3 aralık sayısı

ILK ADIM ÜCRETSİZDİR. Engelsiz İLKADIM DERGİ



 Farklı gelişim gösteren çocuklar ve aileleri- nin çağdaş toplum ve eğitimin elverdiği en iyi koşullarda yaşamlarını sürebilmelerini sağlayabilmek,  Ailelerin ve eğitimcilerin, eğitimle ilgili farklı konular hakkında bilgi sahibi olmasını, eği- tim ve araştırmanın özendirilmesini sağlaya- bilmek,  Erken tanı ve gelişim izleme yöntemlerinin önemini vurgulamak ve kişileri bu konuda eğitebilmek,  Farklı gelişim gösteren çocuklar ve aileleri- nin, kaliteli yaşam ve eğitimlerini sağlamak için devlet desteğinin genişletilmesini sağla- maya yönelik çalışmalar yapabilmek, Bilimsel, çağdaş, ilkeli hizmetler sunan, ala nında lider ve rehber bir kurum olabilmek. Niyet ve Hedefler Açıklaması Mesleki Ahlak Kuralları, uygulamayı geliştirmek ve profesyonel mükemmelliği yaymak için ilkeleri ve yöner- geleri zorunlu kılmıştır. Mübeccel Sayılı Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezi Personeli, özel ilgiye ihtiyacı olan çocuklara, ailelerine, topluma, diğer profesyonellere ve kendilerine karşı bir sorumluluk taşıdıklarının farkında olmalıdır. Mübeccel Sayılı Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezi Personeli, yaygın olarak sahip olunan bir dizi ilkenin, profesyonel muhakemenin bireysel uygulamasına yardımcı olabileceği fikrine bağlı kalmaktadır. Mesleki Ah- lak Kuralları, mesleğin öz değerlerine değinmektedir. 3 İLKADIM Aralık-2019

ENGELSİZ Bizden Size ILK ADIM 3 ARALIK DÜNYA ENGELLİLER GÜNÜ BURDUR KUZEY MEDYA NEDİR? ÜCRETSİZ YAYINI NEREDEN GELİYOR? NE ZAMAN İLAN GENEL YAYIN YÖNETMENİ EDİLDİ? Ümit Morsümbül (Sorumlu) Birleşmiş Milletler’in 1992 yılında almış olduğu karar sonrası 0 507 570 37 17 “Uluslararası Engelliler Günü” olarak ilan edilen 3 Aralık, o YAZI İŞLERİ gün itibariyle tüm dünyada engelli insanların sorunlarına dik- Ümit Morsümbül kat çekmek ve onları daha iyi anlayabilmek amacı ile belirlen- [email protected] miş bir gün. DİZGİ-TASARIM Bu önemli gün, engelli insanları anlayabilmek açısından ol- Burdur kuzeymedya dukça büyük öneme sahip. Çünkü gündelik hayatta karşılaş- [email protected] tıkları sorunlar sadece engellilerin değil, hepimizin sorunu- dur. DAĞITIM Bugün gerek sosyal yaşamda gerekse iş yaşamında kendileri- Qartol Media ne çok zor yer bulan ve yaşamın birçok alanında çeşitli “engeller” ile karşılaşan engelli insanlarımızın farkına varmak KATKIDA BULUNANLAR ve onlarla birlikte yaşadığımızı unutmamamız gerekiyor. Bu nedenle, fiziksel, ruhsal ve sosyal açıdan tam iyi olma hali ELİF DÖNMEZ olarak tanımlanan sağlığın korunması ve geliştirilmesi için OSMAN ALPER YALPI çaba sarf edilmelidir. GÜLSÜM ÖZLEMİŞ 3 Aralık’ın Dünya Engelliler Günü olarak kutlanması elbette İLKNUR CENKCİ ki çok önemli, ancak engelli vatandaşlarımızı sadece yılda bir SERHAT BOZKURT gün hatırlamak ve sonrasında unutmak doğru bir yaklaşım OPR .DR. PARVANA SEYIDOVA değildir. Engelli vatandaşlarımız için, tüm dünyada olduğu İNTERNATİONAL MEDİKAL LONDON gibi ülkemizde de kamu otoritelerince alınacak önlemlerin, MEDİKALPARK tedbirlerin ve yapılacak organizasyonların, sivil toplum örgüt- ACIBADEM HAYAT lerini de içine alacak biçimde daha da yaygınlaştırılmasını ve RAMOTEM somut adımların atılması gerekmektedir. SAYGILARIMLA… BASKI Dogu-mat Grup Ümit Morsümbül Yeni Sanayi Sit. Demirciler Sk. No:4 Yeşilyurt/MALATYA ADRES VE HABER AKIŞI www.qartolmedia.com Facebook @burdurkuzeymedya Twitter @MedyaKuzey Instagram burdurkuzeymedya

Özel Eğitim Olmadan Çağdaş Eğitim Olmaz. Mübeccel Sayılı Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezi Osman Alper YALPI Onu yaparsan seni severim, bunu yaparsan seni sevmem şeklin- de konuşmamız son derece YANLIŞTIR ! Ne yaparsa yapsın, o sizin biricik oğlunuz- biricik kızınız ve onun sevilmeye ihtiyacı var. Sevilmediğini duyan çocuk buna inanır, sevilmediğini düşünür, bu onu karamsarlığa iter. Biz de 6 yaşımızdayken annemiz- babamız tarafından sevilmedi- ğimizi duysaydık çok üzülürdük. İnsanların en temel gereksinimlerinden biri de sevgidir. Karnımı- zın doyduğundan emin olduktan sonra sevildiğimizi de bilmek isteriz. Çocuklar koşulsuz severler. Onu doyurduğunuz, giydirdiğiniz, okuttuğunuz için DEĞİL, sizi siz olduğunuz için severler. Siz onun biricik anne- babasısınız. Çocuğunuzun dünyasında her zaman doğruyu yapan, doğruyu dile getiren büyük KAHRAMAN- LARSINIZ. Çocuğumuza onu sevdiğimizi söyleyelim, onları sevgiyle büyü- telim. Araştırmalar da bunu kanıtlamıştır. En ağır derece zihinsel gerili- ği olan çocuk bile onu sevdiğimizi söylediğimizde bunu anlaya- biliyor. Onu sevdiğimizi söylersek çocuğun kişilik, karakter, zihinsel ge- lişimine olumlu katkıda bulunmuş oluruz. Şimdi harekete geçin, dönün ve çocuğunuza adıyla birlikte seni seviyorum deyin. Sevgilerimle… 5 İLKADIM Aralık-2019

14 SAĞLIK 20 FİZYOTERAPİ



Anne Sütü Ve Emzirmenin Faydaları Anne sütü, bebeğin ilk 6 ay ihtiyacı olan protein, yağ, demir, vitamin gibi her türlü besin değerine içeren ideal besin kaynağı- dır. İçindeki koruyucu maddeler nedeniyle bebeği enfeksiyonlardan korur. Anne sü- tünde yeterli miktarda su ve vitamin bulun- duğu için, çok sıcak iklimlerde bile bebeğe su vermeye gerek yoktur. Anne sütü bebek- ler için yaşamsal öneme sahiptir. Anne sütü bebekleri her türlü enfeksiyondan korur. Ayrıca emzirme bebeğin annesiyle sevgi bağı kurabilmesi için en iyi iletişim yoludur. Anne sütü bebeği ishal, solunum yolu enfeksiyonu gibi hastalıklardan korur, çene ve diş gelişiminde önemli rolü vardır. Anne sütü ile beslenmiş çocuklar astım, alerji, çocuk diyabeti gibi hastalıklara karşı daha dirençli olmaktadır, Anne sütünün içinde yeterli demir olduğu için, emzirilen bebeklerde kansızlık görülmez. Ayrıca anne sütü alan bebeklerde, pişik, karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür. Bebeğin ruhsal, bedensel ve zeka gelişimine yardımcı olur. Kaç Aylığa kadar Anne Sütü Alınmalı? Vitaminler Anne sütü, bebekler için en iyi ve en doğal besindir. Anne sütündeki vitamin ve miktarı doğrudan annenin vitamin Anne sütü, normal doğum haftasında doğan tüm alımı ile ilgilidir. Bu yüzden vitaminler de dahil olmak üzere ye- sağlıklı bebeklerin ihtiyaçlarını 6 ay tek başına karşı- terli beslenme önemlidir. A, D, E ve K vitaminleri dahil olmak layabilir. Emzirmenin 6 aydan sonra uygun ek gıdalar üzere yağda çözünen vitaminler, bebeğin sağlığı için hayati eşliğinde en az 1 yaşına kadar devam edilmesi öneri- önem taşır. Ayrıca, C vitamini, riboflavin, niasin ve pantotenik lir. asit gibi suda çözünen vitaminler de gereklidir. ANNE SÜTÜNÜN İÇİNDE BULUNAN BESİNLER Proteinler Karbonhidratlar Anne sütü iki çeşit protein içerir: peynir altı suyu ve kazein. Laktoz insan sütünde bulunan birincil karbonhidrattır. Anne Yaklaşık% 60'ı peynir altı suyu iken% 40'ı kazeindir. Proteinlerin sütü tarafından sağlanan toplam kalorinin yaklaşık% 40'ını bu dengesi hızlı ve kolay sindirime izin verir. Formül olarak da oluşturur. Laktoz, midede çok sayıda sağlıksız bakteriyi azalt- adlandırılan suni süt daha büyük bir kazein yüzdesine sahipse, maya yardımcı olur, bu da kalsiyum, fosfor ve magnezyum bebeğin sindirimi daha zor olacaktır. Anne sütündeki tüm pro- emilimini artırır. Hastalıkla savaşmaya yardımcı olur ve midede teinin yaklaşık% 60-80'i peynir altı suyu proteinidir. Bu protein- sağlıklı bakterilerin büyümesini destekler. ler, enfeksiyona karşı mükemmel koruma özelliklerine sahiptir. Yağlar Anne sütü de bebeğinizin sağlığı için gerekli olan yağları içerir. Beyin gelişimi, yağda çözünen vitaminlerin emilmesi ve birincil kalori kaynağı için gereklidir. Beyin, retina ve sinir sistemi geli- şimi için uzun zincirli yağ asitleri gereklidir. Hamileliğin son tri- mesterinde beyinde biriktirilir ve ayrıca anne sütünde bulunur- lar. 8 İLKADIM Aralık-2019

Emzirmenin Anneye Olan Faydaları? Anne Sütü Hangi Hastalıklardan Korur? Emzirme bebekle anne arasında özel sevgi bağı kurulmasını Bağışıklık için anne sütü önemi azımsanmayacak kadar büyük- sağlar. Doğumdan hemen sonra emzirme doğum sonrası kana- tür. Bağışıklık sisteminde anne sütü kavramı başrolü oynar da ma miktarını azaltır. Annenin sağlığında koruyucu etkisi vardır; denebilir. Çünkü anne sütü ile beslenen bebeklerin daha az göğüs kanseri, yumurtalık kanseri, kemik erimesi ve anemi risk- hastalandığı rahatlıkla görülebilir. Anne sütünün büyük oranda lerini azaltır. Anne emzirirken salgılanan oksitosin hormonu engellediği vakaları şöyle sıralayabiliriz; aslında mutluluk hormonudur. Aynı zamanda annenin doğum öncesi vücut yapısına yeniden kavuşmasını kolaylaştırır, hem · Kulak solunum ve idrar yolu enfeksiyonları rahim toparlanması, hem de alınan kiloların verilmesini kolay- · Mide hastalıkları ve kusma laştırmaktadır. · Zatürre · Astım Anne Sütünün Diğer Mucizevi Özellikleri · Alerjik vakalar · Diyabet Bağışıklık sistemini güçlendiren gıdalar içinde en etkili seçe- · Menenjit nek olan anne sütü, antibiyotik niteliğindedir. Isı derecesi be- . Kalp rahatsızlıkları beklere göre olan bu süt, kesinlikle sterildir. 2 yaşına kadar anne sütü ile beslenen bebeklerde çene ve diş gelişiminin çok Anne sütünün içinde yeterli demir olduğu için, emzirilen be- daha sağlıklı olduğu görülür. Bağışıklık sistemini güçlendirici beklerde kansızlık görülmez. Ayrıca anne sütü alan bebekler- özelliklerinin yanında anne sütü, bebeğin ruhsal, bedensel ve de, pişik, karın ağrısı daha az görülür. zekâ gelişimine yardımcı olur. Dikkat azlığı sendromu, ilgisizlik gibi olgularda birebir etkilidir. Doğru Emzirme Anne sütünden maksimum fayda almak için emzirmeyi bilinçli bir şekilde tamamlamak gerekir. Emzirme işlemi doğumdan ya- rım saat sonra başlar, ilk 6 ay sadece anne sütü olmak üzere bebek besin ihtiyacını giderir. 6.aydan sonra bebeğinizin ek gı- dalara geçse de 2 yıl boyunca bebeğin temel besin kaynağı an- ne sütüdür. Bebek emzirme süresi ortalama 15-20 dakika sürmesi beklenir. Bebekler normalde bir öğünde alacakları anne sütünün yaklaşık %50’sini ilk 1-2 dakikada, kalan %50’sini geriye kalan zamanda emerler. Bebek emmeye devam ettikçe süt giderek koyulaşır. Koyulaşmasının sebebi artık yağlı sütün gelmesidir. Bu son süt onun doymasını ve memeyi kendiliğinden bırakmasını sağlar. Bu yüzden her öğün tek bir memeden süt verilmesi tavsiye edilir. Bebekleri emzirme sıklığı bünyeden bünyeye değişir. Her emzirme sonrası üretilen süt miktarı biraz daha artar. Zamanla emzir- me aralıkları bebeğinizin de büyümesiyle uzayacak ve annedeki süt azala- caktır. 9 İLKADIM Aralık-2019

Burdur’u başka bir gözle, başka bir köşeden izleyebile- Destina Cafe, gerek servis anlayışı, ge- ceğin yerler arasında ilk sırada bulunan destina cafe rekse muhteşem görsel dokusuyla misa- kahvaltı ve köfte piyaz evi firlerine alternatifsiz bir ortam sunuyor. Üniversite yaşamında yeni mekanlar keşfetmek oldukça 1991'den beri Burdur da hizmetini sür- eğlenceli bir aktivite haline geldi. Öğrenciliğin bir getirisi olarak düren Destina Cafe, yenilikci yüzü ve kali- da uygun ve güzel yerleri bulmak bitmeyecek bir trend. Tabi, te ve konforu seçkin müşterileriyle buluş- Burdur’daki kafeler her geçen gün fiyatlarını arttırırken öğrencil- turmaya devam ediyor. er için hem samimi hem de uygun fiyatlı kafeler bulmak zor- laşıyor. Yediden yetmişe herkesin ikinci adresi olan Destina Cafe, Makü Üniversitesi öğ- Biz de, bu işi biraz daha kolaylaştırmak adına, senin için Burdur rencileri tarafından en çok kahvaltıya gidi- Uygun Yeme İçme mekanlarını araştırdık. Elimizden geldiği ka- len Cafe olduğu belirtiliyor. dar uygun fiyatlı, görsel olarak dikkat çeken mekanı seçmeye çalıştık. 90 lardan bugüne ulaşmış Destina cafe Burdur'un ilk ca- Haftanın 7 günü 09:00 - 01:00 saatleri felerinden olma özelliği ile kaliteli hizmet anlayışı, Oldukça sa- arasında hizmet veren Destina Cafe, yıl- mimi ve yenilikçi yüzü ile bugünler ulaşabilmiş nadir cafelerden. lardır misafirlerini aynı sloganla karşılıyor; \"Biz, sizinle mutluyuz!\". 10 İLKADIM Aralık-2019







MİKROPSAVAR BALKABAĞI Her meyve sebzeyi mevsiminde tüketmek gerekiyor. Bizde sizler için mevsime uy- gun meyve sebzelerden öne çıkan birini tanımak istedik. Ayın güzeli; Balkabağı… Masaldaki gibi mucizeler yaratıyor. Balkabağı sonbaharda evlerimize konuk etmeyi sevdiğimiz meyvelerden. Meyve diyo- ruz, çünkü çekirdeği olan yiyecekler meyve olarak tanımlanıyor. Balkabağı beta karoten içeren iyi bir antioksidan. Yani bağışıklık sistemimizi destekliyor. Araştırmalar lif yönünden zengin olduğunu da gösteriyor ki bu bağırsakların temizlenme- sine katkı sağlıyor ve kabızlık gibi bağırsak şikayetlerini azaltıyor. İçindeki yüksek orandaki A vitamini sayesinde bebeğinizin göz gelişimini destekler. Ayrıca C ve E vitaminlerini de içerir. Bebeğinize 6aydan sonra balkabaklı tarifler hazırlayabilirsiniz. Balkabağı satın alırken soyulmuş olanların yerine bütün olarak almakta fayda var. Doğran- mış olanlar besin değeri kaybına uğruyor. İyi balkabağı iç yüzeyi pürüzsüz ve koyu turuncu renk olmalı. Ancak yüksek ısı da balkaba- ğının besin değerini düşürür, en iyi yöntem haşlamak. Bebeğinize hazırlayacağınız ilk balkabağı çorbası. Doğradığınız yarım dilim balkabağını 2 yemek kaşığı irmik 1 bardak su 1 çay kaşığı zeytinyağı ile 15 dakika pişirin, sonra blender geçirin Afiyet olsun. KÖŞE YAZARI E.DÖNMEZ 14 İLKADIM Aralık-2019

Mevsim geçişlerinde hastalıklar kapınızı daha sık çalabilir. Ancak kışın soğuk hava gibi etkenler nedeniyle hastalığa yakalan- ma ihtimali artar. Kışın hastalığa yakalanma ihtimali çocuklarda dirence bağlı olarak daha çok görülebilir. Kış hastalıkları deni- lince akla ilk olarak kışın iklimsel, sosyal ve fiziksel değişikliklere bağlı olarak ortaya çıkan veya sıklığı artan hastalıklar gelir. Kış hastalıkların çoğunluğunu enfeksiyon; yani mikrobik hastalıklar oluşturur. Kış aylarında havanın soğuması, hava kirliliğinin artması, toplu ve sıkışık ortamlarda yaşanılması, özellikle çocukların maruz kaldığı soğuk algınlığının sürekli bulaşması sonu- cunda ortaya çıkar Kış hastalıklarından en çok etkilenen çocuklardır.  Bağışıklık sistemini güçlendirmek için bebeğinizi Kışın vücut direncini kıran faktörler şöyle sıralanabi- emzirin. lir:  Sıcak havalara göre fiziksel stresin daha fazla gö-  Çocuğunuzun tek yönlü beslenmesine izin verme- yecek şekilde protein karbonhidrat ve yağları den- rülmesi geli bir şekilde almasına özen gösterin.  Soğuğa bağlı olarak cildin kuruması  Burun ve ağız içini döşeyen mukoza dokularının  Doğal yoldan veya gerekirse doktor kontrolünde vitamin takviyeleri yapın. kuruması  Koruyucu mekanizmaların iyi çalışamaması  Çocuğunuzun meyve ve sebze tüketimini artırın.  Beslenmede daha ağır ve sağlıksız besinlere yö-  Haftada 1-2 defa balık yemesini sağlayın. nelme  Hareketsizliğin artması  Abur cubur yeme alışkanlığından uzak tutun.  Ellerini sık sık yıkamasını sağlayın. Çocuklarda görülen kış hastalıkları sıklıkla grip, nezle, orta kulak iltihabı, bademcik enfeksiyonu ve sinüzit gibi üst solu-  Özellikle solunum sisteminin mikropların dışarı num yolu enfeksiyonlarıdır. Kış hastalıklarının görüldüğü ço- atılmalarını sağlayan mekanizmaları bozduğu için cukların tedavisi erken dönemde yapılmadığı takdirde ciddi çocuğunuzun yanında sigara içmeyin. sorunlar oluşabilir. Çocuklarda enfeksiyonların erken dönem- de tedavi edilmemesi ya da gelişigüzel alınan antibiyotiklerle  Bağışıklık sisteminin mikroplara karşı her zaman atlatılmaya çalışılması, kalp kası ve böbrekleri etkileyen ro- hazırlıklı olması için aşılarını eksiksiz yaptırın. matizmal ateş ya da orta kulak enfeksiyonu gibi hastalıklara neden olabilir.  Kirli, kapalı ve soğuk ortamlarda uzun süre kal- mamasına özen gösterilin ve kapalı ortamları sık sık havalandırın.  Çocuğunuzun yaşadığı ortamın ısısını iyi ayarla- yın ve havanın aşırı kuru olmamasına dikkat edin.  Hasta insanlarla temas etmesini önleyin ve yakın solunum temasından kaçınmasını sağlayın.  Çocuğunuzun kronik bir hastalığı varsa mutlaka kontrollerini yaptırın. Hapşırma ve öksürme sırasında ağız ve burun böl- gesini tek kullanımlık kağıt mendille kapatmasını sağlayın. 15 İLKADIM Aralık-2019

Rota virüsü insandan insana bulaşır. Özel- likle 5 yaş altı çocuklar risk altındadır. Yetiş- kinlerde genellikle görülmez. Hasta insan- ların kusmuk ve dışkıları yoluyla virüs bu- laşır. Hasta çocukla temas, oyuncaklar ve eşyalar hatta öksürüğü yoluyla bulaş görül- mektedir. Bu nedenle kreşlerde hastalık daha yaygın görünmektedir. Rota virüsü özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda bağırsak iltihabına yol açan bir virüstür. Tüm dünyada 5 yaş altındaki çocuklar en az bir kez hastalığa yakalanmaktadır. Hastalık şiddetli ateş, ishal ve kusma ile kendini gösterir. Hastalığın bulaşma yolu oral - fekal (ağız - dışkı) yoludur. Hastalık özellikle kış ve ilkbaharda salgınlar yapar. Ancak diğer mevsimlerde de görülebilir. Çok şiddetli sıvı kaybı yaparak küçük çocukların ölümüne yol açabilir. Hastalığın kuluçka süresi 2 gün, iyileşme süresi ise yaklaşık 1 haftadır. Hastalığın belirli bir ilacı yoktur. Hastalıktan korunmak için aşı geliştirilmiştir. Rota virüs ishali geçirenler tekrar hasta- lığa yakalanabilir. Hastalık yaklaşık 2-3 günlük kuluçka periyodundan sonra Rota virüsün belli bir ilacı yoktur. Rota virüs ishalinde antibi- kusma ve ateş ile başlar. Bol sulu ishal gelişir. Virüs dışkıda yotik vermek gereksizdir. İshal kesiciler sakıncalıdır. İshalin hastalık başlamadan birkaç gün önce ve hastalık geçtikten bir süresini uzatırlar. Hastalığın tedavisinde ana prensip kusmayı kaç gün sonra bulunabilir. Karın krampları nedeni ile bebekler kesmek ve kaybedilen sıvıyı yerine koymaktır. Ateş için ateş çok huzursuzdur. Kusma ve ishale bağlı hızla sıvı eksikliği geli- düşürücüler kullanılır. Sıvı kaybı hafifse ve bebek alabiliyorsa şir. Sıvı eksikliği olan bebeklerde gözlerde çökme, aşırı huzur- ağızdan tuzlu şekerli sıvılar verilir. Yoğurtlu ve pirinçli çorba- suzluk, göz yaşının azalması, az idrara çıkma, derinin pörsü- lar, patates ve muz verilebilir. İnek sütü azaltılır. Yağlı yiye- mesi, bıngıldağın çökmesi, bitkinlik ve hızlı nefes alıp verme cekler verilmez. Yoğun meyve sularından kaçınmak gerekli- gözlenir. Hastalığın ciddiyetini sıvı kaybı belirler. Hastalık 3-9 dir. Ek besin alamayan bebekler emzirmeye devam edilir ve- gün arasında sürer. ya ishal mamaları kullanılır. Kusması çok şiddetli ve sıvı kaybı fazla olan bebekler hastaneye yatırılır. Damar yoluyla sıvı ve- Rota virüs dışkıdan yapılan bir tetkikle teşhis edilir. Hastalı- rilir. Azar azar ve sık sık beslenir. Rota virüs ishalinde klinik ğın tipik klinik bulgularına göre hekimler tanı koyabilir. tabloyu sıvı kaybı belirler. Ağır sıvı kaybı durumunda böbrek yetmezliği gelişebilir hatta bebek kaybedilebilir. Bu nedenle Rota virüse karşı aşı geliştirilmiştir. Ancak aşı % 100 koruyu- bebeklerde ateş, kusma ve ishal geliştiğinde anne - babalar cu değildir. Aşılı çocuklarda hastalık geçirebilir. Aşı bebeklik hemen doktora başvurmalı, hastalık kendiliğinden geçer diye döneminde 2. aydan itibaren ağızdan uygulanır. Aşılamanın 6. beklememelidir. aydan önce yapılması gereklidir. Ülkemizde 2 ve 3 doz uygula- nabilen 2 tip rota virüs aşısı bulunmaktadır. Aşı diğer aşılarla Rota virüs ishali adeno virüs ishali ile çok karışır. Ayırıcı tanı birlikte uygulanabilir. Bebek aşıdan sonra kusarsa aşının tek- dışkı tahlili ile yapılır. Rota virüs ishalinde dışkıda kan bulun- rarına gerek yoktur. Rota virüs ishali salgınlar yaptığında has- maz. Dışkı analizinde rota virüs antijeninin pozitif olması ke- ta çocuklar ile sağlamlar temas etmemeli, hasta çocuklar kre- sin tanı koydurucudur. şe gönderilmemeli, eller sık sık yıkanmalıdır. Kreşteki oyun- caklar sık sık temizlenmelidir. Bebeğin altı değiştirildikten sonra eller hemen yıkanmalıdır. 16 İLKADIM Aralık-2019

Burdur Sevgi Eczanesini özel gereksinimli çocukların okullarına ecza dolabı yardımları ile tanıdık Biz de onu ilkadım dergi olarak kasım 2019 tarihinde ecza- nesinde ziyaret ettik. Özel gereksinimli çocukların okullarına yapmış olduğu yardımlar adına teşekkür ettik ve Sevgi eczanesi sahibi Mehmet Kayacan in- sanlık görevi olduğunu her duyarlı insanın yapması gerektiğini söyleyerek röportoj teklifimizi kabul et- medi aslında yapmış olduklarını reklam vs vs şeklin- de lansa edilmesini istemediğini söyledi ısrarcı olduk sağolsun kırmadı dergimizi. Kendisine ilk sorumuz, \"Eczanenizde ilaç satmıyor musunuz?\" İlaçları kapalı belli ısı düzeyindeki çekmecelerde oldu. Çünkü etrafta dermokozmetik, kozmetik, fitoterapi ürün- sakladığını görünce şaşırdık. Eczane otc bakımından leri, anne bebek setleri görüyor ancak ilaç göremiyorduk. oldukça geniş bir yelpazeye sahipti ve çok kullanışlı bir şekilde dizayn edilmişti. Kendisinin cevabı şu şekildeydi; Son olarak bize gözünüzdeki eczacılığı tanımlar mısınız? \"Bu eczanenin % 55'i ilaçlardan oluşmakta. % 8-10'u bitkisel sağlık destek ürünleri, geri kalanı ise kişisel bakım, bebek ve Eczacılık diplomalı bakkallık değildir. İçinde halkla ilişkiler, dermokozmetiktir. Biz ilaçları dolaplarda muhafaza ediyoruz. işletme, sosyal pedagoji var. İçinde danışmanlık hekimlik Bunun sebebi şudur; ilacın gösterilmesi ilkel toplumlarda ge- dostluk var sırdaşlık var. Çok zengin bir meslek, inanılmaz reklidir. Bizim sosyoekonomik durum ve Avrupai olmamız zengin. Mesleğinize bir de bu dediklerimle bakın. Birçok ecza- sebebiyle ilaçları göstermemiz gereksizdir. Dolaplar aynı za- cının size söylediği bu meslek öldü laflarına aldanmayın. Siz manda ilaçların uygun ısıda muhafazasını da sağlıyor. henüz yolun başındasınız, mesleğinizi sevin ve ona sahip çı- kın. - Peki eczanenizin en önemli özelliği nedir? Bizim en önemli özelliğimiz danışmanlıktır. Giren 20 kişiden 6'sı ilaç danışmaya gelir, hastalıkla ilgili bilgi almaya gelir. Amacımız sadece ilaç satmak değil in- sanlara yardımcı olmak ve bilgilendirmek mümkün olduğu kadar gelen insanlara yaşlılara özellikle yar- dımcı olduğumuz kadarda bilgilendirmeye calışıyo- ruz. 17 İLKADIM Aralık-2019



Birleşmiş Milletler tarafından 1992 yılında kabul edilen 3 Aralık Dünya Engelliler Günü, engelli vatandaşlarımızın sorunlarına dikkat çekilmesi adına önemli ve anlamlı bir gündür. Devletimiz tarafından, sosyal devlet olmanın gereklerini yerine getirmek adına birçok alanda, engelli vatandaşları- mızın toplumla bütünleşmelerini sağlayacak, başta istih- dam olmak üzere toplumsal hayatla barışık şekilde yaşam- larını sürdürebilmeleri için çok önemli yasal düzenlemeler uygulamaya konulmuştur. Devletimiz ve engelli ailelerimizin bu alanda gösterdiği çabaların en önemli halkasını, başta duyarlı toplumları oluşturan bireylerin yaklaşımı ve bilinç düzeyi oluştur- maktadır. Bu nedenle; toplum olarak bu konuda gereken hassasi- yeti göstermek, engelli vatandaşlarımızın, toplumla bü- tünleşmesine katkıda bulunarak, günlük hayata katılmala- rını destekleyici bilinç düzeyini oluşturmak, toplumun bü- tün çevrelerine bu bilinci yaymak, hepimizin öncelikli gö- revleri arasında yer almaktadır. Bu anlayış çerçevesinde İlimizde Sosyal ve Kültürel Bü- tünleşme Projemizi özenle uyguluyoruz. Bu duygularla, bütün engelli vatandaşlarımıza aileleri ile birlikte mutlu ve huzurlu yarınlar diliyorum. 19 İLKADIM Aralık-2019

Fizik tedavi sağlığınız için önemlidir. Fizik tedavi, binlerce yıldır işlevsizlik ve engellilik durumları için bir tedavi biçimi olarak var olmuştur. Kaza veya hastalık sonucu oluşan durumlardan dolayı rahat- sızlık duyan veya mağdur olan hastaların rehabili- tasyonunda temel bir tedavi olarak kabul edilir. Fizik Tedavi ne için kullanılır? Fizik tedavinin yararları nelerdir? Fizyoterapistler, kaslarınızı güçlendirmek ve işlevle- rini geliştirmek için egzersiz terapisinin kullanımı ko- nusunda eğitim almışlardır. Fizik tedavi egzersizleri, acı dindirme, yaralanma sonrası iyileşme veya önle- me konusunda en etkili yollardan biri olarak kanıtlan- mıştır. Fizyoterapist kimdir? Fizyoterapistler çoğu durumda pahalı cerrahilere ih- Fizik tedavi postür ve kas dengesizliğini düzeltmek, tiyaç duymadan genellikle reçeteli ilaçların yan etkile- hareket kabiliyeti ve dayanıklılığı artırmak için uygula- rini ve uzun süreli ilaç kullanım ihtiyacını azaltarak nır. Eklemleri kuvvetlendirme, hareketlendirme, yu- hastaların ağrıyı hafifletmelerine yardımcı olan ve ha- muşak dokuyu düzeltmek için sert terapi egzersizine reketsizliği iyileştiren veya eski haline döndüren, has- ek olarak sertliğin azaltılması ve ağrıdan kurtulmak talara yardımcı olabilen iyi eğitimli ve sertifikalı sağlık uzmanlarıdır. için nokta terapi içerebilmektedir. İnme, multipl skleroz, Parkinson hastalığı, serebral palsi ve omurilik yaralanması gibi nörolojik bozukluk- ları olan hastalarda fizik tedavi büyük fayda sağlaya- bilir. Fizik tedavi hareketleri kasların yeniden eğitimi ve kontrolüne, günlük işlevlerin iyileştirilmesine, güç ve esneklik kazanımına, ince ve kaba motor sistemi becerilerinin gelişimine, yürüyüşün geri kazanımına, iyileştirme ve hareket fonksiyonlarının eğitimine odaklanmaktadır. Fizyoterapist nedir ve ne yapar? Fizyoterapistin rolü nedir? Ortopedik fizyoterapi olarak da adlandırılan kas iskelet Fizyoterapist hastalık, sakatlık, yaralanma veya yaş- sistemi burkulmaları, sırt ağrıları, duruş sorunları, artrit, lanmayla ortaya çıkan fiziksel zorlukları olan hastala- suşlar, idrar kaçırma, kese iltihabı, hareket kabiliyetinin rın hareketlerinin iyileştirilmesine yardım eder. Masaj azalması, spor ve işyeri yaralanmaları gibi durumların te- gibi manuel terapiler, terapötik egzersiz ve elektrote- davisinde fizyoterapi kullanılır. Cerrahi müdahaleyi taki- rapi yöntemlerini kullanarak tedavi programlarını ta- ben rehabilitasyon da bu kategoriye girmektedir. sarlayıp gözden geçirirler. 20 İLKADIM Aralık-2019

▪Amacımız sizlere sağlıklı bir yaşam için en iyi şekilde Fizyoterapi neyle ilgilidir? yardımcı olabilmek.. ▪Küçük bir dokunuş büyük bir değişim.. Fizyoterapistler hareket, egzersiz, manuel terapi, eğitim ve tavsiye yoluyla yaralanma, hastalık veya sakatlıktan etkilenen insanlara yardımcı olurlar. Her yaştan hastaları sağlığına kavuşturup, ağrıyı yönetmeye ve hastalığı önle- meye çalışırlar. Fizik tedavide rehabilitasyon nedir? Fizik tedavi ile birlikte başlatılan rehabilitasyon yaralan- ma, hastalık veya sakatlık nedeniyle olumsuz şekil bo- zuklukları olan hastalar için klinik ve etkili bir müdahale- dir. GRASTON TEKNİĞİ NEDİR? Graston tekniği, yaralanmış dokuyu ve fasyal kısıtlamaları etkili bir şekilde tespit etmeyi sağlar.En iyi hareket yelpazesini koruya- bilmeyi amaçlar. Farklı kas yapıları için spesifik enstrümanlar tara- fından uygulanır. Yumuşak doku mobilizasyonunun kanıta dayalı ve yenilikçi bir yöntemidir. Herhangi bir ilaç içermeyen bu uygula- mada vücudun kendi kendini iyileştirme mekanizmasından yarar- lanılır. Bilinçli yapılan mikro doku hasarları ile doku iyileşme süre- ci başlatılır. GRASTON TEKNİĞİNİN ETKİLERİ NELERDİR? • Uygulama sonucunda kan dolaşımı artar ve iyileşme hızlanır. • Kasın anatomik yapısı dışında şekillenmesini engeller. • Yumuşak doku skarlarını çözerek ağrıyı azaltır ve ağrı- sız fonksiyonel aktivite kalitesini artırır. • Geçirilmiş operasyon, travma sonucu azalmış ya da bo- zulmuş kas yapısını fonksiyonel hale getirir. • Fonksiyonel aktiviteyi limitleyen kas kısalıklarını mini- muma indirerek maksimum kas kontraksiyonu elde eder. • Fasya dokusunun dizilimini düzenler. • Kan dolaşımı az olan tendon ligament gibi yapılarda do- laşımı arttırır. GRASTON TEKNİĞİ KULLANIM ALANLARI -Ağrılı kas spazmları -Spor yaralanmaları -Kas kuvvetsizliğin- de -Eklem ve bağ yaralanmalarında -Sinir sıkışmaları -Kas yırtıklarında -Kronik ödem -Menisküs yırtıklarında -Ön çapraz bağ yırtıklarında -Tendon yaralanmalarında -Fibromiyalji - Aşil tendonu -Karpal tünel sendromu -Tenisçi dirseği -Tetik parmak -Golfçü dirseği -Boyun ağrısı-Boyun fıtığı -Bel ağrısı-Bel fıtığı -Sırt ağrısı -Diz ağrısı -Kırık sonrası ▪Fizyotime's Danışmanlık Merkezi olarak en güncel yaklaşımlardan biri olan GRASTON TERAPİSİNİ ekipmanlarımız içine dahil ettik. 21 İLKADIM Aralık-2019

Erken Tanı Konulan Skolyozda Doğru Korse Tedavisi Başarılı Skolyoz, erkek çocuklarda da görülür fakat kızlarda daha ilerle- Sonuçlar Verir Omurganın en sık rastlanılan çocukluk çağı de- yicidir. Halen skolyozun nedeni tam olarak bilinmemekte ve formitesi olan skolyoz sıklıkla 9-14 yaş arasında ortaya çıkar. görüldüğü yaş nedeniyle de Adölosan İdiyopatik Skolyoz ola- Daha küçük çocuklarda hatta bebeklerde de skolyoz görülür. rak isimlendirilmektedir. Skolyoz vücut kozmetik görünümünü olumsuz etkiler ve ço- cuklarda psikolojik sorunlara neden olur. İlerlemiş ve yüksek açılı skolyozda ağrı, solunum sıkıntısı ve egzersiz kapasitesin- de zorlanma oluşabilir. Skolyozda tanı çocuğun uzman hekim tarafından muayenesi ile ge- nellikle kolaylıkla teşhis edilir. Fakat skolyozun yeri ve açısını tespit etmek için omurga filmlerine başvurulur. Nadiren skolyoza başka hastalıklar da neden olabileceğinden MR ve tomografi gibi bazen ileri tetkik yöntemlerine de başvurulur. Skolyozun kontrolü sırasın- da sıklıkla radyolojik incelemeler devam ettirilir. Fakat son yıllarda yapılan araştırmalarda büyüyen çocukta kurşun korunma olmayan, radyasyon dozu yüksek ışınların bazı organlarda istenmeyen sağlık sorunlarına ve hatta ilerleyen yaşta kansere zemin hazırlayabileceği belirtilmektedir. Bu nedenle X ışını içermeyen, eğriliği takip imkanı veren vücut topografik analiz sistemleri birçok ülkede altın stan- dart olarak görülmektedir. Skolyoz, omurganın bir veya iki bölgesini etkileyebilir ve yerine göre dorsal (sırt), lomber (bel) dorsolomber (sırtbel birleşimi) yerleşimlidir. Eğrilik derecesi Cobb açısı olarak öl- çülür. Bir bölgedeki açı 45° ve üzerinde ise tedavi cerrahidir. Skolyoz, sıklıkla çocukların ergenlik döneminde, kız çocukla- rında ilk adet başlamasına yakın ciddi artma eğilimindedir. Bu nedenle aileler çocuklarının omurgalarını kontrol etmeli- dir. Skolyoz Tedavisi Nasıl Yapılmalı? Çocuğun sırtına arkadan bakıldığında omuzlardan birinde yükseklik, kalçanın bir tarafa kayması bel kol arasındaki me-  Skolyoz tedavisinde başarı uzman kadro ve uzman ekip safede farklılık varsa skolyozdan şüphe edilir. Çocuk öne eğil- çalışması ile gerçekleşir. diğinde sırt veya belde bir çıkıntı (hump) görülürse skolyoz kesindir. Çocuklar, sık aralıklarla gelişme döneminde takip  Skolyozun cerrahi dışı tedavisinde hekim, fizyoterapist ve edilmeli ve şüphe durumunda hemen hekime başvurulmalı- ortez teknisyenleri birlikte ekip çalışması ile başarılı so- dır. nuçlar oluşturur. Dünyanın birçok yerinde spesifik skolyoz tanı ve tedavi merkezi bulunmaktadır. Bu merkezlerde Skolyoz erken tanındığında, korse ve egzersiz tedavileri ile skolyoz bireysel egzersizleri, Skolyoz okulu grup egzersizle- ri uzman ve sertifikalı fizyoterapistlerce yapılmaktadır. kontrol altına alınır ve açının ilerlemesi engellenir, çocuğun vücut kozmetiği düzelir. Başarılı tedavi için altın kural; erken  Ayrıca skolyozda korse tedavisi başarılı sonuçlar verir. Bu tanı, esnek vücut yapısı, eğriliğe uygun doğru ve etkili korse korselerin uluslararası kabul görmüş kriterler ve teknikler- yapılması ve korsenin hekimin belirlediği süre kullanılması- le üretilmesi gerekmektedir. Amerika ve Almanya’da yay- dır. Skolyoz üç boyutlu egzersizleri olarak bilinen Schroth eg- gınlaşan bilgisayar kontrollü korse dizaynlarını ölçüye da- zersizlerinin düzenli yapılması ise başarıyı arttırır. yalı üretilmekte ve lisanslı ortez protez atölyesinde hasta- ya uygulama yapılmaktadır. Çocuğunuzda skolyozdan şüpheleniyorsanız veya çocuğunuza hekim tarafından skolyoz tanısı konularak korse kullanması önerildiyse mutlaka merkezimizle irtibata geçin. Skolyoz kor- seleri ve skolyoz egzersizleri konusunda sizleri bilgilendirelim. 22 İLKADIM Aralık-2019

Skolyoz, yani omurga eğriliği, adından da anlaşılabileceği üze- re gelişimsel olarak bir insanın omurgasının yamuk/eğri olma- sı hastalığıdır. Aslında omurgamızın doğal bir kıvrımlı yapısı vardır; ancak \"normal\" şartların ötesine geçecek düzeyde, ge- nellikle 3 boyutta da (en, derinlik ve uzunluk) meydana gelen kaymalar, omurganın şeklini bozar ve sorunlara neden olur. Fotoğrafta, sağ tarafta görülen budur. Skolyoz çoğunlukla doğuştan gelen bir hastalıktır; ancak idiyo- patik olarak, yani bireyin yaşantısı içerisinde rastgele bir şekil- de de meydana gelebilir. Kimi zaman Chiari malformasyonu gibi bazı hastalıklara bağlı olarak da oluşabilir. Her ne kadar fotoğraftaki gibi ekstrem vakalar sorunlara neden olabilecek olsa da, skolyozun en yaygın çeşidi olan \"geç başlangıçlı idiyo- patik skolyoz\" tedavi bile edilmese sıkıntı çıkarmayan bir has- talıktır; hatta kimi zaman kendiliğinden düzelebilmektedir. Eskiden bu daha kısıtlı eğrilikler bile düzeltilmezse, yaş ilerle- dikçe bunların artarak sıkıntı yaratacağına inanılıyor olsa da, güncel çalışmalar skolyozun bu şekilde gelişmediğini göster- miştir. Eğer ki fotoğraftaki gibi uç vakalar (eğriliğin 45-50 dereceyi aştığı vakalar) söz konusuysa, genellikle ameliyatla tedavi önerilmektedir. Bu da bizi sağ taraftaki fotoğrafa getirir. Sağ- daki fotoğraf, soldaki gibi bir bireyin ameliyat sonrası omurga- sının düzeltilmesi ve bu düzeltmeyi sürekli kılmak için yerleşti- rilen metal köprüleri göstermektedir. Ne yazık ki skolyozlu bir omurgayı genellikle tamamen düzeltmek mümkün olmamak- tadır; ancak çoğu zaman yapılan düzeltmeler, eski hale göre fazlasıyla rahat yaşam standartları sağlamaktadır. 23 İLKADIM Aralık-2019

Yetişkinler kadar çocuklar ve bebekler için de balığın faydası sayılamayacak kadar çok. Peki balığı bebeklere kaç yaşından itibaren yedirmeye başlamalı? Çocuklara hangi sıklıkla verilmeli? Hangi balığı seçmeli? Balık ye- meyi reddeden çocuklara bu yararlı besini nasıl sevdirmeli? İlk kez balık yedirecekseniz nelere dikkat etmeli- siniz? Özellikle katı gıdanın ilk yıllarında beslenme konusu yeni den biraz tedirgin oluyor. “Ya temizlerken kılçığı gözden ka- anneler için hayli zor olabiliyor. Daha önce bebek büyütme- çırırsam, ya boğazına batarsa” endişesi yüzünden balığı bes- miş olan anne, bebeğine maksimum fayda sağlamak için hiç- bir yeni bilgiyi atlamamaya çalışıyor. Balık ise en fazla kafa lenmeye katmayan anne sayısı da hayli fazla. Bunun yerine karıştıran besinler arasında; diğer yandan ise sağlıklı protein işlenmiş konserve balık tercih edenler ya da balığı önce kendi kaynağı olan mükemmel besinler sıralamasında en başta. ağzında kontrol edip bebeğine yedirenler var ki bunun hijye- İşte annelerin bebek beslenmesine balığı bir an önce katmak nik bir yöntem olmadığını belirtmekte fayda var. Kimi ebe- istemelerindeki acele de bundan kaynaklanıyor. Ama söz ko- veynler ise balığı mutfak robotundan geçiriyor. Bu yöntem nusu bebek beslenmesi olduğunda, yemeklerinin arasına ba- lık eklemeden önce bazı noktalara dikkat etmeniz gerekiyor. sayesinde kılçık sorunu bir nebze ortadan kalkıyor ama sıfır- Bebek beslenmesine balık ekleme konusundaki görüş farklı- lanmıyor. Oysa doğru bir temizleme yöntemiyle balık da en lıkları da anneleri etkiliyor. Bir yaş altı bebeklerin beslenme- az sosis ya da peynir kadar rahat yenilebilen bir besin olabi- lerine balık ilave etme konusunda doktorlar farklı görüşlere liyor. sahip. Alerji yapar mı? Cıva seviyesi önemli Balık da tıpkı çilek ve kuru yemişler gibi gıda alerjileri listesin- Aslında farklı görüşlerin nedeni balıktaki cıva seviyesiyle de çocuklar için üst sıralarda olan besinlerden... Bu da doğal ilgili. Çünkü cıva seviyesi balıktan balığa göre değişebiliyor. Cıva gebelikte de sakıncalı olduğu gibi, her yaştaki insan vü- olarak ailelerin bebeklerine balık verme konusunda endişe cudu, özellikle de bebekler için endişe konusu oluyor. Çünkü duymasına yol açıyor. Kimi alerji sorunu yaşamamak için bes- vücudun cıvayı tasfiye etmesi kolay değil. Bu toksik metali lenmesine balığı dahil etmiyor. Özellikle aile öyküsünde gıda vücudun uzaklaştırması tam 12 ay sürüyor. Eğer bebeğinizi alerjisi olanların endişesi artıyor. Eğer bebeğiniz alerjikse ya da sürekli olarak cıva seviyesi yüksek bir balık türüyle beslerse- niz sonunda sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kalabilirsiniz. ailede balık-deniz ürünlerine karşı alerjisi olan anne-baba var- Bu konu elbette ki bebeğinizi tüm balık türlerinden uzak tu- sa bir yaşına kadar balıktan uzak durmak ve uzman desteği al- tacağınız ya da beslenmesinden balığı çıkaracağınız anlamı- mak en doğrusu olacaktır. Mümkünse bebeğinizi yeni bir yiye- na gelmiyor. Doğru balığı, doğru miktarda ve hangi aralık- cekle -özellikle balık- tanıştırırken reaksiyonlarını izlemenize yardımcı olacak bir yiyecek günlüğü kullanın. Bu, gıda alerjileri larla vereceğinizi bilmek zarar değil, yarar sağlıyor. Kılçık korkusu ya da intoleransını belirlemenize yardımcı olur. Birçok anne, balık söz konusu olduğunda kılçıklar yüzün- 24 İLKADIM Aralık-2019

Balığın faydaları Ne kadar yedirmeli? Market alışverişini çocuğunuzla birlikte yaparken peynir, ma- Çocuklarınızın yaşını göz önüne alarak porsiyonları ve sıklığı karna gibi gıdaların yanına balığı da ekleyin. Hatta balıkçınız belirlemelisiniz. varsa ve çocuğunuz bir yaşın üzerindeyse birlikte gidin ve bera- • Altı yaş altındaki çocuklar için her hafta iki ya da üç porsiyon ber balık seçin. Çünkü yeni yürümeye başlayan çocuğunuzun balık yedirmelisiniz. tabağına balık eklemeniz için çok iyi nedenleriniz var. Doymuş • Altı yaş ve üzeri çocuklar haftada iki ya da üç kez yaklaşık yağ oranı düşük ve protein, D ve B vitaminlerinden zengin olan 150 gram kadar tüketmeli. balık, çocuğun gelişimi için de hayli önem taşıyor. Dahası so- • Küçük çocuklar için küçük balıklar tercih edin. Tabağına sı- mon ve uskumru gibi yağlı balıklar, Omega-3 yağ asitleriyle ğacak kadar küçük balık onların ilgisini çeker. Çocuğunuz için beyin gücünü artırıyor, bağışıklığı güçlendiriyor, göz sağlığına en iyi balığı seçerken en iyi kural balık mevsiminde taze, yani iyi geliyor. yeni avlanmış olanı seçmektir. Bütünsel bir sağlık için sadece bebekler ve çocuklar değil, ye- • Okul öncesi ve okul çağı çocukları için üç parmak kalınlığın- tişkinlik döneminde de balığın düzenli tüketilmesi öneriliyor. da (yaklaşık 75 gr) balık yeterli. Eski yıllarda çoğu hekim, annelere bir yaşın altındaki çocuklar • Somon, taze ton balığı, sardalya ve uskumru bebekler için için balık ya da balık ürünleri sunmasını önermiyordu. Oysa bu en iyi balık çeşitleridir. düşünce artık değişiyor, artık altı aydan sonra bebeklere balık • Köpekbalığı, kalkan, kılıç gibi balıkları yedirmeyin. Bu türler öneriliyor. bebeğinizin beyin ve sinir sisteminin gelişmesini engelleyebile- Sadece bebek ya da çocukların değil hepimizin farklı gıdaları cek oranda yüksek cıva içerir. almamız gerekiyor. Deniz gıdalarıyla ilgili riskleri azaltmak için • Çiğ veya tütsülenmiş balık türleri de uzak durmanız gere- bilinen kaynaklardan, besin değeri yüksek olanları seçmek ge- kenler arasında… Çünkü hastalanmasına neden olacak bakteri- rekiyor. Bu seçim risklerden de uzak tutacaktır. Bebeğiniz için ler içerebilirler. doktorunuza danışmanız elbette ki en sağlıklısı olacaktır. • Salamura balıklar fazla tuzlu olduğu için yedirilmemesi ge- rekenler listesinde yer alıyor. Ne zaman ve nasıl başlamalı? Alerjisi olduğunu nasıl anlarım? Altı ay, bebeğinizin katı gıdalar dünyasını keşfetmeye başladı- Genel alerjik semptomlar şöyle sıralanıyor: ğı aydır. Mükemmel protein kaynağı, omega-3, omega-6 ve • Şişmiş dudak ve yüz demir kaynağı olan balık da hızla büyüyen bebeğinizin genel • Cilt döküntüsü büyümesi ve beyin gelişimi için önemli bir besindir. • Kusma Bebeğinizi balık ile ilk kez tanıştıracaksanız bir çay kaşığı kadar • İshal küçük porsiyonlarda ve püre formunda vermelisiniz. Ayrıca • Hırıltı derisini de çıkarmayı unutmayın. Yavaş yavaş miktarı artırabi- • Karın krampları lirsiniz. Ardınan başka bir yeni besinle bebeğinizi tanıştırma- Alerjik belirtiler göstermeden önce alışkın olmadığınız düzeyde dan önce üç-dört gün ara verin. İkinci denemenizde balığı deri- ağlaması da alerjik reaksiyonların ön belirtilerinden biri olabi- sinden ayırıp, kılçıklarını temizleyip küçük parçalara bölerek lir. En kısa sürede doktorunuza başvurmalısınız. verebilirsiniz. Bebeğinizi balıkla tanıştırdığınız öğünde başka yeni ek besin- Bol balık yüksek zeka ler eklemeyin. Aksi taktirde hangisine karşı alerjik reaksiyon Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları gösterdiğini anlayamazsınız. Balığı ızgara yaparak pişirebilir ya da haşlayabilirsiniz. İyice piş- Uzmanı Dr. Kemal Akpınar çocuklarda balık tüketimi- tiğinden ve kılçıklarının temizlendiğinden emin olun. nin önemini şöyle anlatıyor: Beyaz etli balık her zaman bebekler için iyi bir seçim. Çünkü “Çocukta ek gıdalara geçildiğinde, doğal ve sağlıklı beslenmeye sindirimi kolay ve alerji yaratma riski düşük. Soğuk su balıkları çok önem verilmeli. Burada vücuda alınması gereken besinler ise daha fazla omega-3 yağ asidi içerirler ve cıva oranları da arasında balık ve balık yağı ön plana çıkıyor. Balıkta bulunan düşük. Alabalık, morina gibi balıklar da verebileceğiniz balıklar omega-3, omega-6 ve diğer yağ asitleri özellikle de beyin ve arasında yer alıyor. Ton balığı iyi bir omega-3 yağ asidi kayna- zeka gelişiminde ciddi oranda etkilidir. Önemli bir besin kayna- ğıyken altı ay ve üzeri bebekler için sınırlı miktarda önerilir ğı olan balığı düzenli olarak haftada iki gün tüketmek gerekli. çünkü cıva düzeyi diğer balıklardan biraz daha fazla. Mutlaka Somon, levrek ya da çipura gibi balıkları tercih edebilirsiniz. güvendiğiniz bir balıkçıdan taze balık satın alın. Solungaçlarının Pişirme yönteminiz ise kızartma değil, haşlama, ızgara ya da kırmızı, üzerine parmağınızla bastığınızda cildinin pürüzsüz, buğulama olmalı. Balıkta bulunan omega-3 ve omega-6, balık berrak olması tazeliğinin ilk göstergeleri arasında. Kötü koku dışında ayrıca yeşil yapraklı sebzelerde, ceviz, yumurta, zeytin ise bayat balığın ilk belirtisi. ve zeytinyağında da mevcut.” Midye, ıstakoz, karides gibi kabuklu deniz hayvanlarını ise üç yaşına kadar yedirmeyin. 25 İLKADIM Aralık-2019

Kokusuz ve renksiz ama hayatımızın olmazsa ol- Yetişkinlerden 2 kat daha fazla su içmeliler mazlarından... Yaşam kaynaklarımızdan biri olan su, Bebeklerin ve çocukların ihtiyaç duydukları günlük vücudumuzun yüzde 60’ını oluşturur. Bazılarımız su miktarı yetişkinlerin neredeyse iki katıdır. Buna susamadığımız sürece su içmeyiz; ama ona ‘bağımlı’ göre ortalama; olmamız gerektiğini bilerek gündelik hayatımıza sürdürmeliyiz. Su, her çocuğun ihtiyacı ancak bu ih-  1-3 yaş: 1.3 litre, tiyaç; yaşa, cinsiyete, kiloya, boya ve aktivite düze-  4-8 yaş : 1.4 litre, yine göre değişebilir. Yine de her çocuğun mutlaka  9-13 yaş: Kızlarda 2.1 litre, erkelerde 2.4 litre, alması gereken asgari bir su miktarı vardır. Bu mik-  14-18 yaş: Kızlarda 2.3 litre, erkeklerde ise 3.3 lit- tar vücudun sıvı dengesini ayarlar. Vücutta normal sıvı dengesinin korunması için alınması gereken su re, su içilmesi gerekir. miktarı, vücut yüzeyine göre hesaplanır ve her 100 kaloriye 100 ml sıvı verilmesi normal kabul edilir. Bebeklerde kıstas: Kirlenen bez... Günlük su tüketiminde çocuğunuza örnek Bebeklerde günlük su tüketimini anlamak biraz daha farklı- olun... dır. en Bebeğiniz günde 7 bez kirletiyorsa vücudunda yeterli su olduğunu rahatlıkla düşünebilirsiniz. Su, vücudumuzda besinleri ve oksijeni organlara ta- şımak, vücut ısısını dengelemek, metabolizmayı dü- Başarıyı etkiler… zenlemek, toksik maddelerin atılmasını sağlamak ve enfeksiyonlarla savaşmak gibi birçok önemli görevi Türkiye'de çocuklar yeterli oranda su tüketmiyor, çünkü an- üstlenir. ne babalar çocuklarının beslenmelerinde sarf ettikleri özeni sıvı tüketimi konusunda gösteremiyor. Aslında bunun nedeni Suyun önemini su tüketerek anlatın… anne babaların da yeterince su tüketmemeleri! Oysa su iç- mek hayati önem taşır. Gerektiği kadar içilmediğinde fiziksel Pek çok anne-baba suyun önemini bilse bile çocuklarına an- ve zihinsel performansta ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Ye- latmayı düşünemeyebilir. Oysa çocuklar her şeyde olduğu tersiz su tüketen çocukların konsantrasyonları düşebilir ve gibi yeme-içme alışkanlıklarında da anne-babalarını rol mo- öğrenme yetenekleri azalabilir. Bu da başarıyı olumsuz yönde del kabul eder. Bu nedenle ebeveynin günlük su tüketimi ço- etkiler. Gözyaşı bile azalır susuz kalmak çocuklarda ishal, en- cuğun su içme alışkanlığında belirleyicidir. Doktorlar, anne feksiyon hastalıkları gibi ciddi sorunların ortaya çıkmasına babalara çocuklarının yanında sık sık su içmelerini ve suyun neden olabilir. Üstelik vücut ağırlığının yüzde 5’i kadar su sağlık için neden önemli olduğunu anlatmalarını önerir. kaybı herhangi bir belirti de vermez. Ne kadar su tükettiğini nasıl anlarsınız? Çocuğunuzun gün içinde ne kadar su tükettiğini anlamanın en pratik yolu; onun tuvalete gitme sıklığını takip etmektir. Eğer çocuğunuz iki saatte bir tuvalete gidiyorsa, idrarı kokusuz, açık renkli ise; her şey yolunda demektir. Bu, çocuğunuzun vücudunda yeterli su olduğu anlamına gelir. Az su içen çocuk- ta ise idrar rengi koyudur. 26 İLKADIM Aralık-2019

Kansere Neden Olan Başlıca Nedenler: Vücudumuzdaki bir organ ya da dokudaki hücrelerin bozul- ması, düzensiz bir şekilde bölünerek çoğalması yoluyla kötü Sigara ve alkol tüketimi, özellikle 12.00-14.00 saat- huylu tümör ya da urlara sebep olmasına “Kanser” diyoruz. leri arasında güneşe maruz kalma, aşırı derecede Tüm dünyada ve ülkemizde kanser o kadar yaygın bir hale röntgen ışını almış olma, kimyasal maddelerle fazla gelmiş durumda ki, neredeyse dokunduğumuz, kokladığımız, temas (boya, benzin, katran, asbest vb.), bazı virüs- yediğimiz, içtiğimiz çoğu şey ve en önemlisi ellerimizden dü- lerin etkileri, hava kirliliği, radyasyona maruz kalma, şürmediğimiz cep telefonları kansere neden olmakta. Kanser- beslenme yetersizliği gibi nedenler kansere neden den korunmak için doğal beslenmeye, spor yapmaya, stres- olmaktadır. ten uzak durmaya çalışsakta soluduğumuz kirletilmiş hava hatta yıkandığımız sudaki ağır metaller, kanserin en büyük sebeplerin haline gelmiş durumda. Anne Sütünün Kanser Üzerindeki Teda- Kanser hücrelerini tamamen yok etmese de bu hüc- vi Edici Etkisi: relerin azalmasında ve üremesinin yavaşlatılmasında anne sütünün faydalı olduğu kesindir. Gerek medya Sigara ve alkol tüketimi, özellikle 12.00-14.00 saatleri da gerekse sosyal medya da eşek sütü ve deve sütü- arasında güneşe maruz kalma, aşırı derecede röntgen nün de kansere iyi geldiği söylenerek satılmaya çalı- ışını almış olma, kimyasal maddelerle fazla temas şıldığı, ancak bunların hiçbirinin kansere iyi gelmedi- (boya,benzin,katran,asbest vb.), bazı virüslerin etkile- ği sadece anne sütünün faydalı olduğu uzman doktor- ri, hava kirliliği, radyasyona maruz kalma, beslenme larca vurgulanmaktadır. Bu tür yayınlara ve bu şekil- yetersizliği gibi nedenler kansere neden olmaktadır. de hastaların duygularını paralarını sömürerek kazanç sağlayan insanlara asla prim vermeyin. Uzmanlara göre bilimsel bir kesinliği olduğu söyle- nemese de anne sütünün kanseri tedavi edici özellik- İsveç’te yapılan bir araştırmada, anne sütünün için- lerinini bulunduğu ifade edilmektedir. Çoğu doktor bu de bulunan “Hamlet” diye adlandırılan bir maddenin konuda yeterli araştırma yapılmadığı aslında bu ko- kanser hücreleri üzerinde çok etkili olduğu, bu hücre- nunun üzerine düşülse belkide çoğu kanser hücresi- leri etkisiz hale getirdiği tespit edilmiştir. Araştırmayı nin yok edilmesi konusunda büyük başarılar sağlana- yapan bağışıklık uzmanı Profesör Catharina Svan- bileceğini söylemektedir. Ancak kanser hastalığı te- borg, antibiyotiklerle ilgili bir araştırma yaparken keş- davisi sayesinde tüm ilaç ve sağlık firmaları deli gibi fettiği anne sütündeki bu maddenin kanser hücreleri- para kazanıyor. Kimse bu rantın elinden uçup gitme- ni etkisiz hale getirdiğini ifade etmiştir. sini istemiyor. Araştırmaların yeteri oranda yapılma- ması da zaten ekonomik ranta bağlanmaktadır. Yapılan bu keşfe göre “Hamlet” enjekte edilen hasta- Anne sütü denenen beyin tümörü olan, prostat kan- larda, tümör ölümleri kısa zaman içerisinde kendini seri ve akciğer kanseri hastalarında, mesane ve ba- ğırsaktaki kötü huylu tümörlerde iyileşmeler görül- göstermektedir. Anne sütünde “Alphalactalbumin” müştür. Yapılan araştırmalar sonucunda üretilen ve doğal olarak var olan bütün sütlerin, mikroskopla tet- içeren proteinler boğaza ulaştığında kanserle müca- kik edilmesi sonucunda, sadece anne sütünün kan- ser üzerinde %50 etkili olduğu tespit edilmiştir. Bazı dele için hazır askerler oluyorlar. Tüm dünyada anne sütlerin ise kanser vakıalarında azdırıcı etki yaptığı görülmüştür. Bu nedenle anne sütü iyi geliyor duyu- sütü sayesinde kanserle mücadelesinde büyük yol mu ile hastaların tüm süt ürünlerini bilinçsizce tüket- meleri sağlıklarını daha da bozabilir. katetmiş ve iyileşme yolunda ilerlemiş hastalar bulun- maktadır. Bu nedenle anne sütünün bebeklerimize ne kadar faydalı olduğunu bir kez daha vurgulamak isti- yorum. Anne sütü çocuğunuzu bir çok hastalıktan koruduğu gibi bağışıklık sistemini geliştirerek kanser vakıaları- na yakalanmalarını da önler. Sevgili anneler, çocuk- larınızı asla anne sütünden mahrum bırakmayın. 27 İLKADIM Aralık-2019

Özel Bucak Meleklerim Özel Eğitim ve Rehabilitas- yon Merkezi, 2019 yılında özel eğitime ihtiyaç duyan çocuk ve gençlerimize yönelik eğitim ve öğretim ver- DOWN SENDROMLU ÇOCUKLARIN EĞİTİMİ Down Sendromlu çocukların büyüme ve gelişimleri Yaşamın ilk yılları, özellikle okul öncesi dönem ola- Down Sendromlu çocukların büyüme ve gelişimleri, gene- rak adlandırılan 0-6 yaş dönemi gelişimin en hızlı ol- tik yapı, çevre koşulları duyu-hareket gelişimi, kişilik olu- duğu ve kritik evreleri içeren dönemdir. Bu dönemde şumu ve öğrenme alanlarındaki yetenekleriyle değerlendi- çocuğun yaşamsal gereksinimlerine, gelişimine ve rilir. Down Sendromlu çocuklarla normal çocuklar arasın- eğitimine yönelik yatırımlar, onun geleceğine yapılan daki en belirgin gelişimsel fark; gelişim hızı ile ilgilidir; yani yatırımlar olmaktadır. Çocukların yaşamın ilk yılların- aynı gelişim basamakları farklı hızla tırmanılır. Örneğin da, erken dönemde uyarıcılarla karşılaşmaları için uy- hareket gelişiminin temel göstergelerinden olan emekle- gun ortamlarının sağlanması son derece önemlidir. me, ayakta durma, sıralama ve yürüme gibi aşamalara daha uzun sürede ulaşılır. Özellikle engelli çocuklar gelişimsel açıdan normal gelişim gösteren yaşıtlarına oranla daha dezavantajlı Yürüme durumda olmaktadırlar. Engelli çocukların temel be- cerileri kazanmasında, sosyal kabul görmede erken Başka bir organik sorunu olmayan Down Sendromlu ço- eğitimin önemi büyüktür. cuklar, 2 ya da 3 yaşında yürüyebilirler. Down Sendromlu çocukların zihinsel gelişimi, genelde 2-7 yaşındakilerin Bu nedenle erken müdahale programları ile çocuklar gelişim düzeyindedir. Ancak, erken başlanan sürekli eği- bebeklikten itibaren tanılanabilir ve engelinin türü ve tim, bu yaş sınırını daha üst basamaklara taşıyabilmekte- derecesine göre erken eğitim programları oluşturulup dir. Bu çocukların dikkat süreleri kısa, bellekleri zayıftır. başlatılabilir. Soyut kavramları öğrenmede çok zorluk çekerler. Erken dönemde eğitimin özürlü çocuklara etkileri ile Konuşma ilgili araştırmalar incelendiğinde; erken çocukluk eği- timi programlarına katılan bebeklerin katılmayanlara Yürüdükten, bir-iki yıl kadar sonra konuşurlar. İlk sözcük- göre gelişimlerinin hızlandığı, bilişsel, sosyal ve dil leri 3 yaş civarında kullanmaya, cümle kurmaya 6 yaş ci- becerilerinde artış olduğu, hatta fiziksel gelişimlerinin varında başlarlar. Kendisine söylenenleri anlama beceri- bile farklılaştığı görülmektedir. leri, bağımsız konuşabilme becerilerinden daha yüksektir. Sosyal gelişimleri, zihinsel gelişimlerinden genellikle iki-üç yıl öndedir. Bu nedenle çoğu kez olduklarından zeki görü- nebilirler. Özel eğitim merkezimizde alanında uzman pedagog ve özel eğitim öğretmenleriyle çocuk ve gençlerimize yönelik eğitim ve öğretim çalışmaları yapılmaktadır. Çocuğunuzun veya yakınınızın bir sorunu var ise lüt- fen arayın. Kurumumuz, sizlere en iyi çözümü göster- me konusunda yardımcı olacaktır. 28 İLKADIM Aralık-2019

Çevreleri ile uyumlu ilişkiler kurabilirler. Problemlerine özgü karakteristik özellikler gösterirler. Sevimli, neşeli, dünyayla barışık, karşısındakilerin yaşı- konumu ne olursa olsun hemen yakınlık kurabilen, ama buna karşın inatçı, istemediğini yapmayan, kendi yapa- bileceği bir işi başkasına yaptırmaya eğilimlidirler. Bun- dan dolayı anne ve babanın çocuğu ağır bir biçimde ko- ruması gelişimini yavaşlatacaktır. Gerektiğinde fırsatlar vererek, eğitimciyle paralel bir şe- kilde uygulamaları evde tekrar etmek yararlı olacaktır. Anne ve babanın tutarlı olması, alınan kararların uygu- lanması çocuğun kişilik gelişiminde çok önemli bir yer tutmaktadır. Eğitim Down Sendromlu çocuklar sağlık sorunları olmazsa, Dikkat Eksikliği Hiperaktivite eğitimde çok alıcı olabilen çocuklardır. Ödül kullanma, eğitimlerinde çok etkili olabilir. Büyük kas becerileri, öz Çocuğun, yaşamının her anını etkileyen nörobiyolojik bakım becerileri, algı-dikkat-taklit-kavram becerileri ve bir bozukluktur. sosyal becerileri sistemli ve uyumlu bir çalışmayla belir- li bir seviyeye getirilebilir. Ama, dil gelişimleri geç ve zor Davranış Bozuklukları ilerleyecektir. Bu konuda aile üyeleri sabırlı, hoşgörülü olmalı, çok ısrarcı olmamalıdır. Çocuklar her yeni gelişim dönemine geçtiklerinde ye- ni beceriler kazanırlar. Çocuğun edindiği her yeni be- Down Sendromlu çocuklar, yaşamın ilk haftalarından ceri beraberinde çözülmesi gereken bir sorunu da ge- itibaren sevgi, şefkat, bakım ve çevresel uyarıcılara kar- şı duyarlıdırlar. ilk günlerden başlayarak, bebeğe uygu- tirir. lanacak duyu-hareket gelişimini destekleyici etkinlikle- rin planlaması ve sürdürülmesi, gerek bebeğe gerekse aileye büyük yarar sağlar. Hareket gelişimini destekleyici egzersizler Bebeklikte hareket gelişimini destekleyici egzersizlerle Okula Uyum Sorunları görsel-işitsel uyarıcılar, bu dönemde uygulanabilecek en uygun destekleyici etkinliklerdir. Anneyle bebek ara- Çocukları ilkokula yeni başlayacak bazı aileler çocuk sındaki sıcak ilişkinin gelişim ve eğitimdeki önemi bü- okula uyum sağlayıp sağlayamayacağı konusunda yüktür. Anne, bebeğini sık sık kucağına almalı, onunla kaygılar taşıyabilirler. Bu konudaki muhtemel prob- yaptıkları hakkında konuşmalıdır. Hiçbir uzman çocuğun belirli bir düzeye ulaşmasına tek başına yardımcı ola- lemleri aşabilmek için veliler ve öğretmenlerin birlikte maz. Bu düzeyi yakalamanın birincil koşulu anne ve ba- hareket etmesi gerekir. banın eğitime katılmasıdır. Belirli becerilerin kazandırıl- masına yönelik etkinliklerin günde iki kez 10-15 dakika Duyu Terapisi sürdürülmesi yeterlidir. Kas gevşekliği Oyun ve Müzik İnsan vücudunun bazı bölgeleri uyarılarak duyuların birbirleriye uyumlu çalışmaları sağlanabilir. Duyusal işlemler merkezi sinir sisteminde gerçekleşir. Duyula- rımız uyumlu bir şekilde çalıştığı taktirde, beynimiz gelişime, yeni bilgilere ve öğrenmeye daha açık olur. Destek Eğitim Programları Aile eğitimi Bedensel Engelliler

Sevgili Anne-Babalar, Bugünün çocuk yetiştiren anne-babaları olarak, aslında gelecek toplumların temel- lerini attığımızın, toplumsal geleceği inşa ettiğimizin ne kadar farkındayız? Avucumuzun içinde kaybolan minik elle- rin, gözlerimizin içine bakmaya ve dünyayı bizim gözlerimizden “anlamaya”, “anlamlandırmaya” çalışan minik zihinle- rin, minicik kalplerin, kendi hayatlarıyla birlikte tüm dünya için bir gelecek yaza- caklarının ne kadar farkındayız? Onların tüm gelişim alanlarında beklenen düzeye ulaşmış, gerek fiziksel gerekse ruhsal olarak sağlıklı yetiş- kinler olmalarını sağlamak ne kadar bizim kontrolümüzde? Anne-baba olarak kendi yaşam öykümüzden farklı bir “öykü” kaleme almak için ne kadar istekli, ne kadar sa- bırlı ve ne kadar bilinçliyiz? Çocuğumuza/çocuklarımıza yüklediğimiz anlam ve beklentilerimiz onun bireysel farklılığı ve “biricikliği (eşsizliği)” ile ne kadar örtüşüyor? “Şu dünyada her şeyin en iyisine layık, çok özel ve güzel bir çocuk var! O, sizin evinizde yaşıyor”

Her türlü eşitsizliğin sona erdiği, engelli vatandaşlarımız için haya- tın daha kolay olduğu bir yaşam pratiğini kurmak, hepimizin ortak görevidir. Empati dayanışma ile bunu başarabiliriz…