หลักสูตรการทำดินพร้อมปลูก กศน.อำเภอเมืองบุรีรัมย์pdf

หลกั สูตรการทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง กล่มุ อาชพี เกษตรกรรม โดย ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมอื งบรุ รี มั ย์ สานกั งาน กศน.จังหวัดบุรรี มั ย์ สานักงาน กศน. สานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศึกษาธิการ

คานา ดนิ ทด่ี ี คือดินท่ีมสี ารอาหารครบอนั เกินจากสว่ นผสมต่าง ๆ และมสี ภาพท่ีเหมาะกบั ต้นไมแ้ ต่ ละชนิด ซ่ึงสารอาหารท่อี ยู่ในดินจะเสื่อมสภาพตาม หากปลกู ไม้กระถางจึงควรเปลย่ี นดนิ ทุกปี หรอื เปลีย่ นดินใหม่ตอนทีเ่ ปลย่ี นไซสก์ ระถางตน้ ไม้ การมีดินปลกู ท่ดี ี ถือว่าเปน็ อกี หนึง่ ความตอ้ งการอันดบั ต้นๆของเกษตรกรเลยกว็ า่ ได้ ท่ีจะมี ดนิ ดเี อาไว้ปลูกอะไรกไ็ ด้ เพอื่ ใหด้ ินคืนความอุดมสมบรู ณ์ สามารถทาได้โดยไม่ตอ้ งใชป้ ุ๋ยเคมี โดยใช้ ป๋ยุ ธรรมชาติทห่ี าไดง้ ่ายในท้องถ่ิน ซึง่ จะช่วยลดต้นทุนการผลิตไดม้ าก แน่นอนการใชป้ ุ๋ยทีห่ าได้ตาม ธรรมชาติยอ่ มทาให้เรามีโอกาสในการค้าที่สงู ข้นึ ดว้ ยเช่นกัน เนอื่ งจาก เปน็ กระแสการปลกู พชื แบบลด การใชส้ ารเคมี วันน้เี รามีเทคนคิ การผสมดินอยา่ งง่าย ๆ เพื่อใหด้ นิ คนื ความอดุ มสมบูรณ์ สามารถทา ไดโ้ ดยไมต่ อ้ งใช้ปุย๋ เคมี แต่ใช้ปยุ๋ ธรรมชาติที่หาได้งา่ ยในท้องถ่ิน ซ่ึงจะชว่ ยลดต้นทุนการผลติ ไดม้ าก สูตรการบารงุ ดนิ โดยใชป้ ุ๋ยธรรมชาติ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมอื งบรุ รี ัมย์ ได้จดั ทาหลกั สตู ร ชนั้ เรียนวชิ าชีพ จานวน 40 ชว่ั โมง วิชาการทาดนิ พร้อมปลกู ซงึ่ เปน็ การตอ่ ยอดอาชีพใหแ้ ก่ ผูเ้ รยี นทีผ่ ่านการเรยี นหลกั สูตรการทาปยุ๋ หมักชีวภาพ ใหเ้ พิม่ ช่องทางการตลาดและการจาหน่าย สนิ ค้า เพ่อื ส่งเสรมิ การมงี านทาอยา่ งยง่ั ยืนและเปน็ แนวทางในการจัดกิจกรรมการศึกษาตอ่ เน่อื ง ตอ่ ไป ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมอื งบรุ ีรัมย์

สารบญั หนา้ คานา 1 2 1. ความเป็นมา 2 2. หลกั การของหลกั สูตร 2 3. จุดมุ่งหมาย 2 4. กลุ่มเปา้ หมาย 3 5. ระยะเวลา 4 6. โครงสร้างหลักสตู ร 4 7. กระบวนการจัดการเรยี นรู้ 4 8. ส่ือการเรียนรู้ 7 9. การวดั และการประเมินผล 7 10. เกณฑ์การจบหลักสตู ร 7 11. เอกสารการจบหลกั สูตร 8 12. การเทยี บโอน 9 13. โครงการสร้างเนอ้ื หา 41 14. เน้อื หา 42 15. แบบฝกึ หัดท้ายเรื่อง 43 16. แบบประเมนิ ช้นิ งาน 44 17. แบบประเมนิ ความพึงพอใจ 45 บรรณานุกรม คณะผู้จัดทา

บนั ทกึ ขอ้ ความ ส่วนราชการ ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อาเภอเมอื งบรุ ีรมั ย์ ท่ี ศธ 0210.4201 / วนั ท่ี 16 พฤศจิกายน 2563 เรอ่ื ง ขออนุมัติหลักสตู รการทาดนิ พร้อมปลกู จานวน 40 ช่วั โมง เรยี น ผอู้ านวยการศูนยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมอื งบุรรี ัมย์ ดว้ ย กลมุ่ งานการศกึ ษาตอ่ เนื่อง กศน. อาเภอเมืองบุรรี มั ย์ ไดจ้ ดั ทาหลกั สูตรชน้ั เรยี น วชิ าชพี วิชา การทาดินพรอ้ มปลกู จานวน 40 ชั่วโมง เพอื่ ดาเนนิ การจัดการเรยี นการสอนใหแ้ ก่ กลุ่มเป้าหมายประชาชน ในพ้ืนทอี่ าเภอเมืองบรุ รี ัมย์ เพ่อื ก่อใหเ้ กดิ ประโยชน์สูงสดุ แก่ผู้รบั บรกิ าร ในการจัดศึกษาเพอื่ ส่งเสริมการศกึ ษาต่อเน่อื งใน ชุมชน ก่อให้เกิดสังคมแห่งการเรยี นรู้อยา่ งต่อเนอื่ งและย่งั ยืน ซึง่ สอดคลอ้ งกับมาตรฐานการศกึ ษา นอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศยั มาตรฐานการศกึ ษาต่อเนื่อง มาตรฐานที่ 2 คุณภาพการ จดั การเรยี นรกู้ ารศกึ ษาตอ่ เนอื่ ง จงึ เรยี นมาเพ่ือโปรดพิจารณาอนมุ ตั ิ (นางพัชญส์ ติ า ทุมภา) ครอู าสาสมัครการศึกษานอกโรงเรยี น ความเหน็ ของผบู้ ริหาร ............................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ (นางสนุ นั ท์ สิทธิสาท) ผู้อานวยการ กศน. อาเภอเมืองบุรรี มั ย์

รายละเอียดหลักสตู ร ช่อื หลกั สูตร การผลติ ดินพรอ้ มปลกู จานวน 40 ชวั่ โมง กลมุ่ อาชีพ เกษตรกรรม ช่ือสถานศึกษา ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศยั อาเภอเมอื งบุรรี มั ย์ จังหวัดบุรีรัมย์ 1. ความเปน็ มา ปจั จบุ นั พนื้ ท่ีคนเมืองและพ้นื ที่ชุมชนในภูมภิ าคตา่ งๆ ของประเทศมีการใชท้ รพั ยากรพ้ืนท่ี การเกษตรเพ่อื การปลูกสรา้ งที่อยูอ่ าศัย เช่น บ้านจัดสรร อาคารพาณิชย์ โรงงานอตุ สาหกรรมกนั อยู่ เนืองๆ ซึ่งแสดงใหเ้ หน็ ว่าพ้นื ท่ีทาการเกษตรนั้นเริม่ ลดน้อยลงทกุ ที แมก้ ระทั่งดินท่ีจะนามาใช้ปลูกพืช ก็หาไดย้ ากและคุณภาพตา่ ส่งผลกระทบตอ่ การเจริญเตบิ โต และผลผลิตของพชื อกี ด้วย ดงั นั้นปญั หา ทีเ่ กดิ ขึ้นสามารถแกไ้ ขปรับปรงุ ให้ดนิ มีคุณภาพท่ีดีข้นึ ได้ด้วยวัสดทุ ี่เหลือใช้จากการเกษตร ซ่งึ ล้วนมี ธาตอุ าหารในปริมาณท่เี พยี งพอมากนอ้ ยแตกตา่ งกันไป หากถา้ ได้มีการนาวัสดกุ ารเกษตรนั้นๆ ไปทา การศกึ ษาและวเิ คราะห์ผลหาปรมิ าณธาตอุ าหารท่ีจาเป็นต่อพชื ทเ่ี หมาะสมไดแ้ ลว้ กจ็ ะสามารถนาค่า ของผลการวเิ คราะหแ์ ต่ละอย่างของวสั ดุการเกษตรตา่ งๆ ไปกาหนดเป็นสัดสว่ นมาใชเ้ ป็นผสมร่วมกนั และผา่ นกระบวนการหมักโดยจุลนิ ทรยี ์ธรรมชาติตามระยะเวลาท่เี หมาะสม และกจ็ ะได้ดนิ ทมี่ ี คุณภาพสูง ช่วยใหพ้ ืชมกี ารเจรญิ เติบโต แขง็ แรง และผลผลติ ดี ก็ด้วยดนิ ทม่ี ีคณุ ภาพนั้นเอง หรอื ท่ี เรยี กกนั ว่า “วสั ดปุ ลูก” หรือปลูกพชื ท่มี ักเรยี กกันว่า “ดินปลูกพืช” นั้น คอื หนึ่งในปจั จยั สาคญั อนั ดบั ตน้ ๆ ทีน่ กั ปลูกไมท้ ้ังหลายควรคานึงถึง ปัจจุบันวสั ดปุ ลูกพืชอาจมกี ารผสมวตั ถุดบิ ต่างๆ ท่ี แตกตา่ งกันมากมายตามความเหมาะสมของพืชแตล่ ะชนิด จึงเกดิ ความยุ่งยากตอ่ ความเข้าใจและการ นาไปใช้ของเกษตรกรหรือผ้สู นใจ ดงั นนั้ เทคนิคการผลติ วัสดุปลูกคณุ ภาพสูงจากวสั ดุเหลือใชเ้ กษตรเพ่ือประโยชน์การปลกู ไมย้ ืนต้น ไม้ ประดบั ไมด้ อก และพืชผักสวนครวั จึงเป็นวสั ดุปลกู ท่จี ดั ทาขนึ้ เพ่อื ใชไ้ ดก้ ับพืชเกือบทกุ ชนดิ โดยตรง คงคุณภาพทง้ั วัตถุดิบและกระบวนการ เพ่อื ใหไ้ ด้วสั ดปุ ลูกท่ีอดุ มด้วยธาตอุ าหาร ลกั ษณะกายภาพ ร่วนโปร่ง น้าหนกั เบา ระบายน้าดี ยุบตวั ช้าและทาหนา้ ที่ช่วยพยุงลาตน้ เป็นแหล่งอาหาร น้า ช่วย ประหยดั เวลา ประหยดั แรงงาน และปลอดภัยต่อการบริโภคฝา่ ยปฏิบัตกิ ารวจิ ยั และเรอื นปลกู พืช ทดลอง คณะเกษตร กาแพงแสน ไดต้ ระหนกั ถึงความสาคัญของวัสดปุ ลูกทีม่ ีคณุ ภาพสูงนเี้ พ่อื ใช้ ประโยชนส์ าหรับปลูกพชื จงึ ได้จัดทาโครงการฝกึ อบรม เรอื่ ง เทคนคิ การผลิตวัสดปุ ลกุ คณุ ภาพสงู จาก วสั ดเุ หลือใช้เกษตรเพ่อื ประโยชน์การปลกู ไมย้ ืนตน้ ไม้ประดับ ไม้ดอก และพืชผักสวนครัว เพื่อเป็น การถ่ายทอดองคค์ วามรู้ ความเข้าใจด้านทักษะ เทคนิควธิ ีการปฏบิ ัติ และการใช้ประโยชน์ ทงั้ ภาค บรรยาย สาธติ และฝึกปฏิบัติดว้ ยตนเอง หลักสูตรอาชพี ระยะสั้น การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 1

2. หลกั การของหลักสตู ร หลกั สูตรการประกอบอาชพี การทาดินพร้อมปลูก ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษา ตามอัธยาศัยอาเภอเมืองบรุ ีรมั ย์ มีหลักการดังน้ี 1.เปน็ หลักสูตรที่เนน้ การจดั การศึกษาอาชีพเพื่อการมีงานทา 2.เปน็ หลักสตู รท่ีเนน้ การเรยี นรจู้ ากการปฏบิ ัติจรงิ เพือ่ ประโยชนใ์ นการประกอบอาชีพได้จริง 3. จุดมุ่งหมาย หลกั สูตรการประกอบอาชพี การผลติ ดนิ พรอ้ มปลูกจาหนา่ ย ศนู ยก์ ารศึกษานอก ระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมอื งบรุ รี ัมย์ มจี ุดมุ่งหมายดังน้ี 1.เพอ่ื ให้ผเู้ รยี นมคี วามรู้ ความเข้าใจและเกดิ ทกั ษะในเรอื่ งการผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหน่าย เบ้อื งต้น 2.เพอื่ ใหผ้ ู้เรยี นสามารถการผลิตดนิ พรอ้ มปลกู จาหนา่ ย และผลิตสูตรผสมดนิ ตา่ ง ๆ ได้ 3.เพ่อื ให้ผู้เรียนสามารถนาไปประกอบอาชีพอยา่ งมีคณุ ธรรม สามารถประกอบ อาชีพเลีย้ งตนเอง และครอบครัวได้ 4. กลุ่มเป้าหมาย หลกั สตู รการผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหนา่ ย ศนู ยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตาม อธั ยาศยั อาเภอเมืองบุรีรัมย์ มีจุดมุงหมายดงั นี้ 1.ประชาชนตาบลบวั ทอง ซ่ึงมีภูมิลาเนาในตาบลบวั ทอง อาเภอเมอื งบรุ ีรมั ย์ จงั หวัดบุรรี มั ย์ 5. ระยะเวลา ช่วั โมง ชัว่ โมง จานวน 40 ช่ัวโมง -ภาคทฤษฎี 20 -ภาคปฏิบัติ 20 หลกั สูตรอาชพี ระยะสัน้ การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 2

6. รายละเอยี ดโครงสรา้ งหลกั สูตร ชื่อหลกั สูตร การผลิตดินพร้อมปลกู จาหน่าย จานวน 40 ชว่ั โมง กลุ่มอาชีพเกษตรกรรม เรือ่ ง จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ เน้ือหา การจดั กระบวนการเรียนรู้ ช่วั โมง ทฤษฎี ปฏบิ ตั ิ 1.ช่องทางการ 1.อธบิ ายความสาคัญใน 1.1 ความสาคัญในการ 1.1 สร้างความเขา้ ใจกบั ประกอบอาชีพ การประกอบอาชีพการ ผลติ ดนิ พรอ้ มปลกู กลุ่มเปา้ หมาย 2 การผลิตดนิ การผลิตดินพรอ้ มปลูก จาหนา่ ย 1.2 ศกึ ษาข้อมูลจากเอกสาร พร้อมปลูก จาหนา่ ย ได้ 1.2 แหลง่ เรียนรูเ้ ก่ียวกับ ส่อื ส่ิงพมิ พ์ ส่อื อิเล็กทรอนิกส์ 2 จาหน่าย 2.วิเคราะห์ความเป็นไปได้ การประกอบอาชพี การ สือ่ บุคคลในชมุ ชนและสถานท่ี ในการประกอบอาชีพใน ผลิตดนิ พรอ้ มปลกู จรงิ เพอ่ื นาขอ้ มลู มาวิเคราะห์ 1 การผลิตดินพร้อมปลูก จาหน่าย และใช้เป็นข้อมลู ในการ จาหน่าย ได้ 1.3 การสารวจทรัพยากร ประกอบถงึ ความเป็นไปได้ท่ี 1 3.สารวจทรพั ยากรในการ ในการผลิตดนิ พรอ้ มปลกู จะสามารถนาไปประกอบ ผลิตดินพร้อมปลูก จาหน่าย ทิศทางในการ อาชพี ในชมุ ชน จาหนา่ ย ในชุมชนได้ ประกอบอาชีพ 1.3 ศึกษาดูงานในแหลง่ เรยี นรู้ 4.บอกทศิ อาชีพทางการ ในอาชพี ทต่ี ดั สินใจเลอื ก ประกอบอาชีพ 1.4 ครู ผ้เู รียน และผ้รู ้รู ่วมกนั อภปิ รายเก่ยี วกบั ทศิ ทาง การ ผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหนา่ ย ใน รูปแบบทเ่ี หมาะสมกบั ตนเอง เชน่ ผเู้ ช่ียวชาญ โดยคานงึ ถึง ความคุ้มคา่ และความต้องการ ของตลาด 2.1 ศกึ ษาข้อมูลจากเอกสาร/ ภมู ิปัญญา 2.2 การศึกษาดูงานจากแหลง่ เรียนรู้/พรอ้ มจดบันทกึ 2.3 อบรมใหค้ วามรู้ 2.4 แลกเปลี่ยนเรียนรู้ 2.5 เรียนรู้ด้วยตนเอง 2.6 ฝึกปฏิบตั ิจริง 2.7 จดบันทกึ ผลการเรียนรู้ 2.8 ติดตามประเมินผลและ รายงานผล หลักสูตรอาชีพระยะสั้น การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 3

2.ทกั ษะการ 1.อธบิ ายเกีย่ วกับการผลติ 2.1ประเภทของปยุ๋ หมกั 2 2 ประกอบอาชีพ ดนิ พรอ้ มปลกู จาหนา่ ยได้ ชวี ภาพ 20 การผลิตดนิ 2.จดั เตรียมวสั ดุ อปุ กรณ์ 2.2วัสดุ อุปกรณ์ 1 พรอ้ มปลกู โรงเรอื นในการผลติ ดิน โรงเรือนในการผลิตดิน 1 จาหน่าย พร้อมปลกู จาหน่ายได้ พร้อมปลูกจาหน่าย 1 1 3.อธิบายขั้นตอนและ 2.3ขั้นตอนการผลิตดิน 1 สามารถ พร้อมปลูกจาหน่ายและ 1 ปฏบิ ตั กิ ารผลติ ดินพร้อม ฝกึ ปฏบิ ัตทิ าการผลติ ดนิ ปลูกจาหน่ายได้ พรอ้ มปลกู จาหนา่ ยได้ 4.ใหค้ าแนะนาและใชก้ าร ผลิตดินพรอ้ มปลูก จาหน่าย ไดอ้ ย่างถูกต้อง 5.เกบ็ และรกั ษาคณุ ภาพ การผลิตดนิ พร้อมปลูก จาหนา่ ย ได้ 3.การบริหาร 1.วางแผนและปฏิบัติการ 3.1การควบคมุ การผลิต จดั การอาชพี กระจายสินคา้ และ และบรรจภุ ัณฑ์ การผลิตดิน ประชาสัมพันธ์ได้ -เทคนิคการเพ่มิ พร้อมปลูก 2.วเิ คราะหค์ วามตอ้ งการ ประสทิ ธิภาพการผลติ ดนิ จาหน่าย ในการใช้การผลติ ดิน พร้อมปลูกจาหน่าย พรอ้ มปลกู จาหน่ายและ -บรรจุภณั ฑ์ การแขง่ ขันในตลาดผ้ผู ลติ 3.2การจดั การตลาด การผลิตดนิ พร้อมปลูก -การจดั ทาฐานข้อมลู จาหนา่ ย ได้ ลกู ค้า 5.บนั ทกึ ข้อมูล ต้นทุน -การกระจายสนิ ค้า การ กาไรได้ ประชาสมั พันธ์ 6.ประกอบอาชีพการผลิต 3.3การวิเคราะห์ ดินพร้อมปลูกจาหนา่ ย ศกั ยภาพในการผลิตดิน ดว้ ยความซอ่ื สัตย์ และ พร้อมปลกู จาหน่าย รบั ผิดชอบต่อชมุ ชน และ -ความตอ้ งการในการ สังคม ผลิตดินพรอ้ มปลูก จาหน่าย -การบนั ทึกขอ้ มลู ต้นทุน กไร -การแขง่ ขันในการตลาด ผู้ผลติ การผลิตดนิ พรอ้ ม ปลกู จาหนา่ ย หลักสูตรอาชีพระยะสั้น การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 4

4.โครงการการ 1.บอกความสาคัญของ 4.1ความสาคญั ของ 2 2 ประกอบอาชีพ โครงการอาชพี ได้ โครงการประกอบอาชีพ 1 1 การผลิตดนิ 2.บอกประโยชน์ของ การผลติ ดนิ พร้อมปลูก 1 พร้อมปลกู โครงการอาชีพได้ จาหน่าย 1 1 จาหนา่ ย 3.บอกองค์ประกอบของ 4.2 ประโยชนข์ อง จานวนชว่ั โมงทง้ั สน้ิ 20 20 โครงการอาชพี ได้ โครงการประกอบอาชพี 4.อธิบายความหมายของ การผลติ ดินพร้อมปลูก องคป์ ระกอบของโครงการ จาหนา่ ย อาชีพได้ 4.3 องคป์ ระกอบของ 5.อธบิ ายลักษณะการ โครงการประกอบอาชีพ เขยี นโครงการทดี่ ีตาม การผลิตดินพร้อมปลกู องค์ประกอบของโครงการ จาหน่าย อาชีพได้ 4.4 การเขียนโครงการ 6.เขียนโครงการในแต่ละ ประกอบอาชีพการผลิต องคป์ ระกอบให้เหมาะสม ดนิ พรอ้ มปลกู จาหน่าย และถูกต้องได้ 4.5 การประเมินความ 7.ประเมนิ ความเหมาะสม เหมาะสมและความ และสอดคลอ้ งของ สอดคล้องของโครงการ โครงการอาชพี ได้ ประกอบอาชีพการผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหนา่ ย หลกั สูตรอาชีพระยะสัน้ การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 5

7. การจดั กระบวนการเรยี นรู้ หลกั สตู รการผลิตดนิ พร้อมปลูกจาหนา่ ย เป็นหลกั สตู รท่ีเนน้ ให้ผู้เรียนทผี่ ่านกระบวนการ เรยี นร้จู ากวทิ ยากรแล้วสามารถนาความรู้ไปปฏิบัตไิ ดจ้ ริง เม่ือจบหลักสูตรแล้วสามารถนาทกั ษะ ความร้ทู ไ่ี ด้รับไปปฏิบตั ิจนเกดิ ความชานาญ มีกระบวนการจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ ดงั น้ี 1. จัดกิจกรรมสารวจ และวเิ คราะหต์ นเอง ทรพั ยากร อาชพี และความตอ้ งการของตลาด เพ่อื ให้ ผู้เรียนเห็นช่องทางในการประกอบอาชพี 2. จดั กจิ กรรมวิเคราะหข์ อ้ มลู โดยใช้กระบวนคิดเปน็ และเลอื กประกอบอาชีพ 3. ฝกึ ทกั ษะการประกอบอาชพี 3.1 เรียนรจู้ ากวิทยากร 3.2 เรียนรดู้ ว้ ยตนเองจากสอ่ื ต่างๆแหล่งเรยี นรู้ ผู้รู้ 3.3 เรยี นร้จู าการลงมือปฏิบัตจิ รงิ 3.4 เรยี นรู้จากกลุ่ม เพอ่ื แลกเปลย่ี นความรู้ 4. จดั กิจกรรมการเรียนรู้เก่ียวกบั การบรหิ ารจดั การ ในการประกอบอาชีพ โดยเรียนรจู้ าก วิทยากร และการลงมอื ปฏบิ ตั ิจริง 5. การบริหารจัดการในการประกอบอาชีพ การตลาด การประชาสัมพนั ธ์ 6. ประเมนิ กลมุ่ เป้าหมาย และใหข้ ้อเสนอแนะในการปรบั ปรุงพัฒนา 8. ส่ือการเรยี นรู้ หลกั สตู รการผลติ ดินพรอ้ มปลูกจาหน่าย ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตาม อธั ยาศยั อาเภอเมืองบรุ ีรมั ย์ มีส่ือการเรยี นร้ทู ่ีหลากหลาย ดังนี้ 1.เอกสารการศึกษาการผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหน่าย 2.วิทยากรผเู้ ชีย่ วชาญ 3.วสั ดจุ รงิ 9. การวัดและประเมินผล หลักสูตรการประกอบอาชีพการผลติ ดินพรอ้ มปลูกจาหนา่ ย ศูนย์การศกึ ษานอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศยั อาเภอเมอื งบุรีรมั ย์ 1.การประเมินความรู้ภาคทฤษฎีระหวา่ งเรียนและจบหลักสตู ร 2.การประเมนิ ผลงานระหว่างเรยี นจาการปฏบิ ตั ิ ได้ผลงานท่มี ีคุณภาพสามารถสร้างรายได้ หลกั สูตรอาชีพระยะส้นั การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 6

10. การจบหลักสูตร 1.มีเวลาเรยี น ไมน่ อ้ ยกว่าร้อยละ 80 2.มีผลการประเมินตลอดหลักสูตร ไมน่ อ้ ยกว่ารอ้ ยละ 60 3.มผี ลงานทม่ี คี ุณภาพ 11. เอกสารหลักฐานการศึกษา 1.วฒุ บิ ตั รออกโดยศูนย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยอาเภอเมืองบรุ ีรมั ย์ 2.ทะเบยี นคุมวุฒบิ ัตร 12. การเทียบโอน ผเู้ รียนท่ีจบหลกั สตู รน้สี ามารถนาไปเทยี บโอนผลการเรยี นรู้กบั หลกั สูตรการศึกษานอกระบบ ระดับการศกึ ษาขนั้ พืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551 ในสาระการประกอบอาชีพวิชาเลอื กที่สถานศึกษาได้ จัดทาขึ้น หลักสูตรอาชพี ระยะส้ัน การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 7

13. โครงสร้างเนอื้ หา ช่อื หลกั สูตร การผลิตดนิ พรอ้ มปลูกจาหนา่ ย จานวน 40 ชั่วโมง แนวคดิ สภาพสังคมปัจจุบนั ระบบบริโภค มีความจาเป็นและสาคัญในการดารงชีวติ และความเป็นอยู่ ของ ประชาชน จึงจาเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีอาชีพเพ่ือรองรบั ความต้องการของประชาชนท่ีไม่มีความรู้ เร่ืองการผลิตดินพรอ้ มปลูกจาหน่าย เพ่ือความเป็นอยู่ต่อการดารงชีวติ ของตนเอง ในขณะเดียวกนั การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจส่งผลกระทบต่อการ ว่างงานของประชาชน อาชีพการผลิตดินพร้อม ปลกู จาหน่าย จงึ เปน็ อาชีพทีเ่ ปน็ ทางเลอื กในการสรา้ งอาชีพหนง่ึ จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. เพ่ือให้ผเู้ รียนมคี วามรู้ ความเข้าใจและเกิดทกั ษะในเรื่องการผลิตดนิ พรอ้ มปลูกจาหน่าย 2. เพอ่ื ให้ผู้เรียนสามารถการผลติ ดนิ พร้อมปลูกจาหน่าย และสูตรผสมดินพรอ้ มปลูกตา่ งๆได้ 3. เพื่อใหผ้ ู้เรียนสามารถนาไปประกอบอาชีพอย่างมีคณุ ธรรม สามารถประกอบอาชีพเลี้ยง ตนเอง และครอบครวั ได้ ขอบขา่ ยเน้อื หา ขอบขา่ ยเนอื้ หาน้ี ใช้เวลาเรยี นรู้ 40 ชั่วโมง ประกอบดว้ ยเนือ้ หา จานวน 8 เรื่อง ดงั นี้ เรื่องท่ี 1. ความสาคญั ของ การประกอบอาชีพการผลิตดนิ พร้อมปลกู เร่ืองท่ี 2. ความเปน็ ไปได้ ในการประกอบ อาชพี การผลิตดนิ พร้อมปลกู เรือ่ งท่ี 3. ทิศทางการ ประกอบอาชพี การผลิตดนิ พร้อมปลกู จาหน่าย เรื่องท่ี 4. การศึกษา แหล่งเรียนรูท้ ี่ เกย่ี วข้องกบั การ ประกอบอาชพี การผสมดิน พรอ้ มปลูก เรอื่ งท่ี 5. การเตรียมเคร่ืองมือ วัสดอุ ปุ กรณ์ในการผสมดินพรอ้ มปลูก เรอื่ งท่ี 6. ขั้นตอนการผสมดนิ พรอ้ มปลกู เรอ่ื งท่ี 7. การวัดและประเมนิ ผล ทดสอบฝีมอื ผู้เรยี น หลกั สูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 8

14. เน้อื หา เรือ่ งท่ี 1 ความสาคญั ของการประกอบอาชีพการผลิตดินพร้อมปลกู เนือ้ หาสาระ ให้ผเู้ รียนศกึ ษาขอ้ มูลจาก เอกสาร สอื่ ของจรงิ สือ่ บุคคลในชมุ ชน สถานประกอบการ จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ความรเู้ บื้องต้นเกีย่ วกบั การผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหนา่ ย ขอบขา่ ยเนื้อหา ตอนที่ 1.ให้ผู้เรยี นศกึ ษาข้อมูลจากเอกสารส่ือของจรงิ ตอนที่ 2.ให้ผู้เรยี นศกึ ษาเรียนรูจ้ ากสื่อบุคคลในชมุ ชนสถานประกอบการ หลักสูตรอาชีพระยะส้ัน การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 9

ตอนท่ี 1 ให้ผเู้ รยี นศึกษาขอ้ มลู จาก เอกสาร ส่ือของจรงิ .ดนิ เปน็ ทรพั ยากรทีส่ าคัญตอ่ การเกษตร เน่อื งจากดินเปน็ ปัจจยั ขั้นพ้ืนฐานในการดารงชีวติ ของพชื โดยทัว่ ไปดนิ ทม่ี คี วามเหมาะสมต่อการเจรญิ เติบโตของพืช คือ ดนิ ที่อุดมสมบูรณ์ มีแรธ่ าตุ อาหารที่จาเป็นสาหรับการเจรญิ เติบโตของพชื ขณะเดยี วกนั กม็ ีสมบตั ทิ างกายภาพที่เหมาะสมสาหรับ เปน็ ท่ยี ดึ เกาะของรากพชื ชว่ ยยดึ ลาตน้ ให้แน่น ไม่ให้ล้มเอียง และยงั ทาหน้าทเ่ี กบ็ กักน้าเพอ่ื การ เจริญเตบิ โตของพชื ใหอ้ ากาศแกร่ ากพืชเพ่ือการหายใจ ดนิ ในธรรมชาติมีการเรียงตวั เปน็ ชน้ั ตอ่ เนื่องกนั อย่างกลมกลนื โดยชนั้ ดนิ บนเป็นช้นั ทเ่ี อ้ืออานวยต่อการเพาะปลูกอย่างย่งิ องค์ประกอบ และสัดส่วนของดนิ ในอุดมคติต่อการเจรญิ เติบโตของพชื คอื อนนิ ทรียวตั ถุ อินทรียวัตถุ น้าหรือ สารละลาย และอากาศ ซง่ึ มสี ดั สว่ นเท่ากบั 45 5 25 และ 25 เปอรเ์ ซ็นต์ โดยปรมิ าณ หรือปรมิ าตร ดินในแต่ละช้นั มีสดั ส่วนขององคป์ ระกอบภายในดินไม่เท่ากนั เชน่ อินทรียวัตถจุ ะพบเป็น สัดสว่ นท่มี ากในดินบน แตท่ ่พี บไดน้ อ้ ยในดนิ ล่าง และน้าอาจพบเปน็ สัดสว่ นทีม่ ากในดินล่างมากกว่า ดนิ บน อย่างไรก็ตาม องค์ประกอบของดนิ ช้นั บนซง่ึ เหมาะสมตอ่ การเพาะปลูกพชื ประกอบดว้ ย 1. อนนิ ทรียวัตถุ เป็นองค์ประกอบส่วนทเ่ี ป็นแรใ่ นดิน เกิดจากการผุพังสลายตวั ของหนิ และ แร่ อนนิ ทรียวตั ถใุ นดินเป็นองคป์ ระกอบหลักที่แสดงถงึ ลักษณะทางกายภาพของดนิ เช่น เนือ้ ดิน (soil texture) นอกจากน้ี อนนิ ทรียวัตถุยังเปน็ แหล่งธาตุอาหารพชื แหลง่ อาศยั และแหลง่ ดาเนนิ กิจกรรมของจลุ ินทรียใ์ นดิน โดยอนุภาคดินเหนียว (clay particle) เป็นสว่ นสาคัญท่ีสุดในการเกดิ กระบวนการทางเคมใี นดนิ ซ่งึ จะแตกต่างกนั ไปตามชนิดและปริมาณของอนุภาคดนิ เหนียวในดิน 2. อนิ ทรียวตั ถุ เกิดจากการเนา่ เป่อื ยผุพงั หรือการสลายตัวของเศษซากพืชและสัตว์ อนิ ทรยี วัตถุเปน็ แหลง่ ธาตุอาหารพืชและแหล่งอาหารของจลุ ินทรียใ์ นดิน มคี วามสาคัญต่อสมบตั ดิ ้าน ตา่ งๆ ของดิน ทั้งทางกายภาพ เคมี และชีวภาพ ทส่ี าคญั ได้แก่ การทาใหอ้ นภุ าคดนิ จบั ตวั กันเป็นเมด็ ดนิ เม็ดดนิ จบั ตวั กนั เปน็ ก้อนดิน ทาให้เกิดเป็นโครงสรา้ งที่ดแี ละรว่ นซยุ ถา่ ยเทอากาศได้สะดวกและ ระบายน้าไดด้ ี ทาให้ดนิ มคี วามสามารถในการอุ้มน้า ดูดซบั ธาตอุ าหารพชื ได้สงู ชว่ ยเพิ่มความ ตา้ นทานการเปลยี่ นแปลงความเปน็ กรด-ด่างของดนิ ชว่ ยลดความเปน็ พษิ ของเหล็ก อะลมู ินมั และ แมงกานีสใหน้ ้อยลง หลกั สูตรอาชีพระยะสัน้ การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 10

3. น้า หรอื สารละลายพบอยูใ่ นชอ่ งว่างระหวา่ งเมด็ ดินหรอื อนุภาคดนิ (pore space) นา้ จงึ เปน็ ตัวกลางสาหรับทาปฏกิ ิรยิ าทางเคมีในดนิ ช่วยละลายธาตอุ าหารต่าง ๆ ในดิน รวมทง้ั ชว่ ยในการ ดดู ซึมและเคลอ่ื นยา้ ยธาตอุ าหารพืช ซึ่งปริมาณน้าในดนิ เกย่ี วขอ้ งกบั ปรมิ าณอินทรียวัตถใุ นดนิ เนือ้ ดิน ขนาดของชอ่ งวา่ งในดนิ และโครงสรา้ งของดนิ เมือ่ ดินไดร้ ับน้าจากฝนหรือนา้ ชลประทาน ช่วงแรก ๆ นา้ ในดนิ จะอยู่เต็มช่องว่างภายในดิน เมื่อเวลาผ่านไปนา้ ในชอ่ งวา่ งขนาดใหญ่จะระบาย ออกจากดนิ เหลอื เฉพาะน้าในช่องว่างขนาดเล็กซึ่งเป็นนา้ ทพ่ี ชื สามารถนาไปใช้ประโยชนไ์ ด้เต็มท่ี แต่ หากดินขาดน้าเป็นเวลานานน้าในช่องว่างขนาดเล็กถูกใช้หมด จะคงเหลือเฉพาะนา้ ทเ่ี คลอื บเม็ดดิน เปน็ แผน่ บาง ๆ และหากรากพชื มีแรงดูดซับน้าสว่ นน้ีนอ้ ยกว่าดนิ พชื จะไม่สามารถดดู น้าได้ทาให้พืช แสดงอาการเหีย่ ว 4. อากาศ พบอยู่ในช่องวา่ งระหวา่ งเมด็ ดนิ หรืออนภุ าคดนิ ซงึ่ โดยทั่วไปประกอบด้วย กา๊ ซ ไนโตรเจน ออกซเิ จน และคารบ์ อนไดออกไซด์ โดยก๊าซไนโตรเจนในดนิ จะมีความเขม้ ขน้ ใกล้เคียงกับ ทีม่ อี ย่ใู นอากาศ ส่วนกา๊ ซออกซเิ จนจะมนี อ้ ยกว่าในบรรยากาศ ขณะทีก่ า๊ ซคารบ์ อนไดออกไซดจ์ ะมี มากกวา่ ในบรรยากาศ ซึ่งเป็นผลเนื่องมาจากกระบวนการหายใจของรากพืชและจุลนิ ทรียใ์ นดิน สาหรับกา๊ ซคาร์บอนไดออกไซด์ในดนิ เม่อื รวมกบั นา้ จะได้กรดคารบ์ อนิก (H2CO3) ซงึ่ มีความสาคญั ตอ่ กระบวนการทางเคมีในดิน และเปน็ แหลง่ คาร์บอนให้แกจ่ ุลนิ ทรียบ์ างชนิดในดนิ สว่ นกา๊ ซ ไนโตรเจนจะเปน็ แหลง่ ไนโตรเจนใหแ้ กจ่ ุลินทรียบ์ างชนดิ อากาศในดินมกั จะอย่ใู นช่องวา่ งขนาดใหญ่ ระหวา่ งเมด็ ดิน ในดินทม่ี ีน้าขัง ดินจะอยใู่ นสภาพไม่มอี ากาศ ซง่ึ พืชปกตโิ ดยทัว่ ไปไม่สามารถ เจริญเติบโตไดเ้ น่ืองจากรากพชื ขาดอากาศ รวมถงึ จุลนิ ทรียช์ นดิ ที่ตอ้ งการก๊าซออกซเิ จนก็ไมส่ ามารถ เจรญิ เตบิ โตได้ด้วยเชน่ กนั หลักสูตรอาชพี ระยะสัน้ การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 11

ตอนที่ 2 ให้ผเู้ รยี นศกึ ษาเรยี นรูจ้ ากสอ่ื บุคคลในชุมชนสถานประกอบการ ในปจั จบุ ันประชากรภายในประเทศ มกี ารประกอบอาชีพท่หี ลากหลาย อาชพี หนงึ่ ท่ี ถือเป็นอาชีพของคนไทย คืออาชีพเกษตรกรรม ทั้งชาวสวน และชาวไร่ ขน้ั ตอนหนึง่ ที่สาคญั ในการ ปลูกตน้ ไม้ของเกษตรกรผ้ทู ทาไร่ ทาสวน กค็ ือ การผสมดนิ ปลกู ต้นไม้ เพือ่ เป็นการขยายพนั ธ์ุตน้ ไม้ กอ่ นท่จี ะนาไปปลกู ในไร่ในสวนอีกทหี นึ่ง แตก่ ่อนท่ีจะไดด้ ินมาน้นั เรามีการผสมดินใหไ้ ด้สดั สว่ นท่ี เหมาะสมชาวไร่ ชาวสวน ยังไมม่ ีเคร่ืองมือเขา้ มาช่วยในการผสมดิน ท าใหก้ ารผสมดนิ แต่ละครั้ง จะตอ้ งใช้เวลานาน ทาใหเ้ กิดความลา่ ช้า เนื่องจากการผสมดินจะต้องใชแ้ รงงานของคนในการผสมดนิ ใหเ้ ขา้ กบั สว่ นผสมทกี่ าหนด โดยใชว้ ธิ ีการตีลงบนกระบะพน้ื และใชจ้ อบไปอปุ กรณ์คลุกเคล้าให้ดินเขา้ กนั และเนอื้ ดนิ ท่ผี สมอาจไม่คลุกเคาไม่ทั่วถึงกบั ส่วนผสมต่าง ๆ ท่ีน ามาผสมกบั ดนิ การผสมดินที่ดี ดินทผี่ สมออกมาจะต้องมีอัตราสว่ นผสมท่ีเหมาะสม จะตอ้ งใชเ้ ครอ่ื งผสมดนิ เข้าไปช่วย แต่เครอื่ งผสม ดินท่มี อี ยู่มรี าคาค่อนข้างสูง และต้องใชไ้ ฟฟ้า ทาใหเ้ กษตรกรตอ้ งมคี ่าใช้จ่าย มากข้นึ และไม่มตี ้นทุน ในการซ้ือเครื่องผสมดนิ มา เพมิ่ รายได้ใหแ้ กเ่ กษตรกรตอ่ ไป หลกั สูตรอาชพี ระยะสั้น การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 12

เรอื่ งท่ี 2. ความเป็นไปได้ในการประกอบอาชพี การผลิตดินพรอ้ มปลูกจาหนา่ ย เน้ือหาสาระ ใหผ้ ้เู รียนตดั สนิ ใจเลือก ประกอบอาชพี โดยใช้ กระบวนการคิดเป็นและมีความเปน็ ไปได้ตาม ศักยภาพ 5 ด้าน ได้แก่ ศักยภาพ ด้านทรัพยากรธรรมชาติใน แต่ละพื้นท่ีศักยภาพของ พ้ืนท่ีตาม ลักษณะ ภูมิอากาศ ศักยภาพของภูมิประเทศ และทาเลที่ต้ังศักยภาพของ ศิลปวัฒนธรรม ประเพณี และ วถิ ีชีวิตของพื้นท่ี จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ ความรเู้ กย่ี วกับ การผลิตดนิ พรอ้ มปลูกจาหน่าย ไปตอ่ ยอดพฒั นาสร้างรายได้เสรมิ -รายได้ หลกั ขอบข่ายเนอื้ หา ตอนท่ี 1 ความเปน็ ไปได้ ในการประกอบ อาชพี ตอนท่ี 2 ทิศทางการประกอบอาชพี การผลิตดนิ พรอ้ มปลกู จาหนา่ ย หลกั สูตรอาชพี ระยะสัน้ การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 13

ตอนที่ 1 ความเปน็ ไปไดใ้ นการประกอบอาชีพ นโยบายของรัฐบาล ที่มุ่งอนุรักษ์ภูมิปัญญาชาวบ้าน เน้นส่งเสริมให้สร้างรายได้เป็นธุรกิจ ชุมชน จนถึงขั้นหน่ึงตาบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ ทาให้การผลิตดินพร้อมปลูกจาหน่ายของชาวชุมชนแบบ ดั้งเดิม ได้รับการส่งเสริมพัฒนาให้มีคุณภาพมีประสิทธิภาพมากข้ึน จนเป็นท่ีต้องการของตลาดมาก การผลิตดนิ พร้อมปลูกจาหนา่ ย กย็ ังสรา้ งรายไดเ้ ปน็ อาชีพเสริมแกช่ าวชมุ ชนได้ไมเ่ ปลย่ี นแปลง สง่ ผล ให้เกิดการรวมตัวของผู้ประกอบการเป็นกลุ่ม สร้างความเข้มแข็งแก่ชุมชนทั้งทางด้านการผลิตและ ทางด้านการตลาด ส่วนในด้านการอนุรักษ์และถ่ายทอด ก็เป็นผลสืบเนื่องมาจากแนวนโยบายของ รัฐบาล ทาให้ชุมชนเล็งเห็นความสาคัญของภูมิปัญญาของท้องถิ่น มีการเชิญให้ผู้ประกอบการเป็น วิทยากรสอนความร้แู ก่นกั เรยี นในชุมชนและผู้สนใจทั่วไป จนกระท่ังบางโรงเรียนสร้างเป็นหลักสตู ร การเรียนรู้ด้านการผลิตดินพร้อมปลูกจาหน่าย ให้แก่นักเรียนดังที่พบเห็นได้ท่ัวไปตามแหล่งข่าวสาร ข้อมลู เกย่ี วกบั การผลิตดินพรอ้ มปลกู จาหน่าย ซึง่ ขั้นตอนหรอื วิธกี ารที่สาคัญๆ มีดงั นี้ ในการปลูกต้นไม้ หรือพืชชนิดต่างๆ สิ่งสาคัญที่ไม่ควรมองข้ามเลยคือ ดินท่ีเอามาใส่ต้นไม้ เพราะต้นไม้ต้องการแร่ธาตุและสารอาหารที่จาเป็นจากดินอย่างมากในการเจริญเติบโต ดังน้ันหาก ตอ้ งการทีจ่ ะปลูกตน้ ไม้ให้เตบิ โตงอกงาม ก็ควรทจี่ ะมดี นิ ท่ีดีด้วยเช่นกนั วนั นี้เราจงึ ไดร้ วบรวมสูตรดิน ปลกู ต้นไมช้ นดิ ตา่ งๆมาไว้ให้ในนี้แลว้ มดี ินสตู รอะไรสาหรับต้นไม้ชนิดใดบ้าง มีดังน้ี ตามไปดูกนั เลย สตู รท่ี 1 นาใบข้ีเหล็ก ใบกระถิน ใบแค ใบจามจุรีและใบโสน ที่ร่วงแล้ว เอามากองรวมกัน ทาการรด นา้ ใหช้ ืน้ ภายใน 7-10 วัน ใบไม้จะเป่อื ยยุ่ย จากน้ันนามาผสมกับดินปลูกในกระถาง หรอื จะนาไปโรย รอบต้นพืชที่ปลูกก็ได้ เรียกได้ว่าเป็นการจัดการกับเศษใบไม้ได้อยา่ งมีประโยชน์ หรือถ้าต้องการให้มี คุณภาพมากขน้ึ ใหน้ าไปผสมรวมกับปยุ๋ คอก โดยใช้อัตราส่วน ใบไม้ 4 สว่ น : ปยุ๋ คอก 1 ส่วน หลักสูตรอาชพี ระยะส้นั การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 14

สูตรท่ี 2 ใชใ้ บชมวง ใบมะขาม ใบมะกอกไทย และใบชมพู่ มาหมกั ให้เน่าเปือ่ ย หรือจะเกย็ ใสถ่ ุงดาปิด ปากถุงทง้ิ ไว้ 7 วัน ใบไมพ้ วกนมี้ ีความเป็นกรด เหมาะสาหรับการใชป้ ลกู ไมป้ ระดบั หรอื ไม้ทม่ี ีสี เพราะ จะช่วยให้ใบและดอกมสี เี ขม้ ข้นึ ดูสวยงาม เชน่ โกสน บอนสี สตู รที่ 3 ใชผ้ ักตบชบา ท้ังลาตน้ ใบ และราก มาสับเป็นทอ่ นๆ แลว้ ท้ิงไวใ้ ห้เห่ียวสัก 2-3 วัน ราดด้วย น้าปุย๋ คอก จากน้นั คลุมดว้ ยกระสอบ 7-10 วนั ผักตบชวาจะเห่ยี วยบุ ตวั ลง ในผกั ชนิดนมี้ ธี าตอุ าหารท่ี สมบรู ณ์ ดังน้นั นาไปใสแ่ ปลงผกั หรือผสมใสด่ ินปลกู ตน้ ไม้ จะใหส้ ารอาหารทีด่ ีมากต่อต้นไม้ สูตรที่ 4 นาเปลือกถั่วลิสงมากองรวมกัน หมักไว้ประมาณ 3 สัปดาห์ เม่ือเปื่อยยุ่ยแล้ว นาไปรองก้น หลุม สาหรับปลูกไม้ผลหรือผสมดนิ ปลูกต้นไม้ จะชว่ ยให้ดนิ รว่ นซุยไดด้ ี สูตรที่ 5 ใช้ละอองข้าวที่เกิดจากการขัดสีข้าวเปลือง ซึ่งจะเป็นส่วนเน้ือเยือ่ หุ้มเมล็ดข้าว จมูกและลา ข้าว นาละอองข้าวมาแช่ในน้า 1-2 วัน จะได้น้าหมักท่ีมีประสิทธิภาพ นาไปรดต้นไม้ จะทาให้มีใบสี เขยี วเขม้ ยอดและใบจะอวบอิ่มดูนา่ รับประทานมากๆ สูตรท่ี 6 เปน็ สตู รดนิ สาหรับปลูกต้นไม้ท่ัวๆไป 1.ดินร่วน 1 สว่ น 2.ปยุ๋ หมกั 1 ส่วน 3.เศษใบไมผ้ ุ 1 สว่ น หลกั สูตรอาชพี ระยะสัน้ การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 15

สตู รที่ 7 สาหรับปลกู ไม้ดอกในกระถาง 1.ดินใบกา้ มปู 1 สว่ น 2.ดินร่วน 1 สว่ น 3.ป๋ยุ คอกทเ่ี ก่าๆ 1 สว่ น 4.กาบมะพรา้ วสับ 1 สว่ น สูตรท่ี 8 สาหรบั ปลกู ต้นโป๊ยเซียน 1.เปลือกถ่ัว และใบทองหลางหรอื ใบก้ามปูผุๆ 2 สว่ น 2.ถ่านป่น 1 สว่ น 3.ดนิ ขุยไผ่ผสมแกลบ หรือทรายหยาบ 1 สว่ น 4.อิฐมอญทุบเลก็ ๆ 2 ส่วน หลกั สูตรอาชพี ระยะสน้ั การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 16

สูตรที่ 9 สาหรับปลูกแคคตัส และพืชอวบน้า เช่น กุหลาบหิน พืชเหล่านี้ไม่ต้องการดินท่ีมี สารอาหารสมบูรณ์มากนัก แต่ต้องการดินที่ร่วน สามารถระบายน้าได้ดี และอุ้มน้าได้พอสมควร โดยมสี ว่ นผสมดงั นี้ 1.ดนิ ร่วน (นาไปผึง่ แดด 7 วัน) 2 ส่วน 2.ถ่านป่น 1 สว่ น 3.ทรายหยาบ 3 สวน 4.ปนู ขาวเลก็ นอ้ ย 5.ใบก้ามปผู ุๆ 1 ส่วน สตู รที่ 10 สาหรบั ปลูกตน้ ปาล์ม โกสน และเบญจมาศ 1.ดินรว่ น 2.ทรายหยาบ 3.ปุ๋ยคอกเกา่ ๆ 4.กระดูกป่นเล็กน้อย หลกั สูตรอาชพี ระยะสนั้ การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 17

เรื่องที่ 3 ทิศทางการประกอบอาชพี การผลติ ดนิ พรอ้ มปลกู จาหนา่ ย เน้ือหาสาระ ให้ผู้เรียนตัดสินใจเลือก ประกอบอาชีพโดยใช้ กระบวนการคิดเป็นและมี ความเป็นไปได้ตาม ศักยภาพ 5 ดา้ น ได้แก่ ศักยภาพ ด้านทรัพยากรธรรมชาตใิ น แต่ละพน้ื ท่ศี ักยภาพของ พื้นท่ตี ามลกั ษณะ ภูมิอากาศ ศกั ยภาพของ ภมู ปิ ระเทศ และทาเลที่ตงั้ ศักยภาพของ ศลิ ปวัฒนธรรม ประเพณี และ วิถชี วี ติ ของพ้ืนที่ จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ทิศทางในการเลอื กประกอบอาชพี การผลติ ดนิ พรอ้ มปลูกจาหน่าย ขอบข่ายเน้อื หา ตอนท่ี 1. จดั กิจกรรมสารวจ และวิเคราะห์ตนเอง ทรพั ยากร อาชีพ และความต้องการของ ตลาดเพอื่ ให้ผู้เรียนเห็นช่องทางในการประกอบอาชีพ ตอนท่ี 2. จดั กิจกรรมวเิ คราะห์ข้อมูล โดยใช้กระบวนคิดเปน็ และเลือกประกอบอาชีพ หลักสูตรอาชีพระยะสนั้ การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 18

ตอนท่ี 1 จดั กจิ กรรมสารวจ และวเิ คราะห์ตนเอง ทรัพยากร อาชพี และความต้องการของตลาดเพื่อใหผ้ ู้เรียนเห็นชอ่ งทางในการประกอบอาชีพ การผลิตดินพร้อมปลูกจาหนา่ ย ของชาวบ้านตาบลบัวทอง อาเภอเมอื ง จังหวดั บรุ รี มั ย์ ก็ ถูกจดั นับเป็นภูมปิ ัญญาชาวบ้านของท้องถ่นิ น้ี การผลติ ดินพร้อมปลูกจาหนา่ ย กลายเปน็ วิถีชีวติ ใน ยามวา่ งของกลมุ่ ผสู้ ูงวัย ตาบลบัวทอง เพ่ือทาขนึ้ ใช้เองในครวั เรอื น และซื้อขายแลกเปลย่ี นเปน็ รายไดเ้ สริมยิ่ง กส็ ามารถพัฒนาคณุ ใชว้ สั ดุดินพรอ้ มปลูตามท้องถ่ินใหเ้ ป็นมูลค่าเพิม่ จนกลายเป็น ผลติ ภัณฑท์ ีส่ ามารถทารายไดใ้ ห้แก่กลมุ่ สงู วยั ตาบลบวั ทอง ทร่ี วมตัวข้นึ เพ่อื ประกอบการผลิตดิน พรอ้ มปลูกจาหนา่ ย ตามแนวนโยบายธุรกิจชุมชน จนมีความเขม้ แข็ง และอยูร่ อดได้ท่ามกลางกระแส ความผันแปรของวัฒนธรรม และค่านิยมในการใช้สอยสว่ นมูลเหตุหรือปัจจยั ทท่ี าใหภ้ ูมิปัญญาการ ผลิตดนิ พรอ้ มปลกู จาหน่าย ยังคงดาเนนิ อยไู่ ดใ้ นชุมชนแหง่ นี้ เม่อื ไรทโี่ รงงานปดิ ตวั ลงหรอื คนรุ่นใหม่ มอี ายุมากขน้ึ และเบอ่ื ชวี ติ โรงงาน กส็ ามารถหนั กลับมาจับงานเกษตรกรรม และใชเ้ วลาวา่ งการผลติ ดินพรอ้ มปลูกจาหนา่ ย ได้ทกุ เวลา อนั ตรายของภูมิปญั ญาคือการถูกตีค่าเปน็ เรื่องของวัตถุ มิใชม่ ีผลตอ่ จติ ใจตราบนั้นความ เสอื่ มสญู ก็จะเรง่ วนั ใหผ้ ันแปรไปตามกระแสทันที หลกั สูตรอาชพี ระยะสน้ั การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 19

เรื่องที่ 4 การศกึ ษา แหล่งเรยี นรู้ที่ เกย่ี วข้องกบั การ ประกอบอาชีพการผลติ ดนิ พร้อมปลูกจาหน่าย เนอื้ หาสาระ ใหผ้ ู้เรียนตัดสนิ ใจเลอื ก ประกอบอาชีพโดยใช้ กระบวนการคิดเป็นและมี ความเปน็ ไปได้ตาม ศักยภาพ 5 ด้าน ไดแ้ ก่ ศกั ยภาพ ด้านทรัพยากรธรรมชาติใน แต่ละพื้นท่ีศกั ยภาพของ พื้นทีต่ าม ลักษณะ ภมู อิ ากาศ ศักยภาพของภมู ปิ ระเทศ และทาเลท่ีตัง้ ศกั ยภาพของ ศลิ ปวฒั นธรรม ประเพณี และ วถิ ชี ีวิตของพ้ืนที่ จุดประสงค์การเรยี นรู้ ความรู้เก่ียวกบั การผลิตดินพร้อมปลูกจาหนา่ ย ไปตอ่ ยอดพฒั นาสรา้ งรายได้เสริม-รายได้ หลัก ขอบข่ายเนอ้ื หา เรอื่ ง 1 ความเป็นไปได้ ในการประกอบ อาชีพ เรือ่ ง 2 ทิศทางการ ประกอบอาชีพการผลติ ดินพร้อมปลกู จาหน่าย หลกั สูตรอาชีพระยะส้ัน การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 20

ตอนท่ี 1 ความเป็นไปไดใ้ นการประกอบอาชพี การผลิตดินพร้อมปลูกจาหน่าย ก็เป็นอาชีพด้วยภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่น การผลิตดิน ปลูกในท้องท่ีจังหวัดบุรีรัมย์นั้น สามารถทาได้ง่าย เพราะเกษตรกรส่วนมากจะทานาและ เลี้ยงสัตว์ เช่น วัว ควาย สุกร ไว้ในครัวเรือนเพื่อนามูลไป ใช้ในการเพาะปลูกพืชผัก บางส่วนจะขายเพื่อเป็น รายได้ เลี้ยงสมาชิกในครัวเรือนของตนเอง ในแต่ละปีจะมีมูลสัตว์ จานวนมาก บางครัวเรือนจะ จาหน่ายแก่คนท่ัวไปในราคา ถูก บางรายมีปริมาณมากจนใช้ไม่หมดปล่อยทิ้งไว้ ส่งกล่ิน เหม็นต่อ บ้านเรือนรอบข้าง หากมีการนาไปใชป้ ระโยชน์ อย่างอนื่ นา่ จะเกดิ ผลดตี ่อเกษตรกรและบ้านเรอื นทอี่ ยู่ ข้างเคียง กลุ่มสูงวัยตาบลบัวทอง ตาบลบัวทอง อาเภอเมืองบุรีรัมย์ จึงได้รวมกลุ่มกันคิดหาวิธีการ นาเอามูลสัตว์ ท่ีมีในครัวเรือนไปใช้ประโยชน์ จึงได้วางแผนและออก สารวจตามร้านจาหน่ายต้นไม้ และวัสดุการเกษตรในพ้ืนท่ี ใกล้เคียงพบว่าดินปลูกหรือบางคนจะเรียกว่าดินผสมใน ร้านขายต้นไม้ พบว่ามหี ลากหลายชนิด เช่น ดนิ ลาดวน ดินปลูกลพบรุ ี มีชอื่ เรียกและการใช้ถุงบรรจุทแี่ ตกต่าง กันไป จะมีส่วนผสมไม่เหมือนกัน ดินผสมบางยี่ห้อจะใส่ ดินเหนียวปริมาณมากเกินไปท าให้มีน้าหนักมาก บางย่ีห้อ ใส่เปลือกมะพร้าวสับมาก หรือบางย่ีห้อจะใส่แกลบดา มากเพื่อทาให้มีน้าหนักเบาซ่ึงเป็น การง่ายต่อการขนสง่ ขณะเดยี วกนั ไดซ้ อื้ มาวิเคราะห์ดเู น้อื ดนิ และทดลอง เบือ้ งต้นในการปลูกพืชอายุ สั้น พบว่าพืชที่ปลูกจ ะ เจริญเติบโตได้ไม่ดี แสดงให้เห็นว่าดินปลูกเหล่าน้นั มี คุณภาพที่ไม่เหมาะต่อ พืช หากน าไปปลูกพืชจะพบปัญหาได้ กลุ่มสตรีแม่บ้านจึงได้วางแผนร่วมกับนักวิจัยต่อไปว่าจะ พัฒนาดินปลูกอย่างไรให้มีคุณภาพเหมาะต่อการ เจริญเติบโตของพืช จึงได้ประชุมร่วมกันและต้อง จดั ทาปยุ๋ หมกั จากวัสดใุ นท้องถ่นิ เพื่อนาไปใช้เปน็ ส่วนผสมใน ดนิ ปลูก อาทิเชน่ ฟางขา้ ว ใบไม้ แกลบ ต้นขา้ วโพด กากตะกอนอ้อย และปุ๋ยคอกจากมูลวัว ควาย สุกร เป็นตน้ ส่วนผสมของดนิ ปลูกสามารถ ผลิตจากวัตถุดิบหลากหลาย ที่มีในชุมชน เช่น ผักตบชวา ฟางข้าว หรืออาจใช้ส่วนผสมของใบไม้ผุ ขเี้ ถา้ แกลบ ปุ๋ยคอก บางทอ้ งถิ่นอาจ ผลิตป๋ยุ หมักจากเปลอื กมะขามผสมกบั ดินรว่ น ทราย ขีเ้ ถา้ แกลบ หรอื พืชบางชนดิ เช่น ผกั กูด อาจเจรญิ เติบโตได้ดีในทรายละเอียดผสมกบั แกลบดิบ หากผปู้ ลกู พืชผัก ได้ ดินปลูกที่มีคุณภาพดีจะทาให้ผลผลิตเจริญเติบโตงอกงาม เต็มท่ี ผู้ปลูกมีความสบายใจ ปัญหา ดังกล่าวจะหมดไป ถ้าได้อาศัยองค์ความรู้ในเรื่องวัสดุปลูกพืชท่ีดีมาใช้ในการ ออกแบบให้ได้ตาม ต้องการยอ่ มท าใหไ้ ด้วสั ดุปลกู ท่มี ี คณุ ภาพดีย่งิ กว่าท่มี จี าหนา่ ยในท้องตลาดท่ัวไป จากปญั หาดังกล่าว กลุ่มสูงวัยตาบลบัวทอง ตาบลบัวทอง อาเภอเมืองบุรีรัมย์ จึงได้ดาเนินการเพ่ือผลิตและพัฒนา ดิน ปลกู ใหม้ ีคณุ ภาพทเี่ หมาะตอ่ การเจรญิ เติบโตของพืช สามารถนาออกจาหน่ายตาม รา้ นขายต้นไมแ้ ละ วัสดุ การเกษตรได้ และยงั ชว่ ยใหเ้ กษตรกรในชุมชนเกิดการ เรยี นรรู้ ว่ มกัน รกั สามคั คีและสร้างรายได้ ให้แกก่ ลมุ่ สงู วัย ในชุมชนได้ หลกั สูตรอาชพี ระยะส้นั การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 21

ตอนท่ี 2 ทศิ ทางการ ประกอบอาชพี การผลติ ดินพร้อมปลูกจาหนา่ ย การมีสว่ นร่วมของเกษตรกรคร้งั นไ้ี ด้เสนอ ขอ้ คดิ เห็นว่าเกษตรกรภาพรวมส่วนใหญม่ คี วามพงึ พอใจมาก และเสนอให้ทีมงานวจิ ัยชว่ ยพัฒนาสูตรอ่นื ๆ อีกและช่วยหาช่องทางการจาหน่าย และพึง พอใจใน ระดับมากท่ีสดุ ท่ไี ดเ้ รยี นรวู้ ิธีการทาป๋ยุ หมกั และการ ผลติ ดนิ ปลูกจากวัสดุในชมุ ชนของ ตนเอง ในการนาวสั ดุ เหลอื ใชใ้ นชุมชนมาสร้างให้มีมูลคา่ เกษตรสามารถ รวมกลุ่มกันผลิตจาหน่าย และชว่ ยกันหาชอ่ งทางการ จาหนา่ ยในอนาคตควรมกี ารรวมกลมุ่ กนั ใหเ้ ขม้ แข็งเพอ่ื จดทะเบยี นเป็น วิสาหกจิ ชุมชนตอ่ ไป และจากการ ท ากิจกรรมพบวา่ เกษตรกรทเ่ี ข้ารว่ มกจิ กรรม มี ความสัมพนั ธ์กนั สนุกสนานในการท ากิจกรรมกลมุ่ ได้ แลกเปล่ียนกันเรยี นรู้ซง่ึ กันและกนั ตลอดจนสร้าง กาลังใจ แรง บันดาลใจท่จี ะทางานรว่ มกัน นอกจากนน้ั ยงั ทาให้เกษตรกรมโี อกาส แสดงความคดิ ร่วมกนั กับ บคุ คลภายนอกพื้นท่หี รือ นกั วิจัยเกดิ การเรียนรขู้ องชุมชน มกี ารเรียนรู้ การเผชิญ ปัญหา การจัดการ ตนเอง และสรา้ งปฏสิ มั พันธ์กบั คนอ่ืน ดงั น้ัน การเรยี นรู้ของชมุ ชน จงึ เปน็ การเรียนรู้ทเ่ี กี่ยวขอ้ ง กับ ชวี ิตและงานท่จี ะต้องมกี ารจัดการตนเองเพ่อื ใหก้ ลุม่ หรอื กิจกรรมต่าง ๆ เรื่องท่ี 5 การเตรยี มเครอื่ งมือวัสดุอปุ กรณใ์ นการผลิตดนิ พร้อมปลกู จาหนา่ ย หลกั สูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 22

(การเลือกวัสดุผสมดินพรอ้ มปลกู ) เน้ือหาสาระ ใหผ้ เู้ รียนทาความเข้าใจ และเรยี นรู้ เครื่องมอื ทใ่ี ชใ้ นการผลิตดนิ พร้อมปลูกจาหน่าย - เลอื กวสั ดผุ สมดนิ พร้อมปลกู จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ให้ผู้เรยี นไดเ้ รียนรู้ และทาความเข้าใจเกีย่ วกบั เคร่อื งมืออปุ กรณ์ เลอื กวัสดุผสมดินพร้อมปลูก ขอบข่ายเน้ือหา ตอนที่ 1 การเตรียมวสั ดุผสมดนิ พรอ้ มปลูก และขนั้ ตอนการผสมดินปลกู ตอนที่ 2 การเตรยี มเคร่อื งมืออุปกรณใ์ นการผลติ ดนิ พรอ้ มปลกู จาหน่าย ตอนท่ี 1 การเตรยี มวัสดผุ สมดินพรอ้ มปลูก และขนั้ ตอนการผสมดินปลกู หลักสูตรอาชีพระยะสนั้ การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 23

ดินปลูกพืชเป็นปัจจัยสาคัญอนั หนึง่ ทจ่ี ะทาให้พืชเจรญิ เตบิ โต ใหไ้ ด้สว่ นต่าง ๆ ของพืชมี คณุ ภาพปัจจุบันดินที่มคี ุณสมบตั เิ หมาะสมในการปลูกพชื นน้ั หาไดย้ าก การจะให้พชื เจริญเตบิ โตได้ดี จาเปน็ ต้องปรับปรงุ ดินทีม่ ีอยูห่ รอื หาได้ ใหม้ ีคณุ สมบตั ิตามทพ่ี ืชตอ้ งการ คุณสมบัตทิ ่ีดขี องวสั ดุปลูก 1. โปร่ง 2. เก็บนา้ ได้ดพี อควร 3. ไม่เน่าเป่ือยผุพงั เรว็ จนเกนิ ไป 4. มีปรมิ าณเกลอื แรต่ ่า 5. สะอาดปราศจากเมลด็ วัชพืช โรคและแมลง 6. ไมเ่ ปน็ กรดหรือด่างจดั 7. หาง่ายราคาถกู วสั ดุที่ใช้ในการปรงุ ดิน แบง่ ออกไดด้ งั นี้ 1.ดินรว่ น เป็นดินทเี่ น้อื ดนิ ค่อนขา้ งละเอียดนุม่ มือในสภาพดนิ แห้งจะจบั กนั เปน็ ก้อนแข็งพอประมาณ ในสภาพดินชน้ื จะยดื หยุ่นได้บ้าง เมือ่ สมั ผัสหรือคลึงดนิ จะรู้สึกนมุ่ มอื แตอ่ าจจะรสู้ ึกสากมืออยบู่ ้าง เล็กน้อย เมื่อกาดนิ ให้แนน่ ในฝ่ามอื แล้วคลายมอื ออก ดนิ จะจับกันเป็นกอ้ นไมแ่ ตกออกจากกนั เป็นดิน ท่ีมีการระบายน้าได้ดปี านกลาง จดั เป็นเนือ้ ดินทม่ี คี วามเหมาะสมสาหรบั การเพาะปลกู วิธกี ารตรวจสอบดนิ ร่วนแบบง่าย -ละเอียดนุ่มมอื -มีลกั ษณะดินช้นื ยืดยุน่ ได้บ้าง -เมอ่ื กาดินใหแ้ นน่ ในฝา่ มือแลว้ คลายมือออก ดินจะจับกันเปน็ กอ้ นไมแ่ ตกออกจากกนั หลักสูตรอาชีพระยะสั้น การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 24

ประโยชน์ของดินร่วน ดา้ นการเกษตร -มีประโยชนด์ า้ นการเพาะปลูก -มีประโยชน์ดา้ นการเล้ียงสัตว์ -เป็นแหลง่ กกั เกบ็ น้าให้กบั คน พืช และสัตว์ -เป็นอาหารของจลุ นิ ทรีย์ ท่ชี ว่ ยย่อยซากพชื ซากสัตว์ 2.แกลบ (Rice Husk) ถอื เป็นวัสดุเหลอื ท้ิงทไ่ี ดจ้ ากกระบวนการสีข้าวเปลือกซึ่งทาใหเ้ กดิ เศษของ เปลือกข้าวออกมา มีลกั ษณะสีเหลอื งทอง สีเหลืองออ่ น สนี ้าตาลแดงขน้ึ อยกู่ บั สายพันธุ์ขา้ ว หลักสูตรอาชพี ระยะส้ัน การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 25

แกลบประกอบด้วยสารอนิ ทรีย์ และซลิ ิกา ปรมิ าณสารอนิ ทรียจ์ ะประกอบด้วยธาตคุ าร์บอนประมาณ ร้อยละ 51 ออกซเิ จนรอ้ ยละ 42 ส่วนที่เหลือจะเป็นไฮโดรเจน และไนโตรเจน สว่ นซลิ ิกาจะพบมาก บรเิ วณผวิ นอกของแกลบจงึ ทาให้แกลบมคี วามแข็งสงู สามารถนามาใช้เปน็ วสั ดุขัดผิวได้ แกลบทไี่ ด้จากการสขี ้าวเปลอื กจะมปี ระมาณร้อย 22-25 โดยน้าหนกั จากเมล็ดขา้ วเปลือก ทาให้การสีขา้ วเปลือกแต่ละครั้งจะเกดิ แกลบจานวนมาก ซง่ึ ปัจจบุ ันมกี ารนาแกลบมาใช้ประโยชน์ อย่างกวา้ งขวางในหลายดา้ นดว้ ยกนั ได้แก่ 1. เปน็ เชอ้ื เพลิงหงุ ต้มในภาคครวั เรือน เชน่ เช้อื เพลงิ ในเตาประหยัดพลงั งาน เช้ือเพลงิ อดั แท่ง โดยแกลบ 1 กโิ ลกรมั สามารถใหพ้ ลังงานจากการเผาไหมไ้ ด้สงู ถึง 3800 กโิ ลแคลอรี ซึ่งใกล้เคียง กบั ไม้ และถ่านไม้ที่ 4000-5000 กโิ ลแคลอร/ี กโิ ลกรมั จงึ สามารถนามาทดแทนเช้ือเพลงิ จากไม้ได้เป็น อย่างดี 2. เป็นเชอื้ เพลงิ ในภาคอุตสาหกรรม เช่น โรงงานผลิตกระแสไฟฟ้าชวี มวล เชอื้ เพลิงสาหรบั เครือ่ งจกั รไอน้าของโรงสขี า้ ว เชื้อเพลงิ โรงงานเครือ่ งป้ันดนิ เผา โรงงานผลติ ปูนซเี มนต์ เปน็ ตน้ 3. ใช้เปน็ วัสดขุ ดั ผวิ ท้งั ในภาคครัวเรอื น และอุตสาหกรรม 4. ใช้ในการเผาถา่ นเพือ่ ลด และควบคมุ อณุ หภูมใิ หเ้ หมาะสมสาหรบั การเผาถา่ น ปอ้ งการ การลกุ ไหม้เป็นเปลวไฟ 5. เป็นส่วนผสมของวัสดกุ ่อสรา้ ง เชน่ อฐิ บล็อก อิฐมอญ รวมถึงผสมดนิ เหนียวสาหรบั งานกอ่ ตา่ งๆ 6. ใช้ในการปรบั ปรงุ ดินในหลายดา้ น อาทิ การปรับปรงุ ดนิ เคม็ การเพมิ่ ความรว่ นซุยของดนิ การเพิ่มอินทรยี ว์ ตั ถุ และแร่ธาตอุ าหารในดนิ เปน็ ต้น 7. การใชป้ ระโยชนใ์ นฟาร์มเลีย้ งสตั ว์ เช่น ใชร้ องพืน้ สาหรบั ฟารม์ ไกห่ รือสกุ ร 8. ใชท้ าชนวนเทคลมุ ก้อนนา้ แขง็ ป้องกนั น้าแขง็ ละลาย 3.ขีเ้ ถ้าแกลบ (Rice Husk Ash) ข้เี ถ้าแกลบถือเปน็ ผลิตภัณฑท์ ี่ไดจ้ ากการเผาไหม้ของแกลบมีลกั ษณะหลายสีขึน้ อยกู่ บั กระบวนการเผา แบ่งเปน็ 3 ชนิด คือ 3.1. ขีเ้ ถา้ แกลบเทา เป็นขี้เถ้าแกลบท่ีมีลักษณะสเี ทา เนอื้ ข้เี ถา้ แกลบแข็ง และคงรปู มากกว่าแกลบชนิดอนื่ แตจ่ ะแตก ละเอียดหากได้รับแรงกดบีบ เปน็ แกลบท่ไี ด้จากการเผาท่ีอุณหภมู ิไม่เกนิ 600 องศาเซลเซียส ใน สภาวะทีม่ อี อกซเิ จนไม่เพยี งพอทาให้การเผาไหมไ้ มส่ มบรู ณ์ ขณะเผาไหม้จะไม่เกิดเปลวไฟ หลักสูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 26

3.2. ขีเ้ ถา้ แกลบดา เปน็ ขเี้ ถ้าแกลบท่มี ีลกั ษณะสีดา เนอ้ื ขเ้ี ถ้ามกี ารคงรูปของแกลบบางสว่ น เนอื้ แกลบแขง็ และเปราะงา่ น กว่าแกลบสเี ทา แตจ่ ะแตกละเอียดหากได้รับแรงกดบบี เป็นแกลบทไี่ ดจ้ ากการเผาอย่างต่อเนอื่ งท่ี อุณหภูมไิ มเ่ กิน 1200 องศาเซลเซยี ส ในสภาวะท่ีมีออกซเิ จนไมเ่ พียงพอ ทาให้การเผาไหม้ไมส่ มบรู ณ์ โดยไม่เกดิ เปลวไฟขณะเผาไหม้ 3.3 ขเ้ี ถ้าแกลบขาว เป็นขีเ้ ถา้ แกลบที่มีลกั ษณะสขี าว เนอื้ ข้ีเถ้าแกลบแตกหกั เปน็ ผงขนาดเล็ก เปน็ แกลบทไี่ ด้จาก การเผาอย่างต่อเนอ่ื งทอี่ ุณหภูมิสูง ภายใต้สภาวะออกซิเจนท่ีมีเกินพอทาให้เกดิ การเผาไหมท้ ี่สมบูรณ์ โดยส่วนมากมกั จะเกิดเปลวไฟขณะเผาไหม้หากเผาในทโ่ี ล่งที่มอี ากาศกระจายสู่พื้นผวิ ขณะเผาไหมท้ ่ี เพียงพอ นอกจากการเผาทีอ่ ุณหภมู ิสูงแลว้ ยงั สามารถเผาไดจ้ ากแกลบดาทอี่ ุณหภมู ติ า่ อย่างตอ่ เน่ือง ได้อกี วิธี แกลบชนิดน้ีสามารถนาไปใชป้ ระโยชน์มากในอุตสาหกรรมเนือ่ งจากองคป์ ระกอบส่วนมากจะ เปน็ ซิลิกา หลักสูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 27

เมอื่ แกลบเผาไหม้จะทาให้เกิดเถา้ รอ้ ยละ 13-30 ท่ีประกอบดว้ ยซิลกิ าไดออกไซด์ (SiO2) ประมาณ ร้อยละ 85-97 ส่วนอ่นื จะประกอบด้วยแร่ธาตตุ า่ งๆ เช่น K2O 2.3%, MgO 0.5%, Al2O 0.4%, CaO 0.4%, Fe2O3 0.2% และ Na2O 0.1% ประโยชนข์ องขีเ้ ถ้าแกลบ 1. ข้ีเถ้าแกลบดา – นามาเปน็ วัสดปุ รบั ปรุงดนิ เพ่ือชว่ ยเพมิ่ ความร่วนซุย เพ่มิ แร่ธาตุ ดินอุม้ น้าไดด้ ี รวมดึงนิยมนามาเปน็ วสั ดุปลกู ผสมกับดนิ สาหรับการปลูกพชื ในกระถาง – ใช้เปน็ ตวั ดูดซับในกระบวนการบาบัดน้าเสีย บาบัดกา๊ ซพิษสาหรบั ดูดซับสารมลพิษตา่ งๆ หรือที่ เรยี กวา่ ถ่านกัมมนั ต์ 2. แกลบเทา – นยิ มนามาเปน็ วสั ดุปรับปรุงดนิ และผสมดนิ เปน็ วัสดปุ ลกู สาหรบั การปลกู พชื ในกระถาง 3. แกลบขาว – ใช้เป็นวัตถุดบิ การการผลิตซิลิกา – ใช้เปน็ วตั ถุดิบในการผลติ แก้ว ผลติ ภัณฑจ์ ากแก้ว – ใชเ้ ป็นส่วนผสมของอฐิ ก่อสร้าง เน่อื งจากสามารถทนตอ่ ความรอ้ นไดด้ มี ากกวา่ 1000 องศา เซลเซียส – ใชเ้ ปน็ ส่วนผสมของการผลิตปนู ซีเมนต์ – ใชเ้ ป็นวสั ดุปรับปรงุ ดิน หรือผสมดินเป็นวสั ดปุ ลูกพืชหรอื เพาะชา ทัง้ นี้ ไม่ควรใส่แกลบขาวเป็น ส่วนผสมมาก เพราะแกลบขาวสว่ นมากจะเปน็ ขเี้ ถ้าหรือเถ้าแรธ่ าตุ เมื่อได้รับความช้ืนหรอื มนี า้ จะทา ให้โดยรอบมีความเป็นกรดเพิ่มข้ึน การใส่ขี้เถา้ แกลบขาวในระยะกลา้ ไม้จานวนมาก มกั ทาใหต้ ้นกล้า เห่ยี วตายทนั ที หลักสูตรอาชพี ระยะสัน้ การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 28

4.ปุ๋ยคอก ปจั จยั การผลติ ของเกษตรอินทรีย์ ปยุ๋ คอก เปน็ ปยุ๋ ทต่ี อบโจทย์เพอื่ นๆ เกษตรกรยคุ ใหม่ที่หัน มาใสใ่ จเร่ืองของเกษตรอนิ ทรยี ์กนั มากขนึ้ ไดท้ ง้ั เรอ่ื งของความปลอดภัยและยงั ประหยดั ตน้ ทุนได้มาก โขทีเดียวครับ เพราะปยุ๋ คอกนน้ั เป็นแหลง่ ท่อี ุดมไปดว้ ยธาตุอาหารทพี่ ชื ตอ้ งการ และเราสามารถหาได้ ในธรรมชาตจิ ากฟารม์ ปศุสัตว์ตา่ งๆ ทง้ั ปยุ๋ จากมลู สุกร เป็ด-ไก่ ววั ควาย ท่ีสามารถหาได้ในพืน้ ท่ี ปุย๋ คอกทเี่ ราๆ ใช้กันอยมู่ อี ยู่ 2 แบบ คือปุ๋ยคอกแบบของแขง็ และของเหลว ทีเ่ รานาไปใชแ้ ตกตา่ งกนั ไป อย่างปุ๋ยคอกท่เี ปน็ ของแข็งนนั้ กค็ ือมูลสตั ว์แบบสดท่ีสามารถนาไปใช้ในเรอื กสวนไรน่ าได้เลย แต่ก็ ต้องดูค่าดินและพืชในแปลงทีเ่ ราจะนาไปใชน้ นั้ เหมาะสมกบั ป๋ยุ ไหม เพราะพชื บางชนิดเมื่อใสป่ ุ๋ยคอก สดแบบนอ้ี าจจะเกิดอาการเหีย่ วหรอื เฉาได้ ดินทเ่ี หมาะกับการเตมิ ปุ๋ยของแข็งโดยตรงจงึ เป็นดินทราย ในโซนอีสาน เพอ่ื นาไปเพ่มิ โปแทสเซียมในดิน โดยสามารถนาปยุ๋ ไปคลกุ ดินประมาณ 1-3 ตันต่อไร่ ในช่วงทาการเตรยี มดนิ เท่าน้นั หากจะนาไปโรยเพม่ิ ในพชื ที่ปลูกแลว้ ควรใชเ้ ปน็ ปุ๋ยแบบตากแหง้ มากกว่าครบั สว่ นพืน้ ที่บางแปลงอาจจาเป็นตอ้ งนาป๋ยุ คอกสดไปหมกั กอ่ นทจี่ ะนามาใช้ เพ่อื เปลย่ี นสภาพ อินทรียวตั ถใุ นมูลสัตวใ์ ห้กลายเป็นสารฮิวมิกก่อน เป็นการลดความร้อนทีอ่ าจทาลายพชื ผลได้ วิธีการ หมกั ก็เพยี งแคค่นามูลสัตวไ์ ปตากแดดเพ่อื ใหแ้ หง้ แล้วแบง่ เปน็ กองๆ ทาการกลบั พลกิ แตล่ ะกองทกุ 3 วัน แล้วนาปยุ๋ คอกสดมาผสมแลว้ ปล่อยทงิ้ ไว้ 2 สัปดาห์ แบง่ สว่ นหน่งึ เป็นหัวเชอ้ื และนาสว่ นทเี่ หลือ ไปเตมิ ในดิน กจ็ ะได้หัวเชอื้ ปยุ๋ คอกหมกั ไวใ้ ช้คลุกกับปุย๋ สดต่อไปครับ ปุ๋ยคอกมปี ระโยชน์มากมาย เป็นทงั้ แหล่งธาตุอาหารของพืชท่สี ามารถปลดปลอ่ ยธาตุต่างๆ ได้อยา่ งตอ่ เน่ืองกวา่ ปยุ๋ เคมี มกี ารกระตุน้ ใหจ้ ลุ นิ ทรียใ์ นดนิ ทางานเต็มที่ ชว่ ยเพิม่ การใช้ประโยชน์ของ ธาตฟุ อสฟอรัสในดนิ และยงั ช่วยปรับปรงุ ดนิ ทาใหด้ ินโปรง่ ซึมซบั น้าได้ดี ทาให้ดินมคี วามชน้ื มากขึ้น ส่ิงหน่ึงท่เี พ่อื นๆ เกษตรกรควรจะตอ้ งให้ความสนใจ กค็ อื เรอ่ื งของการเกบ็ รกั ษาป๋ยุ คอกเพื่อไมใ่ ห้ สญู เสยี ธาตอุ าหารออกไป โดยเฉพาะธาตไุ นโตรเจนซ่ึงระเหยได้งา่ ย ดังนน้ั จึงควรเก็บปุย๋ คอกไวใ้ นหลุม ลึกทม่ี ีความลกึ ประมาณ 1.5 เมตร และเป็นหลมุ ดินเหนียวหรือคอนกรีตเพื่อชว่ ยรักษาธาตอุ าหาร ไมใ่ หร้ ะเหยหรือโดนชะล้างไปได้ หลกั สูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 29

ทา้ ยท่ีสดุ กต็ อ้ งฝากแนวคิดเร่ืองการใชป้ ุ๋ยคอกตามหลักเศรษฐกิจพอเพยี ง ทีต่ อ้ งยดึ ถือหลกั 3 ประการคอื ความพอประมาณ คือใช้ปุ๋ยคอกทเี่ ราสามารถผลติ เองได้กอ่ นที่จะไปหาซอ้ื ซึง่ เราควรจะ เลย้ี งสตั วเ์ องจงึ จะเหมาะสมท่ีสดุ ประการถดั มาคือคือการเลือกใชป้ ุ๋ยคอกแตล่ ะชนิดให้เหมาะสมกับ พชื ผลและดินในแปลง และประการสดุ ท้ายคือการวางแผนการใช้ปยุ๋ คอกระยะยาวน่ันเองครบั \"ดินรว่ นซยุ คือดนิ ด\"ี ดินปลกู ท่ดี นี อกจากมธี าตุอาหารทพี่ ืชต้องการแลว้ ยังควรคานงึ ถึงการระบายนา้ และอากาศ ถ้าดินรว่ นซยุ ระบายน้าดอี ยูแ่ ลว้ กใ็ ชไ้ ดเ้ ลย แต่ถา้ ไม่เป็นเช่นนั้นก็ตอ้ งผสมวัสดุตา่ ง ๆ ลง ไปชว่ ยปรับปรงุ คุณภาพดิน เช่น  ทรายหยาบ ช่วยทาใหด้ นิ โปรง่ ระบายนา้ ได้ดี  แกลบดบิ มคี วามพรุนสูง โปร่งเบา จึงถ่ายเทอากาศได้ดี แถมยงั ชว่ ยอุ้มน้า รกั ษาความชุ่มช้ืน ในดนิ อีกด้วย  ขเี้ ถา้ แกลบ (แกลบดา) น้าหนักเบา ราคาถูก เมื่อผสมกับดนิ จะทาใหด้ ินเบา ระบายนา้ ดี เม่อื ผสมกับดนิ เหนียวจะทาใหด้ นิ รว่ นซยุ มากขน้ึ มักใช้เป็นวัสดปุ ลกู กล้าบางชนิดและปักชา  กาบมะพรา้ วสับ ช่วยเพ่ิมช่องวา่ งในดนิ ทาให้ดนิ โปรง่ และเมือ่ ยอ่ ยสลายกก็ ลายเป็นปยุ๋ ให้ ต้นไมไ้ ด้อกี  ปุ๋ยหมกั หรอื ปุย๋ คอก ชว่ ยเพ่มิ ธาตอุ าหารให้แกพ่ ชื  ใบไม้แห้ง ใบไมผ้ ุ เพื่อเพ่มิ ธาตุอาหารให้แกพ่ ชื และทาให้ดินโปรง่ ตัวอยา่ งส่วนผสมดินปลูก  เนอื้ ดนิ 1 ส่วน  ทรายหยาบ ½-1 สว่ น (ขึ้นอยู่กับการระบายนา้ ของดินท่ใี ช้)  กาบมะพรา้ วสับหรอื แกลบดิบ 1 สว่ น หรืออยา่ งละ ½ ส่วน  ปุ๋ยหมกั หรอื ปยุ๋ คอก ½ สว่ น  นา้ หมกั ชีวภาพรสจืด ½ ส่วน หรอื ผสมราดใหพ้ อหมาด วิธที า  ผสมส่วนผสมทง้ั หมดเขา้ ดว้ ยกนั  กองดินผสมไว้ในท่ีร่ม หรือตักใสก่ ระสอบป๋ยุ เรียงพักไว้ประมาณ 1-2 สปั ดาห์ หรอื จนกว่าดนิ จะไมม่ คี วามร้อน จงึ นาไปใชไ้ ด้ ข้อแนะนา  พชื แตล่ ะชนิดมีความตอ้ งการแตกตา่ งกัน จงึ ต้องแกป้ ัญหาตามลักษณะดนิ ที่เราพบ  หากสภาพดินเดมิ เปน็ ดนิ ทรี่ ะบายนา้ ไมด่ ี ใหเ้ พ่มิ ทรายหยาบ  หากดินเกบ็ ความชน้ื ไดน้ ้อย ใหเ้ พมิ่ กาบมะพร้าวสับหรือขุยมะพร้าว แต่การใสข่ ยุ มะพร้าว มากเกนิ ไปจะทาให้ดนิ แนน่ หลกั สูตรอาชพี ระยะสัน้ การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 30

 หากใชแ้ กลบดาควรระวังเร่อื งความเปน็ ด่างของดนิ ก่อนใช้จึงควรนาแกลบดามาแชน่ า้ ท้ิงไว้ ก่อน  ห้ามใช้ใบไม้สดหรือต้นสดมาผสมแล้วปลูกต้นไมเ้ ลย เพราะกระบวนการยอ่ ยสลายจะเกดิ ความรอ้ น ทาให้รากต้นไม้ไดร้ ับอนั ตราย หลกั สูตรอาชพี ระยะสนั้ การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 31

ตอนที่ 2 การเตรยี มเครื่องมืออุปกรณ์ในการผลติ ดินพรอ้ มปลูกจาหนา่ ย เครื่องมอื ท่ใี ช้ในการเตรียมดิน 1. จอบ เป็นเครอื่ งมอื ทีส่ าคัญมากในการเตรียมดิน จะใชจ้ อบในการขุดดินยกแปลงปลูก จอบมี 2 ชนิดคือ 1. 1 จอบขุด หนา้ จอบจะเวา้ ลกึ ด้านข้างท้งั สองจะเรียวแหลมคม เพือ่ ให้ขุดลงไปในดินได้มากข้นึ จอบขุดมีลกั ษณะแขง็ แรง มนี ้าหนกั และความหนามากกว่าจอบชนดิ อืน่ ๆ ใช้สาหรับขดุ ดินทม่ี ีความ แขง็ และเหนียว เชน่ การขดุ ดนิ ครั้งแรกของการเตรียมดนิ ปลูก เพื่อพลกิ หนา้ ดินหรือยกรอ่ งแปลงปลูก พืช 1. 2 จอบถาก หน้าจอบตัดตรงเสมอกัน มีน้าหนักเบากว่าจอบขุด ใชใ้ นการถากหญ้าและผสมดนิ นอกจากน้ันยังเหมาะทจ่ี ะใชพ้ รวนดินหรือยอ่ ยดนิ ภายหลงั จากการขุดให้เปน็ กอ้ นเล็ก ได้ดีอกี ด้วย จอบถาก จอบขดุ 2. พลั่ว พลั่วมี 2 ชนดิ คือ 2.1 พลัว่ หนา้ แหลม ใช้สาหรับตักดิน ทราย หรือปุ๋ย 2.2 พล่วั หน้าตดั ตรง ใช้สาหรบั ผสมดนิ พล่ัวผสม พล่วั ตัก 3. ช้อนและส้อมพรวน เป็นเคร่ืองมอื ขนาดเลก็ ใช้ได้สะดวก ใชใ้ นการตกั ดิน ขุดดินปลกู พืชและใชพ้ รวนดินภายหลังการปลูกพืชเพอ่ื ให้ดินรว่ นซุย หลักสูตรอาชีพระยะสั้น การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 32

ชอ้ น ส้อมพรวน 4. ปุง้ กี๋ ใชใ้ นการขนดิน หรอื ปุ๋ย ปุง้ ก๋ี 5. คราด ใช้ในการลากวัชพชื ท่ีคา้ งอยู่ตามหน้าดนิ และยังใช้ปรบั ระดับดินใหเ้ รยี บอกี ดว้ ย คราด หลักสูตรอาชีพระยะสนั้ การทาดนิ พร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 33

เรื่องที่ 6 ข้ันตอนการผลิตดนิ พรอ้ มปลกู จาหน่าย เนื้อหาสาระ ใหผ้ ู้เรยี นทาความเข้าใจ และเรยี นรู้ ขน้ั ตอนการผลติ ดินพรอ้ มปลูกจาหน่าย ทีละข้นั ตอนและ ปฏบิ ตั ไิ ปพร้อมกับวิทยากรทกุ ขน้ั ตอนจนเข้าใจ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ ใหผ้ ู้เรียนได้เรียนรู้ และทาความเขา้ ใจเกย่ี วกบั การผลิตดินพร้อมปลูกจาหนา่ ย แต่ละข้นั ตอน ประโยชน์ของดินพรอ้ มปลกู นาไปใชง้ าน ขอบขา่ ยเนอ้ื หา ตอนที่ 1 ขั้นตอนการผลิตดินพร้อมปลกู จาหน่าย ตอนที่ 2 ประโยชน์และการนาไปใชง้ าน หลักสูตรอาชพี ระยะสั้น การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 34

ตอนท่ี 1 ข้ันตอนการผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหน่าย ข้นั ตอนการผลติ ดนิ พร้อมปลกู จาหนา่ ย วธิ ีการผสมดินพร้อมปลกู \"ดนิ ร่วนซุยคือดนิ ด\"ี ดินปลกู ท่ีดีนอกจากมีธาตุอาหารทีพ่ ชื ตอ้ งการแลว้ ยงั ควรคานึงถึงการ ระบายนา้ และอากาศ ถ้าดินร่วนซยุ ระบายนา้ ดีอยแู่ ลว้ กใ็ ชไ้ ดเ้ ลย แต่ถ้าไม่เป็นเช่นนั้นก็ต้องผสมวัสดุ ต่าง ๆ ลงไปชว่ ยปรบั ปรุงคุณภาพดิน เช่น แกลบดบิ มคี วามพรุนสูง โปรง่ เบา จึงถ่ายเทอากาศได้ดี แถมยังช่วยอุม้ น้า รักษาความช่มุ ช้ืนในดนิ อีกดว้ ย ขเี้ ถ้าแกลบ (แกลบดา) นา้ หนกั เบา ราคาถกู เมื่อผสมกบั ดนิ จะทาใหด้ ินเบา ระบายน้าดี เมอ่ื ผสมกบั ดินเหนียวจะทาใหด้ ินร่วนซุยมากข้ึน มักใชเ้ ป็นวสั ดุปลูกกล้าบางชนดิ และปักชา กาบมะพร้าวสบั ช่วยเพ่ิมชอ่ งว่างในดิน ทาให้ดนิ โปรง่ และเมอื่ ยอ่ ยสลายก็กลายเป็นปยุ๋ ใหต้ ้นไม้ไดอ้ กี ปุ๋ยหมกั หรอื ปยุ๋ คอก ชว่ ยเพิม่ ธาตุอาหารให้แกพ่ ชื ใบไมแ้ ห้ง ใบไมผ้ ุ เพือ่ เพิ่มธาตุอาหารให้แกพ่ ชื และ ทาใหด้ นิ โปร่ง หลักสูตรอาชีพระยะสัน้ การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 35

ตัวอยา่ งส่วนผสมดนิ ปลูก • เน้อื ดิน 1 สว่ น • แกลบดบิ 1 ส่วน • ปุย๋ หมักหรอื ป๋ยุ คอก ½ สว่ น • น้าหมกั ชวี ภาพรสจืด ½ ส่วน หรอื ผสมราดให้พอหมาด วิธีทา • ผสมสว่ นผสมทงั้ หมดเข้าด้วยกัน • กองดินผสมไว้ในท่ีรม่ หรือตกั ใส่กระสอบป๋ยุ เรียงพกั ไว้ประมาณ 1-2 สัปดาห์ หรือจนกวา่ ดนิ จะไมม่ ีความร้อน จงึ นาไปใช้ได้ ขอ้ แนะนา • พืชแต่ละชนดิ มีความต้องการแตกต่างกนั จึงตอ้ งแก้ปญั หาตามลกั ษณะดนิ ทเ่ี ราพบ • หากสภาพดนิ เดมิ เป็นดินทีร่ ะบายนา้ ไม่ดี ให้เพิ่มทรายหยาบ • หากดินเก็บความชื้นได้น้อย ใหเ้ พิ่มกาบมะพรา้ วสบั หรอื ขุยมะพรา้ ว แตก่ ารใส่ขุยมะพรา้ ว มากเกนิ ไปจะทาใหด้ นิ แน่น • หากใชแ้ กลบดาควรระวงั เรอ่ื งความเปน็ ดา่ งของดิน กอ่ นใช้จงึ ควรนาแกลบดามาแชน่ า้ ท้ิงไว้ ก่อน • ห้ามใช้ใบไมส้ ดหรอื ต้นสดมาผสมแลว้ ปลูกต้นไม้เลย เพราะกระบวนการย่อยสลายจะเกิด ความรอ้ น ทาให้รากตน้ ไม้ได้รับอันตราย หลกั สูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 36

ตอนที่ 2 ประโยชนแ์ ละการนาไปใช้งาน ประโยชน์ของดินพร้อมปลูก ทาใหต้ ้นไมแ้ ขง็ แรง เตบิ โตเร็ว ชว่ ยลดต้นทุนการใชป้ ๋ยุ ป้องกันการเกดิ เชื้อราในดนิ ธาตุ อาหารของพชื ครบถว้ นใช้สาหรบั - เพาะเมล็ดพืช - เพาะชาตน้ ไม้ - ปลกู พืชผกั ผลไม้ - รองก้นหลมุ ปลกู - เตมิ หน้าดินต้นไม้ - ปูสนามหญ้า - ปลูกดอกไม้ หลกั สูตรอาชพี ระยะสั้น การทาดินพรอ้ มปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 37

ประโยชนข์ องดินพร้อมปลกู 1. หนา้ ดินชว่ ยปรบั โครงสรา้ งให้ดนิ ปลูกเกาะเปน็ กลุ่ม ทาให้วสั ดไุ ม่แตกหรอื ไหลลอยขึน้ หนีนา้ 2. แกลบดา เป็นวัสดุปรบั ปรงุ ดินเพ่ือช่วยเพ่ิมความรว่ นซุย เพม่ิ แร่ธาตุ เช่น แคลเซยี ม โปตัสเซียม ดิน อุ้มน้าไดด้ ี 3. แกลบดบิ ทาให้มอี ากาศในดนิ ปรบั โครงสรา้ งของดินท่ีเป็นกรด-ด่างใหส้ มดุล ป้องกนั การงอกของ วชั พืช 4. ขุยมะพร้าว ชว่ ยทาเก็บความช้นื ในดนิ และลดความหยาบของวัสดุ 5. ขว้ี วั นม เพมิ่ ชว่ ย ธาตไุ นโตรเจน ขไี้ ก่แกลบ ช่วยเพ่ิมธาตุ ฟอสฟอรสั โปตัสเซยี ม และธาตุอาหาร รอง อาหารเสรมิ 6. น้าหมักอีเอ็ม ช่วยยอ่ ยสลายอินทรีย์วัตถุ เพ่ิมธาตอุ าหาร เร่งการเจรญิ เติบโต 7. จุลนิ ทรยี ์สังเคราะห์แสง ช่วยเรง่ การเติบโตของระบบราก ชว่ ยในการสงั เคราะห์ ชว่ ยตรงึ ไนโตรเจน ในดิน หลกั สูตรอาชีพระยะสน้ั การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 38

เร่อื งที่ 7 การวดั และประเมินผลทดสอบฝมี อื ผู้เรียน เน้อื หาสาระ เปน็ การวดั ผลผรู้ บั การฝกึ อบรมการประเมินผลหลังการฝึกอบรมการผลติ ดินพรอ้ มปลูก จาหน่าย จุดประสงค์การเรยี นรู้ เพ่ือทดสอบความรู้ความเขา้ ใจและประเมินผลหลังการฝกึ อบรม ขอบขา่ ยเนอ้ื หา ตอนที่ 1 ทดสอบความรูค้ วามเข้าใจและประเมินผลหลังการฝกึ อบรม ตอนที่ 2 แบบประเมินความพงึ พอใจ หลักสูตรอาชพี ระยะส้ัน การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 39

กรอบการประเมนิ ผลการจัดการศกึ ษาต่อเนอ่ื ง กรอบการประเมนิ วิธีการประเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ 1.ความร้คู วามเขา้ ใจ - ทดสอบความรู้ความเข้าใจ -คะแนนเตม็ 20 คะแนน ในเน้ือหาสาระ (20) 2. ทกั ษะการปฏบิ ตั ิ - สอบถามความรู้ความเขา้ ใจ - ตอ้ งได้ 12 คะแนนขนึ้ ไปจงึ จะถอื วา่ (40) ผา่ น 3. คุณภาพของผลงาน -สังเกตการปฏิบัติในระหว่าง -ปฏบิ ัติได้ถูกตอ้ งตามขั้นตอน ผลการปฏบิ ัติ(40) การเรยี นรู้ คล่องแคล่ว รวดเรว็ ไม่มขี อ้ ผดิ พลาด/ รวมคะแนน (100) การจัดกิจกรรม ปญั หา หากมปี ัญหาสามารถแกไ้ ขได้ -ประเมนิ โดยใหส้ าธิต/แสดง อย่างรวดเรว็ ขน้ั ตอน วธิ ีการปฏิบตั ิ -กรณีไมม่ ีการปฏิบัตจิ ัดทา ผลงานให้ ประเมนิ จากกระบวนการมี สว่ นรว่ ม (ร่วมคิด ร่วมทา รว่ ม แกป้ ญั หา -สงั เกต/ตรวจสอบผลงาน/ผล - ความถกู ตอ้ ง/ความสมบรู ณ์ การปฏิบตั ิ วา่ เป็นไปตาม - ความเข็งแรงคงทน/ความสวยงาม เกณฑท์ ี่กาหนดหรือไม่ ประณีต - ความประหยัด - ความเหมาะสมกบั กลุ่มเปา้ หมาย สภาพพื้นที่ ฯลฯ ทัง้ นเ้ี กณฑก์ ารพจิ ารณาข้นึ อยกู่ ับ ลกั ษณะหรือ ธรรมชาติของวิชา/หลกั สตู รนัน้ หลกั สูตรอาชีพระยะส้นั การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 40

15. แบบฝึกหัดท้ายเร่อื ง 1. ทาไมเราจึงตอ้ งใช้ดินพร้อมปลูกในการปลกู พชื อธิบายมาพอสงั เขป ......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... 2. วสั ดทุ ใ่ี ช้ในการผสมดนิ พร้อมปลูก มีอะไรบ้างและมปี ระโยชนอ์ ย่างไร ......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... 3. อธิบายขัน้ ตอนการผสมดินพร้อมปลกู โดยละเอียด ......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... 4. ท่านสามารถใช้ดินพรอ้ มปลกู ไม้ดอกกบั การปลูกผักในกระถางไดห้ รือไม่ เพราะเหตใุ ด ......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... 5. ในอนาคตหากท่านมีโอกาสจาหนา่ ยดินพร้อมปลกู ทา่ นจะจาหนา่ ยชอ่ งทางใด เพราะอะไร ......................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................. ......................... หลกั สูตรอาชพี ระยะสั้น การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 41

16. แบบประเมนิ ชน้ิ งาน หลักสูตร การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง (สาหรับวทิ ยากร) โปรดกรอกแบบสอบถามให้ตรงกบั ความคดิ เหน็ ของทา่ นมากท่สี ุด 1 = ควรปรับปรงุ 2 = พอใช้ 3 = ดี 4 = ดมี าก 5 = ดีมากทสี่ ุด ชอ่ื - สกุล (ผู้เรยี น) ............................................................................................................................ หวั ขอ้ ประเมิน ระดับความพึงพอใจ 12345 1. การเตรยี มอปุ กรณ์ 2. ชนดิ ของวัสดุ 3. ขนั้ ตอนการผสม 4. ความสะอาดปลอดภัย 5. การบรรจถุ ุง หลักสูตรอาชพี ระยะสนั้ การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ช่ัวโมง 42

17. แบบประเมนิ ความพึงพอใจ หลักสตู ร การทาดินพรอ้ มปลกู ระหว่างวนั ท่ี.............เดือน................พ.ศ............. สถานที่จัด.............................................อาเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์ ข้อมลู พ้ืนฐานของผปู้ ระเมินความพึงพอใจ เพศ 0 ชาย 0 หญงิ อายุ...........ปี วฒุ กิ ารศกึ ษา......................อาชีพ................................. คาชีแ้ จง 1. แบบประเมินความพึงพอใจ มี 4 ตอน 2. โปรดแสดงเครอ่ื งหมาย √ ในช่องวา่ งระดบั ความพงึ พอใจตามความคิดเห็นของทา่ น ระดับความพึงพอใจ หมาย ขอ้ รายการประเมินความพงึ พอใจ มาก มาก ปาน นอ้ ย นอ้ ย เหตุ ที่สดุ กลาง ทีส่ ุด ตอนที่ 1 ความพึงพอใจดา้ นเนือ้ หา 1 เนือ้ หาตรงตามความต้องการ 2 เนอ้ื หาเพยี งพอตอ่ ความต้องการ 3 เนือ้ หาปัจจุบนั ทนั สมัย 4 เนื้อหามปี ระโยชน์ตอ่ การนาไปใช้ในการพฒั นาคุณภาพชีวิต ตอนที่ 2 ความพงึ พอใจดา้ นกระบวนการจัดกจิ กรรมการอบรม 5 การเตรยี มความพร้อมกอ่ นอบรม 6 การออกแบบกิจกรรมเหมาะสมกับวตั ถปุ ระสงค์ 7 การจัดกจิ กรรมเหมาะสมกบั เวลา 8 การจัดกจิ กรรมเหมาะสมกบั กลุ่มเป้าหมาย 9 วธิ กี ารวดั ผล/ประเมินผลเหมาะสมกับวตั ถปุ ระสงค์ ตอนที่ 3 ความพึงพอใจต่อวิทยากร 10 วทิ ยากรมีความรู้ความสามารถในเรอื่ งที่ถา่ ยทอด 11 วิทยากรมเี ทคนคิ การถา่ ยทอดใช้สื่อเหมาะสม 12 วทิ ยากรเปิดโอกาสให้มสี ว่ นร่วมและซกั ถาม ตอนที่ 4 ความพงึ พอใจดา้ นการอานวยความสะดวก 13 สถานท่ี วสั ดุ อุปกรณแ์ ละสงิ่ อานวยความสะดวก 14 การสื่อสาร การสร้างบรรยากาศเพอ่ื ให้เกดิ การเรียนรู้ 15 การบรกิ าร การชว่ ยเหลอื และการแกป้ ญั หา ความคิดเห็นและข้อเสนอแนะอื่น ๆ.............................................................................................................................. ............................................................................................................................. .......................................................... หมายเหตุ สถานศกึ ษาอาจปรับเปล่ียนตามความเหมาะสมกับโครงการฯ/กิจกรรมทจี่ ดั อบรม หลักสูตรอาชีพระยะส้นั การทาดนิ พรอ้ มปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 43

บรรณานุกรม ข้อมูลประกอบเนอ้ื หา สบื ค้นจาก เวบ็ ไซด์ www.opsmoac.go.th/pattani-article_prov-preview-402891791804 สืบค้นจาก เวบ็ ไซด์ www.baanlaesuan.com/124963/plant-scoop/pot_garden สบื คน้ จาก เวบ็ ไซด์ www.baanlaesuan.com/37381/diy/mixed-soil-formular สืบคน้ จาก เวบ็ ไซด์ https://women.trueid.net/detail/bWQkLvO5oMjd สืบค้นจาก เว็บไซด์ https://farmerspace.co/10- %E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%95%E0%B8%A3- %E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B9%83%E0%B 8%AB%E0%B9%89%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B5- %E0%B8%9B%E0%B8%A5/ สืบค้นจาก เวบ็ ไซด์ http://www.xn-- l3cffac4c7cucdwj2uja.com/article/35/%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%95%E0%B8 %A3%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B9% E0%B8%81-15-%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%95%E0%B8%A3- %E2%80%9C%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%9A%E0%B8%88%E0% B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E2%80%9D - %E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B 9%89%E0%B8%97%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88 %E0%B8%B2%E0%B8%87- %E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0% B9%84%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B9%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%A1 หลกั สูตรอาชพี ระยะสนั้ การทาดินพร้อมปลูก จานวน 40 ชั่วโมง 44