5การบำรุงรักษาแบบมีแบบแผน_merged

ชอ่ื เรอื่ ง แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ ๕ เวลาเรยี นรวม 90ชั่วโมง ชื่อวิชา งานซอ่ มและบำรุงรกั ษาเคร่อื งจักรกล สอนคร้ังท่ี ๕ ชอ่ื หนว่ ย การบำรงุ รกั ษาแบบไม่มแี บบแผน จำนวน 5 ชว่ั โมง การบำรุงรักษาแบบไมม่ ีแบบแผน หัวขอ้ เรอ่ื ง การบำรุงรักษาแบบมีแบบแผน สาระสำคญั การบำรุงรักษาแบบมีแผน เราสามารถเรียกได้อีกอย่างหนึ่งว่า “การบำรุงรักษาตามระยะเวลา” ซึ่งเป็น การดูแลรักษาเครื่องมือเครื่องจักรกล ให้อยู่ในสภาพที่สามารถใช้งานได้ตลอดเวลา โดยเป็นการป้องกันไม่ให้ เครื่องมือเครื่องจักรกลเกิดเหตุขัดข้อง หรือชำรุดเสียหายขณะใช้งาน เช่น การบำรุงรักษาประจำวัน การ บำรงุ รกั ษาประจำสปั ดาห์ หรือการบำรงุ รักษาประจำเดอื น เป็นตน้ เราสามารถแยกการบำรุงรกั ษามแี ผน ออกเปน็ 2 ชนิด ได้แก่ การบำรุงรักษาแบบตรวจสอบ (Inspection Maintenance) และการบำรุงรักษาเชิงป้องกัน (Preventive Maintenance) สมรรถนะหลกั (สมรรถนะประจำหนว่ ย) 1. บอกความหมายของการบำรงุ รกั ษาแบบตรวจสอบได้ 2. ปฏิบัติการบำรงุ รกั ษาแบบตรวจสอบได้ 3. บอกความหมายของการบำรงุ รกั ษาเชงิ ปอ้ งกันได้ 4. บอกวตั ถุประสงค์ของการบำรงุ รักษาเชิงป้องกนั ได้ 5. ปฏบิ ตั กิ ารบำรุงรักษาเชิงป้องกันได้ สมรรถนะย่อย (สมรรถนะการเรียนรู้) สมรรถนะทั่วไป (ทฤษฏ)ี 1 แสดงความรเู้ กีย่ วกบั การบำรุงรกั ษาแบบตรวจสอบ (Inspection Maintenance) 2 แสดงความรเู้ ก่ยี วกบั การบำรุงรักษาเชิงปอ้ งกัน สมรรถนะทพี่ ึงประสงค์ (ทฤษฏ)ี 1 อธิบายเกยี่ วกบั การบำรุงรักษาแบบตรวจสอบ (Inspection Maintenance) 2 อธิบายความรเู้ กยี่ วกับการบำรุงรักษาเชิงปอ้ งกนั สมรรถนะทวั่ ไป (ปฏิบัติ) 1 ยกตวั อย่างเกย่ี วกบั การบำรุงรักษาแบบตรวจสอบ (Inspection Maintenance) 2 ยกตวั อยา่ งรเู้ กย่ี วกับการบำรงุ รกั ษาเชงิ ป้องกัน สมรรถนะท่ีพงึ ประสงค์ (ปฏบิ ตั )ิ 1 ยกตัวอย่างเกย่ี วกับการบำรงุ รกั ษาแบบตรวจสอบ (Inspection Maintenance) 2 ยกตวั อย่างรูเ้ กย่ี วกบั การบำรุงรกั ษาเชงิ ป้องกนั เนอื้ หาสาระ การบำรงุ รักษาแบบมแี ผน การบำรุงรกั ษาแบบตรวจสอบ (Inspection Maintenance) การบำรงุ รักษาแบบตรวจสอบ เป็นการตรวจสอบความพรอ้ มบริเวณสว่ นประกอบตา่ ง ๆ ของ เคร่อื งจักรกล โดยนยิ มทำการบำรงุ รกั ษาแบบตรวจสอบตามสถานการณ์ดังต่อไปน้ี ขณะติดต้ังเครื่องจกั รกลใหม่ เน่ืองจากการนำเคร่ืองจักรกลเข้ามาติดตงั้ ภายในโรงงานจะต้องมกี าร ตรวจสอบระบบการทำงานตา่ ง ๆ วา่ มีความพรอ้ มหรอื ไม่ รวมไปถงึ การตรวจสอบการทำงานของชน้ิ ส่วนอปุ กรณ์ ประกอบต่าง ๆ เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าได้เครื่องจกั รกลทม่ี ีประสิทธิภาพท่ดี ีมาใชง้ าน

ช่ือเรือ่ ง แผนการจัดการเรียนรูท้ ี่ ๕ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ช่อื วชิ า งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเครอื่ งจกั รกล สอนคร้งั ท่ี ๕ ชอ่ื หนว่ ย การบำรุงรกั ษาแบบไม่มีแบบแผน จำนวน 5 ช่ัวโมง การบำรุงรกั ษาแบบไมม่ แี บบแผน ขณะทำการซอ่ มแซมเครอื่ งจักรกลเสร็จเรยี บร้อย โดยจะทำการตรวจความพร้อมของการทำงานของ เครื่องจักรกลหลังจากผ่านการซอ่ มแซม ซ่ึงบางครั้งต้องมีการถอดเปล่ียนชิ้นสว่ นอะไหล่ โดยจะต้องทำการ ตรวจสอบการทำงานโดยรวมก่อนนำเครอ่ื งจกั รกลมาใช้ทำงานจรงิ 1. ความหมายของการบำรุงรกั ษาแบบตรวจสอบ การบำรงุ รักษาแบบตรวจสอบ หมายถงึ การตรวจสอบสภาพการทำงานของเคร่อื งจกั รกลเพอ่ื ประเมินสภาพตามความเปน็ จริง โดยปกตจิ ะทำการตรวจสอบเครอ่ื งจักรกล ไดด้ งั น้ี 1.1 ตรวจสอบระบบการทำงานของเคร่ืองจกั รกล (Function Check) โดยการตรวจสอบดูวา่ สว่ นประกอบตา่ ง ๆ ของเครอ่ื งจกั รกลสามารถทำงานไดต้ ามปกติหรือตามหนา้ ทหี่ รอื ไม่ 1.2 ตรวจสอบความพร้อมของเครอ่ื งจักรกล (Condition Check) โดยตรวจสอบดูว่าช้นิ ส่วน หรอื อปุ กรณต์ า่ ง ๆ มคี วามพร้อมทีจ่ ะทำงานได้หรอื ไม่ เชน่ อยตู่ รงตำแหนง่ ไม่มีการเยอ้ื งศนู ย์ เป็นตน้ 2. วิธีดำเนินการบำรุงรักษาแบบตรวจสอบ สำหรบั วธิ ีดำเนนิ การบำรงุ รักษาแบบตรวจสอบน้ี สามารถทำได้ 2 แบบ คือตรวจสอบระบบการ ทำงานของเครอื่ งจักรกล และตรวจสอบความพร้อมของเครื่องจักรกล เพื่อบันทกึ ไวเ้ ปน็ ข้อมลู การตรวจสอบ เครื่องจักรกลในแต่ละครัง้ สามารถจัดทำเอกสารการตรวจสอบไดต้ ามสภาพความเป็นจรงิ ของโรงงานแต่ละแหง่ การตรวจสอบระบบการทำงานของเคร่อื งจักรกล (Function Check) การตรวจสอบระบบการทำงานของเครอ่ื งจกั รกล จะเป็นการกำหนดจดุ ท่ีควรจะตรวจสอบสำหรับ เครื่องจกั รกลตา่ ง ๆ โดยส่วนใหญม่ กั นิยมกำหนดตามส่วนประกอบหลกั ของเคร่อื งจกั รกลชนดิ นัน้ ๆ หรือกำหนด ตามคมู่ อื เคร่ืองจกั รกลทที่ างบริษัทผู้ผลิตเปน็ ผ้กู ำหนดมาให้ การตรวจสอบระบบการทำงานของเครือ่ งจักรกลน้ัน สามารถกำหนดบรเิ วณทต่ี อ้ งการตรวจสอบได้ตาม ความเหมาะสม ตามลกั ษณะความจำเปน็ และการใชง้ านของเคร่ืองจักรกลแต่ละชนิดอาจกำหนดบริเวณตรวจสอบ มากหรอื นอ้ ยกวา่ หนังสือเล่มนกี้ ็ได้ และเพือ่ ให้เกิดเปน็ บรรทดั ฐานเดยี วกนั ในการดำเนินการตรวจสอบครง้ั ตอ่ ๆ ไป ควรมีการจัดทำค่มู ือการบำรุงรักษาไวโ้ ดยเฉพาะ สำหรบั การตรวจสอบระบบการทำงานของเครอื่ งจกั รกลน้ี จะเปน็ การตรวจสอบระบบการทำงานของ เครือ่ งจักรกลแต่ละชนดิ วา่ สามารถใช้งานได้ทกุ ระบบหรอื ไม่ การตรวจสอบความพร้อมของเคร่อื งจักรกล (Condition Check) เปน็ การตรวจสอบความถกู ตอ้ งในการทำงาน ของสภาพเครือ่ งจกั รกล หรอื อปุ กรณต์ ่าง ๆ ให้มีความ พร้อมสำหรับการทำงาน หากพบว่ามีขอ้ ผิดพลาดกท็ ำการแก้ไข โดยสามารถทำไดต้ ามคู่มอื เครอ่ื งจักรกลที่ให้มา พรอ้ มกบั เครอ่ื งจักรกล ข้อดขี องการบำรุงรกั ษาแบบตรวจสอบ 1. ขอ้ มลู ของเคร่อื งจักรกลขณะขัดขอ้ ง ไม่จำเป็นต้องแสดงอยา่ งละเอียดเหมอื นกบั การบำรุงรกั ษาแบบ อื่น 2. ใชป้ ระโยชนจ์ ากชิน้ สว่ นเครอ่ื งจกั รกลได้สูงขนึ้ และมอี ายใุ ช้งานยาวนานขน้ึ

ชื่อเร่อื ง แผนการจดั การเรียนรทู้ ี่ ๕ เวลาเรียนรวม 90ช่ัวโมง ชอ่ื วิชา งานซอ่ มและบำรุงรกั ษาเครอ่ื งจกั รกล สอนคร้ังที่ ๕ ชื่อหนว่ ย การบำรงุ รักษาแบบไมม่ แี บบแผน จำนวน 5 ชว่ั โมง การบำรุงรักษาแบบไมม่ แี บบแผน 3. สามารถกำหนดบริเวณตรวจสอบได้แน่นอน 4. มีเคร่อื งจักรกลพร้อมใช้งานอย่างเต็มประสิทธิภาพ ข้อเสยี ของการบำรงุ รกั ษาแบบตรวจสอบ 1. การตรวจสอบจะกระทำไดใ้ นบริเวณท่ีสังเกตเห็นไดเ้ ท่านน้ั 2. ตอ้ งใชพ้ นักงานที่มีความรูเ้ พ่อื วเิ คราะหส์ าเหตุความเสยี หาย 3. เสียคา่ ใช้จา่ ยสงู เพียงเพื่อใหร้ สู้ ภาพของเคร่อื งจกั รกลเท่านน้ั การบำรุงรกั ษาเชิงปอ้ งกนั (Preventive Maintenance) 1. ความหมายของการบำรงุ รกั ษาเชิงป้องกัน การบำรงุ รกั ษาเชงิ ปอ้ งกัน หมายถึง การวางแผนและตรวจสภาพเคร่ืองมือเคร่อื งจักรกลเพ่อื ป้อง กันการเสียหายก่อนเวลาอันควร โดยมกี ารกำหนดช่วงเวลาเพ่ือทำการตรวจสอบ รวมไปถึงการหลอ่ ลื่น การทำ ความสะอาด การปรบั เปลีย่ นชนิ้ สว่ นตา่ ง ๆ เพ่ือยืดอายุของเครอ่ื งจกั รกลซ่ึงเปน็ การวางแผนป้องกนั ไม่ใหก้ ารผลิต หยุดชะงกั และตอ้ งเสยี คา่ ใชจ้ ่ายในการบำรงุ รกั ษาเม่ือเกดิ เหตุขดั ข้องก่อนเวลาอันควร โดยเปน็ การบำรงุ รักษา เครื่องมอื เครื่องจกั รกลตามช่วงระยะเวลาทกี่ ำหนดไว้โดยไมค่ ำนงึ ถึงสภาพของเคร่อื งมอื เคร่ืองจกั รกล หรือไมต่ ้อง รอใหเ้ ครื่องมอื เคร่ืองจกั รกลเกิดการชำรดุ เสียหายก่อน การบำรงุ รกั ษาเชงิ ป้องกัน สามารถทำได้ทุกเวลา และสามารถกระทำได้ทุกคน ไม่จำเปน็ ตอ้ งเปน็ ฝ่าย ซ่อมบำรงุ เพยี งฝา่ ยเดยี ว เพียงแตต่ อ้ งทำความเข้าใจกับพนักงานทุกคนใหม่ความตระหนกั ถงึ การบำรุงรักษา เครอื่ งมือเครอ่ื งจกั รกลทใี่ ช้งานอยู่ เพ่ือให้มีสภาพพรอ้ มใช้งานอย่ตู ลอดเวลา โดยสามารถใช้เวลาประมาณ 5-10 นาทตี ่อวนั ก็สามารถทำการบำรงุ รกั ษาเชงิ ป้องกนั ได้เหมอื นกัน เราไม่ควรรอให้เครื่องมอื เครื่องจกั รกลเกิดการ ชำรุดเสียหายกอ่ น แลว้ จงึ ทำการบำรงุ รกั ษา ซ่ึงจะทำให้มีค่าใชจ้ ่ายสำหรับการบำรงุ รกั ษาสูงขึน้ สง่ ผลกระทบ ตอ่ ผลกำไรของโรงงานอตุ สาหกรรม สำหรับการดำเนินการบำรุงรักษาโดยให้พนกั งานทกุ คนดำเนนิ การทำรว่ มกนั ถอื เป็นงานประจำสว่ นหนง่ึ นน้ั เราจะเรยี กวา่ “การบำรงุ รกั ษาแบบทุกคนมีสว่ นรว่ ม (Total Productive Maintenance; TPM)” การบำรุงรักษาเชงิ ป้องกนั ในระยะแรกจะใชว้ ิธีการตรวจสอบเป็นสง่ิ บง่ บอกให้ทราบถงึ ความจำเป็นท่ี จะต้องทำการบำรุงรกั ษาเครอื่ งมือเครือ่ งจกั รกลในกระบวนการผลติ แต่ละชนิดเนอ่ื งมาจากการตรวจสอบความ เสยี หายต้องมีการวิเคราะห์ถงึ สาเหตุของการเสยี หายหรอื ปัญหาต่าง ๆ ท่ีทำให้เคร่อื งมอื เครื่องจักรกลเกิดการ ขัดขอ้ ง และถ้าสามารถทำการบำรุงรักษาได้ทันทว่ งทกี ส็ ามารถแก้ไขปญั หาก่อนจะเกดิ การเสยี หายขึ้นได้ ซงึ่ เปน็ แนวคดิ หนงึ่ ที่ทำให้เกิดการบำรงุ รักษาเชงิ ปอ้ งกนั ขน้ึ โดยเชอื่ วา่ หากมกี ารตรวจสอบเครอื่ งมอื เคร่ืองจกั รกลอยา่ ง ต่อเนอ่ื งแลว้ จะสามารถช่วยให้เครื่องมือเคร่ืองจกั รกลมีการเสื่อมสภาพตามธรรมชาติอยา่ งชา้ ๆ สามารถยดื อายุ การใช้งานของเครอ่ื งมือเครอื่ งจักรกลใหย้ าวนานมากยิ่งขน้ึ และดว้ ยเหตุผลดงั กลา่ วนีเ้ องทำใหก้ ารบำรุงรกั ษาเชงิ ป้องกันมีความสำคญั อย่างย่ิงสำหรับการทำงานกับเครื่องจักรกล โดยตอ้ งมีการดำเนนิ การบำรุงรกั ษาอย่าง ต่อเนอ่ื ง ทำให้เกดิ งานบำรุงรกั ษาตามกำหนดเวลาเพิม่ มากขึ้น และงานบำรุงรักษาหลงั เกดิ เหตุขดั ข้องลดน้อยลง ไปเร่อื ย ๆ

ช่อื เร่ือง แผนการจดั การเรยี นรทู้ ี่ ๕ เวลาเรยี นรวม 90ช่ัวโมง ช่ือวิชา งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเครอ่ื งจักรกล สอนครงั้ ท่ี ๕ ช่ือหนว่ ย การบำรุงรกั ษาแบบไม่มีแบบแผน จำนวน 5 ชัว่ โมง การบำรงุ รักษาแบบไม่มีแบบแผน 2. วัตถุประสงค์ของการบำรงุ รักษาเชงิ ปอ้ งกัน โรงงานอุตสาหกรรมทกุ แห่งมีวัตถุประสงค์เพอื่ ใหไ้ ด้ผลกำไรมากที่สุด จงึ สง่ เสรมิ และสนบั สนนุ กจิ กรรมต่าง ๆ ที่ชว่ ยเพมิ่ ผลผลติ และลดความสญู เสยี ใหน้ อ้ ยที่สดุ วตั ถปุ ระสงค์ของการบำรงุ รักษาเชิงป้องกันนั้น ก็เพือ่ ยืดอายุการใช้งานของเคร่ืองมอื เครอ่ื งจกั รกลใหย้ าวนานขึน้ นัน่ เองหรืออาจกล่าวเปน็ ขอ้ ๆ ได้ดังน้ี 2.1 เพอ่ื ตรวจสอบสภาพของเคร่ืองมอื เคร่ืองจักรกลให้ทราบถงึ สภาพท่ผี ิดปกตติ ่าง ๆ หรอื ที่เรา เรียกว่า “การติดตามสภาพ” 2.2 เพื่อยืดอายุการใชง้ านของเครอื่ งมอื เครื่องจักรกลไมใ่ หเ้ สอื่ มสภาพกอ่ นเวลาอนั ควรหรอื ใหม้ ี อายกุ ารใช้งานได้ยาวนานมากยิ่งขึน้ 2.3 ลดคา่ ใชจ้ ่ายในการบำรุงรกั ษาหลังเกดิ เหตขุ ัดขอ้ ง 2.4 เพอื่ การใชง้ านของเคร่ืองมือเคร่ืองจกั รกลใหม้ ีประสทิ ธิภาพ ลดปัญหามลพษิ ทีอ่ าจเกดิ ขนึ้ เนอื่ งจากกระบวนการผลิต เช่น เสียงดงั ควันพษิ เป็นตน้ 2.5 เปน็ การแกไ้ ขสาเหตุท่ีทำใหเ้ กิดการหยุดงาน การบำรุงรักษาเชงิ ป้องกนั จะไม่รวมถงึ การแกไ้ ขปญั หาต่าง ๆ ก่อนท่เี ครือ่ งจักรกลจะชำรดุ เสียหาย แต่ จะเปน็ กจิ กรรมในรปู ของงานบรกิ ารมากกวา่ เช่น การหลอ่ ลนื่ การทำความสะอาด การตรวจสภาพควบคูก่ บั การปรบั แต่งเล็ก ๆ นอ้ ย ๆ แต่ไมไ่ ดห้ มายถงึ การซ่อมแซมเครื่องมือเครอื่ งจกั รกล การบำรงุ รกั ษาเชิงปอ้ งกนั จะต้องมีการวางแผนไวล้ ่วงหน้าแกเ่ คร่อื งมอื เคร่อื งจกั รกลต่าง ๆ ซ่ึงจะต้องมกี ารเกบ็ ประวตั กิ ารใช้งานของ เครื่องจักรกลแต่ละชนดิ เพ่อื นำมาวางแผนวา่ เครอื่ งจกั รกลไหนควรจะทำการบำรุงรกั ษาเชิงปอ้ งกนั อยา่ งไร เป็น ตน้ หากนำไปประยกุ ตใ์ ชก้ บั การทำงานตา่ ง ๆ จะชว่ ยยดื อายุใหส้ ิ่งต่าง ๆ เหล่านั้นใหม้ ีอายุการใช้งานทยี่ าวนาน ขึ้น การบำรงุ รักษาเชงิ ปอ้ งกัน ควรจะมีการเตรยี มการ หมายถงึ ตอ้ งมนี โยบายในการบำรงุ รักษาอย่าง ชดั เจน รวมไปถงึ การวางแผนไวล้ ่วงหน้าและมงุ่ เน้นด้านการตรวจสอบเครอ่ื งมอื เครือ่ งจักรกลหรืออปุ กรณ์อนื่ ๆ โดยเป็นการทดสอบทีใ่ ชว้ ธิ ีทดสอบแบบไม่ทำลายหรืออาจจะใช้การบำรุงรักษาเชิงพยากรณ์ (Predictive Maintenance) อกี ทัง้ ต้องมีการหล่อลนื่ การทำความสะอาด หรือแม้กระทง่ั การปรับแต่งเลก็ ๆ น้อย ๆ ซง่ึ สง่ิ ทท่ี ำ เหลา่ นี้เองจะชว่ ยยดื อายุการใชง้ านของเครือ่ งมือเครื่องจกั รกลหากมกี ารทำอย่อู ย่างตอ่ เนือ่ ง 3. วธิ กี ารบำรุงรักษาเชิงป้องกนั การบำรงุ รกั ษาทีก่ ล่าวถึงนจ้ี ะเป็นการบำรงุ รักษาเชงิ ป้องกันสำหรับเครื่องจักรกล ซึ่งมีใช้อยใู่ น ระบบการผลติ ชน้ิ งานในโรงงานอุตสาหกรรม โดยจะมีการกำหนดระยะเวลาสำหรับการบำรุงรักษาเชงิ ปอ้ งกันโดย มีการจดั ทำตารางเวลาไว้เปน็ ช่วง ๆ และตอ้ งมีการดำเนนิ การบำรุงรกั ษาไปอยา่ งตอ่ เนอ่ื งเปรยี บเสมอื นเปน็ งาน ประจำซึง่ ต้องทำซำ้ ๆ ซาก ๆ โดยอาจจะมีการจดั ตารางการบำรงุ รักษา เปน็ รายวนั รายเดอื น ทุก 3 เดือน ทุก 6 เดอื น หรอื ทุก 1 ปี หรอื กำหนดตามความเหมาะสมของแต่ละโรงงานก็ได้ สำหรับการกำหนดระยะเวลาในการบำรุงรกั ษาน้นั ต้องพิจารณาถึงการทำงานของเครอ่ื งจกั รกลแต่ ละชนิดว่ามกี ารทำงานต่างกนั มากน้อย อยา่ งไร ถ้าเครื่องจกั รกลใดมกี ารใช้งานทม่ี ากก็ยอ่ มทำการบำรงุ รกั ษาถ่ี ยง่ิ ขนึ้ แต่หากเครือ่ งจกั รกลใดมีการใชง้ านทีร่ บั ภาระไม่มากนกั กอ็ าจจะทำการบำรุงรกั ษาในระดับทีล่ ดหลัน่ ลง มา สำหรบั การบำรุงรกั ษาทคี่ วรทำเป็นประจำ ได้แกช่ ุดของเครอื่ งจกั รกลต่าง ๆ ทม่ี กี ารเคลอื่ นท่ี เพราะการ

ชือ่ เร่อื ง แผนการจดั การเรียนรูท้ ่ี ๕ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชือ่ วชิ า งานซอ่ มและบำรงุ รักษาเคร่ืองจักรกล สอนครัง้ ท่ี ๕ ชอื่ หนว่ ย การบำรุงรกั ษาแบบไมม่ ีแบบแผน จำนวน 5 ชั่วโมง การบำรงุ รักษาแบบไม่มแี บบแผน เคล่อื นทตี่ ้องมีการสมั ผัสกบั ชน้ิ สว่ นอ่ืนทำใหเ้ กดิ การสึกหรอข้ึนได้ง่ายกวา่ ส่วนทไี่ ม่ถกู สมั ผัส การดำเนนิ การ บำรุงรกั ษาบางโรงงานกอ็ าจดำเนนิ การโดยคดิ เป็นช่ัวโมงการทำงานหรือความถี่ของเครื่องจกั รกล เช่น 1,500 ชว่ั โมง 3,000 ชวั่ โมง จงึ ทำการบำรงุ รกั ษาเชงิ ป้องกนั เปน็ ตน้ ดงั น้นั จึงจำเปน็ ที่จะตอ้ งมีการจดั ทำตารางการ ทำงานของเคร่ืองจักรกล เพอ่ื จะได้ทราบถึงอายกุ ารทำงาน แต่สำหรับชนิ้ ส่วนบางชน้ิ เรากไ็ มส่ ามารถระบุจำนวน ชัว่ โมงการทำงานได้ชดั เจน จงึ ควรใช้ชว่ั โมงโดยประมาณ ข้อดขี องการบำรงุ รกั ษาเชิงปอ้ งกนั 1. สามารถกำหนดงานที่ต้องทำการบำรุงรกั ษาไดล้ ว่ งหน้า 2. มีแผนการทำงานทเี่ ป็นมาตรฐานของโรงงาน 3. สร้างความม่นั ใจในสภาพเคร่ืองจกั รกล 4. ลดเวลาการหยดุ เครอ่ื งจักรกลอยา่ งกะทนั หัน ขอ้ เสยี ของการบำรุงรกั ษาเชิงปอ้ งกัน 1. สิน้ เปลืองและเสยี เวลาในการจดั เก็บข้อมูล 2. ขอ้ มลู ทไ่ี ดเ้ มือ่ เทียบกับทางปฏิบตั ิอาจเป็นข้อมลู ท่ีไมถ่ ูกตอ้ งตามความเป็นจรงิ 3. หากวางแผนผิดพลาด เช่น มีการเปลย่ี นช้นิ ส่วนตามกำหนดเวลา ทำใหไ้ ม่ทราบอายุการใช้งาน จริงเปน็ การสิ้นเปลือง และเปน็ การเปลย่ี นชิน้ สว่ นเร็วกว่าที่ควรเป็น 3.1 รวบรวมขอ้ มลู การรวบรวมข้อมูล เป็นการจดั เตรียมขอ้ มลู ของเครอ่ื งจักรกลต่าง ๆ ที่จะดำเนินการบำรงุ รกั ษา สำหรับการรวบรวมข้อมูลนั้น เราจะดูว่า เครื่องจักรกลมีการติดตั้งหรือมีอายุการใช้งานมาแล้วยาวนานเท่าไร หรือเคยทำการบำรุงรักษามาแล้วเมือ่ ไร เพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้นการรวบรวมข้อมูลสามารถหาได้จาก คู่มือของ เครื่องจกั รกลชนดิ นนั้ ๆ ใบสง่ั งานหรอื ใบส่งั ซอ่ มบนั ทกึ ประวัตกิ ารซ่อม หรอื จากการสอบถามกับพนักงานประจำ เคร่อื ง เปน็ ตน้ 3.2 วางแผนการบำรุงรกั ษา การวางแผนการบำรงุ รักษาเป็นการวางแผนการทำงาน เพื่อจัดวางแนวทางหรือวิธีปฏบิ ัตงิ าน บำรงุ รักษา โดยกำหนดดังน้ี  กำหนดตารางการดำเนินงานขึ้นมาให้เป็นมาตรฐาน สำหรับการบำรุงรักษาและมีการจัดทำ แบบฟอรม์ บันทึกการบำรุงรกั ษา  ผ้รู ับผดิ ชอบบำรงุ รกั ษาตามตารางการดำเนนิ งาน  รายละเอยี ดการบำรุงรกั ษา เชน่ ตรวจสอบอะไร วธิ ีปฏบิ ตั ิอยา่ งไร เพอ่ื ใหผ้ ู้ปฏิบัติสามารถ ปฏบิ ตั ิไดถ้ กู ต้อง 3.3 บนั ทกึ /จดั ทำรายงาน การจดบนั ทึกและการจัดทำรายงานเปน็ สง่ิ สำคัญทข่ี าดไมไ่ ด้ เนื่องจากการรวบรวมขอ้ มูล ในข้ันตน้ ส่วนหนึง่ อาจได้มาจากข้อมูลท่เี คยมกี ารบันทกึ ไว้กอ่ นหน้า สำหรับการบนั ทึกนั้นเราสามารถทำการบนั ทึก ลงในแบบฟอรม์ การตรวจสอบระบบการทำงานของเครื่องจกั รกล และแบบฟอรม์ การตรวจสอบความพร้อมของ

ชอื่ เร่อื ง แผนการจดั การเรยี นร้ทู ่ี ๕ เวลาเรยี นรวม 90ช่ัวโมง ชื่อวิชา งานซ่อมและบำรงุ รกั ษาเครอ่ื งจักรกล สอนครงั้ ท่ี ๕ ชื่อหน่วย การบำรุงรกั ษาแบบไม่มีแบบแผน จำนวน 5 ชว่ั โมง การบำรุงรกั ษาแบบไม่มีแบบแผน เครือ่ งจกั รกลได้ทันที หรอื ทำการบนั ทึกตามแบบฟอร์มทจี่ ดั ทำข้ึนใหม่ ดังนั้นผ้ทู ่ีปฏิบตั งิ านทง้ั ฝา่ ยผลิต และฝ่าย ซ่อมบำรุง จะต้องให้ข้อมูลที่เป็นจริง และทำการรายงานสิ่งทีเ่ กิดขึ้น หรือสิ่งที่ได้กระทำไปแล้ว เพื่อใช้ในการ ประเมนิ ผลหาเหตุขัดข้องและทำการแก้ไขตอ่ ไป การจัดทำรายงานอาจมกี ารรวมรวมข้อมลู จากใบรายงานผลการ ซ่อมและประมวลผลเปน็ รูปของรายงานตอ่ ไป 3.4 ประเมินผล การประเมินผลเป็นขน้ั ตอนสุดท้ายสำหรับการบำรุงรักษาเชงิ ป้องกนั เพื่อนำผลวเิ คราะห์ จากรายงาน มาเปรียบเทียบกับเกณฑ์หรือมาตรฐานที่ได้กำหนดไว้ หากผลที่ได้ออกมาไม่ดี ต่ำกว่ามาตรฐาน จะต้องมีการพิจารณาเพื่อทำการแก้ไข หากที่ได้ออกมาได้ตรงตามมาตรฐานก็ดำเนินการบำรงุ รักษาเชิงป้องกัน อย่างตอ่ เนื่อง 4. การวัดผลสำเร็จของการบำรุงรกั ษาเชิงปอ้ งกัน เม่อื ดำเนนิ การบำรงุ รักษาเชิงปอ้ งกัน ย่อมต้องการความพงึ พอใจหรอื ความสำเรจ็ ในการดำเนนิ การ บำรงุ รักษาเชงิ ปอ้ งกัน ซึ่งอาจพิจารณาถึงความสำเร็จไดด้ งั นี้ 4.1งานบำรุงรกั ษาหลงั เกิดเหตุขดั ขอ้ งลดจำนวนลง 4.2ยดื อายุการใชง้ านของเครอ่ื งจักรกลหรือชน้ิ ส่วนทเ่ี กีย่ วข้อง 4.3ยดื เวลาระหว่างการบำรุงรักษาในแต่ละครั้ง 4.4ต้นทนุ และคุณภาพของงานท่ีผลิต คณุ ภาพและต้นทนุ การบำรงุ รกั ษาต่ำ 4.5มสี ภาการทำงานที่ปลอดภยั ขนึ้ ลดคา่ ใชจ้ ่ายเกยี่ วกบั อุบตั ิเหตุ การดำเนินการบำรุงรกั ษาควรพิจารณาใช้ตามความเหมาะสมและความจำเปน็ ของสถานการณ์ทีเ่ กดิ ข้นึ ขณะนนั้ หากเครือ่ งจักรกลอยู่ในสภาพที่สามารถใช้งานได้ดีควรทำการบำรงุ รักษาเชงิ ป้องกันและถ้าวิธีท่ีใช้อยู่ไม่ สามารถช่วยใหก้ ารทำงานของเครื่องจักรกลดีขึน้ ควรพิจารณาเลอื กใช้วิธีการบำรุงรักษาแบบอื่น ซึ่งอาจใช้การ บำรงุ รกั ษาแบบตรวจสอบ หรือการบำรุงรักษาแบบแก้ไข โดยความเป็นจริงหากมกี ารจัดระบบการบำรงุ รกั ษาทีด่ ีแลว้ เครอื่ งมอื เครื่องจกั รกลต่าง ๆ ที่นำมาใช้งาน จะสามารถใช้งานไดย้ าวนาน โดยเฉพาะเครื่องมือเครื่องจกั รกลที่นำมาติดตัง้ ใหม่ควรดำเนินการบำรุงรักษาโดย ทันที ไม่ควรรอให้มีการใช้งานไปสักระยะหนึ่งก่อน แล้วจึงทำการบำรุงรักษาซึ่งอาจส่งผลให้เครื่องมือ เครอ่ื งจกั รกลเกิดการขัดข้องไดท้ ุกเวลา เน่ืองจากขาดการตรวจสอบตงั้ แตต่ น้ สำหรบั การบำรงุ รักษาทค่ี วรทำเป็น ประจำนั้น ควรเป็นการบำรุงรักษาเชิงป้องกันและพัฒนาวิธีการบำรุงรักษาไปจนถึงทุกคนช่วยกันทำการ บำรุงรักษา ที่เรียกว่า การบำรุงรักษาโดยทุกคนมีส่วนร่วม ซึ่งจะช่วยให้การบำรุงรักษามีประสิทธิภาพทั่งท้ัง โรงงาน กจิ กรรมการเรียนการสอน ภาคทฤษฎี กิจกรรมท่ี 1 ประเภทของการบำรงุ รักษา ครูอธิบายรายละเอยี ดจากเน้ือหาสาระ แล้วให้นักเรียนแบง่ กล่มุ ออกเป็น 2 กล่มุ เพือ่ ทำการอภิปรายถงึ ขอ้ ดีและข้อเสียของการบำรุงรักษาทัง้ สองแบบ ต่อไปน้ี การบำรุงรกั ษาแบบตรวจสอบ การบำรงุ รักษาเชิงป้องกนั

ชือ่ เรอ่ื ง แผนการจัดการเรียนรทู้ ่ี ๕ เวลาเรียนรวม 90ชั่วโมง ชือ่ วชิ า งานซอ่ มและบำรงุ รกั ษาเครอ่ื งจกั รกล สอนครงั้ ท่ี ๕ ช่อื หน่วย การบำรงุ รักษาแบบไมม่ แี บบแผน จำนวน 5 ชว่ั โมง การบำรุงรักษาแบบไมม่ ีแบบแผน ภาคปฏบิ ตั ิ งานบริการบำรงุ รักษาเครอื่ งจักรกล ให้นกั นักเรยี นแบ่งกลุ่มออกเปน็ 6 กล่มุ เพ่อื รับผิดชอบเครอ่ื งจักรกล ดังตอ่ ไปนี้ 1. เครือ่ งกลงึ 4. เครื่องเจยี ระไน 2. เคร่ืองไส 5. เครื่องเจาะ 3. เครื่องกัด 6. เครอ่ื งเลื่อย คำช้ีแจง ให้นักเรียนแตล่ ะกลุ่มทำความสะอาดเคร่อื งจักรกลท่รี ับผิดชอบ โดยใช้ผา้ หรือแปรงปดั เศษโลหะที่ติด อยกู่ ับเครอ่ื งจักรกลส่วนประกอบของเครอ่ื งจกั รกลทเี่ ป็นโลหะ เช่น ผวิ หน้าเคร่อื งจักร ส่วนเคลื่อนที่ ให้ทำการ ชโลมนำ้ มนั โดยใช้แปรงขนออ่ นหากพบว่ามสี ่วนประกอบเครือ่ งจกั รกลเกิดการชำรุดเสยี หาย ให้นำชนิ้ ส่วนทชี่ ำรดุ เสียหายน้นั มาเขยี นเปน็ แบบงาน และจดั หาชิน้ ส่วนใหม่มาทดแทนรายงานผลการปฏิบัติงานบำรงุ รักษาตอ่ ครูผู้สอน ส่อื การสอน ๑. เอกสารประกอบการสอน ๒. เอกสารประกอบการเรียน ๓. ส่ือนำเสนอ PowerPoint ๔. เครื่องจกั รทีม่ อี ยูใ่ นแผนกชา่ งกลโรงงาน งานทีม่ อบหมาย/กิจกรรม ใบงานการบำรงุ รักษาแบบมีแบบแผน การวดั และการประเมนิ ผล วิธวี ัดผล 1. ใบงานการบำรุงรกั ษาแบบมีแบบแผน 2. สงั เกตและประเมินพฤตกิ รรมดา้ นคุณธรรม จริยธรรม ค่านยิ ม และคณุ ลกั ษณะอันพึงประสงค์ เครื่องมือวดั ผล 1. ใบงานการบำรงุ รักษาแบบมแี บบแผน 2. แบบประเมินคุณธรรม จริยธรรม คา่ นิยมและคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (ดูตัวอยา่ งในภาคผนวก จ) โดยครูผู้สอนและนกั ศึกษาร่วมกันประเมิน เกณฑ์การประเมินผล 1. ใหค้ ะแนนใน ใบงานการบำรงุ รักษาแบบมแี บบแผน 2. แบบประเมนิ คุณธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ มและคุณลกั ษณะอันพึงประสงค์ คะแนนข้ึนอยกู่ บั การ ประเมินตามสภาพจริง