พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

พลเมืองดจิ ทิ ลั และความฉลาดทาง ดจิ ิทลั จดั ทาโดย นางสาวนริศรา วงค์ศรี เลขท2ี่ 1 ช้ันมธั ยมศึกษาปี ท่ี 6/9

พลเมอื งดจิ ทิ ลั และความฉลาด ทางดจิ ทิ ลั ความฉลาดทางดิจิทลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คือ กลุ่มของความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรับรู้ ที่จะทาใหค้ น คนหน่ึงสามารถเผชิญกบั ความทา้ ทายบนเสน้ ทางของชีวิตในยคุ ดิจิทลั และ สามารถปรับตวั ให้เขา้ กบั ชีวิตดิจิทลั ได้ ความฉลาดทางดิจิทลั ครอบคลุมท้งั ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคติและคา่ นิยมที่จาเป็นตอ่ การใชช้ ีวิตในฐานะสมาชิกของโลก ออนไลน์ กล่าวอีกนยั หน่ึงคือ ทกั ษะการใชส้ ่ือและการเขา้ สงั คมในโลกออนไลน์

พลเมืองดิจิทลั จึงหมายถึง สมาชิกบนโลกออนไลน์ ที่ใชเ้ ครือขา่ ย อินเทอร์เน็ต ซ่ึงมีความหลากหลายทางเช้ือชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม ดงั น้นั พลเมืองดิจิทลั ทกุ คนจึงตอ้ งมี ‘ความเป็นพลเมืองดิจิทลั ’ ท่ีมีความฉลาดทางดิจิทลั บน พ้ืนฐานของความรับผดิ ชอบ การมีจริยธรรม การมีส่วนร่วม ความเห็นอกเห็นใจและ เคารพผอู้ ื่น โดยมงุ่ เนน้ ความเป็นธรรมในสงั คม ปฏิบตั ิและรักษาไวซ้ ่ึงกฎเกณฑ์ เพื่อ สร้างความสมดุลของการอยรู่ ่วมกนั อยา่ งมีความสุข การเป็นพลเมืองดิจิทลั น้นั มีทกั ษะสาคญั 8 ประการ ท่ีควรบม่ เพาะใหเ้ กิดข้ึนกบั พลเมืองดิจิทลั ทกุ คนในศตวรรษที่ 21 ดงั น้ี

ทกั ษะสาคญั 8 ประการ 1.ทักษะในการรักษาอตั ลกั ษณ์ทด่ี ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) ตอ้ งมีความสามารถในการสร้างสมดุล บริหารจดั การ รักษาอตั ลกั ษณ์ท่ีดีของตนเอง ไวใ้ หไ้ ด้ ท้งั ในส่วนของโลกออนไลน์และโลกความจริง โดยตอนน้ีประเดน็ เร่ืองการ สร้างอตั ลกั ษณ์ออนไลน์ถือเป็นปรากฏการณ์ใหม่ ที่ทาใหบ้ ุคคลสามารถแสดงออก ถึงความเป็นตวั ตนต่อสงั คมภายนอก โดยอาศยั ช่องทางการส่ือสารผา่ นเวบ็ ไซต์ เครือขา่ ยสงั คมในการอธิบายรูปแบบใหมข่ องการสื่อสารแบบมีปฏิสมั พนั ธ์ทาง อินเทอร์เน็ต ซ่ึงเป็นการแสดงออกเกี่ยวกบั ตวั ตนผา่ นเวบ็ ไซตเ์ ครือข่ายสงั คมตา่ งๆ

2.ทักษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) ดุลพินิจในการบริหารจดั การขอ้ มลู ส่วนตวั โดยเฉพาะการแชร์ขอ้ มลู ออนไลนเ์ พอื่ ป้องกนั ความเป็นส่วนตวั ท้งั ของตนเองและผอู้ ื่นเป็นส่ิงสาคญั ที่ตอ้ งประกอบอยใู่ น พลเมืองดิจิทลั ทุกคน และพวกเขาจะตอ้ งมีความตระหนกั ในความเทา่ เทียมกนั ทาง ดิจิทลั เคารพในสิทธิของคนทกุ คน รวมถึงตอ้ งมีวิจารณญาณในการรักษาความ ปลอดภยั ของขอ้ มูลตนเองในสงั คมดิจิทลั รู้วา่ ขอ้ มูลใดควรเผยแพร่ ขอ้ มลู ใดไมค่ วร เผยแพร่ และตอ้ งจดั การความเส่ียงของขอ้ มลู ของตนในสื่อสงั คมดิจิทลั ไดด้ ว้ ย



4.ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ทกั ษะในการบริหารเวลากบั การใชอ้ ปุ กรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพอ่ื ให้ เกิดสมดุลระหวา่ งโลกออนไลน์และโลกภายนอก นบั เป็นอีกหน่ึงความสามารถท่ีบ่ง บอกถึง ความเป็นพลเมืองดิจิทลั ไดเ้ ป็นอยา่ งดี เพราะเป็นท่ีรู้กนั อยแู่ ลว้ วา่ การใช้ เทคโนโลยสี ารสนเทศที่ขาดความเหมาะสมยอ่ มส่งผลเสียตอ่ สุขภาพโดยรวม ท้งั ความเครียดตอ่ สุขภาพจิตและเป็นสาเหตกุ ่อให้เกิดความเจบ็ ป่ วยทางกาย ซ่ึงนาไปสู่ การสูญเสียทรัพยส์ ินเพ่ือใชร้ ักษา และเสียสุขภาพในระยะยาวโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์



6.ทกั ษะในการบริหารจดั การข้อมูลที่ผ้ใู ช้งานทงิ้ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศึกษาวจิ ยั ยืนยนั ว่า คนรุ่น Baby Boomer คือ กลุ่ม Aging ที่เกิด ต้งั แตป่ ี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใชง้ านอปุ กรณ์คอมพิวเตอร์หรือโทรศพั ทเ์ คลื่อนที่ ของผอู้ ่ืน และเปิ ดใชง้ าน WiFi สาธารณะ เสร็จแลว้ มกั จะละเลย ไมล่ บรหสั ผา่ นหรือ ประวตั ิการใชง้ านถึง 47% ซ่ึงเสี่ยงมากที่จะถูกผอู้ ื่นสวมสิทธิ ขโมยตวั ตนบนโลก ออนไลน์ และเขา้ ถึงขอ้ มลู ส่วนบุคคลไดอ้ ยา่ งงา่ ยดาย ดงั น้นั ความเป็นพลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งมีทกั ษะความสามารถท่ีจะเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ ีวิตในโลกดิจิทลั วา่ จะ หลงเหลือร่องรอยขอ้ มลู ทิ้งไวเ้ สมอ รวมไปถึงตอ้ งเขา้ ใจผลลพั ธ์ท่ีอาจเกิดข้ึน เพ่อื การ ดูแลส่ิงเหล่าน้ีอยา่ งมีความรับผดิ ชอบ

7.ทักษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้องกนั ขอ้ มูลดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ท่ีเขม้ แขง็ และ ป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มูลไมใ่ หเ้ กิดข้ึนได้ ถา้ ตอ้ งทาธุรกรรมกบั ธนาคารหรือซ้ือ สินคา้ ออนไลน์ เช่น ซ้ือเส้ือผา้ ชุดเดรส เป็นตน้ ควรเปลี่ยนรหสั บ่อยๆ และควร หลีกเล่ียงการใชค้ อมพิวเตอร์สาธารณะ และหากสงสยั วา่ ขอ้ มลู ถูกนาไปใชห้ รือสูญหาย ควรรีบแจง้ ความและแจง้ หน่วยงานที่เกี่ยวขอ้ งทนั ที

8.ทกั ษะในการใช้เทคโนโลยอี ย่างมจี ริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจและสร้างความสมั พนั ธท์ ่ีดีกบั ผอู้ ่ืนบนโลก ออนไลน์ พลเมืองดิจิทลั ท่ีดีจะตอ้ งรู้ถึงคุณค่าและจริยธรรมจากการใชเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถึงผลพวงทางสงั คม การเมือง เศรษฐกิจ และวฒั นธรรม ท่ีเกิดจาก การใชอ้ ินเทอร์เน็ต การกดไลก์ กดแชร์ ขอ้ มลู ขา่ วสาร ออนไลน์ รวมถึงรู้จกั สิทธิ และความรับผิดชอบออนไลน์ อาทิ เสรีภาพในการพดู การเคารพทรัพยส์ ินทาง ปัญญาของผอู้ ่ืน และการปกป้องตนเองและชุมชนจากความเสี่ยงออนไลน์ เช่น การกลนั่ แกลง้ ออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเด็ก สแปม เป็นตน้ ทมี่ า : https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge- base/article-pr/1355-goto-citizens21st.html