστών τους έπεφτε βασικά στα θρησκευτικά-θεολογικά βιβλία και λιγότερο σ’εκείνα με κοσμικό περιεχόμενο.[2]. Αναλυτική περιγραφή του χειρογράφου απαντά στη σχετική βιβλιογραφία, που παραθέτουμε στο τέλος του άρθρου, ειδικάστη δική μας εργασία.[3]. Μεταξύ των ετών 1841-1853 αφαιρέθηκαν 28 φύλλα του, από τα οποία τα 7 κατέληξαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλ-λίας στο Παρίσι (Par. Suppl. gr. 443A) και τα άλλα 21 στη Βιβλιοθήκη του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου (Add. 19391). 7

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ο Παράλληλα με το κείμενο, το χειρόγραφο διαθέ- χερσονήσου· Ακρόθωοι).τει διακόσμηση, στην οποία ανήκουν διάφορα γεω- 3. Άκανθος (παλαιότερη ονομασία της Ιερισσού).μετρικά σχήματα, μερικά επίτιτλα στο σχήμα της ται- 4. Άμπελος άκρα (ακρωτήριο ανάμεσα στο Καλαμί-νίας, στην αρχή ορισμένων κειμένων, και πολλά απλάερυθρόγραφα αρχικά γράμματα. Κυρίως όμως κο- τσι και το Πόρτο Κουφό· Δρέπανο).σμείται με 25 (24 ολόκληρους και έναν μισό) χάρτες 5. Αντιγόνη Ψαφαρά (η αρχαία πόλη Αντιγόνεια(«πίνακες») του τότε γνωστού κόσμου, που είναι σχε-διασμένοι και στις δύο επιφάνειες της περγαμηνής: στην περιοχή της Καλλικράτειας).«εχέσαρκη» και «εχέτριχη», και συνωστίζονται στο 6. Αυγαία (πόλη πλησίον ή στη θέση της σημερι-χειρόγραφο, ως μία ξεχωριστή ενότητα, σε 21 συνε-χόμενα φύλλα (= 42 σελίδες). Από αυτούς, οι 7 περιο- νής Αρναίας).ρίζονται σε μία σελίδα, ενώ οι υπόλοιποι καταλαμβά- 7. Δέρρις άκρα (ακρωτήριο κοντά στο Πόρτο Κου-νουν δύο αντικρυστές σελίδες (verso προηγούμενουφύλλου και recto επόμενου). Παλαιότερα οι χάρτες φό απέναντι από της Παλλήνης).ανέρχονταν σε 27, αλλά έχουν αφαιρεθεί οι τρεις (δύο 8. Ηγωνίς άκρον (ακρωτήριο της Επανωμής).ολόκληροι και ένας μισός) και βρίσκονται πλέον στη 9. Kασσάνδρεια (ή Βάλτα, στο κέντρο της χερσο-Βρετανική Βιβλιοθήκη: α) ο γενικός της Οικουμένης,β) της Μεγάλης Βρετανίας και γ) το αριστερό μισό νήσου της Κασσάνδρας).τμήμα της Ισπανίας. Κατανέμονται στις τρεις ηπεί- 10. Mόρυλλος (τοπωνύμιο πλησίον της Ολύνθου;).ρους ως εξής: 11. Πάνορμος (σημ. Ιερισσός ή Ερισσός). 12. Σίγγος (νότια του Αγίου Νικολάου από την 1. Εννέα της Eυρώπης (φφ. 34r-41r), 2. Τέσσερις της B. Aφρικής (φφ. 41v-44v) και πλευρά του Σιγγιτικού κόλπου, στον οποίο έδωσε και 3. Δώδεκα της Ασίας (φφ. 45r-54v). την ονομασία του). Πρόκειται για έγχρωμους χάρτες, λεπτομερείς καιενημερωμένους, σύμφωνα με το κείμενο του γεωγρά- 13. Στάντειρα[6] (σημ. Στάγειρα: πόλη-ερείπιαφου Κλαύδιου Πτολεμαίου. Χωρίς να παρουσιάζουν προς τη θάλασσα. ο ομώνυμος σημερινός οικισμός στοσοβαρά προβλήματα αξιοπιστίας, αποβαίνουν ένα βουνό).καλό οπτικό μέσο μετάδοσης γνώσης και παράλληλααποτελούν έργα τέχνης με ιδιαίτερη καλλιτεχνική εμ- 14. Στρατονίκη (ορεινό χωριό, ένα από τα μαντεμο-φάνιση. Στη γενική τους απόδοση συμφωνούν με εκεί- χώρια, με θέα στον κόλπο της Ιερισσού και στη χερσό-νους των υπόλοιπων ομοειδών του χειρογράφων[4] νησο του Άθω).και όλοι μαζί φαίνεται ότι χρησίμευσαν ως πρότυπασχεδίασης των έντυπων παρόμοιων χαρτών, από το β΄ 15. Tορώνη (στο ΝΔ άκρο της χερσονήσου της Σι-μισό του 15ου αι. και εξής. θωνίας από την πλευρά του Τορωναίου κόλπου). Ο δέκατος χάρτης στη σειρά και τελευταίος τηςπρώτης ομάδας, δηλ. της Eυρώπης («Εὐρώπης πῖναξ 16. Χάβρις ποταμός (σημ. Xαβρίας).ι΄, δέκατος»), είναι της Μακεδονίας, όπου απεικονίζε- 17. Xαίται (;).ται ο ευρύτερος ελλαδικός χώρος: Mακεδονία, Θεσσα- Συμπερασματικά παρατηρούμε τα εξής: α) οι πό-λία, Ήπειρος, Eπτάνησα, Aχαΐα-Στερεά, Aττική, Πελο- λεις περικλείονται μέσα σε μικρά τετράγωνα, β) υπάρ-πόννησος, νησιά Αιγαίου και Kρήτη. Σχεδιάζεται σε χει συμφωνία στις περισσότερες ονομασίες ανάμεσαδύο απέναντι σελίδες (φφ. 40v-41r), έχει διαστάσεις στο κείμενο και στον χάρτη), γ) αρκετά τοπωνύμια δι-28,5x41 εκ. και περιλαμβάνει συνολικά 400 περίπου ατηρούν μέχρι σήμερα την παλιά τους ονομασία, ενώτοπωνύμια: πόλεις, κωμοπόλεις, χωριά, φρούρια, βου- άλλα έχουν αλλάξει όνομα ή σώζονται μόνο σε ερεί-νά, πεδιάδες, θάλασσες, κόλπους, λιμάνια, ακρωτήρια πια και δ) οι τοποθετήσεις τους πάνω στον χάρτη δενποτάμια κλπ. Από όλα αυτά, δημοσιεύουμε εδώ τα το- παρουσιάζουν σημαντικές αποκλίσεις σε σχέση με τιςπωνύμια του νομού Χαλκιδικής[5]: πραγματικές τους θέσεις. Τέλος, ως προς τη διατήρησή 1. Άθως όρος (το ομώνυμο όρος στην τρίτη χερσο- τους, σώζονται γενικά σε καλή κατάσταση, εκτός απόνησίδα της Χαλκιδικής). μικροφθορές σε ορισμένες λέξεις, που ενίοτε γίνονται 2. Άθωσα (πόλη στο ανατολικό άκρο της αθωνικής εντονότερες, με αποτέλεσμα να αποβαίνει δύσκολη η μεταγραφή τους. Βασική βιβλιογραφία: Kλαύδιος Πτολεμαίος. Γε- ωγραφική Yφήγησις. O κώδικας 655 της Iεράς Mεγί- στης Mονής Bατοπαιδίου του Aγίου Όρους, Εισαγω- γικό κείμενο: Σ. Kαδάς, Aθήνα 1997 [έκδ. Fac-similé, M. Bατοπαιδίου-Mίλητος]. - V. Langlois, Géographie de Ptolemée reproduite du manuscrit du M. Athos, Paris 1867. - B. Nobbe, Claudii Ptolemaei Geographia, I-III, Leipzig 1843-1845 (φωτ. ανατ. Hildesheim 1966).[4]. Σώζονται άλλα 13 ελληνικά χειρόγραφα σε όλον τον κόσμο, από ένα ή περισσότερα στις εξής βιβλιοθήκες: Κωνσταντινού-πολης, Παρισιού, Λονδίνου, Ρώμης (Βατικανό), Μιλάνου, Βενετίας και Φλωρεντίας.[5]. Σημειώνουμε ότι τα γεωγραφικά όρια της αρχαίας Χαλκιδικής δεν συμπίπτουν ακριβώς με τα σημερινά της.[6]. Στο κείμενο περιλαμβάνεται στην περιοχή Ἀμφαξίτιδος μαζί με την Ἀρέθουσα. 8

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018Οι Τρεις Ιεράρχες: Πρότυπα σοφίας και αρετής Γιορτάσαμε πριν λίγες μέρες μια μεγάλη Σταύρος Αυγολούπης Καθηγητής Αστρονομίας, Α.Π.Θ.επέτειο, τη μνήμη των Τριών Οικουμενικών Διδασκά-λων, των Τριών Μεγίστων Φωστήρων της Τρισηλίου όπως πολύ ορθά τονίζεται στην επιστήμη της Θεολο-Θεότητος, τη μνήμη των Τριών Μεγάλων Πατέρων γίας, που η εμφάνισή τους στον ουράνιο θόλο θάμπω-της Εκκλησίας μας, του αρχιεπισκόπου Καισαρείας σε όλους τους σύγχρονους διανοητές.της Καππαδοκίας Μεγάλου Βασιλείου και των Πατρι-αρχών Κωνσταντινουπόλεως Γρηγορίου του Θεολό- Αυτοί είναι οι ποταμοί της σοφίας και της γνώσεωςγου του Ναζιανζηνού και του μελιρρύτου Ιωάννου του που, με τη θεία χάρη και τα χαρίσματά τους, ουρανο-Χρυσοστόμου. ποίησαν τη Γη και επέτυχαν να γίνουν τα αμάραντα νι- κητήρια στεφάνια της Εκκλησίας μας. Δύο πολύ σημαντικές αποφάσεις σηματοδοτούντον κοινό εορτασμό των Τριών αυτών Μεγάλων Πατέ- Ο Μέγας Βασίλειος και ο Θεολόγος Γρηγόριοςρων της εκκλησίας μας (ανεξάρτητα από τον ιδιαίτερο σπούδασαν στη Φιλοσοφική Σχολή των Αθηνών και οεορτασμό του καθενός). Η πρώτη απόφαση πάρθηκε Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Αντιόχεια κοντά στονστα μέσα του 11ου μ.Χ. αιώνα επί βασιλείας Κωνστα- γνωστό φιλόσοφο Λιβάνιο. Σπούδασαν όλες σχεδόνντίνου του Μονομάχου, όταν Μητροπολίτης Ευχαϊτών τις επιστήμες της εποχής τους: Νομική, Φιλοσοφία,ήταν ο Ιωάννης Μαυρόπους και ήταν καθαρά εκκλησι- Ρητορική, Ιατρική, Μαθηματικά, Ποίηση και Αστρο-αστική απόφαση. νομία. Τότε καθιερώθηκε ο κοινός εορτασμός των Τριών Με τη θητεία τους αυτή στα ελληνικά γράμματαΙεραρχών με στόχο την ανάδειξη της ευαισθησίας της δεν απαρνήθηκαν την Χριστιανική Πίστη με την οποίαεκκλησίας για την ενότητα του κόσμου, η οποία απο- ταυτίστηκαν και τελικά όχι μόνο την υπερασπίστηκαν,τελεί και ύψιστη θεολογική επιταγή. αλλά και την στερέωσαν με το έργο τους και με την ίδια τη ζωή τους. Στη διδασκαλία τους μάλιστα τονί- Η δεύτερη απόφαση ξεπρόβαλε μέσα από την προ- ζουν σε υπέρτατο βαθμό την αξία της αρχαίας ελληνι-σπάθεια του νεοσύστατου τότε Νεοελληνικού Κρά- κής παιδείας.τους για να προβάλλει την πολιτιστική ταυτότητά του. Ο Μέγας Βασίλειος στο ποίημά του «Προς τους νέ- Αυτή η απόφαση πάρθηκε το ακαδημαϊκό έτος ους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων» συνιστά1843-44 από τη Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Αθη- και βρίσκει αναγκαία τη μελέτη των αρχαίων ελληνι-νών και πηγάζει από μια σαφή πολιτισμική παραδοχή κών συγγραμμάτων. Προτείνει δηλαδή στους νέους νατης Παιδείας μας. Μιας Παιδείας που πρέπει να στη- εγκύψουν στα έργα των αρχαίων Ελλήνων με τον ίδιοριχθεί σε δύο παιδευτικούς άξονες: στον ορθολογισμό τρόπο που η μέλισσα ρουφά το νέκταρ των ανθέων τηςκαι στην Ορθοδοξία. τριανταφυλλιάς, αποφεύγοντας τα αγκάθια της. Από τη μια μεριά, δηλαδή, να στηριχθεί στο με- Ο Άγιος Γρηγόριος, ο ποιητής του Χριστιανισμού,γαλείο της αρχαίας ελληνικής διανόησης και από την δεν διστάζει να μιμηθεί τους αρχαίους ποιητές γρά-άλλη στη σπουδή της Ορθόδοξης Χριστιανικής Πί- φοντας 408 φιλοσοφημένα ποιήματα, αλλά ούτε και οστης, όπως αυτή θεμελιώνεται στη διδασκαλία της Άγιος Χρυσόστομος να σπουδάσει σε βάθος τον Δη-Καινής Διαθήκης και ερμηνεύεται στα κείμενα του μοσθένη σε τέτοιο βαθμό που ονομάσθηκε και «Δημο-Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Θεολόγου και σθένης της Ορθοδοξίας».του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Από τους Τρεις Ιεράρχες και μετά, οι εγγράμματοι Επομένως, ένας τέτοιος συνεορτασμός του πνεύ- Χριστιανοί φυλάττουν πλέον και διασώζουν την ελλη-ματος, της γνώσης και της καλλιέργειας των αρετών νική παιδεία -που μεταφέρθηκε αργότερα στη Δύσηόχι μόνο δεν αποτελεί μια τυχαία σύμπτωση, αλλά δει- για να υπάρξει η Αναγέννηση- θεωρώντας την αρχαιο-κνύει μια σχέση ταυτότητας και ιστορικής συνείδησης ελληνική παιδεία ως το «Υπόβαθρον της κατά Χριστόντης χώρας μας. Πρόκειται για ένα ιδεώδες της ελλη- φιλοσοφίας».νικής εκπαίδευσης. Πρόκειται για το Ελληνοχριστια-νικό ιδεώδες που συνδυάζει στη Σχολική Εκπαίδευση Οι τρεις αυτοί Μεγάλοι Πατέρες της εκκλησίας μαςδύο παιδευτικές αρχές: την ελληνικότητα και τη χρι- θέλουν τους Χριστιανούς νέους με σκέψη κριτική καιστιανική πίστη. αγωνιστές μέσα στην κοινωνία. Προβάλλουν την αρι- στοτελική φιλοκαλία ως το μέγιστο στόχο που πρέπει Αυτό πραγματικά επετεύχθη με την συνύπαρξη των να επιδιώκουν οι νέοι, διότι η φιλοκαλία είναι η πε-τριών αυτών Πατέρων της εκκλησίας μας, με την σχε- μπτουσία της ελληνορθόδοξης παράδοσης. Γι’ αυτόνδόν ταυτόχρονη ανατολή των τριών αυτών Αστέρων, ακριβώς το λόγο το 1981, όταν έγινε η επίσημη ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε η έγκριτη γαλλική εφημερίδα Le Monde έγραφε με έντονα γράμ- 9

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οματα: «Η χώρα της Φιλοκαλίας εισήλθε στην Ευρωπα- του πολέμου; Και μέχρι πότε θα εξοπλίζονται οι άνθρω-ϊκή Ένωση». ποι μόνο και μόνο για να αποκτήσουν πλούτο;» Δυστυ- χώς, ακόμα και σήμερα στον δήθεν πολιτισμένο κόσμο Οι ελληνοσπουδασμένοι αυτοί Ιεράρχες κατάφε- μας πληροφορούμαστε από τις αρμόδιες διεθνείς υπη-ραν να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στην απέχθεια ρεσίες ότι με τα δισεκατομμύρια δολάρια που δαπα-προς τα δήθεν ασεβή ελληνικά γράμματα, που αισθά- νώνται κάθε χρόνο για όπλα σε διάφορες χώρες τουνονταν οι νεοφώτιστοι Χριστιανοί (διότι ας μην ξεχνά- πλανήτη μας θα μπορούσε να μειωθεί η παιδική θνησι-με ότι Έλλην τότε σήμαινε ειδωλολάτρης) και στην πε- μότητα κατά τα δύο τρίτα, εξασφαλίζοντας μάλιστα γι’ριφρόνηση των Ελλήνων για τους δήθεν χωρίς παιδεία αυτά και μια στοιχειώδη μόρφωση.Χριστιανούς. Θέλω μάλιστα να τονίσω ότι και οι Τρεις Ιεράρχες Σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση έπαι- έζησαν σε μια δύσκολη και ταραχώδη εποχή με πολ-ξε και η υιοθέτηση και καθιέρωση της αττικιστικής λά εσωτερικά προβλήματα. Ο Μέγας Βασίλειος αψη-μορφής της ελληνικής γλώσσας, διότι μ’ αυτόν τον φά για χάρη της πίστης του και αυτόν ακόμη τον αυ-τρόπο η πρόσβαση στα αρχαία ελληνικά κείμενα έγινε τοκράτορα Ουάλη και στον έπαρχο Μόδεστο, που τονευκολότερη. Έτσι στη διδασκαλία των Μεγάλων αυ- απειλεί, απαντά με το μεγαλείο της γνωστής παρρησί-τών Τριών Ιεραρχών η ορθολογική σκέψη συνδυάστη- ας του ότι ούτε η εξορία, ούτε η αρπαγή της περιουσί-κε και συμφιλιώθηκε με την Ορθοδοξία. ας του, ούτε τα μαρτύρια, ούτε και ο θάνατος τον φο- βίζουν. Το αποτέλεσμα ήταν οι Τρεις Ιεράρχες, οι τρεις αυ-τοί μεγάλοι μελίρρυτοι ποταμοί της σοφίας, να δια- Ο Άγιος Γρηγόριος δεν διστάζει να εγκαταλείψειγράψουν έναν δεύτερο χρυσούν αιώνα, τον αποκαλού- και τον Πατριαρχικό Θρόνο της Κωνσταντινούποληςμενο «Χρυσούν αιώνα των Πατέρων της Εκκλησίας», για χάρη της ενότητας της εκκλησίας.κατά τον οποίο δεν νικήθηκε ο ελληνισμός, αλλά σώ-θηκε, δημιουργώντας μια νέα μεγάλη πνευματική δύ- Ο Άγιος Ιωάννης πεθαίνει από την εξάντληση στηνναμη, την Ορθοδοξία. εξορία στα βάθη της Αρμενίας, διότι η ζωή του ως Πα- τριάρχης κυρίως στην Κωνσταντινούπολη ήταν ένας Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος σεμνύνεται για τον διαρκής αγώνας για την ειρήνη και την κοινωνική δι-«χρυσούν αιώνα του Περικλή», διότι τότε έλαμψαν τα καιοσύνη και δεν δίστασε να ελέγξει δημόσια και τηνλαμπρά πνεύματα του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του ίδια την αυτοκράτειρα Ευδοξία, μη ασπαζόμενος τηΑριστοτέλη. Το ιδεώδες όμως του «καλού κảγαθού» γλώσσα της διπλωματίας και των συμβιβασμών.πολίτη τότε επισκιαζόταν από το θεσμό της δουλείαςκαι από την υποτίμηση των γυναικών. Οι Τρεις Ιεράρχες δεν συνέβαλαν μόνον αποφασι- στικά στη Θεολογία μας και στην παιδεία μας, αλλά Στον δεύτερο όμως τώρα «Χρυσούν αιώνα των Τρι- υπήρξαν και εκφραστές του πνεύματος της Ειρήνηςών Ιεραρχών» ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος καταγ- και της Αγάπης, που θεμελίωσαν με τα έργα τους καιγέλλει την ανισότητα ανδρών και γυναικών: «Δεν δε- με ολόκληρη τη ζωή τους. Για τις ιδέες τους αυτές καιχόμεθα αυτήν την νομοθεσία», έλεγε, «Άνδρες ήταν οι για την ελευθερία της σκέψης που διέθεταν πολεμήθη-νομοθέτες γι’ αυτό ενομοθέτησαν κατά των γυναικών, καν σκληρά από αρχές και εξουσίες.ουκ ένι άρσεν ή θήλυ είπεν ο Κύριος», επαναλάμβανεπολύ συχνά στις ομιλίες του, και συνέχιζε: «Οι κοινωνι- Πολύ εύστοχα ελέχθη γι’ αυτούς ότι ήταν «εύγλωτ-κές ανισότητες δεν είναι θέλημα Θεού. Ο Θεός δημιούρ- τοι κατά τον λόγον, ευγλωττότεροι κατά τον βίον , ευ-γησε τον άνθρωπο ελεύθερο. Οι θρασύτεροι με τη βοή- γλωττότατοι κατά τον θάνατον».θεια του νόμου, τον οποίο και κατέστησαν όργανό τους,επιβλήθηκαν στους ασθενέστερους και έτσι οι άνθρω- Οι Τρεις Ιεράρχες επαινούν την ελεημοσύνη, αλλάποι χωρίστηκαν σε πλούσιους και φτωχούς, ελεύθερους τονίζουν ότι αυτή δεν μπορεί να είναι το άλλοθι τηςκαι δούλους». κοινωνικής αδικίας: «Ελεημοσύνη από αδικίες δεν γίνε- ται, αφού ο Θεός δεν μπορεί να γίνει συνένοχος ληστών Την ίδια περίοδο ο Ιεράρχης Χρυσόστομος, απευ- και αρπακτών», καταγγέλει ο Μέγας Βασίλειος.θυνόμενος προς τους γονείς, τονίζει ότι, όταν η ψυχήτου παιδιού δεν είναι γεμάτη αρετές, καθόλου δεν Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος οργάνωσε συσσίτιαωφελούν τα υλικά αγαθά: «Μάθετε το παιδί σας να εί- στα οποία τρέφονταν χιλιάδες ορφανά, χήρες και εν-ναι καλός άνθρωπος, διότι πλούσιος δεν είναι αυτός που δεείς τόσο στην Αντιόχεια ως ιερέας, όσο και στηνέχει ανάγκη από πολλά χρήματα και που περιβάλλεται Κωνσταντινούπολη ως Αρχιερέας και αποκαλεί τη φι-από πολλά αγαθά, αλλά εκείνος που δεν έχει ανάγκη λαργυρία γάγγραινα της κοινωνίας.από τίποτε». Ο Μέγας Βασίλειος την τεράστια περιουσία του Οι Τρεις Ιεράρχες σε καμία περίπτωση δεν συμβι- την μοίρασε στους φτωχούς και για την ανακούφισηβάζονται με την υποκρισία των βολεμένων χριστιανών των πονεμένων ίδρυσε τη «Βασιλειάδα». Η Βασιλειάδακαι αναρωτιέται ο Μέγας Βασίλειος αγανακτισμένα: ήταν μια μεγάλη έκταση με ορφανοτροφείο, γηροκο-«Μέχρι πότε θα κυβερνά ο πλούτος, που είναι η αιτία μείο, νοσοκομείο και λεπροκομείο το οποίο διακόνησε και ο ίδιος προσωπικά, υποδεικνύοντας το ποιος είναι 10

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018ο πραγματικά καλλιεργημένος Χριστιανός. κα είδωλα που θα ορθώνονται από τα διάφορα συμφέ-Ο τρόπος οργάνωσης της Βασιλειάδας αποτέλεσε ροντα, αλλά απλούς χρήστες των επιστημών».μάλιστα πρότυπο για την οργάνωση νοσοκομείων στη Στη μικρή μας χώρα ποτέ δεν είχαμε υψηλό κατάΔυτική Ευρώπη πολλούς αιώνες αργότερα, όταν επιτέ- κεφαλήν εισόδημα, πλεόναζε όμως πάντα το εντός τηςλους άρχισαν και εκεί να κτίζουν νοσοκομεία. κεφαλής εισόδημα των Ελλήνων σε τέτοιο βαθμό πουΜεγάλη κοινωνική ευαισθησία ο Μέγας Βασίλει- η χώρα μας το εισόδημα αυτό το δάνεισε απλόχερα καιος είχε δείξει και προς τους εργαζόμενους στα βαρέα σ’ άλλους λαούς.και ανθυγιεινά επαγγέλματα, όπως για παράδειγμα Η καλή παιδεία, που μόλις αναφέραμε, σύμφωνα μεγια τους «εν μετάλλοις» εργαζόμενους, υποδεικνύο- τους Τρεις Ιεράρχες συνδέεται και με το πρόσωπο τουντας στον έπαρχο Μόδεστο να αλλάξει τις συνθήκες διδασκάλου. Το βάρος της καλής παιδείας πέφτει στοεργασίας τους. ήθος και στο παράδειγμα του διδάσκοντος. «Ο γαρΤο να αποσιωπάς σήμερα τη μέγιστη προσφορά μη ποιών και διδάσκων αναξιόπιστος εστίν εις ωφέλει-των Τριών Ιεραρχών, η οποία αγκάλιαζε όλους τους αν» κατά τον Μέγα Βασίλειο και συνεχίζει ο μεγάλοςκοινωνικούς τομείς, είναι σαν να προσπαθείς να κρύ- Πατέρας της εκκλησίας μας: «Η διδασκαλία στην τάξηψεις τον Ήλιο με τα χέρια σου. πρέπει να γίνεται ευχάριστα γιατί μόνο τότε η γνώσηΤο πρόβλημα της Ενωμένης Ευρώπης δεν είναι κατά παραμένει μόνιμα».κύριο λόγο πολιτικό ή Ο Γρηγόριος ο Θε-οικονομικό, αλλά είναι ολόγος ονομάζει «τέ-ξεκάθαρα πνευματικόκαι πολιτισμικό. Το αμεί- χνη τεχνών και επιστή- μη επιστημών» το έργολικτο δηλαδή ερώτημα του διδασκάλου, διότι οιπου τίθεται σήμερα εί- δάσκαλοι, σε αντίθεσηναι ποιον άνθρωπο και με τους υπόλοιπους ερ-ποια κοινωνία μπορεί να γαζομένους που δίνουνπαράγει η Ενωμένη Ευ- ό,τι έχουν, «αυτοί δίνουνρώπη και τελικά ποιονπολιτισμό. Είναι βέβαια ό,τι είναι». Ο καλός δάσκαλοςγνωστό ότι η καρδιά του κατά τον Άγιο Χρυσό-πολιτισμού είναι η παι- στομο είναι «Φως» καιδεία ως καλλιέργεια και έτσι ακριβώς μπορού-διάπλαση του όλου αν- με να το εννοήσουμεθρώπου, ο οποίος άν- και στη φιλοσοφία τουθρωπος παράγει τον πο- Ηράκλειτου, όπου τολιτισμό, σύμφωνα όμως «αείζων πυρ» ταυτίζε-πάντα με το περιεχόμενο ται με την κοσμική τάξητης ψυχής του. και η λέξη αίθουσα δι-Έτσι ακριβώς προ- δασκαλίας ίσως να προ-βάλλεται το πρόβλημα έρχεται από το ίδιο ρήματης παιδείας στο λόγο Εικόνα των Τριών Ιεραρχών. αίθω που σημαίνει καίωκαι στην ποιμαντική δι- και λάμπω. Άρα ο διδά-ακονία των Τριών Ιεραρχών. Η διαχρονικότητα δε αυ- σκαλος μέσα στην αίθουσα είναι φως, όπως τονίζει οτής της νοηματοδότησης της Παιδείας φαίνεται πολύ Ιερός Χρυσόστομος, και επομένως πρέπει να καίγεταιαργότερα και στο λόγο τού Πατροκοσμά του Αιτωλού για να λάμπει και να φωτίζει τις ψυχές των μαθητώνπρος τους γονείς: «Καλύτερα να αφήνετε τα παιδιά σας του. Κατά τον ιερό Χρυσόστομο ο καλός δάσκαλοςφτωχά και γραμματισμένα παρά πλούσια και αγράμμα-τα». εμπνέει, προσελκύει και πείθει, τονίζοντας ότι «η επι-«Η καλή παιδεία είναι ο κυβερνήτης του βίου, ενώ είκεια είναι πιο δυνατή από τη βία» και προεκτείνονταςη κακή παιδεία είναι μια βιομηχανία που παράγει τους τα λόγια του Μενάνδρου «ως χαρίεν άνθρωπος, ότανψευτομορφωμένους και τους νεόπλουτους της μάθη- άνθρωπος η» διακηρύσσει: «άνθρωπον γαρ εκείνον ανσης» έλεγε ο Νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης, καλέσαιμι τον την εικόνα του Θεού διασώζοντα», παρό-ενώ, στο ίδιο πνεύμα των Τριών Ιεραρχών, ο γνωστός μοιο δηλαδή μ’ αυτό που και εμείς σήμερα λέμε αξιολο-Παπανούτσος έλεγε: «Αλίμονο αν κάποτε στη χώρα γώντας τους ανθρώπους με το κριτήριο «αν έχει Θεόμας τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα δεν μορφώ- μέσα του». Και προχωρεί βαθύτερα: «Άνθρωπος γαρνουν επιστήμονες ικανούς να αντιστέκονται στα ψεύτι- εστί, ουχ όστις απλώς χείρας και πόδας έχει ανθρώπου, 11

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οουδ όστις εστί λογικός μόνον, αλλ’ όστις ευσέβειαν και Είναι επίτευγμα εκάστου λειτουργικού μορίου και κα-αρετήν μετά παρρησίας ασκεί». ταξιώνεται, σύμφωνα με τον γνωστό ορισμό ως «έξις προαιρετική». Οι αρετές μαθαίνονται και καλλιεργού- Ο Άγιος Χρυσόστομος θέλει μαθητές παιδευμέ- νται με την εξάσκηση. Ο άνθρωπος τονίζει ο Αριστο-νους που να έχουν σκοπό όχι μόνο το «ζην» αλλά το «ευ τέλης μαθαίνει τις αρετές ζώντας με τις αρετές, όπωςζην». Ακριβώς το ίδιο αναφέρει και ο Αριστοτέλης, που ακριβώς για να γίνει κάποιος κάτοχος μιας τέχνηςτο 2016 γιορτάσαμε παγκοσμίως τα 2.400 χρόνια από χρειάζεται η συνήθεια δια της ασκήσεως της τέχνηςτη γέννησή του, τονίζοντας ότι η «πολιτική κοινωνία» αυτής.υπάρχει χάριν όχι απλώς του «συζήν», αλλά χάριν του«ζην ευδαιμόνως και καλώς» και θεωρούσε την ευδαι- Οι Πατέρες όμως της εκκλησίας μας δεν περιορίζο-μονία ως το «ακρότατον των πρακτών αγαθών» και την νται στο απλό Σωκρατικό «Γνώθι σεαυτόν», αλλά προ-αρετή ως μοναδική προϋπόθεση για την απόκτησή της. χωρούν και στο «πρόσεχε σεαυτόν». Δηλαδή τονίζουν ότι δεν αρκεί η θεωρητική γνώση, αλλά χρειάζεται και Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος για το ίδιο θέμα επιμένει η προσπάθεια της επαγρύπνησης για την πραγμάτω-ότι «όλοι οι άνθρωποι πρέπει να ζουν ο ένας για τον άλ- ση της ηθικής.λον και όλοι για όλους». Έτσι οι Βυζαντινές πόλεις, εξαι-τίας των Τριών Ιεραρχών, όπως επισημαίνει και ο Άγι- Τελειώνοντας, τονίζω ότι η σημερινή ομιλία μου,ος Γρηγόριος Παλαμάς, δίνουν προτεραιότητα στο κοινό σαν απλό και ταπεινό αντίδωρο λόγου, επικεντρώθη-της Πολιτείας έναντι του ατόμου. Μ’ αυτόν τον τρόπο, κε κυρίως στο ρόλο και τον σκοπό της παιδείας κατάεπομένως, καλλιεργείται η αρχή της συλλογικότητας τους Τρεις Ιεράρχες. Τελικά αυτοί οι Μεγάλοι Πατέρεςκαι της συνύπαρξης, που είναι γεγονός ιδιαίτερα σημα- της εκκλησίας μας διατύπωσαν τέτοιες παιδαγωγικέςντικό στην «αριστοτελική φιλοσοφία» και στην «Χρι- αρχές, που πρέπει να αποτελούν σήμερα τη βάση τηςστιανική Ηθική». σύγχρονης παιδαγωγικής επιστήμης. Σκοπός της Παιδείας για τους Τρεις Ιεράρχες δεν Οι Τρεις Ιεράρχες είναι πράγματι πρότυπα αιώνιαείναι η πολυμάθεια, αλλά η εν Χριστώ μόρφωση του και αξεπέραστα παραδείγματα. Συνδύασαν γνήσια καινέου ανθρώπου, που ένας τέτοιος σκοπός, τελικά, δεν δυναμικά τη Θεωρία με την Πράξη και τη σοφία τωνδιαφέρει από τον Πλατωνικό λόγο «Επιστήμη χωριζο- ανθρώπων με τη γνώση του Θεού. Γι’ αυτό και η εκ-μένη αρετής, πανουργία ου σοφία». κλησία μας τους ονόμασε Πατέρες. Ας γίνει, λοιπόν, σκοπός τού καθενός μας να μελετήσουμε το βίο τους Σωστή παιδεία σημαίνει άσκηση των νέων στην και να μαθητεύσουμε στα αθάνατα έργα τους.αρετή. Η αρετή αφορά σε όλες τις δυνάμεις της ψυχής.***Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΩΝΑΣΚΑΙ ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ Την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών, που εφέ- ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΒΕΝΕΤΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής Πληροφορικής (συντ.)τος θα είναι στις 18 Μαρτίου, η Εκκλησία μας τιμάτη μνήμη του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος. Το Μο- ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκηςναστήρι όμως της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακο-λυτρίας γιορτάζει κάθε χρόνο αυτή την Κυριακή (Δ’ έχει σήμερα.Νηστειών) και τη μνήμη του Αγίου Θεωνά, του Αρχιε- Ο Άγιος Θεωνάς γεννήθηκε το έτος 1495. Δεν είναιπισκόπου Θεσσαλονίκης και κτίτορος της Μονής. γνωστός ο τόπος της καταγωγής του, ούτε και τα ονό- Το Μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας βρίσκεται ματα των γονέων του. Το 1515, σε ηλικία 20 ετών, έρχε-στο κέντρο της Χαλκιδικής, ανάμεσα στα χωριά Βα- ται στη Μονή του Παντοκράτορος στο Άγιον Όρος, ωςσιλικά, Γαλάτιστα και Λιβάδι, στην πλαγιά ενός κατα- Ιερομόναχος, και λίγο αργότερα εντάσσεται στη σκή-πράσινου βουνού. Κτίστηκε για πρώτη φορά τον 9ον τη του Τιμίου Προδρόμου, κοντά στον γέροντα Ιάκω-αιώνα, σε μικρότερο σχήμα και μέγεθος, από την Βα- βο, από τον οποίο διδάχτηκε τη μοναχική φιλοσοφία.σίλισσα Θεοφανώ, σύζυγο του Αυτοκράτορος Λέο- Στο ίδιο διάστημα παρακολουθούσε και τα μαθήματαντος του Σοφού. Αργότερα παρήκμασε και εγκατα- του περίφημου Διδάσκαλου του Γένους Θεοφάνη Ελε-λείφτηκε. Μετά από 600 περίπου χρόνια ξανακτίστηκε αβούλκου, από τον οποίο πήρε τέλεια αρχαιο-ελληνι-από τον Αγιο Θεωνά, στη μορφή και στο μέγεθος που κή και εκκλησιαστική μόρφωση. Το 1518 ο γέροντας Ιάκωβος πήρε μαζί του έξι μο- ναχούς μαθητές του, μεταξύ αυτών και τον Άγιο Θεω- νά, και αφού έκαναν μια περιοδεία στη Μακεδονία και στη Θεσσαλία, κατέληξαν στη Ναύπακτο και το 1519 12

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018εγκαταστάθηκαν στο Μοναστήρι του Τιμίου Προδρό- Αναστασίας. Το 1540, έχοντας όλα τα απαραίτητα ου-μου, κοντά στο χωριό Ανάληψη (πρώην Δεβέρκιστα) σιαστικά προσόντα (αρετή και εκκλησιαστική παι-της Αιτωλοακαρνανίας. δεία), χειροτονήθηκε Επίσκοπος Παροναξίας και μετάΜετά από ένα περίπου έτος, ο Μπέης των Τρικά- από ένα έτος προήχθη σε Άρχιεπίσκοπον (Μητροπολί-λων συνέλαβε και φυλάκισε τρεις μοναχούς: τον γέ- την) Θεσσαλονίκης.ροντα Ιάκωβο, τον ιεροδιάκονο Ιάκωβο και τον μονα- Στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης παρέμεινε μέχρι τοχό Διονύσιο, επειδή τους κατηγόρησαν ότι ξεσήκωναν 1554, που μετατέθηκε στη Μητρόπολη Μελενίκου. Τοτους Έλληνες να επαναστατήσουν εναντίον των Τούρ- 1560 έγινε Πατριαρχικός Έξαρχος και μετά από δυοκων. Ύστερα από φρικτά βασανιστήρια, τον Νοέμβριο χρόνια, το 1562 επανήλθε στη Μητρόπολη της Θεσ-του 1519, τους μετέφεραν στην Αδριανούπολη και σαλονίκης, όπου έμεινε μέχρι τέλους της ζωής του.εκεί, με διαταγή του Σουλτάνου, τους σκότωσαν. Πέθανε το 1570, σε ηλικία 75 ετών, και ετάφηΜετά από αυτόν τον διωγμό, ο Αγιος Θεωνάς και στην Θεσσαλονίκη. Αργότερα έγινε η ανακομιδήοι άλλοι μοναχοί της ομάδας ξαναγύρισαν το 1520 στο του Λειψάνου του, το οποίο μεταφέρθηκε ολόκληροΆγιον Όρος και εγκαταστάθηκαν στο Μοναστήρι της στη Μονή της Αγίας Αναστασίας και βρίσκεται τώραΣίμωνος Πέτρας. μέσα στον κεντρικό Ναό του Μοναστηριού (στο κα-Το 1522 ο Άγιος Θεωνάς, μαζί και με λίγους ακό- θολικόν) εντός λάρνακος, όπου διατηρείται αναλλοί-μα μοναχούς, ήρθε και εγκαταστά- ωτο, και την ημέρα της εορτής τουθηκε στη Μονή της Αγίας Αναστα- Αγίου εκτίθεται «εις κοινήν προ-σίας. Η Μονή αυτή ήταν τότε, όπως σκύνησιν».αναφέρεται στις γραπτές πηγές, Ο Άγιος Θεωνάς είναι πολύ«μικρά και πεπαλαιωμένη». Ο Άγι- γνωστός στους Θεσσαλονικείς καιος Θεωνάς την ανακαίνισε και έκτι- γενικότερα στον λαό της Μακεδο-σε εκ βάθρων το κτιριακό συγκρό- νίας. Με την ευκαιρία της πανήγυ-τημα, όπως είναι σήμερα, οργάνωσε ρης που τελείται την ημέρα της εορ-τη ζωή στο Μοναστήρι και συγκέ- τής του Αγίου, πολλοί προσκυνητέςντρωσε περί τους 150 μοναχούς. έρχονται από τη Θεσσαλονίκη καιΈτσι, το «μικρό και πεπαλαιω- από όλες τις επαρχίες της Μακε-μένο» μοναστηράκι που παρέλαβε δονίας, για να τιμήσουν τον Άγιοο Άγιος Θεωνάς το έκανε μεγάλο και να πανηγυρίσουν τη μνήμη τουΜοναστήρι, με πολλούς μοναχούς προστάτη της περιοχής των. Πλήθηκαι με τέλεια οργανωμένη τη μο- πιστών από το Λιβάδι, τα Βασιλι-ναστική ζωή. Το Μοναστήρι αυτό κά, τη Γαλάτιστα και τα άλλα χωριάέγινε το πνευματικό και θρησκευ- της Χαλκιδικής έρχονται να γιορτά-τικό κέντρο της Χαλκιδικής και της σουν και να προσευχηθούν στο Μο-ευρύτερης περιοχής της Μακεδονί- ναστήρι, που θεωρείται, και είναι τοας, με πλούσια ιστορία, με εθνική θρησκευτικό κέντρο της Χαλκιδι-και θρησκευτική δράση και με ση- κής.μαντική επίδραση και συμβολή στη Εικόνα του Αγίου Θεωνά. Αλλά και πολλοί φυσιολάτρες,χριστιανική διαπαιδαγώγηση των κατοίκων των χω- θαυμαστές του ωραίου τοπίου της ελληνικής υπαί-ριών της Χαλκιδικής. θρου, επωφελούνται της ευκαιρίας και έρχονται για ναΟ Άγιος Θεωνάς, όπως ήταν φυσικό, ήταν ο Ηγού- απολαύσουν την επιβλητική ομορφιά του βουνού με τομενος της Μονής από τότε που εγκαταστάθηκε και καταπράσινο δάσος με τα αειθαλή δέντρα και τους πα-ουσιαστικά επανίδρυσε το Μοναστήρι της Αγίας νύψηλους βράχους του.Ιερά Μονή Αγίας Αναστασίας, 1927 13

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΕΠΙΚΑΙΡΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΕΝΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ - ΓΝΩΜΙΚΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ (Σύντομος σχολιασμός) «Δια γαρ το θαυμάζειν οι άνθρωποι και ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΚΑΡΑΜΙΧΟΣ Φιλόλογος-Ποιητής νυν και το πρώτον ήρξαντο φιλοσοφείν …» Οι γνωμικές διατυπώσεις του Αριστοτέλη και επί- κρατικού πολιτεύματος.καιρες είναι και ευρέος θεματολογικού φάσματος. Τα Για τον ΕΓΩΙΣΜΟερανίσματα που ακολουθούν συνιστούν ένα ελάχιστο “ Ο εγωισμός δεν είναι η αγάπη προς τον εαυτόεπιλεκτικό δείγμα της φιλοσοφικής του θεώρησης.Παρατίθενται σε ελεύθερη μετάφραση και υπόκεινται μας. Πάθος αχαλίνωτο είναι και ολέθριο που παρα-σε σύντομο ερμηνευτικό σχολιασμό, για να γίνουν πιο σέρνει τους ανθρώπους στο αντικείμενο των επιθυ-εύληπτα και για να δειχθεί ο καθολικός και αναλλοίω- μιών τους”.τος χαρακτήρας της αλήθειας που περικλείουν. Είναι σαφής η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην Για την ΑΜΙΛΛΑ αγάπη για τον εαυτό μας και στο ολέθριο πάθος μιας “ Άμιλλα είναι η τάση να φτάσει κάποιος τον άλ- αρρωστημένης φιλαυτίας που είναι πηγή συμφορών.λον, που τον θαυμάζει ή και να τον ξεπεράσει, χωρίςνα αισθάνεται φθόνο, όταν ο άλλος τον ξεπερνάει”. Για την ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ H υγιής ανέλιξη του ανθρώπου είναι αποτέλεσμα “Φίλος μεν ο Πλάτων αλλά φιλτέρα η αλήθεια”εσώτερης ηθικής επιθυμίας και όχι ανταγωνιστικής και Η αλήθεια σπάει τα ισχυρά δεσμά της φιλίας αλλάζηλόφθονης διάθεσης. και της ιδιαίτερης πνευματικής έλξης Δασκάλου- Για την ΑΡΕΤΗ μαθητή. Επώδυνη οδός, πλην μοναδική προς την ηθική “Ω Αρετή, αντικείμενο των μόχθων του ανθρώ- ολοκλήρωση.πινου γένους, το πιο ελκυστικό θήραμα του ανθρώ- Για την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑπινου βίου, για χάρη σου κι αυτόν τον θάνατο θεω- “Η δουλεία είναι αντίθετη προς τη φύση, γιατίρούν ζηλευτή τύχη οι Έλληνες μα και τον πιο σκληρό μόνον οι ανθρώπινοι νόμοι κάνουν άλλους δούλουςκαι αδιάκοπο μόχθο. Αγάπη βάζεις στις καρδιές τους κι άλλους ελεύθερους”.ανώτερη απ’ το χρυσό και τους γονείς και από τον λυ- Η ελευθερία είναι φυσικό δώρο στον άνθρωπο. Ητρωτικό ακόμα ύπνο”. καταστρατήγησή της είναι προϊόν βίας και πρόξενος Το πιο περιπετειώδες κυνήγι του ανθρώπου είναι η πολλών δεινών.απόκτηση της Αρετής. Ένας διαρκής και επίμονος μό- Για την ΕΥΤΥΧΙΑχθος η κατάκτηση της. Κι ο ίδιος ο θάνατος θεωρείται “Την ευτυχία την απολαμβάνουν εκείνοι πουως η ύστατη και πιο υπέροχη θυσία για την απόκτησή έχουν ήθος και πνευματική συγκρότηση και σε μι-της. Ξεπερνάει την όποια υλική επιθυμία και είναι πάνω κρότερο βαθμό τα υλικά αγαθά”.και από αυτήν την αγάπη για τους γονείς. Ακραίες μορ- Το κυνήγι του χρήματος και της υλικής ευμάρειαςφές αυτοθυσίας απαιτεί η ηθική τελείωση του ανθρώ- δίνει στον άνθρωπο την ψευδαίσθηση της ευτυχίας. Ηπου. πραγματική ευτυχία απορρέει από την αρμονική και Για τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ηθική συνύπαρξη με τον εαυτό μας. “Αν η ελευθερία και η ισότητα ανήκουν στη σφαί- Για το ΘΥΜΟρα της θεωρητικής σύλληψης, στην πράξη τις βρί- “Ο καθένας μπορεί εύκολα να θυμώσει. Μα νασκουμε να υλοποιούνται στη Δημοκρατία όπου όλοι θυμώσει κανείς τότε που πρέπει, στο βαθμό που εί-άνθρωποι έχουν την ίδια ευθύνη για τα κοινά”. ναι επιτρεπτό, στον κατάλληλο χρόνο, για ένα δίκαιο Δύο είναι τα συστατικά στοιχεία της Δημοκρατίας: ζήτημα και με το σωστό τρόπο δεν είναι στο χέρι τουΗ ελευθερία και η ισότητα, όχι μόνο ως φυσικά χαρα- καθενός κι ούτε είναι εύκολο πράγμα”.κτηριστικά της ανθρώπινης υπόστασης αλλά κυρίως ως H διαχείριση του θυμού απαιτεί άσκηση ψυχής καιαπαραίτητα δομικά υλικά για τη λειτουργία ενός δημο- ορθή εκτίμηση όσον αφορά την εκδήλωση του, διαφορε- τικά ο άνθρωπος γίνεται έρμαιο βίαιων συναισθημάτων με απρόβλεπτες συνέπειες. Για την ΚΟΛΑΚΕΙΑ “Οι καλοί μπορεί να αισθάνονται στοργή για τους φίλους, χωρίς ωστόσο να τους κολακεύουν. Αντίθετα 14

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018οι κακοί επαινούν και συμμετέχουν στις κακές τους ματα που δημιουργούν τον καλό άνθρωπο. Αυτές φτιά-πράξεις”. χνουν και τον καλό πολιτικό και τον καλό βασιλιά”. Η κολακεία είναι απόλυτα συνυφασμένη με τη δι- Η μόρφωση που συνοδεύεται από την ηθική δια-αφθορά. Μόνο η αληθινή φιλία την εμποδίζει να μπει μορφώνει τον ιδανικό πολιτικό ηγέτη αλλά και τον δί-στις σχέσεις των ανθρώπων. καιο βασιλιά. Για την ΚΡΙΤΙΚΗ Η καταγραφή των παραπάνω γνωμικών στοχεύ- “Ο δημιουργός δεν μπορεί να είναι ούτε ο μόνος ει στην επιδερμική, έστω, επαφή με την αριστοτελικήούτε ο καλύτερος κριτής του έργου του”. σκέψη. Η σύντομη διατύπωση και η γενικευμένη απο- Ο πιο αντικειμενικός κριτής του έργου μας είναι ο δοχή προσελκύει πάντοτε το ενδιαφέρον του αναγνώ-αποδέκτης. στη. Για τους ΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ “Τα πάθη της ψυχής διαφθείρουν κι αυτούς τους Αληθινοί “γευσιγνώστες” της αριστοτελικής σκέ-άριστους άνδρες, όταν γίνουν κυβερνήτες”. ψης κρίνονται όσοι έχουν τα εφόδια για ουσιαστική Η άσκηση της εξουσίας διαφθείρει κι αυτούς που πρόσβαση στον πνευματικό λειμώνα του συντοπίτηδιατηρούν αλώβητο το ηθικό τους ανάστημα. μας φιλοσόφου. Για τους ΝΟΜΟΥΣ “ Η κρίση του νομοθέτη δεν πρέπει να είναι επιλε- Οι Έλληνες Αριστοτελιστές συγκροτούν σήμε-κτική αλλά καθολική, ενώ ο δικαστής πρέπει να γίνε- ρα μια παγκόσμια πνευματική κοινότητα με τουςται κριτής για όσα έχουν γίνει”. αντίστοιχους ξένους συναδέλφους τους διοργανώ- Δύο είναι οι βασικοί πυλώνες των νόμων, για να νοντας πλήθος εκδηλώσεων και επιστημονικών συ-έχουν μακροχρόνια ισχύ: α) Η εφαρμογή τους αδια- νεδρίων αναδεικνύοντας πτυχές του πολυσχιδούςκρίτως σε όλες τις περιπτώσεις και β) Η πρόβλεψη για έργου του.μελλοντικά ενδεχόμενα. Ο δικαστής μόνο πρέπει νακρίνει τετελεσμένα γεγονότα. Αξιοπρόσεκτη είναι και η σύμπλευση των διαχρο- Για την ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ νικών αληθειών τους με τις αρχές του χριστιανισμού, “Υπάρχουν άνθρωποι τόσο πλεονέκτες που νομί- γιατί ο Αριστοτέλης δεν περιορίζεται στη διατύπω-ζουν πως θα ζουν αιώνια· κι άλλοι τόσο σπάταλοι που ση επικαιρικών ηθικών αληθειών, αλλά στην έκφρα-νομίζουν πως θα πεθάνουν σε μια στιγμή”. ση συμπερασμάτων ως τελικό απόσταγμα μακροχρό- Η πλεονεξία και η άσκοπη διασπάθιση του χρήμα- νιας πείρας. Πρόκειται για αλήθειες με ένα πλατύτεροτος αποτελούν το πιο καταστρεπτικό δίπολο κακής δι- περιεχόμενο που προϋποθέτουν τον στοχασμό και τηναχείρισης του χρήματος. αποδοχή του αποδέκτη, χωρίς τον κηρυγματικό τους Για την ΠΑΙΔΕΙΑ χαρακτήρα. “Η παιδεία και η ηθική είναι σχεδόν τα μόνα πράγ- Παρακαταθήκες είναι εσαεί. όπως εύστοχα επιση- μαίνει ο Λασκαράτος “κάθε αγάπη της ανθρωπότητος είναι συνυφασμένη με το μέλλον”. ***Αλέξανδρος ΦιλίππουΗ ιστορία τον παρέδωσε Μέγα ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΚΑΡΑΜΙΧΟΣστη μνήμη Ελλήνων και βαρβάρων.Έσπασε το φράγμα του χρόνου έκτιζαν το πεπρωμένοκαι με την ταχύτητα του ανέμου μέχρι τα τριάντα τρία του.σκίασε χώρες μακρινές κι απρόσιτες. Προφητικό αποτύπωμα προ ΧριστούΚαι ποιος ο Αλέξανδρος άφησε την ύστερη πνοή τουκαι ποιος ο Αχιλλέας. στο κρεσέντο του ηρωικού του παιάνα.Η ανδρεία σε δυο όψεις.Του γερο-Όμηρου η ιστορία Τώρα σαρισοφόρος, έφιππος κι ωραίος δεσπόζειτον στοίχειωσε. στην αχνογάλαζη αγκαλιά του Θερμαϊκού.Με του Αριστοτέλη τη σκέψη Ασιάτες, Ευρωπαίοι, Αμερικάνοι κι Αφρικανοίέκτισε το ευ ζην. προφέρουν αργόσυρτα το όνομά του.Ωσαννά και ρέκβιεμ, Στη λέξη μόνο Μέγαςδόξα και απώλειες δανείζονται το λεξικό τους και υποκλίνονται με τη συγκατάβαση της αποδοχής. 15

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οη γραμμη οχυρων μεταξα Γενικά στυλιανοσ κυριμησ Αντιστράτηγος ε.α. Γραμμή οχυρών Μεταξά, ονομάζεται η σειρά τωνοχυρωματικών έργων (υπογείων και επιγείων) κατά Αργότερα όμως κρίθηκε σκόπιμο να κατασκευα-μήκος της Ελληνοβουλγαρικής μεθορίου, που κατα- στούν περαιτέρω οχυρώσεις καθ΄ όλο το μήκος τωνσκευάστηκαν αρχικά με σκοπό την απόκρουση αιφνι- βορείων Ελληνικών συνόρων. Ο προγραμματισμόςδιαστικής επίθεσης εκ μέρους της Βουλγαρίας. ολοκληρώθηκε το 1935 και οι πρώτες εργασίες άρχι- σαν στη Κερκίνη το 1936. Τον Απρίλιο του 1941, πριν Στη συνέχεια όμως με την ανάληψη της αρχηγίας της Γερμανική εισβολής, είχε ολοκληρωθεί η κατα-του ΓΕΣ από τον Αλέξανδρο Παπάγο και του επικείμε- σκευή 21 οχυρών, χωρίς σ΄ αυτά να υπολογίζονται οινου Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σχεδιάστηκε και η δυνα- επεκτάσεις αντιαρματικών ζωνών ως και άλλων συ-τότητα χρήσης των οχυρών, ως τοποθεσίας αντίστα- μπληρωματικών οχυρώσεων μέχρι τον Έβρο ποταμό.σης ολόκληρης της Στρατιάς και ως ορμητήριο για την Σχεδιασμός Οχυρών Ο σχεδιασμός των οχυρών έγινε, όταν πρωθυπουρ-ανάληψη επιθετικής πρωτοβουλίας προς Βορρά. γός και υπουργός εθνικής άμυνας ήταν ο Ιωάννης Με- Ιστορικά δεδομένα ταξάς, εξού και η ονομασία τους, η δε κατασκευή τους Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της πο- ήταν προϊόν μιας πανεθνικής προσπάθειας από κρατι- κούς φορείς, τον στρατό, τις διάφορες τότε βιομηχανί-λιτικής ρευστότητας που επικρατούσε στην Ευρώ- ες, αλλά και από ιδιώτες επιστήμονες (τοπογράφους,πη, τα περισσότερα από τα κράτη της κατασκεύα- μηχανικούς, αρχιτέκτονες, γεωγράφους κ.ά.). Ομοί-σαν γραμμές αμύνης με μόνιμες οχυρώσεις, με πιο ως, συμμετείχε ενεργά και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυ-γνωστές σε όλους μας την Γαλλική γραμμή «ΜΑΖΙ- τεχνείο.ΝΌ» και την Γερμανική γραμμή «ΖΙΓΚΦΡΙΝΤ». Σεέκθεση του Ανώτατου Στρατιωτικού Συμβουλίου, το Την υλοποίηση του μεγαλόπνοου αυτού έργου,οποίο συνήλθε υπό την προεδρία του αντιστράτηγου ανέλαβε η Διοίκηση Φρουράς Θεσσαλονίκης. Ιδιαίτε-Αλεξ. Οθωναίου το 1932, επισημάνθηκαν τα εξής: ρη βαρύτητα είχε δοθεί στον απόρρητο χαρακτήρα τηςΠρώτον ότι η έλλειψη σύγχρονων υλικών και μέσων κατασκευής και την απόλυτη μυστικότητα των όλωντου στρατού, δεν επέτρεπε στη χώρα να ανταποκρι- εργασιών. Λέγεται μάλιστα, ότι το μεγαλύτερο μέροςθεί πλήρως στις απαιτήσεις ενός πολέμου εκείνης της του εργατικού προσωπικού προήρχετο εκτός περιοχήςεποχής και Δεύτερον δεν ήταν δυνατόν να εξασφαλι- και ότι μετέβαινε στο χώρο εργασίας με κλειστά τα μά-σθεί στοιχειωδώς μία ολιγόχρονη άμυνα επί του εθνι- τια, ώστε να μην γνωρίζει που βρίσκεται.κού εδάφους. Τι προέβλεπε η μελέτη κατασκευής οχυρών Μετά από το πόρισμα αυτό, τον Αύγουστο του Η μελέτη της συγκροτηθείσας επιτροπής (ΜΕΟ),1935 δημιουργήθηκε μία Επιτροπή Μελετών Οχυρώ- προέβλεπε την κατασκευή οχυρών και έργων που κά-σεων (ΜΕΟ), με στόχο την εκπόνηση σχετικής μελέ- λυπταν οχυρωτικά ολόκληρη σχεδόν την παραμεθό-της για την κατασκευή έργων οχυρώσεως. Η αρχική ριο περιοχή, ήτοι από την Ανατολική Μακεδονία (όροςαπόφαση προέβλεπε να οχυρωθεί η οριογραμμή Ρού- Μπέλες) μέχρι την Κομοτηνή, καλύπτοντας συνολικάπελ στις Σέρρες και Λίσσε στη Δράμα. μία ζώνη μήκους 300 χιλ. 16

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 Ολόκληρη η γραμμή αποτελείτο από υπόγειες σή- της αμυντικής γραμμής Μεταξά, χωρίς να κατορθώ-ραγγες, που περιελάμβαναν επί μέρους επίγεια οχυ- σει να καταλάβει ή να παρακάμψει τα οχυρά. Η πα-ρά συγκροτήματα με παρατηρητήρια, πυροβολεία, ράδοση αυτών έγινε μετά τη συνθηκολόγηση και κα-καθώς και μία τεράστια ανάπτυξη αντιαρματικών τά- τόπιν σχετικής διαταγής, λόγω εισβολής του εχθρούφρων, ζωνών αντιαρματικών σιδηροπηγμάτων και εκτός οχυρών, μέσω του Γιουγκοσλαβικού εδάφους.σκυροδέματος σε διπλές και τριπλές γραμμές ανά-σχεσης (πολλά εξ αυτών σώζονται μέχρι και σήμερα). Τα οχυρά εκτέλεσαν πλήρως τον σκοπό τους, από πλευράς τακτικής, καθώς άντεξαν στις σφοδρές επι- Ιδιαίτερα κάθε οχυρό ήταν ένα αυτοτελές κέντρο θέσεις του εχθρού από εδάφους και αέρος. Μάλι-άμυνας, αποτελούμενο από πυροβολεία, πολυβολεία, στα οι Γερμανοί Αξιωματικοί εξέφρασαν τον θαυμα-παρατηρητήρια, χώρους διοικήσεως καθώς και όλους σμό τους για τα Ελληνικά οχυρά, χαρακτηρίζοντάςτους απαραίτητους χώρους διαμονής του προσωπικού. τα «τον χρυσό μέσο όρο των συστημάτων οχυρώσε-Τέλος, πρέπει να τονιστεί η ανθεκτικότητα των έργων ως, μεταξύ του πολυδάπανου Γαλλικού και του λιτούσε πυρά πυροβολικού και αεροπορίας και η στεγανό- Γερμανικού».τητα αυτών, που ακόμη και σήμερα διατηρούνται σεαρίστη κατάσταση. Εδώ αξίζει να υπενθυμίσουμε στους πολιτικούς μας και σε μία κατηγορία νέων που καίνε τις σημαίες ή αρ- Ποια ήταν τα 21 οχυρά της γραμμής Μεταξά νούνται να υπηρετήσουν την πατρίδα, την απάντηση • Ανατολική Μακεδονία που έδωσε ο Διοικητής του οχυρού ΡΟΥΠΕΛ, Ταγμα- -Περιοχή Μπέλες: Ποποτλιβίτσα, Ιστίμπεη, Κελ- τάρχης Γεώργιος Δουράτσος, στον Γερμανό απεσταλ-καγιά, Αρπαλούκι, Παλιουρώνες. μένο που ζητούσε την παράδοση του οχυρού: -Περιοχή Αγγίστρου: Ρούπελ, Καρατάς, Κάλη -Περιοχή Αλή Μπουτούς και Μαύρο βουνό: - Τα οχυρά παραδίδονται ΜΟΝΟΝ όταν κυριευ- Περσέκ θώσιν παρά του αντιπάλου. -Περιοχή Βώλακα: Καστίλλο, Άγιος Νικόλαος,Μπαρτισέβα - Ότι τοιούτων διαταγών περί ανακωχής κ.τ.λ. -Υψίπεδο κάτω Νευροκοπίου: Μπαμπαζώρα, Μα- στερούμεθα παρά των ιεραρχικώς προϊσταμένων μαςλιάγκα, Περιθώρι, Πορταλούσκα, Ντασαβλή, Λίσσε, αρχών.Πυραμοειδές. • Δυτική Θράκη - Ότι, διαταγάς λαμβάνομεν και εκτελούμεν μό- -Ξάνθη: Εχίνος νον τας προερχομένας εκ των προϊσταμένων αρχών. -Κομοτινή: Νυμφαία Η αξία των Οχυρών - Ότι ο αγών θα συνεχιστεί, πάσα δε απόπειρα Η αξία των οχυρών, διαπιστώθηκε κατά την διάρ- προσεγγίσεως του οχυρού, θα συντριβεί.κεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο Γερμανικόςστρατός, στις 6 Απριλίου 1941, επιτέθηκε κατά μήκος Επίλογος Δυστυχώς σήμερα, «λαμβάνομεν και εκτελούμεν τας διαταγάς και αποφάσεις των ξένων οίκων και κυ- βερνήσεων και ουχί των ημετέρων», αγνοώντας ότι η Ελλάδα φτωχή μπορεί να ζήσει, σκλαβωμένη όμως όχι. Ο εχθρός βρίσκεται και πάλι προ των πυλών.***1941. ο Τσορτσιλ και ο σταλιν υμνουν τον ηρωισμό των ελληνων Η αντίσταση που προέβαλε η Ελλάδα στην δα για να βοηθήσει τον ηττημένο φίλο του Μουσο- λίνι, αλλά για να αποκρούσει τη βρετανική πολιτική.ιταλική εισβολή, ο ηρωισμός και η αποτελεσματικότη- Την ίδια στιγμή θέλησε να ξεπεράσει τον Τσόρτσιλ σετα της 8ης Μεραρχίας και του υποστράτηγου Χαράλα- ύμνους για τον έλληνα στρατιώτη: «Χάριν της ιστορι-μπου Κατσιμήτρου στο Καλπάκι άφησαν άναυδη όλη κής δικαιοσύνης είμαι υποχρεωμένος να διαπιστώσωτην Ευρώπη και οδήγησαν τον Γουίνστον Τσόρτσιλ ότι από τους αντιπάλους οι οποίοι μας αντιμετώπισαννα πει, μιλώντας στη βρετανική Βουλή, ότι «από σή- ήταν ιδιαίτερα ο έλληνας στρατιώτης που πολέμησε μεμερα δεν θα λέμε ότι οι Ελληνες πολεμούν σαν ήρωες παράτολμο θάρρος και ύψιστη περιφρόνηση προς τοναλλά ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Ελληνες». Λίγους μή- θάνατο. Συνθηκολόγησε τότε μόνον όταν κάθε περαι-νες αργότερα, όταν οι Ιταλοί είχαν νικηθεί, οι Γερμανοί τέρω αντίσταση ήταν αδύνατη και επομένως μάταιη.έμπαιναν στην Ελλάδα έπειτα από σθεναρή αντίσταση Ωστόσο αγωνίστηκε με τόσο μεγάλη γενναιότητα,των μακεδονικών οχυρών. ώστε ακόμη και οι εχθροί του δεν μπορούν να αρνη- θούν την εκτίμησή τους προς αυτόν». Τον Μάιο, μετά την ολοκλήρωση της εκστρατεί-ας, ο Χίτλερ δήλωνε ότι το Ράιχ δεν ήρθε στην Ελλά- 17

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΕΞΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Χαράλαμπος Ν. Λαζαρίδης Ομ. Καθηγητής Μηχανικής Τροφίμων Α.Π.Θ. Πρ. Αντιδήμαρχος Δήμου «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Ζώντας σε περίοδο κρίσης ση) των νέων μας, στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυν- ση από αυτήν που μας οδηγούν δεκαετίες τώρα οι εκά- Τόσο σε τοπικό, όσο και σε Πανελλήνιο επίπε- στοτε κυβερνώντες. Είναι ανάγκη να επιστρέψουμεδο, βιώνουμε καθημερινά μια κραυγαλέα αντίφαση. στην Ελληνο-ορθόδοξη Παιδεία, με στόχο τη διαμόρ-Ενώ ζούμε σε έναν παραδεισένιο τόπο, με τεράστια φωση σκεπτόμενων-ενεργών πολιτών, με Εθνική καιιστορικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά και πλουτο- ατομική αυτογνωσία, με ενάρετη, ελεύθερη και αδού-παραγωγικά αποθέματα, η κακή διαχείριση όλου αυ- λωτη προσωπικότητα.τού του επίγειου πλούτου, μας κατάντησε να δια-βιώνουμε σε συνθήκες αυξανόμενης φτώχειας, Παράλληλα, και ενώ αγωνιζόμαστε για την ανα-κοινωνικού αποκλεισμού και ανθρώπινης εξαθλί- γκαία αλλαγή στην Παιδεία μας, δεν μπορούμε ναωσης, με 450.000 σπουδαγμένα Ελληνόπουλα να περιμένουμε μοιρολατρικά την κατάρρευση της οι-έχουν πάρει το δρόμο της ξενιτειάς για να προσφέ- κονομίας μας. Αυτό που δεν κάνει η κεντρική εξου-ρουν στην ανάπτυξη άλλων χωρών, αφού η πατρίδα σία, οφείλουμε να το επιχειρήσουμε εμείς. Με οδη-τους…δεν τα χρειάζεται. γό και πρωτεργάτη την τοπική αυτοδιοίκηση, ο κάθε ενεργός πολίτης χωριστά και όλοι μαζί ενωμένοι, Έχοντας απαξιωθεί συλλογικά, υποδουλωθήκαμε οφείλουμε να αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες, τιςσε χώρες και λαούς που ποδοπάτησαν και ευτέλισαν δικές μας πρωτοβουλίες, με στόχο να βγούμε σταδια-τον ανθρώπινο πολιτισμό, καθώς απερίσκεπτα θυσί- κά από τα αδιέξοδα στα οποία έχουμε οδηγηθεί, αξι-ασαν (και θυσιάζουν) πανανθρώπινες αξίες στο βωμό οποιώντας στο έπακρο τα μεγάλα συγκριτικά πλεο-της φιλαργυρίας και της φιληδονίας. Και ιδού η οδυ- νεκτήματά μας.νηρή συνέπεια της ηθικής τους κατάπτωσης: αφούνομιμοποίησαν τη σεξουαλική ανωμαλία μεταξύ ενη- Η Χαλκιδική μας υπόδειγμα σε μια πορεία ισόρρο-λίκων, βρίσκονται ήδη ένα βήμα πριν τη νομιμοποί- πης-βιώσιμης ανάπτυξηςηση της παιδεραστίας και της κτηνοβασίας(1)!!! Ίσωςθα αδικούσαμε τα ζώα, αν λέγαμε στη γλώσσα του Η Χαλκιδική μας είναι ο πλέον ευεργετημένοςμεγάλου Ψαλμωδού, ότι οι «άνθρωποι» αυτοί «παρα- «νομός» της χώρας μας, τόσο σε φυσικές ομορφιέςσυνεβλήθησαν τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώ- (πανέμορφες παραλίες, σπάνιες και αναξιοποίητες ορει-θησαν αυτοίς(2). Κι όμως, τα παρόν και το μέλλον της νές ομορφιές, στενή επαφή βουνού και θάλασσας), όσοένδοξης (πάλαι ποτέ) Ελλάδας μας βρίσκεται σήμε- και σε ιστορία, αρχαιότητες, πολιτισμό. Ταυτόχροναρα στα χέρια των λαών αυτών…αλλοίμονο, όχι για- είναι η Πύλη του Αγ. Όρους, της παγκόσμιας κιβω-τί μας τα πήρανε οι ίδιοι, αλλά γιατί τα ξεπουλήσα- τού της Ορθοδοξίας για πάνω από μια χιλιετία. Επι-με εμείς… πλέον είναι γενέτειρα του Αριστοτέλη και περιοχή με αρχαίους ιστορικούς οικισμούς και πλούσια αρχαιο- Είναι πλέον φανερό ότι η οικονομική κρίση, που λογικά ευρήματα. Για όλους αυτούς τους λόγους είναιζούμε, είναι συνέπεια της ηθικής και πνευματικής κρί- ένας από τους πλέον αγαπητούς τουριστικούς προο-σης, της κρίσης αξιών που βιώνουμε τις τελευταί- ρισμούς.ες δεκαετίες και στην προδομένη πατρίδα μας, αφούαντί να εξ-Ελληνίσουμε τους Ευρωπαίους, αφ- Υπάρχει παρ’ όλα αυτά μια σημαντική υστέρησηΕλληνιστήκαμε εμείς και με ιδιαίτερο ζήλο αντιγρά- στην ισόρροπη - βιώσιμη ανάπτυξή της, με αποτέλε-φουμε τις δικές τους «προοδευτικές» ανωμαλίες και σμα να μην αξιοποιούνται σημαντικές αναπτυξιακέςεκτροπές. δυνατότητες τόσο στα παράλια όσο και στην ενδοχώ- ρα. Μπορούμε να βγούμε από την κρίση; Η μόνη ελπίδα εξόδου από την οικονομική κρίση, Είναι γεγονός ότι η Χαλκιδική μας πάσχει σε υπο-είναι η ηθική και πνευματική ανάταξή μας, η επιστρο- δομές και ιδιαίτερα σε σύγχρονα οδικά δίκτυα με άμε-φή στις ρίζες του πολιτισμού μας, στο Αριστοτέλειο ση πρόσβαση στην Εγνατία οδό και το εθνικό οδικό«ευ ζειν», που προϋποθέτει ενάρετη ζωή, με σεβασμό δίκτυο. Πάσχει επίσης από έλλειψη ζωτικού χώρουστον άνθρωπο και στις ανθρώπινες αξίες. Χρειαζόμα- ανάπτυξης βασικών τομέων της παραγωγικής οικο-στε επειγόντως έναν νέο οδικό χάρτη στην Παιδεία νομίας (γεωργία, κτηνοτροφία, μεταποιητική βιοτε-μας, για πραγματική μόρφωση (όχι στείρα εκπαίδευ- χννία), εξαιτίας ενός προβληματικού Γενικού Πολε- οδομικού Σχεδιασμού (ΓΠΣ), που ευνοεί μονομερώς 18

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018κάποιες δραστηριότητες σε βάρος όλων των άλλων. GMO-free area).Πάσχει τέλος σε συντονισμένες δομές συνεργασίας, 5. Γνωριμία με τον τοπικό πολιτισμό, ιστορία, αρ-που θα απέφεραν ένα σημαντικό συνεργιστικό αποτέ-λεσμα. Αυτές τις συνέργειες προσπαθεί να αξιοποιή- χαιότητες, μνημεία, τοπικές μοναδικότητες, λαογρα-σει μέσα από τον αναπτυξιακό του σχεδιασμό ο Δήμος φία, «ξεχασμένα» παραδοσιακά επαγγέλματα, πολιτι-«ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ». στική παράδοση (ήθη, έθιμα, τοπική μουσική, χοροί). Πολιτιστικές διαδρομές μέσα από τις οποίες ο επισκέ- Κεντρική ιδέα είναι η αναβάθμιση του τουριστι- πτης «ανακαλύπτει» και ζει διαχρονικά την ιστορίακού προϊόντος μέσα από την ενοποίησή του, για να του τόπου, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Οργα-συμπεριλάβει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα όλων νωμένες θεματικές επισκέψεις σε ιστορικούς τόπους,ανεξαιρέτως των περιοχών του Δήμου, καθώς ο σχεδι- μουσεία, παλαιές εκκλησίες και μοναστήρια.ασμός εντάσσει στην αναπτυξιακή προσπάθεια όλα ταδημοτικά διαμερίσματα, παράλια και ορεινά. 6. Ευκαιρίες ενεργούς συμμετοχής στα τοπικά ήθη-έθιμα και εκδηλώσεις, σε δράσεις που τους ενσω- Για να γίνει απόλυτα σαφής η έννοια της ενοποί- ματώνουν στην τοπική κοινωνία (π.χ. αγροτικές δρα-ησης, και το όφελος των συνεργειών που θα προκύ- στηριότητες - αγροτουριστικές δράσεις).ψουν, αρκεί να δούμε αναλυτικά τί αναζητά ο σημερι-νός, απαιτητικός επισκέπτης μας και πώς μπορούμε να 7. Περιπατητικές και ποδηλατικές διαδρομές πουανταποκριθούμε. συνδυάζουν επαφή με τη φύση, φυσική άσκηση, εξοι- κείωση με τοπική χλωρίδα και πανίδα. Ο «απαιτητικός» επισκέπτης αναζητά: Χρήσιμες επισημάνσεις 1. Όμορφο, καθαρό περιβάλλον με εναλλαγές το- Πάνω σε όλα αυτά οφείλουμε να κάνουμε τις εξήςπίου (συνδυασμός βουνού - θάλασσας) και ευκαιρίες επισημάνσεις:εναλλακτικών δραστηριοτήτων, που γεμίζουν ευχά- 1. Κανένας οικισμός δεν διαθέτει και δεν προ-ριστα, δημιουργικά και εκπαιδευτικά/μορφωτικά τον σφέρει από μόνος του όλα όσα επιζητά ένας απαιτητι-ελεύθερο χρόνο όλης της οικογένειας. κός επισκέπτης. 2. Άνετη, ευχάριστη διαμονή σε πεντακάθαρες 2. Απαιτείται στενή συνεργασία πολλών, δια-εγκαταστάσεις, με απόλυτη ησυχία. φορετικών οικισμών. Ένα πακέτο που συνδυάζει βου- 3. Φιλικό ανθρώπινο περιβάλλον, με απόλυτο σε- νό και θάλασσα, είναι σίγουρα ελκυστικότερο σε πε-βασμό στον επισκέπτη και προθυμία εξυπηρέτησής ρισσότερους επισκέπτες, από ένα πακέτο βουνού ήτου με κάθε δυνατό τρόπο (έναντι μιας απρόσωπης, θάλασσας.αδιάφορης αντιμετώπισης ενός περαστικού, που δεν 3. Η ενοποίηση του τουριστικού προϊόντος θαθα ξαναδούμε). Αρκετοί μάλιστα επισκέπτες αναζη- συμβάλει στην ουσιαστική διαφοροποίησή του απότούν ευκαιρίες συναναστροφής και σύναψης φιλίας με άλλα ανταγωνιστικά πακέτα, στην αναβάθμισή του,ντόπιους κατοίκους, οπότε έχουν ένα επιπλέον κίνη- στην αύξηση επισκεπτών υψηλών απαιτήσεων, στηντρο για να συνεχίσουν να επισκέπτονται την περιοχή επέκταση της τουριστικής περιόδου, στην αύξηση τωνσε τακτική βάση. Συχνά ο ξένος δεν έχει ανεπτυγμένη διανυκτερεύσεων, στη διεύρυνση της αναπτυξιακάτην δική μας αίσθηση «πατρίδας», γι αυτό επιζητά ένα επωφελούμενης περιοχής για να αγκαλιάσει ολόκλη-ευχάριστο κοινωνικό περιβάλλον, όπου θα μπορούσε ρο τον Δήμο (ή ολόκληρο τον «Νομό»).να «ενσωματωθεί». 4. Καμιά επιχείρηση δεν μπορεί από μόνη της 4. Άριστο, εγγυημένης ποιότητας και ασφάλει- να προωθήσει το τουριστικό της προϊόν σε ένα πακέτοας φαγητό. Κατά κανόνα ο επισκέπτης προτιμά τοπι- που περιλαμβάνει έναν ευρύ συνδυασμό δράσεων σεκά, παραδοσιακά γεύματα, που εισάγουν στον τοπικό βουνό και θάλασσα. Απαιτείται κεντρικός σχεδιασμόςδιατροφικό πολιτισμό, και χρησιμοποιούν προϊόντα υπό την αιγίδα του Δήμου και της Περιφέρειας.εποχής, από τοπικές αγροτικές επιχειρήσεις με βιολο- 5. Πρώτο και σημαντικότερο βήμα στην προ-γικούς τρόπους παραγωγής. Αποφεύγει τα απρόσω- σπάθεια αυτή είναι η αναγνώριση της ανάγκης έντι-πα, τυποποιημένα γεύματα «δυτικού» τύπου, με πρώ- μης συνεργασίας, με κοινό στόχο την αναβάθμιση τουτες ύλες άγνωστης προέλευσης, χαμηλής ποιότητας, προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος και την αύξη-ασφάλειας και θρεπτικής αξίας. Μακριά από «μεταλ- ση των διανυκτερεύσεων σε όλες τις περιοχές κάθελαγμένα»!..Σε πρόσφατη σχετική ημερίδα(3), ο συγ- Δήμου, και όχι μόνον στα παράλια.γραφέας κατέθεσε πρόταση ανακήρυξης του Δήμου 6. Η προτίμηση τοπικών προϊόντων της ενδο-μας (και γιατί όχι ολόκληρης της Χαλκιδικής) ως «περι- χώρας από τις παραλιακές επιχειρήσεις φιλοξενίας καιοχής ελεύθερης από μεταλλαγμένα» με σχετικές πινα- εστίασης θα έχει πολλαπλά ευεργετικά αποτελέσματακίδες που θα αναγράφουν: Δήμος «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» τόσο για τις επιχειρήσεις αυτές, όσο και για τους το-(ή Χαλκιδική): Περιοχή χωρίς «μεταλλαγμένα» πικούς παραγωγούς και την τοπική οικονομία συνο-(ARISTOTLE Municipality ή Prefecture of Chalkidiki: a 19

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ολικά, αφού θα δώσει πολύτιμες θέσεις εργασίας στην ανάπτυξης. Αυτό όμως είναι από μόνο του θέμα μιαςσκληρά δοκιμαζόμενη νεολαία της ενδοχώρας μας. Αν άλλης δημοσίευσης.δεν αναπτυχθούμε όλοι μαζί, θα «βουλιάξουμε» όλοιμαζί. Επίλογος Παρά την μοναδική φυσική ομορφιά και τον τε- 7. Τα τοπικά προϊόντα δεν μπορούν από μόνα ράστιο ιστορικό, πολιτιστικό και πλουτοπαραγωγι-τους να συμβάλουν στην αναβάθμιση των υπηρεσι- κό πλούτο που μας περιβάλει, καταντήσαμε να ζού-ών εστίασης. Πρέπει «να το γράφει η ετικέτα». Απαι- με σε συνθήκες φτώχειας και οικονομικής εξάρτησηςτείται σύστημα πιστοποίησης της εντοπιότητας των από λαούς που πρόδωσαν και ευτέλισαν τον ανθρώπι-προσφερόμενων προϊόντων από κάποιον αξιόπιστο νο πολιτισμό. Η οικονομική κρίση είναι συνέπεια τηςφορέα (π.χ. Δήμος/Περιφέρεια). πνευματικής μας κατάπτωσης. Η χώρα μας οφείλει να βγει από την πνευματική κρίση, για να ανακτήσει τη 8. Κάθε παραγωγός και κάθε επιχειρηματίας που χαμένη ελευθερία της και να ξανα-οδηγήσει την αν-έρχεται σε επαφή με τον επισκέπτη, γίνεται ένας κα- θρωπότητα στα αρχαία ανθρωπιστικά ιδεώδη πουλός, μέτριος ή κακός πρεσβευτής της ποιότητας των μεταβάλουν τον άνθρωπο από άτομο και αριθμό, σευπηρεσιών, της ποιότητας φιλοξενίας που προσφέ- πρόσωπο και σε προσωπικότητα. Απαραίτητες προϋ-ρει ο Δήμος μας (και η χώρα μας συνολικά). Ένας κα- ποθέσεις είναι η συλλογική (εθνική) αυτογνωσία καικός επιχειρηματίας μπορεί εύκολα να γκρεμίσει ό,τι με η επιστροφή μας στην Ελληνοορθόδοξη – Χριστο-πολύ κόπο, με μεγάλες προσπάθειες και πολλά έξοδα κεντρική Παιδεία, στην ενότητα και τη συνεργασίακατέκτησαν όλοι οι άλλοι επιχειρηματίες μαζί. όλων μας, για να αξιοποιήσουμε επιτέλους τα σπάνια συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και να διασφαλίσουμε 9. Οι επιχειρηματίες θα χρειαστεί να «συνυπο- το μέλλον που μας αξίζει. Το απαιτεί η ιστορία και τογράψουν» έναν άτυπο, στοιχειώδη «κώδικα δεοντο- ένδοξο παρελθόν μας. Το δικαιούνται οι ήρωες - μάρ-λογίας», έτσι ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός στην τυρες πρόγονοί μας. Το οφείλουμε στα παιδιά και σταπροσωπικότητα του επισκέπτη και να αποκηρύσσεται εγγόνια μας.-η καιροσκοπική εκμετάλλευσή του, που μοιραία οδη-γεί στην απαξίωση και στο διασυρμό όλων μας. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: (1) Σύμφωνα με αναφορές στα έντυπα και ηλε- 10. Οι δεοντολογικά σωστές επιχειρήσεις καλό κτρονικά ΜΜΕ, “προοδευτικές” χώρες σαν την Ολ-είναι να εντοπίζονται και να βραβεύονται, για να συνι- λανδία, τη Νορβηγία, τις ΗΠΑ, υπάρχουν κόμματαστούν παραδείγματα προς μίμηση. παιδεραστών. Με απόφαση του τοπικού Δικαστηρί- ου της Χάγης, η Ολλανδική Κυβέρνηση ανεγνώρισε 11. Οι απαιτούμενες από τους Δήμους και την επίσημα τη λειτουργία του παιδοφιλικού κόμματοςΠεριφέρεια παρεμβάσεις πρέπει να δρομολογηθούν PNVD και θεώρησε «σύννομους και εντός συνταγμα-ΑΜΕΣΑ για να αξιοποιηθεί στο έπακρο η θαυμάσια τικού τόξου» τους βασικούς στόχους του συγκεκριμέ-προβολή που είχαμε με τις πετυχημένες εθνικές και δι- νου κόμματος, που είναι «η νομιμοποίηση της σεξου-εθνείς εκδηλώσεις για το « Έτος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ». αλικής επαφής μεταξύ ενηλίκων και ανηλίκων από 12 ετών, η νομιμοποίηση της κατοχής παιδικού πορνογρα- 12. Στις όποιες δράσεις αφορούν επισκέπτες στο φικού υλικού για προσωπική χρήση(!) και η κατάργησηΆγιον Όρος, καλό θα είναι να εξασφαλίσουμε τη συ- κάθε νομοθεσίας που απαγορεύει την σεξουαλική επα-νεργασία της Ιεράς Επιστασίας. φή μεταξύ ανθρώπων και ζώων(!)». Στη Γερμανία η ορ- γάνωση ZETA του Μίχαελ Κίοκ, έφερε στο Γερμανικό Ο ρόλος του τοπικού διατροφικού μας πολιτισμού κοινοβούλιο (Bundestag) σχέδιο νόμου για την νομι- Είναι παγκοσμίως γνωστή η ευεργετική επίδραση μοποίηση της κτηνοβασίας, επικαλούμενη την υπερά-της Μεσογειακής Διατροφής στην υγεία και μακροζωϊα. σπιση των δικαιωμάτων των Γερμανών κτηνοβατών, Τα καταστήματα μπορούν επίσης να προβάλουν το που κατ’ αυτήν ανέρχονται σε 100.000 πολίτες(!!!).«Μεσογειακό – Αριστοτελικό μενού» με συγκεκριμένα (2) «…Και άνθρωπος εν τιμή ων ου συνήκε. Παρα-«πιάτα» μεσογειακής διατροφής, με παράλληλη επισή- συνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυ-μανση της χρήσης «καθαρών» - αγνών, τοπικά παρα- τοίς..» (Ψαλμός 48, στ. 13)γόμενων προϊόντων σε τοπικές, παραδοσιακές συντα- (3) Η παρούσα δημοσίευση βασίστηκε σε διάλε-γές. ξη του συγγραφέα με τίτλο: «Τα τοπικά προϊόντα και Κεντρική ιδέα είναι να τονίζουμε με κάθε τρόπο ότι ο διατροφικός μας πολιτισμός, ως εργαλεία ενοποίησηςτο τοπικό φαγητό ενσωματώνει τρία σημαντικά χα- και αναβάθμισης του τουριστικού μας προϊόντος», σταρακτηριστικά, καθώς είναι αγνό (με αγνά τοπικά υλι- πλαίσια σχετικής ημερίδας του Δήμου «ΑΡΙΣΤΟΤΕ-κά), νόστιμο (παραδοσιακές, τοπικές συνταγές), υγιει- ΛΗΣ» (Τρυπητή, 7 Μαΐου 2017).νό (μέρος της Μεσογειακής διατροφής). Είναι δηλαδήΆριστο και τέλειο – «Αριστοτέλειο». Ο διατροφικός μας πολιτισμός είναι η «πεμπτου-σία» της ύπαρξής μας. Είναι συνάμα ο κρυμμένος θη-σαυρός μας, αφού ποτέ δεν αξιοποιήθηκε ως εργαλείο 20

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΚΑΤΑ ΤΟΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΧΡΟΝΟ 2017 Ο όρος καιρός αναφέρεται, ως γνωστόν, στην ΤΙΜΟΛΕΩΝ ΜΑΚΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Ομότιμος καθηγητής Μετεωρολογίαςεκάστοτε φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας. Εκτι-μάται με τις τιμές των διαφόρων μετεωρολογικών πα- του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκηςραμέτρων, όπως: θερμοκρασία του αέρα, βροχόπτωση, τριέται με ειδικά όργανα που λέγονται βροχόμετρα-ηλιοφάνεια, υγρασία του αέρα κ.α. βροχογράφοι. Μονάδα μέτρησης είναι το χιλιοστό (mm) βροχής. Σημειώνεται ότι 1 mm βροχής σημαί- Στην παρούσα εργασία γίνεται αναφορά στις παρα- νει 1 λίτρο νερού ανά τετραγωνικό μέτρο ή 1 κυβικόμέτρους: α) θερμοκρασία του αέρα και β) βροχόπτω- μέτρο νερού ανά στρέμμα.ση, σε διάφορες περιοχές της Χαλκιδικής. Σχ 2 Η ετήσια πορεία της βροχής (mm) στην Κασ- Πηγή αυτών των δεδομένων υπήρξε, το αρχείο των σάνδρεια κατά το έτος 2017μετεωρολογικών σταθμών Χαλκιδικής, το οποίο ανή-κει στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Ο κρατικός Όπως είναι φανερό ο μήνας με το μεγαλύτερο ποσόαυτός φορέας έχει, φυσικά, και την επιστημονική ευ- βροχής είναι ο Ιανουάριος (96.6 mm).Το ετήσιο βρο-θύνη. Αξίζει να σημειωθεί ότι με τις τιμές των διαφό- χομετρικό ύψος ήταν 432.5 mm. Επειδή το μέσο ετή-ρων μετεωρολογικών παραμέτρων, αυτού του δικτύου σιο βροχομετρικό ύψος στην Κασσάνδρεια, τα 26 χρό-των σταθμών, καθίσταται δυνατή και η πρόγνωση του νια που υπάρχουν μετρήσεις, είναι 538 mm, μπορεί νακαιρού στη Χαλκιδική, με σημαντική αξιοπιστία, για λεχθεί ότι κατά το έτος αυτό η συνολική βροχόπτωσηένα τριήμερο μπροστά. Ο κάθε ενδιαφερόμενος μπο- ήταν πολύ κάτω του μέσου όρου. Σημειώνεται ότι τορεί, από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, να γνωρίζει έτος αυτό είναι το τέταρτο στη σειρά των πιο ξηρώνέτσι, καθημερινά, τα του καιρού της Χαλκιδικής μέσω ετών. Το πρώτο ήταν το έτος 1985 με 315 mm το δεύ-της ιστοσελίδας: http://www.meteo.gr τερο το 1989 με 375 mm και το τρίτο το 2016 με 387 mm. Επισημαίνεται ότι το μεγαλύτερο ημερήσιο ποσό 1. Η θερμοκρασία του αέρα στην Κασσάνδρεια βροχής (68.0 mm) σημειώθηκε στις 17 Ιουλίου. Σχ. 1. Η ετήσια πορεία της θερμοκρασίας του αέρα 3. Η θερμοκρασία του αέρα στον Νέο Μαρμαρά(0C) στην Κασσάνδρεια (μέγιστες, μέσες και ελάχι-στες τιμές) κατά το έτος 2017. Όπως είναι φανερό η μέση ετήσια κύμανση της Από το Σχήμα αυτό είναι φανερό ότι οι μέσες μη-θερμοκρασίας του αέρα είναι απλή με μέγιστο (26,5) νιαίες τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστοτον Ιούλιο και ελάχιστο (4.0) τον Ιανουάριο. Η κύμαν- 27.4 0C τον Αύγουστο και ελάχιστο 5.9 C τον Ιανου-ση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι επίσης απλή με άριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναιμέγιστο (40.6), 30 Ιουνίου, και ελάχιστο (14.4), τον Ια- επίσης απλή με μέγιστο (38.1) τον Αύγουστο και ελά-νουάριο. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστωντιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (16.7), τον Ιούλιο,και ελάχιστο (-7.6), 8 Ιανουαρίου. 2. Η βροχόπτωση στην Κασσάνδρεια Η βροχόπτωση-βροχή είναι το πιο σύνηθες απότο σύνολο των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων καιαποτελεί βασικό κλιματικό στοιχείο ενός τόπου. Με- 21

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οχιστο (15.4), τον Ιανουάριο. Η κύμανση τέλος των 7. Η θερμοκρασία του αέρα στο Στρατώνιαπόλυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέ-γιστο (18.9), τον Αύγουστο, και ελάχιστο (-4.2), 9Ιανουαρίου. 4. Η βροχόπτωση στο Ν. Μαρμαρά. Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι το μεγαλύτερο Από το Σχήμα αυτό είναι φανερό ότι οι μέσες μηνι-ποσό βροχής 116 mm έπεσε τον Ιούλιο και μετά τον αίες τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 23.00CΝοέμβριο 76.6 mm. Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος τον Αύγουστο και ελάχιστο 1.6 C τον Ιανουάριο. Η κύ-ήταν 445.6 mm. μανση των απόλυτα μέγιστων τιμών δεν είναι απλή, με κύριο μέγιστο (36.6) 6 Αυγούστου και κύριο ελάχι- 5. Η θερμοκρασία του αέρα στον Πολύγυρο στο (12.6) 5 Ιανουαρίου. Η κύμανση τέλος των από- λυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (18.6), 31 Αυγούστου, και ελάχιστο (-7.1), 8 Ιανουα- ρίου. 8. Η βροχόπτωση στο Στρατώνι Από το Σχήμα αυτό είναι φανερό ότι οι μέσες μη- Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι το μεγαλύτερονιαίες τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο ποσό βροχής 89.4 mm έπεσε τον Νοέμβριο και μετά24.8 0C τον Αύγουστο και ελάχιστο 0.6 C τον Ιανου- τον Μάρτιο 59.2 mm. Το ετήσιο βροχομετρικό ύψοςάριο. Η κύμανση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι ήταν 380 mm. Το μέγιστο ημερήσιο ποσό 38 mm έπε-επίσης απλή με μέγιστο (36.7) 2 Ιουλίου και ελάχι- σε 19 Ιανουαρίου.στο (9.7), τον Ιανουάριο. Η κύμανση τέλος των από-λυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγι- 9. Η θερμοκρασία του αέρα στο Μοναστήρι Βα-στο (15.0), 22 Αυγούστου, και ελάχιστο (-14.7), 8 τοπέδι του Αγίου ΌρουςΙανουαρίου. 6. Η βροχόπτωση στον Πολύγυρο Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι το μεγαλύτερο Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι οι μέσες μηνιαίεςποσό βροχής 155 mm έπεσε τον Φεβρουάριο και μετά τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 21.7 C τοντον Ιανουάριο 100 mm. Το ετήσιο βροχομετρικό ύψος Αύγουστο και ελάχιστο 2.5 τον Ιανουάριο. Η κύμανσηήταν 712 mm. Το μέγιστο ημερήσιο ποσό 53 mm έπε- των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέ-σε 10 Φεβρουαρίου. γιστο (40.2), 13 Ιουλίου και ελάχιστο (14.7), 6 Ιανουα- ρίου. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχιστων τιμών είναι επίσης απλή με μέγιστο (17.4), 23 Αυγούστου και ελάχιστο (-4.7), 8 Ιανουαρίου. 22

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 201810. Η βροχόπτωση στο Βατοπέδι με μέγιστο (37.8), 6 Αυγούστου και ελάχιστο (14.4), 14 Ιανουαρίου. Η κύμανση τέλος των απόλυτα ελάχι- στων τιμών δεν είναι απλή με μέγιστο (18.9), 23 Αυ- γούστου και ελάχιστο (-3.7), 9 Ιανουαρίου. 12. Η βροχόπτωση στη Μ. Λαύρα Το μεγαλύτερο ποσό βροχής 130.6 mm έπεσε τον Το μεγαλύτερο ποσό βροχής 242.8 mm έπεσε τονΙανουάριο και μετά τον Νοέμβριο 127.6 mm. Το ετή- Ιανουάριο και μετά τον Νοέμβριο 203.6 mm. Το ετή-σιο βροχομετρικό ύψος ήταν 570 mm. Το μέγιστο ημε- σιο βροχομετρικό ύψος ήταν 904 mm. Το μέγιστο ημε-ρήσιο ποσό 39 mm έπεσε 17 Ιανουαρίου. ρήσιο ποσό 97.8 mm έπεσε 17 Ιανουαρίου. 11. Η θερμοκρασία του αέρα στο Μοναστήρι Μ.Λαύρα του Αγίου Όρους. Από το Σχήμα αυτό προκύπτει ότι οι μέσες μηνιαίες Σημ. Η παραπάνω ανάλυση των δύο αυτών μετε-τιμές εμφανίζουν απλή κύμανση με μέγιστο 27.5 C τον ωρολογικών παραμέτρων δεν αποτελεί σίγουρα μιαΑύγουστο και ελάχιστο 5.2 τον Ιανουάριο. Η κύμαν- πλήρη ανάλυση του καιρού στη Χαλκιδική κατά τοση των απόλυτα μέγιστων τιμών είναι επίσης απλή, 2017. Όμως αποτελεί μια βασική μετεωρολογική-κλι- ματική πληροφορία. Ακραία καιρικά φαινόμενα συνέ- βησαν: α) παγωνιά στις 8 και 9 Ιανουαρίου, β) καύσω- νας στις αρχές Ιουλίου και στις αρχές Αυγούστου. Με βάση αυτές τις τιμές μπορεί να λεχθεί, κατ’ εκτίμηση, ότι το κλίμα της Χαλκιδικής είναι Θαλάσσιο Μεταβα- τικό (Μεσογειακό) με ήπιους χειμώνες και δροσερά σχετικώς καλοκαίρια. Με άλλα λόγια πολύ κατάλλη- λο για Τουριστική Ανάπτυξη. *** «ΕΧΟΥΜΕ ΞΕΧΑΣΕΙ ΝΑ ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ»(Μια συντομη αναλυση της ψυχολογιας της νοημοσυνης και των συναισθηματων). Αντιγονη Μ. Τριανταφυλλου BSc, MSc Δρ. Mιχαηλ Τριανταφυλλου Ψυχολόγος Νευρολόγος-Ψυχίατρος Αφορμη εκ μερους μας για την ψυχοκοινωνι- Το θεμα της διαχειρισης απ’τον ανθρωπο, των λει- τουργιων της νοημοσυνης και του συναισθηματος,κη θεωρηση-αναλυση του θεματος νοημοσυνη και συ- (συναισθηματικη νοημοσυνη) είναι μεγαλο, πολυ-ναισθηματα που είναι βασικες εγκεφαλικες ψυχικες πλοκο, από αρχαιοτατων χρονων απασχολει πολλουςλειτουργιες, που κυριαρχουν και καθοριζουν την συ- επιστημονες, διαφορων ειδικοτητων, ψυχιατρων, ψυ-μπεριφορα μας, την λειτουργικοτητα και δυναμικη του χολογων, φιλοσοφων, κοινωνιολογων κ.α.ανθρωπου, πηραμε, από μια αναφορα σε αρθρο στοντυπο, του καθ. Φιλοσοφιας Τζον Γκλουγκερ. Ο συ- Εδώ για ευνοητους λογους θα εκθεσουμε στοιχειαγκεκριμενος καθηγητης αναφερει πως «εχουμε ξεχα- μονο χρησιμων γνωσεων, σκεψεων, προβληματισμων,σει να σκεφτομαστε» με την ευκαιρια του παγκοσμιου για να προκαλεσουμε, αν θελετε, καποιο ενδιαφερον,συνεδριου των φιλοσοφων που εγινε στην Αθηνα προ για να δουμε τη δυναμικη, για μια ευρυτερη συζητησηκαιρου για πρωτη φορα (δυστυχως) στην χωρα του –αναλυση, στο μελλον, σε άλλο πεδιο αναφορας στοΠλατωνα, του Αριστοτελη, του Σωκρατη. θεμα της συναισθηματικης νοημοσυνης. 23

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ο Κατ’αρχην να πουμε ότι οι λειτουργιες αυτές, σκε- ότι « αν καποιος θελει να είναι ευδαιμων πρεπει να ζειψη, συναισθημα, μνημη, προσοχη αντιληψη κλπ δεν με αυταρκεια». Να λοιπον η σημαντικοτητα του μηνυ-λειτουργουν εν κενω. Ο εγκεφαλος είναι η εδρα αυ- ματος σε μας : αν θελουμε ευημερια και ευδαιμονια, νατων στις αντιστοιχες περιοχες, με αναλογες νευρωνι- βαλουμε περισσοτερη νοημοσυνη στα συναισθηματακες διασυνδεσεις, ουσιες, νεροδιαβιβαστες κλπ. μας και να ζουμε με αυταρκεια. Ο καθ. Γκλουγκερ διδασκει Πλατωνα στο παν/μιο Και αλλου ο Αριστοτελης (Ηθικα Νικομαχεια) «οτου Τελ Αβιβ, εμαθε τα νεα ελληνικα και είναι επισκε- καθενας μπορει να θυμωσει αυτό είναι ευκολο. Αλλαπτης καθηγητης στο παν/μιο της Κρητης, το Ρεθυμνο. το να θυμωσει κανεις με το σωστο ατομο, στο σωστοΤι λεει λοιπον «Θα ηθελα να κανω τους φοιτητεςμου βαθμο και στη σωστη στιγμη, για τη σωστη αιτια, καινα σκεπτονται περισσοτερο.Οι περισσοτεροι ανθρω- με το σωστο τροπο, αυτό δεν είναι ευκολο»ποι σκεπτονται μονον όταν είναι απολυτως απαραιτη-το να σκεφτουν.Η σκεψη πρεπει όμως να ειναι μερος Ο συγκινησιακος /λογικος διχασμος προσεγγι-του τροπου ζωης». ζει απλα τη λαικη εκφραση «καρδιας» και «μυαλου». Όμως με την καρδια βλεπει κανεις σωστα, το ουσιω- Ετσι θυμηθηκα μια προσωπικη μου εμπειρια όταν νε- δες όμως είναι στο ματι αορατο.αρη φοιτητρια σε πανεπιστημιο του Λονδινου, ο καθηγη-της μου, μας ελεγε «εδώ δεν ηρθατε μονον να παρετε τις Οι ανθρωποι που δεν είναι σε θεση να βαλουν ταξηγνωσεις, οι γνωσεις φθειρονται, ξεθωριαζουν στον χρονο. και να ελεγξουν τα συναισθηματα τους, δινουν μεσαΠρεπει να μαθετε να σκεπτεστε. Ετσι μονον δια βιου ζωης τους, εσωτερικες μαχες που επισκιαζουν την νοημοσυ-βρισκεις λυσεις, απαντησεις». Από τοτε το θεμα αυτό με νη τους και υπονομευουν την ικανοτητα τους για σωστααπασχολει, και ειδικοτερα ασχοληθηκα στην μεταπτυχια- προσανατολισμενη ζωη. Λαθος διαθεσεις, λαθος σκεψεις.κη μου εργασια στο πανεπιστημιο, στις βαθυτερες γνωσειςτων συναισθηματων και της αυτοεπιγνωσης.Ειναι ένα τα- Ο Καζαντζακης, παγκοσμιος διανοητης και λογο-ξιδι που στοχο εχει να εξασφαλισει μεγαλυτερη γνωση και τεχνης με σπανια ευθυκρισια και ρεαλισμο επικαλειταικατανοηση στη ζωη μας, και μεσω της εκπαιδευσης μας να την αυτοπειθαρχια και τον αυτοελεγχο των εσωτερι-περιλαμβανει κανονικα την εμπεδωση, ουσιαστικων αν- κων διχαστικων ενορμησεων, της πνευματικης δυνα-θρωπινων δεξιοτητων, της τεχνης της προσοχης και της μης και των συναισθηματων για προοδο και τονιζει «επιλυσης των διαφορων και της συνεργασιας. πειθαρχια ετσι μοναχα σοζυγιαζεται η δυναμη με την πεθυμια και καρπιζει η προσπαθεια του ανθρωπου Μια μεγαλη κυρια «σιδηρα κυρια» της πολιτικης »(Ασκητικη σελ.41)της Αγγλιας, η Μ. Θατσερ ελεγε « το κακο με τους αν-θρωπους σημερα είναι ότι δεν σκεπτονται, μονο αι- Γι’αυτό βασικος στοχος της διαχερισης συναισθη-σθανονται. Όμως εμενα με ενδιαφερουν οι σκεψεις, οι ματων-νοημοσυνης και ακρογωνιαιος λιθος είναι η αυ-ιδεες. Γιατι ειμαστε αυτό που σκεπτομαστε».Και αυτό τοεπιγνωση, η ενσυναισθηση.Ταυτοσημη και θεμελι-είναι τοσο επικαιρο στις μερες μας. ωδης είναι η ρηση του Σωκρατη «γνωθι σ’αυτόν». Η συγχρονη Δυση ευρισκομενη σημερα σε πληρη Η επιστημονικη μας θεση θεωρουμε ότι είναι η ισορ-συγχυση, εχοντας πριμοδοτησει στο παρελθον στον ροπια «μετρον αριστον» στο μειγμα των φυσικων λει-απολυτο θριαμβο των συναισθηματων (ευδαιμονισμος τουργιων νοημοσυνης- συναισθηματων και όχι φυσικααχαλινωτος, απερισκεπτος, χωρις σταλα νοημοσυνης) η υποτιμηση και καταστολη των συναισθηματων όπωςκαι τωρα τι? Σκυβει και εκπλιπαρει τη σοφια της σκε- αυτό είναι πιθανον αν διαφαινεται από τα παραπανω.ψης των τεχνοκρατων (ορα Τροικανων) που πολλεςφορες φθανει στο ακριβως αντιθετο, χωρις να ξερει Κάθε συναισθημα εχει τη δικη του αξια και σημα-τωρα η ιδια η Δυση αν πρεπει να τους θαυμαζει η να σια γιατι η ζωη χωρις συναισθημα θα ηταν « μια χερσατους απεχθανεται. γη ουδετεροτητας, αποκομμενη και απομονωμενη από τον πλουτο της ιδιας της ζωης». Οι σκεψεις θελουν Αλλα για την ιδια τη σημαντικοτητα στη ζωη μας συναισθηματα και τα συναισθηματα σκεψεις.της κατανοησης, της αλληλεξαρτησης και διαχειρισηςτων ψυχικων λειτουργιων νοημοσυνης-συναισθημα- Όμως καπου εδώ πρεπει να κλεισουμε.Εμεις δεν τε-τος και του ρολου τους, ας καταφυγουμε στη Αρχαια λειωσαμε, ο δρομος είναι μακρυς και ατελευτητος. Ομας κληρονομια και Σοφια. χρονος και ο χωρος τελειωσε. Και η προκληση ερχεται πρωτα απ’τον Αριστοτε- Ελπιζουμε σε νεοτερη εκδοση, της συνεχισης σελη, ο οποιος λεγει πραγματα που μας απασχολουν ση- άλλο πεδιο αναφορας με περισσοτερες γνωσεις αφουμερα. Για παραδειγμα, ολοι αναζητουν την ευδαιμονια, εχουμε πολλα ακομα να πουμε, χρησιμα και σημαντικααλλα τι ακριβως σημαινει ? Υλικες απολαυσεις, δοξα, όπως π.χ ο ρολος του δεικτη νοημοσυνης του ανθρω-γνωση? Οσον αφορα τη δοξα, ο Αριστοτελης λεγει που στη κατανοηση και διαχειριση της συναισθηματι-πως « δεν μπορει να αποτελει μερος της σωστης ευ- κης νοημοσυνης και αλλα πολλα.δαιμονιας γιατι εξαρταται από αλλους» και καταληγει Και με αυτά όλα οδηγο,αν θελετε, σε χαλαρη δια- θεση, θυμηθηκα την ρηση του Καζαντζακη « τωρα εχε- τε και πινελα και χρωματα, εσεις ζωγραφιστε τον πα- ραδεισο και μπειτε μεσα» 24

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ \"ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ\" ΑΝΕΣΤειΛΕ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ «Ο Πολύγυρος», το περιοδικό που για 18 ταπεινός και χαμηλών τόνων, ακάματος εργάτης συλ- λέκτης και ερευνητής συνέλεξε χιλιάδες φωτογραφί-ολόκληρα χρόνια μεσουρανούσε στο εκδοτικό στερέ- ες από τα αρχεία και τα σεντούκια των Πολυγυρινώνωμα όχι μόνο της πόλεως και της περιοχής του Πολυ- και δημοσίευε, ανάλογα με την εποχή και τα γεγονό-γύρου, αλλά και της Χαλκιδικής ολόκληρης, ανέστειλε τα, τις κατάλληλες, γεγονός που έδινε στο περιοδικό,την έκδοσή του κυρίως λόγω έλλειψης πόρων, με τε- πέρα από την αντικειμενικότητα και την αυθεντικό-λευταίο τεύχος το 90ό του τριμήνου Οκτωβρίου- Δε- τητα των κειμένων και μια ιδιαίτερη φρεσκάδα. Απόκεμβρίου 2017. μια απλή καταμέτρηση υπολογίζουμε ότι κάθε τεύ- χος είχε κατά μέσο όρο 50-60 φωτογραφίες. Χαιρό- Εκδότης του ήταν ο Γιάννης Δ. Κανατάς από τη Νι- σουν να το διαβάζεις.κήτη, δάσκαλος στο 3ο Δημ. Σχολείο Πολυγύρου καιφορέας ο Λαογραφικός ΄Ομιλος Πολυγύρου. Η όλη προσπάθεια του Γιάννη Δ. Κανατά ήταν ένας πραγματικός άθλος. Για 18 ολόκληρα χρόνια, χωρίς δι- Για 18 χρόνια ο Γιάννης Κανατάς με τα προσωπικά ακοπή κοπίασε πάρα πολύ. Ξενύχτησε, ίδρωσε, σί-του κείμενα και σχόλια, αλλά και με εκείνα των επίλε- γουρα μερικές φορές θα απογοητεύθηκε, αλλά δεν τοκτων συνεργατών, που ήταν και πολλοί και αξιόλογοι, έβαλε κάτω. Με τη βοήθεια μερικές φορές και του Δη-μέσα από τις στήλες του περιοδικού του ύμνησε τον μάρχου Πολυγύρου, συνέχισε και έφερε σε πέρας έναΠολύγυρο όσο ίσως κανείς άλλος. Ανέδειξε τις ομορ- μεγάλο έργο που αποτελεί μια δεξαμενή από την οποίαφιές του, την ιστορία του, την παράδοση, τον πολιτι- θα μπορούν οι επιγενόμενοι εύκολα να αντλούν πλη-σμό του. Πρόβαλε τους Πολυγυρινούς δημιουργούς, ροφορίες και γνώσεις για να μαθαίνουν και να χτίζουνκαλλιτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους, και ταυ- το μέλλον. Τυχερός, πολύ τυχερός ο Πολύγυρος πουτόχρονα φώτισε πολλές άγνωστες πτυχές της τοπικής βρέθηκε στον τόπο του ένας Γιάννης Κανατάς και τουιστορίας. ΄Εντυπο πλούσιο σε ύλη, πολυσέλιδο και πο- πρόσφερε 90 τεύχη με Πολυγυρινή ευωδιά.λυθεματικό, γρήγορα κατέκτησε και διατήρησε σταθε-ρά μέχρι τέλους μια πρώτη θέση στα εκδοτικά πράγμα- Ως Παγχαλκιδικός Σύλλογος, που είχαμε πάντατα της Χαλκιδικής μας. στενή συνεργασία με το Γιάννη, λυπηθήκαμε για τη διακοπή της έκδοσης του «Πολυγύρου». Όμως σεβό- Ο Γιάννης Κανατάς, λες και ήταν γεννημέ- μαστε την απόφαση του και ως φίλοι και συντοπίτες,νος Πολυγυρινός, συγχρωτίσθηκε με την κοινω- Χαλκιδικιώτες γαρ, τον ευχαριστούμε και του ευχόμε-νία του Πολυγύρου, σε βαθμό τέτοιο που ο κόσμος θα υγεία, ώστε σύντομα να ανοίξει τα πανιά του γιατου εμπιστεύθηκε αρχεία, φωτογραφίες, οικογνεια- νέα αχαρτογράφητα νερά.κά κειμήλια, συνεντεύξεις, «απόκρυφες» διηγήσεις,και μαζί τού πρόσφερε και τα απαραίτητα χρήματα Μιχ. Θ. Καρτσιώτηςμε τα οποία για πολλά χρόνια εξοφλούσε τους λογα- Πρόεδρος του Παγχαλκιδικούριασμούς του τυπογραφείου. Προσηνής αλλά κυρίωςΗ ΜΙΚΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΠΟΛΥΓΥΡΟΣ» Το Δεκέμβριο του 2017 κυκλοφόρησε το 90ο και ριοδικού. Αυτοί με κοίταξαν… με τ’ ασπράδια, χαμογέ-τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Πολύγυρος» μετά λασαν μάλλον ειρωνικά, αλλά συμφώνησαν. Δεν είχαναπό 18 χρόνια δημιουργικής πορείας στα πολιτιστικά εξάλλου τίποτα να χάσουν.πράγματα της Χαλκιδικής. Πώς φτάσαμε ως εδώ; Θατο γνωρίσουμε διαβάζοντας παρακάτω τη μικρή πλην Εκείνη την πρόταση όμως εγώ την έδεσα κόμπο,ενδιαφέρουσα ιστορία του «Π», γραμμένη από τον εκ- και έβαλα ως στόχο, το περιοδικό να είναι έτοιμο καιδότη του και υπεύθυνο ύλης, Γιάννη Δ. Κανατά. να διανεμηθεί μάλιστα στην πρώτη παρουσίαση του Λαογραφικού, που είχε προγραμματισθεί να γίνει προ- …Ήταν ένας-δύο μήνες περίπου πριν από τα Χρι- παραμονή Χριστουγέννων του 2000. Σε λίγες μέρεςστούγεννα του 2000, όταν με τον φιλόλογο Σταύρο δηλαδή.Λουκάκη και άλλους φίλους από τον Πολύγυρο και ταπέριξ ιδρύσαμε το Λαογραφικό Όμιλο. Θέλοντας λοι- Εκείνη την εποχή είχα ολοκληρώσει τη 2η έκδο-πόν να κάνουμε όσο το δυνατόν πιο εντυπωσιακή την ση της «Παλιάς Νικήτης», στην οποία υπήρχαν κά-πρώτη παρουσία του Ομίλου στο Δημοτικό Θέατρο, ποια κείμενα που αφορούσαν τον Πολύγυρο, κάποιεςπρότεινα στους υπόλοιπους την έκδοση και ενός πε- φωτογραφίες, όπου εικονίζονταν και Πολυγυρινοί, (η Νικήτη με τον Πολύγυρο είχαν από παλιά ιδιαίτε- ρες σχέσεις) μ’ έδωσε κάποιες άλλες ο φωτογράφος 25

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΠερικλής Αυγερινός, αγγάρεψα κάποιους φίλους να χίλια δυο προβλήματα. Τέλος πάντων τοποθετήσαμεγράψουν για την περίσταση, έγραψα κι εγώ έναν μι- τα κείμενα φίρδην-μίγδην, τις σελίδες που περίσσεψανκρό πρόλογο και η… πρώτη ύλη, με την οποία φτιά- τις γεμίσαμε με φωτογραφίες κι έτσι ύστερα από απί-χτηκε το ιστορικό πλέον 1ο τεύχος του περιοδικού, στευτη ταλαιπωρία προέκυψε το πρώτο τεύχος του πε-ήταν έτοιμη. ριοδικού. Πώς όμως να στήσουμε ένα περιοδικό χωρίς χρή- Το 1ο αυτό τεύχος βέβαια ήταν μετριότατο απόματα και τυπογραφική υποστήριξη; Απευθυνθήκα- πλευράς δομής, καθώς δεν υπήρχε κάποια ενότητα ήμε λοιπόν στον τότε δήμαρχο Δημήτριο Τζηρίτη, τον συνοχή των θεμάτων. Φανταστείτε υπήρχε θέμα πουοποίο δεν γνωρίζαμε καν, ούτε φυσικά την αντίδρασή σταματούσε στην 5η σελ. και συνεχίζονταν στη 16η,του σε ένα τέτοιο αίτημα. Φανταστείτε δύο μέλη ενός άλλο που από την 8η παρέπεμπε στην 20η, από τηνσυλλόγου που δεν είχε ιδρυθεί ακόμη, να παρουσιάζο- 11η στη 16η κλπ. και άλλο στο… επόμενο τεύχος!!!νται στο δήμαρχο με αίτημα τη χρηματοδότηση ενός (Για όλους τους παραπάνω λόγους το 2003 ξανατυπώ- Το 1ο τεύχος. Το 90ό (τελευταίο) τεύχος.περιοδικού, που επρόκειτο να κυκλοφορήσει. (Φέξε σαμε το 1ο αυτό τεύχος και γιατί είχε εξαντληθεί, αλλάμου και γλίστρησα δηλαδή)! Σίγουρα ο κ. Τζηρίτης θα και για να διορθώσουμε τις τρανταχτές αστοχίες του.)βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση και σίγουρα έπαιζε μετην τύχη του, όταν μας απάντησε θετικά και μας παρό- Παρ’ όλη τη μετριότητά του όμως, το τεύχος αυτότρυνε μάλιστα να συνεχίσουμε!!! για μας υπήρξε ένα μικρό θαύμα. Το κρατούσαμε στα χέρια μας και δεν το πιστεύαμε. Δεν μπορώ να σας πε- Το επόμενο διάστημα είχαμε να κάνουμε με το στή- ριγράψω με πόση χαρά και υπερηφάνεια το μοιράζαμεσιμο του περιοδικού σε συνεργασία με τον τότε (και στην πρώτη εκδήλωση του Λαογραφικού Ομίλου στοσήμερα) υπάλληλο του δήμου, Γιώργο Διαμαντουλά- Δημοτικό Θέατρο και λίγο αργότερα σε άλλη μεγάληκη. Έτσι λοιπόν, σε κάποιο γραφείο του δημαρχείου, σε εκδήλωση στο Κλειστό Γυμναστήριο με την παρουσίακάποια κενά του ωραρίου του Γιώργου ή τα απογεύ- 200 περίπου χορευτών μας στις εορταστικές εκδηλώ-ματα, αρχίσαμε τη σελιδοποίηση του περιοδικού, με σεις του Δήμου για τα 180 χρόνια από την επανάστα-τη φιλοσοφία «βλέποντας και κάνοντας». Τα κείμενα ση της Χαλκιδικής.ήταν όλα χειρόγραφα, φωτογραφίες οι πρωτότυπες, ταθέματα μας έβγαιναν λίγα, οι φωτογραφίες εκτός ύλης, συνέχεια στη σελίδα 31 26

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΚΔΡΟΜΕΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Από την εκδρομή στα Ν. Φλογητά και στα Πετράλωνα, 3-12-2017 (ρεπ. σελ. 39)Στα Ν. Φλογητά με τον ανταποκριτή μας κ Βάιο Μαυρίδη Στο Βυζαντινό Μουσείο \"Ιουστινιανός\"Από την παρουσίαση του βιβλίου του Ν. Παπαοικονόμου, 13-12-2017 (ρεπ. σελ. 40)Το ακροατήριο Ο παρουσιαστής Ο συγγραφέας κ Χρήστος Ρανταβέλλας κ Νίκος Παπαοικονόμου Από την εκδρομή στο Βελιγράδι, 30,31-12-2017/1,2-1-2018 (ρεπ. σελ. 40)Στο μνημείο της Ελευθερίας Σε μπαλκόνι του κάστρου. Στο βάθος ο ΔούναβηςΤο κόψιμο της βασιλόπιτας και το πρωτοχρονιάτικο \"ρεβεγιόν\" Το άγαλμα του Ρήγα Φεραίου Ο πύργος Νεμπόισα, όπου στο κέντρο του Βελιγραδίου φυλακίστηκε και βασανίστηκε 27 ο Ρήγας Φεραίος το 1798

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ο 17η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΧΟΡΩΔΙΩΝ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017. Αίθουσα ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Συμμετέχουν οι χορωδίες: ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ \"ΜΑΪΣΤΟΡΕΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ\", ΠΟΛΥΓΥΡΟΥ ΠΑΙΔΙΚΗ, ΔΗΜΟΤΙΚΗ Ν. ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ, ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΡΟΙΑΣ (ΚΕΠΑ), ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ.Διοργάνωση: Παγχαλκιδικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης \"Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ\". Υποστήριξη: ΠΕΡΙΦ. ΚΕΝΤΡ. Μ(ρΑεΚπΕ.ΔσΟεΝλΙ.Α3Σ9)Η χορωδία Μαΐστορες της Μακεδονίας Η απονομήΗ παιδική χορωδία του Πολυγύρου Η απονομήΗ Δημοτική χορωδία των Ν. Μουδανιών Η απονομήΗ χορωδία του Δήμου Βέρροιας (ΚΕΠΑ) Η απονομήΗ χορωδία του Παγχαλκιδικού Άποψη της αίθουσας 28

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ (ρεπ. σελ. 42-43) \"Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ\" Έτος ιδρύσεως 1903 ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2018Τμήμα της αίθουσας με τους συνέδρους Το προεδρείο της Γ.Σ.: (από αριστερά) Γ. Κουτσός, Ν. Μπούφτας, Μ. Καρτσιώτης, Τρ. Οικονόμου (πρόεδρος Γ.Σ.), Φιλ. ΚαράβατοςΙωάννης Κοτσάνης Αβραάμ Παπαδόπουλος Φώτιος Ταλέας Μιχαήλ ΚαρτσιώτηςΓεν. Γραμματέας Ταμίας Πρόεδρος Ε.Ε. Πρόεδρος Δ.Σ.Πεπραγμένα Δ.Σ. Οικον. Απολογισμός Έκθεση Ε.Ε. ΔευτερολογίαΑπό τον ετήσιο χορό του συλλόγου, 4-2-2018. (βλ. ρεπορτάζ σελ. 44)Η κ Άννα Εμμανουήλ και ο κ Θ. Φλώρος καλωσορίζουν Ο Πρόεδρος κ Μιχ. Καρτσιώτης προσφωνείΤο Δ.Σ. ανοίγει το χορό Άποψη από τη διασκέδαση 29

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΑπό την Χριστουγεννιάτικη γιορτή του Συλλόγου 21/12/2017 (ρεπ. σελ. 40)Ο ομιλητής κ Μιχαήλ Κουτσός (φιλόλογος) Οι κυρίες που προετοίμασαν την γιορτή Φρόσω Σαρδελλά και Μαρία ΓρίβαΆποψη της αίθουσας Άποψη της αίθουσας Από το κόψιμο της βασιλόπιτας Από την εμφάνιση της χορωδίας μας στο τμήμα της φιλαναγνωσίας 19-11-2017 (ρεπ. σελ. 54) Η χορωδία μας στο Μέγαρο Μουσικής ΘεσσαλονίκηςΑπό τις εμφανίσεις του χορευτικού μας (ρεπ. σελ. 47 & 54)Στην εκδήλωση για το γηροκομείο Αρναίας (Φιλίππειο) Οι \"ιέρειές μας\" στην εκδήλωση της ΠΚΜ για τον Αριστοτέλη (λιμάνι) 30

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 συνέχεια από τη σελίδα 26 Χιούτης, Γιάννης Σαράφης και πολλοί άλλοι. Όπως θα καταλάβατε βέβαια, το τεύχος αυτό δεν Δεν θα είμαστε επίσης σήμερα εδώ χωρίς τη συνερ-ήταν το «πρώτο και το τελευταίο», όπως λέγαμε. Σεδυο μήνες ήρθε το 2ο αργότερα το 3ο και φτάσαμε σή- γασία του Συλλόγου Πολυγυρινών Θεσσαλονίκης «Ομερα, δεκαοκτώ (18) χρόνια μετά, με το 90ο και τελευ- Τσουκαλάς», και ιδιαίτερα της Μαρίας Μπουλάκη καιταίο τεύχος του τουλάχιστον με εκδότη τον υπογρά- Απόστολου Κελιαφάνου. Διαβάζω από την πρώτη επι-φοντα. στολή που μας έστειλαν το 2003: «… Δεχθείτε μια μι- Καθ’ όλη αυτή την δεκαοχτάχρονη διαδρομή περά- κρή προσφορά εκ μέρους του συλλόγου μας, σαν επι-σαμε καλές και κακές στιγμές. Ως κακές στιγμές μπο- βράβευση του έργου σας και σας ευχόμαστε να είσθερώ να αναφέρω την πολεμική που δεχθήκαμε στην πάντα πρόθυμοι υμνηταί του Πολυγύρου μας και ανα-αρχή από κάποιους, που φαίνεται θεωρούσαν εαυ- δευταί της μνήμης των γεννητόρων μας…». Η μικρήτούς μοναδικούς εκφραστές πολιτισμού και μείς τους προσφορά του «Τσουκαλά» ανήρχετο στο όχι ευκατα-χαλούσαμε τη πιάτσα, καθώς εφάνη. Τότε όλοι αυτοί φρόνητο ποσό των 100.000 δρχ. Από τότε η σχέση μαςρωτούσαν: ποιοι είναι αυτοί, ποιος τους έβαλε, τι σκο- με τα μέλη του «Τσουκαλά» εδραιώθηκε και εγώ του-πούς εξυπηρετούν» και άλλα τέτοια, γνωστά σε παρό- λάχιστον θεωρούσα πολλά από τα μέλη του, ανθρώ-μοιες περιστάσεις… πους του περιοδικού. Το 2003 υπήρξε καθοριστικό έτος για το περιοδικό,καθώς ο δήμος Πολυγύρου διέκοψε την επιχορήγη- Δεν θα ήμασταν επίσης σήμερα εδώ χωρίς τη βοή-σή του. Γράφαμε τότε στα προλεγόμενα του 20ου τεύ- θεια του Παγχαλκιδικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Οχους: «ο «Π» απ’ αυτό το τεύχος αλλάζει σελίδα. Στο Αριστοτέλης» και την οικονομική και ηθική συμπαρά-εξής και για τον επόμενο τουλάχιστον χρόνο θα εκδί- σταση των ανθρώπων του: Από τον αείμνηστο πρό-δεται χωρίς την ευγενική χορηγία του δήμου αλλά με εδρο Βρασίδα Κυριαφίνη μέχρι τον σημερινό, Μιχά-τη δική μας και των πολλών φίλων μας». λη Καρτσιώτη, τους Πάνο Βεροιώτη, Γιάννη Κοτσιάνη Και ω του θαύματος, ενώ όλοι περιμέναμε το τέλος κ.ά. Τους ευχαριστώ όλους από καρδιάς.της έκδοσης του περιοδικού, είδαμε από τους Πολυ-γυρινούς μια πρωτοφανή συμπαράσταση. Κι εδώ θα Όμως, όλα τα πράγματα έχουν κάποτε κι ένα τέλος.ήθελα να πω κάτι για τους Πολυγυρινούς: πολλοί τους Η κρίση επηρέασε, όπως ήταν φυσικό, και τη συνέχισηθεωρούν «σφιχτούς» και συντηρητικούς, για να μην του περιοδικού, καθώς οι συνδρομές μειώνονταν χρό-αναφέρω άλλους λιγότερο κολακευτικούς χαρακτηρι- νο με το χρόνο και η κατά καιρούς βοήθεια του Δήμουσμούς. Στην περίπτωση όμως του περιοδικού η στάση Πολυγύρου δεν στάθηκε αρκετή να αποσοβήσει το τέ-τους υπήρξε συγκινητική. Στάθηκαν δίπλα μας με με- λος. Τέλος, το τελευταίο τεύχος κυκλοφόρησε με τηγαλοψυχία και γενναιοδωρία και μας έδωσαν να κατα- συνδρομή λίγων πλην καλών φίλων (μάλλον έρανοςλάβουμε πως το περιοδικό δεν έπρεπε να σταματήσει. ήταν αυτό) και σήμερα δεν ήμαστε σε θέση να στείλου-Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, που ο «Π» ήταν, από τότε με καν τα τεύχη του εξωτερικού, ούτε να δέσουμε τονμέχρι και σήμερα, το μοναδικό περιοδικό που εκδιδό- τελευταίο τόμο του περιοδικού. Τέλος πάντων, κι αυτάταν με την προαιρετική συνδρομή των αναγνωστών θα γίνουν με τον καιρό!του και κατάφερε να επιβιώσει έτσι επί τόσα χρόνια. Δεν θα είμαστε βέβαια σήμερα εδώ, εάν δεν υπήρ- Κλείνω με όσα έγραψα στο «Αντί… επιλόγου» τουχαν τόσοι πολλοί και καλοί συνεργάτες, που μας πλαι- τελευταίου (90ου) τεύχους του «Π»:σίωσαν όλα αυτά τα χρόνια. Πρώτος και καλύτερος οάμεσος συνεργάτης μου Θανάσης Χριστιανός, ο ποιη- «…Κατά τη γνώμη μου, για να εξακολουθήσει νατής Ντίνος Χριστιανόπουλος, η Μαρία Μπουλάκη, ο εκδίδεται το περιοδικό, υπ’ αυτόν ή άλλον τίτλο, θαΓιάννης Τσίκουλας, ο Απόστολος Κελιαφάνος, ο Νίκος πρέπει να το αναλάβει ένας πολιτιστικός φορέας οικο-Βασιλάκης, ο Τάκης Κοσμάς, ο Χρίστος Γεροχρήστος, νομικά ανεξάρτητος, που να πληροί όλες τις περί εντύ-ο Γιάννης Αικατερινάρης, ο Γιώργος Ζωγραφάκης, η πων νόμιμες προϋποθέσεις.Δήμητρα Χαριστού, ο Κώστας Σύγγελης, η Ερατώ Ζέ-λιου, ο Δημ. Κύρου, ο Αθ. Τσαμουρτζής, ο Κων/νος Κο- Κατά δεύτερον θα πρέπει να ανανεωθεί, να γίνειντογιανόπουλος, ο Νίκος Τάσιος, ο Χρήστος Αλβανός, ένα σύγχρονο περιοδικό και προπάντων ποιοτικό, μεο ιερομόναχος Συνέσιος Γενατάς, ο αείμνηστος Κείμης απαραίτητη φυσικά τη συμμετοχή της νεολαίας. ΚαλήΤάσιος, οι συμπατριώτες μου Μάκης Παπάγγελος, Ιω- η ιστορία, η παράδοση και η λαογραφία, μ’ αυτά όμωςακείμ Κρικελίκος και Άγγελος Μάντσιος, ο Κύπριος και τόσα άλλα ξεχάσαμε να δημιουργούμε, να ονειρευ-καθηγητής Πέτρος Παπαπολυβίου, οι νεότεροι συνερ- όμαστε και να πρωτοπορούμε!γάτες και ερευνητές Νίκος Παπαοικονόμου, Κώστας Αισθάνομαι πως πλέον δεν έχω να προσφέρω τί- ποτα άλλο στον «Πολύγυρο», επαναλαμβάνοντας, ανακυκλώνοντας και κάνοντας τα ίδια λάθη. Ευχαρι- στώ τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάστηκα τόσα χρόνια, θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο που τους γνώρισα, εύχομαι και ευελπιστώ σε νέες δημιουρ- γικές συνεργασίες, καθώς το… ψάξιμο… γενικώς δεν τελειώνει ποτέ!» 31

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΒιογραφικό σημείωμα (Γιάννη Κανατά) Ο Γιάννης Κανατάς γεννήθηκε από τη θέση του προέδρου επί 5ετία και από τη θέση το 1956 στη Νικήτη, όπου έλαβε του εκδότη του περιοδικού «Πολύγυρος» επί 18 χρό- τις εγκύκλιες σπουδές του και στη νια. συνέχεια φοίτησε στο Γυμνάσιο Αγ. Νικολάου. Είναι πτυχιούχος Το διάστημα αυτό, θα εκδώσει 5 ακόμα βιβλία, τα του Οικονομικού τμήματος της εξής: Νομικής του ΑΠΘ και της Παιδα- γωγικής Ακαδημίας Φλώρινας. «Νικόλαος Καστρέτσιος, ο λαϊκός ζωγράφος του Κατά τη διάρκεια της φοιτητικής του ζωής στη Πολυγύρου», το 2006,Θεσσαλονίκη, υπηρέτησε τον Πολιτιστικό ΣύλλογοΝικήτης, από διάφορες θέσεις του Δ. Σ καθώς και με «Ο καπετάν Γιωργάκης Δημόπουλος από τη Νική-την έκδοση της εφημερίδας «Σίθων». Το 1986 διορί- τη» το ίδιο έτος,στηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Χαλκιδικής και το 1993ως δάσκαλος, ιδιότητα με την οποία υπηρετεί μέχρι «Ο καπετάν Γιάννης Καρατζοβάλης και η ληστο-σήμερα. (3ο Δημοτικό Σχολείο Πολυγύρου). κρατία στη Χαλκιδική» το 2007 Πρώτος καρπός της ενασχόλησής του με την τοπι-κή ιστορία υπήρξε το βιβλίο «Η Παλιά Νικήτη», έκδο- «Πολύγυρος ο τόπος και οι άνθρωποι», το 2010,ση του «Σίθωνα» το 1980. Το βιβλίο επανεκδόθηκε συ- «Το ροδάκινο που έγινε ντομάτα», (διηγήματα) τομπληρωμένο και διορθωμένο το 2000, καθώς η πρώτη 2015 από τις εκδόσεις Φερενίκη.έκδοση είχε εξαντληθεί. Προς έκδοση είναι το βιβλίο «Κάποτε στον Πολύ- Το 2000 ιδρύει με τον φιλόλογο Σταύρο Λουκάκη γυρο», το οποίο μέσα από δημοσιεύματα και σπάνιεςκαι άλλους φίλους από τον Πολύγυρο τον Λαογρα- φωτογραφίες παρουσιάζονται τα σημαντικότερα γε-φικό Όμιλο Πολυγύρου. Τον σύλλογο θα υπηρετήσει γονότα που καθόρισαν την Ιστορία του Πολυγύρου, από το 1854 μέχρι το 1980, όπως αυτά καταγράφη- καν στις εφημερίδες της Χαλκιδικής, της Θεσσαλονί- κης, των Αθηνών, της Κωνσταντινούπολης, της Σμύρ- νης και άλλων πόλεων ανά την Ελλάδα. 12 Φεβρουαρίου 2018Ο Γιάννης Κανατάς συνήθιζε κάθε χρόνο να δεξιώνεται στον Πολύγυρο τους αρθρογράφους του περιοδικού και όλους όσους τον βοηθούσαν στην εκδοτική του προσπάθεια. Η φωτογραφία από τη δεξίωση το 2014. 32

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018ΤΟΥ ΠΑΛΙΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΤΑ ΛΑΛΗΤΑ……. Καϊάφα-Σαροπούλου Μίνα Αρχαιολόγος, Δρ. Αρχιτεκτονικής ΑΠΘ Αλίμονο σ΄όποιον επιλέγει «...τυφλὸς τά τ᾽ ὦτα μας παιδιάστικης αθωότητας…… Λαλούν άραγε οι μανταλωμένες σιωπές;;;τόν τε νοῦν τά τ᾽ ὄμματα…» να παραμένει (Σοφοκλής, Λαλούν!....αν εσύ το θες…γιατί οι σιωπές ήχοι και Οιδίπους Τύραννος 371) ...τυφλός και στα αυτιά και στον νου και στα μάτια... βηματισμοί μπορούν και γένονται, κινήσεις και ζωές Πόση άραγε να είναι και η λύπη που του πρέπει... κορμιών θνητών που έχουν στήσει αγνάντι πια από στασίδια τ’ ουρανού….. Λαλούν άραγε τούτων των τοίχων οι στοιβαγμένεςπέτρες ;;; Λαλούν, γιατί τα μάνταλα νεράιδες μπορούν και γένονται, που ξεστρατίζουν το μυαλό στα περασμέ- Λαλούν! γιατί στοιβάζουν όλες της νιότης μας τις να….., μόνο αν εσύ το θες, λαλούν!στιγμές, τις μελένιες, τιςψιχαλιστές…. Στάσου εδώ δα και σώπαινε… Λαλούν, γιατί μπο-ρούν με ευκολία να κολ- του σπιτιού θα ακού-λήσουν της ζωής μας τις σεις τους ψιθύρους…..ψηφίδες… μόνο αν εσύ το θες… Λαλούν άραγε τού- δικοί μας είναι….των των παραθυριών τα είναι οι παιδικές μαςφύλλα;;; ανάσες, οι φωνές των παιχνιδιών μας, τα σκιρ- Λαλούν! για χάρη τήματα της νιότης μας…μας μόνο, γιατί σφάλι- όλα δικά μας είναι…ζαν κάποτε τα όμορφα Άκου τους ψιθύρουςόνειρα που συντρόφευ- από τα κλειστά θυρόφυλ-αν τους παιδικούς μας ύπνους, εκείνους που μοιραζό- λα και θα ορμήσουν στα μέσα σου όλα τα περασμένα…..μασταν στο ίδιο δωμάτιο….ή και στο ίδιο μεγάλο κρε- άκου τους! και θα γίνουν αντίφωνα μες στη θολήβάτι με την ξεκολλημένη σιδερένια βίδα….. σου μνήμη… άκου τους! και θα γίνουν ακούμπημα για τις ανή- Λαλούν, γιατί φυλάγουν τους ασκούς της αγάπης μπορες σκέψεις σου…που μοιραστήκαμε στα μέσα και τα έξω τους…. άκου τους! και θα γίνουν δροσιάς σταλάγματα στην αφυδατωμένη σου καρδιά Λαλεί άραγε τούτη η μικρή αυλή μπροστά στις άκου τους! και θα γίνουν παραστάσεις αέναες στιςσκάλες;;; αποβάθρες της ψυχής σου… ……..Άκου τους….έτσι….. για να τους ακούμε πα- Λαλεί! αν και με ένδυση καινούρια, γιατί είχε ρου- ρέα….φήξει τόσες φορές τις αιμοσταξιές από τα πληγιασμέ-να μας γόνατα…. Λαλεί, γιατί έχει γευτεί την απαλοσύνη της δικής\"Το πατρικό σπίτι\" Του Ιωάννη ΠολέμηΠέρα στην άκρη του χωριού με τ’ άλλα του χωριού παιδιά.που ο μύλος μας γοργά γυρνά, Παιγνίδια, γέλια απ’ την αυγήκι ο ήλιος του καλοκαιριού κοντά στη δροσερή πηγή.μέσ’ απ’ τα δέντρα δεν περνά, Δε θέλω εγώ φανταχτεράεκεί ‘ναι και το φτωχικό παλάτια, που λαμποκοπούν,το σπίτι μου το πατρικό. μηδέ την ψεύτικη χαράΕκεί πρωτάνοιξα στο φως που με τα πλούτη τους σκορπούν.τα μάτια μου και την καρδιά Εγώ ποθώ το φτωχικόκι είμαι σαν ένας αδερφός το σπίτι μου το πατρικό. 33

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ο Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥΠροφήτης Ηλίας Παλαιοκάστρου Χαλκιδικής Ένα παράδειγμα προς μίμηση ΓιάννηΣ Κύρκου ΑικατερινάρηΣ Αρχιτέκτονας, π. πρόεδρος του ΤΕΕ Κεντρικής ΜακεδονίαςΗ σημασία της πολιτισμικής κληρονομιάς. των οικισμών μας. Παρότι είναι προφανές ότι ο βαθ-Το φυσικό και ιδιαίτερα το δομημένο περιβάλλον απο- μός προστασίας τους θα έπρεπε να πιστοποιεί σε με-τελούν βασικά στοιχεία τεκμηρίωσης της ιστορίας γάλο βαθμό και το επίπεδο της παιδείας ενός λαού, ταενός τόπου. Με αυτή την έννοια τα διάσπαρτα στην περισσότερα από αυτά έχουν την ίδια ή και χειρότερηελληνική ύπαιθρο ξωκλήσια αποτελούν, συχνά, ση- αντιμετώπιση απ’ ότι τα ξωκλήσια.μαντικά μνημεία της αρχιτεκτονικής και πολιτισμικής Αν όμως αυτή η πρόδηλη ανάγκη διάσωσης τωνμας κληρονομιάς. Η απο- λαϊκών μνημείων και τηςκατάσταση της μορφολο- αρχιτεκτονικής κληρο-γίας και του εσωτερικού νομιάς γίνει κτήμα τωνδιάκοσμου στην αρχική πολλών ή έστω των πε-τους κατάσταση ή ακό- ρισσότερων απ’ όσουςμη και σε ενδιαφέρουσα τουλάχιστον ασχολού--μορφολογικά και ιστορι- νται με τα κοινά, τότεκά- ενδιάμεση φάση τους, υπάρχει ελπίδα να αλλά-στην οποία αποτυπώνεται ξει και η γενικότερη συ-ο χρόνος της εξελικτικής μπεριφορά των πολιτώνδιαδρομής τους, συμβά- απέναντί τους. Σ’ αυτήλει πειστικά στη διάσωση την προσπάθεια της ενη-της ιστορικής συλλογικής μέρωσης και της διαπαι-μνήμης και στην ανάδει- δαγώγησης των νεότερωνξη του λαϊκού μας πολιτι- Στον προφήτη Ηλία, τέλη της δεκαετίας του '50. γενιών, ιδιαίτερα, είναισμού. Επισκέπτες-προσκυνητές χορεύουν στον αύλειο χώρο του. αναγκαίο να συμβάλουνΤις τελευταίες ωστόσο δεκαετίες πολλά από αυτά, οι δημόσιοι φορείς, στους οποίους πρωτίστως συμπε-τα απλά και ταπεινά, αλλά συνάμα και τόσο ενδιαφέ- ριλαμβάνονται όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης και ηροντα λατρευτικά μνημεία, περιήλθαν σε κατάσταση επίσημη Εκκλησία.εγκατάλειψης στη φθορά του χρόνου ή υπέστησαν Το ιστορικό της αποκατάστασης. Μια ομάδα κατοί-τις καταλυτικές επεμβάσεις ενός ανιστόρητου «εξω- κων του Παλαιοκάστρου της Χαλκιδικής αποφάσισανραϊσμού», που αλλοίωσε την μορφολογία, συχνά και πριν πέντε περίπου χρόνια να προχωρήσει στο εγχεί-την τυπολογία τους. Καθώς στην εποχή μας περισ- ρημα της αποκατάστασης του εξωκλησιού του Προφή-σεύουν οι εκσυγχρονιστικές τάσεις, που εν προκειμέ- τη Ηλία. Αυτή βεβαίως η πρωτοβουλία τους δεν ήταννω «ακυρώνουν» ακαταμάχητα στοιχεία της ταυτό- ξεκομμένη από το γεγονός ότι στο μικρό αυτό χωριότητας ενός λαού, καταστρέφονται ιστορικά κτίσματα, υπήρχε από παλαιότερα μια σειρά αντίστοιχων συλ-τα οποία αποτελούν αρχέτυπα, πρωτογενή υποδείγ- λογικών δράσεων πολιτισμικού, κυρίως, χαρακτήραματα, θα έλεγα, της εκκλησιαστικής και λαϊκής Αρ- όπως η αναβίωση εθίμων, θεατρικά δρώμενα, ποιητι-χιτεκτονικής. κές βραδιές, ακόμη και έκδοση τοπικής εφημερίδαςΣτον κατάλογο αυτών των λατρευτικών μνημείων, κ.ά. Υπήρξε με αυτά τα δεδομένα η κατάλληλη υπο-που αντιμετωπίζονται μ’ αυτό τον τρόπο, θα πρέπει να δομή για να μπορούν να καρποφορήσουν ιδέες και ναπροστεθούν και άλλα μικρότερα ή και μεγαλύτερα που γίνεται πράξη η αγάπη των κατοίκων προς τον τόποανήκουν στις κατηγορίες των χρηστικών κατασκευών, τους. Να πιστοποιούν δηλαδή αυτή τη σχέση και νατου αστικού εξοπλισμού, των υποδομών κ.λπ. Ανάμε- γίνονται χρήσιμοι, όχι με μεγαλοστομίες και κοινοτυ-σα σ’ αυτά είναι τα γεφύρια, οι πετρόχτιστοι πέργυροι πίες που συχνά εντοπίζει κανείς σε πομπώδεις επετεια-(περίβολοι), οι δημόσιες βρύσες, οι λιθόχτιστες πεζού- κούς λόγους, αλλά με πρωτοβουλίες και αποτελεσμα-λες, τα καλντερίμια και όσα άλλα σχετικά υπάρχουν τικές δράσεις.στον πολεοδομικό ιστό και στις περιαστικές περιοχές Τα μέλη αυτής της ομάδας, κατά βάση επτά οικο- 34

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018γενειών, ανέλαβαν την φροντίδα και όσα αφορούσαν τελούν και τις αφετηρίες προσέγγισης του Προφή-στο ξωκλήσι, που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό. τη Ηλία, στην οποία βοηθούν και οι σχετικές ενημε-Ήταν κατά την ντοπιολαλιά οι «οικονομάδες» του, ρωτικές πινακίδες. Από την πρώτο φθάνει κανείς εκεί,αυτοί δηλαδή που θα συνέχιζαν μια λαϊκή παράδο- ακολουθώντας τον παλαιό επαρχιακό δρόμο του Χο-ση με ρίζες στα βάθη του χρόνου, όταν η κάθε λογής λομώντα με κατεύθυνση προς τον Ταξιάρχη και στησυλλογικότητα αποτελούσε κατά την οθωμανική πε- συνέχεια στρίβοντας δεξιά στον πρώτο αγροτικό. Στηρίοδο βασικό στοιχείο στις «των Ελλήνων τις Κοινό- δεύτερη περίπτωση, ακολουθεί τον δασικό ανηφορικότητες». δρόμο, που αρχίζει από το σημείο διασταύρωσής τουΣτα πλαίσια των καθηκόντων τους κι ανάμεσα με τον παλιό επαρχιακό δρόμο Παλαιοκάστρου - Πο-στις πρώτες αποφάσεις που πήραν, ήταν η αποκατά- λυγύρου και στο ύψος εισόδου στο παλιό χωριό. Τοσταση του εξωκλησιού στην αρχέτυπη μορφολογία μήκος της διαδρομής από το νέο χωριό είναι 1.200 μ.,του και η διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου. Θα ενώ από το παλιό 500 μ.ακολουθήσουν στη συνέχεια οι συμπληρωματικές ερ- Στοιχεία του κτίσματος και των εργασιών αποκα-γασίες στο εσωτερικό του. Γνώριζαν ωστόσο καλά ότι τάστασης. Το ξωκλήσι αποτελείται από ένα ορθογώ-για να υπάρξει ένα σωστό αποτέλεσμα, δεν έφτανε νιο πέτρινο κτίσμα μήκους 4,75 μ. και πλάτους 4,12 μ.μόνο η δική τους θέληση ή ο όποιος αυτοσχεδιασμός, Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, που είναι εντοι-ούτε φυσικά από μόνη χισμένη στη νότια πλευ-της η λήψη της σχετι- ρά του, χτίστηκε το 1873.κής αδείας από την Μη- Η περιμετρική λιθοδομή,τρόπολη Ιερισσού, Αγίου πλάτους 0,50 μ., αρμολο-Όρους και Αρδαμερίου, γήθηκε στην εξωτερικήστην οποία υπάγεται το της όψη, ενώ οι εσωτερι-χωριό. Χρειάζονταν και κές επιφάνειες, που ήτανη συμβολή ανθρώπων με επιχρισμένες και χωρίς ει-εμπειρία στο συγκεκρι- κονογράφηση, διατηρή-μένο γνωστικό αντικεί- θηκαν ως είχαν. Ο εσωτε-μενο. Με αυτό το πνεύμα ρικός χώρος περιλαμβάνεικάλεσαν τον Βασίλη Λο- το ιερό, που διαχωρίζεταικοβίτη, ως πολιτικό μη- από των μεγαλύτερων δι-χανικό και εμένα, ως αρ- αστάσεων κυρίως ναό μεχιτέκτονα μηχανικό, δυο ένα ξύλινο τέμπλο, χωρίςσυνδημότες δηλαδή και Ο προφήτης Ηλίας Παλαιοκάστρου, μετά την ολοκλήρωση ιδιαίτερη κατασκευή καιφίλους τους μηχανικούς, των εργασιών αποκατάστασης του κελύφους. εικόνες.για να προσφέρουμε υπηρεσίες τεχνικού συμβούλου. Η στάθμη έδρασης της στέγης, μετά την αποκα-Ανταποκριθήκαμε γιατί πάντα πρέπει να στηρίζουμε τάστασή της, βρίσκεται 1,97μ. πάνω από τη στάθμητέτοιες πρωτοβουλίες. του περιβάλλοντα χώρου, ενώ το μέγιστο ύψος τηςΜετά την έκδοση της σχετικής αδείας, άρχισαν οι (μέχρι την κορυφογραμμής της) στα 2,97 μ. Εδώ θαεργασίες αποκατάστασης και ανάπλασης του περιβάλ- πρέπει να σημειώσω ότι το ξωκλήσι πριν χρόνια είχελοντα χώρου, στις οποίες συμμετείχαν αποκλειστικά αποκτήσει μεγαλύτερο ύψος κατά 0,80 μ., γιατί στηνοι ίδιοι. Στις εκεί επισκέψεις μας διαπιστώναμε τη ζε- αρχική λιθοδομή προστέθηκε πλινθοδομή! (φωτ. 1)στασιά και το ζήλο γι’ αυτό που έκαναν. Ήταν ακριβώς Δεν ήταν βεβαίως η πρώτη φορά που συνέβαινε κάτιαυτή η θεμελιακή προϋπόθεση, που πάντα χρειάζεται, τέτοιο. Το είχα συναντήσει πριν χρόνια και στο με-ώστε να προκύψει ένα λαμπρό αποτέλεσμα, όπως άλ- ταβυζαντικό ξωκλήσι επί της ακτής του Θερμαϊκού,λωστε συμβαίνει και με πολλά άλλα στη διαδρομή του ανάμεσα στους οικισμούς της Ν. Σκιώνης και τωνκάθε ανθρώπου. Λουτρών της Αγίας Παρασκευής στη Κασσάνδρα.Η θέση. Ως επιτυχημένη επιλογή των κτητόρων Είχα τότε μια έντονη αντιπαράθεση με όσους είχαντου μπορεί να χαρακτηρισθεί η χωροθέτηση του προ- πάρει την αυθαίρετη απόφαση να …«δώσουν ύψος»φήτη Ηλία στην συγκεκριμένη περιοχή, νότια του ση- στην Παναγία Φανερωμένη, όπου ήταν αφιερωμέ-μερινού χωριού και στα ανατολικά του παλαιού οι- νο. Αλλά ποιος άκουγε, «φωνή βοώντος εν τη ερή-κισμού. Χτίστηκε στην κορυφή ενός λόφου, που στη μω»…συνέχεια πήρε το όνομά του. Σ’ αυτόν δεσπόζουν οι Όπως είναι ευνόητο κατά τις εργασίες της αποκα-αιωνόβιες και πανύψηλες πουρνάρες, αντιπροσωπευ- τάστασης του Προφήτη Ηλία η πρόσθετη πλινθοδο-τικά δείγματα της χλωρίδας της περιοχής. μή αποξηλώθηκε. (φωτ. 2) Το ίδιο συνέβη και με τηνΟι δύο αυτοί οικισμοί του Παλιόκαστρου απο- εσωτερική ψευδοροφή, όπως και με τα μεταλλικά κου- 35

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οφώματα των παραθύρων και της πόρτας εισόδου, που την αίσθηση ότι όλοι αυτοί οι τόποι, μαζί και η Χαλκι-αντικαταστάθηκαν με ξύλινα, στον τύπο των παλαιό- δική, συναποτελούν μια γεωγραφική ενότητα σημαδε-τερων. μένη από την κοινή Ιστορία και τους μύθους μιας περι- οχής διαχρονικά κατοικημένης! Η στέγη, της οποίας ο ξύλινος σκελετός είχε υπο-στεί φθορές και στρεβλώσεις, ανακατασκευάστηκε, Όλα στον Προφήτη Ηλία συνθέτουν ένα ξεχωρι-με την χρησιμοποίηση πρόσθετων ξύλων καστανιάς στό χώρο αναψυχής και στοχασμού, ιδιαίτερα κατά τοκαι δρυός (δέντρινα), τα περισσότερα των οποίων γιορτασμό του ξωκλησιού καταμεσής στο καλοκαίρι,είχαν διατεθεί από ιδιοκτήτες μισογκρεμισμένων όταν αναβιώνουν παμπάλαια έθιμα και ξανάρχονταισπιτιών του χωριού. Με τέτοια ξύλα αντικαταστά- μνήμες από το μακρινό παρελθόν. Στο φετινό πανη-θηκαν και οι οριζόντιες ξυλοδεσιές (χατίλια) της λι- γύρι, που συνέπιπτε με την ολοκλήρωση της πρώτηςθοδομής, που τοποθετούνταν για την ενίσχυση της φάσης του έργου της αποκατάστασης, όλα είχαν απο-αντισεισμικής θωράκισης των κτισμάτων. Πριν την κτήσει ξεχωριστές διαστάσεις και μεταφυσικές ιδιότη-επαναχρησιμοποίησή τους υπέστησαν την κατάλλη- τες. Τα τραγούδια, οι ήχοι του δάσους, τα παραδοσι-λη επεξεργασία, τόσο για την προληπτική προστα- ακά εδέσματα, τα τσίπουρα και τα κρασιά, ακόμη καισία τους από το σαράκι, όσο και για την αισθητι- το φως από τις λάμπες της κηροζίνης -θυέλλης κάπο-κή και τον εναρμονισμό τους προς την εποχή της τε τις λέγαμε-, ανακαλούσαν αλλοτινές εποχές, αυτέςανέγερσης του εξωκλησιού, στις θέσεις τουλάχιστον που σφραγίστηκαν από το πνεύμα και τη μοναδικότη-που αυτά ήταν ορατά (εσωτερικό της στέγης, εξωτε- τα του τόπου.ρική επιφάνεια λιθοδομής). Αντικαταστάθηκαν ακό-μη τα κεραμίδια γαλλικού τύπου, με τα οποία είχε Επίλογος. Όχι μόνο για την ιστορία, αλλά και για-επικαλυφθεί η στέγη σε κάποια ενδιάμεση φάση της, τί τέτοιες πρωτοβουλίες θα πρέπει να αναγνωρίζο-με τις σχιστόπλακες, που διακρίνονται και σε φωτο- νται και να επιβραβεύονται, αναφέρω κατά αλφαβη-γραφίες παλαιότερων εποχών. Η αποκατάσταση του τική σειρά τα ονόματα των συντελεστών του έργου:κελύφους ολοκληρώθηκε με το αρμολόγημα της λι- Θανάσης Κ. Γραμμένος, Ανδρέας Π. Διακάκης, Στυλια-θοδομής. Απόμεινε για την τελευταία φάση εργασι- νός Γ. Ζαγορίτης, Βασίλης Χ. Μανίκας, Γιάννης Νικο-ών μόνο το δάπεδο. λαΐδης, Θανάσης Ε. Παπαμανώλης και Γιάννης Γ. Ρε- πάνης. Δεν ξέρω αν θα το ‘θελαν, αλλά εγώ το οφείλω Το πνεύμα του τόπου. Η θέα από τον αύλειο χώρο γιατί πιστεύω ότι ο εθελοντισμός και η όποια προσφο-του Προφήτη Ηλία είναι καταπληκτική και ιδιαίτερα ρά για τη διάσωση των μνημείων και του λαϊκού πολι-την ώρα που ο ήλιος βασιλεύει στα μέρη της Θεσσα- τισμού μας θα πρέπει να χαρακτηρίζουν τη συνείδη-λονίκης και στην οροσειρά των Πιερίων, που γειτονεύ- σής μας.ουν με τον Όλυμπο, το βουνό των θεών. Έχει κανείς Πολύγυρος 15 Ιανουαρίου 2018 *** Επετειακή εσπερίδα για τα 150 χρόνιααπό την ανέγερση του Ιερού Ναού του Αγίου Νικήτα νικητησ (1867-2017)Ο Δήμος Σιθωνίας διοργάνωσε επετειακή εσπερίδα για τα 150 χρόνια από την ανέγερση του Ιερού Ναού τουΑγίου Νικήτα Νικήτης (1867-2017) την Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2017, στις 6 το απόγευμα, στο Πολιτιστικό Κέντρο του ΕΠΑΛ Νικήτης. Η εκδήλωση ξεκίνησε με χαιρετι- σμό του Δημάρχου Σιθωνίας κ. Ιωάννη Τζίτζιου. Ακολούθησε προσφώνηση του Αιδεσιμολογιω- τάτου π. Αθανασίου Γουματιανού και του π. Γεωργί- ου Σαλονικλή. Από πλευράς ομιλητών: Ο κ. Ιωακείμ Παπάγγελος δρ. αρχαιολόγος. ανα- φέρθηκε στα της ανεγέρσεως του Ναού το 1867. Ο κ. Δημήτριος Δημαράς Φιλόλογος, αναφέρθηκε στην περιγραφή του Αγ.Νικήτα προ του εμπρησμού.Ιωακείμ Κρικελίκος, Δημήτριος Δημαράς, Ιωακείμ Παπάγγελος. Ο κ. Ιωακείμ Κρικελίκος Φιλόλογος σε «Ευτράπε-Στο βήμα ο Δήμαρχος κ. Ι. Τζίτζιος λα εν τω Ναώ συμβάντα». 36

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018«ΙΣΕΙΣ Π(Χ)ΝΟΙ ΕΧΙΤΙ ΝΑ ΠΙΡΓΙΛΑΤΙΙΔΩ ΣΤΟΥ ΧΟΥΡΙΟ ΤΟΥ Θ’ΚΟ ΣΑΣ;» «Ισείς π(χ)νοί έχιτι να πιργιλάτι ιδώ στου χου- Γιάννης Τσίκουλας Ομ. Καθηγητής Παιδιατρικής ΑΠΘριό του θ’κό σας», τουτέστιν «εσείς ποιους έχετε ναπεριγελάτε (να κοροϊδεύετε) εδώ στο χωριό το δικό σε και βέβαια διασκέδαζε μαζί τους περιγελώντας τους.σας;», με ρώτησε εις άπταιστα Χαλκιδικιώτικα άμα τη Έζησα σε όλη του την έκταση το θέμα «των τρελών»,αφίξει της στον Πολύγυρο μία συνομήλικη ξαδέρφη μου(θα ήμασταν 9-10 χρονών τότε), που κατοικούσε σε κά- «των περιπλανώμενων» του χωριού, αυτών «των παι-ποιο άλλο χωριό της Χαλκιδικής. διών ενός κατώτερου Θεού» κατά την παιδική μου ηλι- κία. Εμείς τα παιδιά από τη μία μεριά τους φοβόμασταν Ήταν θεσμός εκείνα τα χρόνια να υπάρχουν σε κάθε αλλά από την άλλη βρίσκαμε μία υπέρτατη ηδονή κο-χωριό κάποια άτομα που ξεχώριζαν και τα οποία οι άλ- ροϊδεύοντάς τους (αντικατοπτρίζοντας κι εμείς τη στά-λοι «οι φυσιολογικοί» αυτοί που δεν ξεχώριζαν τα περι- ση της κοινωνίας), παίρνοντάς τους στο κατόπι, ότανγελούσαν ή μάλλον το θεωρούσαν υποχρέωσή τους να τους συναντούσαμε και ενίοτε πετροβολώντας τους.τα περιγελούν! Έτσι δε μου φάνηκε καθόλου παράξενη Θυμάμαι πως επιδιώκαμε να τους προκαλούμε και ναη ερώτηση της ξαδέλφης μου, που ήθελε να μάθει μόλις τους κάνουμε να θυμώνουν και να μας κυνηγούν. Τρε-ήρθε στον Πολύγυρο τα άτομα αυτά. Προφανώς ήθελε πόμασταν τότε σε φυγή τσιρίζοντας και ζώντας απολαυ-να τα συμπεριλάβει στα αξιοθέατα του Πολυγύρου όσο στικά αυτή την έξαψη, την άγρια χαρά που μας προκα-θα έμενε σ’ αυτόν και να έχει να τα διηγείται στους συγ- λούσε ο τρόμος. Ήταν ο «ηδονικός φόβος, η αχόρταγηχωριανούς της όταν θα επέστρεφε στο χωριό της. Έτσι απαντοχή της φρίκης» κατά το Σ. Μυριβήλη. Δεν είχα-γνωρίζοντας και αυτούς που περιγελούσαμε θα είχε μια με, βλέπεις, τότε παιχνίδια και ταινίες τρόμου (θρίλερ)ολοκληρωμένη άποψη του είναι και του γίγνεσθαι στον για να μας ανεβάζουν την αδρεναλίνη, όπως θα λέγαμεΠολύγυρο κατά τη συγκεκριμένη εποχή. σήμερα και οι «τρελοί του χωριού» όπως είπα, ήταν «μια κάποια λύση». Το περιγέλασμα ή καλύτερα ο εξευτελισμός των ξε-χωριστών ατόμων ήταν μία από τις λίγες, πρέπει να πα- Νιώθω μεγάλη λύπη και μεγάλες ενοχές που συμμε-ραδεχθούμε, ευκαιρίες για «να διασκεδάζουν» οι μη ξε- τείχα κι εγώ ως παιδί σ’ εκείνη την ανελέητη διαπόμπευ-χωριστοί «οι φυσιολογικοί άνθρωποι εύκολα, ανέξοδα ση των αδικημένων συνανθρώπων μας και θα περιγρά-και καθημερινά. Πού σινεμά, πού θέατρα, πού τηλεόρα- ψω παρακάτω μία από τις πολλές αυτές περιπτώσεις:ση, πού τσίρκα εκείνα τα χρόνια στα χωριά μας. Έτσι τα την Τασία Γαβγάβ και τους αρραβωνιαστικούς της.άτομα που ξεχώριζαν ήταν «μια κάποια λύση» για δια-σκέδαση. Τόσο εφιαλτικό. Τόσο αληθινό. Η ΤΑΣΙΑ ΓΑΒ ΓΑΒ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΡΑΒΩΝΙΑΣΤΙΚΟΙ ΤΗΣ Τα άτομα αυτά που ξεχώριζαν και που περιγελού-σαμε ήταν οι λεγόμενοι «τρελοί του χωριού» ή «πε- Καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής μου ηλικίας έβλε-ριπλανώμενοι του χωριού» κατά τον Παπαδιαμάντη πα την Τασία, η οποία πάντα αναφερόταν ως Τασία Γα-ή «τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού» κατά τον Μαρκ βγάβ, να είναι μία γριά διπλωμένη στα δύο, να ξενοδου-Μέντοφ1. Τα άτομα αυτά ήταν κάποια αναξιοπαθούντα λεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ κάνοντας θελήματαάτομα με σωματικά, νοητικά ή ψυχικά προβλήματα και σε διάφορα σπίτια κυριολεκτικά για ένα κομμάτι ψωμί.αναπηρίες, που γίνονταν στόχος καυστικών σχολίων Έτσι επιβίωνε μόνη και έρημη χωρίς οικογένεια στο πε-και ανελέητης κοροϊδίας και όχι σπάνια εκμετάλλευσης ριθώριο της κοινωνίας, γινόμενη θύμα κοροϊδίας καικαι βάναυσης συμπεριφοράς από τους «φυσιολογικούς» εκμετάλλευσης. Εμείς τα παιδιά, αλλά και οι μεγάλοι,συγχωριανούς τους. Έτσι ψυχοπαθείς, νοητικά υστερη- μόλις τη βλέπαμε, θεωρούσαμε υποχρέωσή μας να τηνμένα άτομα, άτομα με νευρολογικές ή αισθητηριακές δι- ξεφωνίσουμε χαχανίζοντας «Γαβ, γαβ, Τασία. Γαβ, γαβ,αταραχές (παράλυτα, κωφάλαλα, με ελαττωμένη όραση Τασία». Δεν ήξερα τότε γιατί χρησιμοποιούσαμε αυτέςκλπ.) ήταν εκτεθειμένα στην κοινή θέα και διάθεση του τις λέξεις για να την περιγελούμε. Η Τασία στο άκου-καθενός λόγω ανεπαρκούς ιατρικής αντιμετώπισης, ελ- σμα των λέξεων αυτών γινόταν έξαλλη, σταματούσελιπούς κοινωνικής πρόνοιας και ανωριμότητας της κοι- στη μέση του δρόμου και μας εκτόξευε τις ίδιες πάντανωνίας να τους δεχτεί, γι’ αυτό τους περιθωριοποιού- βρισιές «Αντάρτις, κατσαπλιάδις, τζιριμέδις. Ψόφους κακός να σας βαρέσ’(ι)». Δεν ήταν επιθετική. Εκτονω- νόταν με τα λόγια. Εμείς όσο τη βλέπαμε να θυμώνει, τόσο δυνατότερα ουρλιάζαμε: «Γαβ, γαβ Τασία. Γαβ,1. Δημιουργός του έργου «Παιδιά ενός κατώτερου Θεού» (Children of a lesser God) που έγινε θεατρικό και κινηματογραφικόέργο, όπου ηρωίδα είναι η κωφάλαλη Σάρα. Στην ελληνική σκηνή το παρουσίασε η μοναδική Έλλη Λαμπέτη. 37

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ογαβ, Τασία» κι αυτή τόσο δυνατότερα μας έβριζε. Γινό- τους δάγκασε ένα λυσσασμένο σκυλί και … λύσσαξαν!ταν πανδαιμόνιο! Η δύστυχη Τασία άρχισε πλέον όπου στεκόταν και όπου βρισκόταν να λέει «Τώρα δεν έχου αρραβουνιαστκοί. Όταν μεγάλωσα έμαθα ότι από τα νιάτα της η φτωχή Τσ’ δάγκασι ένα λ(ι)σάρκου σκ(ι)λί κι λύσσαξαν». ΌσοιΤασία ήταν άτομο χαμηλής νοημοσύνης, ήταν όμως φι- την άκουγαν άρχισαν πλέον όλοι να την ρωτούν και ναλότιμη και δουλευταρού και από τότε ήταν θύμα κοροϊ- την ξαναρωτούν τι έγιναν οι αρραβωνιαστικοί της. Μεδίας για το λιγοστό μυαλό της και ασύστολης εκμετάλ- προθυμία η Τασία επαναλάμβανε τα περί λύσσας τωνλευσης της εργατικότητάς της. Με βδελυγμία θυμάμαι αρραβωνιαστικών της. Σιγά σιγά όταν την έβλεπαν στονα διηγούνται και να γελούν αναίσχυντα την κωμικο- δρόμο έπαψαν να την ρωτούν αλλά άρχισαν να της λένετραγική ιστορία με ηρωίδα τη νεαρή τότε Τασία, που «Γαβ, γαβ, Τασία. Παν’ οι αρραβωνιαστικοί σ’. Τσ’ έφαϊσφράγισε το φτωχό της μυαλό και τη στιγμάτισε για πά- του σκ(ι)λί». Στο τέλος έμεινε μόνο το «Γαβ, Γαβ Τασία»ντα. Ιδού πως έχει η ιστορία αυτή: Η κυρία Μάρω ήταν που μικροί μεγάλοι θεωρούσαν υποχρέωσή τους να τηςγυναίκα δημοσίου υπαλλήλου, που ήρθε να υπηρετήσει το ξεφωνίζουν όταν την έβλεπαν και η ίδια πήρε το προ-στον Πολύγυρο2. Η κυρία Μάρω γνώρισε την Τασία και σωνύμιο «Τασία Γαβγάβ».επεσήμανε αμέσως και τη φτωχή νοητική της κατάστα-ση αλλά και τη φιλοτιμία της και την εργατικότητά της. Στην αρχή η Τασία δεν αντιδρούσε. Όταν όμως πα-Έτσι την κατάφερε να της κάνει όλες τις βαριές δουλειές ράγινε το κακό άρχισε να απαντάει με τα ίδια πάντα λό-του σπιτιού και κυρίως να της κουβαλάει ατέλειωτους για, που όπως είπα, ήταν τα εξής: «Αντάρτις, κατσα-κουβάδες νερό για να ποτίζει τα λουλούδια της από τις πλιάδις, τζιριμέδις. Ψόφους κακός να σας βαρέσ’(ι)».Έξι Βρύσες, που ήταν αρκετά μακριά από το σπίτι της Όσο θύμωνε η Τασία τόσο τα γαβ-γαβ των ανθρώπων«αντί πινακίου φακής». Η κύρια ανταμοιβή όμως της συνεχίζονταν εντονότερα και γινόταν ένας ατέλειωτοςΤασίας εκτός από το πινάκιο της φακής, θα ήταν αυτό φαύλος κύκλος.που της υποσχέθηκε η κυρία Μάρω! Η κυρία Μάρω λοι-πόν της υποσχέθηκε ότι θα την πάντρευε πολύ γρήγο- Αυτή ήταν η αιτία που μικροί και μεγάλοι φώναζανρα στο δικό της χωριό. Ήδη, είπε στην Τασία, υπάρχουν «γαβ γαβ Τασία», την φτωχή Τασία.δύο παλικάρια στο χωριό της, που επιθυμούν διακαώςνα την παντρευτούν. Για την ώρα να τους θεωρεί ότι εί- Ήταν εις επώδυνη ανάμνησή της των λυσσασμέ-ναι αρραβωνιαστικοί της. Τον έναν της είπε ότι τον λένε νων σκυλιών που δάγκασαν τον Όνο και τον Ημίονο,… Όνο και τον άλλο ότι τον λένε … Ημίονο! (Δεν είχε τους επίδοξους αρραβωνιαστικούς της και τους έκαναντο Θεό της η κυρία Μάρω). Ο Όνος της είπε ότι έχει κι αυτούς να λυσσάξουν κάνοντας έτσι συντρίμμια ταμία φωτογραφία της κρεμασμένη στο κεντρικό πλατά- όνειρά της.νι του χωριού και ο Ημίονος έχει μια φωτογραφία τηςκρεμασμένη στο μπαλκόνι του σπιτιού του για να τη ΕΠΙΛΟΓΟΣβλέπει όλος ο κόσμος να την καμαρώνει. Η φτωχή Τα- Με πολύ σεβασμό και βαθιά κατανόηση στέκομαισία δεν διερωτήθηκε που βρήκαν τις φωτογραφίες της ο σήμερα μπροστά στον ανθρώπινο πόνο και φρίττω ότανΌνος και ο Ημίονος αφού αυτή ποτέ δεν είχε φωτογρα- σκέφτομαι πως τον αντιμετώπιζε η κοινωνία εκείνα ταφηθεί. Ήταν όμως ενθουσιασμένη από αυτά που άκουγε χρόνια και ιδιαίτερα εμείς τα παιδιά, που βέβαια ήμα-από την κυρία Μάρω, τα οποία υποδαύλιζε συνεχώς, και σταν και εμείς προϊόντα εκείνης της κοινωνίας. Σήμεραόπου στεκόταν και βρισκόταν έλεγε: «Έχου δυο αρρα- με τις προόδους της Ιατρικής και της Κοινωνικής Μέ-βουναστκοί, τον Όνο και τον Ημίονο. Η Όνος κρέμα- ριμνας αντιμετωπίζονται αρκετά ικανοποιητικά τα πε-σι τ’ φωτογραφία μ’ στου πλατάν(ι) κι η Ημίονος στου ρισσότερα προβλήματα σωματικής και ψυχοπνευματι-μπαλκόνι τ’. Ποια σαν ιμένα. Ποια σαν ιμένα»! κής υγείας, που άλλοτε εκθέτονταν στην κοινή θέα και χαρακτήριζαν τους πάσχοντες ως «τρελούς ή περιπλα- Και δως του κουβαλούσε τενεκέδες νερό για την προ- νώμενους του χωριού» με αποτέλεσμα τη θλιβερή αντι-ξενήτρα της την κυρία Μάρω ελπίζοντας σε ένα λαμπρό μετώπισή τους. Σαφώς η ιδιαιτερότητα γενικώς δεν έχειαύριο δίπλα στον Όνο ή στον Ημίονο, το οποίο βέβαια δε αντιμετωπισθεί ακόμα όπως θα έπρεπε. Σίγουρα όμωςθα ερχόταν ποτέ. Αφού κουβάλησε τόνους νερό η Τασία έχουν γίνει πολλά θετικά βήματα.και αφού η κυρία Μάρω διασκέδασε με τη ψυχή της κου- Πιθανότατα αυτά τα θλιβερά βιώματα της παιδικήςβεντιάζοντας με τις φιλενάδες της για τους αρραβωνια- μου ηλικίας με τους αναξιοπαθούντες συνανθρώπουςστικούς που έταζε στην Τασία για να της κάνει τις δου- μου να συνετέλεσαν ώστε να αφιερώσω την επιστημο-λειές της, αποφάσισε κάποια μέρα να της πει ότι δεν θα νική μου δραστηριότητα ως αναπτυξιολόγος παιδία-γίνει ο γάμος της γιατί τους αρραβωνιαστικούς της … τρος στη βελτίωση της ζωής αυτών των ατόμων «των παιδιών ενός κατώτερου θεού» που σήμερα ονομάζο- νται ΑΜΕΑ (άτομα με ειδικές ανάγκες).2. Την κυρία Μάρω την χαρακτήρισαν οι Πολυγυρινοί ως πονηρή, εκμεταλλεύτρια και ξιπασμένη. Ως εκ τούτου δεν την άφη-σαν ατιμώρητη: έμεινε στην ιστορία του Πολυγύρου γνωστή με το όχι και πολύ κολακευτικό παρατσούκλι ως «κυρία Πριτς»ή «κυρία Ζουτς»! 38

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018Η δράση του Συλλόγου μαςΗ 17η Συνάντηση χορωδιών της Χαλκιδικής στην ποντίδας κ. Φώτης Τσιρούδας, στον οποίο ανήκουναίθουσα «Αλέξανδρος» στη Θεσσαλονίκη. Κυρια- τα Φλογητά, ο οποίος μας ενημέρωσε για τα τοπικάκή 26 Νοεμβρίου 2017 ώρα 19.00΄. προβλήματα και συνομιλήσαμε με κατοίκους τουΤην Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017 και ώρα 19.00 στην χωριού. Στη συνέχεια μεταβήκαμε στο κτιριακό συ-αίθουσα «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» πραγματοποιήθηκε η 17η γκρότημα το ονομαζόμενο Μετόχι (πρώην ιδιοκτη-Συνάντηση Χορωδιών της Χαλκιδικής με πρωτο- σίας Μονής Εσφιγμένου) το οποίο απέχει περίπου 3βουλία του Παγχαλκιδικού Συλλόγου (Π.Σ.) και υπό χιλιόμετρα από το χωριό και που σήμερα το κατέχειτην αιγίδα του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας η αρχαιολογική υπηρεσία και συγκεκριμένα η Αρχαι-Κεντρικής Μακεδονίας. Συμμετείχαν πέντε χορωδίες ολογική Εφορεία Χαλκιδικής και Αγ. ΄Ορους.που εμφανίστηκαν με την εξής σειρά: 1) Η Βυζαντι- Πρόκειται για ένα επιβλητικό συγκρότημα με ένανή χορωδία «Μαΐστορες της Βόρειας Ελλάδας» με διπλό κεντρικό τριώροφο κτίριο, που σε μια πτέ-διευθυντή τον πρωτοψάλτη κ. Χρήστο Σουσούρα, 2) ρυγά του στεγάζονται αρχαιότητες της ΧαλκιδικήςΗ παιδική χορωδία του Δήμου Πολυγύρου, με διευ- και του Αγ. ΄Ορους (επισκέψιμο τμήμα) και το υπό-θύντρια την κ. Κων/ντίνα Σπυροπούλου και πιανίστα λοιπο είναι κενό. Ανατολικότερα υπάρχει ένα άλλοτην κ. Αντιγόνη Καντούρη, 3) Η Δημοτική χορωδία επίμηκες ισόγειο κτίριο, όπου στεγάζονται τρία ερ-του Δήμου Ν. Μουδανιών με διευθυντή τον κ. Δη- γαστήρια συντήρησης: εικόνων, χειρογράφων καιμήτρη Θεοδωράκη και πιανίστα τον κ. Αθανάσιο κεραμικών. Τα εργαστήρια είναι σε πλήρη λειτουρ-Αμπατζίδη, 4) Η χορωδία του ΚΕΠΑ Δήμου Βέροιας γία και συντηρούν αδιάκοπα, με άκρως επιστημο-με διευθύντρια την κ. Δήμητρα Ζησέκα, στο πιάνο νικές μεθόδους, αντικείμενα που προέρχονται απότην κ. Βαλεντίνη Φωκά, στο φλάουτο την κ. Σίσυ Γε- ανασκαφικές δραστηριότητες, από Ναούς, από τοωργοπούλου και στο βιολί την κ. Χαρίκλεια Ουρσου- ΄Αγ. ΄Ορος κλπ. Σ΄ αυτό τον χώρο ξεναγηθήκαμεζίδου και 5) Η χορωδία του Παγχαλκιδικού Συλλόγου θαυμάσια από την ευγενέστατη και πολυμαθέστατημε μαέστρο τον κ. Νικ. Καλαϊτζή και πιανίστα τον κ. αρχαιολόγο κ. Πολυζούδη η οποία, αν και ΚυριακήΣάκη Δερμιτζάκη. Συντονιστής της εκδήλωσης ήταν αργία, μας περίμενε. Την ευχαριστούμε και την συγ-ο Γ. Γ. του Π. Σ. κ. Ι. Κοτσάνης, ο οποίος υποδέχτηκε χαίρουμε δημόσια.με θερμά λόγια τους φιλοξενούμενους. Ο πρόεδρος Όλα όσα είδαμε είναι πράγματι υπέροχα. Όμως οιτου Π. Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτης σε σύντομο χαιρετισμό ρυθμοί με τους οποίους προχωρεί η ολοκλήρωσηαναφέρθηκε στην σπουδαιότητα αυτών των συνα- του όλου εγχειρήματος είναι τόσο βραδείς που θαντήσεων τις οποίες καθιέρωσε ο Π.Σ. από τον Μάιο χρειασθούν πολλά πολλά χρόνια, ώσπου να πάρει τοτου 2011 και ευχαρίστησε όλες τις χορωδίες και τους συγκρότημα την τελική του μορφή και να αποτελέσεισυνοδούς για την αποδοχή της πρόσκλησης.΄Ολες ένα καύχημα της αρχαιολογικής υπηρεσίας και έναεκτέλεσαν άψογα τα προγράμματά τους και στο ακριβό απόκτημα των Ν. Φλογητών και της Χαλκιδι-τέλος απονέμονταν αναμνηστικά διπλώματα και κής γενικότερα. Αλλά θα επανέλθουμε.συμβολικά δώρα. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη και η Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε το Σπήλαιο των Πετρα-ανταπόκριση του κόσμου θερμή. Όλοι έφυγαν με τις λώνων στο οποίο βρέθηκε το κρανίο του αρχανθρώ-καλύτερες εντυπώσεις, με συγχαρητήρια στον Παγ- που, του ανθρώπου δηλαδή που έζησε στην περιοχήχαλκιδικό και με την ευχή «να ξανανταμωθούμε». Με μας, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη πριν από δεκάδεςτην αναχώρηση δόθηκαν στους υπευθύνους των χο- χιλιάδες χρόνια (οι επιστήμονες δίνουν διάφοραρωδιών κουτιά με κεράσματα, προσφορά του Παγ- νούμερα από 60.000 μέχρι και 300.000 χρόνια) . Τοχαλκιδικού προς τους χορωδούς και τους συνοδούς κρανίο φυλάσσεται επιμελώς στο Αριστοτέλειο Πα-που συμμετείχαν στην εκδήλωση. Και του χρόνου. νεπιστήμιο Θεσσαλονίκης του οποίου αποτελεί ακρι-Ημερήσια εκδρομή-επίσκεψη: Ν. Φλογητά (Μου- βό και μοναδικό απόκτημα.σείο Βυζαντινού Πολιτισμού ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ) –Πε- Σημειώνουμε ότι το σπήλαιο είναι πολύ καλά συντη-τράλωνα (σπήλαιο)-Ν. Μουδανιά. Κυριακή 3 Δε- ρημένο, είναι επισκέψιμο και αποτελεί πραγματικόκεμβρίου 2017. στολίδι και σπουδαίο αξιοθέατο της Χαλκιδικής μας.Η αναχώρηση έγινε όπως πάντα από την πλατεία Τελευταίος σταθμός μας τα Ν. Μουδανιά όπου γευ-του καπετάν Χάψα στις 8.30’. Στα Ν. Φλογητά μας ματίσαμε στην παραλία τους, πήραμε και τον καφέυποδέχθηκε ο εκεί εξαίρετος ανταποκριτής μας κ. μας και επιστρέψαμε το βραδάκι χαλαροί στη Θεσ-Βάιος Μαυρίδης. Ακολούθησε εκκλησιασμός και στη σαλονίκη. Εκ μέρους του Δ.Σ. τους εκδρομείς συνό-συνέχεια καφές στα καφενεία του χωριού. Εκεί συ- δευαν ο πρόεδρος κ. Μιχ. Καρτσιώτης και οι κυρίες,ναντήσαμε και τον αντιδήμαρχο του Δήμου Ν. Προ- μέλη, Μάχη Κωστοπούλου, Νατάσα Δάφφα και ΄Αννα Εμμανουήλ. 39

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΗ παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Παπαοι- τσός που με ιδιαίτερη ευαισθησία αναφέρθηκε μεκονόμου: Προσωπογραφία αγωνιστών του 1821 τρόπο εκλαϊκευμένο και κατανοητό στο βαθύτεροαπό τη Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη. Τετάρτη νόημα της Γέννησης του Χριστού με μια σαφή θε-13 Δεκεμβρίου 2017. ολογική προσέγγιση. Στη συνέχεια οι αξιαγάπητεςΤην Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2017 και ώρα 19.00’στην κυρίες μέλη του Π. Σ. κ. Μαρία Γρίβα και ΦρόσωΕστία μας έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του κ. Νί- Σαρδελλά συνέγειραν, συγκίνησαν και ανακάλεσανκου Παπαοικονόμου (αρχαιολόγου και ιστορικού) στην μνήμη μας οικείες εικόνες από το γιορταστικόαπό τα Δουμπιά Χαλκιδικής με τίτλο: «Προσωπογρα- κλίμα των παιδικών μας χρόνων. Στην παρουσίασηφία αγωνιστών του 1821 από τη Χαλκιδική και τη εναλλάσσονταν η επίκαιρη αφήγηση με νοσταλγικάΘεσσαλονίκη». Την παρουσίαση έκανε ο κ. Χρήστος Χριστουγεννιάτικα τραγούδια που οι αισθαντικέςΡανταβέλλας, πολιτικός επιστήμων από τον Ταξιάρ- φωνές τους τα απογείωναν. Η χορωδιακή παρεμβο-χη Χαλκιδικής και ο ίδιος ο συγγραφέας. Λόγω του λή υπό τον κ. Νικ. Καλαϊτζή ενίσχυε την συμμετο-εξαιρετικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει το βι- χικότητα του κοινού. Ο Κώστας Τσολοδήμος, όπωςβλίο η αίθουσα κατακλύστηκε από Χαλκιδικιώτες πάντα, κατέκλυσε τον χώρο της Εστίας με Χριστου-επιστήμονες και μέλη του Συλλόγου. γεννιάτικα τραγούδια του κόσμου και της πατρίδαςΟ κ. Ρανταβέλλας σε μια σύντομη αλλά άκρως περι- μας που απέδωσαν με ξεχωριστή ευαισθησία τοεκτική ομιλία ανέδειξε τη σπουδαιότητα του βιβλίου δίδυμο της Μαρίας Συρμαλόγλου και της Μάρθαςπου διεκδικεί την αποκλειστικότητα στο είδος του. Μπουσνάκη.Πρόκειται για τη μακεδονική προσωπογραφία ατό- Ο πρόεδρος κ. Μιχ. Καρτσιώτης πριν από την έναρ-μων από τη Χαλκιδική και Θεσσαλονίκη στις στρατι- ξη του 2ου μέρους επεσήμανε σύντομα την σημασίαωτικές εξελίξεις των πρώτων φάσεων του ελληνικού της γιορτής και απεύθυνε θερμές ευχές σε όλους.κράτους. Ο πλούσιος υπομνηματισμός, η τεκμηρίω- Ακολούθησε η γευστική απόλαυση του πλούσιουση των παρεχόμενων πληροφοριών και η πληθώρα μπουφέ που επιμελήθηκε, όπως πάντα, η δοτική καιτων παραπομπών προσφέρει τη δυνατότητα σε κάθε εύχαρης Μάχη Κωστοπούλου, ενώ το κρασί έρρεεειδικό να ασχοληθεί επισταμένα με συγκεκριμένα άφθονο, προσφορά της εξαιρετικής κάβας του κ. Νί-πρόσωπα επεκτείνοντας την έρευνα. κου Παπαγιάννη όπως κάθε χρόνο.Ο συγγραφέας κ. Παπαοικονόμου με τη αυθεντικό- Τα πλούσια εδέσματα ήταν προσφορά των γυναικώντητα και την αμεσότητα του λόγου του αναφέρθη- του Συλλόγου. Στην είσοδο υπήρχε κουμπαράς γιακε στους λόγους που τον οδήγησαν στη συγγραφή την ενίσχυση του Γηροκομείου Αρναίας. Τις εντυπώ-ενός τόσου εξειδικευμένου βιβλίου καθώς και στις σεις κέρδισε η θαυμάσια διακοσμημένη με τον….δυσχέρειες που αντιμετώπισε στη συλλογή του πλη- Αριστοτέλη τούρτα, προσφορά του μέλους του Συλ-ροφοριακού υλικού κατά τη δεκαετή ερευνητική του λόγου κ. Αλεξ. Αγγελίδη, όπως μας συνήθισε τα τε-πορεία στους αρχειακούς χώρους. λευταία χρόνια.Ο καθηγητής της Αστρονομίας κ. Στ. Αυγολούπης με Σε κλίμα εορταστικής ευωχίας τα μέλη μοιρασμένασύντομη παρέμβαση του διευκρινιστικού χαρακτή- σε παρέες, απολάμβαναν το κρασί και τα τραγούδιαρα έκλεισε την παρουσίαση του βιβλίου. από το... τραγουδιστικό τρίο της μουσικής παρέαςΟ πρόεδρος κ. Μ. Καρτσιώτης εκφράζοντας το γενι- του Κ. Τσολοδήμου.κό αίσθημα των παρόντων εξήρε την προσωπικότη- Με ανταλλαγές ευχών και την προσδοκία καλύτερωντα του συγγραφέα, αλλά και του παρουσιαστή με την ημερών έκλεισε αργά το βράδυ η αυλαία της γιορτήςευχή να βρεθεί και άλλος αντάξιος του για να συνεχί- μας.σει το έργο του. Η 4ήμερη εκδρομή στο Βελιγράδι και τα πέριξ.Το θερμό χειροκρότημα επικύρωσε την αναγνώριση Σάββατο-Κυριακή 30,31 Δεκεμβρίου 2017 καιτου επιστήμονα ερευνητή. Δευτέρα-Τρίτη 1,2 Ιανουαρίου 2018.Η Χριστουγεννιάτικη γιορτή μας, Πέμπτη 21 Δε- Σάββατο 30 Δεκεμβρίου 2017κεμβρίου 2017 στην Εστία μας. Η χαραυγή του ήλιου μας βρίσκει στο λεωφορείο.Την Πέμπτη 21/12/2017 και ώρα 7.00μ.μ. πραγματο- Μέλη του Παγχαλκιδικού Συλλόγου «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕ-ποιήθηκε στην Εστία μας η καθιερωμένη γιορτή των ΛΗΣ», ξε κινούμε για να υποδεχτούμε τον καινούριοΧριστουγέννων. Η αίθουσα στολίστηκε εγκαίρως με χρόνο στο Βελιγράδι.επιμέλεια και ιδιαίτερο γούστο από τα μέλη του Δ.Σ. Μια γιορταστική εξόρμηση, οργανωμένη τέλεια απόκ. Μάχη Κωστοπούλου και Άννα Εμμανουήλ, για να τον Γιάννη Κοτσάνη και υπεύθυνους-συνοδούς τονυποδεχθούν με αγάπη τα μέλη και τους φίλους του πρόεδρο, Μιχάλη Καρτσιώτη και την Μάχη Κωστο-Π. Σ.. πούλου.Ομιλητής της βραδιάς ήταν ο φιλόλογος κ. Μιχ. Κου- Αργά το απόγευμα φτάνουμε στο Βελιγράδι. 40

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018Beograd: λευκή πόλη, χτισμένη στη συμβολή των πο- μένος από τη γη ως τον τεράστιο τρούλο του. Δια-ταμών Σάβου και Δούναβη. στάσεις του Υ72x91x81. Μέσα ατελείωτος ακόμα. Το Μια εντυπωσιακά όμορφη πόλη, στολισμένη Χρι- υπόγειο όμως υπέροχο και ίσως μοναδικό. Δάπεδο,στουγεννιάτικα. Μες στην εορταστική αυτή ατμό- τοίχοι, ταβάνι, τσαρικό παλάτι. Αυτοκρατορική χλιδή.σφαιρα επιχειρούμε μια σύντομη περιήγηση. Μια Χρυσό και χρώμα που σε θαμπώνει, και ταυτόχροναπρώτη γνωριμία. σε «κολάζει».Πρώτη στάση το ξενοδοχείο Moscka. Σήμα κατατε- Η μέρα τελείωσε. Στο μπαρ του ξενοδοχείου, μια μι-θέν, στο κέντρο της πόλης. Σημείο αναφοράς για τον κρή γιορτή, με ποιητικές ευχές και τραγούδια και ξε-εύκολο προσανατολισμό μας προς το Astoria το ξε- φάντωμα. Με τις γλυκές φωνές των τεσσάρων παι-νοδοχείο μας. διών, που είναι μαζί μας, ψάλαμε τα κάλαντα, κόψα-Διασχίζουμε τον μεγάλο, σε μήκος και πλάτος, πε- με την πίτα-δώρο της Μάχης Τσιάλα, απολαύσαμεζόδρομο Μιχαήλοβα και βρισκόμαστε στην πλατεία τους υπέροχους κουραμπιέδες της, μοιραστήκαμεΔημοκρατίας. Εκεί το εθνικό θέατρο, το μουσείο και τα βασιλοπιτάκια της Άννας Παρδάλη – Καρτσιώτηο Μιχαήλοβ Ομπρένοβιτς καβάλα στ’ άλογο του. και ψάξαμε για το φλουρί, που εξαργυρώνεται μεΠλατεία κοινοβουλίου(πολλές πλατείες). Απέναντι τα Σπιτική νοστιμιά Αφών Λαλιώτη, ελιές Νίκου Μπα-δύο παλάτια των αγωνιστών – ηγεμόνων της Σερβί- νάβα και έναν τόμο του «Παγχαλκιδικού Λόγου». Κιας: ύστερα στην πλατεία, με χιλιάδες Σέρβους και του-Ομπρένοβιτς, σήμερα Δημαρχείο και Καραγκιόργκε- ρίστες, περιμένουμε τον καινούριο χρόνο. Κι ήρθε.βιτς, προεδρικό, πρωθυπουργικό μέγαρο και έδρα 2018, και εκατομμύρια αστεράκια πέφτουν από τοντης Κυβέρνησης. ουρανό. Και με μουσικές, τραγούδια, χαρούμενεςΚυριακή 31 Δεκεμβρίου 2017 φωνές, τον υποδεχτήκαμε. Τραγουδάμε «Πάει ο πα-Συνεχίζουμε τη γνωριμία με την πόλη. λιός ο χρόνος» κι ανταλλάσσουμε αγκαλιές, φιλιά,Πανεπιστημιούπολη. Όμορφα κτίρια Σλαβικής αρ- ευχές.χιτεκτονικής. Καλαίσθητα, καλοδιατηρημένα και Δευτέρα. Πρωτομηνιά – Πρωτοχρονιά 2018στους τοίχους, ούτε ένα σύνθημα. Ξεκινάμε για άλλες εμπειρίες. Μια στάση πρώτα εδώ.Πολύ κοντά το σύμβολο της παλιάς πόλης. Το κάστρο Στον σπορέα της Επανάστασης του 1821. Στον αν-Καλεμεγκνταν. Ρωμαϊκό που καταστράφηκε από δριάντα του Ρήγα Φερραίου.τους Ούννους. Εντυπωσιακά μεγάλο. Στο πάρκο που Ενός λεπτού σιγή «Ως πότε παλικάρια» από το Θού-το περιβάλλει, πελώριο το A La France. Μνημείο ευ- ριο του, Εθνικός Ύμνος. Ελάχιστος φόρος τιμής στηνγνωμοσύνης στη Γαλλία για τη συμπαράσταση στους προσφορά του. Κατηφορίζουμε. Ζωολογικός κήποςαπελευθερωτικούς της Αγώνες. με τα άσπρα λιοντάρια και ο μεγαλύτερος, όπωςΠιο κει ο Δούναβης. Πλωτός, με καραβάκια που λει- λένε, αλιγάτορας.τουργούν σαν εστιατόρια, ταβέρνες, καφετέριες. Κι Ο δρόμος μας φέρνει στη γέφυρα Γκαζέλα στηνεκεί στην όχθη του, ο πύργος Νεμπόισα, ο πύργος οποία οι χιλιάδες Σέρβοι και όχι μόνο πληροφορη-του Ρήγα Φερραίου, όπου φυλακίστηκε για σαράντα θέντες τον επικείμενο βομβαρδισμό της το 1998 . Ημέρες ο εθνικός μας ήρωας και ύστερα από φρικτά οργανωμένη συναυλία από Σέρβους και φιλειρηνι-βασανιστήρια στραγγαλίστηκε και το αγιασμένο στές απ’όλο τον κόσμο και από την Ελλάδα, το 1998,σώμα του πετάχτηκε στο Δούναβη. συγκεντρώθηκαν επάνω της και τα αεροπλάνα δενΚαι σε άλλο μπαλκόνι- πλατεία του κάστρου, ένα πα- τόλμησαν να ρίξουν τις βόμβες τους, λοξοδρόμισαννύψηλο βάθρο κι επάνω ο Βίκτωρ. Άνδρας, γυμνός, και η γέφυρα σώθηκε. Συνεχίζουμε. Στάδιο που τογιγαντιαίος με το σπαθί στο ένα χέρι και σε άλλο πε- 2005 θριάμβευσε το Ελληνικό μπάσκετ. Αεροδρό-ριστέρι. Στη μνήμη αγωνιστών κατά των Τούρκων. μιο Νίκολας Τέσλα, σπαρτά κι αμπέλια, με τα φημι-Στην αντίπερα όχθη, στο Νέο Βελιγράδι το πάρκο σμένα κρασιά. Στο βάθος το Bruska Boran, το «Άγιοτης Φιλίας. Πλατανόδασος. Στα χρόνια του Τίτο, οι Όρος» των Σέρβων με 30 μοναστήρια. Και Stremsiεπίσημοι επισκέπτες, σε ένδειξη φιλίας φύτευαν ένα Karlousi. Μια μικρή επαρχιακή πόλη, όμορφη, μεπλατάνι. Και ο Μακάριος της Κύπρου. Σε άλλο σημείο πνευματική και πολιτιστική αξία. Εδώ κυκλοφόρη-το οπλοστάσιο. Παροπλισμένο τανκς και κανόνια, σε το πρώτο λογοτεχνικό περιοδικό του κόσμου.από τον τελευταίο πόλεμο. Κι ο κήπε με ομοιώματα Εδώ η πατριαρχική έδρα, ο καθεδρικός ναός τουδεινοσαύρων και άλλων μεγάλων ζώων που εξαφα- Αγίου Νικολάου και το 1ο Λύκειο που λειτούργησενίστηκαν. Και άλλα, πολλά και θαυμαστά, αλλά ο χρό- το 1891 μέχρι σήμερα. Οι Σέρβοι τιμή το έχουν νανος μας πιέζει. Στη συνέχεια επίσκεψη στο μνημειακό αποφοιτήσουν απ’ αυτό.κέντρο του Τίτο. Στα πέντε χιλιόμετρα, το Νόβισαντ. Και στις δύο πό-Τελευταίος προορισμός, για σήμερα, ο Άγιος Σάβ- λεις, εμφανής η Αυστριακή αρχιτεκτονική.βας. Ο μεγαλύτερος Ορθόδοξος ναός. Μαρμαροντυ- Κάστρο Petrovorodin. Πάνω στο Δούναβη με κατα- 41

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οπληκτική θέα σε όλη την περιοχή. ύστερα από πρόταση του Δ.Σ. πρόεδρος της Γενι-Νόβισαντ. Ωραία κτίρια, μεγάλοι δρόμοι, πεζόδρο- κής Συνελεύσεως ο εκπαιδευτικός κ. Τριαντάφυλλοςμοι, πλατείες, σιντριβάνια. Επισκοπικό μέγαρο, Κυ- Οικονόμου από τη Νικήτη και γραμματείς οι κύριοιβερνείο, θέατρο, Δημαρχείο, Καθολική Εκκλησία της Νικόλαος Μπούφτας από την Αρναία και ΦίλιπποςΠαναγίας και ο Ορθόδοξος ναός του Αγίου Γεωργίου. Καράβατος από την Παλαιόχωρα. Γίνεται μνεία ότιΣτον Ελληνικό δρόμο, το Ελληνικό σχολείο με την Ελ- σε όλη τη διάρκεια των εργασιών εκλήθη και παρί-ληνική επιγραφή «το συντηρεί η Ομόνοια». Σήμερα στατο ο νομικός μας σύμβουλος δικηγόρος κ. Γεώρ-Γενική Κλινική. γιος Βασ. Κουτσός από τον Βάβδο.Στο μεγάλο πάρκο, παγοδρόμιο, με όλα τα συναφή. Με την ανάληψη των καθηκόντων του προεδρείουΚαι «μαλλί της γριάς». Όλα τα είδαμε. Και με εντυπω- ο πρόεδρος της Γ.Σ ευχαρίστησε τους παρισταμέ-σιακές εικόνες και συσχετισμούς επιστρέφουμε στο νους για την τιμητική εκλογή και με λόγους θερμούςΒελιγράδι. ύμνησε τον Παγχαλκιδικό Σύλλογο για την ιστορία,Μια βόλτα στην παραδουνάβια, κοσμοπολίτικη πτέ- τη δράση και την πορεία του.ρυγα του Νέου Βελιγραδίου. Στην περιοχή ΖΕΜΟΥΝ, Ευθύς αμέσως ο λόγος δόθηκε στον Γεν. Γραμματέαόπου το πάρκο των ποιητών με τη γέφυρα Brancova, του Συλλόγου κ. Ιωάννη Κοτσάνη, ο οποίος ανέγνω-γέφυρα των ποιητών. σε τα πεπραγμένα του Δ.Σ. του έτους 2017, παρου-Η περιήγηση μας κλείνει μ’ ένα τελευταίο πέρασμα σιάζοντας όσο το δυνατόν καλύτερα το έργο τουαπό το Υπουργείο Εξωτερικών. Απέναντι τα δύο κτί- Συλλόγου. Σημειώνεται ότι ολόκληρο το κείμενο τηςρια, Υπουργείο Άμυνας και Επιτελείο Στρατού, βομ- ομιλίας του Γ.Γ. βρίσκεται ανηρτημένο στη ιστοσελί-βαρδισμένα, παραμένουν έτσι λαβωμένα, για να θυ- δα μας.μίζουν την φρίκη του πολέμου. Ακολούθησε ο ταμίας κ. Αβραάμ Παπαδόπουλος οΤρίτη 2 Ιανουαρίου οποίος έκανε τον οικονομικό απολογισμό του 2017,Έτοιμοι για την επιστρφή. Ένα πέρασμα από τη Nis που ανακεφαλαιωτικά και στρογγυλεμένα έχει ως(Νίσσα), τη γενέτειρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου. εξής: Έσοδα 30.000 ευρώ. Έξοδα 24.000 ευρώ Υπό-Ερείπια του ανακτορικού συγκροτήματος της θερι- λοιπο σε νέα χρήση 6.000 ευρώ .Το υπόλοιπο προ-νής του κατοικίας. Πύργος των κρανίωνν και στρατό- στιθέμενο στο ήδη υπάρχον αποθεματικό δίδει νέοπεδο συγκεντρώσεως. αποθεματικό 60.000 ευρώ για το 2018.Η σύγχρονη πόλη, στις όχθες του ποταμού Νισάβα, Τέλος ο πρόεδρος της Εξελεγκτικής Επιτροπής κ.με όμορφες πλατείες, πεζόδρομους, μεγάλα κατα- Φώτιος Ταλέας διάβασε το πρακτικό του ελέγχουστήματα και …ηρεμία. που διενήργησε η Επιτροπή σύμφωνα με την οποίαΉρεμοι και εμείς κατηφορίζουμε για την Ελλάδα μας. ανακοινώθηκε ότι τα διαχειριστικά βιβλία και τα πα-Με έναν θαυμάσιο οδηγό, τον Μάκη Παπαδόπουλο, ραστατικά στοιχεία εξόδων τηρούνται με απόλυτηευγενικό, πρόθυμο, χαμογελαστό κι έναν εξαίρετο τάξη και διατυπώθηκαν συγχαρητήρια στον Ταμία.ξεναγό, σε ήθος και γνώσεις, το Γιώργο Παπαγιάννη, Στη συνέχεια δόθηκε ο λόγος στα μέλη για την κριτι-πλουσιότεροι, γράφουμε ΤΕΛΟΣ στο όμορφο αυτό κή των πεπραγμένων και τη διατύπωση προτάσεων.ταξίδι με την ευχή ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΤΟ 2018. Το λόγο πήραν οι κ.κ. Σταύρος Αυγολούπης, ΜόσχοςΜαρία Γρίβα Μόσχος κ.α. οι οποίο εξήραν το έργο του Δ.Σ. και δι-Η ετήσια Τακτική Γεν. Συνέλευση των μελών και η ατύπωσαν προτάσεις.Καταστατική, την Κυριακή 28-1-2018. Ακολούθησε η δευτερολογία από τον πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτη ο οποίος εξέφρασε τις ευχα- Α΄ ριστίες και τα συγχαρητήρια προς όλα τα μέλη τουΠραγματοποιήθηκε όπως είχε προγραμματισθεί και Δ.Σ. και τόνισε ότι το έργο που παρήχθη το 2017είχε ανακοινωθεί από τις σελίδες του 33ου τεύχους είναι ιδρώτας κυρίως δικός τους. Ευχαρίστησε τητου περιοδικού μας, η ετήσια γενική συνέλευση Γραμματέα μας κ. Ολυμπία Σαμαρά που εργάζεταιτων μελών του Συλλόγου την Κυριακή 28 Ιανουαρί- με υπευθυνότητα και επαγγελματισμό, και απηύθυ-ου 2018, ώρα 11.00΄στην Εστία μας με θέματα Η.Δ. νε ιδιαίτερες και θερμές ευχές στο μεγάλο ευεργέτη1. Εκλογή προεδρείου Γεν. Συνέλευσης, 2. Έκθεση μας κ. Γεωργίου Βαγιωνά, ο οποίος της καταβάλειπεπραγμένων του Δ.Σ. του έτους 2017, 3. Ταμειακός τους μισθούς και τις ασφαλιστικές εισφορές. ΄Ετσι οαπολογισμός, οικ. έτους 2017 και προϋπολογισμός Σύλλογος έχει το προνόμιο αν όχι την πολυτέλεια να2018, 4. ΄Εκθεση Εξελεγκτικής Επιτροπής. 5. Έλεγχος έχει επί 8 χρόνια γραμματειακή υποστήριξη.πεπραγμένων, 6. Δευτερολογία προέδρου Δ.Σ. και 8. Ευχαριστίες απηύθυνε στους χορηγούς του έγκριτου΄Εγκριση ή μη των πεπραγμένων. περιοδικού μας που για το 2017 ήταν ο δικηγόρος καιΜε την επίτευξη απαρτίας, εξελέγησαν ομόφωνα, Δήμαρχος Πολυγύρου κ. Αστέριος Ζωγράφος από την Αρναία, ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ ιατρός 42

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018κ. Δημ. Κισκίνης από το Νέο Μαρμαρά και ο επίσης τηρήθηκε μέχρι τέλους. Δηλ. ο εισηγητής (πρόεδροςμεγάλος ευεργέτης του Συλλόγου μας αρχιτέκτων κ. του Δ.Σ.) διάβαζε το προς τροποποίηση άρθρο, ει-Ορέστης Σιμώνης από τη Γαλάτιστα, και κάλεσε τους σηγείτο την προτεινόμενη από το Δ.Σ. τροποποίηση,δυναμένους, να συνεχίσουν τις χορηγίες, ώστε να συ- γινόταν συζήτηση, και το πέρας της συζήτησης ακο-νεχισθεί η απρόσκοπτη έκδοσή του. λουθούσε ψηφοφορία το αποτέλεσμα της οποίαςΕυχαριστίες απηύθυνε στο μέλη της Συντακτικής ανακοίνωνε ο πρόεδρος και διάβαζε το άρθρο όπωςΕπιτροπής του περιοδικού, για τους κόπους τους ήδη ψηφίστηκεπου έχουν ως αποτέλεσμα να διατηρείται σε ένα Οι κυριότερες τροποποιήσεις που αφορούν σε ανα-καλό επίπεδο και να παίρνει καλές κριτικές, ευχαρί- διατυπώσεις και διαφοροποιήσεις παραγράφων κα-στησε επίσης τους Αντιπροσώπους και τους Αντα- θώς και η ψήφιση νέων είναι οι εξής (πολύ περιλη-ποκριτές στα 19 Παραρτήματα της Χαλκιδικής, τους πτικά):δασκάλους των τμημάτων που λειτουργούν στην 1.Από την επωνυμία παραλείπεται πλέον η λέξηΕστία μας, καθώς και όλους που προσήλθαν στην «Θεσσαλονίκης» και παραμένει ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣΓεν. Συνέλευση. Τέλος αναφέρθηκε στους κυριό- ΣΥΛΛΟΓΟΣ ‘Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ’ με έδρα τη Θεσσαλονί-τερους στόχους που έχει βάλει το Δ.Σ. για το 2018 κη.και που είναι (επιγραμματικά): Η συνέχιση της μέχρι 2. Η εκλογή του προέδρου του Δ.Σ. γίνεται με άμεσητούδε πορείας, η συνέχιση έκδοσης του περιοδικού, ψηφοφορία από τη Γεν . Συνέλευση και όχι με έμμε-η προκήρυξη της συγγραφής της ιστορίας της επα- ση ψηφοφορία που ίσχυε μέχρι σήμερα.ναστάσεως της Χαλκιδικής το 1821, η τοποθέτηση 3. Υποψήφιοι πρόεδροι δικαιούνται να είναι όσατης προτομής του καπετάν Χάψα στον κήπο των μέλη κατάγονται από τη Χαλκιδική και είναι ή ήτανηρώων του Μεσολογγίου, η αύξηση των μελών, η στο παρελθόν, για δέκα τουλάχιστον, έτη δημότες σεαποτελεσματικότερη λειτουργία των Παραρτημά- έναν από τους πέντε Δήμους του Νομού Χαλκιδικήςτων του Συλλόγου κ.ά. 4 Για όλες τις άλλες θέσεις (μέλη Δ.Σ. και Ε.Ε.) δικαί-Περατωθείσης της σύντομης δευτερολογίας του ωμα υποβολής υποψηφιοτήτων έχουν όλοι όσοι κα-προέδρου ο πρόεδρος της Γεν. συνέλευσης κάλεσε τάγονται από τη Χαλκιδική, οι σύζυγοι και τα τέκνατη Γεν. Συνέλευση να ψηφίσει τα πεπραγμένα, τα αυτών. (διευκρινίζεται ότι ως Χαλκιδική νοείται ο γε-οποία και ψηφίστηκαν ομόφωνα χωρίς καμία αρνη- ωγραφικός χώρος ή ο ιστορικός χώρος ολόκληρηςτική ψήφο. Ομόφωνα ψηφίστηκαν και τα οικονομι- της χερσονήσου και όχι μόνο του νομού Χαλκιδικής).κά πεπραγμένα (ταμειακός απολογισμός 2017) και ο 5.Διευκρινίστηκε ότι δικαίωμα να μετέχουν στις ερ-προϋπολογισμός του 2018. γασίες των Γεν, Συνελεύσεων και να ψηφίζουν έχουνΕξαντληθέντων των θεμάτων της Η.Δ. ο πρόεδρος μόνο όσοι έχουν εξοφλήσει τη συνδρομή του έτουςκήρυξε τη λήξη των εργασιών της Ετήσιας Τακτικής εντός του οποίου γίνεται η γεν. συνέλευση.Γενικής Συνέλευσης 2018, με πολλές ευχαριστίες 6. Τα μέλη του Δ.Σ. και οι Αντιπρόσωποι και οι Αντα-προς τα παρόντα μέλη για το υψηλό επίπεδο των συ- ποκριτές δεν έχουν τι δικαίωμα να λαμβάνουν οποια-ζητήσεων και ευχές για την καινούργια χρονιά. δήποτε αμοιβή για προσφερθείσες υπηρεσίες. Η θέ- σης τους είναι άμισθη και τιμητική. Β΄ 7. Τα επίτιμα μέλη δεν καταβάλουν συνδρομή ούτεΕυθύς αμέσως το σώμα μπήκε στη διαδικασία για την έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.πραγματοποίηση της Καταστατικής Γεν. Συνελεύσε- 8. Ως ειδοποίηση για την ταμειακή ενημέρωση τωνως. μελών καθιερώνεται και η αναγραφή του έτους τηςΣτο προεδρείο, με ομόφωνη απόφαση των μελών, τελευταίας καταβολής, στην αυτοκόλλητη ετικέταπαρέμειναν: Πρόεδρος ο κ. Τραντάφυλλος Οικονό- στο σελοφάν του περιοδικού.μου και γραμματείς οι κ.κ. Νικόλαος Μπούφτας και Σημειώνεται ότι όλες οι τροποποιήσεις έγιναν δεκτέςΦίλιππος Καράβατος. με ευρύτατη πλειοψηφία.Με την έναρξη της συνεδριάσεως ο λόγος εδόθη Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας κατ’ άρθρο,στον πρόεδρο του Δ.Σ. ο οποίος ανέλυσε την ανάγκη το καταστατικό ψηφίστηκε και στο σύνολό του καιπου επέβαλε την τροποποίηση ορισμένων άρθρων, εδώ έληξαν οι εργασίες και της Καταστατικής Γεν. Συ-και όχι του όλου Καταστατικού, για την ευρυθμότερη νελεύσεως.λειτουργία του Συλλόγου και τον εκσυγχρονισμό του Για την όλη διαδικασία τηρήθηκαν λεπτομερή πρα-και αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο το Δ.Σ. ερ- κτικά τα οποία θα καθαρογραφούν για να υποβλη-γάσθηκε για να παρουσιάσει τη σημερινή πρόταση. θούν αρμοδίως.Αμέσως μετά άρχισε η κυρίως διαδικασία (λεπτομέ- Η διεύθυνση των εργασιών από τον πρόεδρο κ. Τρια-ρειες στα πρακτικά που τηρήθηκαν), την οποία ανέ- ντάφυλλο Οικονόμου πανθομολογουμένως υπήρξελυσε ο πρόεδρος της Γ.Σ. κ. Οικονόμου και η οποία εξαιρετική. Δέχθηκε τα συγχαρητήρια όλων μας. 43

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΟ ετήσιος αποκριάτικος χορός του Παγχαλκιδι- λες ποικίλες εκδηλώσεις του Παγχαλκιδικού. Τη συγ-κού 4-2-2018. χαίρουμε.Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 4 Φε- Την ευθύνη της εφετινής διοργάνωσης είχαν τα μέληβρουαρίου 2018 και από ώρα 13.00΄ο ετήσιος απο- του Δ.Σ. Θεόδωρος Φλώρος και Άννα Εμμανουήλ ηκριάτικος χορός μας, στην αίθουσα Ιφιγένεια, στο οποία με την έναρξη καλωσόρισε τους συνδαιτη-επονομαζόμενο συγκρότημα «Το χωριό της ειρήνης» μόνες, ευχαρίστησε όλους για την παρουσία τουςστην Καρδία. και τους δωρητές των δώρων για τη λαχειαγορά καιΠολύς ο κόσμος που προσήλθε (330 άτομα) από κάλεσε τον πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτη νατη Θεσσαλονίκη και από κωμοπόλεις και χωριά της απευθύνει τον καθιερωμένο χαιρετισμό.Χαλκιδικής, που μέσα σε μια εντυπωσιακή, ευρύ- Ο Πρόεδρος στο σύντομο χαιρετισμό του, αφού ευ-χωρη και καλαίσθητη αίθουσα διασκέδασε με τους χαρίστησε τους υπεύθυνους μέλη του Δ.Σ. για τηνήχους του συγκροτήματος του σαξοφωνίστα και οργάνωση, τόνισε τη σημασία της σημερινής εκδή-κλαρινίστα κ. Λάκη Χατζούδη από τη Γαλάτιστα, λωσης και υπενθύμισε ότι ο χορός του Παγχαλκιδκούδιασκέδασε με την ψυχή του. Η πίστα ήταν μονίμως αποτελούσε πάντοτε ένα ιδιαίτερο γεγονός για τηγεμάτη και μικροί μεγάλοι για πολλές ώρες διαρκώς Χαλκιδική και τη Θεσσαλονίκη. Μάλιστα στις δεκαε-χόρευαν με κέφι ως αργά το απόγευμα. Πλούσια τίες μετά το 1950 ο χορός μας αποτελούσε κορυφαίοήταν και η λαχειαγορά, με δώρα που πρόσφεραν γεγονός της κοσμικής Θεσσαλονίκης, αφού το1963οι δωροθέτες που αναφέρονται σε άλλη σελίδα του παρέστη και ο αείμνηστος πρωθυπουργός και μετέ-περιοδικού. Πολύ καλό και το μενού και το σέρβις πειτα πρόεδρος της Δημοκρατίας Κων/ντίνος Καρα-του κέντρου, το οποίο διέθεσε καιλεωφορείο για τη μανλής. Συνεχάρη τα υπεύθυνα μέλη του Δ.Σ. για τηνμεταφορά και επιστροφή του κόσμου από τη Θεσ- όλη οργάνωση καθώς, την κ. Μαρία Πάργα που μεσαλονίκη. τους άλλους Συκιώτες ήρθαν από τόσο μακριά ειδικάΕντυπωσιακή υπήρξε η παρουσία 25 Συκιωτών που για το χορό και τους προσελθόντες για την τιμητικήμε ένα μικρό λεωφορείο ήρθαν από τη μακρινή Συ- συμμετοχή τους.κιά για να παραστούν στο χορό μας με συνοδό-αρ- Η λαχειαγορά που διενεργήθηκε στη συνέχεια έδωσεχηγό την υπέροχη κυρία Μαρία Λαθούρη-Πάργα, πλούσια δώρα στους τυχερούς και ένα καλό έσοδοαντιδήμαρχο και εκπρόσωπο του Δημάρχου του Δή- στον Σύλλογο.μου Σιθωνίας, μέλος της Εξελεγκτικής Επιτροπής του Όλα κύλησαν ομαλά ως αργά το απόγευμα, οπότεΣυλλόγου μας, η οποία σημειώνεται ότι πάντα δίνει έφυγαν και οι τελευταίοι θαμώνες. Όλοι με την ευχήτο «παρών» όχι μόνο στους χορούς αλλά και στις άλ- «και του χρόνου».***Η δράση άλλων Χαλκιδικιώτικων Συλλόγων και φορέωνΤου Παγχαλκιδικιώτικου Συλλόγου Αθηνών. και Υπεύθυνη Βιβλιοθήκης και Γραφείου του Συλλό-Εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου. γου ανέλαβε η Νάνου Ευγενία.Στις 21 Ιανουαρίου 2018 στο γραφείο του Παγχαλ- Του Συλλόγου Ιερισσιωτών Θεσσαλονίκηςκιδικιώτικου Συλλόγου Αθηνών «Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ» Δραστηριότητες 2018:πραγματοποιήθηκε η κοπή της Πρωτοχρονιάτικης 6/1: Ρίψη του Σταυρού στην Ιερισσό. Η μετάβασηπίτας καθώς και οι εκλογές για την ανάδειξη του νέου των μελών έγινε με λεωφορείο και ήταν προσφοράΔιοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου. του Συλλόγου μας.Εξελέγησαν οι: Σουλινάρης Γεώργιος, Τσόχας Γεώρ- 4/2: Προαιρετικός εκκλησιασμός στον Ιερό Ναό τηςγιος, Ντάλλες Άννα, Ρανταβέλλας Χρήστος, Τσούκης Αγίας Σοφίας. Κοπή βασιλόπιτας στην αίθουσα τηςΣεραφείμ, Νάνου Ευγενία και Κυριάκος Βασίλειος. Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδικής και ώρα 11:30 τοΣτις 30 Ιανουαρίου το Διοικητικό Συμβούλιο συγκρο- πρωί. Απολογισμός πεπραγμένων και Οικονομικόςτήθηκε σε σώμα. Πρόεδρος ανέλαβε ο Σουλινάρης απολογισμός του Δ.Σ.Γεώργιος, Αντιπρόεδρος ανέλαβε ο Τσούκης Σερα- 25/2: Ετήσιος αποκριάτικος χορός. Ημέρα Κυρια-φείμ, Γενική Γραμματέας ανέλαβε η Ντάλλες Άννα και κή Ώρα προσέλευσης 13:00 το μεσημέρι. Αίθουσα:Ταμίας ανέλαβε ο Τσόχας Γεώργιος. Μουσικές και Χρώματα.Η επιμέλεια της ύλης της εφημερίδας «Τα Χαλκιδι- 31/3: Σάββατο του Λαζάρου. Τέλεση Θείας Λειτουρ-κιώτικα Νέα» ανατέθηκε στον Ρανταβέλλα Χρήστο γίας και Αρτοκλασία στον Ι. Ν. Αγίου Ιωάννη του Προ-σε συνεργασία με τον Σουλινάρη Γεώργιο. δρόμου, Βρυούλων Καλαμαριάς.Υπεύθυνος χορηγιών ανέλαβε ο Κυριάκος Βασίλειος 44

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 201810/4: Πάσχα στην Ιερισσό. Καλούνται όλα τα μέλη ριμία των τοπικών ποικιλιών μανιταριού, ξενάγησητου Συλλόγου μας, να τιμήσουν με την παρουσία στον παραδοσιακό οικισμό, ομιλία για τα είδη τωντους το υψίστης σημασίας ιστορικό και πολιτιστικό μανιταριών και τους κινδύνους από τα τοξικά μανι-γεγονός της επετείου του \"Μαύρου νιου τ' αλώνι\". τάρια. Η γιορτή έκλεισε με ψήσιμο μανιταριών καιΟ Σύλλογός μας συμμετέχει με κατάθεση στεφάνου μουσική διασκέδαση στο εξωκκλήσι της Παναγίας,και προσφορά τσουρεκιών στους επισκέπτες για την στη Φτέρη.ανάπαυση των ψυχών των \"ηρωικά πεσόντων\". Νέες Διοικήσεις σε φορείς της Χαλκιδικής29/4: Ημερήσια εκδρομή. Ο προορισμός της εκδρο- Επιμελλητήριομής θα είναι τα Μετέωρα. Πρόεδρος: Κουφίδης ΙωάννηςΤέλος Μαϊου-αρχές Ιουνίου: Τριήμερη Εκδρομή (Ο Α Αντιπρόεδρος: Χούτας Στυλιανόςπροορισμός της εκδρομής θα γνωστοποιηθεί εγκαί- Β Αντιπρόεδρος: Κρημνιανιώτης Δημήτριοςρως). Γεινός Γραμματέας Τσούφης ΘεμιστοκλήςΤου Συλλόγου Λειβαδιωτών Θεσσαλονίκης Οικονομική Επόπτρια: Χαλκιά ΑναστασίαΓιορτή του Κάστανου στο Λειβάδι (22-10-2017) Υπεύθυνος Γ.Ε.ΜΗ. & Εξυπηρέτησης Επιχ/σεων: Πα-Την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017 ο Πολιτιστικός Σύλ- νανός Θεόδωροςλογος Λειβαδιωτών διοργάνωσε στο Λειβάδι την Υπεύθυνος Συμβουλευτικής Υποστήριξης Επιχ/ετήσια Γιορτή του Κάστανου σε συνεργασία με τον σεων: Καραβάνα ΜαρίαΔήμο Θέρμης, την Πολιτική Προστασία Θέρμης και Ιατρικός Σύλλογοςτη συμμετοχή των κατοίκων και μεγάλου πλήθους Πρόεδρος: Πυρπασόπουλος Μάριοςφίλων και επισκεπτών. Ταυτόχρονα έγινε και η καθιε- Αντιπρόεδρος: Ευαγγελινός Δημήτριοςρωμένη πεζοπορία στην κορυφή του «Καλογερικού» Γ. Γραμματέας: Δημοπούλου Σοφίαστην οποία συμμετείχαν πολλοί πεζοπόροι, άνδρες, Ταμίας: Κόκκαλη Σταματίαγυναίκες και παιδιά. Η γιορτή του κάστανου αποτελεί Τακτικά μέλη:καθιερωμένη παράδοση για την τοπική Κοινότητα Ασλανίδης Αριστοτέλης, Δημητριάδης Χρήστος,εδώ και αρκετές δεκαετίες. Σκοπός της διοργάνωσης Κεσίδου-Μπορίσοα Ναταλία, Τσάλαμας Χρήστος,είναι η προβολή του φυσικού και του δομημένου Knjeginjic Branislay, Κιτσίνου Καλλιόπη, Χαμαλίδουπεριβάλλοντος του Λειβαδίου και η τέρψη και δια- Χριστίνασκέδαση των επισκεπτών με παραδοσιακή μουσική, Δικηγορικός Σύλλογος Χαλκιδικήςκάστανα, κρασί και τοπικά εδέσματα. Πρόεδρος: Ζήσος ΠαντελήςΕπίσκεψη εκπαιδευτικών της ΠΕΕΚΠΕ στο Λειβάδι (4- Αντιπρόεδρος: Μηλωνά Τριανταφυλλιά11-2017) Γεν. Γραμματέας: Παπανικολάου ΠαναγιώταΤο Σάββατο 4 Νοεμβρίου 2017 επισκέφτηκε το Λει- Ταμίας: Οικονόμου Δημήτριοςβάδι ομάδα εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας και Σύμβουλοι: Κουτσάκης Γεώργιος, Πούλος Νικόλαος,Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του παραρτήματος Λαγάνης Γεώργιος, Καμάρη Ευθυμία, Αβέρη ΜαρίαΚεντρικής Μακεδονίας της Περιβαλλοντικής Εκπαί- ΣΚΕΤΧ Σύλλογος Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνώνδευσης Ελλάδος. Η εκδήλωση διοργανώθηκε σε συ- Χαλκιδικήςνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λειβαδιωτών. Πρόεδρος: Μπιστιός ΑθανάσιοςΣκοπός της επίσκεψης ήταν η καλύτερη γνωριμία Αντιπρόεδρος: Κυπαρίσσης Αθανάσιοςτου φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος του Ταμίας: Μυλωνά ΆνναΛειβαδίου ενόψει της ίδρυσης και λειτουργίας στο Γενική Γραμματέας: Νικολάου ΚατερίναΛειβάδι του «Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ειδικός Γραμματέας: Κόκκαλης ΝίκοςΘεσσαλονίκης». Η διοργάνωση περιλάμβανε πεζο- Αναπληρωματικό μέλος: Καραφουλίδου Άνναπορία στο περιαστικό δάσος του Λειβαδίου και στο Ένωση Ξενοδόχων Χαλκιδικής«Καλογερικό», ξενάγηση στην εκκλησία του Αγίου Πρόεδρος: Γρηγόριος ΤάσιοςΑθανασίου και τον παραδοσιακό οικισμό και παρά- Αντιπρόεδρος: Ρούλα Μυκωνιάτηθεση γεύματος στο κοινοτικό κέντρο «Τα Πλατάνια». Γεν. Γραμματέας: Όλγα ΤσαπανίδουΓιορτή Μανιταριού στο Λειβάδι (5-11-2017) Ταμίας: Ιωάννης ΛασπάςΤην Κυριακή 5 Νοεμβρίου 2017 διοργανώθηκε η Έφορος: Θωμάς ΑσλανίδηςΓιορτή Μανιταριού στο Λειβάδι, σε συνεργασία με Σύμβουλος: Γατσιός Λάζαροςτoν «Σύλλογο Μανιταρόφιλων Θεσσαλονίκης» (ΜΑ. Σύμβουλος: Κοντός ΔημήτριοςΘΕ.) και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λειβαδιωτών. Η Σ.Σ. Ο Παγχαλκιδικός Σύλλογος εύχεται σε όλους τουςγιορτή περιλάμβανε πεζοπορία στο περιαστικό δά- εκλεγέντες υγεία και δύναμη για επιτυχία στο δύσκο-σος του Λειβαδίου και στο «Καλογερικό» για τη γνω- λο έργο της εκπροσώπησης των συναδέλφων τους. 45

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34οΤης Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Χαλκιδι- βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο εκτύπωσής των.κής. Ετήσια Γενική Συνέλευση και βασιλόπιτα. Ακολούθως ο κ. Πάππας αναφέρθηκε στην συμμε-Η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής τοχή μελών του δ.σ. και απλών μελών της Εταιρείας(ΙΛΕΧ) πραγματοποίησε την Κυριακή 28 Ιανουαρίου στο Παγκόσμιο Επιστημονικό Συμπόσιο της Εταιρεί-2018 την Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευσή της αφού ας Μακεδονικών Σπουδών, με θέμα: H Μακεδονία διαπροηγήθηκε με τις ευλογίες του π. Δημητρίου η καθι- μέσου των αιώνων: ιστορικά δεδομένα και σύγχρονεςερωμένη κοπή της «πίττας». προκλήσεις (εισηγητές: Καθηγητές Χρ. Αραμπατζής,Εκθέτοντας τα πεπραγμένα του έτους 2017 ο Πρόε- Αν. Τάμης και οι ερευνητές Χρ. Μπαλόγλου και Κων.δρος της ΙΛΕΧ, Δρ Βασίλειος Ν. Πάππας και μετά τις Σισμανίδης). Ακολούθησε η αναφορά των πραγματο-ευχές του προς τα μέλη για το Νέον Έτος, ανέγνωσε ποιηθεισών διαλέξεων 1) του Προέδρου της Εταιρεί-το ψήφισμα του δ.σ. της Εταιρείας, αναφορικά με την ας στην Αρναία και Θεσσαλονίκη και οι χαιρετισμοίονομασία του κράτους των Σκοπίων και των αλυτρω- του στον Παρθενώνα Ν. Μαρμαρά και την Αταλάντητικών του επιδιώξεων, ενώ ευχαρίστησε θερμά την Ι. (εκδήλωση των Χαλκιδικέων Αθηνών) στην παρουσί-Μ. Βατοπαιδίου για την ουσιαστική συμβολή της στην αση του βιβλίου του Ν. Παπαοικονόμου για τους Χαλ-ανακαίνιση των Γραφείων και την προμήθεια ηλε- κιδικιώτες Αγωνιστές του 1812 και 2) του Γεν. Γραμ-κτρονικού εξοπλισμού για την Εταιρεία. Στη συνέχεια, ματέα της Εταιρείας στον Πολύγυρο, Ουρανούποληαναφέρθηκε στα εκδοτικά της Εταιρείας και συγκε- και Σιθωνία, σε θέματα ιστορικά, πολιτιστικά και τηςκριμένα στην έκδοση του διπλού τόμου 60-61 (ετών Τέχνης. Έγινε εκτενής αναφορά στην ανακήρυξη των2015-2016) της έκδ. «ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ» και ανωτέρω 3 Πανεπιστημιακών Δασκάλων ως Επιτίμωντου ολοκληρωμένου CD με τον τίτλο ΕΚΔΟΣΕΙΣ-ΣΥ- Μελών της Εταιρείας και στην ριζική αναβάθμιση τηςΝΕΔΡΙΑ-ΔΡΑΣΕΙΣ της ΙΛΕΧ (1960-2016). Ενημέρωσε ο ιστοσελίδας της Εταιρείας. Ακόμη, στη συνεργασίαίδιος παράλληλα για τις νέες εκδόσεις των Πρακτικών της με τα ΜΜΕ Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής, τηντης Εταιρείας α) του Πανελλήνιου Επιστημονικού Συ- ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ και την αποστολή των νέων εκδόσεωνμποσίου της με θέμα: AΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Παιδεία, Πολιτι- της Εταιρείας και του άνω CD στις Ι. Μονές του Αγίουσμός, Πολιτική (συνδιοργάνωση με την Εταιρεία Μα- Όρους και των μεγάλων Βιβλιοθηκών της Ελλάδοςκεδονικών Σπουδών), β) του Διεθνούς Συνεδρίου της και της Διασποράς. Τέλος, τονίσθηκε το ενδιαφέρονΕταιρείας, με θέμα: Nέες τάσεις στην έρευνα για τον του επιστημονικού κόσμου (ιδία φοιτητών και μετα-Αριστοτέλη (βήμα σε νέους επιστήμονες από Πανε- πτυχιακών, ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων) γιαπιστήμια των ΗΠΑ, Σλοβακίας, Βουδαπέστης και Αρι- τις εκδόσεις της Εταιρείας, ενώ προαναγγέλθηκε κάθεστοτελείου Πανεπιστημίου), με νέες προσεγγίσεις και χρόνο (τον μήνα Δεκέμβριο) να διενεργείται επιστη-σύγχρονες τάσεις στη λογική, ηθική, ρητορική, γλώσ- μονικό Συμπόσιο (όπως το έτος 2017) με εισηγητέςσα, φυσική και φιλοσοφία του Αριστοτέλη και γ) του νέους επιστήμονες σε έρευνα θεμάτων του αντικειμέ-τόμου 62-63 της έκδ. «ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ» νου της Εταιρείας.(ετών 2017-2018) που θα περιλαμβάνουν κύρια τα Κλείνοντας την λεπτομερή έκθεση των ΠεπραγμένωνΠρακτικά Ημερίδος της Εταιρείας με βασικούς ομιλη- Έτους 2017 ο Πρόεδρος της ΙΛΕΧ κ. Β. Ν. Πάππας τόνι-τές 3 Πανεπιστημιακούς Δασκάλους (Ελληνιστές) από σε ότι η Εταιρεία θα είναι ανοικτή Δευτέρα – Τετάρτητην Αυστραλία (J. M. Jones, M. J. Osborne και An. M. (10.00-13.00) και Τρίτη- Πέμπτη (17.00-21.00), με τηνTamis) με θέμα την Ρωμαϊκή Μακεδονία (στην αγγλι- παράκληση να προηγείται τηλεφωνική επικοινωνία.κή και ελληνική γλώσσα). Και οι 3 ανωτέρω εκδόσεις (Το νόμισμα «έπεσε» στο κομμάτι της Εκκλησίας).***Ο πύργος των Μαριανώνεικόνα εξωφύλλουΣε απόσταση μόλις δύο χιλιομέτρων από την αρ- λαν όμως εδώ κι εκεί στους τοίχους του συμπληρώ-χαία πόλη της Ολύνθου, πηγαίνοντας για Πολύγυρο, ματα από μέλη μαρμάρινα, που βρήκαν σκόρπια στονστέκει λαβωμένος απ΄ το χρόνο ο Πύργος των Μαρια- ερειπιώνα της κλασικής πόλης. Στην όψη του με κερά-νών. Δοχειαρίτες μοναχοί τον έφτιαξαν το 1374, κα- μους σχημάτισαν σταυρό, αλλά και τη συντομογραφίαθώς αναμόρφωναν σε μετόχι στο παλιό κτήμα της Άν- ΙC XC N K. Οθωμανικό τσιφλίκι έγινε ο πύργος το 16ονας Καντακουζηνής της Παλαιολογίνας, που έδωσε αιώνα, αλλά και ορμητήριο ενός Τούρκου ληστή. Σή-την έκταση στην Αγιορείτικη μονή στο τρίτο της αξί- μερα αποτελεί ένα από τα πιο ωραία δείγματα μεταβυ-ας του, σχεδόν το δώρισε προς σωτηρίαν ψυχής. Τοπι- ζαντινών μνημείων στη Χαλκιδική.κό λίθο χρησιμοποίησαν για να τον υψώσουν έως τα15 μέτρα, καθώς και πολλές σκόρπιες κεράμους, έβα- Μίνα Καϊάφα-Σαροπούλου Αρχαιολόγος-Δρ. Αρχιτεκτονικής 46

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2018 Επιστολές που λάβαμεΑπό την ιατρό κ Ελένη Δημητρακούδη λάβαμε (Θεσσαλονίκη Δεκ. 2017) την παρακάτω επιστολή:Προς τον αξιότιμο Πρόεδρο του Π. Σ. και τα Μέλη του Δ.Σ.Αγαπητέ κ. Μιχ. Καρτσιώτη,Οι επαγγελματικές και οικογενειακές μου υποχρεώσεις δεν μου επιτρέπουν τη συχνή επαφή με το πλούσιο καιδημιουργικό έργο του Π. Σ.. Ωστόσο με ιδιαίτερη αγάπη και θαυμασμό παρακολουθώ την πορεία του συλλόγουμας που καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων. Χωρίς καμία υπερβολή, νιώθω επιτακτική την ανάγκη να ευ-χαριστήσω δημόσια εσάς προσωπικά και τους εξαίρετους συνεργάτες σου του Δ.Σ. για την προσφορά σας.Η πρόσφατη μας άλλωστε επαφή με αφορμή τη γιορτή των Χριστουγέννων του Συλλόγου μου έδωσε την ευκαιρίανα διαπιστώσω από κοντά τον πληθωρικό και δοτικό σας χαρακτήρα. Ίσως να μην έχουμε αντιληφθεί όλοι μας τοσοβαρό έργο που συντελείται στην πνευματική κυψέλη της ΕΣΤΙΑΣ καθώς και σε τομείς αυτής. Πέραν όλων τωνάλλων δραστηριοτήτων περίοπτη θέση στην ιεράρχηση τους κατέχει για μένα η έκδοση του περιοδικού «ΠΑΓ-ΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ» που χωρίς διακοπή εκδίδεται από το 2009 μέχρι σήμερα χάρη στην επικοινωνιακή σας ικα-νότητα, στην οικονομική κάλυψη των χορηγών, στην αγαστή συμπόρευση σας με το Δ.Σ. και τη συμβουλευτικήστήριξη των αξιόλογων μελών της συντακτικής ομάδας του περιοδικού. Νομίζω πως όλοι αντιλαμβάνονται τηνσπουδαιότητα του καθώς αποτελεί τον συνδετικό κρίκο των συμπατριωτών μας και το βήμα να αποκαλυφθούνσημαντικές πτυχές της χαλκιδικιώτικης ιστορίας από συνεργάτες που στην πλειοψηφία τους είναι συμπατριώτεςμας με θεματολογία που αφορά στη Χαλκιδική. Ο Π.Λ. είναι ο καλύτερος πρεσβευτής για την ιδιαίτερη πατρίδα μαςγια όσους δεν τη γνωρίζουν. Είναι συγκινητικός ο προσανατολισμός του περιοδικού να αναδείξει τον καταλυτικόρόλο που διαδραμάτισε η Χαλκιδική στην επανάσταση του 1821. Είναι καιρός επιτέλους να εμπεδωθεί και από ώταμη ακουόντων. Εύχομαι σε όλους υγεία και μακροημέρευση. Με εκτίμηση, Ελένη Δημητρακούδη ΠαιδίατροςΑπό το Ίδρυμα Αγάπης της Μητροπόλεως Ιερισσού Αγίου Όρους και Αρδαμερίου λάβαμε (13 Νοεμβρίου2017) την παρακάτω επιστολή:Προς κον Καρτσιώτη ΜιχαήλΠρόεδρον Παγχαλκιδικού Συλλόγου ΘεσσαλονίκηςΔιά της παρούσης θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για την παρουσία τόσο την δικήν σας, όσο και των μελώντου Συλλόγου σας, στην ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΓΑΠΗΣ που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο στις 11 Ιανουαρίου 2007, στο«Φιλίππειο» Ξενοδοχείο Θεσσαλονίκης για την ενίσχυση του Ιδρύματός μας.Θερμές ευχαριστίες απευθύνουμε και την εμφάνιση του Χορευτικού σας που αναβάθμισε την εκδήλωσή μας καιπαρουσίασε την πλούσια μουσική παράδοση της χώρας μας.Ελπίζουμε σε μια καλλίτερη συνεργασία στο μέλλον και ζητάμε την βοήθεια και την συμπαράσταση των Χαλκιδι-κιωτών της Θεσσαλονίκης στο Ίδρυμά μας, που είναι το μοναδικό στην Χαλκιδική και χρειάζεται ενίσχυση.Δεν ξεχνάμε, με ευγνωμοσύνη, τη συμπαράστασή σας στο παρελθόν, τόσο του Παγχαλκιδικού, όσο και την δικήσας προσωπικά.Την οργάνωση της εκδήλωσης την είχαν αναλάβει οι άνθρωποι της Θεσσαλονίκης και εμείς προσπαθούσαμε νακαλύψουμε τις ελλείψεις. Γι’ αυτό ζητάμε κατανόηση για την όποια ανοργανωσιά.Ευχόμαστε κάθε επιτυχία στην πορεία του Συλλόγου σας. Η χάρη της Παναγίας του Ακαθίστου να ευλογεί τις οικο-γένειές σας και να ανταποδίδει τα έργα της αγάπης σας.Παρακαλούμε να μεταβιβάσετε τις ευχαριστίες μας στα μέλη του Συλλόγου. Με εκτίμηση και ευχές Εντολή του Σεβ. Μητροπολίτου Ο Διευθυντής του Ιδρύματος Αγάπης Αρχιμ Χρυσόστομος Μαϊδώνης Πρωτοσύγκελλος 47

ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, Τεύχος 34ο ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ, ΤΑΧΥΤΕΡΗ ΚΑΙ ΑΝΕΞΟΔΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Α΄Στείλτε μας το e-mail σας Το ξαναγράφουμε για άλλη μια φορά και παρακαλούμε όλα τα μέλη μας: Προκειμένου να εκσυγχρονίσουμε τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ μας, ώστε να επικοινωνούμε, εύκολα, γρήγορα και ανέξοδα, σας παρακαλούμε στείλτε το δικό σας e-mail στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Συλλλόγου [email protected] προτάσσοντας επίθετο και όνομα. Παράδειγμα: Καρτσιώτης Μιχαήλ [email protected] Η Γραμματέας μας θα το παραλαμβάνει, θα σας γνωρίζει αμέσως λήψη και στη συνέχεια θα το καταχωρεί στο ηλεκτρονικό μητρώο. ΄Ηδη συγκεντρώθηκαν τα πρώτα 300 e-mail και αμέσως άρχισε η χρήση και αυτού του μέσου της επικοινωνίας. Ήδη στείλαμε με e-mail το πρόγραμμα εκδηλώσεων και εκδρομών πρώτου εξαμήνου 2018. Οι υπόλοιποι θα ενημερώνεστε με SMS όπως μέχρι σήμερα. Β΄ Για τα μηνύματα μέσω κινητώνΠριν από κάθε εκδήλωση, εκδρομή, γεν. συνέλευση κλπ. ο Σύλλογος στέλνει στα κινητά όλων των μελών του μηνύματα ενημέρωσης-πληροφόρησης.Εάν δεν παίρνετε μηνύματα, ενώ έχετε κινητό, φαίνεται ότι κάτι συμβαίνει. Γι’ αυτό επικοινωνήστεμε τη Γραμματέα του Συλλόγου στο 2310/323839 ή με τον Πρόεδρο του Δ.Σ. 6946470157 ή με τον Ειδ. Γραμματέα 6944779345 και ενημερώστε τους ώστε να διευθετηθεί το θέμα.Στο τελευταίο μήνυμα που σας στείλαμε 50 μηνύματα γύρισαν πίσω δηλ. δεν επιδόθηκαν, προφα- νώς λόγω λάθους στον αριθμό. Γ΄ Υπεύθυνος χειριστής των πολυμέσωνΤέλος υπενθυμίζεται ότι χειριστής των πολυμέσων και υπεύθυνος για τις καταχωρίσεις στην ιστο- σελίδα μας και στο φέις μπουκ, για την αποστολή μηνυμάτων μέσω κινητών, για το χειρισμό του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κλπ. είναι ο Ειδ. Γραμματέας του Συλλόγου μας κ. Στέργιος Λυρτζής. ΙΔΙΑΤΕΡΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟ Στην ετικέτα με τη διεύθυνσή σας, που είναι κολλημένη στο σελοφάν με το οποίο είναι τυλιγμένο το περιοδικό σας, αναγράφεται πάνω από το όνομά σας το έτος μέχρι το οποίο έχετε εξοφλήσει τη συνδρομή σας. ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΧΟΡΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΛΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Προ πενταετίας περίπου με δωρεά του κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΩΝ. ΒΛΑΧΑΚΗ, ο οποίος ανακηρύχθηκε ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ ΤΟΥ ΠΑΓΧΑΛΚΙΔΙΚΟΥ, το χορευτικό μας συγκρότημα απέκτησε 25 ωραιότατες πλήρεις φορεσιές, 15 γυναικείες και 10 ανδρικές σε χαλκιδικιώτικη ραφή. ΄Ηδη προκύπτει η ανάγκη να υπάρχει και άλλη μια σειρά από στολές. Για το λόγο αυτό ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΧΟΡΗΓΟΣ για τη ραφή-προμήθεια των νέων στολών. Η χορηγία μπορεί να αναφέρεται στην κατασκευή του συνολικού αριθμού των στολών ή μέρους αυτών, ανάλογα με τη διάθεση και τη δυνατότητα του χορηγού. Για κάθε πληροφορία στο τηλέφωνο του προέδρου του Δ.Σ. κ. Μιχ. Καρτσιώτη 6946470157. 48