บาราโหม ดนิ แดนแหงประวตั ิศาสตรแ ละวฒั นธรรม 1
สารบญั เร่�อง หนา ประวตั หิ มูบาน ………….. 3 แผนทีก่ ารทอ งเท่ยี ว ……… 4 ประวัติศาสตร ………….. 5 สถานทท่ี อ งเที่ยว ……….. 7 เร�ยนรกู ารทำผาพม� พ ……. 9 บล็อคไม เรย� นรกู ารทำผา มัดยอ ม …. 12 ลองเร�อชมความสมบูรณ … 15 รอบอา วปต ตานี สกรน� กระเปาโลกรอ น …… 18 ขนมปาแปสตู รชาววัง ……. 21 โบราณ ยำกาบูซอื เปะ (ผักเบ้ยี ) ….. 24 เรย� นรแู กะสลกั กระตา ย ….. 27 ขด� มะพราวลวดลายมลายู เรย� นรกู ารทำวาวบหู ลนั ….. 30 งมหอย จบั ปู …………… 33 เร�ยนรกู ารทำขา วพอง …… 36 นำ้ ตาลโตนด 2
ประวัตหิ มบู า น บา นปาเระ หมู 1 ตำบลบาราโหม อำเภอเมอื งปตตานี จังหวดั ปตตานี บานปาเระ เปน 1 ใน 3 หมูบาน ของตำบลบาราโหม คำวา “ปาเระ” เปนภาษามลายู แปลวา ลำคลอง ซึ่งคลองในหมูบานมีคลองปาเปร� เปนคลองที่ไหลผานเชื่อมสูอาวปตตานี จ�งเหมาะสมตอการ เปน ทา เรอ� ขนถา ยสนิ คา ระหวา งโลกตะวนั ออกกบั โลกตะวนั ตก นบั เปน ทา เรอ� คคู า กบั ทา เรอ� ฮริ าโดะ ของประเทศญี่ปุน สมัยราชินีฮีเยาการคาพาณิชยรุงเร�องจากการเปนเมืองทาจนทำใหปตตานี เปนที่รูจักทั่วโลก มีบร�ษัทจากอินเดีย ฮอลันดา มาตั้งสถานีการคา ในสมัยนี้เองที่การผลิต ถว ยโถโอชามไดแ พรห ลายมายงั ปต ตานตี ามธรรมชาตขิ องการแลกเปลย่ี นวฒั นธรรม จง� ปรากฏ ซากเตาเผาและเศษเครอ�่ งถวยกระจัดกระจายอยใู นชุมชนปต ตานใี นอดตี รงุ เร�องเชนน้ี วดั บานดี ตงั้ อยูในชุมชนเกาเเกอ กี เเหง หนึง่ ของพ�้นที่ตำบลบาราโหมมาตั้งเเตอดีต จากเดิมที่ตั้งอยูเชิงสะพานบานดี มีชาวบาน ตั้งถิ�นฐานบร�เวณเชิงสะพาน จ�งเร�ยกบานดี มาตลอด 3
4 10บกจิ ากรนรมปาเระ 1 2BBaararzhaoamr วดั บา นดี 7 3 5 6 10 9 8 1. เร�ยนรกู ารทำ 2. เรย� นรู 3. ลองเร�อ กระ4เป. าสโกลรก�นรอน สูต5ร.ชขานววมังปโาบแรปาณ (กลมุผาBพar�มaพhoบmลอ็ Bคaไrมza ar) (กลกมุ าBรaทrำaผhoาmมดั Bยaอrzมaar) ชรมอคบวอาามวสปมต บตรู าณนี 6. ยำกาบูซอื เปะ ก7ร.ะตเราย� ยนขร�ดแู มกะะพสลรกัา ว 8. เร�ยนรู 9. งมหอย จบั ปู 10. เร�ยนรู (ผกั เบยี้ ) ลวดลายมลายู การทำวา วบูหลนั การทำขาวพอง น้ำตาลโตนด 4
ประวตั ิศาสตร ท่เี ช�อมโยงจากกอดีต ถึงปจ จบุ ัน ตำบลบาราโหม แยกออกมา จากตำบลตันหยงลูโละ ประมาณ 80 - 90 ป มีประชากรมาจากหมูเกาะมลายู ตั้งรกรากมาเปน 100 ป ถิ�นฐานเดิมเปนหมูบานเกี่ยวของกับประวัติศาสตรของเมืองปตตานี เดมิ เกย่ี วโยงมาจากเมอื งลงั กาสกุ ะ ประชาชนเดมิ นบั ถอื ศาสนาพท� ธนกิ ายมหายานเปน เมอื งพท� ธ มลายแู หง ราชอาณาจกั รลงั กาสกุ ะ อยภู ายใตก ารปกครองของราชวงศโกตามหลฆิ ยั ตอ มามกี าร เปลย่ี นแปลงโครงสรา งนครรฐั พท� ธเปน รฐั อสิ ลาม มพี ญาอนิ ทริ าเปน ผกู อ ตง้ั รฐั ปาตานดี ารสุ ลาม (นครแหงสันติ) นอกจากนั้น ยังเปนที่ฝงพระศพราชินี 3 องค ไดแก ราชินีฮิเยา ราชินีบีรู และ ราชนิ อี ูงู แหง ราชวงศศร�วังษา ผูปกครองปตตานี ตำบลบาราโหม มาจากคำวา “บัรโหมหรอ� อัลบรั โหม” หมายถงึ ผทู ก่ี ลบั ไปหาอลั ลอฮ หรอ� ผลู ว งลบั ไปแลว เปนที่ตั้งสุสานหลวง มีหลักฐานทางประวัติศาสตร และปจจ�บันคือ สุสานพญาอินทิรา มีนักปราชญ ที่มีผลงานดานการเข�ยนว�ชาการอิสลามหลายแขนง ไดร บั การยอมรบั วา เปน ไขม กุ ทางวช� าการแหง นซู นั ดารา (หมเู กาะมลายแู ละโลกอสิ ลาม) 5
บาราโหม มีคลองปาเระ ไหลผา นเช่อื มสูอ าวปตตานี จง� เหมาะสมตอ การเปน ทา เรอ� ขนถา ยสนิ คา ระหวา งโลกตะวนั ออกกบั โลกตะวนั ตกมาตง้ั เเตโ บราณ ซึ่งในอดีตการคาพาณิชย ณ ทาเร�อเเหงนี้มีความรุงเร�องจากการเปนเมืองทา จนทำใหปตตานี เปนที่รูจักไปทั่วโลกมีการเเลกเปลี่ยนทั้งการคาขาย ศิลปะ วัฒนธรรม จากรองรอยวัตถุโบราณ เชน เครอ่� งถว ยชาม ขาวของเครอ่� งใช ของผคู นในอดตี ปต ตานีในอดีตรงุ เร�องเชน น้ี จ�งไมนาแปลกใจเลยวาเพราะเหตุใดชาวตางประเทศ ถึงรูจัก สามจงั หวดั ชายแดนภาคใตในนามเมอื งปต ตานมี าชา นาน สง ผลใหป จ จบ� นั อาหารทะเล เเละสนิ คา ท่มี าจากปต ตานีเปน ทยี่ อมรับกนั ท่ัวโลก 6
ทอ งเท่ยี วชมุ ชน บานปาเระ ม.1 “ เรียนรูประวัติศาสตรทเ่ี กา แก เย่ยี มชมภูมปิ ญญาทองถน�ิ ลิ�มรสขนมโบราณ ชิมอาหารพน้ื บานวัตถดุ บิ จากทะเลอาวไทย Shop สนิ คา Otop อัตลกั ษณบ าราโหม ”บานปาเระ เปนหมูบานที่มีความหลากหลายทางทรัพยากรธรรมชาติ บรบ� ทเเละพน้� ทข่ี องหมบู า นสามารถนำมาสรา งเปน แหลง ทอ งเทย่ี วทค่ี รบวงจรได โดยการนำทรัพยากรที่มีอยูแลวมาออกเเบบการทองเที่ยว เชน การลองเร�อ ชมทวิ ทศั นร อบอา วปต ตานี ชมวถ� ชี วี ต� ชาวเล และยงั มกี ารลอ งเรอ� ชมบา นเรอ� น ชาวบาราโหมตามเสน ทางคลองดแี ซ แวะรบั ประทานอาหารทะเลบา นผนู ำชมุ ชน รม� นำ้ 7
ชมุ ชนบานปาเระ ถอื เปน ชมุ ชนโบราณท่มี ีทง้ั ประวัติศาสตร ศิลปหตั ถกรรม ใหไดเร�ยนรู นอกจากนีช้ มุ ชนบา นปาเระยงั มขี นมและอาหารโบราณทห่ี ลากหลาย ซ่งึ ยังคงใชว �ธีทำ แบบด้งั เดิม รสชาติเปนเอกลักษณข องพ�้นถิ�น ขนมโบราณของชุมชนบานปาเระ จ�งมีหลากหลายชนิด รสชาติดั้งเดิม ตามตำรบั ชาววงั รวมทง้ั สำรบั อาหาร พ�้นถิ�น ซึ่งเปนอาหารที่นำวัตถุดิบ มาจากทอ งทะเลอา วไทย 8
1 เรย� นรูก ารทำผาพ�มพบล็อคไม พ�มพบ นผน� ผา จากลวดลายเคร่�องถวยชามโบราณ นางสาวฟาร�ดา อบั ดลุ เลาะ ลวดลายจากเศษเครื่องถวยชามโบราณท่คี น พบในพน้ื ที่ มาแกะสลกั บนบลอ คไม “ พิมพล ายบนพ้นื ผา เพิม� มลู คาใหผลติ ภณั ฑ ”ชุมชนทองเที่ยวบาราโหม มีการพัฒนาอยางตอเนื่องในหลาย ๆ ดาน โดยเฉพาะกลุม BARAHOM BARZAAR ไดม กี ารพฒั นานำเอาลวดลายบนเศษกระเบอ้ื งโบราณทอ่ี ยกู ระจดั กระจาย ตามพ�้นดินในหมูบานมาสรางสรรคเปนลวดลายบนงานหัตถกรรม แนวคิดนั้นคือการประยุกต นำเอามรดกทางประวตั ศิ าสตรข องชมุ ชนมาสรา งจด� เดน ในการสบื สานศลิ ปวฒั ธรรมใหล กู หลาน ของคนในชมุ ชน 9
ตารางกิจกรรม เวลา กิจกรรม 09.00 - 09.30 น. กลา วตอนรับ 09.30 - 10.00 น. แนะนำวัตถดุ ิบและอปุ กรณ 10.00 - 11.00 น. สาธติ และฝก ปฏบิ ตั ิ 10
วนั ท่เี ปดบร�การ : จนั ทร - เสาร เวลา : 09.00 - 11.00 น. คา บรก� าร : 250 บาท/คน จำนวนผเู ขารวมทรี่ ับไดต อรอบ : 20 คน กรุณาแจง ลวงหนา อยางนอ ย 1 - 2 วัน เพ�อ่ จดั เตรย� มวัสดุ อปุ กรณส ำหรับการทำกิจกรรม ขอมูลผปู ระกอบการ นางสาวฟารด� า อบั ดุลเลา ะ สถานที่ : กลุม Barahom Barzaar หมทู ่ี 1 ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปต ตานี จงั หวัดปต ตานี โทร : 093 - 5802702 11
2 เร�ยนรกู ารทำผา มดั ยอม เสนหการยอมสีจากธรรมชาติ ภูมิปญญาจากชุมชน นางสาวฮาบีบะ มซู อ การนำอตั ลกั ษณม าเพม� มลู คา เปน สนิ คา OTOP ดว ยการประยกุ ตเ อามรดกทางประวตั ศิ าสตร ของชุมชนมาสรางเปนจ�ดเดนในการทำลวดลายที่เปนเอกลักษณ ผสานกับเทคนิคการยอมสีผา จากธรรมชาติ ดวยวธ� กี ารมัดยอ ม บนรากฐานภูมปิ ญญาชมุ ชน 12
ตารางกิจกรรม เวลา กจิ กรรม 09.00 - 09.30 น. กลาวตอนรับ 09.30 - 10.00 น. แนะนำวตั ถดุ ิบและอุปกรณ 10.00 - 11.00 น. สาธติ และฝกปฏิบตั ิ 11.00 - 11.30 น. ชมิ ชอป จำหนา ยสนิ คา กลา วขอบคุณ 13
วันท่เี ปด บร�การ : จันทร - เสาร เวลา : 09.00 - 11.00 น. คาบรก� าร : 250 บาท/คน จำนวนผูเ ขารวมทร่ี บั ไดต อรอบ : 20 คน กรุณาแจง ลวงหนาอยา งนอ ย 1 - 2 วัน เพอ่� จดั เตร�ยมวสั ดุ อปุ กรณสำหรบั การทำกจิ กรรม ขอมลู ผูประกอบการ นางสาวฮาบีบะ มซู อ สถานท่ี : หมทู ี่ 1 ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปต ตานี จังหวดั ปตตานี โทร : 080 - 1399337 14
3 ลอ งเร�อชมความสมบรู ณรอบอาวปต ตานี ลอ งเรอ� ชมธรรมชาตริ อบอา วปต ตานี ดม่ื ดำ่ ความสขุ ตามวถ� ชี าวเล นายอุเซง็ เบญ็ นรู ดุ ดนี ชมุ ชนบา นปาเระ อาศยั อยบู รเ� วณรอบอา วปต ตานี ซง่ึ อา วปต ตานเี กดิ จากธรรมชาตขิ องปากนำ้ เปนพน้� ท่ีรม� ฝง ทะเล สนั นษิ ฐานวาแตเ ดิมคงเกิดขน้� จากสนั ทรายแลว กลายเปนแหลมยื่นออกไปใน ทะเลขนานกบั แผน ดนิ เรย� กกนั วา “แหลมโพธ”์ิ ซง่ึ มคี วามยาวประมาณ 22 กโิ ลเมตร และมโี อกาส สูงมากที่อาวจะปดกลายเปนทะเลสาบคลายการเกิดข�้นของทะเลสาบสงขลา อาวปตตานีมีพ�้นที่ ราว 75 ตารางกโิ ลเมตร เหมาะตอการประมงขนาดเลก็ แบบยังชพี ของชาวบา น เพราะแหลมโพธ์ิ ชวยกันลมมรสุมในทุกฤดูกาล ในอดีตใชเปนที่กำบังลมทอดสมอของเร�อสินคา ทำใหเกิด บานเมืองที่พัฒนามาจากชุมชนเมืองทาภายในบร�เวณอำเภอยะรังที่อยูลึกเขาไปในแผนดินราว 15 - 16 กิโลเมตร มาเปนเมืองปาตานี ซึ่งเปนเมืองทาชายฝงร�มอาวดานในและเจร�ญข�้นมาจาก การคา ทางทะเลเมอ่ื ราวพ�ทธศตวรรษท่ี 21 15
ตารางกิจกรรม เวลา กิจกรรม 08.00 - 08.30 น. กลา วตอ นรับ และแนะนำกลุม 08.30 - 10.30 น. ลอ งเรอ� ชมธรรมชาตริ อบอาวปต ตานี 10.30 - 11.00 น. รบั ประทานอาหารวา ง และกลา ววขอบคณุ 16
วันที่เปด บรก� าร : จนั ทร - อาทิตย เวลา : 08.00 - 11.00 น. คาบรก� าร : 100 บาท/คน จำนวนผูเ ขา รวมท่รี บั ไดต อ รอบ : 7 คน กรณุ าแจง ลวงหนาอยางนอ ย 1 - 2 วนั เพ่อ� จดั เตร�ยมวสั ดุ อปุ กรณสำหรบั การทำกิจกรรม ขอมูลผูประกอบการ นายอุเซ็ง เบ็ญนรู ดุ ดนี สถานที่ : กลุมประมงพ้�นบา น หมทู ่ี 1 ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปตตานี จังหวดั ปต ตานี โทร : 081 - 9691207 17
4 สกรน� กระเปาโลกรอ น หว�ิ ถงุ ผา ลวดลายอตั ลกั ษณ วดั โบราณบา นดี นายสหรัตน ทองชวย ชมุ ชนทอ งเทย่ี วบา นปาเระ เปน แหลง ทอ งเทย่ี วเชงิ ประวตั ศิ าสตร มแี หลง โบราณสถานทเ่ี กา แกห ลาย แหง ในพน้� ท่ี รวมถงึ วดั บา นดี ซง่ึ เปน วดั เกา แกใ นชมุ ชน การนำลวดลายเจดยี ว ดั บา นดมี าแกะลาย แลว สกร�นลงบนกระเปาผา เพ่�อเปน ของฝาก ของระลึก 18
ตารางกิจกรรม เวลา กิจกรรม 13.00 - 13.30 น. กลา วตอนรับ และแนะนำกลมุ 13.30 - 15.00 น. ฝกปฏิบตั กิ ารสกร�นกระเปาผา 19
วันที่เปด บรก� าร : จนั ทร - ศกุ ร เวลา : 13.00 - 15.00 น. คา บร�การ : 200 บาท/คน จำนวนผูเขา รว มทรี่ บั ไดต อ รอบ : 10 คน กรุณาแจง ลวงหนา อยางนอย 1 - 2 วัน เพ่อ� จดั เตรย� มวัสดุ อุปกรณส ำหรับการทำกจิ กรรม ขอมลู ผูป ระกอบการ นายสหรัตน ทองชวย สถานท่ี : กลุมเยาวชนสกร�นลาย ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปตตานี จงั หวดั ปตตานี โทร : 064 - 7937836 20
5 ขนมปาแปสตู รชาววังโบราณ ขนมโบราณฉบับชาววัง เลื่องลือชื่อ ตองมาลองลิ�มที่บาราโหม นางอรสา เจะอบุ ง ปาแป กลว ยผสมแปง ไข ปรุงรสดว ยน้ำตาลโตนด ทอดเปน แผนกลมบนน้ำมันบางๆ “ ”มวนหั�นเปนชิน� โรยดว ยมะพราวปนนงึ่ คลกุ เกลือหวานปต ตานี ขนมโบราณสูตรชาววงั จากตำนานความอรอ ยทีส่ ืบทอดตอ กนั มา นบั แตย ุคสมัยท่ีพน�้ ท่คี าขาย ร�มอาวปตตานีรุงเร�องในอดีตถึงปจจ�บัน สูตรเด็ดเคล็ดลับความอรอย จากความสดของวัตถุดิบ ทม่ี มี ากในพน้� ท่ี โดยเฉพาะมะพรา วรม� อา วปต ตานี พรอ มเปด เผยสง ตอ ทกุ แงม มุ ใหก บั ผคู นทส่ี นใจ เเละอยากเรย� นรู 21
ตารางกิจกรรม เวลา กิจกรรม 09.00 - 09.30 น. กลา วตอนรับ และแนะนำกลุม 09.30 - 10.00 น. แนะนำวัสดอุ ปุ กรณ 10.00 - 11.00 น. สาธติ และฝก ปฏิบตั ิ ชมิ ขนมอรอ ยๆ กลาวขอบคุณ 22
วนั ท่เี ปด บร�การ : จันทร - เสาร เวลา : 09.00 - 11.00 น. คาบรก� าร : 100 บาท/คน จำนวนผเู ขารวมทร่ี ับไดต อรอบ : 10 คน กรณุ าแจง ลวงหนาอยางนอ ย 1 - 2 วนั เพ่อ� จดั เตร�ยมวัสดุ อุปกรณสำหรบั การทำกิจกรรม ขอมลู ผูป ระกอบการ นางอรสา เจะ อบุ ง สถานที่ : กลุม แมบ า นสามราชนิ ี ฮิเยา บริ ู องู ู หมูท่ี 1 ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปต ตานี จังหวดั ปตตานี โทร : 065 - 4103733 23
6 ยำกาบซู ือเปะ (ผักเบย้ี ) กาบูซือเปะรสเด็ด เค็มหวานนำ เปร�้ยวตาม รสชาติระดับชาววัง นางกอลเี ยาะ เจะมะ เมนูอาหารท่ีผกู พันกบั วถ� ชี ีว�ตลกู ทะเล ยำพ�ชนำ้ แถบร�มทะเล รสชาตเิ ด็ด ผกั เบ้ียทะเล พช� คลุม ดินที่พบเปนจำนวนมากในบร�เวณร�มชายหาดบานปาเระ อาวปตตานี ทอดลำตนติดตอกันเปน รางแห ลำตนเร�ยบ หนา ใบสีเข�ยวอวบของผักเบี้ยสวนที่อยูเหนือดินถูกนำมาลวกสุก แลวใสใน แกงสม หรอ� นำไปยำ โดยเฉพาะเมนยู ำผกั เบย้ี รสชาตแิ บบดง้ั เดมิ ฝม อื ปรงุ รสทส่ี บื ทอดสตู รความ อรอยมารนุ สรู นุ พรอ มสง ตอ เคล็ดลบั ใหก บั ผูมาเยอื นชุมชนประวตั ิศาสตรแ หง น้ี 24
ตารางกิจกรรม เวลา กจิ กรรม 09.00 - 09.30 น. กลา วตอ นรบั และแนะนำกลมุ 09.30 - 10.00 น. แนะนำวัสดุอปุ กรณ 10.00 - 11.00 น. สาธติ และฝก ปฏบิ ตั ิ พรอมรับประทานอาหาร 25
วนั ทีเ่ ปดบรก� าร : จันทร - ศุกร เวลา : 09.00 - 12.00 น. คา บรก� าร : 200 บาท/คน จำนวนผเู ขา รวมทรี่ บั ไดตอ รอบ : 5 คน กรุณาแจงลวงหนา อยา งนอย 1 - 2 วัน เพ่อ� จดั เตรย� มวสั ดุ อปุ กรณสำหรบั การทำกิจกรรม ขอ มลู ผูประกอบการ นางกอลีเยาะ เจะมะ สถานที่ : กลมุ แมบ า นสามราชินี ฮเิ ยา บิรู องู ู หมูที่ 1 ตำบลบาราโหม อำเภอเมอื งปต ตานี จงั หวดั ปต ตานี โทร : 065 - 4103733 26
7 เรย� นรแู กะลสวลดักลการยะตมาลยาขย�ดู มะพราว ศิลปหัตถกรรมพ�้นบาน ผสมผสานลวดลายมลายู นายอาลี มาหะ การแกะสลกั ไมล วดลายมลายู แมในปจ จบ� นั ยงั มใี หเ หน็ แตก ลบั เหลอื นอ ยจนตอ งมกี ารอนรุ กั ษไว โดยผคู นสว นมากจะรจู กั ลวดลายมลายจู ากเรอ� กอและ แตย งั มนี อ ยคนทจ่ี ะรจู กั กระตา ยขด� มะพรา ว สลกั ลวดลายแบบมลายู โดยผทู ำคอื นายอาลี มาหะ อายุ 77 ป ทบ่ี า นปาเระ ต.บาราโหม อ.เมอื ง จ.ปต ตานี ท่ยี ึดอาชพี การแกะสลักกระตา ยข�ดมะพรา วจากไมเนื้อออ นใหมลี วดลายมลายจู นเกิด ขา วโดง ดงั จนมคี นจากตา งจงั หวดั และตา งประเทศ เชน องั กฤษ จน� ญป่ี นุ มาดงู านศลิ ปะทค่ี ณุ ตา อาลีไดต ง้ั ใจสรางขน้� มา และกม็ ีคนสนใจซื้องานแกะสลักของทา นไปแสดงในงานศิลปะวฒั นธรรม ในท่ีตา ง ๆ ต้งั ไวเปน เคร�อ่ งประดับบาน 27 :
ตารางกิจกรรม เวลา กิจกรรม 09.00 - 09.30 น. กลาวตอ นรับ และแนะนำกลุม 09.30 - 10.00 น. แนะนำวสั ดุอปุ กรณ 10.00 - 11.00 น. สาธิตและฝกปฏบิ ตั ิ เลือกซ้ือผลติ ภัณฑ กลาวขอบคณุ 28
วนั ท่เี ปดบรก� าร : จันทร - อาทติ ย เวลา : 09.00 - 12.00 น. คาบร�การ : 200 บาท/คน จำนวนผูเขารวมที่รบั ไดตอรอบ : 20 คน กรุณาแจง ลวงหนาอยางนอย 1 - 2 วนั เพอ่� จดั เตรย� มวสั ดุ อุปกรณส ำหรบั การทำกิจกรรม ขอมูลผูประกอบการ นายอาลี มาหะ สถานที่ : กลมุ แกะสลกั ไม ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปต ตานี จงั หวดั ปตตานี โทร : 087 - 2896104 29
8 เรย� นรกู ารทำวา วบหู ลัน เสนห ล วดลายมลายู สบื ทอดภมู ปิ ญ ญาไทยจากรนุ สรู นุ นายยูโซะ กาซอ วา ววงเดอื น หรอ� เรย� กวา “วาบแู ลหรอ� วาบลู นั ” บลู นั แปลวาดวงจันทร เปนวาวที่มีรูปดวงเดือนเปนสวน ประกอบอยูตรงกลางลำตัว สวนประกอบที่สำคัญ คอื ปก เขา (คลา ยเขาควาย) และดวงเดอื นซง่ึ อยตู รง กลางระหวางปก และเขาและตอนกลางของลำตัว วา ววงเดอื น มี 2 แบบคอื แบบมเี เอก และแบบไมม เี เอก ความเปนมาของวาวบางคนบอกวาวาว มาจากประเทศมาเลเซีย และบางคนบอก วามาจากจังหวัดปตตานี จ�งสรุปไมไดวา วาวมาจากท่ีไหน 30
การทำวา ววงเดอื นเรม� จากการเตรย� มวสั ดอุ ปุ กรณแ ละเครอ่� งมอื จากนน้ั ทำการเหลาไมไผ และ เตรย� มประกอบไมไผ นำกระดาษลอกลายมาวางไว แลว แปะลงบนไมไผท ป่ี ระกอบ ทำการเขย� นลาย และทำการลงสี เสร็จแลวผูกเชือกบนตัววาว เก็บรายละเอียดของวาว ทำการตกแตงชั่งน้ำหนัก ขนาดปกของวาวใหเทากัน เก็บรายละเอียดอีกครั้ง เปนอันเสร็จสมบูรณ ระยะเวลาในการผลิต ประมาณ 3 วัน ตอวาว 1 ตัว แตก็ข�้นอยูที่ลวดลายที่ตองการตกแตง ลักษณะพ�เศษของวาว เปนการสะทอนถึงอัตลักษณทางดานศิลปวัฒนธรรมทองถิ�น เชน ลวดลายของวาว และการออกแบบทเ่ี ปน เอกลกั ษณข องภาคใต ปจ จบ� นั มผี นู ยิ มเลน วา วเปน จำนวนมาก แตช า งฝม อื การทำวา วมีนอ ยมาก ตามตำนาน ในสมัยกอนเลาสืบตอกันมาวา “วาววงเดือน” เปนของเลนเทวดา (แดวอมูดอ) โดยผูท ใี่ หว า วแกแ ดวอมูดอคอื พระบิดาของพระราม (รายอสรามอ) ชื่อซีระหมะหรายอ จ�งทำให วา ววงเดอื นมรี ปู เทวดา ทง้ั นว้ี า ววงเดอื นมหี ลายชนดิ มีหลายรูปแบบ และมีการเลนกันแพรหลายในพ�้นที่ ภาคใต แตใ นพน้� ท่ี 3 จงั หวดั จะมกี ารเนน ความสวยงาม รวมทง้ั ประเภทเสยี งดงั ประเภทขน้� สงู ทส่ี ำคญั ปจ จบ� นั มกี ารจดั ทำเพอ่� จำหนา ยในรปู แบบของทร่ี ะลกึ อกี ดว ย ตารางกิจกรรม เวลา กจิ กรรม 09.00 - 09.30 น. กลา วตอนรับ และแนะนำกลุม 09.30 - 10.00 น. แนะนำวสั ดุอุปกรณ 10.00 - 11.00 น. สาธติ และฝก ปฏบิ ตั ิ เลือกซือ้ ผลติ ภณั ฑ กลาวขอบคณุ 31
วันที่เปด บร�การ : จันทร - อาทิตย เวลา : 09.00 - 12.00 น. คา บรก� าร : 200 บาท/คน จำนวนผเู ขา รว มทร่ี ับไดต อ รอบ : 5 คน กรณุ าแจงลวงหนา อยางนอ ย 1 - 2 วัน เพอ่� จัดเตร�ยมวสั ดุ อุปกรณสำหรบั การทำกิจกรรม ขอ มลู ผปู ระกอบการ นายยูโซะ กาซอ สถานที่ : กลมุ ทำวาวโบราณ ตำบลบาราโหม อำเภอเมอื งปตตานี จงั หวัดปตตานี โทร : 093 - 5802702 32
9 งมหอย จบั ปู โอละเหไปจบั ปดู ำ งมหอย ทบ่ี าราโหม นายอับดุลเลาะ สามะ กจิ กรรมจับปดู ำ งมหอย กจิ กรรมที่ใหน ักทอ งเที่ยว “ ไดรว มสนุกในการจบั ปมู าทำอาหารดวยตวั เอง ”ชาวบานปาเระรอบอาวปตตานีเร�ยกบร�เวณทองน้ำอาวปตตานีวา “ลาโอะ ดาแล” ที่แปลวา “ทะเลใน” ควบคูไปกับการเร�ยกชื่อบร�เวณทะเลดานนอกอาวปตตานีที่เร�ยกวา “ลาโอะ ลูวา” ซึ่ง แปลวา “ทะเลนอก” ลำนำ้ สองสายท่ีไหลสอู า วปต ตานี คอื แมน ำ้ ปต ตานแี ละคลองยามหู รอ� คลอง ยะหร�งระบบไหลเว�ยนน้ำภายในอาวที่ผสมผสานกันระหวางน้ำจ�ด น้ำเค็มและน้ำกรอย เปนระบบ นิเวศแบบทะเลตมและปาชายเลน ตะกอนจากปากน้ำที่ไหลลงอาวปตตานีทำใหเกิดความอุดม สมบรู ณตามธรรมชาติ มีสตั วน ำ้ ทีเ่ ปนแหลงอาหารจำนวนมาก 33
จากความอดุ มสมบรู ณข องทรพั ยากรสตั วน ำ้ ทะเลในพน้� ท่ี ทม่ี มี าอยา งยาวนาน นบั จากอดตี ถงึ ปจจบ� ัน บมเพาะเปน ประสบการณแ ละทักษะการจับสัตวนำ้ ของผูคนในพ้น� ที่ โดยเฉพาะปแู ละหอย สด ๆ ที่มีเปนจำนวนมากในพ�้นที่ของชาวประมงพ�้นบานที่พรอมถายทอดเทคนิคว�ธีการงมหอย จบั ปใู หก บั นกั ทอ งเทย่ี ว ไดส มั ผสั กบั ประสบการณท ท่ี ง้ั สนกุ ประทบั ใจและไดร สชาตคิ วามสดอรอ ย ในแบบไมอาจลมื เลือน ตารางกิจกรรม เวลา กจิ กรรม 16.00 - 16.30 น. กลาวตอ นรบั และแนะนำกลมุ แนะนำอุปกรณ 16.30 - 18.00 น. สาธติ ฝก ปฏิบัติ กลา วขอบคุณ 34
วนั ทเ่ี ปดบรก� าร : จันทร - อาทติ ย เวลา : 16.00 - 18.00 น. คาบร�การ : 300 บาท/คน จำนวนผูเ ขา รวมทีร่ บั ไดต อ รอบ : 20 คน กรณุ าแจงลวงหนาอยางนอ ย 1 - 2 วนั เพ�อ่ จัดเตร�ยมวัสดุ อปุ กรณสำหรับการทำกิจกรรม ขอมลู ผปู ระกอบการ นายอับดุลเลาะ สามะ สถานที่ : กลุมเลี้ยงปูดำ ตำบลบาราโหม อำเภอเมืองปตตานี จังหวัดปตตานี โทร : 086 - 6961336 35
10 เรย� นรูการทำขาวพองน้ำตาลโตนด หอมหวานกลมกลอ ม ลม�ิ ลองขา วพองนำ้ ตาลโตนดแท ชน่ื ใจแนท บ่ี าราโหม นางสาวสมพศ� แกว นาโอ ผลติ ภณั ฑท ไ่ี ดจ ากการนำขา วเหนยี วมาหงุ ใหส กุ ผง่� แดดใหแ หง นำมาทอดหรอ� คว่ั ใหพ อง คลกุ กบั สว นผสมของนำ้ ตาลโตนดและแบะแซ ทเ่ี คย่ี วจนเหนยี วพอเหมาะ อดั เปน แผน ตดั เปน ชน�ิ กนิ อรอ ย ขนมขา วพองตำบลบาราโหมเปน หนง่ึ ในผลติ ภณั ฑท ่ีไดร บั การคดั สรรเปน อาหารโบราณ ตำนาน ความอรอ ยที่สบื ทอด สงตอ รนุ สรู นุ จากอดตี ถงึ ปจจบ� ัน 36
ขนมขา วพอง เปน ขนมทแ่ี ปรรปู มาจากขา วเหนยี ว ซง่ึ เปน ภมู ปิ ญ ญาของชาวบา นท่ีไดน ำวตั ถดุ บิ ในทองถนิ� มาแปรรปู ใหเปน ขนมทร่ี บั ประทานไดท กุ เพศทกุ วยั การทำขนมขาวพองในสมยั กอ นถอื ไดว า เปน อาชพี หลกั อยา งหนง่ึ ของชาวบา นในตำบลบาราโหม เปน ขนมทร่ี บั ประทานงา ย ขนาดชน�ิ พอคำ พกพาสะดวก ขนมขาวพอง ประกอบไปดวยคุณคาทางโภชนาการ เชน คารโบไฮเดรต ทม่ี าจากขา ว โปรตนี ธาตเุ หลก็ วต� ามนิ อี วต� ามนิ ดี ทม่ี าจากงา ซง่ึ มกี รดไขมนั ท่ีไมอ ม�ิ ตวั สตู รเดด็ เคล็ดลับความอรอยในแบบโบราณของขนมขาวพองบาราโหมพรอมสงตอถายทอดใหกับนัก ทอ งเทยี่ วผูมาเยือนแลววนั น…ี้ ท่ีชุมชนแหงนี้ ตารางกิจกรรม เวลา กจิ กรรม 09.00 - 09.30 น. กลาวตอนรับ และแนะนำกลุม 09.00 - 12.00 น. แนะนำวัสดอุ ปุ กรณ สาธิต ฝกปฏบิ ตั ิ และเลือกซือ้ สินคา กลา วขอบคุณ 37
วนั ทีเ่ ปด บรก� าร : จนั ทร - อาทติ ย เวลา : 09.00 - 12.00 น. คาบรก� าร : 200 บาท/คน จำนวนผเู ขารว มทร่ี ับไดต อ รอบ : 20 คน กรณุ าแจง ลวงหนา อยา งนอ ย 1 - 2 วัน เพ�่อจดั เตร�ยมวัสดุ อปุ กรณสำหรบั การทำกจิ กรรม ขอ มลู ผปู ระกอบการ นางสาวสมพ�ศ แกว นาโอ สถานท่ี : กลมุ ขา วพองบาราโหม ตำบลบาราโหม อำเภอเมอื งปตตานี จงั หวดั ปตตานี โทร : 080 - 3162096 38
Search
Read the Text Version
- 1 - 40
Pages:
