8ระบบและวิธีการหล่อลื่น_merged (2)

ชื่อเรื่อง แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี ๘ เวลาเรยี นรวม 90ช่ัวโมง ชอื่ วชิ า งานซอ่ มและบำรุงรักษาเคร่อื งจักรกล สอนครัง้ ท่ี ๙-๑๐ ช่อื หนว่ ย ระบบและวิธีการหลอ่ ล่ืน จำนวน ๑๐ ช่วั โมง ระบบและวิธกี ารหลอ่ ลนื่ หัวข้อเรอื่ ง ระบบและวิธีการหลอ่ ลืน่ สาระสำคัญ ชน้ิ ส่วนท่มี ีการเคลอ่ื นท่ีหรือมกี ารหมุน จะตอ้ งสัมผสั กับชนิ้ ส่วนอืน่ ๆ ทำให้มีความฝดื และเกิดความร้อน เมื่อมีความร้อนเพิ่มขึ้นเรื่อย ก็จะทำให้ชิ้นส่วนนั้นเกิดความเสียหาย มีผลกระทบโดยตรงต่อการทำงานของ เครื่องจักรกล การหล่อลื่นอย่างสม่ำเสมอจะช่วยทำให้ชิ้นส่วนที่มีการเคลื่อนที่ สามารถทำงานได้อย่างเต็ม ประสทิ ธิภาพ สมรรถนะหลกั (สมรรถนะประจำหนว่ ย) 1. บอกหนา้ ทข่ี องการหลอ่ ลน่ื ได้ 2. บอกชนดิ ของวัสดหุ ลอ่ ล่ืนเคร่ืองจกั รกลได้ 3. อธบิ ายคณุ สมบตั ิพ้นื ฐานของวสั ดหุ ลอ่ ลื่นได้ 4. อธิบายการหล่อลนื่ ทางกลได้ สมรรถนะย่อย (สมรรถนะการเรียนร้)ู สมรรถนะทัว่ ไป (ทฤษฏี) 1 อธิบายหนา้ ทขี่ องการหล่อลืน่ ได้ถูกตอ้ ง 2 อธบิ ายชนิดของวัสดหุ ลอ่ ลืน่ เครือ่ งจกั รกลไดถ้ ูกตอ้ ง 3 อธบิ ายคุณสมบัติพนื้ ฐานของวัสดุหลอ่ ลื่นได้ถูกต้อง 4 อธิบายการเลอื กใช้นำ้ มันหลอ่ ล่นื เครอ่ื งจกั รกลในงานอุตสาหกรรมไดถ้ ูกต้อง 5 อธิบายการหลอ่ ล่ืนด้วยวิธีทางกลไดถ้ ูกต้อง ๖ อธบิ ายความรเู้ กี่ยวกับการบำรุงรักษาระบบ หล่อล่นื ได้ถูกต้อง สมรรถนะท่ีพงึ ประสงค์ (ทฤษฏ)ี 1 แสดงความรเู้ ก่ียวกับหน้าท่ีของการหลอ่ ล่นื 2 แสดงความรูเ้ กีย่ วกับชนดิ ของวสั ดุหล่อลน่ื เครื่องจักรกล 3 แสดงความรู้เกีย่ วกับคุณสมบัตพิ ืน้ ฐานของวัสดุหลอ่ ลนื่ 4 แสดงความรเู้ กย่ี วกับการเลอื กใชน้ ำ้ มันหล่อลนื่ เครื่องจกั รกลในงานอตุ สาหกรรม 5 แสดงความรเู้ กี่ยวกบั การหลอ่ ล่ืนดว้ ยวธิ ีทางกล 6 แสดงความรเู้ ก่ียวกับการบำรุงรกั ษาระบบ หลอ่ ลืน่ สมรรถนะทั่วไป (ปฏบิ ัติ) 1 ยกตัวอย่างหน้าทข่ี องการหล่อลน่ื ได้ถกู ต้อง 2 จำแนกชนิดของวสั ดุหลอ่ ลน่ื เคร่ืองจักรกลไดถ้ ูกต้อง 3 ระบุคุณสมบัติพื้นฐานของวัสดุหลอ่ ลนื่ ได้ถูกตอ้ ง 4 สามารถเลือกใช้น้ำมันหลอ่ ลนื่ เครื่องจกั รกลในงานอุตสาหกรรมได้ถกู ตอ้ ง 5 สามารถปฏิบัตกิ ารหลอ่ ลน่ื ด้วยวิธีทางกลไดถ้ กู ตอ้ ง 6 สรุปการบำรงุ รกั ษาระบบ หล่อลนื่ ได้ถกู ต้อง สมรรถนะที่พึงประสงค์ (ปฏิบตั )ิ 1 ยกตวั อยา่ งหนา้ ทข่ี องการหล่อลืน่ ไดถ้ กู ต้อง

ชือ่ เรอ่ื ง แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ ๘ เวลาเรยี นรวม 90ชั่วโมง ชือ่ วชิ า งานซ่อมและบำรุงรักษาเคร่ืองจักรกล สอนครั้งท่ี ๙-๑๐ ช่อื หน่วย ระบบและวิธีการหล่อลนื่ จำนวน ๑๐ ชว่ั โมง ระบบและวธิ กี ารหลอ่ ลืน่ 2 จำแนกชนิดของวัสดุหล่อลืน่ เครื่องจกั รกลไดถ้ กู ต้อง 3 ระบุคุณสมบัตพิ ืน้ ฐานของวสั ดุหลอ่ ล่นื ได้ถูกต้อง 4 สามารถเลอื กใชน้ ำ้ มันหล่อล่ืนเครอื่ งจกั รกลในงานอุตสาหกรรมได้ถูกตอ้ ง 5 สามารถปฏิบัติการหล่อลน่ื ด้วยวธิ ีทางกลไดถ้ ูกต้อง 6 สรุปการบำรงุ รกั ษาระบบ หล่อล่ืนไดถ้ ูกต้อง เนอื้ หาสาระ หน้าทข่ี องการหล่อลน่ื การเคลื่อนที่สัมผัสกบั กันของชิ้นส่วนจักรกลตั้งแต่ 2 ชิ้นขึ้นไปทำให้เกิดการเสียดสี ส่งผลทำให้ชิ้นส่วนที่ สัมผัสกันนั้นเกิดการสึกหรอ แต่เราไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าได้ การสึกหรอของชิ้นส่วนต่างๆ นั้นเกิดจาก ผิวหน้าของชิ้นส่วนสัมผัสกันไม่เรียบ โดยอาจมีร่องเล็กๆ ซึ่งเราไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าได้ แต่ถ้านำแว่น ขยายหรือกล้องขยายมาส่องดูก็จะมองเห็น ดังนั้น ชิ้นส่วนที่เรามองเห็นว่ามีผิวเรียบที่สุดแล้ว เช่น ผิวที่ผ่านการ เจียระไนมาเป็นอย่างดี ก็ยงั ไม่สามารถที่จะทำให้ผวิ หน้าของชิน้ ส่วนตา่ งๆ เรียบได้ ช้ินงานเมื่อผวิ หนา้ ไม่เรยี บหารมกี ารเคล่อื นท่ีเสียดสีกันยอ่ มทำใหเ้ กิดการสึกหลอขึ้นมาชา้ ก็เรว็ เรามักพบ เห็นชิ้นงานที่เกิดการสึกหรอโดยการเสียดสีกันอยู่ทั่วไป ดังนั้นจึงจำเป็นที่จะต้องมีการป้องกันเพื่อลดการเสียดสี บริเวณผิวสัมผัส โดยใช้การล่อลื่นจากสารหล่อลื่นชนิดต่างๆ สารหล่อลื่นจะทำหน้าทีเ่ ปน็ แผ่นฟิล์มบางๆ เคลือบ เกาะอยู่บริเวณผิวของชิ้นงานส่วนเคลื่อนที่ ทำให้การสัมผัสของชิ้นงานไดส้ ัมผัสโดยตรง สารหล่อลื่นจะเกาะอยู่ บรเิ วณรอ่ งผิวชิ้นงาน เปน็ การลดความฝืด (Friction) ทำให้ชน้ิ สว่ นสามารถเคล่อื นท่ีไดด้ ขี นึ้ อีกดว้ ย สำหรบั การหลอ่ ลื่นดา้ นการบำรงุ รักษาเชงิ ป้องกนั มีวตั ถุประสงค์เพ่ือยืดอายกุ ารใชง้ านของเคร่ืองจักรกล สำหรับการหล่อล่ืนสามารถจัดอยู่ในระบบของการบริหารงานซ่อมบำรุงได้เช่นเดยี วกนั เนื่องจากการวางแผนการ บำรุงรักษาเชิงป้องกนั จะมีการกำหนดระยะเวลาการหล่อลื่นช้ินส่วนต่างๆ อยู่แล้วหรือมีการกำหนดการเปล่ยี น ถ่ายนำ้ มนั หล่อล่ืน เปน็ ต้น โดยปกติการหล่อล่นื จะมอบหมายหน้าที่ใหม้ ีบคุ ลากรคอยดูแล ส่วนมากจำใช้เวลาการ หล่อลื่นไม่มากนักต่อเครื่องจักรกลแต่ละเครื่อง แต่ในโรงงานอุตสาหกรรมมีเครือ่ งจักรกลในการผลิตหลายเครือ่ ง เมื่อรวมกันแล้วก็ทำให้ใช้เวลาสำหรับการหล่อลื่นนานเช่นกัน การหล่อลื่นโดยอัตโนมัติเป็นอีกทางหนึ่งที่โรงาน อุตสาหกรรมเลือกใชเ้ น่ืองจากเปน็ การลดค่าใช้จ่ายในการหล่อล่นื ทดแทนบุคลากรได้เปน็ อยา่ งดี รวมทงั้ มีตำแหน่ง และปริมาณการหลอ่ ลื่นตลอดถงึ ช่วงระยะเวลาทีเ่ หมาะสม การหลอ่ ลนื่ เคร่อื งจกั รกลในโรงงานอุตสาหกรรม เปน็ การช่วยยืดอายกุ ารใช้งานของเคร่อื งจักรกลไดเ้ ปน็ อย่างดี หนา้ ที่ของการหลอ่ ลนื่ มีอยู่ 4 ข้อหลัก ดังน้ี 1. ลดความฝืดหรือแรงเสียดทานระหว่างผวิ หนา้ ของชิน้ ส่วนท่ีสัมพนั ธก์ ัน 2. ทำหน้าที่ชว่ ยระบายความร้อน 3. ช่วยชะลา้ งสิง่ ปนเป้อื นและป้องกนั สง่ิ ปลอมปน

ชอ่ื เรือ่ ง แผนการจดั การเรยี นรูท้ ี่ ๘ เวลาเรยี นรวม 90ช่ัวโมง ชือ่ วิชา งานซ่อมและบำรงุ รกั ษาเครอ่ื งจักรกล สอนครง้ั ท่ี ๙-๑๐ ช่อื หนว่ ย ระบบและวิธีการหล่อลื่น จำนวน ๑๐ ช่ัวโมง ระบบและวธิ ีการหล่อลน่ื 4. ปกป้องชนิ้ งานไม่ให้เกิดการกดั กรอ่ นจากสนิมเหล็ก 1. ลดความฝดื หรือแรงเสยี ดทานระหวา่ งผวิ หน้าของช้นิ ส่วนทีส่ ัมพนั ธก์ ัน ผิวของชิ้นส่วนต่างๆ เช่น เพลา แบริ่ง หรือชิ้นส่วนอื่นๆ ที่เรามองเห็นว่าเรียบ แต่เมื่อมีการเคลื่อนที่ สัมผัสกันจะเกิดความฝืดหรือแรงเสียดทานเสมอ อกี ท้งั เกดิ การสกึ หรอเนื่องจากการเสยี ดสีบริเวณผิวหน้าช้ินส่วน ต่างๆ อีกด้วย การหล่อลื่น เช่น น้ำมัน หรือจาระบี จะช่วยเคลือบผิวของส่วนที่มีการเคลื่อนที่ไม่ให้สัมผัสกัน โดยตรง ซึ่งวัสดุหลอ่ ลื่นจะคั่นอยู่ตรงกลางระหว่างผิวทั้งสองป้องกันไม่ให้ผิวหน้าชิ้นส่วนท้ังสองสัมผัสกันโดยตรง ทำให้ไมเ่ กิดความฝดื และการสึกหรอไดอ้ ีกด้วย 2. ชว่ ยระบายความร้อน ขณะที่เครื่องจักรกลมีการเคลื่อนที่สัมผัสกันย่อมส่งผลให้เกิดความร้อนขึ้น เช่น ความร้อนที่เกิดจากการ ทำงานของเครอ่ื งจกั รกลเองที่สมั ผัสกับชิ้นงาน จากการเสียดสีระหว่างผวิ ของชิ้นสว่ นเคล่ือนไหว เป็นต้น ส่ิงต่างๆ เหล่านีท้ ำใหเ้ กิดความร้อนและสะสมอยภู่ ายในชิน้ สว่ นตา่ งๆ จนการทง่ั อณุ หภมู ิสงู ข้ึน วสั ดหุ ล่อล่ืนจงึ ต้องทำหน้าที่ ระบายความร้อนทเ่ี กดิ ขึน้ นอ้ี อกมา ใหร้ ะบบหลอ่ เย็นตอ่ ไป 3. ชะล้างสงิ่ ปนเปอื้ นและปอ้ งกนั ส่ิงปลอมปน สง่ิ ปนเปื้อนตา่ งๆ มกั จะมาเกาะติดยู่รอบๆ ชนิ้ ส่วนตา่ งๆ ของเคร่อื งจกั รกล ซ่ึงเรามักพบเห็นอยู่บ่อยครั้ง เช่น ฝุ่นละออง เศษโลหะช้ินเล็กๆ โดยสิ่งปนเปื้อนเหล่าน้ีเมื่อเกาะตัวกันมากเขา้ จะทำใหก้ ารเคล่อื นทขี่ องช้ินส่วน น้ัน เปน็ ไปดว้ ยความไม่ราบเรยี บ เกิดความฝืด ส่งผลให้เกิดการสึกหลอตามมาอีกด้วย เมื่อมกี ารใช้สารหล่อล่ืน เช่น น้ำมันหล่อลื่นก็จะสามารถชะล้างสิ่งปนเปื้อนเหล่าน้ีให้หลุดออกไปได้ อีกทั้งเป็นการป้องกันสิ่งปลอมปนซงึ่ อาจจะมาเกาะตดิ บริเวณผวิ ชิ้นส่วนต่างๆ ซึง่ วัสดุหล่อลน่ื กจ็ ะเป็นตัวป้องกันไมใ่ ห้สิง่ ปลอมปนเหล่นั้นเกาะติดผิวของ ชน้ิ สว่ นหรือชิ้นงานได้ 4. ปกปอ้ งชิ้นงานไมใ่ หช้ ิ้นงานเกดิ การกัดกรอ่ นจากสนอมเหลก็ การผกุ รอ่ นของโลหะพบมาก คือ การเกิดสนิมเหลก็ ซ่ึงทำให้เครือ่ งจักรกลเกดิ ความเสยี หาย สนมิ เหลก็ เกิด จากปฏิกิริยาเคมีระหว่างโลหะกบั สภาวะแวดล้อม คือ ความชื้นและออกซิเจน การหล่อลื่นเป็นการป้องกันการ เกดิ ปฏิกิริยาเคมรี ะหวา่ งโลหะกบั ออกซิเจน ซงึ่ เปน็ การป้องกนั การเกิดสนมิ ของโลหะได้ และเปน็ วิธีทีสะดวกและ ให้ผลดอี ีกดว้ ย ชนิดของวัสดุหลอ่ ลน่ื เครื่องจักรกล วัสดุหล่อลิ่นเครื่องจักรกล หมายถึง วัสดุเคลือบผิวหน้าของชิ้นส่วนเครื่องจักรกลที่มีการเคลื่อนไหว สามารถทำใหเ้ ครือ่ งจกั รกลทำงานไดอ้ ย่างมีประสทิ ธภิ าพ

ช่อื เรือ่ ง แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ ๘ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชือ่ วิชา งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเครื่องจักรกล สอนครงั้ ที่ ๙-๑๐ ชือ่ หน่วย ระบบและวิธีการหล่อลน่ื จำนวน ๑๐ ชั่วโมง ระบบและวธิ กี ารหล่อลื่น การหลอ่ ลน่ื เคร่อื งจักรกลเปน็ ส่งทีขาดไมไ่ ดส้ ำหรับการบำรุงรักษา ตอ้ งมกี ารตรวจสอบระดบั ของสารหล่อ ลื่นว่ามีปริมาณเพียงพอหรือไม่ อยู่เป็นประจำ วัสดุหล่อลื่นสำหรับเครื่องจักรกลโดยทั่วไปมีอยู่ 2 ชนิด ได้แก่ น้ำมันหลอ่ ลนื่ และจาระบี 1. นำ้ มนั หลอ่ ลืน่ (Lubricating Oils) น้ำมันหล่อลื่น เป็นวัสดุหล่อลื่นเครื่องจักรกลที่พบเห็นโดยทั่วไปและนิยมนำมาใช้งานบ่อยครั้งที่สุด นำ้ มันหลอ่ ลน่ื ที่มีคุณภาพดีจะตอ้ งมีองค์ประกอบทส่ี ำคัญ 2 ได้แก่ นำ้ มนั หล่อล่ืนพน้ื ฐานและสารเพงิ่ คุณภาพ 1.1 นำ้ มนั หล่อลนื่ พ้ืนฐาน นำ้ มันหลอ่ ลืน่ พน้ื ฐานส่วนใหญจ่ ะมีใช้งานอยู่ 3 ประเภทได้แก่ น้ำมนั พชื หรือน้ำมันสตั ว์ น้ำมันแร่ และ นำ้ มนั สงั เคราะห์ น้ำมนั หล่อลน่ื พนื้ ฐานจะเปน็ สว่ นของนำ้ มันหล่อลน่ื เพียงอย่างเดียวโดยไมม่ สี ิ่งเจอปน ส่วนใหญ่จะ ใชน้ ำ้ มันแร่เพราะมีคุณภาพดเี พยี งพอตอ่ การนำมาใช้งานและราคาถกู โดยน้ำมันแรไ่ ดจ้ ากการนำเอาสว่ นที่อย่กู น้ หอกลัน่ น้ำมนั ดบิ มาผ่านกระบวนการกล่ันน้ำมนั หล่อลื่น มสี ว่ นประกอบหลักไดแ้ ก่ สารไฮโดรเจนกนั คาร์บอน หรือ เรยี กกันว่า “สารไฮโดรเจนกนั คาร์บอน (Hydrocarbon) 1.2 สารเพิ่มคุณภาพ เครื่องจักรกลออกมาถูกออกแบบมีสมรรถนะสูงขึ้น น้ำมันหล่อลื่นเครื่องจักรกลส่วนใหญ่มักพบปัญหาด้าน อุณหภูมิ ความเครียด น้ำมันหล่อลื่นพืน้ ฐานอย่างเดียวไม่พอที่จะทำหน้าทีต่ ่างๆ ให้ครบถ้วนได้ ดังนั้นจึงมีการ เติมสานเพิ่มคุณภาพเข้าไปในน้ำมันหล่อลื่นพื้นฐาน เพื่อให้น้ำมันหล่อลื่นมีคุณสมบัติตามที่ต้องการ สารเพ่ิม คณุ ภาพมอี ยหู่ ลายประเภท แตท่ นี่ ิยมนำมาเตมิ กนั มากได้แก่ • สารตา้ นการรวมตัวกบั ออกซิเจน • สารปอ้ งกนั การสึกหรอ • สารลดจุดไหลเท • สารอ้ งกันสนมิ • สารรบั แรงกดหรือแรงสมั ผัสสูง • สารชว่ ยเพ่ิมความหนืด • สารชะลา้ งและกระจายส่งิ สกปรก • สารทำให้น้ำมันผสมกับน้ำ • สารกระจายเขมา่ และตะกอน 2. จาระบี จาระบีเป็นวสั ดุหลอ่ ล่ืนที่มลี กั ษณะกงึ่ เหลว เหมาะสำหรบั ใหก้ ารหล่อลนื่ ทีไ่ ม่สามารถใช้น้ำมันหล่อล่ืน ได้อย่างสมบูรณ์ เช่น แบริ่ง หรือลูกปืนบางชนิด เป็นต้น ซึ่งถ้าหากน้ำมันหลอ่ ลื่นมกั จะพบปัญหาเรือ่ งการร่วั ไหล หรือหลุดกระเด็น จาระบีเป็นวัสดุหล่อลื่นที่สามารถเกาะจับยึดชิ้นส่วนหรือชิ้นงานได้ดีกว่าน้ำมันหล่อลื่น

ช่ือเรื่อง แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ ๘ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ชอื่ วชิ า งานซ่อมและบำรุงรักษาเครอ่ื งจกั รกล สอนครงั้ ที่ ๙-๑๐ ชือ่ หนว่ ย ระบบและวิธกี ารหลอ่ ล่ืน จำนวน ๑๐ ชว่ั โมง ระบบและวิธกี ารหล่อล่นื นอกจากนั้นยังช่วยป้องกันไม่ให้ฝุ่นละอองหรือสิ่งปนเปื้อนต่างๆ จากภายนอกเข้าไปทำความเสียหายให้แก่ผิว ชิ้นส่วนหรือชิ้นงานได้ ดังนั้นจุดต่างๆที่ทำการหล่อลื่นด้วยจาระบีจึงมีความสำคัญเหมือนจุดอื่นๆที่หล่อลื่นด้วย นำ้ มันหล่อลน่ื คุณสมบตั ิของจาระบที ีด่ ี - มคี วามแขง็ เหมาะสม - เกาะผิวช้ินส่วนหรอื ชิ้นงานไดด้ ีรบั แรงกดไดด้ ี - ปอ้ งกนั สนมิ - ไม่รวมตัวกบั ออกซเิ จน - ไมแ่ ยกตัวออกมามีการเปลี่ยนแปลงสภาพ - ทนต่ออณุ หภูมใิ ช้งานได้สงู - ไม่ละลายนำ้ ความแขง็ ของจาระบี สถาบัน National Lubricating Grease Institute ( NLGI )ได้กำหนดความแข็งของจาระบีโดยวัดความ แข็งจากการปล่อยเคร่ืองมืออรูปกรวยแหลมกดลงบนเนื้อจาระบี และปล่อยทิ้งไว้ 5 วินาที ( ณ อุณหภูมิ 25 ํC ) และวดั ความลึกทกี่ รวยกดลงในเนือ้ จาระบีดงั ตารางที่ 7.1 ตารางท่ี 7.1 ตารางแสดงความแขง็ ของจาระบีตามมาตรฐานของ NLGI เบอร์จาระบี คา่ ASTM Worked Penetration ที่ 25 C / 5 วินาที หน่วยเป็น 0.1 มม. 000 00 445-475 0 400-430 1 355-385 2 310-340 3 265-295 4 220-250 5 175-205 6 130-160 85-115 ตารางที่ 7.2 ชนิดและการใชง้ านของจาระบี

ชือ่ เรอ่ื ง แผนการจัดการเรยี นร้ทู ่ี ๘ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชื่อวชิ า งานซอ่ มและบำรุงรกั ษาเครือ่ งจักรกล สอนครัง้ ท่ี ๙-๑๐ ช่อื หนว่ ย ระบบและวิธกี ารหลอ่ ล่นื จำนวน ๑๐ ชวั่ โมง ระบบและวิธีการหล่อลน่ื สารอมุ้ น้ำมนั เนอื้ จาระบี จดุ หลอมเหลว อุณหภมู ิการ ( ํC ) ใช้ การใชง้ าน สบู่แคลเซียม เนอื้ เนยี น สบูอ่ ะลมู ิเนยี ม เนอ้ื เนียน 85-105 งานต่อเร่อื งสูง 90-110 สดุ ( Cํ ) และเหนียว สบู่ลเิ ทียม เนอ้ื เนียน 170-200 70-80 อดั ชัชชี ลกู หมาก จอย 70-80 เครือ่ งจกั รผลิตอาหาร สบู่โซเดียม 175-230 120-150 จาระบอี เนกประสงคส์ ำหรบั สบแู่ บเรยี ม เสน้ ใยไปจน 200-260 120-150 รถยนต์ เครื่องบนิ อตุ สาหกรรม ถึงเนอื้ เนียน 120-175 แบร่งิ มอเตอร์ไฟฟา้ แบร่ิง 150-200 100-200 ทวั่ ๆไป สบโู่ ซเดยี ผสม เน้ือเนยี น 120-140 จาระบอี เนกประสงคส์ ำหรับ แคลเซียม 170-200 รถยนต์ สบู่ลเิ ทยี มผสม เนอ้ื เนยี น แคลเซยี ม หล่อลื่นแบรง่ิ ลกู ปนื และแบรงิ่ ลูกกล้งิ จาระบอี เนกประสงคส์ ำหรบั รถยนต์ คุณสมบัตพิ น้ื ฐานของวัสดหุ ลอ่ ลน่ื นำ้ มันหลอ่ ลน่ื จะมีจะมคี ณุ สมบตั ิพ้ืนฐานที่พจิ ารณาการใช้งาน ดังนี้ ความหนืด ( Viscosity) ความหนดื คือ ความขน้ ใสหรือความตา้ นทานการไหลของน้ำมันหลอ่ ล่นื เปน็ คุณสมบตั ทิ ี่สำคัญอย่างมาก ในการเลือกใช้งาน โดยมีการวัดอุณหภูมิหนึ่ง น้ำมันหล่อลื่นที่มีความหนืดต่ำจะไหลง่าย การเกาะยึดติดชิ้นส่วน ต่างๆ ไม่ค่อยดีนัก น้ำมันใสจะให้ฟิล์มหล่อล่ืนบางส่วนนำ้ มันข้นจะให้ฟิล์มหล่อลื่นทีห่ นากว่า หน่วยที่ใช้วัดความ หนืดมีอยู่หลายระบบ อุณหภูมิที่ใช้วัดก็มคี วามแตกต่างกันออกไป การวัดความหนืดนำ้ มันมักใช้การจับเวลาการ ไหลของนำ้ มนั ตารางที่ 7.3 ตารางหน่วยของความหนืด หนว่ ย ตวั ย่อ อุณหภูมิอา้ งอิง ประเทศที่ใช้ Centistoke cSt 40,100 Cํ หนว่ ยสากล Saybolt Universal SUS,SSU 100 ํF,210 Fํ อเมรกิ า Redwood REI,II 70 ํF,100 Fํ และ140 ํ อังกฤษ Engler E F,200 ํF ยโุ รป 20 Cํ ,50 Cํ

ชอ่ื เรือ่ ง แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ ๘ เวลาเรยี นรวม 90ชั่วโมง ชื่อวิชา งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเครอื่ งจักรกล สอนครงั้ ที่ ๙-๑๐ ช่อื หน่วย ระบบและวธิ กี ารหล่อลืน่ จำนวน ๑๐ ช่วั โมง ระบบและวิธีการหล่อลื่น การเลือกใช้ความหนืดของน้ำมนั หล่อลนื่ กับสภาพการใชง้ าน - ความหนดื ต่ำ จะใช้งานทม่ี คี วามเรว็ รอบสงู อณุ หภูมติ ่ำ และแรงกดต่ำ - ความหนดื ต่ำ จะใช้งานท่ีมีความเรว็ รอบตำ่ อุณหภูมสิ ูง และแรงกดสูง สำหรับมาตรฐานของประเทศไทยได้กำหนดความหนืดของน้ำมันหล่อลื่นออกเป็น 8 ชนิดได้แก่ 10W, 15W, 20W, 25W, 20, 30, 40 และ 50 ดัชนีความหนดื ( Viscosity Index ; VI ) ดัชนีความหนืด เป็นค่าที่แสดงถึงความสามารถในด้านการต้านทานต่อการเปลี่ยนแปลงความหนืดเมื่อ อุณหภมู เิ ปลี่ยนไปน้ำมันหลอ่ ลื่นที่มีดชั นีความหนืดสงู จะมีการเปลี่ยนแหลงความหนืดนอ้ ยซึ่งคุณสมบัติท่ีดีสำหรับ การหล่อลืน่ การต้านทานการรวมตวั กบั ออกซเิ จน ( Oxidation Stability ) โดยปดตนิ ำ้ มนั ทีไ่ ด้จากปโิ ตรเลยี ม จะสามารถทำปฏกิ ิรยิ ากับอากาศซง่ึ มีออกซเิ จนรวมอยใู่ นอากาศโดยจะ มีการเปลี่ยนสภาพประเภทกรด คราบยางเหนียวคล้ายแล็กเกอร์ ซึ่งไม่มีประโยชน์สำหรับการหล่อลื่น นำ้ มนั หลอ่ ล่นื ทีด่ ตี ้องรวมตัวกับออกซิเจนได้ยากหรอื รวมตวั ได้ช้าสามารถตรวจสอบการรวมตัวกบออกซเิ จนได้โดย วดั คา่ Neutralization, Pentane, Isolubles, Toluene, Insolubes โดยท่ัวไปถ้าอุณหภมู ิการใชง้ านสงู อัตราการ รวมตวั กบั ออกซิเจนจะเพ่มิ มากขึ้น จดุ วาบไฟ ( Flash Point ) จดุ วาบไฟ เปน็ อณุ หภูมิตำ่ สุดท่นี ้ำมันหล่อลืน่ ได้รับความรอ้ นจนเปน็ ไอแล้วเกิดลกุ วาบเม่ือถูกเปลวไฟ แต่ เปลวไฟที่เกดิ ข้นึ จะเกิดไม่นานนัก น้ำมันหลอ่ ล่ืนทม่ี จี ุดวาบไฟต่ำจะเกิดการสญู เสียเน่อื งจากมีการระเหยมาก และ ยังทำให้เกิดอันตรายได้อีกด้วย จุดวาบไฟจะมีประโยชน์สำหรับการแบ่งประเภทน้ำมันเพื่อการเก็บรักษา เช่น นำ้ มันเบนซนิ มีจุดวาบไฟประมาณ -40 Cํ นำ้ มนั ดีเซล มจี ุดวาบไฟประมาณ 60 ํC จงึ ควรจดั หาทเ่ี กบ็ ให้เหมาะสม กบั นำ้ มนั แต่ละชนดิ เปน็ ตน้ จดุ ไหลเท ( Pour Point ) จดุ ไหลเท เปน็ อณุ หภูมิต่ำสุดที่นำ้ มันหล่อล่ืนยังสามารถไหลได้ การใชน้ ้ำมนั ในที่ที่มีอุณหภูมิต่ำมาก เช่น ในหอ้ งเยน็ โรงนำ้ แขง็ หรือชว่ งฤดหู นาว จะทำใหใ้ นน้ำมนั ตกผลึกทำใหไ้ หลได้ยาก ดงั นน้ั ตอ้ งใช้น้ำมันหล่อลื่นที่มี จุดไหลเทตำ่ กว่าอณุ หภมู ิใชง้ านปกติ การเลอื กใช้น้ำมนั หลอ่ ลืน่ เครือ่ งจักรกลในงานอุตสาหกรรม การเลอื กใชน้ ้ำมันหล่อล่นื สำหรับหลอ่ ล่นื เครื่องจกั กลนั้นมีความสำคัญอย่างมากโดยต้องพิจารณาถึงระบบ การหลอ่ ลืน่ ของเครือ่ งจกั กรกลแต่ละชนดิ เปน็ สำคญั การเลือกใชน้ ำ้ มันหลอ่ ล่ืนเคร่ืองจกั รกลมีหลกั สำคัญดังนี้

ช่อื เรือ่ ง แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี ๘ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ชอื่ วิชา งานซอ่ มและบำรุงรกั ษาเคร่อื งจักรกล สอนครง้ั ที่ ๙-๑๐ ชื่อหน่วย ระบบและวิธีการหล่อล่ืน จำนวน ๑๐ ชั่วโมง ระบบและวิธีการหล่อลน่ื 1. เลือกใช้น้ำมันหล่อลื่นที่มีประสิทธิภาพ โดยศึกษาได้จากคู่มือเครื่องจักกล การเลือกใช้น้ำมันหล่อลื่น เครื่องจักรกล ซึ่งจะช่วยเลือกใช้น้ำมันหล่อลื่นได้อย่างถูกต้องและตรงตามความต้องการของการออกแบบ เครื่องจกั รกล 2. เลอื กใชน้ ำ้ มนั หลอ่ ลน่ื ตามคำแนะนำของผู้ทีเ่ ชี่ยวชาญหรือผผู้ ลิตเครอ่ื งจักรกล เน่อื งจากน้ำมันหล่อล่ืน ทีม่ ใี ช้งานอยเู่ หมาะสมกับการใช้งานของเครื่องจักรกลที่แตกตา่ งกนั ออกไป เพราะผเู้ ชี่ยวชาญหรือผผู้ ลิตย่อมทราบ ความตอ้ งการของการหลอ่ ลื่นเครอื่ งจักรกลอยา่ งมีประสิทธิภาพ 3. เลือกใช้น้ำมันหล่อลื่นที่ได้รับมาตรฐาน เนื่องจากน้ำมันหล่อลื่นได้มีมาตรฐานกำหนดไว้โดย International Organization for Standardization ; ISO โดยอาศัยความหนืดในระบบ Kinematic ซึ่งเป็น หนว่ ยสากล ดังตารางที่ 7.3 ( หนว่ ย Centistoke ) การหลอ่ ล่ืนดว้ ยวธิ ที างกล การหล่อล่นื เป็นสงิ่ สำคญั ลำดบั ตน้ สำหรบั การบำรงุ รักษาเชงิ ป้องกัน เพ่ือให้เคร่อื งจักรกลสามารถทำงาน ได้อย่างมีประสทิ ธภิ าพ ไมเ่ กิดการตดิ ขัด การเคลื่อนทีเ่ ปน็ ไปอย่างราบร่นื การหลอ่ ล่นื สามารถทำได้โดยใช้การหล่อ ลื่นด้วยพนักงาน และหล่อลื่นด้วยวธิ ที างกล การหล่อลื่นดว้ ยพนักงานนั้นจะทำให้ใช้เวลามากถา้ หลีกเล่ียงไดค้ วร หลีกเลี่ยง แต่กาหล่อลื่นชิ้นส่วนบางอย่างก็ยังจำเป็นต้องใช้พนักงานในการหล่อลื่น เช่น การหล่อล่ืนภายนอก เครื่องจักรกลเป็นต้นสำหรับการหล่อล่ืนภายในเครื่องจักรกลนัน้ มักใชร้ ะบบการหลอ่ ล่ืนด้วยวิธีทางกล ซึ่งมีอยู่ 8 วธิ ี ไดแ้ ก่ 1. การหลอ่ ล่นื แบบอ่างนำ้ มนั 2. การหล่อลื่นโดยใช้โซแ่ ละแหวนหลอ่ ล่นื 3. การหล่อลน่ื ด้วยเสน้ เชือก 4. การหล่อล่นื แบบหยอดน้ำมนั 5. การหลอ่ ล่ืนด้วยไอหมอกนำ้ มนั หล่อลืน่ 6. การหล่อลน่ื เองดว้ ยถว้ ยจาระบี 7. การหล่อลน่ื เองด้วยจาระบี 8. การหลอ่ ลน่ื ด้วยระบบหมนุ เวยี น 1. การหลอ่ ล่นื แบบอ่างนำ้ มัน การหล่อลื่นแบบอ่างน้ำมัน จำเป็นที่จะต้องมีภาชนะปิดกั้นน้ำมันโดนมีซิลเป็นตัวกั้นเพื่อไม่ให้ น้ำมนั หล่อล่ืนรว่ั ไหล เหมาะกบั การหลอ่ ล่ืนช้นิ ส่วนท่มี คี วามเรว็ รอบตำ่ เชน่ กระปกุ เกียร์ ดงั แสดงในรปู ที่ 7.2

ช่อื เรอ่ื ง แผนการจดั การเรียนรู้ที่ ๘ เวลาเรยี นรวม 90ช่ัวโมง ช่อื วิชา งานซ่อมและบำรงุ รักษาเครอ่ื งจกั รกล สอนครงั้ ที่ ๙-๑๐ ช่อื หน่วย ระบบและวิธีการหลอ่ ลน่ื จำนวน ๑๐ ชวั่ โมง ระบบและวธิ กี ารหล่อลื่น 2. การหลอ่ ล่ืนโดยใชโ้ ซแ่ ละแหวนหล่อลน่ื การหล่อลื่นโดยใช้โซ่และแหวนหลอ่ ลืน่ เหมาะสำหับใช้หลอ่ ลืน่ เครือ่ งจกั รกลที่มีความเร็วรอบปานกลาง ดงั แสดงในรปู ท่ี 7.3 3. การหลอ่ ลืน่ ด้วยเสน้ เชือก การหล่อลื่นด้วยเสน้ เชอื กเป็นวธิ ีการจ่มุ ปลายของเสน้ เชอื กด้านใดด้านหนึง่ ลงในน้ำมันหล่อลื่น ซง่ึ จะทำให้ นำ้ มนั หลอ่ ลน่ื ไหลมามาเลี้ยงแบริง่ ไดอ้ ย่างช้าๆ ดงั นั้นวิธกี ารหลอ่ ลนื่ ดว้ ยเส้นเชือกจึงเหมาะเคร่อื งจกั รกลที่ต้องการ หล่อลื่นด้วยอตั ราคงทแ่ี ละมีการหลอ่ ล่นื ต่ำ และตอ้ งมีการตรวจสอบระดับนำ้ มนั อย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันน้ำมัน หลอ่ แห้ง ดังแสดงในรูปที่ 7.4

ชื่อเร่ือง แผนการจัดการเรียนร้ทู ี่ ๘ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ชือ่ วชิ า งานซอ่ มและบำรุงรักษาเครื่องจักรกล สอนครั้งที่ ๙-๑๐ ชอื่ หน่วย ระบบและวธิ ีการหลอ่ ลื่น จำนวน ๑๐ ชว่ั โมง ระบบและวธิ กี ารหลอ่ ล่นื 4. การหล่อลืน่ แบบหยอดน้ำมัน การหล่อลืน่ แบบหยอดนำ้ มนั จะถกู ควบคุมด้วยวาลว์ ควบคุมให้นำ้ มันหล่อลื่นหยดไหลลงอย่างชา้ ๆ เหมาะ กบั การหลอ่ ลื่นแบริง่ ดงั แสดงในรปู ที่ 7.5 5. การหลอ่ ลื่นด้วยไอหมอกน้ำมันหลอ่ ลืน่ การหล่อลื่นด้วยไอหมอกน้ำมันหล่อลื่น เป็นการทำให้น้ำมันหล่อลื่นกลายเป็นไอโดยการอัดอากาศแห้ง เพ่อื ดดู น้ำมันหล่อลืน่ จนเกดิ เปน็ ไอและนำไปหลอ่ ลน่ื ชิ้นสว่ นตา่ งๆ ดงั แสดงในรูปท่ี 7.6

ชอ่ื เรอ่ื ง แผนการจัดการเรยี นรู้ท่ี ๘ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชอื่ วชิ า งานซ่อมและบำรงุ รักษาเครื่องจกั รกล สอนครั้งท่ี ๙-๑๐ ชอ่ื หนว่ ย ระบบและวิธีการหล่อลน่ื จำนวน ๑๐ ชว่ั โมง ระบบและวธิ กี ารหลอ่ ลืน่ 6. การหล่อลื่นเองด้วยถ้วยจาระบี การหล่อลื่นเองด้วยถ้วยจาระบี จะนำจาระบีไว้ในถ้วยจ่ายโดยมีสกรูสามารถปรบั จา่ ยจาระบไี ด้ ดังแสดง ในรูปท่ี 7.7 , 7.8 และ 7.9

ชอ่ื เรอ่ื ง แผนการจดั การเรียนร้ทู ่ี ๘ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ชื่อวิชา งานซอ่ มและบำรุงรกั ษาเครือ่ งจักรกล สอนครั้งที่ ๙-๑๐ ช่ือหน่วย ระบบและวธิ ีการหล่อลน่ื จำนวน ๑๐ ช่ัวโมง ระบบและวิธีการหลอ่ ลนื่ 7. การหล่อล่นื เองดว้ ยจาระบี การหล่อลน่ื เองด้วยจาระบี มกั พบเหน็ โดยทั่วไปสำหรับหล่อลืน่ แบรง่ิ ลูกกลิง้ ท่ีรับภาระและความเร็วรอบ ต่ำซึง่ ใชฝ้ าครอบจาระบไี ว้ ดงั แสดงในรปู ท่ี 7.10 8. การหล่อลน่ื ด้วยระบบหมุนเวียน การหล่อลืน่ ดว้ ยระบบหมนุ เวยี นนี้จะมถี งั นำ้ มนั บรรจุอยู่ เพือ่ ให้มีการหมนุ เวียนของนำ้ มันหล่อล่นื ซงึ่ จะทำ ให้ไม่สิน้ เปลือง ดังรูท่ี 7.11 การบำรุงรกั ษาระบบหล่อลนื่ เนอื่ งจากระบบการบำรงุ รกั ษามีการใช้อุปกรณ์มีการใชอ้ ุปกรณ์หลอ่ ลน่ื หลายชนิด การบำรุงรักษาควรทำ เป็นประจำและมีการวางแฟนการทำงานไม่ให้เกิดความผิดพลาดขึ้นได้ ดังนั้นการบำรุงรักษาระบบหล่อลื่นจึง สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ลักษณะ ไดแ้ ก่

ช่อื เร่อื ง แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ ๘ เวลาเรยี นรวม 90ช่ัวโมง ช่ือวิชา งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเคร่อื งจกั รกล สอนคร้งั ที่ ๙-๑๐ ชื่อหน่วย ระบบและวิธีการหล่อลืน่ จำนวน ๑๐ ชว่ั โมง ระบบและวธิ ีการหลอ่ ลืน่ 1. การบำรุงรักษาประจำวนั การบำรุงรักษาประจำวันควรมีการตรวจสอบปริมาณของน้ำมันหล่อลื่นที่บรรจุอยู่ในถัง เก็บโดย สามารถตรวจสอบได้จากสายตามองจากกระจกมอง ( Sight Glass) หรอื ใช้กา้ นวดั ระดบั นำ้ มันหลอ่ ล่นื

ช่ือเรอ่ื ง แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี ๘ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ชือ่ วชิ า งานซ่อมและบำรงุ รักษาเคร่ืองจักรกล สอนครัง้ ที่ ๙-๑๐ ชื่อหนว่ ย ระบบและวธิ กี ารหลอ่ ลืน่ จำนวน ๑๐ ช่วั โมง ระบบและวิธกี ารหลอ่ ลน่ื 2. การบำรงุ รักษาตามช่วงเวลา เนื่องจากเครื่องจักรกลมีการทำงานเปน็ ชั่วโมงต่อวนั การบำรุงรกั ษาอาจตอ้ งมการกำหนดระยะเวลา เพอ่ื นทำการบำรงุ รกั ษา เช่น ประจำสัปดาห์ ประจำเดอื น ทกุ ๆ 3 เดือน หรือ ทกุ ๆ 6 เดอื น เป็นต้น

ช่อื เรื่อง แผนการจดั การเรยี นรู้ที่ ๘ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชือ่ วิชา งานซ่อมและบำรุงรกั ษาเคร่ืองจกั รกล สอนครั้งท่ี ๙-๑๐ ชอ่ื หนว่ ย ระบบและวิธกี ารหลอ่ ล่ืน จำนวน ๑๐ ชั่วโมง ระบบและวิธีการหล่อลน่ื กิจกรรมครั้งท่ี ๑ ให้นกั เรียน สารหล่อลืน่ แต่ละชนดิ มาตรวจสอบคณุ สมบตั วิ า่ สารหลอ่ ล่ืนแต่ละชนดิ มคี วาม แตกต่างกนั อย่างไร เมอื่ ได้ขอ้ สรปุ แล้ว ทำรายงาน และรว่ มกนั อภิปรายในหอ้ ง กจิ กรรมครั้งท่ี ๒ งานบริการบำรงุ รกั ษาเครื่องจักรกล ใหน้ กั นักเรยี นแบ่งกล่มุ ออกเปน็ 6 กลมุ่ เพื่อรบั ผิดชอบเคร่อื งจักรกล ดงั ต่อไปน้ี 1. เครื่องกลึง 4. เครอ่ื งเจยี ระไน 2. เคร่ืองไส 5. เครอ่ื งเจาะ 3. เคร่อื งกดั 6. เคร่ืองเลือ่ ย คำชี้แจง 1. ใหน้ ักเรียนแต่ละกล่มุ ทำความสะอาดเคร่ืองจกั รกลทีร่ บั ผิดชอบ โดยใช้ผา้ หรอื แปรงปดั เศษโลหะ ทตี่ ิดอยู่กับเครื่องจักรกล 2. ศกึ ษาคมู่ ือเครือ่ งจักรกล เกย่ี วกบั สว่ นประกอบของเคร่อื งที่ต้องการหลอ่ ล่ืน วิธกี ารหล่อลน่ื ชนิด ของนำ้ มันหล่อลน่ื และช่วงระยะเวลาในการหล่อลนื่ 3. รายงานผลการปฏบิ ตั งิ านบำรุงรักษาต่อครูผู้สอน

ชอื่ เร่ือง แผนการจัดการเรียนรทู้ ี่ ๘ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชอ่ื วิชา งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเครื่องจักรกล สอนครงั้ ที่ ๙-๑๐ ช่อื หน่วย ระบบและวิธกี ารหลอ่ ลืน่ จำนวน ๑๐ ชั่วโมง ระบบและวธิ กี ารหล่อลน่ื สอ่ื การสอน ๑. เอกสารประกอบการสอน ๒. เอกสารประกอบการเรียน ๓. สือ่ นำเสนอ PowerPoint ๔. เครื่องจกั รทมี่ อี ยใู่ นแผนกชา่ งกลโรงงาน ๕. สารหล่อลนื่ ชนดิ ตา่ งๆ งานท่มี อบหมาย/กจิ กรรม ใบงานระบบและวธิ กี ารหล่อลืน่ การวดั และการประเมนิ ผล วิธวี ดั ผล 1. ใบงานระบบและวิธกี ารหลอ่ ลนื่ 2. สงั เกตและประเมนิ พฤตกิ รรมด้านคุณธรรม จรยิ ธรรม ค่านิยม และคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ เครื่องมือวัดผล 1. ใบงานระบบและวิธีการหล่อล่นื 2. แบบประเมินคุณธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ มและคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ (ดตู ัวอย่างในภาคผนวก จ) โดยครผู สู้ อนและนกั ศึกษารว่ มกันประเมนิ เกณฑก์ ารประเมนิ ผล 1. ใหค้ ะแนนใน ใบงานระบบและวธิ ีการหลอ่ ลื่น 2. แบบประเมินคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยมและคุณลกั ษณะอนั พงึ ประสงค์ คะแนนขึน้ อยูก่ ับการ ประเมินตามสภาพจริง