LGS FEN BİLİMLERİ

Motİvasyon 1.DENEME SINAVI 1. Ayla Öğretmen, el feneri önüne A4 kâğıdını şekildeki konumlarda ve açılarda tutarak, kağıdın sıcaklığını arttırmada nelerin etkili olabileceğini sınıfta öğrencilerinin tahmin etmelerini istemiştir. Bu modelden yola çıkarak Güneşten gelen ışığın Dünya üzerindeki etkisi hakkında çıkarım yapmalarını istemiştir. Öğrencilerin çıkarımları şöyledir: Hasan: Güneşten gelen ışınların dik geldiği bölgeler sıcak olur. Mehmet: Güneşten gelen ışınların eğik geldiği bölgeler soğuk olur. Şaban: Dünya, Güneş’ten uzak olduğu zamanlarda kış mevsimi yaşanır. Kemal: Dünya, Güneş’e yakın olduğu zamanlarda yaz mevsimi yaşanır. Hangi öğrenciye ait çıkarım doğrudur? A) Hasan ve Şaban B) Mehmet ve Kemal C) Hasan ve Mehmet D) Kemal ve Şaban 2. 1. Durum 2. Durum 50 cm 50 cm Sınıfta şekildeki düzenekler hazırlanmıştır. Öğretmen bu modellemeden yola çıkarak bağımlı ve bağımsız değişkenlerin neler ola- bileceğini öğrencilerden söylemelerini istemiştir. Hangi öğrencinin söylediği doğrudur? A) Ayşe: Güneş bağımlı, Dünya bağımsız değişkendir. B) Ali: Güneş ışınlarının gelme açısı bağımlı, Dünya’da yaşanan mevsim bağımsız değişkendir. C) Mustafa: Güneş ışınlarının gelme açısı bağımsız, Dünya’da yaşanan mevsim bağımlı değişkendir. D) Durmuş: Güneş ile Dünya arası uzaklık bağımlı, Dünya’ya düşen Güneş ışınları bağımsız değişkendir. 6

Motİvasyon 1. DENEME SINAVI 3. B Güneş ışınları A Güneş ışınları AB B Güneş ışınları Güneş ışınlarının Dünya’ya ulaştığı A ve B bölgeleri ve bu bölgelere düşen ışınların gelme açıları şekildeki gibidir. Buna göre; I. Güneş’ten Dünya’ya gelen ışınların yeryüzüne düşme açılarındaki farklılıklar, mevsimlerin oluşmasında etkilidir. II. A bölgesinde ışığın birim yüzeye düşen enerji miktarı, B bölgelerindekine göre daha fazladır. III. Işığın toplu olarak düştüğü yerlerdeki sıcaklık artışı dağınık düştüğü yerlerdeki sıcaklık artışından azdır. İfadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 4. Dünya genelinde şekilde verilen konumlarda ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimleri dönüşümlü olarak yaşanır. Dünya üzerinde mevsimlerin oluşumunda; I. Dünyanın eksen eğikliği, II. Güneşten gelen ışınların gelme açısı, III. Dünyanın güneşe uzaklığının değişmesi, Durumlarından hangileri etkilidir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 7

Motİvasyon 1.DENEME SINAVI 13. DNA’yı oluşturan nükleotidler, belirli bir düzene göre karşılıklı olarak bulunmaktadır. DNA’da Adenin ile Timin nükleotidi, Guanin ile Sitozin nükleotidi karşılıklı bağ oluştururlar. 1. İplik 2. İplik 1442443 1442443 A GC TA G AT GC Özel bağlar DNA’nın ikili sarmal yapısı Şekilde DNA zincirini oluşturan nükleotidlerinin sıralanışı modellenmiştir. Bu modele göre Nükleotid’lerle ilgili olarak; I. Adenin ile Timin arasında ikili, Guanin ile Sitozin arasında üçlü bağ bulunur. II. Her nükleotide ait farklı özellikte şeker vardır. III. Fosfat, komşu Nükleotidlerce ortak kullanılır. İfadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 14. Bir insanın, sağlıklı tüm vücut hücrelerinin DNA’larındaki nükleotid dizilimi aynıdır ve diğer insanlardan farklıdır. DNA’lar üzerindeki Nükleotidlere ait sayı, sıra veya dizilimi canlıdan canlıya farklılık gösterir. DNA’nın yapısındaki bu farklılık, can- lıların birbirine akraba olup olmadıkları hakkında fikir verebilmektedir. Nükleotidlerin dizilimindeki benzerlikler ne kadar fazla ise o canlıların akraba olma olasılığı da o kadar fazladır. Bu bilgiler günümüzde; I. Hastanede karışan yeni doğan bebeklerin hangi aileye ait olduğu, II. İki farklı türdeki hayvanların yakınlık derecesi, III. İşlenen bir suçun failinin kim olduğu, hangilerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır? A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II 12

Motİvasyon 1. DENEME SINAVI 15. Canlılar büyürken hücre sayıları artmasına rağmen kalıtsal bilgiler DNA’nın kendini eşlemesiyle korunur. Aşağıdakilerden hangisinde DNA kendini doğru eşleyerek kalıtsal bilgiler korunmuştur? (A:Adenin, T:Timin, C:Sitozin, G:Guanin) A) AC TA G B) TGC A G TA GC C AC G CT C C) TG C AGA G D) T GC A G A CG T CT C AG CT C 16. Şekilde DNA’nın kendini eşlemesi ve eşlenme sonucu oluşan DNA’lar verilmiştir. Eski 2.iplik Yeni 1.iplik Eski 1.iplik Yeni 2.iplik 1Eş4le4nm4iş2D4NA4’l3ar DNA’nın eşlenmesi sırasında DNA’nın zincirinde hatalar oluşması durumunda; I. Hatalar düzeltilebilir, II. Genetik yapı değişebilir, III. Genetik hastalıklar oluşabilir, Olaylarından hangileri meydana gelebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 13

Motİvasyon 3.DENEME SINAVI 1. Dört mevsimin yaşandığı bir kente ait sıcaklık değerleri ve yağış miktarları ile ilgili bilgiler tabloda verilmiştir. OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 0.3 1.6 5.7 11.1 15.9 62 ORTALAMA SICAKLIK (C°) 4.5 6.5 12.4 18.1 19.3 23.2 23.6 19.8 12 ORTALAMA EN YÜKSEK -3.4 -2.3 0 6 23.3 27 32 32.4 25 22 12 7.3 SICAKLIK (C°) 10 9 11 13 13.2 11.8 14.1 14.6 12 6.8 2.5 -1 ORTALAMA EN DÜŞÜK SICAKLIK (C°) 38.5 35.3 40.1 42.3 12 8.7 4 3 5.5 7.2 8.9 12.2 ORTALAMA YAĞIŞLI GÜN 52.4 33 14.4 12.8 17.1 28.9 33.3 45.2 SAYISI ORTALAMA AYLIK YAĞIŞ MİKTARI (mm) Tabloya göre bu kentle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Hangi gün ne tür yağış olacağı kesin olarak bilinebilir. B) Kış aylarında yollarda buzlanma görülmez. C) Bu tür tablolar klimatologların hassas ve uzun süren çalışması sonucu elde edilir. D) En uzun gündüz süresinin hangi tarihte yaşanacağı bilinebilir. 2. Dünya’nın dönme ekseninin eğik olması, Güneş ışınlarının yıl içerisindeki düşme açılarında farklılıklar yaşanmasına neden olmak- tadır. Bu durum gece ve gündüz sürelerinde değişiklikler olmasına yani gündüz süresi uzarken gece süresinin kısalmasına ya da tersi olayın gerçekleşmesine neden olur. 20 Nisan 15 Eylül Ekvator M N 10 Temmuz 20 Kasım K L Dünya haritası üzerinde K,L,M ve N şehirlerinde verilen tarihlerde gece gündüz sürelerinin değişimi ile ilgili olarak aşağı- da verilenlerden hangisi yanlıştır? A) K şehrinde gece süreleri kısalırken gündüz süreleri uzamaktadır. B) L şehrinde gündüz süreleri uzarken gece süreleri kısalmaktadır. C) M şehrinde gece süreleri kısalırken gündüz süreleri uzamaktadır. D) N şehrinde gündüz süreleri uzarken gece süreleri kısalmaktadır. 26

Motİvasyon 3. DENEME SINAVI 3. Avustralya kıtası, konumuna ve okyanus akıntılarının etkisine bağlı olarak nemli, kurak veya soğuk bölgelere sahiptir. Bazı bölge- leri tropikal bir yapıya sahipken bazı bölgeleri ise çölleşmiştir. Verilen bilgilerle ilgili olarak; I. Avustralya’nın iklim çeşitlerinden bahsedilmektedir. II. Meteorologların araştırma sonuçlarını anlatmaktadır. III. Avustralya’daki hava olayları hakkında bilgi vermektedir. İfadelerinden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III 4. Cennet vatanımız Türkiye’de üç temel iklim çeşidi görülmektedir. Bunlar Karadeniz iklimi, Akdeniz iklimi ve Karasal iklimdir. Bu iklimleri yurt genelinde görüldüğü bölgeler haritada verilmiştir. Anlatılan bilgiler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Klimatoloji biliminden elde edilen bilgilerdir. B) Bu alanda çalışanlara meteorolog denir. C) 30- 40 yıl gibi uzun çalışmaların sonunda elde edilen verilerdir. D) Uzun yıllar gözlemlenen hava olaylarının ortalamasıdır. 27

Motİvasyon 3.DENEME SINAVI 9. Canlılarda aynı karakterin oluşmasına etki eden özelliğe alel denir. Genellikle her bireyde bir karakter için iki adet alel bulunur. Bu alellerin biri anadan diğeri de babadan gelir. Her iki atadan gelen aleller aynı ise birey, o karakter için homozigot, aleller farklı ise birey o karakter için heterozigot özellik taşır. İnsana ait bazı karakterler ve bu karakterlerin baskın ve çekinik olma durumları tabloda verilmiştir. KARAKTERLER BASKIN KARAKTER ÇEKİNİK KARAKTER 1. Göz rengi Koyu renk Açık renk 2. Saç rengi Koyu renk Açık renk 3. Saç şekli Kıvırcık Düz 4. Ten rengi Siyah ten Beyaz Ten 5. Dil yuvarlama Dil yuvarlayabilme Dil yuvarlayamama Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Koyu göz rengine sahip anne ve babanın açık göz rengine sahip çocukları olabilir. B) Saç rengi açık anne ve babadan olan çocukların saç rengi koyu renkli olabilir. C) Siyah ten rengine sahip baba ile beyaz ten rengine sahip anneden olan çocuğun ten rengi beyaz olabilir. D) Kıvırcık saçlı ve dil yuvarlayabilen anne ile düz saçlı dil yuvarlayamayan babadan, düz saçlı ve dil yuvarlayabilen çocuk olabilir. 10. Kalıtımın babası olarak bilinen Mendel, bezelye bitkisi ile yaptığı çalışmalar sonucunda kalıtsal özelliklerin yavru döllere nasıl ak- tarıldığı ile ilgili bilgilere ulaşmayı başarmıştır. Bu bilgilerden biri de çiçek durumu yanda olan bezelyenin baskın, çiçek durumu uçta olan bezelyenin çekinik özellikte olduğudur. Buna göre aşağıdaki çaprazlamalardan hangisi yanlıştır? A) Yanda Yanda Uçta B) Uçta Yanda Uçta C) Uçta Uçta Yanda D) Yanda Uçta Yanda 30

Motİvasyon 3. DENEME SINAVI 11. Birim yüzeye etki eden dik kuvvete basınç denir. Basıncın büyük veya küçük olmasından faydalanılarak günlük hayatımızı kolay- laştıracak alet veya araçlar geliştirilmiştir. Buna göre; I. Raptiyelerin yapılması II. Hediklerin kullanılması III. Kramponların kullanılması D) I, II ve III Durumlarından hangilerinde basıncın büyük olması durumundan faydalanılmıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III 12. Katı cisimlerin kar, kum gibi zeminlerde batma miktarı, cisimlerin zemine uyguladıkları basınçla doğru orantılıdır. Aşağıda özdeş tuğlalardan oluşmuş cisimler kum zemine şekildeki gibi bırakıldıklarında, bu cisimlerden hangisinin kum- da batma miktarı en fazla olur? A) B) Kum Zemin Kum Zemin C) D) Kum Zemin Kum Zemin 31

Motİvasyon 5.DENEME SINAVI 17. ve 18. Soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplandırınız. pH değeri değiştikçe çözeltisinin rengi değişen maddelere ayıraç ya da belirteç denir. Kırmızı lahana suyu çözelti- sinin pH değeri 7, yani nötr ve rengi mor olup, asit kullanıldığında çözeltinin rengi kırmızıya; baz kullanıldığında ise çözeltinin rengi mavi veya yeşile dönüşür. 17. Bazı maddelerin yaklaşık pH değerleri aşağıdaki gibidir. Kola Portakal Domates Damıtılmış Kabartma Lavabo 2,6 3,5 4,5 su 7,0 tozu açıcı 8,3 12,0 ASİT 0 12 3 4 56 7 8 9 10 11 12 13 14 BAZ 2,4 3,0 4,3 5,0 7,44 9,7 Limon Elma Gazoz Turşu Bulaşık Deterjantı suyu deterjanı su suyu Aşağıda tabloda kırmızı lahana suyu çözeltisine eklenecek maddeler ve ekleme sonucu çözeltinin alacağı renkler veril- miştir. Eklenecek madde Çözeltinin alacağı renk I. Limon suyu Kırmızı II. Kabartma tozu Mavi III. Gazoz Yeşil IV. Deterjanlı su Kırmızı Tabloda hangileri doğru yazılmıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV 18. İçinde kırmızı lahana suyu çözeltisi olan üç ayrı kaba K,L ve M maddeleri şekildeki gibi ekleniyor. KL M K LM Kırmızı Lahana Suyu Çözeltileri Bir süre sonra kaplardaki çözeltinin renklerinin gösterildiği gibi yeşil, mor ve kırmızı olduğu görülüyor. Kaplara eklenen K, L ve M maddeleri aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) K:Elma, L: Gazoz, M: Turşu suyu B) K: Bulaşık deterjanı, L: Kola, M: Portakal D) K: Portakal, L: Lavabo açıcı, M: Domates C) K: Kabartma tozu, L: Damıtılmış su, M: Gazoz 56

Motİvasyon 5. DENEME SINAVI 19. Isıtılan maddelerin sıcaklık değişimlerinin nelere bağlı olduğunu öğrenmek isteyen Metin aşağıdaki düzenekleri kullanmak istiyor. I. Düzenek: II. Düzenek: Özdeş ısıtıcı, kap ve termometreler, farklı kütlelerde, su. Özdeş ısıtıcı, kap ve termometreler, aynı kütleli su ve zeytinyağı. Su Su Su Zeytinyağı Bu düzeneklerde bağımlı ve bağımsız değişkenlerle ilgili aşağıdaki verilenlerden hangisi doğrudur? A) I. Düzenek: Bağımlı değişken ısıtıcılar, bağımsız değişken sıcaklık değişimi. B) II. Düzenek: Bağımsız değişken maddenin cinsi, bağımlı değişken sıcaklık değişimi. C) I. Düzenek: Bağımlı değişken termometreler, bağımsız maddenin kütlesi. D) II. Düzenek: Bağımlı değişken ısıtıcılar, bağımsız değişken maddenin cinsi 20. 100 g 20 °C Su Şekilde 20°C de 100g. suyun bir ısıcı ile ısıtılarak kaynama sıcaklığına gelme süresi kronometre ile ölçülüyor. Kronometrede ölçülen değer; I. Suyun ilk sıcaklığına, II. Suyun kütlesine, III. Isıtıcının birim zamanda verdiği ısıya niceliklerinden hangilerine bağlıdır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 57

Motİvasyon 6.DENEME SINAVI 4. ve 5. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplandırınız. Saf bir maddenin sıcaklığını 1°C değiştirmek için maddeye verilmesi ya da maddeden alınması gereken ısı miktarına öz ısı denir. Öz ısı maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Öz ısısı büyük olan maddeler geç ısınır ve geç soğur. Yani öz ısısı büyük olan madde- lerin sıcaklığını istenilen bir seviye getirmek için öz ısısı küçük olan maddelere göre daha fazla ısı enerjisi vermek gerekir. 4. Aynı kütleli K,L ve M tuğlaları fırında 1 saat bekletildikten sonra fırından çıkarılarak sıcaklıkları ölçüldüğünde eşit olduğu görülüyor. Sıcaklık değişimi KLM Maddeler Tuğlaların sıcaklık değişimi - madde grafiği şekildeki gibi olduğuna göre K, L ve M maddeleri ile ilgili olarak; I. İlk sıcaklıkları farklıdır. II. Öz ısısı en küçük olan madde K’dır. III. Sıcaklığı en fazla artan madde M’dir. İfadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Özdeş ısıtıcılarla ısıtılan eşit kütleli K, L ve M maddelerinin sıcaklıklarının zamana bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir. Sıcaklık KLM Zaman Grafiğe göre, bu maddelerle ilgili yapılan aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Maddelerin sıcaklık değişimleri aynıdır. B) K maddesinin öz ısısı en düşüktür. D) L maddesinin öz ısısı, K maddesinin öz ısısından büyüktür. C) M maddesinin son sıcaklığı en yüksektir. 60

Motİvasyon 6. DENEME SINAVI 6. K, L ve M maddelerinin birbiri ile etkileşimi şu şekildedir; – K ile L maddelerinin etkileşimi sonucunda, L maddesinin rengi yeşile dönmektedir. – K ile M maddelerinin etkileşimi sonucunda, K maddesinin pH özelliği 7 olmaktadır. – L ile M maddelerinin etkileşimi sonucunda, L maddesinin rengi kırmızıya dönmektedir. K, L ve M maddeleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) K:baz, L: indikatör, M: asit. B) K: asit, L: baz, M: indikatör. C) K: baz, L: asit, M: indikatör. D) K: indikatör, L: asit, M: baz. 7. Isıca yalıtılmış bir ortamda özdeş kaplarda bulunan K ve L sıvıları özdeş ısıtıcılarla eşit süre ısıtıldığında K sıvısının son sıcaklığı- nın, L sıvısının son sıcaklığından büyük olduğu görülüyor. L K sıvısı C) II ve III sıvısı K sıvısının öz ısısının daha küçük olduğu bilindiğine göre; I. Sıvıların aldıkları ısılar eşittir. II. K sıvısının kütlesi, L sıvısının kütlesinden büyük olabilir. III. L sıvısının kütlesi, K sıvısının kütlesinden büyük olabilir. Yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III D) I, II ve III 61