กระดูกพรุนภัยเงียบในผู้สูงอายุ

กระดูกพรุน ภัยเงียบทเ่ี กิดกับผสู งู อายุ ศนู ยความเปนเลิศโรคกระดกู พรนุ และผสู ูงอายุ กลุม งานออรโธปด ิกส โรงพยาบาลตาํ รวจ

คณะผจู ัดทํา พ.ต.ท.นพ.ธนวัฒน อําพันทรัพย พ.ต.ต.นพ.นิติรัตน สถิตยกิตติ พญ.อติพร เทอดโยธิน นพ.พีระพัฒน ตันสกุล น.ส.ปภาดา เขียวไพรี น.ส.ณัฐธิญาณ ชูเลิศ น.ส.ธัญณิชา แกววังปา น.ส.ประนิดา ธรรมษา

กระดุกพรุน ภัยเงยี บทเ่ี กิดกบั ผสู งู อายุ - มวลกระดกู ของคนจะสะสมเพมิ่ มากข้นึ จนถงึ อายุ 25-30 ป - หลังจากนน้ั ทกุ คนจะเรมิ่ สญู เสียมวลกระดกู จนเกดิ โรคกระดูกพรุน 1/3 ของผหู ญงิ จะมีกระดกู หกั หลงั อายุ 50 ป 1/5 ของผูชายจะมีกระดูกหักหลังอายุ 50 ป หลงั กระดกู สะโพกหกั ผูปว ยจะมอี ตั ราการเสียชีวิตสงู ถึง 20% ใน 1 ป หากไมไ ดร ับการตรวจรักษา อาการแรกท่ีจะพบคอื กระดกู หกั !! 1

จาํ นวนผปู ว ยกระดกู สะโพกหกั จากภาวะ กระดกู พรุนในประเทศไทย พ.ศ. 2549 23,426 ราย คาดการณว า พ.ศ. 2593 56,443 ราย และมีแนวโนม จะเพิม่ ขึ้นเรอื่ ย ๆ 2

ตาํ แหนง ทก่ี ระดกู หักงาย สะโพก ทาํ ใหปวดสะโพก เดินไมได ตองผา ตดั สันหลงั ทาํ ใหป วดหลงั หลังคอ ม ทรงตวั ไมคอยได หายใจไมสะดวก ต้นแขน ทาํ ใหป วดตนแขน ใชงานแขนไดล ดลง ขอ้ มือ ทําใหป วดขอ มือ กระดูกตดิ ผดิ รูป ขอ มอื เสื่อม 3

ปจ จัยเสี่ยงตอการเกดิ กระดกุ พรุน 1. อายุมาก 2. เพศหญงิ 3.นา้ํ หนักนอ ย (ดชั นมี วลกาย < 20 กก./ตร.ม.) 4.เคยมกี ระดกู หักจากภยันตรายท่ไี มรุนเเรง 5.บดิ ามารดามีประวัติกระดกู สะโพกหัก 6.ใชยาสเตยี รอยด 7.โรคขอ อักเสบรมู าตอยด 8.สบู บหุ รีเ่ ปน ประจาํ 9.ด่มื แอลกอฮอลเปน ประจาํ ผทู ม่ี คี วามเสย่ี งควรไปพบแพทยเ พ่อื คัดกรองกระดกู พรนุ นะครบั 4

การคดั ครองกระดกู พรุนดว้ ย FRAX แบบคัดกรองความเส่ียงของโรคกระดูกพรนุ โดยใชขอ มูลดงั ตอ ไปน้ี เพศ อายุ น้ําหนักและสวนสงู โรคประจําตัว การเกิดกระดูกหกั มากอ น ยาทีใ่ ช ประวัติครอบครวั ปจ จยั เสี่ยงอน่ื ๆ ตอ การเกดิ โรคกระดูกพรุน คํานวณโอกาสทจ่ี ะเกิดกระดกู หักจากโรคกระดกู พรุนใน 10 ป ถาโอกาสกระดูกสะโพกหัก >3 % หรอื โอกาสกระดกู บรเิ วณอน่ื หัก >20% ผปู วยควรไดรับการรักษาโรคกระดกู พรนุ 5

ใครควรตรวจมวลกระดกู บา ง ?? 1.ผหู ญิงอายุตัง้ แต 65 ปข้ึนไป หรือผชู ายอายตุ ้ังแต 70 ปข ึน้ ไป 2.ผูหญงิ ทีห่ มดประจาํ เดอื นกอนอายุ 45 ป หรอื ตัดรงั ไขท ั้งสองขา งกอน หมดประจาํ เดอื น 3.ผูหญิงท่ีมีภาวะขาดฮอรโ มนเอสโตรเจนกอนเขา สวู ัยหมดประจาํ เดือน ตอเนื่องนานกวา 1 ป 4.ไดรับยากลโู คคอรต คิ อยดเ ปนระยะเวลานานกวา 3 เดือน 5.มปี ระวตั บิ ดิ า หรือมารดามีกระดูกสะโพกหกั 6.ผูหญงิ วยั หมดประจาํ เดอื นทมี่ ดี ชั นีมวลกายนอยกวา 20 กก./ตร.ม. 7.ตรวจพบภาวะกระดกู บางหรือกระดูกสันหลงั ผดิ รปู หรอื กระดกู สันหลัง ทรุดจากการถา ยภาพรงั สีเอกซเ รย 8.มีประวัติกระดกู หกั จากภยนั ตรายไมรนุ แรง 9.มีสว นสูงลดลง >4 ซม. 10.ผทู ีอ่ ยใู นกลมุ ท่ีมีความเส่ียงสูงจากการตรวจคดั กรองคอื FRAX >3% ทีส่ ะโพก หรอื >10% ทีต่ ําแหนงอื่น Normal ปกติ Osteopenia Osteoporosis กระดกู บาง กระดูกพรุน 6

การปองกนั กระดกุ พรุน การรับประทานอาหาร การปฏบิ ัติตัว / ออกกาํ ลังกาย ทเี หมาะสม รับประทานแคลเซียม และวิตามินดีให้เพียงพอ Calcium Vitamin D ต้องการ 1000-1200 มก./วัน ต้องการ 600-800 IU/วนั 7

ปรมิ าณแคลเซยี มในอาหาร เนยแข็ง 1 แผน โยเกิรต 1 ถว ย เตา หอู อ น 5 ชต. มี 150 มก. มี 157 มก. มี 150 มก. นมสด 1 กลอง 250 มล. นมเปรี้ยว 1 กลอง 180 มล. มี 290-300 มก. มี 215 มก. นมถัว่ เหลอื งเสริมเเคลเซยี ม 250 มล. มี 250-300 มก. 8

ปริมาณแคลเซยี มในอาหาร ผกั กาดเขียว 1 ทพั พี คะนา 1 ทพั พี ผักมโีข1ม221 ทมพักพี มี 96 มก. มี 71 มก. ปลาปน 2 ชต. กุงแกว 2 ชต. มี 440 มก. มี 205 มก. ปลาซารมดี ีน14ก0ระปมอก.ง 2 ชต. 9

Vitamin D วิตามนิ ดสี ามารถสังเคราะหไ ดจ ากคอเลสเตอรอลใตผวิ หนงั เมอ่ื สัมผัสกบั แสง UV-B อาหารท่ีมวี ิตามนิ ดี สูง ปลาแซลมอน 100 กรมั ปลาทูน่า 100 กรัม ปลาเทราท์ 100 กรัม 600-1000 IU 400-800 IU 388-600 IU ปลาคอด 100 กรัม ปลาแมคเคอเรล 100 กรมั 100-130 IU 250 IU 10

พฤติกรรมทค่ี วรเลี่ยง กาแฟ ลดการดดู ซมึ แคลเซยี ม เหลา้ ลดการสรางกระดูก บหุ รี เรง การสลายกระดกู ไม่ออกกําลังกาย ทาํ ใหมวลกระดกู สงู สดุ ลดลง เพิม่ โอกาส การหกลม และกระดูกหัก 11

ออกกําลังกาย ปองกันโรคกระดุกพรุน ลงน้าํ หนักท่ขี าอยางนอย 30 นาที สปั ดาหละ 3 วนั รํามวยจีน กระโดดเชือก เดนิ เตน แอโรบิก วง่ิ โยคะ 12

ออกกําลงั กาย ปองกันโรคกระดุกพรุน ยกนํ้าหนัก เพ่มิ ความแขง็ แรงของกลามเนื้อ 2 ครัง้ /สปั ดาห ฝก กระดกู สนั หลงั เหยยี ดตรง 13

คณะผูจ ัดทํา ขอขอบพระคณุ ขอมูลในการจดั ทํา E-book เลมนี้ จาก พล.ต.ต.นพ.พีระชยั ดาํ รงคว านชิ