fff001

1 การเล้ียงไสเ้ ดือน (อยา่ งยอ่ ) บทนา การเล้ียงไส้เดือนมีกรรมวธิ ีแตกต่างกนั ตามความเหมาะสมในแต่ละบุคคล แต่มีเป้ าหมาย เดียวกนั คือตอ้ งใหไ้ ส้เดือนอยอู่ ยา่ งสบาย(ไม่หนี) กินมาก ถ่ายมาก ออกลูกมาก และที่สาคญั คือตอ้ ง สิ้นเปลืองเวลานอ้ ยท่ีสุด เพ่อื นโคบาล ดาเนินการ ดงั น้ี 1. ใชม้ ลู โคซ่ึงลน้ ออกจากบ่อไบโอแกส๊ เป็ นท้งั ท่ีอยแู่ ละอาหารของไส้เดือน ซ่ึงนบั วา่ ดีมาก 2. เล้ียงแบบตอ่ เน่ือง ไม่ตอ้ งเสียเวลาคดั แยกตวั ออก ไมต่ อ้ งเตรียมท่ีเล้ียงใหม่ ไม่ตอ้ งร่อนมูล ไส้เดือน ขอ้ มูลทวั่ ไป  เลยี้ งไส้เดอื นเพอื่ อะไร o ผลิตป๋ ุยคุณภาพดี o ผลิตตวั ไสเ้ ดือน  ประเภทของไส้เดอื น o ประเภทอาศยั อยหู่ นา้ ดิน o ประเภทอาศยั อยใู่ นดินช้นั บน พบในดินลึก 20-30 ซม o ประเภทอาศยั อยใู่ นดินช้นั ลา่ ง พบในดินลึก ถึง 3 เมตร  ไส้เดือนทน่ี ำมำเลยี้ งได้ คอื ประเภทอาศยั อยหู่ นา้ ดิน  พนั ธ์ุ ทนี่ ิยมเลยี้ ง o ไสเ้ ดือนอาฟริกา (African night crawler)ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Eudrilus eugeniae o ไสเ้ ดือนสีน้าเงิน (Blue worm)ช่ือวทิ ยาศาสตร์ Perionyx excavatus o ไสเ้ ดือนพ้ืนเมืองที่เล้ียงได้ คือพนั ธุ์ข้ีตาแร่  กำรขยำยพนั ธ์ุของไส้เดอื น o ไสเ้ ดือนท่ีเป็ นหนุ่มสาวแลว้ ผลิตไข่ท่ีเป็ น capsule ทุกๆ 7 – 10 วนั o ไข่ที่เป็ น capsule ฟัก 14 -21 วนั o ใน capsule มีลูกไสเ้ ดือน 2 – 20 ตวั เฉล่ีย 4 ตวั o ไสเ้ ดือนเตม็ วยั 1 ตวั จะใหล้ กู ได้ 1,200 – 1,500 ตวั ตอ่ ปี วธิ ีการเล้ียง  เร่ิมตน้ เล้ียงอยา่ งนอ้ ยตอ้ งมี o ภาชนะหรือที่เล้ียง o ที่อยู่ (Bedding)

2 o อาหาร o พนั ธุ์ไส้เดือน  มลู โคเป็นท้งั ที่อยแู่ ละอาหารของไส้เดือน แต่ตอ้ งเป็นมลู โคท่ีไมม่ ีแอมโมเนียหลงเหลือ เช่นมลู โคจากบ่อก๊าซชีวภาพและผา่ นการชะลา้ งของน้ามาระยะหน่ึง หรือ มูลโคกองตาก แดดตากฝนไว้ 1-2 ฤดูฝน หรือมูลโคตากแหง้ นามาลา้ งน้า 3 คร้ัง(นามลู โคแหง้ มาแช่น้า 24 ชว่ั โมงแลว้ เทน้าทิ้ง ทาซ้าเช่นน้ีอีก 2-3 รอบ)  รูปแบบกำรเลยี้ ง o รูปแบบที่ 1 ผเู้ ล้ียงแยกตวั ไส้เดือนออกเมื่อกินอาหารหมด o รูปแบบท่ี 2 ใหไ้ ส้เดือนแยกตวั ออกเองเม่ือเพ่ิมอาหารและที่อยใู่ หใ้ หม่  ทเ่ี พอ่ื นโคบำล ใช้รูปแบบให้ไส้เดือนแยกตัวออกเอง(เลยี้ งแบบต่อเน่ือง) เพราะประหยดั แรงงานและไส้เดือนไม่บอบช้า  รูปแบบให้ไส้เดือนแยกตวั ออกเอง มี 2 อย่ำงคือ o แยกตวั ตามแนวต้งั o แยกตวั ตามแนวนอน  วธิ ีกำรเลยี้ งแบบแยกตัวตำมแนวต้ัง o หลกั การคือไส้เดือนประเภทอยผู่ วิ ดินชอบอยเู่ ฉพาะ10- 20 ซม.จากผวิ หนา้ ของเบดดิ้ง o สร้างภาชนะทานองเดียวกบั ลงั ไมต้ ามตวั อยา่ ง ให้ ดา้ นล่างเป็นร่องที่สามารถทาใหข้ ้ีไส้เดือนรวงลงมาได้ ผนงั ดา้ นขา้ งภายในลงั ควรบุดว้ ยผา้ พลาสติกหรือแผน่ ไมเ้ ชอร่าเพือ่ ป้ องกนั ความช้ืนซ่ึงจะทาใหไ้ มล้ งั ผชุ า้ ลง o ปูกระดาษหนงั สือพิมพป์ ระมาณ 20 ช้นั บนร่องน้นั o ใส่เบดดิ้ง(เพ่ือนโคบาลใชม้ ูลโคท่ีตกั จากบ่อน้าลน้ ของ บ่อก๊าซชีวภาพ)ลงไปในลงั ใหห้ นา 10-12 ซม o ปล่อยไส้เดือนลงไป 1 ก.ก.(พ้นื ท่ีผวิ หนา้ 0.6 ตาราง เมตร) o ใชก้ ระสอบป่ านเก่าๆ หรือวสั ดุอ่ืนๆท่ีหาไดเ้ ช่น กระดาษลงั กระดาษหนงั สือพมิ พป์ ิ ดผวิ หนา้ (กระสอบป่ านนบั วา่ ดีท่ีสุดเพราะไม่ ตอ้ งยกออกเมื่อตอ้ งการรดน้า) o รดน้าดว้ ยบวั เมื่อเห็นวา่ ผวิ หนา้ มีความช้ืนนอ้ ย คือประมาณสปั ดาห์ละ 1-2 คร้ัง o เติมมลู โคทุกๆ สปั ดาห์ หนา10-12 ซม เช่นเดิม

3 o เม่ือส่ิงที่เติมลงไปสูงประมาณ 60-70 ซม ใหเ้ อามลู ไส้เดือนออกทางส่วนล่างของ ลงั ทาใหล้ ดความหนาของวสั ดุในลงั ลง 10-12 ซม(ควรเอามลู ไส้เดือนออก หลงั จากเติมมลู โคดา้ นบนแลว้ 1 วนั เพ่ือใหไ้ ส้เดือนท้งั หมดไปรวมอยสู่ ่วนบน) o วธิ ีการเอามลู ไส้เดือนออกจากกน้ ลงั น้ี ถา้ กน้ ลงั ทาดว้ ยท่อ PVC ห่างกนั 2.5 ซม. กใ็ ชต้ ะขอเกี่ยวใหม้ ูลไส้เดือนร่วงลงตามร่องหรือถา้ กน้ ลงั ทาดว้ ยเหล็กแป๊ บห่าง กนั 12 ซม.และทาใหม้ ีบ้งั ก็ สามารถใชว้ ธิ ีหมุนเหลก็ เพอ่ื ให้ มลู ไส้เดือนหล่นลงมาซ่ึงเป็น วธิ ีท่ีสะดวกและรวดเร็ว o มลู ไส้เดือนน้ีแทบจะไม่มีตวั ไส้เดือนหลงเหลืออยเู่ ลย เรา สามารถนาไปใชเ้ ป็นป๋ ุยได้ ทนั ที แตถ่ า้ ตอ้ งการเอาตวั ไส้เดือนออกใหห้ มดโดยเฉพาะอยา่ งยง่ิ ตวั เล็กๆที่หลงเหลืออยหู่ รือตอ้ งการรอเวลา ใหไ้ ข่ฟักออกเป็นตวั เพม่ิ ข้ึน กใ็ หก้ องมูล ไดเ้ ดือนไวบ้ นพ้นื หนาประมาณ 20 ซม. แลว้ เอาตะกร้าหรือกระบะมีรูขา้ งล่างท่ี มีเบดดิ้งหนา 5-10 ซม.ไปวางกระจายบน กองมลู ไส้เดือนน้นั เพ่ือเรียกตวั ไส้เดือนที่หลงเหลืออยหู่ รือตวั ท่ีฟักออกมาใหม่ ข้ึนมาอยใู่ นตะกร้า อาจใชเ้ วลา 10-20 วนั หรือเม่ือสงั เกตวา่ ไมม่ ีตวั หลงเหลืออยเู่ ลย (อาจจะตอ้ งทามากกวา่ 1 คร้ัง) o จดั การเล้ียงดูไส้เดือน เช่นน้ีไปเร่ือยๆคือใน 1 สัปดาห์ เติมมูลโค 1 คร้ัง เอามูลไส้เดือน ออก 1 คร้ัง และรดน้า 1-2 คร้ัง เราก็จะไดป้ ๋ ุย มูลไส้เดือนมาใชอ้ ยา่ ง ต่อเน่ือง พร้อมกบั ในลงั ไส้เดือนก็จะมีตวั ไส้เดือนเพม่ิ ข้ึนเรื่อยๆหากเห็นวา่ มีไส้เดือนในลงั หนาแน่นเกินไป ก็จบั ตวั ใหญๆ่ ท่ี

4 อยบู่ นผวิ หนา้ เพ่อื นาไปขยายพนั ธุ์ท่ีอื่นหรือจาหน่ายจา่ ยแจกแก่ผอู้ ื่น แตถ่ า้ หากไม่ สนใจวา่ จะเลือกเฉพาะตวั ใหญ่กส็ ามารถใชว้ ธิ ีเรียกตวั ไส้เดือนทาไดง้ ่ายๆคือใช้ ตะกร้าพลาสติกหรือกระบะที่มีรูดา้ นล่าง ใส่เบดดิ้งมลู โคลงในตะกร้าแลว้ นาไป วางบนผวิ หนา้ ในลงั ไส้เดือน 1-2 คืนไส้เดือนก็จะข้ึนมาอยใู่ นตะกร้าอยา่ ง หนาแน่นท้งั ตวั เล็กและตวั ใหญ่ o ทาเช่นน้ีตอ่ ไปเร่ือยๆ ก็จะไดท้ ้งั มูลไส้เดือนและตวั ไส้เดือนเพม่ิ ข้ึนเรื่อยๆ หมายเหตุ : 1.หากไม่มีมูลโคท่ีลน้ จากบ่อแก๊ส สามารถใชม้ ลู โคตากแหง้ นามาลา้ งน้า 2-3 คร้ัง (นามลู โคแหง้ มาแช่น้า 24 ชวั่ โมงแลว้ เทน้าทิ้ง ทาซ้าเช่นน้ีอีก 2-3 รอบ) แทนได้ 2.โดยปกติการเล้ียงดว้ ยมูลโคจากบอ่ แก๊สไม่จาเป็นตอ้ งใหน้ ้าเพอื่ เพมิ่ ความช้ืนแก่ เบดดิ้ง เพราะไส้เดือนจะกินหมดต้งั แตเ่ บดดิ้งยงั ไม่แหง้ แต่ถา้ เล้ียงดว้ ยมูลโคแหง้ ลา้ งน้า จาเป็น จะตอ้ งใหน้ ้าประมาณ สปั ดาห์ละ 1-2 คร้ัง) ปั่นมูลไส้เดอื นลงทำงด้ำนล่ำง เรียกตวั ไส้เดอื นที่หลงเหลอื อยู่ มูลไสเ้ ดือนบรรจุกระสอบละ 25 กก.ราคา 200 บาท

5  วธิ ีกำรเลยี้ งแบบแยกตวั ตำมแนวนอน o หลกั การเช่นเดียวกบั แบบแนวต้งั แต่สร้างภาชนะเล้ียงใหไ้ ส้เดือนสามารถ เคล่ือนยา้ ยไปดา้ นขา้ งแทนการยา้ ยข้ึนดา้ นบน ไส้เดือนจะเคล่ือนยา้ ยเม่ืออาหาร หมด o วธิ ีน้ีการสร้างภาชนะท่ีเล้ียงง่ายและราคาถูกกวา่ วธิ ีแรก แตเ่ ปลืองพ้นื ที่มากกวา่ ประมาณ3-4 เท่า เพ่อื นโคบาลใชอ้ ิฐบล็อกประสานมาเรียงต่อซอ้ นกนั เป็นบล๊อก ดงั ภาพ อยา่ งไรกต็ ามเท่าท่ีปฏิบตั ิมา การเคล่ือนยา้ ยของตวั ไส้เดือนระบบ แนวนอนไดผ้ ลไม่ดีนกั สู้การเคล่ือนยา้ ยแบบแนวต้งั ไม่ได้ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ไส้เดือนพนั ธุ์อาฟริกนั ประมาณ 20-30 % ท่ีไม่ยอมเคลื่อนยา้ ย ยงั คงอยู่ ณ จุดเดิม (ส่วนล่างๆ) ซ่ึงไม่มีอาหารกิน ทาใหต้ วั ผอมเลก็ ลง(ส่วนไส้เดือนสีน้าเงินมีการ เคลื่อนยา้ ยดีพอควร แตก่ ็ยงั ไมด่ ีเท่าเคล่ือนยา้ ยแนวต้งั ) ดงั น้นั เพ่ือนโคบาลจึง ประยกุ ตก์ ารใชอ้ ิฐบล๊อกประสานใหเ้ ป็นการเคลื่อนยา้ ยแนวนอนและแนวต้งั ผสม กนั ดงั น้ี - แรกสุดใหซ้ อ้ นอิฐบลอ็ ก ประสานเพยี ง 2 ช้นั เติมเบ ดดิ้งลงไป 10-12 ซม. - ปล่อยตวั ไส้เดือนลงไป 1-2 กก.ตอ่ พ้นื ท่ี 1 ตารางเมตร - เติมเบดดิ้งสปั ดาห์ละ 1 คร้ัง หนาประมาณ 10-12 ซม.โดย ซอ้ นอิฐบล๊อกประสานเพิ่มข้ึนเร่ือยๆ - ตวั ไส้เดือนจะยา้ ยจากล่างข้ึนบนเรื่อยๆเพือ่ มากินอาหารและรับออกซิเจน - เม่ือเบดดิ้งสูงจากพ้ืนประมาณ 80ซม.ใหน้ าอวนไนล่อนตาถี่วางลงบน ผวิ หนา้ แลว้ เติมเบดดิ้งบนอวนน้นั ใหห้ นา 5-10 ซม. - รอเวลา 1-2 วนั ก็ยกอวนท่ีมีท้งั เบดดิ้งและตวั ไส้เดือนลงมาในบลอ๊ ก ติดกนั น้นั เพอ่ื ต้งั ตน้ เล้ียงในบลอ๊ กใหม่ และทาเช่นน้ีอีก 2-3รอบโดยรอบ หลงั อาจจะรอเวลา 5-10 วนั ตวั ไส้เดือนในบลอ็ กเดิมและตวั ท่ีฟักออกมา ใหม่กจ็ ะถูกยา้ ยมาอยใู่ นบลอ็ กใหมจ่ นแทบจะหมดสิ้น (ส่วนล่างของ 2 บล็อกควรเวน้ ช่องวา่ งใหต้ วั ไส้เดือนท่ีหลงเหลืออยสู่ ่วนล่างสามารถยา้ ย มาบล๊อกใหม่ไดเ้ อง) - เม่ือเห็นวา่ ในบลอ็ กเดิมไมม่ ีตวั เหลืออยแู่ ลว้ ก็นาเอามูลไส้เดือนไปใช้ ประโยชน์ไดเ้ ลย ส่วนในบล็อกใหมก่ ็เติมเบดดิ้งใหส้ ปั ดาห์ละ 1 คร้ัง สรุป

6 แลว้ กินเวลาในแตล่ ะบลอ็ กประมาณ 2-3 เดือนซ่ึงนานพอที่ไข่จะฟักเป็น ตวั ไดก้ ่อนเก็บเกี่ยวมลู ไส้เดือน  กำรเลยี้ งไส้เดือนเพอ่ื กำจัดอนิ ทรียวตั ถุจำกครัวเรือน o หลกั การเช่นเดียวกบั ท่ีกล่าวมาขา้ งตน้ รายละเอียดตา่ งไปดงั น้ี - ใชก้ ระดาษหนงั สือพมิ พฉ์ ีกเป็นริ้วๆ (1 นิ้ว)เป็ นท่ีอยู่ (เบดดิ้ง)ชุบน้าใหช้ ุ่ม (หนา 10-12 ซม . เช่นเดียวกนั ) - ใหเ้ ศษผกั ผลไมจ้ ากครัวเป็ นอาหารโดยวางอาหารไวม้ ุมหน่ึงของลงั ไส้เดือนแลว้ เอาเบดดิ้งที่ทาจากกระดาษหนงั สือพมิ พ์ ปิ ดกลบกองอาหาร และใชก้ ระดาษหนงั สือพิมพท์ ้งั เล่มปิ ดบนหนา้ เบดด่ิงท้งั หมดใหม้ ิดชิดอีก ทีหน่ึง ท้งั น้ีเพ่ือป้ องกนั แมลงวนั หรือแมลงอ่ืนๆลงไปวางไขบ่ นกอง อาหาร - อีกประมาณ 1 สัปดาห์ หรือเมื่อเห็นวา่ อาหารถูกกินไปเกือบหมดแลว้ ก็ ใหอ้ าหารคร้ังใหม่โดยเล่ือนตาแหน่งการวางอาหาร ไมใ่ หซ้ ้ากบั จุดเดิม และใชเ้ บดดิ้งปิ ดกลบอาหารดงั ขา้ งตน้ และทาเช่นน้ีทุกคร้ังท่ีใหอ้ าหาร จนกระทงั่ ไดเ้ บดดิ้ง(ซ่ึงส่วนใหญก่ ลายเป็นมลู ไส้เดือนแลว้ )เกือบเตม็ ลงั ก็ นาส่วนล่างไปใชเ้ ป็นป๋ ุยไดเ้ ลย - จาเป็นตอ้ งใหน้ ้าเบดดิ้งใหม้ ีความช้ืน 2-3 วนั ต่อคร้ัง o อ่ืนๆทาเช่นเดียวกบั การเล้ียงดว้ ยมลู โค  ข้อสังเกตบำงประกำร o เดิมทีเดียวที่เพือ่ นโคบาลเล้ียงพนั ธุ์อาฟริกนั และพนั ธุ์สีน้าเงินรวมอยใู่ นลงั เดียวกนั พบวา่ - ถา้ การจดั การดี อาหารพอเพยี ง พนั ธุ์อาฟริกนั จะหนาแน่นกวา่ พนั ธุ์สีน้า เงิน - ถา้ สภาพแวดลอ้ มไม่ดี อาหารไม่ดี พนั ธุ์สีน้าเงินจะหนาแน่นกวา่ พนั ธุ์อาฟ ริกนั - การเล้ียงแบบเคลื่อนยา้ ยแนวนอน พนั ธุ์สีน้าเงินจะหนาแน่นกวา่ พนั ธุ์ อาฟริกนั - การเล้ียงแบบเคลื่อนยา้ ยแนวต้งั พนั ธุ์อาฟริกนั จะหนาแน่นกวา่ พนั ธุ์สีน้า เงิน

7 - ถา้ มีการจบั ตวั ขายบอ่ ยๆพนั ธุ์สีน้าเงินจะหนาแน่นกวา่ พนั ธุ์อาฟริกนั เพราะท้งั คนจบั และคนซ้ือชอบไส้เดือนตวั ใหญ่ๆ ระยะหลงั จึงพยายาม แยกเล้ียงแต่ละพนั ธุ์ สนใจดูของจริง ติดต่อเพื่อนโคบาล 034-351831 034-352614 1 มิถุนายน 2554