พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล

พลเมืองดิจิทลั และความฉลาดทางดิจิทลั จดั ทาโดย นางสาวศศิวิมล เสวี ชน้ั ม.6/9 เลขที่ 24 เสนอ ครวู ิชยั สิงหน์ อ้ ย โรงเรยี นสนั กาแพง

พลเมอื งดจิ ิทลั และความ ฉลาดทางดจิ ิทลั ความเป็ นพลเมืองดิจิทลั (Digital Citizenship) เป็ นพลเมอื งทม่ี คี วามสามารถในการใชอ้ ินเทอรเ์ น็ตในการ บริหารจดั การ ควบคมุ กากบั ตน รผู้ ดิ รถู้ กู และรเู้ ทาาทนั เป็ นบรรทดั ฐานในการใชเ้ ทคโนโลยีดจิ ทิ ลั อยาางเหมาะสม มคี วามรบั ผดิ ชอบ เรียนรทู้ ีจ่ ะใชเ้ ทคโนโลยอี ยาา งชาญฉลาด และปลอดภยั พลเมอื งดจิ ทิ ลั จึงตอ้ งตระหนกั ถึงโอกาสและความเสยี่ งในโลก ดจิ ทิ ลั เขา้ ใจถึงสทิ ธแิ ละความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ความ เป็ นพลเมอื งดิจทิ ลั นบั เป็ นมาตรฐานหนง่ึ ดา้ นทางเทคโนโลยี การศกึ ษาทีเ่ สนอโดยสมาคมเทคโนโลยีการศึกษานานาชาติ (ISTE : International Society for Technology in Education)

เพื่อใหผ้ เู้ รียนสามารถแสดงความเขา้ ใจประเด็นทางสงั คม วฒั นธรรม และความเป็ นมนษุ ย์ ที่เกยี่ วขอ้ งกบั เทคโนโลยี สารสนเทศ และปฏิบตั ติ นอยาา งมจี ริยธรรมและตามครรลอง กฎหมายใหใ้ ชข้ อ้ มลู ขาา วสารไดอ้ ยาางปลอดภยั ถกู กฎหมาย ซ่ึง มคี วามสาคญั ในทกั ษะแหางการเรียนรใู้ นศตวรรษที่ 21 ทกั ษะ สาคญั ทจ่ี ะทาใหเ้ ป็ นพลเมอื งดิจิทลั ท่สี มบรู ณ์

ความฉลาดทางดิจิทลั เป็ นผลจากศึกษาและพฒั นา ของ DQ institute หนวา ยงานท่ีเกิดจากความราวมมอื กัน ของภาครัฐและเอกชนทวั่ โลกประสานงานราวมกบั เวิลด์ อีโคโนมกิ ฟอรมั่ (World Economic Forum) ท่มี งาุ มนั่ ให้ เด็ก ๆ ทกุ ประเทศไดร้ บั การศึกษาดา้ นทกั ษะพลเมือง ดจิ ิทลั ทม่ี คี ณุ ภาพและใชช้ วี ิตบนโลกออนไลนอ์ ยาาง ปลอดภยั ดว้ ยความกา้ วหนา้ ของเทคโนโลยีสมยั ใหมา ความฉลาดทางดิจทิ ลั เป็ นกรอบแนวคิดท่ีครอบคลมุ ของความสามารถ ทางเทคนคิ ความรคู้ วามเขา้ ใจและความคิดทาง สงั คมที่มพี ื้นฐานอยาใู นคาานยิ มทางศีลธรรมทชี่ วา ยให้ บคุ คลที่จะเผชญิ กบั ความทา้ ทายทางดิจทิ ลั ความ ฉลาดทางดิจิทลั มสี ามระดบั 8 ดา้ น และ 24 สมรรถนะที่ประกอบดว้ ย ความรู้ ทกั ษะ ทศั นคตแิ ละ คาานยิ ม โดยบทความนจี้ ะกลาา วถึงทกั ษะ 8 ดา้ นของ ความฉลาดดจิ ิทลั ในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ลั ซึ่งเป็ น ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยีดจิ ิทลั และส่อื ใน รปู แบบท่ปี ลอดภยั รบั ผดิ ชอบ และมจี ริยธรรม ดงั นี้

เอกลกั ษณพ์ ลเมอื งดิจิทลั (Digital Citizen Identity) เอกลกั ษณพ์ ลเมอื งดจิ ทิ ลั เป็ นความสามารถ สรา้ งและบริหารจดั การอตั ลกั ษณท์ ีด่ ีของตนเอง ไวไ้ ดอ้ ยาางดที ง้ั ในโลกออนไลนแ์ ละโลกความ จริงอตั ลกั ษณท์ ี่ดีคือ การทผี่ ใู้ ชส้ ื่อดิจทิ ลั สรา้ ง ภาพลกั ษณใ์ นโลกออนไลนข์ องตนเองในแงบา วก ทง้ั ความคิดความรสู้ กึ และการกระทา โดยมี วิจารณญาณในการรับสางขาา วสารและแสดง ความคิดเห็น มคี วามเห็นอกเห็นใจผรู้ าวมใชง้ านใน สงั คมออนไลน์ และรจู้ กั รบั ผดิ ชอบตอา การกระทา ไมกา ระทาการทผี่ ดิ กฎหมายและจริยธรรมในโลก ออนไลน์ เชนา การละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ การกลนั่ แกลง้ หรือการใชว้ าจาท่ีสรา้ งความเกลยี ดชงั ผอู้ น่ื ทาง สอื่ ออนไลน์

การบริหารจดั การเวลาบนโลกดิจิทัล (Screen Time Management) การบริหารจดั การเวลาบนโลกดจิ ิทลั เป็ น ความสามารถควบคมุ ตนเอง ความสามารถใน การจดั สรรเวลาในการ ใชง้ านอปุ กรณด์ จิ ทิ ัลและ อปุ กรณเ์ ทคโนโลยีไดอ้ ยาางมปี ระสทิ ธิภาพ รวมถึง การใชง้ านส่ือสงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความรับผดิ ชอบ ตอา ตนเอง สามารถบริหารเวลาทใี่ ชอ้ ปุ กรณย์ คุ ดิจทิ ลั รวมไปถึงการควบคมุ เพ่อื ใหเ้ กิดสมดลุ ระหวาางโลกออนไลน์ และโลกความเป็ นจริง อกี ทั้ง ตระหนกั ถึงอนั ตราย และสขุ ภาพจากการใชเ้ วลา หนา้ จอนานเกนิ ไป และผลเสียของการเสพตดิ ส่ือ ดจิ ิทลั

การจดั การการกลนั่ แกลง้ บนไซเบอร์ (Cyberbullying Management) การจดั การการกลนั่ แกลง้ บนไซเบอร์ เป็ นความสามารถใน การป้ องกนั ตนเอง การมภี มู คิ มุ้ กนั ในการรับมอื และจัดการกบั สถานการณก์ ารกลนั่ แกลง้ บนอนิ เทอรเ์ น็ตไดอ้ ยาางชาญฉลาด การใชอ้ ินเทอรเ์ น็ตเป็ นเครื่องมอื หรือชอา งทางเพือ่ กอา ใหเ้ กดิ การคกุ คามลาอลวงและการกลนั่ แกลง้ บนโลกอินเทอรเ์ น็ตและ สื่อสงั คมออนไลน์ โดยกลมาุ เป้ าหมายมกั จะเป็ นกลามุ เด็กจนถึง เด็กวัยรานุ การกลนั่ แกลง้ บนโลกไซเบอรค์ ลา้ ยกนั กบั การกลนั่ แกลง้ ในรปู แบบอื่น หากแตกา ารกลนั่ แกลง้ ประเภทนจ้ี ะกระทา ผาา นส่อื ออนไลนห์ รือสื่อดิจิทลั เชนา การสางขอ้ ความทาง โทรศพั ท์ ผกู้ ลนั่ แกลง้ อาจจะเป็ นเพื่อนราวมชน้ั คนรจู้ กั ในสอื่ สงั คมออนไลน์ หรืออาจจะเป็ นคนแปลกหนา้ ก็ได้ แตสา าวนใหญา ผทู้ ่ีกระทาจะรจู้ กั ผทู้ ่ถี กู กลนั่ แกลง้ รปู แบบของการกลนั่ แกลง้ มกั จะเป็ นการวาารา้ ย ใสคา วาม ขทาู ารา้ ย หรือใชถ้ อ้ ยคาหยาบ คาย การคกุ คามทางเพศผาา นสอ่ื ออนไลน์ การแอบอา้ งตวั ตน ของผอู้ น่ื การแบล็กเมล์ การหลอกลวง การสรา้ งกลมาุ ใน โซเชยี ลเพอ่ื โจมตโี ดยเฉพาะ

การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือขาา ย (Cybersecurity Management) การจดั การความปลอดภยั บนระบบเครือขาา ย เป็ นความสามารถในการสารวจ ตรวจสอบ การ ป้ องกนั และ การรักษาความปลอดภยั ของขอ้ มลู ใน ระบบเครือขาา ย ป้ องกนั ขอ้ มลู ดว้ ยการสรา้ งระบบ ความปลอดภยั ทเ่ี ขม้ แข็ง และป้ องกนั การโจรกรรม ขอ้ มลู หรือการถกู โจมตอี อนไลนไ์ ด้ มที กั ษะในการ รกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลนก์ าร รกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกไซเบอร์ คือ การปกป้ องอปุ กรณด์ ิจิทลั ขอ้ มลู ทีจ่ ดั เก็บและขอ้ มลู สวา นตวั ไมใา หเ้ สยี หาย สญู หาย หรือถกู โจรกรรมจาก ผไู้ มหา วังดีในโลกไซเบอร์

การจดั การความเป็ นสวา นตวั (Privacy Management) การจดั การความเป็ นสวา นตวั เป็ นความสามารถใน การจดั การกบั ความเป็ นสวา นตวั ของตนเองและของ ผอู้ ่นื การใชข้ อ้ มลู ออนไลนร์ าวมกนั การแบางปันผาา น สอื่ ดิจทิ ลั ซึ่งรวมถึงการบริหารจดั การ รจู้ กั ป้ องกนั ขอ้ มลู สวา นบคุ คลของตนเอง เชนา การแชรข์ อ้ มลู ตาา ง ๆ ดว้ ยเครื่องมอื ดิจิทลั การขโมยขอ้ มลู อตั ลกั ษณ์ เป็ นตน้ โดยตอ้ งมคี วามสามารถในการฝึ กฝนใช้ เครื่องมอื หรือวิธีการในการป้ องกนั ขอ้ มลู ตนเองได้ เป็ นอยาางดี รวมไปถึงปกปิ ดการสืบคน้ ขอ้ มลู ตาา งๆ ในเว็บไซต์ เพอื่ รกั ษาความเป็ นสวา นตวั ความเป็ น สาวนตวั ในโลกออนไลน์ คือสทิ ธกิ ารปกป้ องขอ้ มลู ความสวา นตวั ในโลกออนไลนข์ องผใู้ ชง้ านท่บี คุ คล หรือการบริหารจดั การขอ้ มลู สาวนตวั รวมถึงการใช้ ดลุ ยพนิ จิ ปกป้ อง ขอ้ มลู สาวนบคุ คลและขอ้ มลู ทเ่ี ป็ น ความลบั ของผอู้ ่นื

การคิดอยาา งมวี ิจารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยาางมวี ิจารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตดั สนิ ของบคุ คลวาาควรเช่ือ ไมคา วรเชอื่ ควรทา หรือไมคา วรทาบนความคิดเชงิ เหตแุ ละผล มคี วามสามารถในการวิเคราะห์ แยกแยะระหวาางขอ้ มลู ท่ีถกู ตอ้ งและขอ้ มลู ที่ผดิ ขอ้ มลู ทม่ี เี นอื้ หาเป็ นประโยชนแ์ ละขอ้ มลู ที่เขา้ ขาา ย อนั ตราย ขอ้ มลู ตดิ ตอา ทางออนไลนท์ ่ีนาา ตั้งขอ้ สงสยั และนาา เชอื่ ถือได้ เมอ่ื ใชอ้ ินเทอรเ์ น็ต ทราบวาาเนอื้ หา ใดมปี ระโยชน์ รเู้ ทาาทนั ส่ือและสารสนเทศ สามารถ วิเคราะหแ์ ละประเมนิ ขอ้ มลู จากแหลงา ขอ้ มลู ที่ หลากหลายได้ เขา้ ใจรปู แบบการหลอกลวงตาา ง ๆ ในส่ือดจิ ิทลั เชนา ขาา วปลอม เว็บไซตป์ ลอม ภาพตดั ตอา ขอ้ มลู อนั ท่ีเท็จ เป็ นตน้

ราองรอยทางดจิ ทิ ลั (Digital Footprints) ราองรอยทางดจิ ิทลั เป็ นความสามารถในการเขา้ ใจ ธรรมชาตขิ องการใชช้ วี ิตในโลกดจิ ิทลั วาาจะหลงเหลอื ราองรอยขอ้ มลู ทิง้ ไวเ้ สมอ ราองรอยทางดิจทิ ลั อาจจะ สางผลกระทบในชวี ิตจริง ทเ่ี กิดจากราองรอยทาง ดิจทิ ลั เขา้ ใจผลลพั ธท์ อ่ี าจเกดิ ขนึ้ เพอื่ นามาใชใ้ นการ จดั การกบั ชวี ิตบทโลกดจิ ิทลั ดว้ ยความรบั ผิดชอบ ขอ้ มลู ราองรอยทางดจิ ิทลั เชนา การลงทะเบียน อเี มล การโพสตข์ อ้ ความหรือรปู ภาพ ไฟลง์ านตาา ง ๆ เม่ือ ถกู สางเขา้ โลกอินเทอรเ์ น็ตแลว้ จะท้ิงราองรอยขอ้ มลู สวา นตวั ของผใู้ ชง้ านไว้ ใหผ้ อู้ ื่นสามารถติดตามได้ และจะเป็ นขอ้ มลู ท่ีระบตุ วั บคุ คลไดอ้ ยาางงาายดาย

ความเห็นอกเห็นใจและ สรา้ งสมั พนั ธภาพทีด่ กี บั ผอู้ ่ืนทางดิจทิ ลั (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสรา้ งสมั พนั ธภาพที่ดีกบั ผอู้ น่ื ทางดจิ ิทลั เป็ นความสามารถในการเขา้ ใจผอู้ ่นื การตอบสนองความตอ้ งการของผอู้ นื่ การแสดง ความเห็นใจและการแสดงนา้ ใจตอา ผอู้ นื่ บนโลกดจิ ิทลั ไดอ้ ยาางเหมาะสม มปี ฏสิ มั พนั ธอ์ นั ดตี อา คนรอบขา้ ง ไมวา าาพอา แมา ครู เพอื่ นทง้ั ในโลกออนไลนแ์ ละในชวี ิต จริง ไมดา าวนตดั สนิ ผอู้ น่ื จากขอ้ มลู ออนไลนแ์ ตเา พียง อยาางเดยี ว และจะเป็ นกระบอกเสยี งใหผ้ ทู้ ต่ี อ้ งการ ความชวา ยเหลอื ในโลกออนไลน์

อา้ งอิง https://www.scimath.org/article- technology/item/10611-digital- intelligence