สามัคคีเภทคำฉันท์ ม6

สามคั คีเภท คาฉนั ท์ ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 6

ประพันธ์ขนึ้ ในสมยั พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกล้าเจ้าอยู่หวั รัชกาลที่ 6 ผลงานของ นายชติ บรุ ทัต เคา้ โครงเรอื่ งจาก นิทานสภุ าษติ ในมหาปรนิ พิ พานสตู รและอรรถกถาสมุ งั คลวลิ าสนิ ี ทฆี นกิ ายมหาวรรค

ที่มาของเรอื่ ง… ❑ ในสมัยรชั กาลท่ี 6 เกิดวิกฤตการณท์ ง้ั ภายในและภายนอก ประเทศ โดยเกดิ สงครามโลกครงั้ แรก เปน็ กบฏ ร.ศ.130 ส่งผลกระทบตอ่ ความมน่ั คงของบ้านเมอื ง ❑ แตง่ เรื่องนข้ี น้ึ ในปี พ.ศ.2457 เพ่ือมุ่งชค้ี วามสาคญั ของ การรวมกนั เป็นหมคู่ ณะ เปน็ นิทานสภุ าษติ โดยเรียบเรยี ง เปน็ ภาษาบาลี

แนะนาตวั ละคร… พระเจ้าอชาตศัตรู วัสสการพราหมณ์ เหล่าพระโอรสของกษตั รยิ ล์ จิ ฉวี มีความคดิ ไตร่ตรอง เลือกผู้ เปน็ ผูท้ ี่มสี ติปัญญา มวี าทศลิ ป์ ผทู้ ี่ถกู ยุแยกให้เกิดความแตกแยก ทเ่ี หมาะสมใหท้ างานที ซ่ือสตั ยต์ อ่ บ้านเมอื งของตน เหมาะสมกบั ความสามารถ และภกั ดตี อ่ พระเจ้าอชาตศัตรู

เน้อื เร่อื ง…



: พระเจา้ อชาตศตั รู กษัตรยิ ์กรงุ ราชคฤแควน้ มคชผู้ทรงจะขยายราชอาณาจกั รใหย้ ่งิ ใหญ่ วสั สกา รพรหมณ์ ปโุ รหติ แหง่ แควน้ มคธผู้มปี ญั ญา เฉลยี วฉลาด มเี ล่หก์ ลอุบาย กษตั รยิ ล์ จิ ฉวี 6 องค์ เมอื งกรงุ เวสาลแี ห่งแควน้ วชั ชผี ทู้ รงยดึ มั่นในอปรหิ านยิ ธรรม ดังเรอ่ื งราวต่อไปน้ี…

: พระเจา้ อชาตศตั รตู อ้ งการขยายพระราชอาณาจกั รให้ยงิ่ ใหญ่ และตอ้ งการแควน้ วชั ชไี วค้ รอบครอง จึงปรกึ ษากบั วัสสการพรหมณ์ ปโุ รหติ ผู้มีปฏภิ าณ ไหวพรบิ เปรื่องปราชญ์ วสั สการพารหมณจ์ งึ กราบทนู ว่าใช้ กลอุบายที่แยบยลเนอื่ งจากแควน้ วชั ชมี ีสามัคคธี รรม ด้วยกษตั รลิ จิ ฉวที ง้ั 6 พระองคย์ ึดมน่ั ในอปรหิ านยิ ธรรม จึงตอ้ งการแควน้ นี้ จงึ ตอ้ งทาลานความสามคั คใี ห้ได้ด้วยกลอบุ าย

“เอออเุ หมน่ ะมงึ ชิชา่ งกระไร ทุทาสสถลุ ฉะนไ้ี ฉน กม็ าเปน็ ฯ ศกึ บถงึ และมงึ กย็ งั มเิ หน็ จะนอ้ ยจะมากจะยากจะเยน็ ประการใด ฯ” : เมอื่ เสดจ็ ออกประชมุ ท่ีท้องพระโรง พระเจา้ อชาตศตั รจู งึ แสรง้ ทาตามกลอบุ าย ประกาศจะทาศกึ กบั แควน้ วชั ชี เหล่าเสนีอามาตตา่ งคดั คา้ น อีกท้งั วัสสการพารหมณก์ ท็ ลู วา่ แควน้ นไี้ ม่มผี ้ใู ดสามารถ เอาชนะไดโ้ ดยงา่ ย จึงแสรง้ ทาเปน็ ทรงกรว้ิ มาก และทรงบรพิ าท ดงั บทประพันธด์ งั ภาพ

“บงเนอื้ กเ็ นือ้ เต้น พิศเสน้ สรรี ร์ ัว ทว่ั รา่ งและทง้ั ตวั ก็ระริกระริวไหว แลหลังละลามโล หิตโอ้เลอะหลง่ั ไป เพ่งผาดอนาถใจ ระกะรอ่ ยเพราะรอยหวาย” : จากนน้ั จงึ สง่ั ลงโทษดว้ ยการโกนหวั (ซึ่งเปน็ ความอปั ยศสงู สดุ ของพารหมณ์) อีกท้งั สั่งโบยหลังจน เลอื ดช่มุ และขบั ไลอ่ อกจากเมือง ดงั ความรนุ แรงและเจบ็ ปวดของวสั สการพารหมณ์ ดังบทประพนั ธด์ งั ภาพ…

: วัสสการพรหมณห์ อบรา่ งท่ีเตม็ ไปดว้ ยโลหิต เดนิ เท้าผา่ นปา่ เขาสกู่ รงุ เวสาลีแควน้ วชั ชเี พอื่ พงึ่ กษตั ริย์ลจิ ฉวี และดาเนนิ กลอบุ าย ทาลายความสามคั คขี องเหลา่ กษตั รยิ ล์ จิ ฉวี (ผู้ทรงยดึ ม่ันในอป ริหานิยธรรม 7 ประการ ไดแ้ ก่…

อปรหิ านิยธรรม 7 ประการ ; ธรรมเป็นทตี่ ้ังแห่งความไมเ่ สอ่ื ม 7 ประการนี้ ผู้ปฏบิ ัตธิ รรมน้ีจะเปน็ ไปเพื่อความเจริญทง้ั ฝ่ายบ้านเมอื งและฝ่ายสงฆ์ 1. หมนั่ ประชมุ กนั เนืองนิตย์ : การอยรู่ ว่ มกัน การทางานรว่ มกันของคนในสังคมจะต้องมีการพบปะ ประชมุ ปรกึ ษาหารือกนั สม่าเสมอ เพื่อแก้ไขปัญหาและแลกเปลีย่ นความคิดเหน็ ซึง่ กนั และกัน 2. พร้อมเพรียงกนั ประชุม เลิกประชุมและกระทากิจทค่ี วรทา เพ่อื ใหเ้ กดิ ความ ยุตธิ รรมเปน็ อนั หนงึ่ อนั เดียวกันของหมูค่ นท่อี ยู่รวมกันไมก่ ินแหนงแคลงใจกนั 3. ไม่บญั ญตั ิสง่ิ ทีย่ ังไมไ่ ด้บญั ญตั แิ ละไมเ่ ลกิ ล้มสงิ่ ทบี่ ญั ญตั ไิ วแ้ ลว้ : บ้านเมอื งจะสงบสขุ ได้ ทกุ คนจะต้องบญั ญตั ิและไม่ล้มเลกิ

อปริหานิยธรรม 7 ประการ 4. เคารพนบั ถอื ผใู้ หญก่ ารเคารพและรบั ฟังคาสั่งสอนของผใู้ หญถ่ อื ว่าเป็นสง่ิ ทดี่ ี 5. ไมข่ ่มเหงลว่ งเกนิ สตรี สตรถี ือว่าเปน็ เพศแม่ เป็นเพศทีอ่ ่อนแอ บุรุษควรใหเ้ กียรติให้ การยกย่อง 6. สักการะเคารพเจดีย์ : การใหค้ วามเคารพและปกปอ้ งรกั ษาปชู นียสถานทส่ี าคญั ในศาสนา เพ่อื จะเปน็ เครอ่ื งยดึ เหนย่ี วจติ ใจของกลมุ่ คนในหมคู่ ณะทอี่ ยู่รว่ มกนั และระลึกถึงกนั 7. ให้การอารกั ขา คมุ้ ครอง อันชอบธรรมแกพ่ ระอรหนั ต์ : การคมุ้ ครองบรรพชติ ซ่งึ เปน็ ผู้สืบทอดพระพทุ ธศาสนาใหค้ งอยตู่ ลอดไป

: กษตั ริยล์ จิ ฉวไี ดพ้ จิ าณาข้อมลู วัสสการพรหมณแ์ ลว้ เชื่อวา่ โดนไลอ่ อกจากเมืองจรงิ จงึ รบั ไวใ้ ห้ ทาหน้าที่ พจิ าณคดีความและอบรมสั่งสอนยธุ ยาตา่ งๆแกเ่ หลา่ พระกมุ าร จนเปน็ ท่ไี วว้ างราชหฤทยั พรอ้ มการคอ่ ยๆดาเนนิ กลอุบายทาลายความสามัคคใี นหมพู่ ระกมุ าร โดยใชว้ ธิ กี ารดงั นี้…

วันน้เี สวยพระกระยาหารกบั อะไร : เม่ือสอนเสรจ็ เรยี กพระกมุ ารไปพบทลี ะพระองคใ์ นท่ีระโหฐาน ทาใหเ้ กิดความระแวงในหมพู่ ระ กมุ าร ว่าอาจารยส์ อนผอู้ น่ื มากกวา่ ตนทั้งทคี่ วามเปน็ จริง ไดถ้ ามพระกมุ ารในเรอ่ื งธรรมดา ดังภาพ… จงึ ทาใหพ้ ระกุมารแตกความสามัคคี ทะเลาะเบาะแวง้ กันและต่างไปฟอ้ งพระบดิ าจงึ เกดิ ความระแวงกนั จนในท่ีสดุ กษตั รยิ ล์ จิ ฉวกี ็แตกความสามคั คี

: วัสสการพรหมณใ์ ชเ้ วลาถงึ 3 ปีในการดาเนนิ กลอุบาย และเพ่ือความมน่ั ใจจงึ ลองตีกลองเรยี ก ประชมุ แต่กห็ าไดม้ ีกษตั รยิ ล์ จิ ฉวพี ระองคใ์ ดเข้ารว่ มประชมุ จึงสง่ ขา่ วให้พระเจา้ อชาตศตั รยู กทัพ มาตแี ควน้ วชั ชี โดยไมม่ กี ษตั รยิ ล์ จิ ฉวีพระองคใ์ ดออกมายกทพั สศู้ กึ ดว้ ยถอื วา่ ไมใ่ ชธ่ รุ ะของตน ทาให้พระเจา้ อชาตศตั รยู ึดแควน้ วชั ชไี ด้สาเรจ็

The End’

ข้อคิดทไ่ี ดจ้ ากเรอื่ ง… • ปลุกใจคนในชาติไทยเพอ่ื ปกปอ้ งความมน่ั คงของประเทศ ใหป้ ระเทศมคี วาม ปรองดองเป็นอันหน่ึงอนั เดยี วกัน ซึ่งเป็นสิ่งสาคญั ในการอยรู่ ว่ มกนั • ตระหนักให้เห็นผลถงึ ความแตกแยกความสามคั คที นี่ ามาสคู่ วามเดอื ดร้อน ทง้ั ในระดบั ตนเองและสงั คม • แฝงความคดิ ในเรื่องการใชค้ วามรแู้ ละปฏิภาณไหวพริบในการแกป้ ัญหา มากกวา่ การใช้กาลงั

ข้อคดิ ทไี่ ดจ้ ากเร่อื ง… • การใช้สตปิ ญั ญาในการแกไ้ ขปัญหา • การมีวจิ ารณญาณในการตัดสินใจ • การมีปฏภิ าณไหวพรบิ ในการแกไ้ ขปญั หา • การมุ่งเนน้ ใหค้ นตระหนกั และเหน็ ผลถงึ ความแตกแยกความสามคั คี • แฝงความคดิ ในเร่ืองของการใช้ความรู้

จดั ทาโดย… นางสาวสรุ ยั ยา เย็ง รหัสนกั ศกึ ษา 6206510027 S.1 คณะศกึ ษาศาสตร์และศิลปะศาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย เสนอ… อาจารยช์ ญานท์ ัศ เอยี่ วเรอื งสรุ ตั ิ รายวชิ า วรรณกรรมคดั สรรในหนงั สือเรยี น นกั ศึกษาชนั้ ปีที่ 3 ELA HATYAIUNIVERSITY