e-book บทที่2

บทท่ี 2 เครื่องมือวดั ไฟฟ้า

32 2.2 มลั ตมิ ิเตอร์ชนิดแอนะลอก มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก หรือมลั ติมิเตอร์ชนิดเข็มช้ี เป็ นมลั ติมิเตอร์พ้ืนฐานท่ีถูกนามา ใชง้ านยาวนาน หลายสิบปี แลว้ จนถึงปัจจุบนั ก็ยงั เป็ นท่ีนิยมใชง้ านอยู่ เพราะดว้ ยคุณสมบตั ิท่ีดีหลายประการของมลั ติมิเตอร์ ชนิดน้ี ท่ีพิเศษคือ สามารถวดั ตรวจสอบดี เสีย ชนิด และขา ของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ไดห้ ลายประเภท การจะ นามลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกไปใชง้ าน จาเป็ นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจในส่วนประกอบ และรายละเอียดต่างๆ ของมลั ติมิเตอร์ชนิดน้ีก่อนการใช้งาน เพื่อให้ผใู้ ช้สามารถใช้งานไดอ้ ย่างถูกตอ้ ง เกิดความปลอดภยั ในการใช้ งาน ลกั ษณะรูปร่างและส่วนประกอบของมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกแบบหน่ึง แสดงดงั รูปท่ี 2.2 มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกตามรูปท่ี 2.2 เป็ นมลั ติมิเตอร์แบบหน่ึงท่ีมีขายทว่ั ไป มีราคา 2 1 ถูก ใช้งานไดด้ ี ส่วนประกอบต่างๆ ไม่แตกต่าง 3 ไปจากมลั ติมิเตอร์แอนะลอกแบบอ่ืน ตวั เลขที่ช้ี แสดงไว้ บอกชื่อของส่วนประกอบ หน้าท่ีการ 4 5 ทางาน และการใชง้ าน มีรายละเอียดดงั น้ี 6 หมายเลข 1 เป็ นหน้าปัดแสดงสเกล บอกค่าตา่ งๆ ของปริมาณไฟฟ้ าที่วดั ได้ 7 8 หมายเลข 2 เป็ นไดโอดเปล่งแสง (LED) 9 จะเปล่งแสงสวา่ งออกมา แสดงถึงการต่อวงจร (Continuity) เมื่อต้งั ยา่ นวดั โอห์ม (Ω) ท่ียา่ น x1 รูปที่ 2.2 ส่วนประกอบมลั ติมิเตอร์ชนิด ในขณะช็อตปลายสายวดั เขา้ ดว้ ยกนั แอนะลอก หมายเลข 3 เป็นเขม็ ช้ีของมิเตอร์ หมายเลข 4 เป็ นสกรูใชป้ รับแต่งให้เข็มช้ีในสภาวะมิเตอร์ไม่ทางาน ช้ีที่ตาแหน่งซ้ายมือสุดของสเกล พอดี (ที่ , 0 V, 0 A) ช่วยใหม้ ิเตอร์อยใู่ นสภาวะพร้อมใชง้ าน และขณะใชง้ านจะแสดงค่าท่ีวดั ไดอ้ อกมามีค่า ถูกตอ้ ง หมายเลข 5 เป็ นป่ ุมปรับให้เข็มช้ีของมิเตอร์ช้ีท่ีตาแหน่งศูนยโ์ อห์มพอดี (0 Ω.ADJ) ใช้ร่วมกบั การต้งั ยา่ นวดั โอห์ม (Ω) โดยขณะที่ช็อตปลายสายวดั มิเตอร์เขา้ ดว้ ยกนั เข็มมิเตอร์จะ ตอ้ งบ่ายเบนไปทางขวามือช้ีท่ี ตาแหน่ง 0 Ω พอดี ถา้ เข็มช้ีไม่อยู่ท่ีตาแหน่ง 0 Ω พอดีตอ้ งปรับป่ ุมน้ีช่วย เพ่ือทาให้การวดั ความตา้ นทานมีค่า ถูกตอ้ ง หมายเลข 6 เป็ นข้วั ต่อเอาตพ์ ุต (OUTPUT) ใชส้ าหรับวดั ความดงั ของเสียงจากเครื่องขยายเสียง หรือ เครื่องรับวทิ ยุ วดั ออกมาเป็นหน่วยเดซิเบล (dB) ใชง้ านร่วมกบั ข้วั หมายเลข 9

33 หมายเลข 7 เป็นสวติ ชป์ รับเลือกยา่ นวดั คา่ ปริมาณไฟฟ้ าที่เหมาะสม สามารถปรับหมุนไดร้ อบตวั หมายเลข 8 เป็นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์ข้วั บวก (+) ใชส้ าหรับต่อสายวดั สีแดง หมายเลข 9 เป็นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์ข้วั ลบ (-COM) ใชส้ าหรับต่อสายวดั สีดา 2.3 สเกลหน้าปัดมลั ตมิ ิเตอร์ชนดิ แอนะลอก สเกลหนา้ ปัดของมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก หรือชนิดเข็มช้ี จะมีสเกลแสดงค่าปริมาณไฟฟ้ าหลายชนิด ปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิดแสดงค่าออกมาแตกต่างกัน ทาให้สเกลที่กาหนดไวท้ ่ีหน้าปัดแต่ละสเกลมีความ แตกต่างกนั ถูกแยกออกเป็ นสเกลหลายช่องหลายแถว แต่ละช่องแต่ละแถวใช้แสดงปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิด โดยเฉพาะ การใชง้ านและการอ่านค่าเป็นส่ิงจาเป็นตอ้ งทาความเขา้ ใจ เพ่ือการใชง้ านมีความถูกตอ้ ง ลกั ษณะสเกล หนา้ ปัดของมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก แสดงดงั รูปที่ 2.3 สเกลหนา้ ปัดมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก ตามรูปที่ 2.3 แสดงสเกลค่าปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิดของมลั ติ มิเตอร์แบบหน่ึง ถูกกากบั ไวด้ ว้ ยหมายเลข เพ่อื บอกช่ือปริมาณไฟฟ้ าแต่ละส่วนอธิบายรายละเอียดไดด้ งั น้ี หมายเลข 1 คือสเกลโอห์ม () ใช้สาหรับอ่านค่าความตา้ นทานที่ 1 8 วัดได้ออกมา เม่ือต้ังย่านวัดความ 2 ตา้ นทานหรือยา่ น  3 5 หมายเลข 2 คือสเกลแรงดัน 4 6 7 ไฟตรง กระแสไฟตรง และแรงดนั ไฟ สลบั (DCV, A & ACV) ใชส้ าหรับอ่าน รูปท่ี 2.3 สเกลหนา้ ปัดมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก ค่าแรงดนั ไฟตรง เมื่อต้งั ยา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง (DCV) ใช้สาหรับอ่านค่ากระแสไฟตรง เม่ือต้งั ย่านวดั กระแสไฟตรง (DCmA) และใช้สาหรับอ่านค่า แรงดนั ไฟสลบั เมื่อต้งั ยา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั (ACV) หมายเลข 3 คือสเกลแรงดนั ไฟสลบั เฉพาะยา่ น 10 โวลต์ (AC 10 V) ใชส้ าหรับอ่านค่าแรงดนั ไฟสลบั เมื่อต้งั ยา่ นวดั ท่ี 10 ACV หมายเลข 4 คือสเกลค่าอัตราขยายกระแสไฟตรงของตัวทรานซิสเตอร์ (hFE) ใช้สาหรับอ่านค่า อตั ราขยายกระแสไฟตรงของตวั ทรานซิสเตอร์เม่ือต้งั ยา่ นวดั โอห์ม () ท่ีตาแหน่ง x10 (hFE) หมายเลข 5 คือสเกลค่ากระแสรั่วไหล (Leakage Current) ของตวั ทรานซิสเตอร์ (ICEO) ใชส้ าหรับอ่าน ค่ากระแสร่ัวไหลของตวั ทรานซิสเตอร์ที่ขาคอลเลกเตอร์ (C) และขาอิมิตเตอร์ (E) เมื่อขาเบส (B) เปิ ดลอย ขณะ ต้งั ยา่ นวดั โอห์ม () ที่ x1 (150 mA), x10 (15 mA), x100 (1.5 mA) และ x1k (150 A) นอกจากน้นั ยงั ใชแ้ สดง ค่ากระแสภาระ (Load Current) ในการวดั ไดโอด (LI) ใชส้ าหรับอ่านกระแสภาระท่ีไหลผา่ นไดโอด เม่ือวดั ดว้ ย

34 ยา่ นวดั โอห์ม () หมายเลข 6 คือสเกลคา่ แรงดนั ภาระ (Load Voltage) ในการวดั ไดโอด (LV) ใชส้ าหรับอ่านแรงดนั ภาระ ที่ตกคร่อมไดโอด เม่ือวดั ดว้ ยยา่ นวดั โอห์ม () เป็นการวดั ค่าในเวลาเดียวกบั การวดั LI หมายเลข 7 คือสเกลค่าความดงั ของสัญญาณเสียง บอกค่าการวดั ออกมาเป็ นเดซิเบล (dB) ใชส้ าหรับ อ่านค่าความดงั ของสญั ญาณเสียง เมื่อต้งั ยา่ นวดั ท่ีแรงดนั ไฟสลบั (ACV) หมายเลข 8 คือกระจกเงา ใช้สะทอ้ นเขม็ ช้ี เพื่อช่วยให้การอ่านปริมาณไฟฟ้ าค่าต่างๆ มีความถูกตอ้ ง ที่สุด โดยขณะอา่ นคา่ ตอ้ งใหต้ าแหน่งเขม็ ช้ีจริงและเขม็ ช้ีในกระจกเงาซอ้ นทบั กนั พอดี 2.4 การใช้งานมลั ตมิ เิ ตอร์ชนิดแอนะลอก มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก สามารถใช้วดั หาปริมาณไฟฟ้ าค่าต่างๆ ไดห้ ลายชนิด เช่น แรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั (ACV) กระแสไฟตรง (DCmA) และความตา้ นทาน () เป็ นตน้ ส่ิงสาคญั ในการใช้ งานของมลั ติมิเตอร์ชนิดน้ี อยทู่ ่ีค่าที่อ่านออกมาไดจ้ ากการบ่ายเบนไปของเขม็ ช้ี ถูกแสดงค่าออกมาเป็ นสเกลท่ี แบ่งไว้ การอ่านค่าที่ถูกตอ้ งของค่าที่เขม็ ช้ีช้ีบอกไวจ้ าเป็ นตอ้ งใชค้ ่าการแบ่งออกเป็ นอตั ราส่วน จากค่าตวั เลขท่ี บอกไวใ้ นตาแหน่งใกลเ้ คียงท้งั ดา้ น ซา้ ยและดา้ นขวาของเขม็ ช้ี อตั ราส่วนที่แบ่งออกมีความแตกต่างกนั ไปในแต่ ละสเกลและแต่ละค่า ซ่ึงส่ิงน้ีเองเป็ นผลทาให้การอ่านค่าเกิดความผิดพลาดได้ง่าย การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิด แอนะลอกไปใชง้ าน จาเป็นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจการใชง้ านและการอา่ นค่าใหถ้ ูกตอ้ งเสียก่อน 2.4.1 การวดั แรงดนั ไฟตรง (DCV) การวดั แรงดนั ไฟตรง โดยปรับสวิตช์เลือกย่านวดั ไปที่ DCV มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่น มาตรฐาน จะมียา่ นวดั แรงดนั ไฟตรงท้งั หมด 7 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 0.1 V, 0.5 V, 2.5 V, 10 V, 50 V, 250 V และ 1,000 V การต้งั ย่านวดั ท่ี DCV แสดงดงั รูปท่ี 2.4 การอ่านค่าแรงดันไฟตรง อ่านท่ีหน้าปัดรูปที่ 2.3 หมายเลข 2 สเกล DCV, A & ACV ข้นั ตอนการวดั ค่าปฏิบตั ิดงั น้ี -+ รูปท่ี 2.4 ยา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง รูปที่ 2.5 การตอ่ มลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟตรง (DCV)

35 (DCV) 1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ที่ข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ที่ข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์ นา สายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่าแรงดนั ไฟตรงท่ีตอ้ งการ 2. ปรับสวิตช์เลือกย่านวดั DCV ไปย่านท่ีเหมาะสม หากไม่ทราบค่าแรงดนั ไฟตรงที่ตอ้ ง การวดั ให้ ปรับต้งั ยา่ นวดั ไปที่ยา่ นสูงสุดไวก้ ่อนท่ียา่ น 1,000 V 3. การวดั แรงดนั ไฟตรง ตอ้ งนามิเตอร์ไปต่อวดั แบบขนานกบั วงจร (ต่อคร่อมอุปกรณ์) และขณะวดั ตอ้ งคานึง ถึงข้วั ของมิเตอร์ใหต้ รงกบั ข้วั ของแรงดนั ท่ีวดั โดยยึดหลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ย ข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกลล้ บแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์ การต่อมลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟ ตรง แสดงดงั รูปที่ 2.5 4. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านค่า แสดงไดต้ ามตารางท่ี 2.1 ตารางที่ 2.1 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านค่า แรงดนั ไฟตรง (DCV) ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทว่ี ดั ได้ หมายเหตุ 0.1 V 0 – 10 ใช้ 0.01 คูณคา่ ที่อา่ นได้ 0 – 0.1 V ใชส้ เกลสีดาใต้ 0.5 V 0 – 50 ใช้ 0.01 คูณคา่ ที่อา่ นได้ 0 – 0.5 V กระจกเงา 3 ยา่ น 2.5 V 0 – 250 ใช้ 0.01 คูณคา่ ที่อ่านได้ 0 – 2.5 V คือ 0 – 10, 10 V 0 – 10 0 – 10 V 50 V 0 – 50 อ่านโดยตรง 0 – 50 V 0 – 50 250 V 0 – 250 อา่ นโดยตรง 0 – 250 V และ 0 – 250 0 – 10 อ่านโดยตรง 0 – 1,000 V 1,000 V ใช้ 100 คูณคา่ ที่อ่านได้ ตัวอย่างที่ 2.1 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ่ี DCV เพื่อวดั แรงดนั ไฟตรง เขม็ ช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปท่ี 2.6 จงอ่าน คา่ แรงดนั ไฟตรงทุกยา่ นวดั บนสเกลหนา้ ปัด วธิ ีทา อ่านค่าแต่ละย่านวดั เต็มสเกล (สเกลสีดาใตก้ ระจก เงา DCV) ยา่ น 0 – 10 V อา่ นได้ = 6.4 V ยา่ น 0 – 50 V อ่านได้ = 32 V รูปที่ 2.6 เขม็ ช้ีแสดงค่ายา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง ยา่ น 0 – 250 V อา่ นได้ = 160 V (DCV) ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.1 ตอบ

36 2.4.2 การวดั แรงดันไฟสลบั (ACV) การวดั แรงดนั ไฟสลบั โดยปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปท่ี ACV มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่น มาตรฐาน จะมียา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั ท้งั หมด 4 ยา่ นวดั เตม็ สเกล คือ ยา่ น 10 V, 50 V, 250 V และ 1,000 V การ ต้งั ยา่ นวดั ที่ ACV แสดงดงั รูปท่ี 2.7 การอ่านค่าแรงดนั ไฟสลบั อ่านท่ีหนา้ ปัดรูปท่ี 2.3 หมายเลข 2 สเกล DCV, A & ACV และหมายเลข 3 สเกล AC 10 V ข้นั ตอนการวดั ค่าปฏิบตั ิดงั น้ี รูปที่ 2.7 ยา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั รูปที่ 2.8 การต่อมลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟสลบั (ACV) (ACV) 1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ที่ข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์ นา สายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่าแรงดนั ไฟสลบั 2. ปรับสวิตช์เลือกย่านวดั ACV ไปย่านที่เหมาะสม หากไม่ทราบค่าแรงดนั ไฟสลบั ท่ีจะวดั ให้ต้งั ยา่ น วดั ไปท่ียา่ นสูงสุดไวก้ ่อนที่ 1,000 V 3. การวดั แรงดนั ไฟสลบั ตอ้ งนามิเตอร์ไปตอ่ วดั แบบขนานกบั วงจร (ต่อคร่อมอุปกรณ์) และขณะวดั ไม่ จาเป็นตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมิเตอร์ สามารถวดั สลบั ข้วั ได้ การตอ่ มลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟสลบั แสดงดงั รูปที่ 2.8 4. ก่อนต่อมลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟสลบั ค่าสูง ควรตดั ไฟของวงจรที่จะวดั ออกก่อน เมื่อต่อมลั ติมิเตอร์ เขา้ วงจรเรียบร้อยแลว้ จึงจา่ ยไฟเขา้ วงจรท่ีตอ้ งการวดั 5. อยา่ จบั สายวดั หรือตวั มลั ติมิเตอร์ขณะวดั แรงดนั ไฟสลบั ค่าสูง เม่ือวดั เสร็จเรียบร้อยควรตดั ไฟที่ทา การวดั เสียก่อน จึงปลดสายวดั ของมลั ติมิเตอร์ออกจากวงจร 6. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านค่า แสดงไดต้ ามตารางที่ 2.2 ตารางที่ 2.2 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านค่าแรงดนั ไฟสลบั (ACV) ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทวี่ ดั ได้ หมายเหตุ 10 V 0 – 10 อ่านโดยตรง 0 – 10 V ใชส้ เกล AC 10 V 50 V 0 – 50 อ่านโดยตรง 0 – 50 V ใชส้ เกลสีดาใตก้ ระจก 250 V 0 – 250 อา่ นโดยตรง 0 – 250 V เงา 3 ยา่ น คือ 0 – 10, 0 0 – 10 ใช้ 100 คูณค่าท่ีอา่ นได้ 0 – 1,000 V – 50 และ 0 – 250 1,000 V

37 ตัวอย่างท่ี 2.2 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ่ี ACV เพ่ือวดั แรงดนั ไฟสลบั เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปท่ี 2.9 จงอ่าน คา่ แรงดนั ไฟสลบั ทุกยา่ นวดั บนสเกลหนา้ ปัด วธิ ีทา อา่ นค่าแต่ละยา่ นวดั เตม็ สเกล (สเกลสีดาใตก้ ระจกเงา ACV และสเกลสีแดง AC 10 V ดา้ นล่าง ) ยา่ น 0 – 10 V อ่านได้ = 3.6 V ยา่ น 0 – 50 V อา่ นได้ = 18 V รูปที่ 2.9 เขม็ ช้ีแสดงคา่ ยา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั ยา่ น 0 – 250 V อา่ นได้ = 90 V (ACV) ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.2 ยา่ น AC 10 V อา่ นได้ = 3.8 V ตอบ 2.4.3 การวดั กระแสไฟตรง (DCmA) การวดั กระแสไฟตรง โดยปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั ไปท่ี DCmA มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่น มาตรฐาน จะมียา่ นวดั กระแสไฟตรงท้งั หมด 4 ยา่ นวดั เตม็ สเกล คือ ยา่ น 50 A, 2.5 mA, 25 mA และ 250 mA (0.25 A) การต้งั ย่านวดั ท่ี DCmA แสดงดังรูปที่ 2.10 การอ่านค่ากระแสไฟตรง อ่านที่หน้าปัดรูปท่ี 2.3 หมายเลข 2 สเกล DCV, A & ACV ข้นั ตอนการวดั คา่ ปฏิบตั ิดงั น้ี -+ รูปที่ 2.10 ยา่ นวดั กระแสไฟตรง รูปที่ 2.11 การต่อมลั ติมิเตอร์วดั กระแสไฟตรง (DCmA) 1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ที่ข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ที่ข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์ นา สายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่ากระแสไฟตรง 2. ปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั DCmA ไปยา่ นที่เหมาะสม หากไม่ทราบค่ากระแสไฟตรงท่ีจะวดั ให้ต้งั ยา่ น วดั ไปที่ยา่ นสูงสุดไวก้ ่อนที่ 250 mA 3. การวดั กระแสไฟตรง ตอ้ งนามิเตอร์ไปต่ออนุกรมกบั วงจร (ตดั วงจรออกนามิเตอร์เขา้ ไปต่อร่วมเป็ น ส่วนหน่ึงของวงจร) และขณะต่อวดั ตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมิเตอร์ให้ตรงกบั ข้วั ของแรงดนั แหล่งจ่าย โดยยดึ หลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกลล้ บแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์ การต่อมลั ติมิเตอร์วดั กระแสไฟตรง แสดงดงั รูปท่ี 2.11

38 4. ยา่ นวดั กระแสไฟตรง 50 A เป็นยา่ นเดียวกบั ยา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง 0.1 V ในยา่ นน้ีทาหนา้ ท่ีเป็ นท้งั มิเตอร์วดั แรงดนั ไฟตรงเตม็ สเกล 0.1 V และเป็นมิเตอร์วดั กระแสไฟตรงเตม็ สเกล 50 A 5. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นค่า แสดงไดต้ ามตารางที่ 2.3 ตารางที่ 2.3 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านคา่ กระแสไฟตรง (DCmA) ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทวี่ ดั ได้ หมายเหตุ 50 A 0 – 50 อา่ นโดยตรงในหน่วย A 0 – 50 A ใชส้ เกลสีดา 2.5 mA 0 – 250 ใช้ 0.01 คูณคา่ ที่อ่านไดใ้ นหน่วย mA 0 – 2.5 mA ใตก้ ระจกเงา 25 mA 0 – 250 ใช้ 0.1 คูณคา่ ท่ีอ่านไดใ้ นหน่วย mA 0 – 25 mA 3 ยา่ น คือ 0 – 10, 0 – 50 0.25 A 0 – 250 อ่านโดยตรงในหน่วย mA 0 – 250 mA และ 0 – 250 ตัวอย่างท่ี 2.3 ต้งั ย่านมลั ติมิเตอร์ไวท้ ่ี DCmA เพื่อวดั กระแสไฟตรง เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปท่ี 2.12 จงอา่ นค่ากระแสไฟตรงทุกยา่ นวดั บนสเกลหนา้ ปัด วธิ ีทา รูปท่ี 2.12 เขม็ ช้ีแสดงคา่ ยา่ นวดั กระแสไฟตรง อา่ นค่าแต่ละยา่ นวดั เตม็ สเกล (สเกลสีดาใตก้ ระจก (DCmA) ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.3 เงา DCmA ที่ใชม้ ี 2 ยา่ น คือ 50, 250) ยา่ น 0 – 50 mA อา่ นได้ = 46 mA ยา่ น 0 – 250 mA อา่ นได้ = 230 mA ตอบ 2.4.4 การวดั ความต้านทาน () การวดั ความตา้ นทาน โดยปรับสวิตช์เลือกย่านวดั ไปท่ี  มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่น มาตรฐาน จะมียา่ นวดั ความตา้ นทานท้งั หมด 4 ถึง 5 ย่านวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น x1, x10, x100, x1k และ x10k (บางรุ่นไม่มียา่ น x100 และบางรุ่นไม่มียา่ น x10k ) การต้งั ยา่ นวดั ท่ี  แสดงดงั รูปที่ 2.13 การอ่านค่าความ ตา้ นทาน อา่ นที่หนา้ ปัดรูปท่ี 2.3 หมายเลข 1 สเกล  ข้นั ตอนการวดั คา่ ปฏิบตั ิดงั น้ี

39 1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ที่ข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์ นาสายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่าความตา้ นทาน 2. ปรับสวิตช์เลือกไปย่านวดั  ก่อนนาโอห์ม มิเตอร์ไปใช้วดั ตวั ตา้ นทานทุกคร้ัง ในทุกย่านวดั ท่ีต้งั วดั โอห์ม ตอ้ งปรับแต่งเข็มช้ีของมิเตอร์ให้ช้ีค่าที่ 0  รูปที่ 2.13 ยา่ นวดั ความตา้ นทาน () ก่อนเสมอ โดยช็อตปลายสายวดั ท้งั สองเส้นของมิเตอร์ เขา้ ดว้ ยกนั ปรับแต่งป่ ุมปรับ 0  ADJ จนเขม็ ช้ีของ มิเตอร์ช้ีที่ตาแหน่ง 0  พอดี ลกั ษณะการปรับแต่งโอห์มมิเตอร์ให้พร้อมใชง้ าน แสดงดงั รูปท่ี 2.14 3. นาโอห์มมิเตอร์ไปวดั ค่าความตา้ นทานไดต้ ามตอ้ งการอย่างถูกตอ้ ง ค่าท่ีอ่านออกมาไดจ้ ากโอห์ม มิเตอร์ คือ ค่าความตา้ นทานของตวั ตา้ นทานตวั ท่ีวดั ลกั ษณะการวดั ตวั ตา้ นทานดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก แสดงดงั รูปท่ี 2.15 4. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านคา่ แสดงไดต้ ามตารางที่ 2.4

0 รูปที่ 2.14 การปรับแตง่ โอห์มมเิ ตอร์ใหช้ ้ีท่ี 0  พอดี รูปที่ 2.15 การวดั ความตา้ นทานดว้ ยโอห์มมิเตอร์

40 ตารางท่ี 2.4 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านค่าความตา้ นทาน () ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทวี่ ดั ได้ หมายเหตุ 1 อา่ นโดยตรง 10 ใช้ 10 คูณคา่ ที่อ่านได้ 0 – 2 kΩ ใชส้ เกลสีดา 100 0 –  ใช้ 100 คูณค่าที่อ่านได้ 0 – 20 kΩ เหนือกระจก 1k อา่ นโดยตรงในหน่วย kΩ 0 – 200 kΩ เงายา่ นเดียว 10k ใช้ 10 คูณคา่ ท่ีอา่ นไดใ้ นหน่วย kΩ 0 – 2 MΩ คือ 0 –  0 – 20 MΩ ตัวอย่างท่ี 2.4 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ่ี  เพ่ือวดั ความตา้ นทาน เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปท่ี 2.16 จงอ่าน ความตา้ นทานท่ีแสดงบนสเกลหนา้ ปัดทุกหมายเลขเขม็ ช้ี วธิ ีทา 3 2 อ่านค่าทุกหมายเลขเขม็ ช้ี (สเกลสีดาเหนือ 4 1 กระจกเงา ) รูปท่ี 2.16 เขม็ ช้ีแสดงค่ายา่ นวดั ความตา้ นทาน หมายเลข 1 อ่านได้ = 1.4  () ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.4 หมายเลข 2 อ่านได้ = 8.5  หมายเลข 3 อ่านได้ = 42  หมายเลข 4 อ่านได้ = 180  ตอบ 2.5 มลั ตมิ ิเตอร์ชนดิ ดจิ ติ อล มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล สามารถใชว้ ดั หาปริมาณไฟฟ้ าค่าต่างๆ ไดห้ ลายชนิดเช่นเดียวกบั มลั ติมิเตอร์ชนิด แอนะลอก เช่น แรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั (ACV) กระแสไฟตรง (DCmA) และความตา้ นทาน () เป็นตน้ ส่ิงสาคญั ในการใชง้ านของมลั ติมิเตอร์ชนิดน้ี อยทู่ ี่การแสดงค่าออกมาเป็ นตวั เลขอ่านค่าไดโ้ ดยตรง อ่านไดร้ วดเร็ว มีความถูกตอ้ ง เที่ยงตรง เกิดความสะดวก การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลไปใช้งาน จาเป็ นตอ้ ง ศึกษาทาความเขา้ ใจในส่วนประกอบ และรายละเอียดต่างๆ ก่อนการใช้งาน เพ่ือทาให้ผูใ้ ชส้ ามารถใช้งานได้ อยา่ งถูกตอ้ ง เกิดความปลอดภยั ท้งั ตวั มลั ติมิเตอร์และตวั ผใู้ ชง้ าน รูปร่างและส่วนประกอบของมลั ติมิเตอร์ชนิด ดิจิตอล แสดงดงั รูปที่ 2.17

41 มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลตามรูปที่ 2.17 เป็ นมลั ติมิเตอร์แบบหน่ึงที่มีขายทวั่ ไป มีราคา 1 9 ถูก ส่วนประกอบไม่แตกต่างไปจากมลั ติมิเตอร์ 7 ชนิดดิจิตอลแบบอื่นๆ มากนกั (บางรุ่นมีข้วั วดั 10 ปริมาณไฟฟ้ าอื่นๆ ไดเ้ พ่ิมข้ึน) ตวั เลขท่ีช้ีแสดงไว้ 8 12 บอกช่ือของส่วนประกอบ หนา้ ท่ีการทางาน และ 2 13 การใชง้ าน มีรายละเอียดดงั น้ี 4 11 หมายเลข 1 เป็นหนา้ ปัดแสดงผลการวดั 3 ค่าปริมาณไฟฟ้ า แสดงเป็ นตวั เลขจานวน 3 1/2 14 5 หลกั และตวั อกั ษร จอเป็นคริสตอลเหลว (LCD) 6 หมายเลข 2 เป็ นสวิตช์เลือกค่าปริมาณ ไฟฟ้ าท่ีตอ้ งการวดั ปรับหมุนไปซา้ ยหรือขวาได้ รูปที่ 2.17 ส่วนประกอบมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล อยา่ งอิสระ หมายเลข 3 เป็ นข้วั เสียบไวส้ าหรับวดั ตวั ทรานซิสเตอร์ เพื่อหาค่าอตั ราขยายกระแส (hFE) ของตัว ทรานซิสเตอร์ ใชท้ างานร่วมกบั ตาแหน่งหมายเลข 13 ยา่ น hFE หมายเลข 4 เป็นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์สีแดง เพ่อื ใชว้ ดั ค่ากระแสไฟตรงค่าสูง (10A ) วดั ค่าไดส้ ูงสุด 10 A ใชท้ างานร่วมกบั ข้วั ตอ่ หมายเลข 6 และตาแหน่งหมายเลข 12 ยา่ น 10 A หมายเลข 5 เป็ นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์สีแดง เพื่อใชว้ ดั ค่าแรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั (ACV) กระแสไฟตรงค่าต่า (DCmA) และความตา้ นทาน () ใชท้ างานร่วมกบั ข้วั ตอ่ หมายเลข 6 หมายเลข 6 เป็นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์สีดา (COM) เป็นข้วั ตอ่ สายวดั ข้วั ร่วม ใชร้ ่วมกบั ข้วั หมายเลข 4 และ ข้วั หมายเลข 5 ใชว้ ดั คา่ ปริมาณไฟฟ้ าตา่ งๆ หมายเลข 7 เป็ นตาแหน่งเลือกการปิ ดสวิตช์หยุดใช้งานมิเตอร์ (OFF) เพ่ือหยุดการจ่าย ไฟให้มิเตอร์ เป็นการหยดุ ทางานของมิเตอร์ หมายเลข 8 เป็ นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นโวลตม์ ิเตอร์ไฟตรง (V ) วดั แรงดนั ไฟตรงได้สูงสุด 1,000 V หมายเลข 9 เป็ นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นโวลต์มิเตอร์ไฟสลบั (V~) วดั แรงดนั ไฟสลบั ไดส้ ูงสุด 750 V หมายเลข 10 เป็ นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นแอมมิเตอร์ไฟตรง (A ) วดั กระแสไฟ ตรงไดส้ ูงสุด 200 mA หมายเลข 11 เป็ นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นโอห์มมิเตอร์ () วดั ความตา้ นทานไดส้ ูงสุด 2,000 k

42 หมายเลข 12 เป็นตาแหน่งเลือกการทางานเป็นแอมมิเตอร์ไฟตรงค่าสูง (10A) วดั กระแสไฟตรงไดส้ ูงสุด 10 A หมายเลข 13 เป็ นตาแหน่งเลือกใช้มิเตอร์ทางานเป็ นเคร่ืองวดั อัตราขยายกระแส (hFE) ของตัว ทรานซิสเตอร์ ใชท้ างานร่วมกบั ตาแหน่งหมายเลข 3 หมายเลข 14 เป็นตาแหน่งเลือกใชม้ ิเตอร์ทางานเป็นเคร่ืองวดั ตวั ไดโอด 2.6 การใช้งานมัลตมิ เิ ตอร์ชนิดดจิ ติ อล การนามลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลไปใชง้ าน ใชไ้ ดเ้ ช่นเดียวกบั มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก เม่ือตอ้ งการวดั ปริมาณไฟฟ้ าชนิดใด ก็ปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั หมายเลข 2 ของรูปท่ี 2.17 ไปยา่ นปริมาณไฟฟ้ าที่ตอ้ งการวดั ถา้ ไม่ ทราบค่าปริมาณไฟฟ้ าน้นั ใหต้ ้งั คา่ ท่ียา่ นวดั สูงสุดไวก้ ่อน และค่อยๆ ปรับต่าลงมาในยา่ นที่เหมาะสม มลั ติมิเตอร์ ชนิดดิจิตอลจะแสดงค่าปริมาณไฟฟ้ าออกมาเป็ นตวั เลขอ่านค่าไดท้ นั ที การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลไปใช้ งาน จาเป็นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจการใชง้ านและการอ่านค่าให้ถูกตอ้ งเสียก่อน การวดั ปริมาณไฟฟ้ าชนิดต่างๆ ทาไดด้ งั น้ี 2.6.1 การวดั แรงดันไฟตรง (DCV) การวดั แรงดนั ไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั ไปท่ีแรงดนั ไฟ ตรง (V ) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นท่ีใชง้ านตามรูปท่ี 2.17 มียา่ นวดั แรงดนั ไฟตรงท้งั หมด 5 ยา่ นวดั เตม็ สเกล คือ ย่าน 200 mV, 2,000 mV, 20 V, 200 V และ 1,000 V ตวั เลขท่ีแสดงให้เห็นบนหน้าปัดขณะวดั ค่า คือค่า แรงดนั ไฟตรงท่ีวดั ได้ การต่อวดั ค่าโดยยึดหลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั บวก (+) ของ มิเตอร์ ใกลล้ บแหล่งจา่ ยแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์ กรณีที่วดั ค่าแลว้ เกิดเครื่องหมายลบ (–) แสดง อยดู่ า้ นหนา้ ตวั เลขที่บอกค่าไว้ บอกใหท้ ราบวา่ การต่อสายวดั แรงดนั ไฟตรงผิดข้วั ให้สลบั ข้วั สายวดั ใหม่ การต้งั ยา่ นวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั แรงดนั ไฟตรง แสดงดงั รูปที่ 2.18 -+ รูปท่ี 2.18 การตอ่ มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั แรงดนั ไฟตรง

43 2.6.2 การวดั แรงดันไฟสลบั (ACV) การวดั แรงดนั ไฟสลับด้วยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยปรับสวิตช์เลือกย่านวดั ไปท่ีโวลต์ มิเตอร์ไฟสลบั (V~) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นท่ีใชง้ านตามรูปท่ี 2.17 มียา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั ท้งั หมด 2 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ย่าน 200 V และ 750 V ขณะวดั ค่ามิเตอร์จะแสดงค่าท่ีวดั ไดอ้ อกมา การวดั แรงดนั ไฟสลบั ไม่ จาเป็ นตอ้ งคานึงถึงข้วั วดั ของมิเตอร์ ใช้สลับข้วั วดั ได้ การต้งั ย่านวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดตวั เลขวดั แรงดนั ไฟสลบั แสดงดงั รูปที่ 2.19 รูปที่ 2.19 การต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั แรงดนั ไฟสลบั 2.6.3 การวดั กระแสไฟตรง (DCA) การวดั กระแสไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปที่แอมมิเตอร์ ไฟตรง (A ) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นท่ีใชง้ านตามรูปที่ 2.17 มีท้งั หมด 5 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 200 A, 2,000 A, 20 mA, 200 mA และ 10 A การต่อวดั กระแสไฟตรงตอ้ งต่อแบบอนุกรม ตวั เลขที่แสดงให้เห็นบน หนา้ ปัดขณะวดั ค่า คือค่ากระแสไฟตรงที่วดั ได้ การต่อวดั ค่าโดยยึดหลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ด้วยข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกล้ลบแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ด้วยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์ กรณีท่ีวดั ค่าแลว้ เกิด เครื่องหมายลบ (–) แสดงอยดู่ า้ นหนา้ ตวั เลขท่ีบอกค่าไว้ บอกให้ทราบวา่ การต่อสายวดั กระแสไฟตรงผิดข้วั ให้ สลบั ข้วั สายวดั ใหม่ และเมื่อตอ้ งการวดั กระแสไฟตรงค่าสูงเป็ นแอมแปร์ต้งั ที่ 10 A เปล่ียนตาแหน่งข้วั ต่อสายวดั เส้นสีแดง ไปเสียบท่ีข้วั ต่อหมายเลข 4 ตามรูปท่ี 2.17 การต้งั ย่านวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั กระแสไฟตรง แสดงดงั รูปท่ี 2.20

44 -+ รูปที่ 2.20 การต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั กระแสไฟตรง 2.6.4 การวดั ความต้านทาน () การวดั ความตา้ นทานดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยต้งั สวติ ช์เลือกยา่ นวดั ไปท่ีโอห์มมิเตอร์ () มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นที่ใชง้ านตามรูปที่ 2.17 มีท้งั หมด 5 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 200, 2,000, 20 k, 200 k และ 2,000 k การวดั ค่าความตา้ นทานดว้ ยโอห์มมิเตอร์ชนิดดิจิตอล ไม่จาเป็ นตอ้ งช็อตปลายสายวดั เขา้ ดว้ ยกนั เพื่อปรับแต่งความถูกตอ้ ง สามารถนาไปวดั ค่าได้เลยในทุกย่านวดั ตวั เลขท่ีแสดงให้เห็นคือค่าความ ตา้ นทานท่ีวดั ได้ การต้งั ยา่ นวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล วดั ค่าความตา้ นทาน แสดงดงั รูปท่ี 2.21 รูปท่ี 2.21 การต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั ค่าความตา้ นทาน

45 2.7 บทสรุป เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าเบ้ืองตน้ ที่ควรทราบ ไดแ้ ก่ มลั ติมิเตอร์ ซ่ึงถือไดว้ า่ เป็นเครื่องมือวดั ไฟฟ้ าท่ีจาเป็ นต่อ ช่างไฟฟ้ า ช่างอิเล็กทรอนิกส์ และช่างท่ีจาเป็ นตอ้ งเก่ียวขอ้ งกบั ปริมาณไฟฟ้ าต่างๆ มลั ติมิเตอร์สามารถวดั ปริมาณไฟฟ้ าไดห้ ลายชนิด มีราคาถูก เล็กกะทดั รัด พกพาไปไดส้ ะดวก มลั ติมิเตอร์ที่ผลิตมาใชง้ านแบ่งออกได้ เป็น 2 ชนิด ไดแ้ ก่ มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก และมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล การวดั ปริมาณไฟฟ้ าชนิดไฟตรง (DC) ไม่วา่ เป็ นแรงดนั หรือกระแส ขณะต่อมลั ติมิเตอร์วดั วงจรไฟฟ้ า น้นั ๆ ตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมลั ติมิเตอร์ และข้วั แรงดนั ของแหล่งจ่ายในวงจร ตอ้ งเหมือนกนั โดยยึดหลกั การต่อ วดั ดงั น้ี ใกลบ้ วกตอ่ บวก ใกลล้ บตอ่ ลบ จึงสามารถวดั ค่าปริมาณไฟฟ้ าน้นั ๆ ได้ ส่วนปริมาณไฟฟ้ าชนิดไฟสลบั (AC) ไม่ว่าเป็ นแรงดนั หรือกระแส ขณะต่อมลั ติมิเตอร์วดั วงจรไฟฟ้ าน้นั ๆ ไม่ตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมลั ติมิเตอร์ และข้วั แรงดนั ของแหล่งจ่ายในวงจร สิ่งสาคญั ที่ตอ้ งคานึงถึงก่อนนามลั ติมิเตอร์ไปใช้งาน คือการต้งั ย่านวดั ปริมาณไฟฟ้ า ตอ้ งต้งั ย่านวดั ให้ ถูกตอ้ งตามชนิดของปริมาณไฟฟ้ าน้นั ๆ เพราะการต้งั ยา่ นวดั ผดิ ชนิดอาจมีผลทาให้ มลั ติมิเตอร์ชารุดเสียหายได้ และการต้งั ย่านวดั ในค่าท่ีเหมาะสมเป็ นสิ่งจาเป็ นเช่นกนั จะช่วยใหก้ ารอ่านค่าการวดั มีความถูกตอ้ งมากข้ึน การ วดั ปริมาณไฟฟ้ าบางชนิดตอ้ งทาการปรับแต่งมิเตอร์ก่อนการวดั ค่าเสมอ เช่น การวดั ความตา้ นทาน ซ่ึงการวดั จะ ถูกตอ้ งได้ ก่อนการวดั คา่ ตอ้ งปรับแต่งมิเตอร์ก่อนการใชง้ านทุกคร้ัง

46 • ด้านทกั ษะ(ปฏบิ ตั ิ) (จดุ ประสงค์เชิงพฤติกรรมข้อที่ 11-12) 1. ใบปฏิบตั ิงานที่ 2.1การวดั แรงดนั ไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ 2. ใบปฏิบตั ิงานที่ 2.2 การวดั กระแสไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ 3. ใบปฏิบตั ิงานที่ 2.3 การวดั ความตา้ นทานดว้ ยมลั ติมิเตอร์ 4. แบบฝึกหดั ผลการเรียนรู้ • ด้านคุณธรรม/จริยธรรม/จรรยาบรรณ/บูรณาการเศรษฐกจิ พอเพยี ง (จุดประสงค์เชิงพฤติกรรมข้อท่ี 11-12) 1. การเตรียมความพร้อมดา้ นการเตรียม วสั ดุ อุปกรณ์นกั ศึกษาจะตอ้ งกระจายงานไดท้ ว่ั ถึง และ ตรง ตามความสามารถของสมาชิกทุกคนมีการจดั เตรียมสถานที่ สื่อ วสั ดุ อุปกรณ์ไวอ้ ยา่ งพร้อมเพรียง 2. ความมีเหตุมีผลในการปฏิบตั ิงาน ตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพยี ง นกั ศึกษาจะตอ้ งมีการใช้ เทคนิคท่ีแปลกใหม่ ใชส้ ่ือและเทคโนโลยี ประกอบการ นาเสนอท่ีน่าสนใจ นาวสั ดุในทอ้ งถิ่นมา ประยกุ ตใ์ ชอ้ ยา่ งคุม้ ค่าและประหยดั

47 กจิ กรรมการเรียนการสอนหรือการเรียนรู้ ข้นั ตอนการสอนหรือกจิ กรรมของครู ข้นั ตอนการเรียนรู้หรือกจิ กรรมของนักเรียน 1. ข้นั เตรียม ( 15 นาที ) 1. ข้นั เตรียม ( 15 นาที ) 1. จดั เตรียมเอกสารและส่ือการสอน พร้อมกบั 1. จดั เตรียมเอกสารตามท่ีอาจารยผ์ สู้ อนกาหนด อธิบายวิธีการให้คะแนนและวิธีการเรี ยนเรื่ อง ฟังวิธีการให้คะแนนและวิธีการเรียน เร่ือง เครื่องมือ เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าอิเลก็ ทรอนิกส์ วดั ไฟฟ้ าอิเลก็ ทรอนิกส์ 2. ผสู้ อนแจง้ จุดประสงคก์ ารเรียนของบทที่ 2 2. ทาความเข้าใจเก่ียวกบั จุดประสงค์การเรียน เร่ือง เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าอิเลก็ ทรอนิกส์ ของบทที่ 2 เรื่อง เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าอิเล็กทรอนิกส์ และใหค้ วามร่วมมือในการทากิจกรรม 3. ผสู้ อนให้ผูเ้ รียนยกตวั อย่างส่วนประกอบ 3. ผเู้ รียนยกตวั อย่างส่วนประกอบของมลั ติ ของมลั ติมิเตอร์ มิเตอร์ และเตรียมตวั ทาแบบฝึกหดั ก่อนเรียน 4. ผสู้ อนใหผ้ เู้ รียนทาแบบฝึกหดั บทที่ 2 เร่ือง 4. ผเู้ รียนทาแบบฝึ กหดั บทท่ี 2 เร่ือง เคร่ืองมือ เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าอิเล็กทรอนิกส์ แลว้ ให้นกั ศึกษา วดั ไฟฟ้ าอิเล็กทรอนิกส์ แลว้ สลบั กนั ตรวจคาตอบดว้ ย สลบั กนั ตรวจคาตอบ และใหค้ ะแนน ความซ่ือสัตย์ 2. ข้นั การเรียนการสอน ( 90 นาท)ี 2. ข้นั การเรียนการสอน ( 90 นาท)ี 1. ผสู้ อนเปิ ดเครื่องฉายแผน่ ใสโดยวธิ ีการ 1. ผเู้ รียนฟังผูส้ อนอธิบายตามแผ่นใส เรื่อง บรรยาย ประกอบการสาธิต เร่ือง เครื่องมือวดั ไฟฟ้ า เครื่องมือวดั ไฟฟ้ าอิเล็กทรอนิกส์และให้ผูเ้ รียนเปิ ด อิเล็กทรอนิกส์และใหผ้ เู้ รียนเปิ ดหนงั สือ งานไฟฟ้ า หนังสือ งานไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์เบ้ืองต้นและ และอิเล็กทรอนิกส์เบ้ืองตน้ ตามทีละหนา้ ระบบปฏิบัติการตาม ดูการสาธิตพร้อมจดบันทึก ขอ้ ความที่สาคญั 2. ผสู้ อนใหผ้ เู้ รียนวดั ความตา้ นทานและอา่ นคา่ 2. ผเู้รียนวดั ความตา้ นทานและอา่ นค่า ตามท่ีเขา้ ใจ 3. ผสู้ อนให้ขอ้ เสนอแนะเพ่ิมเติมในส่ิงที่ผเู้ รียน 3. ผเู้รียนฟังขอ้ เสนอแนะ อธิบาย 3. ข้นั ประยกุ ต์ใช้ ( 315 นาที ) 3. ข้ันประยกุ ต์ใช้ ( 315 นาที ) 1. ผสู้ อนให้ผเู้ รียนเบิก เคร่ืองมือ วสั ดุอุปกรณ์ 1. ผเู้ รียนเบิกเคร่ืองมือ วสั ดุอุปกรณ์ เพื่อใชใ้ น ในการปฏิบตั ิใบปฏิบตั ิงานที่ 2.1 , 2.2 และ 2.3 การปฏิบตั ิใบปฏิบตั ิงานที่ 2.1 , 2.2 และ 2.3

48 กจิ กรรมการเรียนการสอนหรือการเรียนรู้ ข้นั ตอนการสอนหรือกจิ กรรมของครู ข้นั ตอนการเรียนรู้หรือกจิ กรรมของนักเรียน 2. ผูส้ อนใหผ้ เู้ รียนแบ่งกลุ่ม ๆ 2-3 คน สาธิต 2. ผเู้ รียนเขา้ กลุ่ม สาธิตการใชม้ ลั ติมิเตอร์ การใชม้ ลั ติมิเตอร์ โดยคอยใหค้ าแนะนาอยา่ งใกลช้ ิด โดยขอคาแนะนาจากผสู้ อนหรือศึกษาจากหนงั สือ งานไฟฟ้ าและอิเลก็ ทรอนิกส์เบ้ืองตน้ 3. ผสู้ อนใหผ้ เู้ รียนทาใบปฏิบตั ิงานที่ 2.1 , 2.2 , 3. ผเู้ รียนทาใบปฏิบตั ิงานท่ี 2.1 , 2.2 , 2.3 2.3 ตามท่ีผสู้ อนกาหนด 4. ข้นั สรุปและประเมนิ ผล ( 60 นาที ) 4. ข้ันสรุปและประเมินผล ( 60 นาที ) 1. ผสู้ อนและผเู้ รียนร่วมกนั สรุปเน้ือหาที่ไดเ้ รียน 1. ผูส้ อนและผูเ้ รียนร่วมกนั สรุปเน้ือหาท่ีได้ ใหม้ ีความเขา้ ใจในทิศทางเดียวกนั เรียนใหม้ ีความเขา้ ใจในทิศทางเดียวกนั 2. ผูส้ อนให้ผูเ้ รียนทาแบบฝึ กหัดบทท่ี 2 2. ผเู้ รียนทาแบบฝึกหดั เรียนบทท่ี 2 อีกคร้ัง 3. แจกแบบฝึ กหดั เรียนบทท่ี 2 เรื่อง เคร่ืองมือ 3. ผูเ้ รียนทาแบบฝึ กหัดเรียนบทท่ี 2 เรื่อง วดั ไฟฟ้ าและอิเลก็ ทรอนิกส์ เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์ ด้วยความ ซื่อสตั ย์ 4. ผูส้ อนตรวจแบบฝึ กหัดหลงั เรียนพร้อมกับ 4. ผเู้ รียนนาคะแนนจากแบบฝึ กหดั ท้งั สองคร้ัง บนั ทึกคะแนน มาเปรียบเทียบกนั วา่ เป็ นอยา่ งไรมีผลต่างกนั อยา่ งไร เพอื่ ดูความกา้ วหนา้ ของตนเอง (บรรลุจุดประสงค์เชิงพฤติกรรมข้อที่ 1-12) (บรรลจุ ุดประสงค์เชิงพฤติกรรมข้อที่ 1-12) (รวม 480 นาที หรือ 8 คาบเรียน)

49 งานที่มอบหมายหรือกจิ กรรมการวดั ผลและประเมนิ ผล ก่อนเรียน 1. จดั เตรียมเอกสาร ส่ือการเรียนการสอนตามท่ีอาจารยผ์ สู้ อนและบทเรียนกาหนด 2. ทาความเขา้ ใจเกี่ยวกบั จุดประสงคก์ ารเรียนของบทท่ี 2 และการใหค้ วามร่วมมือในการทา กิจกรรมในบทท่ี 2 ขณะเรียน 1. ศึกษาเน้ือหา ในบทท่ี 2 เร่ือง เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าเบ้ืองตน้ 2. รายงานผลหนา้ ช้นั เรียน 3. ปฏิบตั ิใบปฏิบตั ิงานที่ 2.1 เรื่อง การวดั แรงดนั ไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ , ใบปฏิบตั ิงานท่ี 2.2 เรื่อง การวดั กระแสไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ และใบปฏิบตั ิงานที่ 2.3 เร่ือง การวดั ความตา้ นทานดว้ ยมลั ติ มิเตอร์ 4. สรุปผลการทดลอง หลงั เรียน 1. ทาแบบฝึกหดั หลงั เรียน 2. ทาแบบฝึกหดั การเรียนรู้ ผลงาน/ชิ้นงาน/ความสาเร็จของผู้เรียน 1. ใบปฏิบตั ิงานที่ 2.1 2. ใบปฏิบตั ิงานท่ี 2.2 3. ใบปฏิบตั ิงานท่ี 2.3 4. ทาแบบฝึกหดั บทท่ี 2 5. ตรวจสอบการวดั แรงดนั ไฟตรงและไฟสลบั

50 ส่ือการเรียนการสอน/การเรียนรู้ ส่ือส่ิงพมิ พ์ 1. หนงั สือเรียนวชิ า งานไฟฟ้ าและอิเลก็ ทรอนิกส์เบ้ืองตน้ (ใชป้ ระกอบการเรียนการสอนจุดประสงค์ เชิงพฤติกรรมขอ้ ท่ี 1-12) 2. ใบปฏิบตั ิงานท่ี 2.1 เรื่อง การวดั แรงดนั ไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ (ใชป้ ระกอบการเรียนการสอน จุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรมขอ้ ที่ 9) 3. ใบปฏิบตั ิงานที่ 2.2 เรื่อง การวดั กระแสไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ (ใชป้ ระกอบการเรียนการสอน จุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรมขอ้ ที่ 9) 4. ใบปฏิบตั ิงานท่ี 2.3 เร่ือง การวดั ความตา้ นทานดว้ ยมลั ติมิเตอร์ (ใชป้ ระกอบการเรียนการสอน จุดประสงคเ์ ชิงพฤติกรรมขอ้ ที่ 9) 5. แบบฝึกหดั บทที่ 2 ใชป้ ระกอบการสอนข้นั เตรียม ขอ้ 4 6. แบบฝึกหดั ผลงานตามใบปฏิบตั ิงาน ใชป้ ระกอบการสอนข้นั การเรียนการสอน ขอ้ 4 7. แบบฝึกหดั พฤติกรรมการทางานกลุ่ม ใชป้ ระกอบการสอนข้นั การเรียนการสอน ขอ้ 4 ส่ือโสตทศั น์ (ถา้ มี) 1. เครื่องฉาย ภาพ โปรเจคเตอร์ (PROJECTOR) 2. เครื่องฉายแผน่ ใส (OVERHEAD) ส่ือของจริง 1 เคร่ือง 1. มลั ติมิเตอร์ชนิดเขม็ 1 เคร่ือง 2. แหล่งจา่ ยแรงดนั ไฟตรงปรับค่าได้ 0-30V 1 ดวง 3. หลอดไฟมีไส้ขนาด 60W ; 220W 1 ตวั หรือตวั ตา้ นทานโหลด 1k Ω ; 5W 1 ชุด 4. แผนประกอบวงจรและสายตอ่ วงจร 1 เครื่อง 5. หมอ้ แปลงปรับค่าได้ 10 ตวั 6. ตวั ตา้ นทานคา่ ต่าง ๆ กนั จากคา่ ต่าไปหาคา่ สูง